Si u bënë heronj të Serbisë kriminelët e turpit ?

Nga :  Flori Bruqi

Serbia nuk ka më potencial dhe dëshirë për një luftë të re . Ushtria dhe policia  në vitin 2019 janë një grusht mjerim. Por pushteti po përpiqet që në këtë vit zgjedhor të futet me legjitimim në aksione dhe të paraqitet si mbrojtës universal i interesave të serbëve, por edhe si lider rajonal ,

Humbësi më i madh i këtyre krizave është qytetari serb dhe në veçanti serbët e Kosovës. Ata do të jenë viktimat e para në qoftë se situata del jashtë kontrollit. Ata janë një monedhë e qeverisë për kusur. Qeveria serbe po vazhdon strategjinë e krijimit të tensioneve dhe frikës në prag të zgjedhjeve në Serbi.

Provokimi me trenin ishte “budallallëk”, thuhet në Beograd. Mediat qeveritare thonë se vetëm politika e “urtë” e kriminelit Aleksandër Vuçiq e ka evituar konfliktin e armatosur. Por të tjerët paralajmërojnë.

Vetë qeveria e ka krijuar krizën, sepse ajo është përgjegjëse për mbishkrimet dhe provokimet në trenin e nisur për Mitrovicë, thonë kundërshtarët e kryeministrit Aleksandar Vuçiq.

Ndërsa tani kryeministri po përpiqet të paraqitet si paqebërës, me deklaratat se e ka evituar konfliktin. Por mbështetësit e Vuçiqit thonë se “konfliktin e ka evituar politika paqësore dhe nervat e fuqishme të Vuçiqit.

Duke i falënderuar kësaj politike të Vuçiqit, është evituar konflikti i armatosur në zemër të Evropës

A mundet zjarrvënësi të jetë zjarrfikës?

Mendoj se e gjitha ajo që po ndodhë mes Beogradit dhe Prishtinës është vetëm një vazhdimësi logjike e politikës së qeverisë serbe, e cila ka lidhje me zgjedhjet që po afrohen.

Kjo  është një politikë e cila po e shfrytëzon Kosovën dhe të gjitha që lidhen me Kosovën për t’i dërguar mesazhe opinionit të brendshëm dhe të jashtëm. Varësisht nga nevojat, dërgohen mesazhe ashpërsuese apo nënshkruhet ndonjë marrëveshje. Ndaj edhe kjo është një krizë artificiale e krijuar qëllimisht, që dëshmon se ne nuk kemi nisur procesin serioz të normalizimit të raporteve mes serbëve dhe shqiptarëve”.

Qeveria serbe

Treni është përdorur për qëllime të brendshme dhe për të ngritur tensionet, sepse gazetat e Serbisë janë përplot me paralajmërime për konflikte dhe luftë. Mediat qeveritare me ditë të tëra janë duke zhvilluar një fushatë jo normale, ku njerëzit përgatiten për njëfarë lufte dhe skenarë katastrofash. Ndaj edhe treni nuk mund të konsiderohet ndryshe por vetëm një budallallëk dhe provokim i panevojshëm.

Kush ka fituar në Bruksel?

Kam përshtypjen se të dy palët po përpiqen të zhvendosin vëmendjen nga problemet e tyre të brendshme në Kosovë apo Serbi.

Ata po përpiqen që Marrëveshjen e Brukselit ta paraqesin si fitore të tyre. Ndaj tani kemi një situatë kur secila anë përpiqet ta prezantojë si fitore për vete atë që është nënshkruar në Bruksel. Në Ballkan kemi pra oligarki të cilat përfitojnë nga ashpërsimi i gjendjes dhe ngritja e tensioneve.

Pushteti në Serbi ka dëshmuar edhe në këtë rast se vet krijon probleme, ndërsa pastaj paraqitet si “shpëtimtar”. Në këtë mënyrë përpiqet të përfitojë edhe mbështetjen e Perëndimit. Qeveria e tanishme paraqitet si faktor stabiliteti dhe paqe në Ballkan. Në fund të fundit, që nuk është e vërtetë. Qeveria po e shfrytëzon këtë paraqitje jashtë vendit për të shkelur lirinë e mendimit dhe të mediave në Serbi si dhe për shkatërrimin e institucioneve. Qeveria e Aleksandar Vuçiqit po prodhon pa ndërprerë kriza dhe më pas përpiqet t’i zgjidhë ato. Vuçiqi pohon se e ka evituar luftën, ndërsa vet ai e ka dërguar trenin. etj.

Nëse nuk do të ishin Shtetet e Bashkuara te Amerikës, sot do të kishim ende një Kosovë nën Serbi dhe në sytë tanë do të parakalonte padrejtësia e Serbisë në kurriz të qytetarëve të Kosovës. Parë nga retrospektiva, bindesh akoma edhe më shumë për qëndrimin amerikan ndaj Kosovës, ku spikasin të drejtat e njeriut, që në emër të tyre u zhvillua edhe lufta e parë e NATO-s, qysh nga krijimi i kësaj aleance. Ishte këmbëngulja e SHBA-ve, e cila i mobilizoi të gjithë anëtarët e NATO-s për t’iu kundërvënë makinerisë vrastare të Millosheviqit. 

Por, çfarë ndodhi në të vërtetë në vitet’90-ta? Duke parë gjendjen e nderë në rajonin e Ballkanit, që kishte fajtor kryesor Serbinë, diplomacia amerikane u vu në lëvizje. 

Do të ishte Zëvendëssekretari i Shtetit, Lurens Igëlberger, i pari që do të takonte Millosheviqin. Në takimet që bëri me të, Zëvendëssekretari u shpreh shumë qartë se: “Shtetet e Bashkuara kanë një angazhim të ligjshëm, për të mbrojtur të drejtat e njeriut. Përveç kësaj, ne kemi të drejtë të vendosim se si t’i shpenzojmë paratë e taksapaguesve tanë ose t’i këshillojmë biznesmenët tanë se në cilat vende të investojnë. Nëse ne zgjedhim që t’u japim përparësi vendeve me respektim të mirë të të drejtave të njeriu, kjo është puna jonë si e bëjmë këtë zgjedhje”. 

Dukej qartë se SHBA-të ishin të palëkundura nga qëndrimet e tyre, për sa i përket Kosovës dhe nuk e toleronin aspak Serbinë të vazhdonte të ndërmerrte veprime dhune. Në këtë periudhë, SHBA-të do të kërkonin të vendosnin marrëdhënie me elitën politike dhe intelektuale të Kosovës, që më pas do të bëhej edhe udhëheqëse e të gjitha proceseve. Një nga këta do të ishte Ibrahim Rugova. Ishte hera e parë që vendosej kontakt me një njeri të tillë, i cili para ndërkombëtarëve e denoncoi të gjithë dhunën që ushtrohej ndaj bashkëkombësve të tij. Kjo ishte një situatë shumë e tendosur: kudo shihje shqiptarë, të cilët – sipas disa gazetarëve që e kanë vizituar këtë vend në atë periudhë – dukej një pamje “si qetësia para stuhisë që pritej të fillonte”. 

Besimi i shqiptarëve të Kosovës do të ishte vetëm shteti paralel, i cili mund ta kryente funksionin që e kishte lënë pa përmbushur qeveria, e cila – e dominuar nga serbët – më shumë shtypte sesa që shërbente, duke e bërë gjendjen të padurueshme. Siç edhe e thamë më lart, amerikanët i vunë në dijeni drejtuesit e shtetit jugosllav se nuk do të rrinin duarkryq nëse cenohej Kosova, por kjo më shumë ishte një lloj kërcënimi verbal, sepse situata në praktikë paraqitej krejt tjetër. “Të ndodhur në këtë situatë, shqiptarët e Kosovës e krijuan shtetin e tyre, i cili mbahej me taksën e trepërqindëshit. Kjo taksë paguhej vullnetarisht nga diaspora”. 

Hyrja e Millosheviqit në shumë fronte lufte në Ballkan do ta bënte atë që të lëshonte pe, por pasi të kishte bërë masakër me popullsinë boshnjake dhe u mjaftua me marrëveshjen e Dejtonit, kjo e bëri botën perëndimore që ta vlerësonte si njeri të stabilitetit. Amerika e kishte dominuar NATO-n nën flamurin e integrimit, ndërsa Franca kishte qenë kurdoherë e gatshme ta ngrinte në qiell pavarësinë e Europës, duke i dhënë trajtën Bashkimit Europian. Interesimi amerikan ishte se ku do ta vendosnin drejtësinë. Këtë mesazh e jep dhe vetë presidenti Bill Klinton në një takim të nivelit të lartë të NATO-s, në janar të vitit 1994, ku, ndër të tjera, ai u shpreh: “Unë u them të gjithë atyre në Evropë dhe në SHBA, që thjesht do të na bënin të hiqnim një vijë të re në Evropë dhe në Lindje, se nuk duhet t’ia mbyllim rrugën e mundësisë për një të ardhme mundësisht të mirë për Evropën, që është demokracia kudo, një ekonomi tregu kudo, popuj që bashkëpunojnë kudo për sigurinë e përbashkët”. 

Amerikanët ishin shumë të qartë për një pushtet paralel, që ishte krijuar në Kosovë, por që ende ishte i pafuqishëm. 

“Gjendja ishte e tillë, që përshkruhej e tensionuar dhe kështu njerëzit nuk mund të thuhet se jetonin të qetë. Ata shkonin e vinin për të kryer punët e tyre të përditshme, por nëpër rrugë rrinin duke kryer punët e tyre të përditshme, sepse nëpër rrugë rrinin në gatishmëri makina të blinduara dhe trafiku drejtohej nga njerëz me xhaketa ushtarake”, kujton Tim Judah, gazetar britanik. Të njëjtën gjë SHBA-të do ta bënin dhe për Ballkanin, i cili ndodhej në qendër të Evropës. Konfliktet, që e kishin shoqëruar këtë rajon, herë pas here përbënin një kërcënim për Evropën pacifiste. Por, vetëm SHBA-të kishin interesa strategjike. Edhe pse situata ishte tejet e ndezur, Kosova në arenën ndërkombëtare nuk është se e tërhoqi shumë vëmendjen e faktorit ndërkombëtar, për arsye se situata në Bosnjë dhe Kroaci ishte më kritike dhe e gjithë vëmendja ishte përqendruar aty. 

