Gjenocidi ndaj shqiptarëve, i kryer nga Serbia dhe Mali i Zi, ndonëse zyrtarisht nuk është përmendur asnjëherë, ekziston. Gjenocidi serbomadh, i filluar nga Car Dushani, ka vazhduar në maj të viti 1809 kur ushtria serbe, nën udhëheqjen e Karagjorgjes, ka vrarë mbi 2/3 e banorëve të Sjenicës (5000 banorë), kryesisht gra e fëmijë.(Floripress)
Akademik Prof Dr Hakif
Bajrami
Me rastin e 80 vjetorit gjenoidit serbian në Krahinën shqiptare të Bihorit 3-7 janar 1943
Asnjë pushtetarë serbian nuk e ka mbaruar
karierën prej se kanë ardhur në viset e Ballkanit, pa e lënë një program për shfarosjen e
shqiptarëve.
Lidhur me këtë, në kohën e Luftës së Dytë Botërore,kryeçetniku serb Drazha
Mihajloviq do ta përpilojë Programin e tij për shfarosje te të gjithë
muslimanëve të Ballkanit në përgjithësi dhe shqiptarëve në veçanti, më 20
dhetor 1941.
Në program thuhet tekstualisht:
“ Duhet krijuar Serbinë e madhe,
duke shfarosur popullsinë joserbe nepër Mal të Zi, Bosnje Hercegovinë, Kosovë,
Maqedoni dhe Shqipëri Veriore.
Pjesët e spastruara duhet kolonizuar me malazezë
dhe serbianë, ndërsa ata shqiptarë që nuk mundemi për t` i shfarosë duhet
shpërngulur në Turqi, sipas akordit të Stambollit 1938”.
(Shif : ZBORNIK NOR.
Tom XIV. 1. f. 93-100, i botuar si dokument i përshtatur; E posedojmë
origjinalin dhe e botojmë besnikërisht të përkthyer).
Në bazë të këtij Programi,
Luba Novakoviq do t` i drejtohet Kosta Peçancit në fund të vitit 1941:
“Kur
nisem në rrugën me fat, e di se çka mendoj dhe çfar planesh thuri për jugun
tonë. Besoj që në Sanxhak, në Dukagjin dhe në Rrafshin e Kosovës nuk do të
mbetët asnjë PLIS për farë. Lumenjët Llapi e Sitnica po edhe Drini, do të
bartin dy muaj koka shqiptarësh”. (shiqo: AVIIB, K. 19, F. 1. d. 14; K. 33/11,
d. 15).
Tre shembuj me një kuptim
Këto ditë (fundi i dhjetorit 2022) Kryetari i Serbisë doli me thirrjen në
Rashkë:
“I hiçni barikadat nga rrugët:
” Me atë ftesë u tregua se ai u kishte
thënë më parë kriminelëve serbianë: “ i veni barikadat në rrugët kryesore, me
mundësi që të vjen deri te vrasjen e kujdoqoftë, në Veriun e Kosovës”.
Lidhur
me këtë, në një simpozium më 1973 në Beograd, do të provohet rehabilitimi i
Drazha Mihajloviqit, duke thënë një historian serbian këtë: “Drazha Mihajloviq
u kishte urdhëruar çetnikëve të Mashan Gjuroviqit që: “nuk keni guxuar t` i masakroni civilët e
Bihorit, të cilët ndiheshin për shqiptar”.
Por, kur në simpoziumin e njejtë të
vitit 1973, iu shtrua pyetja të pranishëmve: “A ka reaguar Shtabi i Drazha Mihajloviqit
për mizorinë ndaj civilëve shqiptarë e boshnjakë në 52 katunde të Bihorit,
kuptohet ku kishte edhe katunde të pjesës tjetër të Sanxhakut?”.
Përgjegja
ishte se Drazha Mihajloviqi jo që i ka qortuar por i ka DEKORUAR kriminelët nga
10-13 janari 1943 në Ravna Gorë, me iniciativë të pesë popave serbianë.
