Shkruan: Bedri Islami :ADEM JASHARI MITI, LEGJENDA DHE E VËRTETA

Adem Jashari lindi në Prekaz të Drenicës, më 28 nëntor 1955. Këtë vit, Shaban Jasharit babai i tij, krahas Festës së Flamurit, që e festonte për çdo mot, ju shtua edhe një festë tjetër – Ditëlindja e djalit të cilin e pagëzoi: Adem. Dhe ishte e natyrshme që mbi djepin e posa të lindurit në këtë ditë, Djepi të mbulohej me flamurin e Skënderbeut. Këshndodhi atë ditë në familjen Jashari, në Prekazin e Ahmet Delisë. Familjes se xha Shabanit iu shtua edhe një pushkë, në Drenicë jehuan krismat e pushkëve për flamur dhe ushtarin e posalindur të lirisë. Xha Shabanit ju duk se jehona e pushkëve që krisën për lindjen e Adem Jasharit po shpërndahej valë – valë nëpër Drenicë e Kosovë si jehona “Prite, prite Azem Galicën o heeejjj”, e atij sikur ju duk se po ndëgjonte jehonën: “Prite, prite Adem Jasharin o heeejjj”. S’do të ishte çudi që atë ditë, xha Shabani t’i kishte ndëgjuar të dy jehonat, se atë ditë e kaluara po e përcaktonte të ardhmen, ishin bërë një. Atë ditë, Flamuri – Lindja – krisma – jehona ishin determinim i një lavdije të madhe. Adem Jashari erdhi në këtë botë me të vetmin ndryshim nga gjithë moshatarët e tij se ky u lind në ditën e fitorevë më të lavdishme të popullit shqiptar, në Ditën e 28 Nëntorit. Kështu nisi jeta në vazhdimësi në Prekazin e lavdive të përsëritshme. Në festë me krisma e këngë edhe vdekjen e bëjnë me krisma e këngë. Xha Shabani ishte i kujdesshëm me të gjithë fëmijtë, por ndaj Ademit tregonte një kujdes të veçantë, ndoshta pse i kujtohej dita e lindjes, i kujtoheshin krismat e pushkës dhe jehonat e përsëritura të atyre krismave në 28 Nëntorin e vitit 1955. Xha Shabani ishte bujk. Pas Luftës së Dytë Botërore, për një kohë pati ushtruar profesionin e mësuesit, por për shkak të veprimtarisë atdhetare ai do të largohet nga procesi mësimor. Ai pa ndonjë kundërshti vendosi të merrej me punimin e tokës dhe edukimin e fëmijëve në frymën e atdhetarizmes. Kështu po rritej Ademi së bashku me vëllezërit më të mëdhenj, Rifatin dhe Hamzën. Ademi kishte një interesim të veçantë për armët, për të bëmat e prekaziotëve gjatë historisë e sidomos i interesonte akti tepër burrëror i Ahmet Delisë dhe ndihma që ai i pati dhënë fqiut, që ishte sulmuar nga bandat serbe. Sopata e Ahmet Delisë, ajo që bandës çetnike i ndau kokat në dysh, ishtë bërë legjendë, legjendë e historisë në mbrojtje të nderit dhe dinjitetit kombëtar. Adem Jashari kishte një interesim të veçantë për Emin Latin, prekaziotin bashkëluftëtar të Azem e Shotë Galicës, të atij brezi trimash, që në gjithë shqiptarinë njiheshin për të bëme e trimëri. Ndonëse ky brez i trimave të qartur të lirisë, Kosovës nuk i sollen çlirimin e bashkimin kombëtar, por brezave ju lan amanet: pushkët trimërore të lirisë. Ky amanet përcillej nga brezi në brez, nga luftëtari të luftëtari me porosi, që të përcillej si stafetë deri në fitoren mbi armikun e kombit. Prekazi në mënyrën më besnike e përcolli amanetin e luftëtarëve të lirisë, jo vetëm duke e mbajtur syrin në shënjestër, por duke përcjell jehonën e pushkëve të lirisë nga Prekazi në Drenicë e në Kosovë, jehonë që i mbulonte të gjitha tokat e pushtuara të Shqipërisë. A nuk e tregoi këtë edhe Kulla e Shasivar Alisë, në dimrin e ftohtë të vitit 1945? A nuk u përsërit kjo nga pasardhësi i Emin Latit me 13 maj 1981, kur Tahir Meha mbuloi me turp njësinë speciale të policisë beogradase? Të gjitha këto dhe shumë të tjera që s’u përmendën, lanë gjurmë të thella në edukimin atdhetar të Adem e Hamëz Jasharit dhe çetës së tij trime. Adem dhe Hamez Jashari do të betohen para