nga Flori Bruqi :Ylli i poezisë shqipe

Vullnet Mato, është poet dhe prozator. lindi në Sarandë në vitin 1937. Mësimet e para i mori në qytetin e lindjes. Pasi i burgosën babanë për agjitacion dhe propagandë u la disa vite pa punë. U detyrua të largohet nga Saranda në moshë të re dhe punoi kinomekanik në kinematë e sharrave Hotolisht e Stravaj e më pas në qytetin e Librazhdit. Aty mbaroi me korrespondencë Liceun Artistik të Tiranës për pikturë dhe studimet e larta në Fakultetit Filologjik të Universitetit të Tiranës në degën gjuhë-letërsi shqipe. Punoi drejtor në shtëpinë e kulturës dhe në muzeun e këtij qyteti. U pranua anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë në vitin 1970. Botoi publicistikë dhe letërsi artistike në disa organe të shtypit.





 Bëri disa skenarë filmash dokumentarë dhe kronika të TVSH. Mori pjesë në festivalet kombëtare të Radiotelevizionit shqiptar ku fitoi disa çmime për tekstet. Dy tregime të tij u botuan në frëngjisht. Disa cikle me poezi të tij u inskenuan të recituara nga aktorë të Tetarit Popullor. Pasi u bë i njohur me krijimet e tij u tërhoq nga redaksia e Revistës "YLLI" ku u emërua redaktor.

 Por një vit më pas, u vërtetua mungesa e garancive të nevojshme politike dhe me urdhër nga lart e kthyen sërish në Librazhd, ku u dërgua disenjator në repartin e pikturës. Më tej, punoi mësues në gjimnazin e qytetit. Dhe në vazhdën e keqtrajtimit klasor u dërgua mësues në shkollën e mesme të fshatit Qukës. Me ndërrimin e sistemit u emërua shef në drejtorinë arsimore të këtij rrethi dhe u zgjodh kryetar i degës së  Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Librazhdit. 

Vitet e fundit jeton e punon në Tiranë. Romani i tij  "Lakmia" U nderua me çmim në konkursin e Ndërmarrjes Botuese "Gjon Buzuku" të Kosovës. I janë përkthyer jashtë shtetit tregime dhe poezi të ndryshme. Revista "ADMET" ne Greqi dhe Revista "Fjala e Lirë" në Londër kanë publikuar pjesë nga krijimtaria e tij në prozë dhe poezi. Disa nga romanet e tij janë tërhequr nga bibliotekat e mëdha të shteteve të huaj. Ka faqe të veçantë në internet me: "vullnetmato.tripod.com" Kryen detyrën e kryeredaktorit të gazetës periodike "Domosdova".

Veprat në vite

Është autor i vëllimeve poetike: "Tinguj malesh" (1969), "Krahët e erës" (1972), "Ninullat e hekurit" (1984), "Dritaret e prillit" (1994), i vëllimit me poema "Katër plagë të Shqipërisë" (1999) dhe i poemës "Nënëmadhe Fterra" (2007). Ka botuar vëllimet me tregime "E fshehta tronditëse" (1999) "Klithmat e mishit të bardhë" (2006). Romanet: "Ujësinor" (1976), "Era e kësaj kohe" (1984), "Lakmia" (2000), "Maturantët" (2002), "Damkosja e engjëjve" (2004) “ Vajza e kuçur" (2007), Marrëzia e madhe" (2008), "Matura e paharruar" (2009).Etj.

Lexoni  një ''pikë  uji''  nga  deti i krijimtarisë  së  poetit dhe prozatorit  të shquar,yllit të poezisë shqipe   :Vullnet Matos

POPULLI IM

Sipër këtyre maleve

që shtrëngojnë detin me frerët e lumenjve,

populli im është si malet që nuk sheshohen kurrë,

si lumenjtë që nuk ndalen asnjëherë, 

si deti i thellë e tallazeshumë

që jep ca pika dhe sërishmi i merr.

Populli im i vogël, 

populli shqiptar i madhi,

në pesë popuj përhapur, copëtuar e ndarë

si gjymtyrë të zgjatur nga trungu i një rrapi 

në pesë shtete i shtrirë, rretheqark Ballkanit,

me sytë që vështrojnë tek sytë e Skënderbeut

dhe me zemrat që regëtijnë tek zemra e vatanit.

Populli im është mishërimi i përjetshëm 

i kësaj toke eshtërore.

Në supet e maleve shtrëngon jehonat e krismave,

në damarët e lumenjve pulson vërshimet e lirisë,

dhe në gjoksin e detit përkund tallazet e shpirtrave.

Lum kush e njohu popullin tim zakonebukur;

Bujarinë e tij vërshimtare,

besnikërinë e tij shkëmbngulur,

trimërinë e tij milionadallgëshe.

Lum kush e njohu dhe tregoi për të nderimin e duhur.

BUKUROSHJA IME

Monument poetik për të gjitha nënat

Bukuroshja që më lindi në vjeshtën e tretë 

e më ushqeu me gjakun e bardhë të gjirit,

më dha edhe bardhësinë e shpirtit të vet

e më ruajti si dritën e bardhë të syrit.

Më mbajti plot dy vjet në sisë, 

e ma mbushi zemrën me dashuri të madhe.

Më deshi si djalin e parë të shtëpisë,

ndonëse i dha vatrës gjashtë djem radhe.

Kur gjarpëri më goditi me pickim të shpejt,

Nëna thithi helmin e tmerrshëm me gojë

pranoi pa mëdyshje vdekjen e vet,

që nga vdekja e sigurt të më shpëtojë. 

Edhe kur gjashtë vjeç më mori lumi

e në gjeratoren e thellë m’u fundos jeta,

nëna u hodh e më rrëmbeu nga uji,

siç vërsulet shqiponja me kthetrat e veta. 

Nëna më mësoi t’i kushtohem punës,

me atë pasion që më ngjiti në emër.

Të mos gëzoj kur njeriu vuan dhunën 

e dhimbjen e tjetrit ta ndjej në zemër. 

Të urrej vetëm tundimin për të vjedhur,

se gishtat e zgjatur i kanë thonjtë te burgu. 

Dhe të mos përvetësoj sendin e gjetur

se mbetet pa gjumë ai që e ka humbur.

Të mos vras zogjtë që këndojnë pemëve

e të mos shkel gjallesat ndanë udhe, 

se edhe ata kanë shpirtra si të njerëzve 

dhe i qajnë nënat me lot e me kuje.

Pa e dashur nënën që më solli në botë, 

me të gjithë fuqinë e shpirtit që zotëroj, 

si mund të dua njerëzit që gjeta mbi tokë 

dhe për frymorë të tjerë të sakrifikoj?...

Se kur nëna nisi të më krijoj në mitër,

duke lidhur rruazat qelizë pas qelize, 

lidhi edhe shpirtin e saj me timin, 

për të gjithë kohën e përbashkët jetike. 

Nëna ka qenë për mua dashuria e parë 

dhe as ndjenja për pasardhësit s’e lëkundi.

Ndonëse mungon e s’e shoh të gjallë,

Nëna do mbetet edhe dashuria e fundit. 

Se të gjitha mirësitë që më dhuroi nëna,

i pata hajmali që më ndriçuan në jetë.

Prandaj atë bukuroshe s’e ndaj nga zemra, 

deri sa të shkoj pranë saj edhe vetë...

Janar 2010

O KRISHT, O MUHAMET !

Duke menduar për ju, 

o idhuj të njerëzimit, 

u ndala te një pyetje që kërkon shpjegim:

Edhe sa kohë do çajnë me padrejtësi të liqtë 

dhe prej tyre të drejtët e të mirët 

do flaken në zjarr,do mbërthehen në kryq?... 

Sepse prej njëzet shekujsh para biblës 

dhe para bëmave në kuranin e shenjtë, 

mallkojmë lëngatat 

dhe kryqëzimin tronditës,

që pësuat ju të shenjtët nga farisenjtë. 

Por harrojmë 

se të liqtë që na ngjiten përsipër

na shkelin mizorisht edhe sot mbi kokë,

na poshtërojnë 

e na nëpërkëmbin tinëz 

dhe gozhdojnë shpirtrat tanë mbi tokë...

Vijmë në botë 

e shkojmë pa mbaruar nata

se na shuhet në këtë jetë para kohe ylli.

Dhe prapë të liqtë 

na marrin shkëlqimin dhe dekoratat,

kurse ne përfundojmë nëntokë si humus pylli.

Kush do falet 

dhe kush do lutet për ne?

Kush do ndezë qirinj për mbarimin tonë?

Që të mos na shkojë jeta si tufat me re

Siç na ka shkuar prej shekujsh e gjithmonë.

O Krisht i dashur 

dhe i shenjti Muhamet,

që na keni lënë mësimet e arta si të jetojmë,

që merrni shpirtrat tanë poshtë 

e i shpini përpjetë,

ejani dhe një herë ritualin ndryshe ta provojmë.

Lutuni ju e ndizni qirinj të përflakur për njerëzit 

e na mësoni në praktikë 

si t’i zgjedhim ata që mbi krye shkëlqejnë,

të qëndrojnë të barabartë si i thjeshti me të thjeshtin

dhe për qëllimin që i zgjedhim të na shërbejnë...

KUSHTE E NJË FANATIKU

Para se t’i shtojmë takimet bilaterale,

diçka për mua 

duhet të dish...

Ti je një krahinë e bukur agrare,

unë - një shtet i egër militarist.

Pas buzëqeshjeve 

dhe vizitës së parë

që çon dy shtete të pavarur në afrim,

mua më ngjallet instikti barbar

i një sulmi të befasishëm

për pushtim.

Dhe bëj raprezalje 

e bastisje të forta sigurie,

të verifikoj në ke pasur punime 

në territorin tënd, 

nga pushtues rivalë të kësaj kategorie

që mund të pretendojnë 

bashkëpronësi në këtë vend.

Pastaj, që ti të mos bësh 

aleanca të nëndheshme

e unë të mos kem 

synime sulmesh në fshehtësi,

marr të gjitha masat e mia të menjëhershme 

të mbush kazermën tënde me ushtarë të mi. 

Nëse je krahinë krejt e paangazhuar

në asnjë lidhje tjetër

apo bashkëjetesë në miqësi,

dhe të pëlqen të mbetesh tërësisht e pushtuar,

kur të më shohësh prapë,

buzëqesh përsëri…

Ajo: Preferoj më mirë vdekjen në liri !…

NË VEND TË LETRËS SË PARË

Bisedën tënde prej mikeshe, 

rikujtova, shoqe e largët.

T'i numërova buzëqeshjet

dhe t'i mblodha gjithë fjalët.

Asaj dite qeshe shumë, 

atë ditë shumë fjalë fole. 

Gazin ma derdhe në gjoks,

fjalët në mendje m'i mbolle.

Mbolle jargavanë të kuq, 

manxuranë e rozmarinë.

Gjithë ç'mbolle me aq vrull,

zunë një nga një të mbijnë.

Sot tek po vështroj të mbjellat,

rashë në hall me atë ditë...

Ti i mbolle kollaj fare, 

po unë s'di si t’i vadit !...

Të kujdesem si bahçevan,

në mendje të më çelin lulet…

Apo t’i lë diku mënjanë,

sa të vyshken e të shkulen?... 