Edhe pse ishin shumë të zënë me çështje të tilla, amerikanët nuk është se ishin plotësisht të pavëmendshëm. Ata, thjesht, donin të gjenin rastin për të bërë paralajmërimet ndaj dorës gjakatare të Millosheviqit. “Më 24 dhjetor të vitit 1992 presidenti Xhorxh Bush i kishte dërguar Millosheviqit një telegram, që u njoh me emrin “paralajmërimi i Krishtlindjeve” dhe ku i bëhej me dije Millosheviqit se nëse ai do të krijonte një konflikt të armatosur në Kosovë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të përgjigjeshin ushtarakisht. 

Politika kosovare në këtë periudhë përcaktohej nga disa faktorë. Së pari duhej ndenjur gjallë dhe të mos u jepej shkas serbëve të bënin spastrim etnik të krahinës. Së dyti Kosova duhej të mbahej ose, më mirë, të vendosej në rendin e ditës së bashkësisë ndërkombëtare dhe, së treti, që të krijohej një lloj legjitimiteti i “Republikës së Kosovës”. Derisa në fillim Millosheviqi ishte pa dyshim armik, tani u krijua një simbiozë disi groteske midis Beogradit dhe Prishtinës. “Kjo filloi të bëhej e dukshme kur serbët në Kroaci dhe, pastaj, në Bosnjë filluan “të gdhendnin” republikat e tyre të veçanta në vitet 1991 dhe 1992.”, shton më tej Judah. Përfshirja e serbëve në shumë drejtime në luftë duket sikur u dha njëfarë frymëmarrje shqiptarëve, të cilët e mendonin se serbët nuk do të kishin më fuqi që t’i shtypnin. 

Mirëpo, studiuesi i njohur nga Kosova, Shkëlzen Maliqi, kishte një optikë tjetër të të parit të gjërave. 

Ai shprehej kështu: “Vendosmëria e Evropës dhe e aktorëve të tjerë ndërkombëtarë, që shqiptarët duhet të jetojnë në juridiksionin e Serbisë, mund të krijojë një gjendje dëshpërimi të pashpresë, ashtu si një vendim gjyqi, që një çift bashkëshortësh të cilët e urrejnë njeri-tjetrin dhe të cilët nuk mund të jetojnë më së bashku, të vazhdojnë të jetojnë në të njëjtën banesë. Dhe, në qoftë se njeri prej tyre do të kërkonte ta ndante banesën, gjykatësi do t’i thoshte atij me cinizëm: ti ke këndin tënd të vogël autonom në banesë dhe aty mund të qash të plasësh!”. 

Ishte një përshkrim shumë i saktë se në çfarë gjendje ishte Kosova në këtë periudhë dhe se si e shihte at ëEuropa. Por, Shtetet e Bashkuar të Amerikës nuk do të qëndronin mënjanë dhe të bënin sehir sikundër kishte bërë Europa. Makina e tyre diplomatike do të punonte.

“Më 21 qershor 1991, Xhejms Bejker (James Baker), Sekretari i Shtetit të Shteteve të Bashkuara kishte ardhur në Beograd për t’u thënë udhëheqësve të gjashtë republikave, veçanërisht Kroacisë dhe Sllovenisë, se Shtetet e Bashkuara nuk do t’i njihnin nëse do të tentonin të ndaheshin nga Jugosllavia. Por, ai iu tha gjithashtu, këtë herë posaçërisht Serbisë, se Shtetet e Bashkuara do të kundërshtonin çdo përpjekje për ta ndaluar ndarjen me anë të forcës”. Kështu e kujton një gazetar i huaj situatën. 

Edhe pse mesazhi ishte shumë i qartë për stabilitet në rajon, ngjarjet që rrodhën treguan të kundërtën e këtij paralajmërimi. Kjo i bëri edhe shqiptarët e Kosovës të mendonin se qëndrimi i Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Europian nuk ishin të pandryshueshëm, kur këta deklaronin se nuk mund të shpallej pavarësia e Kosovës.

Ishte hera e parë që SHBA-të tregonin interesim për Ballkanin dhe pikërisht për Kosovën. Ata ishin të bindur se një krahinë e vogël, e quajtur Kosovë, me një popullsi prej 2 milion banorësh me etnitet shqiptar, banonte këtu dhe ishte e shtypur nga pakica serbe. Kjo kishte ndodhur pasi me ardhjen e liderit nacionalist serb, S. Millosheviq, ai e kishte mohuar autonominë kësaj krahine dhe e përdorte policinë për shtypjen e çdo revolte. SHBA-të kishin interesa për një Evropë paqësore dhe nuk do të lejonin një diktator si Millosheviqi që ta diskriminonte një popullsi vetëm sepse i përkiste etnisë jo serbo-sllave. 

Tre javë pas ardhjes në pushtet të presidentit Klinton (Clinton) me 1993, Sekretari i Shtetit, Kristofer (Cristopher), e theksoi sërish paralajmërimin që e kishin bërë diplomatët e mëparshëm “natën e Krishtlindjeve”, një reagim ky që e kishte pasur ish-presidenti George Bush, i vjetri, ku i kërkonin Millosheviqit që të mbante qëndrim paqësor ndaj Kosovës, sepse, në të kundërtën, SHBA-të do të ndërhynin pa hezitimin më të vogël. Kjo tregon se sa e interesuar ishte administrata e re e presidentit Klinton në politikën e jashtme për të vendosur paqen dhe kryesisht në Ballkan, i cili po bëhej një rajon që vlonte nga tensioni i luftës në Bosnjë dhe ziente në Kosovë. Shqiptarët po bënin qëndresë paqësisht, duke krijuar institucionet e tyre paralele. 

Nën udhëheqjen e Rugovës dhe të “Lidhjes Demokratike të Kosovës”, ata ngritën me ngulm, por jo në mënyrë të dhunshme, çështjen e pavarësisë, duke bërë të ekzistonin edhe zyrat që kontrolloheshin nga shqiptarët. Nga metodat që përdorte policia jugosllave, ajo urrehej se tepërmi për metodat e frikësimit. Kosova ishte tepër e tensionuar, por jo në luftë. Por, derisa i sheh ngjarjet nga retrospektiva, është shumë e qartë se vëmendja e madhe e Shteteve të Bashkuara ndaj Kosovës do të rritej pas konferencës së Dejtonit. Interesimi i SHBA-ve për Kosovën do të vinte ne rritje, derisa në vitin 1999 do të ndërhynin ushtarakisht, për të ndalur një kasaphanë tjetër në Ballkan, siç kishte ndodhur në Bosnje. 

Prandaj, kur shohim sot krijimin e ushtrisë së Kosovës, nuk mund të rrimë pa parë nga e shkuara, kur u hodhën edhe themelet e një Kosove të pavarur. Dihet se, për krijimin e kësaj ushtrie, një faktor përcaktues ka qenë bekimi i ardhur nga SHBA-të, të cilat janë të qarta edhe për vitet që do vijnë dhe se çfarë kontributi do të japin më tej për Kosovën. Ne me të drejtë ne mund te flasim për një dashamirësi të SHBA-ve ndaj Kosovës, gjë e cila vihet re edhe sot.

Dihet fare mirë që kriminelët serbë të luftës që kanë kryer dënimet e tyre janë shndërruar në pjesëmarrës aktivistë në jetën politike në Serbi falë qeverisë dhe medias, të cilat kanë vendosur ta harrojnë atë që ata bënë dhe t’i promovojnë ata si heronj.

"Koha e turpit ka kaluar. Kjo është koha për të qenë krenarë,” deklaroi ministri serb i mbrojtjes me etnitet rom zt. Aleksandar Vulin kohë më parë në një tubim të ish-ushtarëve të Batalionit të Tretë të Ushtrisë Serbe

Po,po! "Koha e turpit ka kaluar. Kjo është koha për të qenë krenarë,” këmbënguli ai.

Ky nuk do të konsiderohej si një event i jashtëzakonshëm nëse komandantët e nderuar nga Alaeksandër Vulin nuk do të ishin kriminelë lufte të dënuar.

"I falënderoj të gjithë ata që erdhën sot këtu për të ndarë me mua dhe familjen time lumturinë që ndjej që arrita t’i mbijetoj trekëmbëshave të Hagës,” tha Lazareviç për mediat në aeroport.

"Kam humbur 10 vjet nga jeta ime dhe pse? Nuk jam dënuar për ndonjë krim specifik, as timin dhe as për atë të ndonjë anëtari tjetër të Korpusit të Prishtinës," shtoi ai.

Në radhën e parë midis ish-ushtarëve që u nderuan ishin Vladimir Lazareviç, ish-shefi i shtabit i Korpusit të Prishtinës të Ushtrisë Jugosllave dhe Nikola Sainoviç, ish-zv/kryeministër i Jugosllavisë.

Vladimir Lazareviç dhe Nikolla Shainoviç u dënuan nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë përkatësisht me 14 dhe 18 vjet burg për fushatën ushtarake në Kosovë që shkaktoi 11,000 shqiptarë të Kosovës të vrarë dhe rreth 1 milion të tjerë u dëbuan në Shqipërinë fqinje, Mal të Zi dhe Maqedoni.

Nuk ishte vetëm qeveria serbe që po shprehte krenari për “heronjtë tanë”, por edhe zyrtarë në zyrën e presidentit serb Aleksandër Vuçiç.

Sekretari kryesor në zyrën e Aleksandër Vuçiçit, Nikola Selakoviç, tha në të njëjtin tubim se është “detyrë e Serbisë të nderojë profesionalizmin” e Batalionit të Tretë të Ushtrisë Serbe.

Kjo nuk është hera e parë që ministri Aleksandër Vulini dhe Nikolla Selankoviçi kanë treguar dashamirësi ndaj kriminelëve të luftës.

Ministri i drejtësisë Nikola Selakoviç, i cili shkoi në Hollandë bashkë me ministrin e mbrojtjes Bratislav Gasiç për të marrë Lazareviçin, tha se “kjo ishte një ditë e madhe për Serbinë”.