varrit të Tahir Mehës, se do të vazhdojnë luftën për çlirim deri në fitore. Dhe, ecen guximshëm rrugës së luftëtarëve kombëtarë, duke ngritur si në cilësi e në sasi numrin e luftëtarëve të lirisë e të pavarësisë, duke ngritur cilësin e luftës çlirimtare, me çka ndryshuan rrjedhat e historisë dhe hapen një epokë të re – Epokën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Demonstratat e vitit 1981, ngjarjet e Pranverës së madhe studentore të vitit 1981, të cilat u shndërruan në Lëvizje të madhe popullore, që me vite mbajten të ndezur flakadanin e lirisë e të çlirimit të kombit, patën ndikim magjik në brezin që formuan, organizuan dhe udhëhoqen politikisht dhe ushtarakisht Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Adem Jashari dhe çeta e tij ka qenë dhe ka mbetur bërthama themeltare e UÇK-së. Në histori ndodh edhe të ndodhin ngjarje të rastsishme, por Adem Jashari, çeta dhe familja e tij nuk janë rastësi e historisë, ata me ndërgjegje e vendosmëri u përgatitën për kthesën vendimtare të historisë sonë më të re. Adem Jashari nuk shkoi rastësisht në Shqipëri për të përsosur artin e luftës, të cilin e përvetësonte me shpejtësi të rrufeshme, dallohej nga i gjithë brezi i tij. Në përgatitjet ushtarake tregoi aftësi dhe cilësi të larta në përvetësimin e artit të përdorimit të armeve të ndryshme për luftën çlirimtare. Adem Jashari, ndryshimet që po bëheshin në vitet 90, i shihte me optimizëm, prandaj sinçerisht e vendosmërisht nisi angazhimin e tij në sferën ushtarake, për organizimin e luftës çlirimtare. Adem Jashari dhe çeta e tij nuk ishin nisur në rrugën e luftës për liri për hirë të këtij apo atij lideri, pse ky apo ai i paskan sytë e zinj. Ata ishin nisur për çlirimin e Kosovës pa bërë llogari meskine, karieriste apo grabitëse. Ata e donin Kosovën e lirë e të pavarur. Ata ishin të liruar nga ideologjizmat, veç shqiptarizmës. Adem Jashari dhe çeta e tij ndryshimet politike që ndodhen në vitet 90 i priti me optimizëm, besoj shumë, por nuk do të kalojë shumë kohë dhe do të zhgënjehen se kasta e “re” e politikajve po bëhej pengesë e rrjedhave të reja të historisë, po ngulfaste shpirtin luftarak të shqiptarëve liridashës. Kur në fund të vitit 1991, në Kosovë po bëheshin arrestime të të gjithë atyre që ishin përgatitur në Shqipëri, Adem Jashari do të njoftojë çetën e tij dhe të kërkojë nga ata, që të ishin vigjilent se çdo natë armiku mund t’iu trokaste në porta. Ai do t’iu thotë shokëve: “Armët nuk i kemi marrë që t’ia dorëzojmë armikut, por që ta luftojmë deri në fishekun e fundit”. Më fjalën e komandantit u pajtuan të gjithë. Dhe, nuk vonoi dita kur armiku do të trokas në portën e Jasharëve. Ishte mëngjesi i hershëm i 30 dhjetorit 1991, ku armiku me një makineri të tërë policore kishte rrethuar Jasharajt dhe kërkuan dorëzimin e Adem Jasharit dhe Jasharëve tjerë. Adem Jashari me vëllezër e shokë apelit të armikut për dorëzim ju përgjigjen me breshëri armësh nga shumë drejtime. Ishte e çartë, çeta e Prekazit kishte vendosur epokën e luftës çlirimtare, ata mes jetës se burgut e të poshtërimit kishin zgjedhur jetën e lavdisë e të lirisë, me të gjitha pasojat që mund t’i kishte. Vetëm të guximshmit nëpër kohë të ndryshme i kanë ndërruar rrjedhat e historisë, kështu ndodhi edhe me Adem Jasharin dhe çetën e tij. Kështu nisin aksionet luftarake mbi policinë e armikut, fillimisht në Drenicë, e për t’u përhapur më vonë ne Llap e Dukagjin, në Drini e kudo në Kosovë. UÇK po bëhëj shpresë për popullin dhe tmerr për armikun, armikut po i rrëshqiste dheu nën këmbë, pasigurinë e shihte të çdo kaçube. Adem Jashari ishte kudo. Ai