1984

N Ë S E...

Nëse i kam xhepat 

pa dinjitetin e shkrimtarit,

që më bëjnë t’u bishtnoj 

kafeve moderne në qytet, 

metaforat m’u bëfshin 

tufë nga seria e dollarit,

për t’i ndarë me varfanjakët e mi poetë. 

Nëse mbërthehem 

si në karrigen e maternitetit,

për të lindur vargun 

nga mitra e oksipitalit,

vjersha m’u bëftë rregullorja e shefit,

për të ndërruar zyrtarin që i bishtnon orarit.

Nëse në pistat e frigoriferit tim të bukës

Janë ulur të pushojnë 

vetëm tre presh, 

libri m’u bëftë portofol i humbur udhës

për qeveritarin 

që merr avionët e qejfit shpesh.

Nëse arti poetik 

nuk zbut gjuhën e debutetit,

të denjë vetëm për një stallë me derra,

mendimet e mia iu bëfshin

në rrugën drejt pushtetit

xhama të thyer, gurë dhe ferr

LETËR NËNËS

(Mbetur shumë vjet pa botuar për shkak të censurës.)

Këtë letër për ty, 

e shtrenjta Nëna ime,

e mbështolla me zarfin e ngrohtë

të një psherëtime 

dhe po e nis nga thellësitë e pyjeve Lindorë, 

ku më dhanë të drejtën për të punuar,

pasi mbeta rrugëve të qytetit Jugor,

ku të kam lënë si ëndërr të paharruar. 

Po e nis gjethe pas gjethesh, 

erë pas erërash,

mjegull pas mjegullash,

rrugë pas rrugësh,

brigje pas brigjesh,

largësi pas largësish.

Po e nis të lagur me rrëketë e çiltra të lotëve,

të qullur me pikat e gjakut të zemrës brishtore,

të zbutur me bulëzat e djersitjes pa gjumë,

të njomur me sekrecionet e artikulimit 

të frazës kryesore:

“Oh, për ty më ka marrë malli shumë, shumë !”… 

Ta dërgoj bashkë me kujtimet e largëta,

tok me drithërimet e fëmijërisë,

tok me një gotë të mbushur me lot për ty, 

dhe me urrejtje për ata që më ndanë nga ty

e nga trualli ku së pari më dhe sisë. 

Po e nis për aty, 

te rëra e deteve, 

te gurët e zalleve, 

te lulet e pranverës, 

te buzëqeshjet e njerëzve,

te puthjet e vëllezërve,

te dhimbjet e të mjerëve.

E dashura nëna ime, 

ta dish mirë se nga malli për ty 

shumë herë kam vdekur, 

dhe kur kam kujtuar dashurinë tënde, 

shumë herë jam ringjallur përsëri…

Pres me padurim të kthehem, 

më ka marrë etja

për pak tinguj nga zëri yt, 

për pak dallgë nga Joni, 

për pak ujë nga Bistrica, 

për pak rërë nga Limjoni. 

Në valët e kripura të zhvishem,

në gjoksin tënd të ëmbël të kridhem.

Plagët e zemrës t’i shëroj, 

të gris një pëlhurë të zezë

që dekada me radhë 

na ndau nga njëri-tjetri me urrejtje

dhe t’ju përqafoj të gjithëve marrëzisht,

kështu siç jam i përmalluar për vdekje…

SORKADHJA 

Ma preu udhën një sorkadhe e bukur, 

si hëna me dy degë pylli mbi krye. 

Befas m’u prenë të dy gjunjët 

dhe shtanga si dre i mallëngjyer.

Dhe kafshëza u step e qimja iu drodh

e më vështroi drejt me sy të skuqur.

O, si më dridhej zemra në gjoks...

njësoj si gjethja ku ka qëndruar një flutur.

Nuk di ç’vetëtima më ranë në sy

ato pak çaste të paharruar !

Pylli më kish zbuluar thesarin e tij 

dhe ne kishim mbetur si dy të dashuruar.

Pashë këmbët e saj të përkulen

dhe dy herë përtokë rrahu bririn.

Pastaj ajo buluroi si vajzë e turpshme

dhe u nis të shkojë tutje pyllit.

Gati sa nuk thirra me zërin shushurimë:

Mos u tremb, të lutem qëndro dhe pak këtu !

Nuk jam gjahtar që vras bukurinë, 

jam këngëtar i mahnitur i brirëve të tu...

NE TË DY FLATRORËT E BARDHË

Kushtuar A.Gashit.

Toka dhe qielli ka flatrorë,

që rrahin krahët deri ne re,

dhe ushqehen me bimorë,

për të ngrohur vezët në fole. 

Por ka edhe fluturimtarë të zi,

që ushqehen me mish të papjekur,

që krokasin e ndjellin fatkeqësi,

për të shqyer ndonjë kufomë të vdekur.

Unë dhe Agim Gashi i Kosovës

rrahim flatrat e bardha me dufe,

se ushqehemi gjatë gjithë kohës 

me lëng rrushi e mollë të kuqe...

Dhe ne të dyve na jehon kënga 

në telat e shpirtit e të sharkisë,

nga burimet e dashurisë te zemra, 

deri te krismat e thella të historisë.

TAKIM I PAPRITUR

Takova “Atë”, që kam dashur dikur, 

Në moshën e bardhë ku të dehin lulet.

Tani ajo është grua

Dhe unë jam burrë.

Fëmijët na ka kanë rrëmbyer të gjitha puthjet.

Por ajo prapë më bëri të mendohem

Me vështrimin e saj thellësisht të menduar.

Thonë se dashuria e parë rizgjohet, 

Dhe ika me kujdes, 

Si nga një shteg i minuar…

KUJT T’I BESOSH

Truri thotë:

Vepro sikur do jetosh njëmijë vjet.

Zemra thotë:

Mund të vdesësh nesër në mëngjes.

Truri thotë:

Mos pi, dëgjo përrallën dhe shko në gjumë.

Zemra thotë:

Përralltari pas përrallës shkon e bëhet thumb.

Truri thotë:

Parimet morale mbaji vath në vesh.

Zemra thotë:

Banesën në gjoksin e dashurisë ta kesh.

Truri thotë:

Prit se dita e re vjen me shpresa.

Zemra thotë:

Nxito se rinia shkon siç avullohet vesa.

Truri thotë:

Komanda jam unë, sot e qëmoti. 

Zemra thotë:

Në tru është djalli, në zemër është Zoti.

DHE TRUPI THOTË:

Kujt t’i besosh...Oh, ç’kaos!

Zjarrin si ta shuaj me “Mos, mos, mos!?...”

LYPËSJA E TROTUAREVE

Më trishton lypësja e trotuareve me fëmijë në duar,

me fustanin flamur, nga thonjtë e erës shqyer.

Bukuria me varfërinë i grinden te sytë e shuar,

dhe gjoksi i rënkon nga uria e fëmijës së paushqyer.

E braktisur mizorisht nga njerëzit dhe fati,

jeta i hapi vetëm dy më të ndyrat rrugë:

lypëse rrugësh ose prostitutë zanati

dhe ajo zgjodhi turpin me më pak turp.

Ajo sorollatet e kërkon lëmoshë me të lutura,

në rrugët e pluhurosura me pijanecë që e tallin.

Kur në shtrat mund të kishte shumë të puthura 

dhe plot lule e lodra për vajzën apo djalin.

Mëkatet e mëdha të organeve sociale të shtetit,

i shoh te gjinjtë e saj të shterur para kohe.

Dora e saj e zgjatur trotuareve të qytetit,

akuzon qeveritarët që vrapojnë në aeroporte. 

Më bën të mendohem ai trup i mbetur shkretë... 

Dhe në vend të fustanit të shpuar në çdo skaj,

syri im një fustan të ri deputetje i vesh

dhe vë një palë taka spic mbi thembrat e saj.

Meqë, ta ndihmoj si duhet, nuk kam mundësi,

i kërkoj ndjesë personale me shumë sinqeritet

dhe i dhuroj keqardhjen time, me atë bujari,

sikur ta kisha një dhuratë floriri të shtrenjtë...

MREKULLIA E MREKULLIVE 

Shoh foshnjën topolake tek pi sisë

dhe tund këmbën nga kënaqësia.

Pamja e tij duket sikur thotë: 

“Bota e gjithë 

është këtu, te buzët mia!”

Shtrëngon me duar gjirin e nënës,

sikur ka kapur globin 

dhe thith me etje

lëngun energjik e çudibërës,

për t’i dalë përballë botës së nesërme. 

Te globi i nënës ka nisur vrapin,

për të shkuar drejt botës 

ky njeri.

Dhe duke u rritur hap pas hapi, 

Globi fillon e zmadhohet nga ai gji.

Nëna dhe foshnja 

janë për sytë e mi

mrekullia e mrekullive që krijoi përjetësia... 

Ndryshe si do krijohej njerëzimi 

që me çuditë e tij,

e bëri globin me kaq shumë mrekullira?...

NUSET E GJYSHIT

Gjyshin e pata sevdalli të pushkës

dhe s’pati ai si ndokush dy gra.

Por tek humbiste larg mbi samar të mushkës,

me dy pushkë kishte shtënë sevda.

Shkoi i bleu tutje në Selanik

dy pushkët si nuse të stolisura me sërma,

dy nuse syzeza që të shtinin frikë,

njëra “Martinë” dhe tjetra “Dogra”

Në luftën e Lëkurësit, me syzezat e veta 

vrau gjashtë kapedanë të pushtuesve përbri. 

Dhe për ata sytë e zi të nuseve të shtrenjta

i ngritën këngën e trimit në Labëri.

Gjyshi vdiq në vitin nëntëqind e dyzet

dhe sytë nga oxhaku i mbetën dy ditë.

S’kuptohej, te mustaqet e ngrehura përpjetë,

apo te sytë e nuseve i mbante sytë.

Kur e panë syhapur njerëzit thanë:

“Kërkon diçka dhe asgjë s’kërkon !”

Njërën nga nuset me vete ia dhanë.

Syzeza tjetër polli krisma më vonë.

RREZATIMI FEMËROR

Isha më pak se dyzet vjeç

dhe isha me gruan e mikut tim.

Isha si ujk i tërbuar në seks, 

po isha detyruar të bëhem qingj.

Filluam të punojmë në një tryezë

dhe ndjeva befas nje drithërim.

Nisa t’u shmangem syve direkt

se po më bënin elektrizim.

Ajo fliste dhe qeshte ëmbël,

Si mik i mashkullit të saj që isha.

Unë përballoja ngasjen vëngër 

dhe më shkonin nëpër trup mornica.

Rrezatimi i fort i kësaj femre

më bëri të ndjehem krejt i hutuar.

Gjaku damarët m’i shpërthente

dhe trurin e kisha të bllokuar.

Bëra çmos për punën që nisi,

por valët më godisnin pa pushim.

Kur brenda ballit diçka më krisi,

u çova dhe ika pa shpjegim…

Ndoshta më quajti anormal,

me vidat liruar te përqëndrimi.

Por ne burrat jemi në hall,

Kur na zhvidhos trurin rrezatimi… 

QUKSI

Quksi s’ka më djem,

shkuan të fitojnë në Greqi.