Në vitin 2015 ata organizuan një mikpritje prej heroi për gjeneralin Vladimir Lazareviçin kur ai u rikthye në Serbi pasi kreu dënimin e tij.

Lazareviç u mirëprit në aeroport edhe nga ministri serb i punës Aleksandër Vulin, kreu i Ushtrisë Serbe Ljubisa Dikoviç, bishopi ortodoks serb Teodosije dhe kryebashkiaku i Nishit, Zoran Perisiç.

Gasiç dhe Selakoviç ishin ministrat e parë që shoqërojnë ndonjëherë një të burgosur që kthehet në shtëpi pas lirimit të tij nga Gjykata e Hagës.

Zyrtarët nuk pranuan të japin arsyet e tyre për këtë vendim.

Në vitin 2014, dënimi i Lazareviçit u ulë nga 15 në 14 vjet burg në një seancë apeli, e cila rishqyrtoi dënimin e tij për krime kundër njerëzimit gjatë luftës në Kosovë në vitin 1999.

Sipas vendimit, Lazareviç ndihmoi dhe mori pjesë në dëbimin e shqiptarëve nga Kosova dhe kreu vepra të tjera çnjerëzore duke siguruar ndihmë praktike për anëtarët e Ushtrisë Jugosllave.


Gjykata vendosi se Lazareviç ishte në dijeni të faktit se në Kosovë po kryheshin akte çnjerëzore kundër civilëve dhe pronës civile gjatë operacioneve të Ushtrisë Jugosllave dhe atyre të Ministrisë së Punëve të Brendshme.

"Si komandant i Korpusit të Prishtinës, Lazareviç kishte kontroll de jure dhe de facto mbi njësitë në varësi të tij, duke përfshirë edhe njësitë e Ushtrisë Jugosllave dhe repartet ushtarake territoriale,” thuhej në vendim.

Dhoma e apelit e Gjykatës së Hagës gjeti gjithashtu se "Lazareviç kishte siguruar ndihmë praktike, inkurajim, ose mbështetje morale për anëtarët e Ushtrisë Jugosllave, të cilët ai e dinte se kishin si qëllim të kryenin dëbime dhe transferime të dhunshme".

Në të njëjtën çështje, ish zv/kryeministri i Jugosllavisë Nikola Sainoviç u dënua me 18 vjet burg, ish-shefi i shtabit të Ushtrisë Jugosllave Dragoljub Ojdaniç me 15 vjet burg, ish-komandanti i Ushtrisë Jugosllave Nebojsa Pavkoviç me 22 vjet burg dhe Sreten Lukiç, kreu i forcave policore të Serbisë në Kosovë me 20 vjet burg.

Vetëm Pavkoviç dhe Lukiç janë ende në burg. Si Ojdaniç dhe Sainoviç kanë marrë lirim të parakohshëm dhe që atëherë jetojnë në Beograd.

Sainoviç iu rikthye politikës në shtator, kur ai u bë anëtar i bordit ekzekutiv të Partisë Socialiste të Serbisë, pjesë e koalicionit qeverisës të vendit.


Të gjithë njerëzit ishin bashkëpunëtorë të ngushtë të ish-presidentit jugosllav Sllobodan Millosheviç, i cili u gjykua për gjenocid dhe krime lufte të kryera në Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci dhe Kosovë. Ai vdiq në vitin 2006 në qelinë e tij para se gjyqi të përfundonte.

Por kriminelët e luftës në Serbi nuk gëzojnë vetëm mbështetjen e ministrave dhe zyrtarëve të tjerë, por gjithashtu edhe të medias.

Pavarësisht detyrimeve të tyre për kodin e etikës, media serbe rrallë përmend të kaluarën e të dënuarve nga Gjykata e Hagës. Edhe pse shumë prej tyre janë shfaqur në televizion apo shtyp gjatë viteve të fundit, e rrallë është media që përmend të kaluarën e tyre kriminale dhe në vend të kësaj i prezanton ata si analistë, ish-gjeneralë ose këshilltarë.

Gjithashtu, nëse shikoni lajmet e fundjavës nga tubimi i ish-ushtarëve të Ushtrisë Serbe , nuk do të lexoni asgjë për veprimet e tyre të turpshme gjatë luftës në Kosovë.

Edhe televizioni publik serb, RTS, nuk e përmendi se cilët ishit këta njerëz që u nderuan me aq shumë krenari nga Aleksandër Vulini dhe Nikolla Selakoviçi.

Por ata që ngrihen kundër mohimit të së kaluarës dhe rikthimit të kriminelëve të luftës në jetën publike, siç janë aktivistët e Nismës Rinore për të Drejtat e Njeriut, përballen me kërcënime, abuzime dhe madje edhe dhunë fizike.

Nën sloganet "Kriminelët e luftës nuk janë heronjtë tanë" dhe "Kriminelët e luftës të heshtin që viktimat të mund të flasin", aktivistët e Nismës Rinore u përpoqën të parandalonin shfaqjet dhe fjalimet publike të ish-kolonelit të Ushtrisë Popullore Jugosllave Veselin Sljivançanin dhe ish-kryetarit të parlamentit serb të Bosnjës Momçilo Krajsinik, të dy të dënuar për krime lufte nga Gjykata e Hagës.

Aktivistët u rrahën dhe kërcënuan, por sulmuesit e tyre s’u kapën kurrë.

Ndërsa Serbia përparon në rrugën e saj drejt BE-së, duke pretenduar se po respekton sundimin e ligjit dhe se po përmbush kriterin e anëtarësimit, kur vjen fjala te ndjekjet penale të krimeve të luftës dhe ballafaqimi me të kaluarën, ajo s’po bën asnjë progres.

Gjyqet në vend të krimeve të luftës kanë ngecur në një ngërç ligjor të shkaktuar nga fakti se kryeprokurori i krimeve të luftës nuk u emërua për një vit e gjysmë.

Numri i datave të gjyqeve është ndër më të ulëtit që kur u krijua zyra e prokurorisë për krimet e luftës në vitin 2003, ndërsa u bërë tre vjet që nuk ngrihet asnjë padi për krime në Kosovë.

Ajo që është gjithashtu shqetësuese është se kjo prirje jehon edhe në vendet e tjera të ish-Jugosllavisë.



Në Bosnje, Fikret Abdiç, i cili kreu dënimin e tij me 15 vjet burg për krime lufte, tani është kryetar komune, ndërsa të tjerë që përballen me akuza për krime lufte në Bosnjë dhe Hercegovinë gjithashtu mbajnë poste politike. Agjencioni "Floripress" disa herë shkroi gjerësisht për ndikimin e tyre politik në vitin 2016.

Komuniteti ndërkombëtar është munduar shumë në ngritjen e Gjykatës së Hagës, e cila do të mbyllet në fund të këtij viti, por nuk arriti të trajtonte çështjen e rehabilitimit të kriminelëve të luftës dhe riintegrimin e tyre në shoqëri.

Kur veprat e kryera nga kriminelët e luftës, si Vladimir Lazareviç dhe Nikola Sainoviç, nuk përmenden në arenën publike dhe ata risillen si heronj, është e qartë se problemet serioze vazhdojnë.

Siç tha kryeprokurori i Gjykatës së Hagës Serge Brammertz në raportin e tij të fundit në OKB, nacionalistët në vende të ndryshme të ish-Jugosllavisë ende besojnë në pafajësinë dhe viktimizimin e tyre.

"Mesazhi i mohimit dhe revizionizmit është i zëshëm dhe i qartë," tha Brammertz. "Ne i njohim viktimat tona, por jo tuajat. Kriminelët tuaj të luftës janë heronjtë tanë.”





******

Kur aktivistët protestuan kundër një eventi të organizuar nga partia qeverisëse që promovonte një kriminel lufte të dënuar, ne u arrestuam dhe u gjobitëm – duke treguar përsëri se si zyrtarët serbë ende e refuzojnë të vërtetën mbi konfliktet e viteve 1990.

Në nëntor të vitit 1991 në Vukovar në Kroaci, rreth 260 vetë u vranë në atë që njihet si masakra e Ovcarës. Të martën, ne që ngritëm zërat tanë kundër autorëve të këtij krimi, u gjobitëm nga një gjykatë serbe.

Unë isha një nga tetë aktivistë nga Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut në Serbi, të cilët u gjobitën me nga 50,000 dinarë secili (rreth 420 euro), se protestuam kundër promovimit të një libri nga krimineli i dënuar i luftës Veselin Sljivancanin në janar të vitit të kaluar.

Të tetë ne që u gjobitëm kemi lindur në vitet 1990 dhe të gjitha jetët tona u prekën negativisht nga lufta, ndërsa ata që kryen krime të tmerrshme dhe krime masive, tani mirëpriten dhe vlerësohen nga institucionet serbe dhe publiku i gjerë.

Sljivancanin, një ish-oficer në Ushtrinë Popullore Jugosllave, ishte një nga katër oficerët e akuzuar nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë për krimet e kryera në Ovcara. Padia e tij u bazua në faktin se ai ishte në komandën e drejtpërdrejtë të forcave të Ushtrisë Popullore Jugosllave që morën kontrollin mbi spitalin e Vukovarit, nga i cili jo serbët u dërguan në Ovcara dhe më pas u ekzekutuan.



Krimineli serb Vladimir Sheshel

Në fund, ai u dënua me 10 vjet burg nga ICTY-ja për asistim dhe nxitje në torturimin e të burgosurve.

Por pasi Sljivancanin e vuajti dënimin, ai u kthye në Serbi, ku ai dikur dhe ende perceptohet si një hero kombëtar.

Shumë shpejt, ai filloi të angazhohej në politikë duke mbështetur Partinë Progresive Serbe në pushtet. Në janar të vitit 2017, gjatë fushatës zgjedhore presidenciale, Partia Progresive organizoi një promovim publik të librit të Sljivancanin në Beska, një fshat pranë Indjas në Serbinë veriore.