po bëhej legjendë. Ai ishte kudo ku sulmohej armiku, ai ishte në çdo cep të Kosovës. Vetëm frikacaket nuk mund t’i besonin trimërive e të bëmave të Adem Jasharit, ata nuk dëshironin ndeshjen me armikun dhe sa herë që çeta e tij sulmonte e vriste policinë kriminale të armikut do të thonin: “Këta janë dorë e zgjatur e armikut, janë të Sheshelit apo të Arkanit etj.”, – dhe kjo nuk ishte diçka e re, dikush duhej të mbulonte kolaborimin me Beogradin, por paraprakisht duhej akuzohej tjetri. Adem Jashari kishte shumë mundësi, ai kishte zgjedhur me ndërgjegje mundësinë e luftës së armatosur për liri e pavarësi, anipse ai i dinte mundësitë e veprimit luftarak të UÇK-së. Pas luftës se 26 nëntorit 1997, në Llaushë të Re, ku mori pjesë Ademi me çetën e tij, nga e cila armiku u tërhoq me bisht nën këmbë, armiku do të bëjë plane për zhdukjen e Adem Jasharit. Kjo do të ndodhë me 22 janar 1997. Një bandë kriminele kishte sulmuar familjen Jashari, me qëllim që të zhdukej kjo çerdhe e rrezikshme e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Por, falë gjakftohësisë e guximit të familjes dhe ndihmes që erdhi nga çeta, armiku u tërhoq pa arritur qëllimin. Ato ditë e tërë Kosova sikur ishte në Lagjen e Jasharëve. Nuk ishte e vështirë ta kuptoje mesazhin që kishte lënë armiku. Armiku ishte tërhequr i bindur se nuk kishte gjetur mënyren e eliminimit të Adem Jasharit dhe familjes Jashari. Armiku dëshironte qoftë edhe largimin e Jasharajve nga trojet e tyre, por Jasharajt nuk i lëshonin trojet stërgjyshore. Ata as të vdekur nuk donin të shkuleshin nga vendi i tyre, për çka kishin nisur luftën. Adem Jashari dhe gjithë Jasharajt nuk e donin ikjen e poshtërimin, ata e dëshironin qëndresën, e donin lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Armiku pas disfatës së 22 janarit kishte filluar përgatitjet për një sulm të përmasave të mëdha policore dhe ushtarake, dhe ky sulm do të fillojë në mëngjesit e hershëm të 6 marsit 1998, pak ditë pasi policia armike kishte pasur një disfatë të Lisat Binak, në Likoshan. Këtë herë forca të mëdha ushtarake dhe policore e kishin rrethuar Prekazin, me orientim kryesor Lagjen e Jasharëve. Lufta për eliminimin e Jasharëve ishte e rreptë. Armiku Prekazin e kishte vendosur në rreth të hekurtë dhe sulmonte nga shumë anë me armatim të rëndë. UÇK-ja aso kohe i kishte mundësitë e kufizuara të sulmit e të depërtimit. Adem Jashari dhe çeta e tij sulmit armik ju përgjigjen me sulm. Lufta që zhvilloi Adem Jashari me shokë që e madhe. Sulmi i armikut vinte nga larg. Pas një rezistence të gjatë dhe herioke, armiku arriti të djegë e shkatërrojë Lagjen e Jasharëve, por jo kurrë vendosmërinë për të vazhduar luftën për liri e pavarësi. Adem Jashari deri në vdekje luftoi e këndoi, jo vdekja e Adem Jasharit nuk është vdekje është përjetësi. Lufta për Prekazin që e ashpër. Qëndresa ishte e madhe. Ushtria Çlirimtare e Kosovës humbi prijetarin e saj. Kosova fitoi komandantin legjendar. Me aktin e rënies se Jasharëve, Kosova mundi frikën dhe për lirinë e pavarësinë u hapen shtigje të reja. Adem Jashari – legjendë, solli kualitet të ri në filozofinë dhe mendësinë e shqiptarëve për jetën, atdheun, lirinë për nderin dhe dinjitetin e kombit. Rënia heroike e Adem Jasharit i dha shtytjen më të fuqishme mobilizimit, strukturimit dhe profesionalizimit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ushtria Çlirimtare e Kosovës fitoi hapësira të reja veprimi. Komandanti Legjendar i UÇK-së me jetën, veprën dhe lavdinë e tij i dha kualitete dhe përmasa të reja 28 Nëntorit – Festës sonë Kombëtare.FLOART-PRESS, 28.11.2005)Adem Jashari