Quksi s’ka më të qeshura,

s’ka lodra e zhurmëri.

Quksi s’ka fërshëllima,

s’ka këngë nëpër ara.

Quksi s’ka më vallëzime,

magnetofoni hesht te salla.

Quksi s’ka puthje në muzg, 

te mullarët s’ka dashuri.

Vajzat shkojnë kokulur,

s’ka kush ua bën me sy; 

Gjinjtë e fortë nën bluza

s’ka kush ua zbut pas gardhit,

Pemët varen të kërrusura,

s’ka kush shkund degët e manit.

Quksi s’ka duar e këmbë 

për pleq e plaka të sëmura.

Dhe ky është dënimi më i rëndë 

që i dha këtij fshati diktatura.

1995

BUZËQESHJET

Sa shumë ndryshojnë buzëqeshjet 

që feksin përmes çdo fytyre...

Bashkë me gazin, u zbulojnë njerëzve

edhe universin e brendshëm të tyre?

Buzëqeshja fisnike e nënës -

tulipan që del prej zemrës.

Buzëqeshja kurajoze e babait-

rrezja e ngrohtë e majit.

Buzëqeshja ëmbëloshe e motrës - 

lulja e bardhë e mollës.

Buzëqeshja çapkëne e vëllait-

zogthi kërcimtar në çdo skaj.

Buzëqeshja flurore e dashurisë -

dridhja e flakës mes stuhisë.

Buzëqeshja e sinqertë e mikut -

shpëtimi në zgrip të rrezikut. 

Buzëqeshja pa cak e servilit -

lëpirja e qenit të zinxhirit.

Buzëqeshja mister e mashtrusit -

qielli në fund të pusit.

Qofsha gjithsaherë rrethuar

nga buzëqeshjet e njerëzve të mirë,

larg buzëve që ngrenë lakun 

me buzëqeshjen e tyre të shtirë...

TROKITJE NË MESNATË

Mbrëmë në mesnatë,

në pallatin tim

një grua e zunë dhimbjet e lindjes.

Burrin e kishte larg me shërbim

dhe trokiti lehtas në derën fqinje.

Trokiti aq butë, sa mezi u dëgjua, 

ndonëse ndjente gjëmime në trup.

Çela derën 

dhe shtanga i hutuar...

Ajo kafshoi buzën dhe u skuq.

Zërin pas buzëve ia ndali një çast 

kumbimi me të cilin i trokiste një jetë.

Diç kuptova 

nga druajtja e saj

dhe zgjova gruan me të shpejtë.

E zumë përkrahësh 

Marinë tonë të shenjtë,

e vumë në mes me hap të sigurt

dhe ndjenim në gjokse gëzimin-trumbet, 

sikur na trokiste Krishti i palindur... 

Ç’MË THUA, Ç’MË THUA ?

O, sa shpejt më ikën dita tek ti!

Dielli më fluturon si zog pendëverdhë...

Mbeta, moj mike, me ty në dashuri,

si nën hijen e këndshme të fikut në verë.

Ke ulur për mua gjithë degët e tua 

sa lash nën hije krejt kohën time ...

Bëj të iki nga ëmbëlsia e pemës që dua,

por asnjëri nga gjymtyrët nuk më bindet.

Me thërresin shumë zëra diku tutje,

më thonë, eja, pra, eja se mbete prapa!...

Po ti më ke mbuluar me gjethe puthjesh

që nuk më lëshojnë pa ikur vapa.

Më lësho, se dielli u bë pendëblu, 

ndriçojnë tani vetëm kokrrat e tua... 

Të rri akoma pranë teje këtu?... 

Ç’më thua, moj pemë e dashur, ç’më thua?

Ç’më thotë fiku i çarë i buzëve të tua?...

DËSHIRA E SHTHURUR

Po plakëm dhe dëshira
më ndez flakërime,
lan gushën dhe gjinjtë
me rrezet e diellit,
lyen buzët
me të kuq perëndimesh
ndërron fustanet
si gjethet e prillit.

Ajo më ikën netëve
në diskoteka e klube,
ha akullore, përtyp
çamçakëz te dhëmbët,
psherëtin në stola
parqesh me lule,
pranon mes gjunjëve
t’i shtrëngohen këmbët.

Dëshira më zhvishet
krejt lakuriq,
ngre gjoksin përpjetë
të sfidojë moshën,
shtrihet plazheve,
për t’u thekur me miq,
me dy gisht tanga
në rrëzë të kofshës.

Ka ca mani të reja
pijesh dhe qejfesh,
bredharakja ime
si femër pa burrë,
kërkon të shëtisë
të gjithë kontinentet,
moda dhe epshet
s’po i shuhen kurrë.

Veshur me të ngushta,
t’i duken format,
mori patentën
dhe bleu veturë,
puthet me mikun,
kur fluturojnë gomat.
Ç’më gjeti në pleqëri,
dëshira m’u bë kurvë!...

....prapë Sorkadhe s’mund të jem…

Viola Isufaj ka lindur në Durrës në vitin 1980. Punon si pedagoge në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjise, Dega Gjuhë-Letërsi, Universiteti i Tiranës, ku kryen dhe studimet doktorale. Njeh shumë mirë disa gjuhëve të huaja.
Ka botuar një numër të konsiderueshëm artikujsh shkencorë, ka kumtuar në disa konferenca shkencore kombëtare e ndërkombëtare si dhe ka botuar disa cikle poetike dhe librat në prozë : Zotit M., një letër, Saga e Gjarprit, Ditë të askujt.
Zotit M., një letër është shoqëruar me një parathënie vlerësuese nga Ismail Kadare, Saga e Gjarprit është bërë objekt studimi në konferenca shkencore ndërkombëtare.
Viola Isufaj është intervistuar disa herë në Shqipëri e Kosovë për veprimtarinë artistike dhe studimore.

1.


Përpara takimit

Tani që e kuptoj thelbin e gjërave rastësore, nuk duroj dot më të flitet për to.
Sepse unë e di, ndonëse jo saktësisht kur do të vish ti.
Sepse unë e di që ti do të vish gjoja rastësisht.
Dhe unë e di që pemishtet e paqta ku ne takoheshim, ushqeheshin nga toka me gjak.
Dua vetëm të di nëse kur të kthehesh ti, do të kthehesh vetëm me një sy, apo me flokë të gjatë.
Dua ta di nëse gjatë uljes në aeroportin e Franfurtit, avioni ynë do të humbasë nëpër mjegull, e në atë rënie të beftë, para se të bëhet copë-copë, në një grimë kohe mes jetës dhe vdekjes, ti do të klithësh : Të njoha. Për tek ti po vija.
E një kujtim i largët, i mjegullt, një brengë fëmijësh shfaqet në një ekran kinemaje, kur një psikoanalist zbulon rrënjët e çoroditjes së një dame dhe njerëzit fërshëllejnë të zhgënjyer nëpër sallë « pse kjo ishte komedia, na ktheni paratë!».
Në ekran vazhdon të shfaqet dama, që, duke vërejtur një pikturë të Pikasos, zbulon se ka qenë ajo, që ka pozuar për të.
Pasqyrimi i pambaruar! E kthjellëta që shndërrohet. Fëmija është thinjur!
U lodha shumë! Kur do të mbarojë ky pasqyrim? Është betuar vallë të më nxjerrë mendtë ?
Unë, para një pasqyre pozoja për mikun tim Pikaso dhe ai më la të humbas aty, mes ngjyrash dhe të çmendem në plakjen time.
Dielli s’mbërrin dot deri tek unë, ndërsa titanët që mund të ndërmjetësonin, kanë rënë të gjithë në koma.
S’ka më ngjarje të bujshme.
Në atë pemishte pashë një drer të qante. Ai s’bëhet dot më princ. As zhaba e shkretë. As për njëmijë puthje. Bisha s’bëhet më djalosh.
Por Circeja vazhdon t’i ktheje burrat në derra. Dhe njeriu vazhdon të kthehet në gjarpër.
Limontia s’mund të pengojë Zeusin të përdhunojë Ledën.
Në kishat helene flitet gjuhë demonesh.
Dhe ti pandeh se do të vish me kalë të bardhë e do të më rrëmbesh?
Ti pandeh se mund të ngrihesh nga varri e të udhëtosh me mua natën?
Ti pandeh se unë do të vazhdoj të shkruaj poezi e për ty, e, duke pulitur qepallat ngjyrëpërendimdielli, do të këndoj mbrëmjeve «mais si, je t ’aime!»
Çfarë, ti mendon se mbaroi mallkimi i farës suaj dhe gjatë rendjes së llahtarshme drejt heronjve të tu, i mësove të gjitha?
Ti kujton se rrezik është po të zunë e të kryqëzojnë si rrebel, si Spartakun, si Krishtin?
Nuk po flas për luftëra napoleonike, as për kërkimet e naftës. As për kryqet e thyera, as për kampet e shfarosjes, jo frikë nga Anteu, Herkul, ti e di mirë.
Flas për zemërim hyjnish e mallkim njerëzish as njëri nga të cilët s’tërhiqet me bashkimin tonë.
Është veç një çast. Një armëpushim. Një marrëveshje dypalëshe që ndodh rëndom në raste luftërash.
Ti e di këtë këtë, por e harron sepse të huton velloja ime e bardhë dhe buzëkuqi i ëmbël.
A ke menduar ndonjëherë që mbi kryet e tët biri kurora e ëndërrt do të shkatërrohet?
Ah, Dosja! Dielli i sëmurë edhe mund të neutralizohet, ajo kurrë, për besë. Rrënjëngatërruar të ndjek ty, fajtorin pa faj, viktimë tragjike damarësh e ADN-je. Ti je i përfshirë, prandaj nuk e ëndërroj më ardhjen tënde, natën vonë, me kalë!
Por ti e harron vajtje-ardhjen tënde nëpër kohëra dhe biletën që pret në qiell.
Prandaj, një mbrëmje, ti kthehesh në shtëpi, i papërballueshëm dhe i tmerrshëm, i tërbuar nga inati dhe tronditja zhgënjyese, i çmendur pothuajse, më mbërthen nga krahu e më përplas pas murit « edhe ti pas shpine ? Ti më ke kërkuar përpara se të njiheshim, ke lënë gjurmë kudo. Ke mbledhur tërë atë informacion sekret. Për kë punon ti? Pse më mashtrove?»
Dhe unë s’të them dot «Edhe këtë çast e njihja».
Ti vjen shekujve me lëkurë të rigjeneruar dhe me sy zogjsh, ti lind dhe rritesh dhe vdes njëlloj si herën e parë, dhe unë do të kem fatin e gruas tënde të parë, e gruas tënde të dytë dhe nusja jote e njëmbëdhjetë dhe e njëqindenjëtë do të ketë të njëjtin fat.
Ndoshta ja pse i urrej gjërat rastësore. Ato vijnë si kot dhe s’vijnë kurrë kot. Sepse mua më kujtohet diçka tjetër nga jeta e mëparshme dhe ti e di që ndonëse forcat penguese duken te përjetshme, profecia e Orakullit të Delfit do të realizohet.
Ndonëse ti je më i bukur se një hyjni dhe unë jo aq e bukur sa një hyjneshë, nuk i kam frikë gratë-hyjnesha. Ato s’të marrin dot.
Është caktimi. Është e parathëna.
Askush s’mund të zërë vendin tim pranë teje, përveç meje në një tjetër jetë.
Është gabimi ynë i hershëm.
Ti që veprove dhe unë që s’m’u dha të të ndaloj.
Ne vazhdonim të takoheshim në pemishten e butë, edhe pse e dinim që pemët ujiteshin me gjak.
Dhe kur riike larg për një kohë që dukej se s’do të mbaronte kurrë dhe fytyra ime t’u shua nga kujtesa, unë nuk pata frikë mos të të humbja, por nga tjetër gjë, sepse Orakulli i Delfit më thoshte : Fëmija do të kthehet vetëm pasi të jetë bërë burrë i vërtetë; ti zonjushë, do të jetosh në kështjellën që gjithmonë ke ëndërruar dhe djaloshi me të cilin ti lozje, do të urdhërojë shërbyesit të përkulen gjer në dhè për ty…sepse s’e di që atje jashtë, ata po bëjnë gati gijotinën për ju të dy, burrë e grua.
Ne do të vdesim prapë dhe kur të vdesim, do të harrojmë gati gjithçka prapë.
Forca jonë nuk gjendet në brirë kafshësh, si dikur, por në nervurat e gjetheve të hurmave.
Gjethet me atë ngjyrë vjeshte me mundim të përflakur, me atë ngjyrë malli e ëndërritje të largët, me atë ngjyrë pezmi e etheje si zjarr i ftohur, luhaten mes ëndrrës dhe lëngatës duke fshehur dëshirën tonë të gjorë : vdekjen nga mallëngjimi dashuror dhe jo nga tmerri, me klithmën « Po me fëmijët tanë ç ’do të bëhet ? Do t’i ndëshkojnë edhe ata me zjarr e me hekur?»