Eventi u organizua në një qendër kulturore komunale, një hapësirë publike e financuar nga të gjithë qytetarët e Serbisë. Edhe para kësaj, përfaqësuesit e institucioneve serbe tashmë kishin një histori të pasur përkrahje të kriminelëve të dënuar të luftës dhe organizimin e mirëseardhjeve zyrtare pas daljes së tyre nga burgu, si në rastet e Vladimir Lazareviçit dhe Nikola Sainoviçit.

Krimineli Veselin Sljivancanin në Gjykatën e Hagës në vitin 2005


Gjatë eventit publik në Beska, aktivistë të Nismës Rinore për të Drejtat e Njeriut, një OJQ me bazë në Beograd, erdhën për të protestuar kundër promovimit të një krimineli të dënuar lufte nga partia në pushtet.

Ne i frymë bilbilave dhe shpalosëm një banderolë që thoshte: "Kriminelët e luftës duhet të heshtin, në mënyrë që të flitet për viktimat", pas së cilës një grup mbështetësish të Partisë Progresive dhe përfaqësues të qeverisë lokale e hoqën banderolën dhe na sulmuan fizikisht. Dy prej nesh përfunduan në spital dhe makina jonë u dëmtua.

Pas eventit, filloi një fushatë e organizuar nga shteti kundër nesh. Tabloidët pro regjimit na quajtën "fashistë" dhe "huliganë" dhe grupe ekstremiste të krahut të djathtë erdhën në zyrën e Nismës Rinore për të Drejtat e Njeriut.

Në fund, u dënuam nga gjykata për kundërvajtje në qytetin e Rumas për shkelje të ligjit duke prishur eventin e librit të Sljivancanin.

Le të kujtojmë se Serbia miratoi Ligjin e Bashkëpunimit me Gjykatën e Hagës në vitin 2002, pesë vjet pasi Sljivancanin u dënua, prandaj vendimi i tij njihet ligjërisht nga Republika e Serbisë. Pra, pyetja është, pse nuk mund të quhet kriminel lufte një njeri i dënuar për krime lufte?




Krimineli Veselin Sljivancanin



Për fat të keq, shembulli i Sljivancaninit është vetëm një nga shumë raste të ngjashme që tregojnë mbështetjen e fortë të institucioneve serbe për krimet e luftës dhe autorët e tyre.

Aktualisht, njëri prej tyre madje është ulur si deputet në parlamentin serb (Vojisllav Shesheli), ndërsa Ministria e Mbrojtjes po boton ditarët e luftës të një tjetri (Nebojsa Pavkoviç) dhe i promovon publikisht ato në Panairin e Librit të Beogradit.

Shesheli u gjet fajtor për krime kundër njerëzimit dhe u dënua me 10 vjet burg, ndërsa Pavkoviç u shpall fajtor për persekutimin, vrasjen dhe dëbimin e shqiptarëve të Kosovës dhe u dënua me 22 vjet burg.

Vlen të theksohet edhe rasti i Vladimir Lazareviç, i cili u ftua të ishte lektor ligjërues në Akademinë Ushtarake të Ushtrisë Serbe disa muaj më parë. Lazareviç u dënua me 14 vjet burg për kryerjen e krimeve të luftës dhe krimeve kundër njerëzimit gjatë luftës në Kosovë.

Pra, saktësisht kur fakti që një krim është kryer gjatë luftës u bë rrethanë lehtësuese? Ka zemërim publik për krimet individuale, por nuk ka ndjeshmëri publike për viktimat e krimeve të luftës të vrara nga njerëzit që fshihen pas flamurit serb.

Disi, përgjatë rrugës, doli se patriotizmi dhe dashuria për venditn tënd nënkupton të mbështesësh kriminelët e luftës dhe t'i lavdërosh ata si heronj - për aq kohë sa ato janë “tanët”, sigurisht.


Krimineli çetnik Serb Vojisllav Sheshel

Ndërkohë që ne që shkuam në Beska për të protestuar kundër promovimit publik të autorëve të krimeve të luftës u dënuam brenda një viti, por disa nga gjyqet e krimeve të luftës që po vazhdojnë në Serbi kanë vazhduar për më shumë se një dekadë, pa ndonjë shenjë përfundimi. Provat po humbasin dhe viktimat po lodhen dhe gjithnjë e më shumë nuk duan të marrin pjesë në procese ligjore që qartazi nuk do të sjellin ndonjë kënaqësi.

Dënimet tona për kundërvajtje dërguan një mesazh të qartë se kriminelët e luftës jo vetëm tolerohen, por janë edhe të dëshirueshëm në jetën publike. Ata që janë gjetur ligjërisht përgjegjës për vrasjet, dëbimet dhe mizoritë e tjera masive, mbështeten nga zyrtarët tanë dhe mirëpriten nga institucionet tona - dhe kushdo që nuk e pranon këtë quhet tradhtar ose agjent i huaj.



Kosova rihap çështjen pasi viktima e përdhunimit
gjatë luftës flet publikisht


Prokuroria Speciale e Kosovës ka nisur një hetim për rastin e Vasfije Krasniqi Goodman, e cila së fundmi u bë gruaja e parë në vend që foli hapur mbi faktin se ishte një viktimë përdhunimi e kohës së luftës.


Prokurorja Speciale Drita Hajdari tha të enjten në mbrëmje në programin televiziv të BIRN Kosovës "Jeta në Kosovë" se ajo ka nisur hetimet në rastin e Vasfije Krasniqi Goodman pasi ajo u bë gruaja e parë që foli publikisht për përvojën e saj si viktimë e dhunës seksuale gjatë luftës së viteve 1998-1999.

Në vitin 2014, Gjykata e Lartë e Kosovës liroi nga akuzat dy ish-policët serbë të cilët ishin paditur fillimisht për përdhunim Krasniqi Goodmanit.

"Rasti i Vasfijes është rihapur. Vendosa të rihapja rastin e saj, por jo kundër autorëve, sepse procedurat kundër të dyve u mbyllën me vendimin të prerë. Nuk kam baza ligjore për ngritjen e një çështje të re kundër tyre,” tha Hajdari për programin.

Ajo shpjegoi se një nga arsyet për rihapjen e rastit ishte se përdhunimi ishte përdorur si një armë nga ana e armikut gjatë luftës.

"Po e bëj këtë sepse ata, serbët, kryen përdhunim gjatë luftës, ishte një mjet lufte. Këto përdhunime në Kosovë nuk ndodhën rastësisht dhe këto nuk janë raste të izoluara," tha Hajdari.

"Këto janë armë të përdorura nga armiku gjatë luftës," shtoi ajo.

Hajdari tha se ajo tashmë ka paraqitur një kërkesë në polici për të filluar hetimet e mëtejshme.

"Kam bërë një kërkesë, një autorizim nga ana e policisë - njësia e hetimeve për krimet e luftës, në të cilën kam shpjeguar saktësisht veprimet që duhet të ndërmarrin në këtë rast; ndër të tjera, dëshmitarët do të merren në pyetje sërish në të ardhmen, ndoshta edhe Vasfija," tha ajo.

Krasniqi Goodman dha një intervistë për televizionin publik të Kosovës, RTK, muajin e kaluar, duke thënë se ajo u përdhunua dy herë pasi u mor nga shtëpia e saj nga oficerë të policisë serbe në prill të vitit 1999.

Nuk ka statistika të verifikuara për numrin e viktimave të dhunës seksuale të shkaktuar nga forcat serbe gjatë luftës së Kosovës.

Një raport i publikuar nga Amnesty International në dhjetor 2017 tha se vetëm disa prej atyre që akuzohen për përdhunim gjatë luftës në Kosovë janë ndjekur penalisht.

Në një shoqëri shoqërore konservatore, pak nga viktimat mund të mbështeten te familjet e tyre për të ndarë përvojat e tyre. Duke pasur frikë nga stigmatizimi, shumë prej tyre kanë vazhduar të vuajnë në heshtje.

Një shqiptare e Kosovës ka folur për herë të parë në televizion për eksperiencën e saj si një viktimë përdhunimi gjatë luftës dhe për betejën e saj të pasuksesshme për drejtësi në gjykatë.


Duke thyer heshtjen mbi përdhunimin në Kosovë, Vasfije Krasniqi Goodman, një e mbijetuar e dhunës seksuale në kohën e luftës, është bërë gruaja e parë që flet në lidhje me përvojën e saj gjatë luftës në Kosovë midis 1998 dhe 1999 në një intervistë.

Krasniqi Goodman kërkoi drejtësi para gjykatave në Kosovë, por në vitin 2014 Gjykata e Lartë i liroi nga akuzat dy policë serbë, fillimisht të paditur për përdhunimin e saj.

Edhe pse ajo theu një tabu duke folur për përvojën e saj të hidhur dhe frymëzoi shumë njerëz me dëshminë e saj publike, organizatat e të drejtave të njeriut po paralajmërojnë se drejtësia duket larg për Krasniqi Goodman dhe për shumë të mbijetuara të përdhunimit të kohës së luftës.

"Është shumë e vështirë të vërtetosh në gjykatë dhunën seksuale, sidomos kur krimi është kryer shumë kohë më parë dhe shpesh nuk ka prova mjeko-ligjore, një mungesë provash të tjera materiale dhe mundësi të kufizuara për të gjetur ndonjë provë tjetër apo dëshmitarë okularë," tha Bekim Blakaj, drejtor i Fondit për të Drejtën Humanitare të Kosovës, FDH.

Blakaj shtoi se identifikimi i autorëve është një sfidë e madhe.

"Gjyqtarët janë të ndjeshëm për dhënien e vendimeve në përputhje të plotë me standardet më të larta të respektimit të të drejtave të të akuzuarit dhe shpesh 'dyshimi i arsyeshëm' nuk mjafton për të dënuar autorët," tha ai.

Ai shtoi se kjo do të thotë që autorët e përdhunimit shpesh mbeten të pandëshkuar.

"Në raste të tilla, sidomos ku përfshihet dhuna seksuale, gjyqtarët nuk duhet të jenë aq të ngurtë. Ata duhet të bëjnë përpjekje shtesë për të kërkuar prova të mundshme që do t'u mundësojnë atyre dhënien e një vendim të drejtë," tha Blakaj.

Krasniqi Goodman jetonte në fshatin e vogël të Stanoçit të Ulët në Vushtrri me prindërit dhe vëllezërit e motrat kur ndodhi gjithçka.