Edhe më
kjartë, këto hipokrizi serbiane, njëherë ta bërin krimin, e pastaj t` iu thuhet kinse: “pse e keni bërë krimin”, i bjen sikurse
Hitleri më 1945, t` u drejtohej Gebellsit, Himlerit, Ribentropit, Openhajmerit etj: “Pse i keni krijuat kampet e përqëndrimit
dhe pse i keni vrarë 6 milion hebrenjë”. Edhe më konkretisht, Kisha Ortodokse
Serbe, nga koha kur u themelua (shekulli XIII, nga Sava Nemanja, të cilin i
vllai ia verboi të dy sytë, ndaj arbanasëve do të sillet sikurse Hitleri me
hebrenjë gjatë luftës së Dytë Botërore”, do të shkruaj popi Nikollaj
Velimiroviq, më 1942. (Shiqo: Gllas Srpske Crkve 1942).
Ndërsa
kohën e viteve 2000/2001 Kisha Serbe me në krye Patrikun Pavle, e kritikonte
Sllobodan Millosheviqin. Por ajo kritikë, nuk bëhej pse ka bërë Kasapi i
Jugosllavisë krime, por kritkohej: “PSE NUK I KA SHFAROSË SHQIPTARËT NË
PËRGJITHËSI”. Ky realitet i hipokrizisë
serbe mund të gjëndet si shembull, në çdo etapë historike. Madje serbiani mund
të dëgjohet në vende publike kah e shanë: Zotin, Krishtinë, Bogorodicën (nënën
e Krishtit) dhe prap popi e ka gojën plotë fabula biblike, dhe kurrë nuk është
dëgjuar që në liturgjitë e tyre të predikohet mos-shraja e zotit dhe shën
Marisë. (Shiqo: Memorandum SPC o Kosovu i Metohiju 1992 dhe 2002; gaztarë;
shkoni në ndonjë gosti serbe dhe dëgjoni fyerja dhe shraje që nuk i dëgjon
askund në botë!).
Gjenocidi në Bihor është
provuar të harrohet në RSFJ .
Në fillim të vitit 1943, çetnikët dhe çarqet policore italiane do të organizojnë
ËRRFI-rrethim ushtrak ndaj 52 katundeve
shqiptaro-boshnjake në Krahinën e Bihorit. Krematoriumi ishte organizuar në
bazë të Programit të Stevan Moleviqi, Srbia homogjene (1941, në bazë të
Programit Drazha Mihajloviqit, Likudimi i popullsisë islame në Ballkani (1942);
dhe për hir të këshëndellave (Bozhiqeve
serbe-(katoliko-italiane)- do të përgjaket një popullsi e tërë.
Sulmi ndaj Bihorit si krahinë e njohur
shqiptare, do të pasoj nga 25 dhjeyori i vititi 1942 dhe 3 deri 7 janar 1943,
duke hudhur granata në shtpia dhe në rrugë ku kishte popullsi. Sulmi, sipas
dokuemneteve gjermane drejtohet nga tri drejtime:
Nga JUGU
do të sulmojnë Bihorin dy batalone çetnike malazeze,ku si logjistikë ishte edhe
një njësi e SIM-it italian, të gjithë të armatosur me automatik dhe tre
pushkomitralozë;
Nga
LINDJA, do të sulmojë Bihorin një njësi çetnike serbe e drejtuar edhe nga dy
popa dhe pesë italian, të gjithë të paisur vetëm me pushkë dhe një mitralozë;
Sulmi i
tretë do të pasojë nga PERENDIMI. Sulmuesit
qëllonin nga afersia. Armatimi i tyre ishte prodhim italian. Në sulm
ishin edhe tre popa serbian, të cilët kufomat provonin t` i kontrollojnë dhe t`
ua grabisin unazat, sidomos femrave, theksojnë dokuemnetet gjermane.
Itinerari i krimit
Së pari do të sulmohet më 3 janar 1943 një xhami në fshat, me që rast
53 persona në te do të vritën me mitraloz. Pastaj, do të sulmohen familjet e
njohura, prej të cilave nuk do të lejohet për të shpëtuar njeri i gjallë.