2.


Ti pa ty-une pa mua

Ti, pa ty;
(unë pa mua)

-Eja.
-Po.
-Veçanërisht e bukur, sot!
-Je i mirë, kur do.
-Edhe ti. Veçse si rrallëherë ke filluar të mos dëgjosh nga njëri vesh.
-Ëh…..?????!!!!!
-… tingëlloi keq, por…
-Çfarë?
-Nuk është aq e hijshme sa ti.
-Çfarë?
-Kjo që ke veshur...
-…Kjo që kam veshur? …O, si harrova të njoftoj kalamajtë se po largohemi!
-Epo, nuk do të vonohemi dhe aq, jo...
-E, po do të shqetësohen ata. Në fakt, do të shqetësohem unë për ta.
-Përse kaq e papërqëndruar ti kohët e fundit?
-As vetë s’e di.
-Ka ndryshuar diçka?
-Kurrsesi!
-Asgjë, asgjë?
-Asgjë, askurrë!
-Dje nuk dilje nga uji dhe pse u bëmë vonë. Për herë të parë nuk më dëgjove kur të thirra.
-E vërtetë kjo.
-Pra, ka diçka që të thërret më fort se unë: uji.
-As që e dija këtë. Është gjenetike, tani që e mendoj. Edhe fëmijët, nëse e ke vënë re, e duan gjithnjë e më shumë ujin…më kanë ngjarë…
-Shpresoj mos të nisin të të ngjajnë për këto veshjet që parapëlqen papritmas kohët e fundit…
-Po tjetër?
-Dhe për muzikat e dalldisura… dhe për ato kërcimet… dhe për telefonat pa pushim… dhe për pulitjen e qerpikëve …që ftojnë pëllumbat rrotull teje…dhe për zërin ashtu, ultra të ëmbël … dhe për marrëdhëniet ekstramiqësore… dhe për mënyrën si më shkatërron sistemin nervor ditë pas dite.
-Si ta shkatërroj sistemin nervor?
-Sa mendoj se mund të të vras ndonjëherë.
-Mund edhe mos të më vrasësh. Unë nuk jam ashtu. Nuk bëj ashtu. Ne nuk jemi njëlloj. Nuk mund të jemi njëlloj. Mos u mundo kot.
-Mirë, e mbyllim.
-Ne nuk jemi baraz. Nuk mund të jemi.
-Mjaft, tani, mjaft, e lëmë këtë bisedë.
-Ti më the se kur të martoheshim do të ishim të qetë.
-Nuk do ti të jemi të qetë. Ti përdor kundër meje vogëlsira të hershme.
- Dhe aq vogëlsira, nuk ishin, jo. Aq më pak “të hershme”. Nëse ndjeje se unë nuk të mjaftoja…nëse ndjen se unë nuk të mjaftoj…
-Nuk ndjeja se nuk më mjaftoje; nuk ndjej se nuk më mjafton. Ndjehesha thjesht keq…ende ndihem po aq keq…
-Përpara se të martoheshim, kishim bërë një pakt.
-Nuk shkon ai pakt. Dhe nuk është pakt.
-Po ti e pranove. Mendon se është bukur që fëmijët…
-Mjaft me këtë historinë e martesës dhe të fëmijëve. Nuk i kemi. Fëmijët e vetëm jemi ne. Ne jemi kalamajtë tanë… A shkojmë në Tunizi për pushime? Mbase qetësohesh.
- Nuk e ndjen pak të fëlliqur atë vend të më çosh dhe mua?
-Ma dha koka. A do t’u japësh fund këtyre?
-Nuk dua të të bëj me dhembje koke, por a nuk ke problem të të ngatërrohen kujtimet? A nuk duhet të ekzistojë një vend i veçantë për mua? Një vend i hijshëm? Apo vetëm veshjet duhet t’i kem më të hijshme?
-Fundet i ke si funde laviresh, me thënë atë që është.
-Nuk më besohet se je kundër lavireve.
-Mos më përdor kundra atë që të kam rrëfyer vetë dhe që e ke kuptuar keq. Sa pak fisnike je!
-Ti do vetëm të më kesh në krah. Do vëmendjen time ndaj teje. Të duhem.
-Po flet gabim.
-Fëmijët do t’i lëmë vetëm, nëse nisemi me pushime?
-Lëre këtë historinë e fëmijëve, se po më luan mendsh!
-Martesa jonë po shkon keq e më keq.
-Dreqi e mori, jepi fund, dreqi e mori. Mjaft me këtë lojë!
-Ti e pranove lojën. Luaj me mua tani.
-E çmendur! Sa mirë që nuk pranove të martoheshe me mua!
-E sheh? Ja ku e provuam martesën. Dështoi.
-Provuam thjesht një lojë.
-Ja që e provuam.
-Vetëm psikopatitë e tua provuam. Ti je skozofrene.
-Nuk jam skizofrene.
-Zbrit nga makina ime se më çmende. Ke marrë ndonjë bar?
-Makina është e të dyve. Mos ke marrë ti bar!
- …ou! freno…freno…aaaaaahhhh!
…
…
-Ah …
-Ah, Zot!
-Zot!
-Je mirë?
-Po, po s’më besohet.
-Jemi të dy mirë.
-Duket sikur jemi shpirtra që kemi dalë nga trupat.
-Tamam.
-Për pak do të kishim përfunduar aty.
-Mos fol më. Vetëm kur e mendoj…
-Do të vdisnim aty. Ti dhe unë. Dhe bisedat tona...
-Po. Por më mirë mos fol tani. Të qetësohemi.
-Dhe ti, dhe flokët e tu, dhe sytë, dhe mbrëmjet tona, do të kishin përfunduar aty…
-Dhe fjalët e tua që më bënin për të qeshur…dhe mënyrat e tua që më qetësonin…vërtet, tani e kuptoj sa më qetësonin…
-Po për pak…gjithçka kemi kaluar do të ishte veç një grimë. Nesër do të njoftoheshin emrat tanë…e merr me mend?
-Nuk dua të përfytyroj. Mos më bëj të mendoj gjëra të tilla. Dua vetëm të të përqafoj.
-Jam me ty. Kam qenë gjithmonë.
-E harroj shpesh që ti vjen erë kaq të mirë.
-E harroj që ti mund të jesh dhe i butë.
-Qëndro pak këtu, në kraharorin tim. Rri pak pa folur. Mirë, shpirti im?
-Mirë.
…
-Do ta ndërroj fundin.
-Shumë mirë.
-Nuk vesh më kurrë funde të tilla, më dëgjon?
-E sheh? E sheh? Bëhesh vërtet e mirë kur do!
-Asnjë tingull nga ata që të mërzisin s’do të dëgjosh më.
-Të lumtë!
-Dhe do të shmang çdo gjë dhe këdo që mund të të shqetësojë.
-Do të bësh dot këtë? Të shmangësh këdo?
-Jo vetëm kaq, por do të të zgjoj ëmbël çdo mëngjes.
-Ej, vajza ime e vogël m’u rikthye!
-Nuk do të kemi më grindje, jo!
-A thua vërtet?
-Ta premtoj!
-Kisha kaq shumë nevojë ta dëgjoja këtë. Dhe kam gjithmonë kaq shumë nevojë për ty!
-Ti ke nevojë për mua!!! Të duhem unë!!!
-E thua kaq shpesh. Ç’kuptim ka kjo?
-Që ti nuk kupton ndryshimin. Ti refuzon të kuptosh.
-Phhhhhhhhhh… Zbrit e kundro, sa të rregulloj makinën.
-Mund të qëndroj brenda sa të rregollosh makinën. Si gjithmonë, apo jo...
-Këtu s’mund të të shohë askush, veç meje. Jemi vetëm ne të dy si në kopsht të Edenit dhe ti je kaq e bukur!
-Ej, paske dashur të më shmangësh shikimet e të tjerëve, zemër, ë?
-Ndoshta. Si padashur, pak… Vetëm ndonjë keqkuptim jam përjekur të shmang.
-Ato fjalë që më the në fillim…
-Ah, ato fjalët...isha vërtet i nxehur. Më fal.
-Po ato fjalë që më ke thënë gjithmonë?
-Kam qenë gjithmonë shumë i acaruar. I lodhur. Më fal. Zbresim, tani?
-Qenka mirë këtu.
-Ja, këto janë tokat e mia.
-Në vend shumë të përshtatshëm.
-Do të di t’i shfrytëzoj. Do të kem fitime kolosale. Mund të shkojmë në Karaibe, atëherë.
-Nuk është se dua të shkoj në Karaibe. Nuk kënaqem.
-Të lumturojnë kënaqësitë e vogla?
-Po.
-Për çfarë ëndërron ti?
-Për kuaj. Për shëtitje. Për ty. Për një martesë të bukur dhe dy fëmijë.
-E çuditshme je; në të gjithë botën të kërkosh, si ti nuk gjen.
-E çuditshtme jam. Po ti, prandaj më do.
-Po, mesa duket, prandaj. Po ti, më do ndopak, ti?
-Po. Të dua.
-Atëherë, pranon të martohesh me mua?
-Jo, nuk pranoj.


3.