Shkruan: Bedri Islami :ADEM JASHARI MITI, LEGJENDA DHE E VËRTETA

Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.




Pa as më të voglin dyshim që emëri i Adem Jasharit është ndër më të njohurit dhe më të respektuarit në të gjitha trevat shqipfolëse dhe në bashkëkombasit e tij. Është ndër rastet e rradha te historisë njerëzore, jo vetëm të kombit tonë, kur emëri i njeriut, në fare pak kohë, i dalë si nga legjenda, bëhet simboli i popullit të tij. Tashmë, ndryshe nga dhjetë vite më parë, kur ishte e zakonshme të pyetej se " kush është Adem Jashari", rreth emërit të tij është ngritur miti, legjenda dhe e vërteta. Sa lidhje kanë ato me njëra tjetrën, ku është fillesa e njërit dhe vazhdimi i tjetrës, në cilin kufi ndahen ata nga njëra tjetra apo, të tria së bashku, duke mos qenë, veçse vazhdim i njëra tjetrës, përbëjnë atë që sot mund të quhet "çmimi nobel i lirisë" - si është shprehur në ditët e para të pasluftës ministri i sotëm i jashtëm francez, Bernnard Kushner.

Në historinë e kombeve, si dhe në historinë e kombit tonë, ka jo pak shembuj, për të mos thënë se ka mjaft të tillë, në të cilat sakrifica sublime, qëndresa, përkushtimi, janë shfaqur si simbole, nga të cilat është mbajtur gjallë historia. Kjo ka ndodhur edhe tek ne. I janë dashur kombit tonë simbole të herëpashershme, të cilët kanë marrë pas vetes edhe të ardhmen, në një mënyrë ose në një tjetër ata janë bërë fatthënësit dhe dalëzotësit e kombit që i kanë takuar. Mirëpo, ata kanë mbajtur një brez, një ngjarje, një qëndresë, një luftë, kanë pasur një përkushtim, janë ngritur mbi epokën e tyre duke u bërë pjesë edhe e epokave që do të vinin. Brezat janë përkulur në nderim të veprës dhe qëndresës së tyre.