"Më 14 prill 1999 isha në oborr kur dëgjova të trokitura në derë. Shkova brenda për t'i thënë nënës të hapte derën. Nuk e dinim nëse ata do të vinin për të na vrarë apo për të na bastisur,” tha Krasniqi Goodman, duke kujtuar përvojën e saj të tmerrshme të martën në televizionin publik të Kosovës, RTK.

Ajo tha se një oficer serb kishte ardhur në shtëpi dhe kërkoi të dinte se ku ishin babai dhe vëllai i saj.

"Nëna i tha se ata ishin në Gjermani, por ai tha, 'Jo, ata kanë shkuar në luftë' dhe ai hyri brenda dhe më mori,” tha ajo.

Ai i tha Krasniqit Goodmanit se do ta çonin në rajonin e policisë për të dhënë një deklaratë.

Ajo shumë shpejt kuptoi se nuk po shkonte në rajonin e policisë pasi makina mori një kthesë dhe përfundoi në fshatin Babimoc me shumicë popullsie serbe, ku ajo tha se oficeri i policisë e përdhunoi.

Ajo tha se oficeri i tha asaj: "Do të paguash për atë që kanë bërë babai dhe vëllai yt.”

"Në atë moment doja të më vrisnin me një plumb,” tha Krasniqi Goodman.

Brenda disa orësh, ajo tha se po përdhunohej përsëri nga një serb tjetër, i cili nuk ishte me uniformë.

Ai më pas e ktheu atë në shtëpi. Ajo ndjeu se nuk mund ta ndante këtë ngjarje me askënd, derisa më vonë e raportoi rastin tek Ushtria Çlirimtare e Kosovës, UÇK.

Krasniqi Goodman ishte me fat që kishte mbështetjen e familjes së saj kur e bëri këtë, gjë të cilën, në një shoqëri konservatore, shumica e rreth 20,000 viktimave të tjera të përdhunimit në luftën e Kosovës nuk kishin.

Duke u druajtur nga stigmatizimi dhe madje edhe nga përjashtimi i plotë nga shoqëria, mijëra prej tyre kanë jetuar në heshtje, disa prej të cilave kanë probleme serioze shëndetësore.

Perceptimet negative të shoqërisë dhe vështirësia në marrjen e trajtimit të përshtatshëm mjekësor në një vend të varfër si Kosova i ka shtyrë disa prej këtyre viktimave të përdhunimit në vetëvrasje.




Agonia e Pafund e Grave të Mbijetuara të Dhunës së Luftës në Kosovë


Grave të dhunuara dhe torturuara gjatë luftës në Kosovë, pas vite të tëra vuajtje në heshtje, po u ofrohet një skemë dëmshpërblimi - por stigma e të qenit e dhunuar mund t’i shtyjë shumë nga to të mos aplikojnë fare.



Si ajo, mijëra të tjera ishin viktima të dhunës seksuale të përdorur nga forcat serbe gjatë luftës së viteve 1998-1999 në Kosovë.

Fata ndrydh gishtat pa pushim sikur para një sikleti të madh. Në korridor dëgjohen hapa dhe ndalet, në pritje që jashtë të bie qetësia.

Janë bërë 18 vjet që kur në një ditë maji me shi në vitin 1999 ajo u nda nga një kolonë refugjatësh, u dhunua dhe u torturua nga pjesëtarë të njësive ushtarake serbe në një shtëpi private në qytetin verior të Kosovës, Mitrovicë. Aty humbi syrin e djathtë. Ishte vetëm 16 vjeç.

“Mbaj mend që na kanë mbajtur tri ditë. Ishim 15 veta në një dhomë. Kur jam këndellur e kam parë që syrin e djathtë e kam të lidhur dhe nuk mundesha me lëvizë”, kujton ajo.

Që nga ajo ditë, Fata, që është emri i shkurtër i saj pasi kështu ka preferuar të citohet , vazhdimisht ka qenë e përfolur, nënçmuar dhe e stigmatizuar nga komuniteti përreth.

“Halla më tha që nuk duhet të tregoj çka ka ndodhur se më mirë është të mbytesh”, thotë ajo.

Si ajo, mijëra të tjera ishin viktima të dhunës seksuale të përdorur nga forcat serbe gjatë luftës së viteve 1998-1999 në Kosovë, e cila me ndihmën e NATO-s i dha fund regjimit të Serbisë.

Fata tregon se vendi ku u mbajt ishte bërë qendër e dhunimit dhe vrasjeve nga forcat serbe.

”Ditën e parë mbaj mend që dhunimi vazhdoi pa ndërprerë. Ata ndërroheshin ndërsa ne na e fshinin gjakun”, tregon ajo.

Përkundër përjetimeve të llahtarshme, ajo druan të aplikojë për statusin e viktimës së dhunës seksuale të luftës, në një skemë reparacionesh për të dhunuarat në luftë që qeveria e Kosovës pret ta aplikojë prej këtij viti.

“Familja ime nuk dëshiron të më figurojë emri askund. Tash janë familje e madhe. Kanë martuar djemtë e vajzat dhe kanë bërë shumë lidhje familjare. Nuk duan që dikush ta përmend këtë”, thotë ajo.

Një tubë flokësh të zezë i mban mbi syrin e djathtë, shprehi e të mbajturit gjatë duke mbuluar gropëzën e syrit të humbur. Ajo vetëm tri vite më parë, me ndihmën e një shoqate, mundi ta bëjë një protezë syri.

Vuajtja në heshtje


Pas vitesh heshtje e stigmatizimi, Parlamenti i Kosovës në vitin 2014 miratoi një ligj që u njeh këtyre grave statusin e viktimave dhe u jep atyre një pension mujor që nuk kalon përtej 220 eurove.

Në fund të muajit prill, qeveria themeloi Komisionin për Verifikim dhe Njohje të statusit të viktimës së dhunës duke kryer procedurat nënligjore që mundësojnë nisjen e procesit.

“Ligji u njeh statusin, por ato nuk kanë beneficionet e njëjta me viktimat tjera të luftës, ndonëse nevojat e tyre shpesh janë më të mëdha”, thotë për , Veprore Shehu nga organizata “Medica Kosova” në Gjakovë, e cila trajton viktimat e dhunimit.

Përfitimet kryesore që viktimat tjera të luftës marrin janë pensione familjare, shërbim shëndetësor falas, përparësi në punësim, si dhe lirim nga taksat gjyqësore, administrative e taksat publike, përfshirë tatimet pronësore dhe çmim më të lirë të energjisë elektrike.

Ligji parasheh që të mbijetuarat e dhunimit mund të aplikojnë për statusin me shkrim, pa pasur nevojë që ta dëshmojnë me prani fizike atë që kanë përjetuar. Të mbijetuarat nuk janë të obliguara, por mund të paraqesin dëshmi mjekësore ose policore si provë të dhunimit.

Organizata që drejton Shehu, bashkë me tri të tjera, është përzgjedhur nga qeveria për t’i mbledhur aplikacionet e viktimave, në mënyrë që të ruhet konfidencialiteti i viktimave, për të mos u përballur drejtpërdrejt me anëtarët e Komisionit.

Arban Abrashi, ministër në detyrë i Punës dhe Mirëqenies Sociale e cila do ta implementojë skemën e reparacioneve, thotë se do të jetë një mbështetje modeste për këtë kategori të shoqërisë. “Por kjo nuk do ta ofrojë drejtësinë e munguar”, tha Abrashi .

Nën frikën e stigmatizimit dhe përjashtimit, mijëra gra viktima të dhunës seksuale të luftës kanë vazhduar në heshtje të jetojnë me probleme të rënda shëndetësore.

Më tepër se vetë ajo, ishte familja e Fatës që kishte përjetuar dhunimin e vajzës si një turp të madh të familjes.

“Nuk munda ta vazhdoja shkollën. Mjekimi ishte i vështirë. Familja vuante sepse shumëkush përreth e dinte që isha dhunuar dhe kishin tentuar të ma nxjerrin syrin”, rrëfen ajo.

Kostoja psikologjike ishte edhe më e rëndë. Fata thotë se vuan nga depresioni, migrena dhe ka dhimbje të përditshme koke.

Perceptimet negative të shoqërisë dhe vështirësitë për të marrë trajtim mjekësor në një vend të varfër si Kosova kanë bërë që shumë viktima të kryejnë vetëvrasje.

“Një numër i tyre ka vdekur si pasojë e dhunës në familje, të kryer kundër viktimave, në emër të nderit”, thotë Siobhan Hobbs, e cila në vitin 2016 drejtoi një ekip të OKB-së që publikoi një raport rreth gjendjes së vështirë të viktimave të dhunës seksuale në Kosovë. (hyperlink)

Kjo ndodhi për arsye se, në shumë familje sikur ajo e Fatës, dhunimi shihet si njollë në nderin familjar.

“Vendosa të martohem jo pse doja, por për t’iu larguar familjes si barrë. U bë më keq. Familja e burrit kishin dëgjuar që isha e dhunuar dhe isha pa një sy. Na përzunë nga shtëpia”, rrëfen ajo.

Prej atëherë, së bashku me burrin dhe dy fëmijët, ajo jeton nëpër strehimore kolektive apo shtëpi të braktisura në betejë me një varfëri të thellë.

Disa të mbijetuara të dhunimit jo vetëm u përjashtuan nga të afërmit, por u braktisën edhe nga burrat e tyre.

Të margjinalizuara dhe paragjykuara, ato shpesh kanë mbajtur peshën e fajit për çfarë u kishte ndodhur.

Një grua tjetër ka treguar për BIRN se ajo dhe motra e saj u dhunuan në një shtëpi në Deçan.

“Kur burri i saj e mori vesh se çka kishte ndodhur, ai e braktisi motrën time me dy fëmijë dhe u martua me një tjetër”, tha ajo.

Frika nga dhuna dhe dëbimi ka bërë që shumë gra të hezitojnë të kërkojnë ndihmë, sidomos në shërbime shëndetësore, punësim dhe trajnime.

Kjo vazhdon të jetë arsyeja pse disa gra, si Fata, hezitojnë të aplikojë për t’iu njohur statusi i viktimës së dhunës seksuale në luftë.