Kthim paska!
(Saga e Gjarprit; në zgjim)

E shkuara ime e thurur gabim!
Ideal i bukur i ëndërruar gabim! Zëra të ndryshkur, të shurdhët të kohërave të huaja turbullojnë harresën.
Ajo që shkoi, ajo po më rikthehet. Dhunshëm. Emri i saj frikëson, prandaj ajo po kthehet pa emër, me një shpim djajsh në kafkë.
Me dhembje formuloj diagnozën time. Kthim paska. Të lemerishëm e të heshtur.
Ëndërritje vdekjeje si ëndërritje gjethesh duke u kalbur në trotuare të bukur.
Si tmerri kur kupton se ke prekur zogj të dekompozuar e me to ke luajtur me ëndje.
Cingërisëse si balta provincave në ditë pa kuptim dhe e vështirë si rrugë e pakalueshme.
Më vjen ti dhe vetja ime dhe ata që s’i njoh dhe ata që s’i mbaj mend më vijnë këtu. Zile e shëmtuar që bie ngjethshëm. Filloi . Mbaroi. Më lejon? Shpejt ! Vonë… Ëndërr me të ftohtin, me erë…Xhama të thyera të humbura , të harruara.
Më të bukurin në botë kam dashuruar.
... të luaj dhe unë…përse ? Oh!
…pemë me lëvore të trishta. Kot sa afrohemi…
Viti i Ri më i zakonshëm e më vulgar. Për herë të parë e ndjeva kështu…Do të jem rritur siç duket, prandaj…Ta dija kështu , nuk rritesha…
Priteshin mrekullira…(kurrë s’do të ndodhnin)
….larg….sa më larg…
Ti, me inde të helmëta! Ti më ke vrarë! A thua të jetë kjo lumturia? Lumturia jote?
Si kam besuar? Si s’kam besuar? Si kam thënë?
Ju të gjithë…
Mbreti i lënduar …
keq…
Tanimë vdiq shpresa.

4.

Brejtje

(Përpara se të bija në gjumë të thellë, i pata thënë se do t’i ikja për fare në një nga këto ditë. U bëra dhe tepër e bukur- këtë ma tha ai. I ngiti sytë nga tavani, siç ishte shtrirë, dhe me nje përlotje që ndoshta dhe s’ishte, tha: nuk kam asnjë peng.)
…
Kështu ndodhi që në anën e pasme të kopshtit të gjyshes, aty ku gjithherë kanë buluar lule, ngjyra e ferra bashkë, aty ku zukatja e grerëzave vërtitej mbi blegërimin e qengjit dhe këngën e gjelit, ia behu një ketër që u zhyt në dorën time e m’i nguli thonjtë dhimbshëm thellë e më thellë në mish, derisa shpuan kockën.
Ai vetëm ketër që s’ishte, ose më saktë ishte një ketër me deformime gjenetike. Ishte breshkë ose mi, ose “Furetto”- ajo kafsha-Qelbës, që më ishte fiksuar si italiane (se ashtu më thanë kur ma sollën) dhe që humbi në të njëjtin kopsht.
Pra, ishte një qenie që sikur kish lindur nga eksperimenti, ose ishte torturuar në Aushvic.
Kjo qenie më trembi tepër kur brofi mbi dorën time dhe pasi më nguli thonjtë gjer në palcë, u tulat pas dorës sime dhe aty, i ndjeva një lagështirë të ndryrë të shpifur. Bëra ta heq, ta shkul andej me neveri e tmerr... Nuk lëziste fare;- përkundrazi u ngjesh më keq i lagësht, i pisët dhe i sëmurë- një handikapt.
I thashë ik, ketër, ik….ik, ik, ik…
Dhe e shtyva me dorën tjetër me sa fuqi që pata e pasi që ai u shtriq e mori formën e dorës sime e prapë s’u shqit, por shprëngoi thonjtë më fort, e thellë e më thellë , (thonj që sikur më prekën shpirtin e ma çorrën), e kapa me dorë dhe bëra ta tërheq që të m’i shkulte thonjtë prej kockave të mia që po më dhimbnin tmerrësisht.
M’u desh të përmbaja neverinë për të prekur atë kafshë, atë….breshkë… të sëmurë….breshkë kanalesh…atë mi… atë ketër gjoja…
Ai briti me dhembje.
-Ku do të më lësh mua???????????? Si do të më lësh ti mua????????????????
Nga habia dhe nga dhimbja e tij nuk m’u duk më aq i neveritshëm. Trupi i tij me rrudha si trupi i breshkës pa guackë u bë si një pikëpyetje, -ai gjoja bisht iu tromaks.
-Hë..........siiiiiiiiiiii
iiiiiiii?????????????-qau ai. Qau fort.
Vërtet, ku ta lë unë këtë, si ta lë unë këtë... thashë.
-Ketër,-i thashë....po unë nuk po të lë.
-Po unë jam i sëmurë.....qau ai, si mund të lihem i sëmurë kështu...???????????
-Nuk po të lë. Nuk po të lë. Unë nuk të lë.
-Së paku të më kishe çuar tek doktori, tha ai! Së paku.....
dhe thonjtë e tij dolën nga mishi im krejt lirisht e pa dhembje dhe ai sikur u zhbë, apo iku nga kopshti matanë andej nga ia kishte behur.
-Ketër, ketër...hajdeeeeeeeeee! –bërtita e dëshpëruar dhe e braktisur dhe bëra ta kërkoja e u ktheva në kopshtin e pasëm. Po aty aromat u bënë lule kacavjerrëse dhe blegërimat trungje me gjemba dhe kaq të dendur u bënë Polipët e gjaprërinjtë, saqë s’e gjeja dot ketrin tim.
-Po ku jeeeeeeeeeee? Do të të çoj tek doktori.... do të të marr do të të mbaj për vete...Ketër, kuu jeeeeeeee?
Ndonëse nuk e gjeja e s’kisha si e gjeja gjëkund pasi ajo xhungël e vogël sa vinte e dendësohej, pata përshtypjen se ai ishte qetësuar krejt ngaqë mori këtë përgjigje dhe ngaqë isha unë që po e kërkoja tashmë dhe se deformimi gjenetik i kishte ikur disi dhe se një ditë, sapo t’i dilte inati e të kënaqte kapriçon duke shlyer fyerjen që iu bë, patjetër do të brofte sërish andej nga ferrat e stërgjata ku u zhduk.

5.

E mbaj mend mirë: ne nuk ishim njerëz

Dilja natën në të ftohtë të thëllimtë. Që askush mos të më shihte. Vetëm ti dhe Zoti.

Dilja me parfume jonjerëzorë dhe flokë të gjatë që shkëlqenin përmbi natën pa kthyer kokën as majtas as djathtas, me hapa të hirshëm e të pakthyeshëm që edhe sikur të më shihte ndonjë qenie e vdekshme të besonte se ishte fanepsje.

Pas mesnate kur rrugët ishin bosh. Dhe akulli si një deltë e bardhë dhe e kaltër më vishte qenien me avuj. E dija se isha tmerrësisht e bukur. Pasi të përshkoja rrugën do të të takoja ty. Ti ishe dhe më i bukur. Më e bukura qënie e mundshme në faqe të tokës. (Do të ngjisja pastaj shkallët e gurta që si një spirale shkonin deri në qiell.)

Ti prisje pranë një honi të kështjellës nga mund të më shihje vetëm mua dhe hënën. Pritja jote ishte e rrëpirtë.

Aty në hon gremiseshim pastaj dhe ndërronim gjendjen agregate. Bëheshim të lëngët e të tymtë.

Padyshim, ne nuk ishim njerëz.


6.

Kur e qeshura ime të bënte për të qeshur

Veçse asnjëherë ai s’ka këputur sikur një trëndafil për të ma dhuruar, qoftë duke shëtitur ne të dy kur trëndafilat na dilnin para syve, qoftë edhe kur këto lule gjembash i kanë penguar shikimin; nuk ka menduar asnjëherë ai në më mungonte një ëmbëlsi si kjo : të dhuruarit e një trëndafili dhe një puthje në ballë dhe them si nuk i ka shkuar ndër mend një gjë e tillë, ndërsa përdorte shprehje si «ti je më e brishte se një lule, e dashura ime»…

Ai sigurisht ka menduar se më ka bërë dhurata të tjera… posi, perëdime ngjyrë vjollcë, të kuqërremta, të allta, veçse nuk ka harruar të flasë ndërkohë, për kurora dafinash a frone dhe kemi rrëkëllyer atëherë verë dhe jemi rrëkëllyer në dashuri, në dalldisje e sipër, duke u kapërthyer kemi pëshpëritur «sa më kishte marrë malli, o Zot », e vetëm në zgjim jemi kujtuar se jemi mbretër…

Veç perlave e diamateve, më të rëndomtat dhurata për mbretërit, një vazo të vjetër, të çmuar me rozë dhe vishnje, me shkronja kineze a shkrime egjiptiane, me kokrriza të çuditshme si sheqer, më ka dhuruar ai, (ndonëse unë i kërkova jaseminë) dhe më ka rrëfyer për dallgë të vrullshme e sulme piratësh, për direkë të bërë copë-copë dhe pas kësaj si rrëshqitnin sërish anijet mbi valë më të lehta se peshqit dhe më ka treguar gjithashtu, se ç’ishte në të vërtetë mëndafshi…oh, ai më ka dhuruar kaq shumë mëndafsh dhe krehëra dhe pasqyra të sjella që matanë oqeanit...eh, po prapëseprapë, ato nuk quhen dhurata...

Kur e qeshura ime, të bënte për të qeshur, po të ma përjetësojë atë çast, shpirt, më kishe dhuruar gjithçka... dhe, shpirt, kur ti më ktheheshe fëmijë, ndonëse rrallë e më rrallë… sa do të doja ta kishe ditur ti se ashtu më falje lumturinë…, po ç’po të duheshin ty dëshirat e mia, unë gjithseesi mbetesha e dashura jote, më e brishtë se një lule…-si thoje ti, -më e trishtë e më pa gojë se një lule –do të kisha thënë unë !


7.

(Idlir ?)

Ç’nëmë mbart që je kundra teje
Idlir,
Kundër degës së dafinës,
Kundër ujkut
Kundër shkëmbit
Kundër erës
Kundër ëndrrës që bashkë pamë?
Ç’faj ti shlyen
Ç’mëkat
Që shpatën skuq
E thyen
E flak
Këllëfin mban?
Nga c’makth pike ti
Ç’gjoks trishton
Sëmbon
Ç’lot vret?
Ç’grackë ngreh
Në ç’çark ngec
Dhe këmbën bren
E ia mbath
Si një mi
Mëmëshkrryes
atpërbaltur
dashuruar
Idlir
Fërfëllimë
Dallgë dinake
Bri
S’je ti.
Ç’nëmë mbart që të jam pranë
ç’faj po shlyej
Që të pashë
Ç’mëkat


Mosqenie

Kohën e kam ndalur
Në brendësi të zemrave të tua
Aty përkundem
Aty kërkoj
të gjej
Mbretërinë
kur të zgjohem
(Po ç’do të gjej s’e di!)

Asnjë dridhje,
asnjë aromë,
asnjë tingull,
s’dua të shijoj,
veç dhembjes e lumturisë
shkaktuar prej teje
(Mosqenie!)

Ja ku më vjen prapë
Ti.
Kush?
Kush prej jush?
Sa shumë “Ti”!
Më shumë se dy.
Cili prej tyre je?
...
(Gjithmonë, gjithmonë e ke ditur:
(...ishte vetëm një vështrim i trishtuar
Në të dalë të vjeshtës së shkuar...)