Sidoqoftë, në këtë plejadë qëndrese, në të cilat janë ndeshur burra që kanë zgjidhur hallet e popullit të tyre me armë dhe burra që u kanë paraprirë me pendë, ka qenë pa dyshim saktësisht e qartë se miti i krijuar mbi jetën dhe luftën e tyre, aq sa ka qenë i vërtetë, aq ka qenë dhe njerëzor, aq sa ka qenë i saktë, aq ka patur edhe përmasat e së panjohurës, në të cilat vitet dhe dekadat kanë sjellë zbehjen ose, jo rradhë, edhe rëndimin e kujtesës.

Ata që qëndruan në memorjen e kombit si të përhershëm nuk e bënë vetë këtë, thënë të drejtën as nuk e deshën këtë, por gjithçka erdhi natyrshëm, deri sa njerëzit i bënë pjesë të jetës së tyre të përditshme.

Por rasti i Familjes Jashari ishte i një natyre krejt të veçantë. Për t'u ngritur miti i tyre nuk u deshën vite të shumta e as dekada, nuk u desh që të trasohej rruga, të qetësoheshin ngjarjet, të merrnin rrugë ato; miti i tyre u ngrit vetvetishëm dhe kjo ndodhi që të nesërmen e rënies së tyre.

Kjo nuk kishte ndodhur asnjëherë, kjo nuk kishte ndodhur as në rastin e famëmadhit dhe burrit më të shquar të kombit tonë, Gjergj Kastriotit. Në rastin e mësipërm, të Gjergjit, ai kaloi përmes tri fazave në të cilët kalojnë përsonalitetet e mëdha të historisë. Si e cilëson Fan Noli në librin e tij mbi jetën dhe veprën e Skenderbeut, emëri i tij kaloi përmes glorifikimit që i bënë bashkëkombasit e tij, pastaj përmes mohimit të plotë që i bënë ata që erdhën pas tij dhe së fundi - në drejtpeshimin e gjërave dhe ngritjen e lavdisë së përjetshme.

Adem Jashari nuk kaloi përmes një rruge kaq të gjatë. Ai e kishte pasur një fat tjetër, ai e kishte pasur mohimin para se të vinte dita e 5 marsit dhe rrethimi për herë të tretë i Kullave të Jasharëve. Ai, si të thuash, kishte kaluar përmes së keqes që vinte nga zyrat e Velanisë, nga mallkimet e përbaltjet që i hidhnin prej andej, kishte fshirë me mantelin e tij të luftës përbuzshëm gjithë mllefin dhe helmin që rridhte si ujrat e shirave dhe kishte bërë më tutje. Në se kishte qenë i leçitur nga politika e ditës së Prishtinës dhe lideri i saj, Adem Jashari kishte patur fatin, që duke i takuar një populli që i kishte besuar, kishte ecur në rrugën e tij, e cila ishte tejet e pakrahasueshme me rrugëzimet e pafund, herë gjysëm sllave dhe herë gjysëm përçartëse të njeriut të Velanisë. Përpjekjet që bëhen sot për të vënë një linjë barazimi mes njeriut të Velanisë, të cilit nuk i përmend emërin për të mos e vënë pranë emërit të Jasharëve, janë veçse dështime të tjera të politikës ditore. Për më tepër ata janë të dhimbshme kur bëhen nga njerëz që i kanë takuar një mendimi të ri politik dhe filozofie të re politike në Kosovë.

Përse ndodhi, menjëherë pas rënies, mitizimi i Adem Jasharit dhe ngritja e legjendës së tij? Ishte një rastësi, një thirrje e kohës pasi populli kishte nevojë për një mit dhe për një legjendë, ishte kërkesë apo gjithshka ishte e vërtetë dhe kjo e vërtetë po fillonte të bëhej qartësisht e lexueshme për të gjithë, për pasuesit e tij, por edhe për mohuesit e tij?