Shumë nga ato kanë frikën se si do ta arsyetojnë para familjeve të tyre pagën që do ta marrin.

“Në fillim do të ketë shumë pak viktima që aplikojnë”, thotë për BIRN, Feride Rushti, udhëheqëse e Qendrës për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës me seli në Prishtinë.

Ajo thotë gjithashtu se ligji është diskriminues.

Ligji aktual parasheh statusin për viktimat e dhunës në periudhën mes 27 shkurtit 1998 dhe 20 qershorit 1999, koha kur forcat serbe u larguan nga Kosova pas fushatës së sulmeve ajrore të NATO-s.

Por, disa shoqata serbe për mbrojtjen e viktimave thonë se ky afat nënkupton që të mbijetuarat serbe të cilat gjithashtu përjetuan dhunë seksuale pas tërheqjes së forcave serbe nga Kosova, nuk do të kenë të drejtë për të aplikuar.

“Dhunimet nuk janë bërë vetëm nga serbët dhe jo vetëm gjatë luftës,” thotë Rushiti. “Ka pasur viktima nga të gjitha palët”.

Blagica Radovanoviq, kryetare e OJQ-së “Shën Mëria”, e cila merret me viktimat e dhunës familjarë në qytetin verior të Zveçanit, thotë se komuniteti serb në Kosovë nuk ka qenë i përfshirë në hartimin e ligjit dhe nuk ka dijeni për përmbajtjen e tij.

“Ne rekomandojmë që të hulumtohet numri aktual i viktimave të dhunës seksuale, i cili do t’i përfshinte të gjitha komunitetet e prekura nga lufta. Nuk ka informacione rreth dhunës seksuale gjatë sulmeve hakmarrëse (të shqiptarëve)”, thotë Radovanoviq.

Veprore Shehu thotë se organizata e saj ka ofruar përkujdesje për tri gra rome që kanë përjetuar dhunimin.

Hobbs gjithashtu thotë se korniza ligjore e vitit 2014 duhet të amendamendohet.

“Ligji duhet të jetë më gjithëpërfshirës. Afati kohor duhet të ndryshohet sepse ai nuk i mbulon viktimat e dhunës seksuale të kryera pas konfliktit. Por themelimi i Komisionit duhet të vazhdojë, dhe çdo amendamentim i ligjit mund të bëhet paralelisht ose më pas”, tha Hobbs në një intervistë përmes Skype

Një grup për të drejtat e njeriut ka kritikuar ashpër qeverinë e Serbisë pasi ministria e saj e Mbrojtjes publikoi dhe promovoi një libër të shkruar nga dy ish-gjeneralë ushtarakë të dënuar nga Gjykata e Hagës për krime lufte.

Iniciativa Rinore për të Drejtat e Njeriut [YIHR] të shtunën tha se ky veprim u siguron mbështetje të hapur shtetërore kriminelëve të luftës të dënuar nga Tribunali për ish-Jugosllavi në Hagë, raporton AP.

Gjykata shpalli fajtorë dy ish-gjeneralët, Nebojsha Pavkoviq dhe Vladimir Lazareviq për krimet e kryera nga trupat serbe në Kosovë gjatë luftës së viteve 1998-99 që la mbi 10,000 të vdekur dhe pothuajse 1 milion tjerë të zhvendosur nga shtëpitë e tyre. Pavkoviq vuan dënimin prej 22 vjetësh në burg, ndërsa Lazareviq është kthyer në Serbi pas vuajtjes së dënimin prej 14 vjetësh në burg.

Ministria serbe e Mbrojtjes është duke i promovuar memoaret e dy ish-gjeneralëve të luftës në Panairin e Librit në Beograd këtë javë.

Beogradi dhe Moska, mosmirënjohja dhe vetëngushëllimi

Akademik Prof.dr. Eshref Ymeri,Ph.D

Lidhur me vizitën e Presidentit rus Putin në Beograd më 15 janar, në njërën nga faqet e internetit lexova këtë informacion:
“Me gjithë tërheqjen e saj emocionale për Serbinë, Malin e Zi dhe më gjerë, Rusia nuk është as e gatshme dhe as e aftë të dominojë në këtë rajon… Dhe serbët janë plotësisht të vetëdijshëm për këtë realitet. “Rusia mund të jetë në zemrën tonë, por si destinacion kemi Mynihun,” thonë ata… (Citohet sipas: “Putini në Beograd, loja që Rusia po luan në Ballkan”. Faqja e internetit “Lapsi.al”. 18 janar 2019).

Me rastin e kësaj vizite, Presidenti Putin e dekoroi Presidentin Vuçiç me “Urdhrin Aleksandër Njevski”. Ёshtë e çuditshme se për çfarë meritash ia akordoi këtë dekoratë të lartë? Presidenti Putin e di me siguri se “Vuçiçi ishte një nga vullnetarët më aktivë dhebesnikë të ultranacionalistit Voisllav Sheshel gjatë luftës në Bosnjë, por edhe në Kosovë.

 Ishte Partia Radikale Serbe, ku Vuçiçi ishte Sekretar i Përgjithshëm, e cila kishte përgatitur dhe firmosur nga ana e tij, e Kryetarit Sheshel dhe zv.Kryetarit Nikoliç, për pastrimin etnik të Kosovës, platformë kjo, e botuar në gazetën “Velika Serbia” (Serbia e Madhe) më 14 tetor 1995 në Beograd” (Citohet sipas: Flori Bruqi. “Shtëpia e verdhë”. Shtëpia botuese “Klubi i poezisë”. Tiranë 2018, f. 46).




Ja disa deklarata të Vuçiçit, i cili tani mban në gjoks dekoratën e lartë të Putinit, deklarata këto, në mbrojtje të dy kryekriminelëve me damkë Radovan Karaxhiç dhe Ratko Mlladiç:
“Radovan Karaxhiçi është simbol i luftës për liri të popullit serb (viti 2001). Karaxhiçi dhe Mlladiçi janë patriotë të shquar serbë dhe heronj të luftës atdhetare (vitit 2001). Nuk do ta dorëzojmë as Radovan Karaxhiçin dhe as Ratko Mlladiçin. Nëse i takoj diku, do të pi me ta kafe (vitit 2003). Shtëpia ime, ashtu si edhe shtëpitë e gjithë familjes Vuçiç, do të jenë pikërisht “shtëpia e sigurt” e gjeneralit Ratko Mlladiç” (viti 2007)… Shpresa e vetme që të mbrojmë Kosovën është që të na mbështetë Rusia dhe Putini (viti 2005)” (po aty, f.50, 51).