Kadencë

Dy trëndafila të vyshkur
pinin ujë të ndenjur
nga një gotë e krisur.
...
Kush u kalb së fundmi
Në botën tënde të prishur ?!


(Pa titull)

Përdore më mori
Por nuk më mbajti përdore
Asnjë kopsht s’më tregoi
S’më shpjegoi asgjë
Nuk u frikësova
Ai ishtë Kolosi i Epirit
Me hije bishe antike
krenari pellazge
amfiteatresh
Dyrrahiumi
ishte
Ai ishte thirrja kah shekujt mijëvjeçarë
Ai ishte Bisha
Unë isha unë
Unë më
Nuk do të isha
Mbylla sytë
Thoi-kthetër e zezë
Ne gjoks m’u ngul
Stërkala shpërthyen
Portreti u ciflos
Klitha “oh”.
Gjuhën ma mori me vete
Kolosi që desha
M’u shkëput
Hapa sytë
S’isha më unë
Në mesnatë
Gjarpër-ilir u bë
Rrëshqiti pranë meje
Më shtrëngoi
Unë u zgjova
Ai fjeti
Nga ajo natë
S’e ndjeva më.


Pezm

I gëzhtitur n’herbarium të botës
Pa lëng
çakërrdisur kabareve
Pa plëng
Ti urishëm urgusesh
Pa lavd

Në një urnë hiri im
Hir-maraz.


Poezisë

Koha bashkë me gjyshen time
Zvogëloi oborrin
Çngjyrosi shegët, ftonjtë,
luleborët rozë
Shthuri aromat kacavjerrëse
E shkërrmoqi diellin.
Shurdhoi të qeshurën time
me qenin
Bashkë me hingëllimën e kalit
Dhe zbehu kanosjen e fqinjit
Dhe frikën time
Për t’u hedhur matanë gardhit
Për të këputur një zambak të rrallë
Dhe për të parë zvarritjen e breshkës.
Zboi fantazmat nga kodra përballë
Ku vallëzonin në terr
Zhveshi nga magjia tingujt e mi
Që ndillnin kërmijtë të lëbyrnin në diell
Tkurri shtëpinë dhe e bëri shtëpi kukulle
Pa përndritjen e krahëve të bletës
-shtëpinë e kukullës e bëri gjigande!
Me pushtetin e puthjes së vesës.

E sot nuk eci në rruginën e ngushtë
të shkretë
Sepse ajo nuk më përket
druhem
Se mos humb rrugën që më çon në përmallime
Se mos kthjellem
Se mos zëri i kujtimit me zë gjysheje përnjësuar
mos rrënqeth tek ‘fshan ”s’ke ardhur për t’më takuar?!” …
(dhe e pakthjellur kthehem).


Dashuria?

(Dashuria) është më e ngatërruar se unë vetë,
(dashuria) është e thellë si rrënjët e shpirtit tim,
(dashuria) qenka dënim me mosnjohje
për endjet e zemrës së dikujt,
falje e dëshiruar dhe ëndërr
e mbyllur në sytë e një tjetri
(me qerpikë të ngrirë)
për qershoret e verës së largët,
për guackat diellin fustranet
dhe krahët e mi të nxirë...

Dhe shpirti sa çuditshëm dashuron
gjithçka që s’mund të jetë e tij!


Sharm

Ti ke sharmin e vjeshtës
apo të një banditi që s’ka bërë veç keq.
Shiko përtej zemra ime!
Gjithçka rreth nesh është vjeshtë…
dhe ti
dita më e bukur e kësaj stine!


(Pa titull)

Ishte një vajzë e ishte një djalë
dhe .............asgjë,
historia nuk fillon.


Mall i ëndrrave të huaja

M’u kthe fëmijë i çlirët, i këndshëm
dremitje mahnitëse e trembur nga drita,
rritu me mua siç mund të rriteshim!
(e di ,...ne s’do të rriteshim kurrë.)

Për të mirën time duhet të harroj
dhe mendjes sime u dashka t’i them:
"unë imagjinoj gabim".
“-Oh, zhgarravinë paske qenë i huaj’’
-duhet të them ,
-"koha i shtrembëron gjërat",
-duhet të them.
Veçse ka për të shpërthyer kudo,
e vërteta e pamundur, e beftë
së cilës kur ishim fëmijë,
po aq sa dhe ty i kam besuar.

O ëndërr zhubrosur në zgjim!
Ndjesi e vrarë mëngjesesh të kthjellëta
kohë e vdekur që ishte
kohë e gjallë që s'ishte!

Shpirti juaj është kudo
dhe më shfaqet e më ndjek
më magjeps e më mundon
e më terr në eter
më rimerr në paharrim...

…ndërsa unë..., për miturinë time ndjej zemërim.


Në mbyllje të Ciklit të Drerit

I
Fryma e drerit
Në frymën time
“Të lindim drerë,
Të rrisim drerë,
Të zhbëhemi drerë”
Më tha
…
Veçse koha e Drerit
Nga koha e Njeriut
Miliarda vjet e largët është...

II
Të gëlltis
nektarin
e kuq
a të bardhë
të buzëqesh
që të nxirrem nga zemra e drerit shpirtkaltër
ndër pyje të reja të të ndjek

III
Një herbarium gjethesh të thara
Ngjyrëndryshkura…
Që zhbëhen në gjuhë shpendësh

Dreri im i sheh hutueshëm
E përmallshëm
Duket se çmendon “sikur të mos ishin me helm!” …

Dreri im është çmendur prapë
prapë Sorkadhe s’mund të jem…


Muret

Dikur i shemba me aq mund...
dhe vezulloi triumfi mbi venitjen,
por shkëlqimi i rrezeve më verboi,
vertebrat m’u shkërrmoqën...
Gjysmë e vdekur po i ndërtoj tani,
nën dritën që fashitet,
pa lavde zgjedh të vdes,
mes muresh të venitem

Përpjekjeda e pëllumbave ikur me dhunim e mbartur në një poetikë botëmadhe

Nga Kristaq F. Shabani 

Hyrësi e konfiguruar

Vetmia e ardhur nga mungesa e asaj duke arritur një tkurrje të Universit vetiak dhe të viteve që humbasin trajtat...në një mall pëlcitës.
Gjallimi dhe vrasja, mjegullnimi i kujtimeve dyngjyrorësh dhe fanitja e tyre në një mjegullim të çuditshëm prodhojnë një dorë shtrënguese fyti.
Me një penelatë artistike e mbushur me figurim poeti zezë-bardhë bie në rrjetën e kujtimeve.
1.
Poetika e Raqit pikturon elementë natyrorë poetencialë, viziton gjeografi shpirti shpërthyes,...

Psikologjia poetike ka aftësi “pastrimore” në mendjen njerëzore, në harlisjet, gëzimet, trajtat e jetesës. Në këtë lidhje Unë- Ti, ku poeti shfryn ndjenjshëm, përflet mungëtimin, lëkund tempujt e fjalës së asgjësë, thikon prerjet jetësore, duke bërë zbulesa të çuditshme; hyn në një proces pastërtimi të jetës në të dy pronorët, por ndesh në një tmerrësi papastërtimi mendor...
Një perde që bie pas shumë të thënash therëse për rrugëtimin absurd, ku në teatrin abstrud luhet në rolet e të dëgjuarve në romantikat dhe trimëroret e botës, apo në lidhësinë notatore të lirës orfejane… Gjithë ky rrugëtim “dekantor” është një lotim në qenien e shndërruar në një lodër në të cilën rrokulliset jeta e poetit emigrant … Loja “fyti” në kryelojë qenien e tij dhe shfaq aktet një teatralitet i paramenduara nga loja e ustallarëve dhe i paditur nga protagonisti rrëfimor.
Shqetësimi për harrimin dhe fabulimi mbi këtë ndërtesë harrimi, ku i kërkohet harrimit të mos harrojë. Një gjetje dinamike fabulore në kërkesë sipëroren e pamundësisë , por në “balancimin” e jetësores: kujtimi të simbolizojë harrimin, i cili nuk duhet kurrsesi të harrohet. Një ndërtim interesant në ngritjen, konturin dhe kujtimin e harresë së harrimit... Në këndvështrimi e parë të mos arsyetimit kjo që parashtruam më lart mund të duket lojë frazimi, porn ë aspektin arsyetor është e pranishme dhe flet qartë në kronikën poetike…

Proces harrimi apo proces kujtimi.. Një mëdyshësi që e zgjidh shënja e pikësimit mendimor...
Procesi i harrimit dhe i apelimit për të kujtuar ndjesi të përflakura krijojnë një tablo kontrastuese të një krijimi për Trojën vetiake, por që kjo krijon edhe një lidhje emri, një lidhësi të brendshme... Harrimit i është ngritur një përmendore... Një vdekje e paramenduar, e cila e gjelberon ikjen, pas nje dashurie...
Poetika e Raqit vizaton elementë natyrorë poetencialë, viziton gjeografi shpirti shpërthyes, ku interpretojnë sytë mjeshtërorë, gjuha, kënaqësia e “harbuar”, e cila evidenton qelizash të harlisura, kujtesë pasthirrmore e ofshanore... Prezenca e një lirike të dimensioneve të tjera të sapolëvruara, ku toka mbetet statike dhe rrotullimi tokësor zëvendësohet me një rrotullim të qenies shpirtërore, është befasuese dhe përdoret mjeshtërisht për rritje të nivelit krahasues.
Figurimi është prezent dhe i jep domethënësi figurative poezisë heshtje – rënie - perandorët dhe në burimin fjalor të figuruar buisin gjithë shpresëmirat.
Shpesh here ose në të shumtin e rasteve poezia e Qerimit merr formate të bukura natyrore dhe klimatike, “mbushet” me elementë tërheqës klimatike dhe natyrore siç e cekëm pak më lart , por ajo që e shquan është efektprurësja e madhështisë, bukurisë. Një lidhësi e bukur e prezencës së “bukurisë” natyrore dhe objekteve të rëndësishëm të tokës, të cilët, jo kurrsesi, nuk arrijnë të ndalin vrullin rrotullimor. Përshfaqet me natyralitet: fundosja e Kepit të Shpresës së Mirë, fundosje figurative... Mungesa ndal lumin, burimin e asfikson, i heq prezencën e rrjedhjes aq shumë të pëlqyer për përrenjtë. Bukur në këtë mungesë, apo mosprezencë: “ E dashur, po më del nga kufijtë”.., Procesi i thyrjeve njerëzore jepet i figuruar në thyrjen e zemrës... Vertikaliteti dhe natyraliteti ndihet në pritjen e fituesit të kënaqësisë poetike apo të tjrrësit të saj. Mbi të gjitha vlerëohet....
Në shumë nga krijimet që kanë sfond të jashtëm dashurimin parapërgatiten kushtet për takimet, thyerjet,... Thyerja e zemrës nuk dallohet, pasi nuk jep shkrepëtima... Fabula e përzgjedhur te poezia “Kur thyhen zemrat” është superdinamike.
Krenimi për banesën e të prenjtësuarve përligjet .