Që pas 8 marsit të vitit 1998 emëri i Adem Jasharit, bacës Shaban, Hamzës, dajës Osman dhe i gjithë atyre që luftuan në atë fillim marsi, i kullave që u shkrumbuan, i jetës që u dha, i pushkëve që u ngritën, i luftës deri në sublimitet, u bënë fillesa e simbolit të popullit që i takonin. Për këtë nuk u desh asnjë dekret, dhe si të tillë askush nuk mund ta nxirrte, nuk u muar asnjë vendim, nuk u bë asnjë mbledhje e veçantë, gjithçka rrodhi krejt natyrshëm, tepër njerëzore, sublime do të thoja, deri në atë kufi ku kufiri mes mitit, legjendës dhe të vërtetës nuk është kurrë qartësisht i përcaktuar, sidomos në ditët e para.

A kishte një shkak tjetër, po ashtu aq madhor dhe sublim, sa edhe rënia e tyre që solli mitizimin e menjëhershëm të Adem Jasharit? - Sigurisht që po. Në ditët e para të pasrënies së tij dhe bashkëluftëtarve të ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ka qenë e natyrshme që ana figurative, emocionale, e prekshme, e dhimbshme, më e kapshme - lufta, qëndresa dhe sakrifica, të ishin më evidentet.

Mirëpo këto nuk mjaftojnë për të bërë një mit, ata shumë - shumë mund të bëjnë një shembull, një prijës të ditës, një emër për t'u ndjekur, ata mund të bëjnë një këngë ose shumë këngë - por nuk mund të bëjnë mitin Njeri, nuk mund të hedhin bazamentin e legjendës, e cila në këtë rast, nuk është asgjë tjetër, veçse e vërteta.

Për të kaluar nga emëri i njeriut luftëtar, jo shumë i njohur jashtë Drenicës dhe jo shumë i njohur jashtë strukturave të organizuara të luftës, Adem Jasharit nuk iu deshën më shumë se 48 orë. Që nga dita kur kishte vendosur të zgjidhte çështjen e Kosovës përmes pushkës dhe deri në ditën e rënies së tij ishin më shumë se dhjetë vite aktivitet ilegal, legal e gjysëm legal, mirëpo edhe kjo nuk do të ishte e mjaftueshme për të spjeguar mitin e jashtëzakonshëm të Jasharëve. Që nga dita kur ishin hedhur themelet e para të Fisit të Jasharëve në Prekaz dhe deri në ditën kur do të digjeshën për herë të fundit kullat e tyre do të kishin kaluar treqind vite - mirëpo edhe ky autoktonitet, nuk i ka të gjitha në vete.

Në Drenicë, por edhe jashtë saj, kishte pasur Kosova burra të mëdhenj, të ndritur do të thoja, të cilët ishin sakrifikuar deri ku nuk mbante më, dhe këtë e kishin bërë krejt natyrshëm, duke dhënë pasurinë, bijtë e bijat e tyre, duke e shkuar gjithë jetën luftrave dhe në fund duke dhënë edhe jetën e tyre. Ata e kanë lënë emërin e tyre në historinë e kombit - mirëpo, kjo që po ndodhte në rastin e mitit të Jasharëve do të ishte diçka krejt e re dhe krejt ndryshe në historinë tonë.

Një shembull i përjetuar: me 9 mars 1998, pra dy ditë pas përfundimit të luftës në Prekaz, në qytetin e Shtutgartit, Lëvizja popullore e Kosovës, do të organizonte një manifestim të madh kundër dhunës dhe pushtimit serb të Kosovës. Ishte manifestimi i parë i madh që bëhej. Organizatorët kryesorë të tij ishin Kushtrim Hadergjonaj, Sheradin Berisha, Gëzim Avdimetaj e të tjerë. Së bashku me profesor Hasan Ukhaxhajn ishim ftuar, si drejtues të Lëvizjes, për të folur në këtë Manifestim. Në sheshin e madh ishin më shumë se njëzet mijë vetë.