Pas këtij portretizimi që intelektuali i shquar kosovar, akademiku Flori Bruqi, i ka bërë figurës kriminale të Aleksandër Vuçiçit, lexuesi vjen në përfundimin e vetvetishëm se presidenti Putin, me “Urdhrin Aleksandër Njevski”, ka dekoruar personalitetin më të lartë serb me një të kaluar kriminale. Me këtë dekoratë të lartë, Moska kërkon më kot ta ketë Serbinë me domosdo vetëm nën ndikimin e vet, me qëllim që ajo të mos hyjë në Bashkimin Evropian.
PoSerbiaaemeritonvallë metë vërtetë këtë dashuripërvëlueseqë Rusia ka ushqyer dhe vazhdontëushqejëndajsajprejsaesakohësh? A nuk do të ishte mirë që politika dhe diplomacia ruse ta kthenin kokën prapa dhe të shikonin se sa shumë ka sakrifikuar Rusia për Serbinë, e cila ia ka shpërblyer vetëm me mosmirënjohje?
Ambasadorët e fuqive të mëdha, në fundin e vitit 1876, u mblodhën në Konferencën e Stambollit për zgjidhjen e krizës lindore. Bisedimet nuk përfunduan me sukses. Atëherë Rusia filloi të përgatitej për luftë. Në janar të vitit 1877, Rusia dhe Austro-Hungaria nënshkruan një marrëveshje sekrete, sipas së cilës Austro-Hungaria do të ruante neutralitetin, në shkëmbim të okupimit të Bosnjës dhe të Hercegovinës. Por edhe Serbia me Turqinë nënshkruan një marrëveshje për paqe. Më 12 prill të vitit 1877 Rusia i shpalli luftë Turqisë. Ndërkohë, Serbia u kujtua t’i shpallte luftë Turqisë vetëm në muajin dhjetor të po atij viti. Më 19 shkurt të vitit 1878, Rusia dhe Turqia nënshkruan Traktatin e Shën Stefanit. Në bazë të atij Traktati, principata serbe fitoi pavarësi të plotë. Por fill pas Kongresit të Berlinit, Serbia filloi ta orientonte politikën e saj drejt Austro-Hungarisë dhe nuk u kujtua më fare për Rusinë, deri në fillimin e Luftës së Parë Botërore. Kësisoj, Serbia, pasi u bë e pavarur në saje të sakrificave njerëzore dhe diplomatike të Rusisë, kësaj i ktheu krahët aty për aty.
Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, kur tashmë u krijua mbretëria e bashkuar e serbo-kroato-sllovenëve, “e majmur” sidomos me territore shqiptare, me përkrahjen e drejtpërdrejtë të diplomacisë ruse, serbët, që ishin “violina e parë” në atë mbretëri, pas ardhjes në pushtet të komunistëve në Rusi në tetorin e vitit 1917, “harruan” të lidhnin marrëdhënie diplomatike me Rusinë Sovjetike. Tanimë mbretëria jugosllave marrëdhëniet e veta i kishte orientuar nga Franca, Gjermania dhe Italia. Rusia vërtet ishte bërë një vend komunist, por rusët kishin vazhduar të mbeteshin rusë. Serbojugosllavët u kujtuan të vendosnin marrëdhënie diplomatike me Rusinë Sovjetike vetëm në vitin 1940, kur rreziku i pushtimit gjerman kishte filluar të bëhej tashmë kanosës. Trupat sovjetike çliruan Jugosllavinë nga pushtuesit gjermanë, por “dashuria e zjarrtë” e serbojugosllavëve për Rusinë Sovjetike nuk zgjati më shumë se tre vjet. Më 1948 serbojugosllavët i kthyen shpinën Moskës dhe u lidhën me Perëndimin.
Por nuk do të ishte pa interes që Kremlini t’i kthehej edhe traditës së mendimit racional rus për marrëdhëniet e serbëve me rusët. Në vitin 1877, në Sankt-Peterburg u botua një libër interesant me titull “E vërteta për Serbinë”, libër ky, që, çuditërisht, nuk u ribotua më kurrë në Rusi. Autor i atij libri është princi Vladimir Meshçerski (1839-1914), një publicist i njohur ky, [nip i Karamzinit (1766-1826), historianit të njohur rus], të cilin autoritetet sovjetike e patën vlerësuar si një gazetar reaksionar. Princi Meshçerski ka pasë qenë njëri nga organizatorët kryesorë të grumbullimit të trupave vullnetare ruse që u nisën për të luftuar përkrah trupave serbe, në mënyrë që Serbia të fitonte pavarësinë nga Perandoria Otomane. Në librin e vet, princi Meshçerski shkruan për zhgënjimet e thella që pësuan trupat vullnetare ruse dhe vetë ai personalisht, gjatë kohës që u gjendën mes serbëve. Ja disa nga përshtypjet e tij:
“Patrioti serb nuk është patriot rus. Kjo është arsyeja se pse një rus, që vjen në Beograd, bie në mosmarrëveshje me një serb lidhur me çështjen e patriotizmit. Rusi na del shumë më tepër serb sesa një serb i Beogradit… Ata (rusët - E.Y.) u nisën (për në Serbi - E.Y.) me mendimin për të gjetur atje vëllezërit e vet… Atje ata gjetën një popull, pjesa e kulturuar e të cilit e konsideron veten më lart se rusët dhe i vjen turp para Evropës të vëllazërohet me rusët, kurse pjesa e ulët, populli i thjeshtë, në shfaqjet kryesore të botës së tij shpirtërore, është shpërfillës ndaj rusëve se nuk ka arritur t’i kuptojë dot. Mes këtyre dy shtresave të popullit serb…rusi e ndien veten keq…
Rusët u bërtisnin rusëve “shpejt”, kur po i përcillnin drejt tokës serbe. Kurse toka serbe, kur ata arritën, ishte shurdhmemece kur po priste rusët. Rusët ishin gati të sakrifikonin gjithçka që kishin të shenjtë. Kurse serbët nuk u jepnin as gjërat më të domosdoshme që u duheshin për të luftuar. Rusët filluan të flisnin për serbët me emocionet e një dashurie vëllazërore. Kurse serbët flasin me një rus për rusët me tonin e një njeriu mëshirues. Të gjitha këto, të marra së bashku, nuk mund të mos u ngjallnin rusëve ndjenjat e një zhgënjimi të thellë dhe, si pasojë e këtij zhgënjimi të thellë, në shpirtin e rusëve nuk mund të mos lindte një ftohje armiqësore ndaj serbëve…Por, sado të këqija të jenë përshtypjet e rusëve, prapëseprapë ne nuk duhet të biem pré e tyre deri në atë masë, saqë të mos jemi në gjendje që prej tyre të nxjerrim një përfundim të hollësishëm dhe mandej t’ia bëjmë të qarta vetvetes arsyet e fakteve të mësipërme që për ne ishin befasuese, në mënyrë që prej këtyre fakteve dhe prej këtyre përshtypjeve, të nxjerrim për veten tonë një mësim historik, bindës dhe serioz.
Gjatë tërë kohës së qëndrimit tim në Serbi, po më mundonin ca përshtypje të rënda dhe, që të flas me zemër të hapur, asnjëherë nuk m’u shqit nga koka mendimi se ato përshtypje ishin të rënda për faktin se në to reflektohej në një mënyrë të dukshme dhe të thellë një qortim që i takonte çdo rusi, një qortim që i takonte çdo çasti të së kaluarës që Rusia ka përjetuar…
Disa thonë se e tillë është natyra e sllavit: as dy rusë, as dy sllavë nuk bashkëjetojnë dot. Shtoni këtu edhe diçka tjetër: që serbët urrejnë bullgarët, urrejnë rumunët, urrejnë malaziasit, urrejnë njëri-tjetrin (princi Meshçerski duhej të shtonte më kryesoren: urrejtjen e serbëve për shqiptarët - E.Y.). Por atëherë vetvetiu ngrihet çështja: nëse sllavët nuk mund të jetuakan dot në paqe me njëri-tjetrin, atëherë a ia vleka t’ia bëjmë vetes pyetjen se cili na qenka roli historik i Rusisë në fatin e çështjes lindore?.. Jo, mua më duket se…çdo provë duhet të na shërbejë si mësim… Para se të jemi sllavë, ne duhet të dimë të jemi rusë. Ndryshe, të tjerët mund të thonë: doktor, në fillim shëro veten tënde” (Revista “Ogonjok”, nr.30, korrik 1995, f.69, 70, 71).
Një ditë të bukur Serbia mund të bëhet anëtare e Bashkimit Evropian dhe s’është për t’u çuditur që ajo përsëri do t’i kthejë krahët Rusisë, si një herë e një kohë. “Dashuria e përndezur” që sot Serbia ushqen për Moskën shpjegohet vetëm me hallin që e ka zënë për çështjen e Kosovës, siç e thekson Presidenti Vuçiç. Sikur çështja e Kosovës të zgjidhej ashtu siç ia do “mideja” Serbisë, me siguri që Serbia do të përfundonte “në krahët e dashnorëve” evropianë dhe Rusisë përsëri do t’i linte pendët, ashtu siç ka vepruar me të tradicionalisht.
Për çlirimin e Bullgarisë nga Perandoria Otomane dhe shpalljen e pavarësisë së saj, Rusia sakrifikoi male me të vrarë në betejën e zhvilluar në Qafën e Shipkës të maleve Stara-Pllatina (9-14 gusht 1877), ashtu siç sakrifikoi për çlirimin e saj edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, por sot Bullgaria është anëtare e NATO-s dhe e Bashkimit Evropian, pavarësisht se dashurinë për Rusinë e ka pasur shumë më përvëluese sesa Serbia. Ajo fjala e urtë ruse “ot dobra dobra nje ishçut” (nga e mira mos prit të mira), që ne shqiptarët e përdorim në një kuptim edhe më konkret (bëj mirë e gjej keq), mishërimin e vet e gjen spikatshëm në marrëdhëniet e rusëve me serbët.
Një fakt i thjeshtë, në shikim të parë, mund të përmbajë në vetvete një mesazh tepër domethënës për dashamirësinë apo urrejtjen që mund të përcillet në adresë të një populli. Kështu, fjala vjen, vetëm një ndeshje futbolli që skuadra përfaqësuese e Rusisë zhvilloi me përfaqësuesen tonë në qytetin e Shkodrës më 29 mars 2003, në kuadrin e eliminatoreve të kampionatit evropian të futbollit të vitit 2004, mund të shërbente në njëfarë mënyre për përcjelljen e ndonjë mesazhi sadopak dashamirës për popullin shqiptar, përmes mjeteve ruse të informimit pamor dhe të shtypit të shkruar. Por meqenëse përfaqësuesja ruse e humbi ndeshjen me rezultatin 3:1, mjetet në fjalë dhe shtypi i shkruar folën dhe shkruan keq për shqiptarët. Për më tepër, të nesërmen, më 30 mars 2003, gazetat “Komsomolskaja pravda” dhe “Moskovskij komsomolec”, në faqet e para shkruanin me gërma të mëdha”: “Ndeshja përfundoi me rezultatin 3:1 në favor të varfanjakëve”! Siç më njoftonte një ish-studentja ime, e cila asokohe po i vazhdonte studimet në Moskë, gjatë kohës që komentatori sportive rus ishte duke transmetuar ndeshjen në televizion, fliste keq për Shqipërinë.
Nuk e di se si e kanë ndier veten të gjithë studentët shqiptarë që asokohe ndodheshin me studime në Federatën Ruse kur kanë lexuar “hyneret” që ishin shkruar në faqet e para të gazetave të lartpërmendura! Rusët kanë një fjalë të urtë shumë të goditur: “Bjednost nje porok” (varfëria nuk është ves). Por cinizmi i skajshëm i këtij takëmi gazetarësh rusë nuk e njeh filozofinë e kahershme të popullit të vet. Për ata gazetarë, që flasin keq për një popull që është i varfër, nuk do të mjaftonte etiketimi që mund t’u bëhej si njerëz faqezinj. Ata gazetarët e atyre dy gazetave ruse, me sa duket, standartin e jetesës së popullit rus e matnin me kutin e miliarderëve dhe të milionerëve të Moskës dhe të Peterburgut.