Lidhur me këtë, popullsia që kishte mbetur do të largohet nga shtëpitë që u
ishte dhënë flaka. Deri më 7 janar 1943, sipas dokumenteve të Komitetit Kosovës
dhe Lidhjës Popullore Shqiptare, në rrugën kryesore të Bihorit, do të tubohen
3999 persona. Prej tyre 2560 ishin femra. Njësia çetnike “Veriu”, pasi që i
kishte sistemuar nga katër, masën e femrave do t` i drejtojë kah Kraleva.
Ato femra (gra dhe
vajza), sipas popit Nikollaj Velimiroviq, pas 15 ditëve do të gjënden në
Frushka Gorë (?). Kuptohet se kundër kësaj mizorie do të oragnizohen demonstrata shqiptare në Prizren, Prishtinë, Gjakovë dhe
Pejë. Në Pejë vritën 2 agejntë italian. Pastaj do të pasojë diegja e pazarit
Pejës nga forcat italiane. Në 52 fshatra të Bihorit janë dëmtuar 9500 persona,
do të reagojë Kryetari i Partusë FASHISTE SHQIPTARE Kolë Bib Mirakaj. Por, një
fenomen, potencojnë dokuemnetet gjermane, është për t` u shënuar se në qytetet
kryesore të Kosovës po reagojnë së bashku shqiptarët e rreligjionit islam dhe
shqiptarët e religjionit katolik”.
Dokumentet shqiptare për gjenocidin në Bihorit 5-7 janar 1943
Sllavët nga 6 prilli 1939 e kishin “një adut më tepër” për ta
luftuar kombin shqiptar, sepse shteti i tyre Shqipëria ishte okupuar nga Italia
fashiste. Çka është edhe me keq, menjëherë pas okupimit ishin lajmëruar
lideruca shqiptarë me në krye Shefqet Verlacin i cili dikur planifikohej të ishte
viehërr i Ahmet Zogollit. Shefqet
Verlaci si kundershtar i Zogollit tash, me shpejtësi e kishte organizuar një
delegacion dhe kishin vajtur në Romë, për t` ia dorëzuar Kurorën Mbretërore
shqiptare Viktor Emanuellit, i cili ishte dhëndër i Kral Nikollë Petroviqit Malit Zi. Mu për këtë fakt, Benito Musolini i
kishte mësuar emisarët e tij që të ishin shumë i kujdesëshëm në Vjenë (maj
–qershor 1941) kur i ndanë zonat e interesit (mexhat –kufijët nazifashist) me Adollf
Hitlerin. Në Vjenë Mali i Zi u vëndos që
të pranohet si zonë e interesit strategjik italian. Dhe me që Zona e interesit gjerman mbeti Mitrovica, Vushtrria, Llapi dhe
një pjesë e Sanxhakut, për shkak të XEHËS në Trepçë, serbo malazezët në këto
rrethana shumë të volitëshme për ta, do të provojnë me të gjitha mjetet për ta
shfarosur përgjithëmonë kombin shqiptar. Provën e parë me qëllim që ta
realizojnë programin e Moleviqit (Serbia homogjene 1941) dhe Drazha
Mihajloviqit (likudimi i muslimanëve më 1942), ishte pikërisht në krahinën e
Bihorit, prej kah ishte planifikuar aksioni i gjenocidit. Ajo krahinë e lashtë
shqiptare (BIHORI) syrvejohej natë e
ditë sidomos nga koloneli çetnik Mashan Gjuroviq. Ky me ekipin e tij do të
vijnë në përfundim se momenti më i mirë
për t` u “treguar shqiptarëve se çka synojnë sllavët ndaj tyre”, ishte që të sulmohet Bihori pikërisht natën e
Këshëndellave (Bozhiçeve sllave) nga 3 e
deri më 7 janar 1943.(shiqo: 1. Bedri Pejani, Mizoria në Bihor dhe rrethinë
ishte provë për ta frigësuar popullin shqiptar, kudo gjetiu , janar 1943;
kundër kësaj mizorie do të shkruaj edhe Aqif Blyta, një patriot dhe politikanë
i njohur).