Në tërësi libri poetik ““Gjak në mallin tim”,” i Qerim Raqit është një lirikë moderne impresioni dhe reflektimi

Poezia e Qerimit është një poezi e shndërrimit, një poezi që mbart krahasime ngacmuese, “të papërgjegjshëëm” në kuptimin thonjzor.
Poezia ngjitet në qiellin orfeik në të cilin poeti me pastërti mendimi “fluturon” i trupëzuar, i trudyzuar dhe me zë kumbues orfeik, por lira orfeike është këputur... Ka marrë me vete kërkimin, Euridikën, shembëllimin penelopian, dyshesën për frymëmarrjen pa rëndësi, pa “shpirtin” binjak... Duke u mbështetur në krijesa të tilla si: Alfabeti i durimit, alfabeti i shpirtitt, kapitull i vjedhur jetës sate , referimi tek ajo që nis poezinë për në një rrugë ndenjësore.. dhe në një mënyrë të lexuari në të dy kahjet, duke arritur në një mosfrenim djegieje e, vetëm e vetëm për të mosdalë prej shpirtit, i cili “nëpërkëmbet” nga ndjenja e pushtuar, e largësuar me veprim me rreze të madhe sakrifice, poeti stacionohet dhe vret mendjen figurshëm për rrugën dhe për ecjen e mëtejshme.
Në tërësi libri poetik ““Gjak në mallin tim”,” i Qerim Raqit është një lirikë moderne impresioni dhe reflektimi, në të cilin interpreton ndenja shpirtërore ndryshe nga veprat klasike, por me përbashkësi dedikimi dhe krijimi i tablove poetike në qiej orfeikë, në një spostim ireal, të fantazuar, por me ndodhësi e ngjarime të piktuara në ambient tokësor, në jetën reale të pëplotuar me fenomene jo dhe vullnetore, por të diktuara deri nga ndezje trunore...... Si rrjedhojë e kësaj metodike të përdorur në krijesë, leximi fillon në qiell orfeik dhe përvijohet në prezencë me një ndezje mendimi, ndezje trunore, ngjizje krijese mendimi dhe ndjenje. Ajo lëviz në katër pikat e horizontet dhe kudo reflektohet. Poeti i ngritur në këmbë sodit, përflaket, ndizet, dëshpërohet, malleëngjehet, hedh momentin e papërsëritshmë, lodhësinë, luftën ndaj përgjumjes, lan sytë herë pas herë me mendimin, duke u shndërruar në një kundrues i gjithmomentshëm me një “imponim” të paimponuar freskues trunor... Ai shndërrohet në kapitull, në faqe libri, në absurditet, në mosqenie, në mosekzistencë, vetëm të diktohet nga “Penelopa” e humbur, .... për t’u synuar në “planet “ e mosvetmisë dhe në një rënie jo meteorike dashurore...(dritë, ndezje, vërshim, përshkrim distance dhe humbësi), pormbajtje mendore mbushamendëse...


2. Apelim i begatimit të tokës

“Kthehuni Pëllumbat e mi të bardhë...”
Teoria e mbushur e kthimit për begatim

Në kapitullin e dytë të librit ndesh një apelim të poetit ndaj Pëllumbave të ushqyer me gjak dhe të ikur si rrjedhojë e gjuajtjes me “gurë” që tashmë janë të kuqasur, të gjakosur nga gjuajtjet... dhe të ëprfunduar në gjyqe madhorë për dënime kapitale... Ikën Pëllumbat të detyruar në Qiej vedhacukë me kokë kthyer pas...
Një shtegtim mallor, krahasimi qyqor në një shpërndarje pikë e pesë.... krrokama korbiane për pëllumbat e ikur dhe për vërtitjet e tyre të pafat në kurmin e Botës, duke lënë “kafazin e bukur”; ikja dhe fashitja e këngës së pëllumbave, shtegëtimi i tyre i pafat, humbja e ngjyrimit të bardhësisë nga tejikja, nga tejstërmundimi.. Poeti kërkon rikthimin e pëllumbave për të gjetur një pritje të etur... Mallimi i Bjeshkëve të Nëmuna ka arritur në një gradë të madhe pritjeje...

Në atdhe të vriteshim në betejë nga një
plumb,
a këtu të vdesim nga malli të bëhemi
shkrumb?

Kjo poezi në tërësi është një poemth pëllumbimi, e cila zbraz në hemisferat trunorë njerëzorë gjithë atë histori makabre, gjithë atë përpjekjadë të pëllumbave për të fituar lirinë, gjithë atë sakrifikadë njerëzore të simbolizuar në “pëllumbim”... Apelimi kulmon: “Pëllumbat duhet të kthehem me ngjyrën e tyre të bradhë, të bardhë...”.

Në konak të huaj do t´i bëjmë jetëvdekjet,ç gjuha do të na lidhet nyje malli, të na mbytë,....

Verbërimi homerian, pritja e verbër e motrës , mosleximi homerian dhe mos kthimi sinjifative për çdo lexues shkronje dhe fraze… është një gjetje spikatëse ...

3.. “Ti këngën mos e ndal, biri im, vallëzo mbi varrin tim,...”.

Një zbulesë madoniane në disa poezi të përmbledhura në lirikat e gjakësuara, ku princëzon gjaku i derdhur nga “plane sakrifikimi”; çuditërisht syri i poetit dikton bashkime Hitler- Maltus, ish mendimtarë të kundërt tashmë të përafëruar njëri me tjetrin pa burrëri dhe mbrojtje të teorive të tyre, shkrirje të paramenduara, pra një një amalgamë idesh dikur që luftonin njëra – tjetrrën, pa mëdyshje për të fronëzuar...
Legjenda nxjerr flakë nga goja… Këputur telat që shoqëruan me nota këngët dhe mbretërim mallkimi…

Ademi për një oktavë më lart
shtrëngon telat e qëndresës akordit të
gjakut;

Eh, kolla e keqe e vjeshtës!....
Poeti mbron emrin dhe identitetin : të mos na pëlcasë emri si kripa në zjarr,...

Poeti këshillon brezin tjetër: “Ti këngën mos e ndal, biri im, vallëzo mbi varrin tim,...”.

Mosrënie të rënëve me gjak, homazhimi poetik

Në lirikat e gjakut është një histori poetike përmbledhëse e gjakut të të rrjedhur, të detyruar, të gjakut të masakruar nga xhelatimet dhe mendjet e ndezura.. Maskaradat më çnjerëzore ndaj nëj populli heroik, i cili kërkonte lirinë e vet... nëpërmjet një ngritje gjithëpopullore, duke u munduar të çmontojë Perëndorinë e etur të gjakësimit të detyruar, dje të eliminimit ..., të cilët kërkonin të shfytyronin gjithçka: shpirtin, qytetin, tokën, qiellin, diellin, hënën, traditën, barin, pemët, lumin, giurët, duke i veshur me veshje mendore dhe trupore të masakrimit...
Duke perifrazua, duke krahasuar e motivuar poeti sjell panoramat makabre të ndezjes, të zhdukjes, të eliminimit makabër dhe të humbjes së jetëve... në trajta heroike dhe në një sakrificë të tejskajshme... me të vetmen objektiv madhor: Rilindje dhe mosecje në këtë rrugë gjaksimi të paturp... dhe të pashembullt... Trutë e ndezur hakërrojnë dhe diktarojnë për të mbajtur të pranguar dhe synimet e tyre. Një simfoni gjakësore...

4. Pikturimi i gojës së ligë të Botës...

Vizatimi dhe pikturimi i gojës së ligë të Botës... duke sajuar thashethemnajat dhe përrrallëzimet.. Trasformimet mendimore nëpërmjet gjesteve të artikuluar: gjykim, paradoks, vdekje fjalore, puthje jude, prezencë e gjakut në mendim, ulje në sofër kuvendimi të rrugëve të vetvetes dhe dialogimi, pyetja e madhe për ku dhe ku nisja... enxjer në këtë fundkapitull libri poetin të pjekur dhe të arritshëm në synimet e tij.
Detyrimisht që duhet përgëzuar për arritjet në këtë libër të tij, të cilat u sintetizuan dhe në shënimet mëlartme mendimore , por ai e di se poezia është një gjini që kërkon gdhendje, kërkim figurimi, eliminim të rrëfenjës, frymëmarrje me të dyja bronket, t’harrje dh erikthim disa herëshe përpunuese.
Evidentimi i poezisë së tij dhe stacionimi im në këtë libër , të dytin të tij të përkthyer edhe në anglisht, është një stacionim i bukur në këtë rrugëtim profil, që poeti Qerim Raqi e meriton evidentimin dhe është një poet pretendues në letërsi me vullnetin që e karakterizon dhe dëshirën e përflakur.

Si përfundesë:
Ndaj ky vëllim poetik është një sinkronikë poetike, një këndvështrim i ngjarjeve dhe fenomeneve jetesore në një këndvështrim syri të mprehtë dhe të bukur...
QERIM RAQI
QERIM RAQI ka lindur më 22 mars 1965 në Dradhishtë të Obiliqit (sot Kastriot). Ka studiuar Letërsinë dhe Gjuhën Shqipe në Fakultetin Filologjik, në Prishtinë. Në Halmstad të Suedisë ka studiuar programin studimor “Kultura dhe Komunikimi”, me lëndën kryesore Letërsi Komparative. Punon mësimdhënës në Halmstad. Qerim Raqi jeton në Varberg (Suedi).
Është anëtar I LNPSHA “PEGASI” Albania.
Veprat e autorit : “Gjak në mallin tim”, vëllim poetik 2010, botuar nga Shtëpia botuese ‘ERA” Prishtinë
“ORPHEUS’S BROKEN LYRE”(LIRA E KEPUTUR E ORFEUT) është vëllimi i dytë poetik i poetit në anglisht , botuar nga Shtëpia Botuese “Marin Barleti” Tiranë, 2011.
*
“Sa më shumë shtohen autorët, aq më shumë mungojnë krijuesit! Kjo nuk vlen për Qerim Raqin. Vëllimi poetik “Gjak në mallin tim”, ndonëse është libri i parë i tij , fuqishëm dëshmon se kemi të bëjmë me një krijues të mirëfilltë... Në kohën e prozës, ky poet, me përkushtim gdhEnd vargje, të cilat, edhe pse të ndara në poezi dhe cikle poetike, mund të lexohen si një poemë moderne, që përfshin tri kohët ekzistenciale të shqiptarit: para , gjatë dhe pas luftës...
Është kjo një poezi në të cilën ndjenja dhe mendimi shkrihen në vargje të frymëzuara, të cilat jo shpesh na bie fati t’i lexojmë.
Dr. Sali Bytyçi

Poezi nga Qerim Raqi KOSOVE (SUEDI)

LOJË TEATRALE

Si një top i shqelmuar,
u rrokullis jeta ime
dhe hyri në jetën e saj.
Ajo e pranoi pa hezitim
dhe tërë qenien time
e shndërroi në lojë,
tash e dhjetë vjet lojë- lojë
dhe plojë;
herë bëhesha Orfeo,
herë Romeo
në lojën e çuditshme
të Euridikës sime,
lojë kukullash
e përrallash magjepsëse
në Teatrin Absurd
të Dashurisë,
derisa ra perdja.
(Varberg, 27 mars 2000)

KUR BËJMË DASHURI

Toka nuk sillet,
rrotullohemi ne.
Bota
Rrudhet, mblidhet në çast
kohëhapësira
(në vdekjen e vogël
sytë tanë
Diell);
fluturojmë
si Ikari afër diellit
dhe s´digjemi.
Në ballin tim shkruhet
kujtesë e ofshamës sate,
gjuha jote vizaton
harta të pista gojës sime,
Gjeografia e shpirtit zgjerohet
në nivel qelizash,
kënaqësia kënaqet,
kur bëjmë dashuri.