Por ata gazetarë, racistë në qëndrimin e tyre ndaj popullit shqiptar, le të mundohen të bëjnë ndonjë “teferiç” deri në fshatrat që shtrihen në këmbët e maleve Urale, apo përtej tyre, në Siberi, të ngjiten në Arhangelsk, ose të zbresin poshtë, deri në shpatet e Kaukazit, që të njihen më mirë me standartin “e lartë” të jetesës së popullit rus.
Lexuesve të nderuar po ju sjell në vëmendje një njoftim të vitit të kaluar për gjendjen ekonomike të Rusisë:
“Populli i thjeshtë rus është lodhur tashmë nga arbitrariteti i regjimit të Kremlinit, i cili e ka çuar vendin në mjerim dhe në humbjen e shpresave. Një qytetare me prejardhje nga Kaukazi, që banon në Irkutsk (qytet në Siberinë Lindore - E.Y.), Valentina Nikollajevna, ia përcjell fjalët e veta Presidentit të Rusisë Putin. Atë e shqetëson tej mase fati i Rusisë, ajo nuk dëshiron që ne ta humbasim atdheun tonë. Dhe kjo grua jep alarmin për gjendjen e popullit në Rusi”(Citohet sipas: “Gllas naroda (Një zë nga populli): Ore Putin, deri në ç’derexhe e ke katandisur vendin dhe popullin”. Faqja e internetit “Livejournal”. 05 shkurt 2018).
Kur nga Moska u vura në dijeni për ato që qenë thënë e shkruar kundër shqiptarëve dhe Shqipërisë, pas asaj ndeshjeje futbolli, më erdhën ndër mend fjalët e avokatit të shquar dhe personalitetit politik rus Vasilij Maklakov (1869-1957) , të thëna në një fjalim që ka mbajtur në Dumën ruse në gusht të vitit 1915 dhe të cituara nga ambasadori francez Moris Paleologu në kujtimet e veta:
“Rusia është modeli i shtetit, ku njerëzit nuk janë në vendin që u takon” [Moris Paleologu. “Carskaja Rossija vo vremja mirovoj vojnëj” (Rusia cariste në kohën e luftës botërore), Shtëpia botuese “Mezhdunarodnëje otnoshenjija”. Moskva, 1991, f.9).
Kam jetuar dy vjet mes rusëve si student (gusht 1959 - qershor 1961) dhe, megjithëse në moshë të re, jam munduar të hyj në psikologjinë e njerëzve të thjeshtë të atij vendi të madh. Një popull me një traditë mikpritëse befasuese, me një shpirt të gjerë dhe të qetë, si stepat e pafundme dhe si rrjedha e Vollgës ujëplotë. Jam i bindur se populli i thjeshtë rus e do dhe e respekton të vërtetën. Prandaj, sikur klasa politike ruse, sikur intelektualët rusë, sikur mjetet e informimit pamor dhe shtypi i shkruar, t’ia kishin thënë opinionit publik rus të katër të vërtetat në sy për Çështjen e Kosovës, a thua se mund të mbahej ai qëndrim aq i egër ndaj NATO-s dhe sidomos ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës gjatë bombardimeve kundër Serbisë? A thua se afshi i dashurisë për serbët do të njihte kuota aq të larta si kurrë ndonjëherë? A thua se për shqiptarët do të flitej e do të shkruhej aq keq si asnjëherë? Se është paradoksale ta mendosh se si qenka e mundur që dashuria e rusëve për serbët të ushqehet me mosrespekt apo urrejtje ndaj shqiptarëve? Atëherë mos u dashka menduar që populli rus qenka i indoktrinuar deri në palcë me mëri, me urrejtje për kombin shqiptar? Një gjë e tillë mund të jetë edhe e vërtetë, se kombi shqiptar në Evropën Juglindore, në masën 90%, është i besimit mysliman. Por rusët, për arsye të indoktrinimit të tyre ortodoks, marrëdhëniet e serbëve dhe të grekëve me kombin shqiptar, në shumicën dërrmuese të besimit mysliman, i vlerësojnë pikërisht nën prizmin e këtij indoktrinimi, që është përçues i urrejtjes kundër elementit mysliman në Evropën Juglindore. Ky lloj indoktrinimi ka bërë që në psikologjinë e popullit rus të lindin ca paragjykime, të cilat janë krejtësisht të huaja dhe të papranueshme për kodin filozofik të popullit shqiptar. Kështu, në gjuhën ruse haset një shprehje frazeologjike tepër domethënëse: na russkij bajram, e cila në gjuhën shqipe përkthehet: asnjëherë, kurrën e kurrës. Po cili është motivimi i kësaj shprehjeje frazeologjike? Për këtë le të shikojmë se çfarë thonë burimet shkencore të frazeologjisë së gjuhës ruse:
“Bajrami, ose fitër-Bajrami, është festa e mbarimit të agjërimit në kalendarin mysliman. Shprehja është një oksimoron (një figurë stilistike - E.Y.) që bazohet mbi pamundësinë logjike të festimit nga ana e të krishterëve të një feste fetare myslimane” [A.K. Birih, V.M. Mokijenko, L.I. Stepanova. “Sllovar russkoj frazeologii. Istoriko-etimollogiçeskij spravoçnjik” (Fjalor i frazeologjisë ruse. Manual historiko-etimologjik). Sankt-Peterburg 2001, f. 39].
Kjo shprehje frazeologjike e gjuhës ruse më bën të ndihem gjakftohtë, kur kujtoj ca ditë të qëndrimit tim në Kosovë, në nëntor të vitit 1999, kur,si përkthyes, po shoqëroja ca gazetarë rusë. Në një bisedë të lirë me ta, për gjëra nga më të ndryshmet, në hollin e “Grand Hotel”-it, ata u befasuan kur morën vesh se në varrezat e shqiptarëve prehen pranë e pranë eshtrat e myslimanëve, të katolikëve dhe të ortodoksëve. Unë, si shqiptar mysliman i paindoktrinuar, e kuptoja fare mirë befasimin e tyre, kurse ata, si ortodoksë të indoktrinuar, nuk e kuptonin dot gjakftohtësinë time. Vetëm ky fakt i thjeshtë i prehjes së eshtrave të bashkatdhetarëve të mi të besimeve të ndryshme fetare në të njëjtat varreza, tregon frymën e admirueshme të tolerancës që ka pasë karakterizuar në shekuj kodin filozofik të popullit shqiptar, tregon se sa fisnik është kombi shqiptar në krahasim me kombet e tjera. Toleranca proverbiale fetare e shqiptarëve është e përjetësuar bukur fare në një këngë të vjetër të Veriut të vendit tonë, në të cilën del mirë në pah se si shqiptarët e besimeve të ndryshme i festojnë bashkërisht festat fetare:
“Turk Isuf e Lulash Ndré… / Hajshin mish e pishin venë, / Nuk e njihte qeni qenë, / Cili â turk, cili â i kshtênë!” (Tahir N. Dizdari. “Fjalor i orientalizmave në gjuhën shqipe”. Tiranë 2005, f.1055).
A nuk duhej vallë që ata gazetarët rusë të shkruanin dhe të flisnin me zë të lartë për tolerancën e shkëlqyer fetare që karakterizon mbarë kombin shqiptar, për t’ia bërë atë të njohur mbarë opinionit publik rus? Nuk e di se çfarë shkruan dhe çfarë folën ata gazetarë kur u kthyen në Moskë, se nuk më dërguan asnjë informacion, siç ma patën dërguan gazetarët ukrainas nga Kievi, të cilët, po në vitin 1999, i pata shoqëruar tri herë si përkthyes gjatë vizitave të tyre në Kosovë.
E vlen të theksohet fort se klasa politike ruse keqpërdor natyrën e urtë, të bindur, të duruar të popullit rus dhe, duke u mbështetur tërësisht në të dhëna të falsifikuara nga burime serbe, e keqinformon rregullisht mbarë opinionin publik rus për të vërtetën rreth Çështjes së Kosovës. Ndryshe s’ka se si shpjegohet që një personalitet i lartë i politikës ruse, ish-ministri i jashtëm, Igor Ivanov, të shkruante kësisoj:
“Po vijnë dëshmi alarmante (me siguri nga burime serbe - E.Y.) që tregojnë se pushteti “në hije” në Kosovë, gjithnjë e më shumë po kalon në duart e grupimeve të ndryshme që janë të lidhura ngushtë me organizata kriminale ndërkombëtare, me narkobiznesin, me ekstremizmin islamik” [Igor Ivanov. “Vnjeshnjaja politika Rosii i mir.Statji i vëjstuplenjija” (Politika e jashtme e Rusisë dhe bota. Artikuj dhe fjalime”. Shtëpia botuese “Rosspen”. Moskva 2000, f. 231).
Asokohe, kur Igor Ivanovi shkruante kësisoj, Kosova kishte një vit që ndodhej nën mandatin e OKB dhe as që mund të bëhej dhe as që bëhej fjalë se atje na paskej ekzistuar një tjetër pushtet, “në hije”, veç atij të UNMIK-ut. Por tërë halli i Beogradit dhe i Athinës ishte që Kosova, përmes personaliteteve të larta të Moskës, të reklamohej në sytë e opinionit publik rus si “qendër” e ekstremizmit islamik, të cilin mund ta mbakej në zap vetëm “dajaku serb”. Me pikësynimin e tyre që Kosova të mbahej sa më larg statusit të pavarësisë. Në këtë mënyrë, Igor Ivanovi, informacionin e rremë që merrte nga Beogradi për Çështjen e Kosovës, “ia bënte dalje”, ia shiste mbarë opinionit publik rus për “ar të kulluar”, duke dhënë ndihmesën e vet për ngulitjen në radhët e opinionit publik rus të ndjenjave historikisht armiqësore të politikësruse jo vetëm ndaj popullit shqiptar të Kosovës, por edhe ndaj mbarë kombit shqiptar.
Vitet që kanë kaluar që pas vendosjes së pluralizmit, duhej të kishin ndikuar sadopak që Rusia të mendonte më shumë për veten e vet, që rusët, siç vëren me shumë objektivitet princi Meshçerski, të ishin para së gjithash rusë e pastaj sllavë. Me këtë rast, dëshiroj të citoj përsëriMoris Paleologun, i cili, kur flet për popullin rus, thekson në një mënyrë bindëse:
“E çuditshme është psikologjia e këtij populli, që është i gatshëm të bëjë sakrifica nga më fisniket, por që, në shkëmbim, shumë shpejt e pllakos dëshpërimi dhe pikëllimi dhe që paraprakisht i bie në pjesë më e keqja” (po aty, f.135).
Prandaj Beogradi, në qëndrimin ndaj Moskës, fsheh brenda vetes mosmirënjohjen tradicionale, sa herë që “hedh lumin” me ndihmën e saj, kurse Moska përjetonvetëngushëllimin për këtë pabesi të tij, duke u rrekur më kot të vetëbindet se serbët “i ka” dhe “do t’i ketë” në anën e vet, si “varkën e fundit të shpëtimit” të reputacionit të saj të gremisurnë gadishullin tonë.
Të lënë mbresa të thella edhe fjalët e poetes së shquar ruse, zonjës Olga Sjedakova, e cila thotë:
“Rusia është atdheu i hidhërimit dhe nëse dikush e do, e do pikërisht për këtë gjë, për atë që njerëzit këtu dinë të vuajnë dhe të durojnë” (Intervistë, dhënë zotit Agron Tufa. Moskë, 14 janar 1991. Citohet sipas:“Fjala”, suplement kulturologjik i gazetës “Tema”, 9-10 shkurt 2003, f.10).