Siç kam
shkruar në hyrje, Krahina e Bihorit do të rrethohet nga tri anë: nga jugu dhe
lindja do të përgatitën çetnikët serbian më 25 dhjetor 1942. Ndërsa nga 3 janari
1943 atyre do t` u bashkohën edhe dy brigafda çetnike nga Mali i Zi. Rrethimi i
Bihorit ishte i asaj mase, krejt me
qëllim që të shkaktohet një lëvizje e
popullsisë shqiptare kah Kosova. Ndërsa sulmi nga perendimi do të pasojë nga 5
e deri më 7 janar 1943. Sulmi drejtohej nga njësitet çetnike malazeze që i
drejtonte Mashan Gjuroviq, me qendër në Kollashin.
Si ndodhi gjenocidi
në krahinën e Bihorit
Çka ndërmorri Qeveria kuisllinge shqiptare e
Eqrem Bej Libohovës, në Tiranë që të mësohet opinioni shqiptar sidomos, se
Bihori shqiptar ishte sulmuar nga të gjitha anët.
Eqrem Bej Libohova, pas krimit mosntruoz (kjo
do të thot se nuk kishte informata për përgatitjen e gjenocidit) themelon Komision hetimor për gjenocidin në
Bihor. Pas një debati shumë të nxehtë,
Qeveria e Eqrem Bej Libohovës do ta themelojë një Komison hetimor. Në krye të
Komisionit ishte Qazim Bllaca. Antar të Komisionit ishin: Thoma Luarasi, tre
oficerë italian (emrat nuk u dihen), Demë Ali Pozhari, Emrush Miftari, Bajram
Gashi, Mulla Osman Petinca dhe nga DY përfaqsues të çdo fshati kur shkonte
komisioni për hetime. Për 15 ditë pune, Komisoni sajoi një raport prej 57
faqesh ku thekoshet se është fjala për gjenocid në 82 lokalitete të Bihorit dhe
më gjërë. (shiqo: Arkivi shtetëror në Tiranë, Dosja e Qazim Bllacës 1943;
shiqo: Dokumente gjermane të pabotuara në AVIIB. NOB. K 1211, Dosja Çetnikët në
Bihor 25 XII 1942- 3-7 janar 1943).
E vërteta, me që Qeveria e Eqrem Bej Libohovës
ishte në fron vetëm 30 ditë, detyrën Komisioni i autorizuar do ta vazhdoi sikur
mos të ketë ndodhë asgjë. Prandaj me tragjedinë shqiptare në Bihor do të mirren
sidomos edhe: Bedri Pejani, Hajro Plava, Hysni Zajmi, Avokati (vllau u Hajros),
Aqif Blyta, Ali Draga (Kryetar i Lidhjës Popullore Shqiptare 1941-1944 me seli
në Beograd) e shumë personalitet tjera shqiptare dhe boshnjake.
Edhe Qeveria e Maliq Bej Bushatit mirret me tragjedinë e Bihorit
Pas ndryshimit të pushtetit në Tiranë,
Komisioni i themeluar më parë do të kërkojë që të hetohen dhe denohen të gjithë
ata popa, të gjithë ata çetnikë, të gjithë ata nëpunsa serbian e malazezë që
për tri ditë rreshtë i festuan “Bozhiqet”, duke kënduar mbi dhe për rreth
kufomve të masakruara shqiptare”, shkruan Hajro Plava. Për këtë tragjedi
shqiptare do të interesohet edhe një oficer gjerman me merin Eberberhart. Tani
shtrohet pyetja ku ishte dhe pse nuk bzanë Xhafer Deva për këtë mizori? Nuk
bzante sepse tri ditë ( më 22 dhjetor 1942) kishte biseduar me Mashan
Gjuroviqin për furnizim të njësive çetnike me bukë gjatë dimirit. Por, Eberhart
dhe Husiding do ta ftojnë në bisedë,
sidomos Ali Dragën për t` ia treguar rezultatin se duhet të udhëzohet popullsia
shqiptare se nep[r tregje do të blehet i tërë mielli për nevoja të ushtrisë”.