NË SYTË E TU

Në sytë e tu
kam lexuar më shumë
se në tërë letërsinë botërore,
Në shpirtin tënd
luftërat e të gjitha luftërave
i kam ndjerë
në heshtjen tënde,
të gjitha heshtjet e botës
kanë rënë, si perandorët
në fjalën tënde.
të gjitha shpresat…

GJEOGRAFIA E MUNGESËS

Po e fshin vetveten nga harta, e dashur,
lumin po ndal, burimit
ia mbyll derdhjen,
po e gërryen dheun nën këmbë,
rrëshqitja jonë shtratin si po e shtron,
dalëngadalë fundos Kepin
e Shpresës së Mirë,
po e fshin
nga harta ime, vetveten...
E dashur, po më del nga kufijtë,
përtej mallit po më rrëshqet,
gropëzave të zhgënjimit
po merr thua,
gjak po më merr në krua.
E dashur,
po fshin vetveten
nga harta gjeografinë tonë.


KUR THYHEN ZEMRAT

Nuk bëhet asfar zhurme,
nuk kërcet dyshemeja;
kur thyhen zemrat, asgjë nuk kërcet,
thyerja kryhet në heshtje varri,
nuk të qorton kush,
as kërkohet shpagim;
kur thyhen zemrat,
askush nuk mbledh pjesët e thyera,
s´flitet për asimetri copëzash,
krisma bëhet nga brenda.
në qeliza pëlcet diçka ndër vena.
gjaku ngrihet në cast, akullohet,
thyerje e çuditshme
thyerja nga largësia.

NDEZJA E VARGUT

Jam unë
apo fryma jote
që më dehën
frymëzimin?
Merr trajtë vargut im,
nuk po shkruaj unë,
vetëm ndjenjën paksa po e shtrydh,
po e ndez.
Ti
në vargun tim
rritesh,
nuk kanë vend fjalët
tërë hapësirën ke zënë,
vargu merr zjarr.
digjet vargu im,
aromë jotja puthja shkruan.
fjala nuk më bindet,
Ti më djeg
Vargun,
Shkronjat…
Do të më djegësh të tërin?
Jam unë a ti
që më shkruan
vargun tim?

EURIDIKA

Sonte qielli im është Orfe…
Në dhembjen time thika, malli a zjarri?
Euridikë- kërkim i amshueshëm, lira ime e
këputur
dymijëvjet pritje, njëzet vjet durim Penelope,
fragmente ditësh kujtimesh…
Zëri im ka diç orfeike sonte…
Ç´rëndësi ka frymëmarrja pa ty?
Jam bërë zë i shterur, fytyrë jotja
para portës, ku ndahet mbretëri e jetës dhe
vdekjes,
ta humbas kushtin, me zotat të përballem;
të mësoj alfabetin e durimit,
sot këtu do të kisha prania ime, unë ti
s´do ekzistonte joekzistenca,
kryqëzim në hapësirën e vdekjes
sonte,
qielli im - Orfe...


ZOGJTË E QYQES

Mbetët
të mbeturit e botës,
qyqe,
pa çerdhe, mbetët
zogj të qyqes, të plagosur
pa flatrim,
do të bini klluq,
deri në kthimin tuaj,
pikë e pesë nëpër botë
mbetët,
zogj të qyqes...

KTHEHUNI PËLLUMBAT E MI

Nisuni pëllumbat e mi, kthehuni
në kafazin tuaj të përjetshëm,
nisuni me dritën e diellit,
me këngën e gjelit tim, nisuni,
përgjakni flatrat në flatrim.
Sa vite u bënë
dhe unë i shurdhër po vdes
nga krrokamë e çmendur korbash të zinj...
Sa vite e kënga e pëllumbave të mi askund...
Kush u ndolli, kush u mikloi, kush
ua trazoi folenë?
Nisuni, or të bekuar, nisuni
me flatrimin e qetë të mallit,
përgjakini flatrat me këto Laraska të Verdha,
që i bien vërdallë qiellit tim të trazuar,
ejani, të bardhë, kthehuni
rrugës së gjakut tim...
…
Nuk dija ç´tu jap për mëngjes
dhe u dhashë pika të gjakut tim,
për drekë s´kisha tjetër veçse gjak.
Me gjakun tim ju ushqeva pambarimisht
dhe qeshja si fëmijë
tek i shihja korbat në ikje.
Me erërat e veriut më ikët
u zhvendosët nga trungu shekullor
një togë barbarësh ndiqnin, digjnin
dhe ju ikët ndajnatës së heshtur,
pikë e pesë shtigjeve të huaja
në mjegullnaja kah Akullnaja
Eldoradon askund s´e patë,
fluturuat mbi qiej të verdhë
qiej të ftohtë,
qiej të
panjohur,
...
I zi qe flatrimi juaj
rrathëve të qiellferrit dantesk.
Atë ndajnatë diçka krisi brenda gjakut
e lehjet e qenve tërë natën s´pushuan,
tani po zverdhohet qielli, pëllumbat e mi,
e dielli rrudhet i padukshëm në mjegullnajë,
ca re të zeza po më rëndojnë kafkën,
nën hijen e blirëve heshtja
hedh vallen me korbat gjykatës,
as këngë, as zog, as fjalë
togje-togje rrugëtimi juaj i pafund;
nga krrokamë korbash u shurdhua Zoti.
Kthehuni rrugës së gjakut,
përgjakni flatrat në gjakim të Diellit,
kthehuni, o pëllumbat e mi,
gjurmët e gjakut gjeni
kreshtave të historisë,
(gurët që ju goditën aty janë skuqur)
kthehuni rrugës së gjakut,
përmbi Bjeshkët e Nemuna fluturoni
(foleja tragjike e dashurisë dymijëvjeçare)
Kthehuni, o pëllumbat e mi,
pëllumbat e mi të mirë,
pëllumbat e mi të bardhë,
se ky qiell po vdes prej pikëllimit,
kthehuni ngjyrës suaj,
o pëllumbat e mi,
të gjakut tim.

KUR UDHËTOJ PËRMES
ZEMRËS

Digjem,
kur lundroj i heshtur
nëpër detin e shpirtit tim
anije e Katonit,
pika malli valë vetmie
më gllabërojnë,
dallgët deti gjak
pikoj,
më orfeizohet malli,
kallet,
kur
udhëton
në mua
malli përmes zemrës
në heshtje,
kur udhëtoj,
nëpër shpirtin tim,
përmes zemrës,…
nga malli
i papërmbajtur
digjem.

SONET SHEKSPIRIAN I
FUNDSHEKULLIT

Gjaku do të na mallkojë, na përfshiu zezona,
qielli do të mërrolet, nxihet në të ziun mot,
varret do të çohen peshë thirravajeve tona,
si fantazmë Hamleti, o Zot!
Në konak të huaj do t´i bëjmë jetëvdekjet,
gjuha do të na lidhet nyje malli, të na mbytë,
tej “Urës së Qabesë” ashti do të na mbetet,
derisa vetveten ta hamë, të na mbesë në fyt,
i akullt këtu dielli, buka shumë e kripur,
ankthi s´na lë të qetë, shpirti na kjason,
kur emri të na tretet qenia, të na ketë ikur,
ndërgjegje e vrarë dilemën tonë shalon.
Në atdhe të vriteshim në betejë nga një
plumb,
a këtu të vdesim nga malli të bëhemi
shkrumb?
(Vänersborg, tetor 1992)


RILEXIM NË ANTIKË

Mos lexo Homerin, motër,
ti di vetëm të presësh, të presësh verbërishtm
shfleton kohën e humbur, verbohesh
hyn në botën qorre,
lexon verbërisht Homerin beson,
di gjithçka përmendësh, motër,
për Itakën, mëritë e Perëndive i sheh, i ndjen,
hapëron në rrugën e gjatë
tmerrësisht të mundimshme
dhe ti Homerin e verbon prapë,
Ti di vetëm të presësh verbërisht të presësh
kthimin njëzetvjetë, njëqindvjet, medet,
dhe asgjë nuk ndodh me mua asgjë.

Ti mund ta hash krejt pritjen tënde,
për njëzet vjet të bjerë borë në Itakë,
dhe unë dhjetë shpirtra t´i ndërroj, motër,
njëqind,
e rrugën ta humbas përsëri;
gjysmëOdise përherë në udhëtim, o Zot.
Motër, mos lexo Homerin…


VALLËZO, MBI VARIN TIM

Kur stuhia të kalojë, rrëmeti
uragani i çmendur
ti këngën mos e ndal, biri im,
vallëzo mbi varrin tim,
kur ikjet të kthehen nëpër shtëpitë e
djegura,
në pluhurin e librave të shkrumbuar,
në copëzat e eshtrave tanë të mbetur të
djegur,
shkruaje fjalën “Kosovë, biri im,...
vallëzo mbi varrin tim,
kur copëzat t´i bësh bashkë, eshtrat tanë,
s´ka rëndësi në janë të tërë, syri i nxjerrë
a kafka e shkëputur, nofulla e dalë jashtë a
fytyra e shprishur,
s´ka rëndësi a e gjen një kokë në Raçak
a zemrën në Bajgorë,
një këmbë në Likoshan a duart në Llaushë,
mblidhi me kujdes,
bëji bashkë si idealin, si atdheun,
biri im, vallëzo mbi varrin tim
kafkën time mund ta gjesh kudo
afër një bombe, tutje një cepi,
ti ruaju, kujdes!
Në puse mund të më gjesh,
në pluhurin e arës së shkrumbuar
ti gjurmo, o i gjallë, kudo gjurmo,
gjurmët e barbarisë të pashlyera
në faqen e zezë të historisë...
Vallëzo mbi varrin tim!


TË RËNËT

Asnjë pikë loti, asnjë
fjalë dhembjeje,
asnjë gjamë burri, vajtim
gruaje, britmë fëmije,
mos u vishni në zi,
asnjë kurorë, lule
mbi barkun e tokës, trupat
tanë të njomë
ne vetëm sa hymë
në thellësinë e kësaj toke,
mbi supe për ta mbajtur
mosrënien tuaj.

RRUGËT E MIA

I kam mbledhur të gjitha rrugët e mia
në ndarjen time rreth vetes,
si në sofër jemi ulur,
unë dhe rrugët e mia...,
ju flas, i pyes, më pyesin
për Rrugën time të madhe:
“Kah do të më çojnë kah?
“(në parantezë
i kam vënë
rrugët e jetës sime).
Këmbëkryqas jemi ulur
unë e rrugët e mia,
bukë t’i japim kuvendojmë
e qajmë e qeshim bashkë
si fëmijë,
rreth sofrës së fatit

pikëllimit a shpresës…,
i kam mbledhur rrugët e mia,
si pëllumbat në njërën dorë,
i pyes, më pyesin
për rrugën time të panisur
për krye-rrugën.

(Varberg shkurt, 2006)