Nuk thuhet për nevja të çetnikëve. E për realitetin se çka ka ndodhë në fshatrat
e Bihorit, gjatë kësaj kohe, përgjegjën do të marr Opinioni nga Lidhja
Popullore Shqiptare, se është: “fjala për një urrejtëje patalogjike serbe ndaj
shqiptarëve që viset shqiptare të shfarosen në kohë lufte kur as pushtuesit, as
qeveritarët vendor nuk kanë kohë të mjaftueshme të mirren me kriminelë, të
cilët nuk kishin adresë, nuk kishin vendstrehim, por kishin firmë se u takonin
njësiteve të rregullta çetnike serbe e malazeze”.(AVIIB, Lidhja Popullore
Shqiptare, referat i sajuar më 25 janar 1943 në gjuhën shqipe).
Në lidhje me këtë bandë kriminale çetnike,
pushteti nazist në Beograd kishte marrë të gjitha masat që fajtoret të gjinden
dhe kinse të ekzekutohen. Por pushteti
kuislling në Podgoricë me ndihmën e fashistëve italian, tërë krimit do të i
japin ngjyrë kunderthënjesh të fiseve shqiptare, me fiset sllave, të cilat
shekuj më parë ishin konvertuar nga shqiptarët në sllavë, dhe tash armiqësia në
mes rreligjioneve të tyre po shpërthente në një formë tragjike”. Lidhur me
këtë, fjala ishte për arbansë që dikur kishin qenë të rreligjionit katolik dhe
tash si ortodoks “sllavë”, të veshur me bojë çetnike po atrocitonin popullin që
ishte konvertuar në Islam por që nuk e
kishte ndrruar kombin. Pra, kishin mbetur shqiptar ashtu si kishin qenë më
parë”. (referati i Lidhjës Popullore
Shqiptare, i njjeti).
E vërteta, krimi në Bihor është ngjarja më
tragjike për një krahinë në tërë trevën e Ballkanit. Jo vetëm kjo ngjarje janarit 1943, por një vit më vonë të njejtat
formacione çetnike do të provojnë të bëjnë mizori në trevat: Llap,
Fushë-Kosovë, Ferizaj-Kaçanik-Shkup-Tetovë-Gostivar-Dibër. Por u penguan në
pikën strategjike të Perpellacit me kërcnim se: “Mund të provoni me hy në
Kosovë, por asnjë i gjallë nuk do të mbetet, sepse ju nuk keni për qëllim
largimin për Greqi, por keni për qëllim shfariosjen
e shqiptarëve”. Këtë znat, serbianët nuk e kanë pushuar kurrë, tregojnë
argumentet arkivore te të gjitha kohrave. E treguan edhe në luftën 1998/1999 në
Kosovë, me që rast u detyraun në Kuamnovë ta nënshkruajnë KAPITULLIMIN.
Si përfundim, në një shkrim korespodencë të
Mashan Gjuroviqit thuhet tekstualisht:
Në Bihor dhe në tërë Sanxhakun duhet të perseritet rasti i Sanxhakut
Nishit, me që rast në 714 katunde dhe 6 qytete nuk mbeti arrnaut i gjallë”. Të
njejtin mendim e shprehteb Arkani nga Prishtina më 28 mars 1999: Në Kosovë deri
më 28 qershor 1999 nuk guxojmë ta lëshojmë shansën historike, sepse këtu nuk
duhet mbetet asnjë shqiptar i gjallë. Kosova duhet të frymojë çirilicë, aq më
parë kur një pjesë shumë e madhe e shqiptarëve e urrenë të ashtuquajturn:
Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Ne e kemi NATO-n mbi kokë, por toka është e
jona”. Edhe Mashan Gjuroviqi më 10 janar 1943 shkruante: “Ne e kemi Sanxhakun
para thikës sonë. Kjo tokë shumë shpejtë do të serbizohet”. Qëndroni shqiptar,
dhe përçanu në trafe politike, mësoni nga
e kaluara edhe sot në shekullin e internetit. Shiqoni se si Zelenski i
Ukrainës nuk e hjek uniformën ushtarke kurrë. Ndërsa te ne UÇK anatemohej dhe
akuzohej si agjenturë e frustruar!
Unë
amanetit Fehmi Lladrofcit i besoj!
Më 2 janar 2023 Prishtinë