Ende nuk dihej saktësisht se çfarë kishte ndodhur në Prekaz, lajmet vinin të paqarta deri në fund, as në familjen Jashari që jetonte në Mynih ende asgjë nuk ishte e qartë. Pikërisht në këtë shesh, për herë të parë, pa kaluar as 48 orë nga vrasja e tyre, emëri i Adem Jasharit gjëmoi. Kam parë njerëz që thërrisnin emërin e tij me gjithë shpirt duke valëvitur flamurin kombëtar, sikur shpirti i tij ishte tashmë në palët e flamurit. Ishte një thirrje e re, krejt e veçantë, nga askush e orientuar, e dalë nga thellësia e shpirtit, megjithëse ende kishte shumë e shumë njerëz që pyesin se "kush është Adem Jashari".

Një javë më vonë, Lidhja Demokratike e Kosovës, në qytetin e Mynihut, nuk lejoi të vihej fotografia e tij në qendër të manifestimit dhe kjo do të ishte nga përpjekjet e fundit të hapura për prishjen e mitit dhe çlegjendizimin e emërit të Adem Jasharit. Pak kohë më vonë kam parë të njëjtët njerëz duke u përbetuar se kanë qenë miqtë më të mirë të tij dhe të familjes së tij. Por kjo është një histori tjetër.

Unë kthehem edhe një herë tek pyetja ime: ishte rastësi, kërkesë e kohës apo ishte gjithçka e natyrshme, njerëzore dhe saktësisht e merituar?

Ne jemi mësuar ta shohim në fotografi të ndryshme Adem Jasharin, gjithnjë me armë në dorë, me pelerinën e luftës hedhur krahëve, me mjekrrën e derdhur si ujvarat e bjeshkëve të Sharrit, me shikimin e tij të papërsëritshëm - sytë e tij flasin më shumë se qindra deklarata, jemi mësuar edhe ta përfytyrojmë një njeri që vetëm ka luftuar, ka organizuar aksione, ka qëndruar, ka mposhtur armiqtë, ka ngrohur zemrat e njerëzve. Kështu jemi mësuar dhe të gjitha këto, duke qenë të vërteta, janë njëkohsisht edhe të paplota.

Njerëz që e kanë shkuar jetën me armë kemi pasur gjithnjë, me pelerinën hedhur krahëve kemi pasur po ashtu, që janë vrarë burrërisht me gjithë njerëzit e fisit të tyre, ka ndodhur edhe kjo; sepse na është dashur të luftojmë në shumë dekada. Ka pasur burra si Isë Boletini që në një thirrje të tyre ngrinin në këmbë deri në 15 mijë vetë dhe hynin në Shkup si në shtëpinë e tyre.

Adem Jashari nuk është vetëm fotografia që njohim, vetëm thelbi i asaj që besojmë, nuk është vetëm streha nga e cila, domosdo kanë shkuar të gjithë ata që donin të luftonin - ai është shumë më tepër se kaq. Edhe shumë vite pas rënies së tij, mjaft njerëz që kishin pozicione drejtuese në strukturat e luftës, kur duan të dëshmojnë një qëndrim apo të kenë një mbështetje, krejt natyrshëm i drejtohen Adem Jasharit apo faktit se kanë qenë në lidhje me të, se kanë bujtur tek Jasharët, se kanë patur kontakte ose se u kanë ndihmuar atyre. Nganjëherë, mjerisht, edhe njerëz që krejt rastësisht janë njohur me to apo u kanë bërë konak, tashmë dëshmohen si njerëz të afërt dhe të besuar të tyre. Në fund të fundit kjo është forca që ngjall emëri i Jasharëve, sidomos i Ademit, Bacës Shaban dhe Hamzës dhe ne duhet ta pranojmë si të tillë. Jasharët, duan apo nuk duan, nuk do të mund t'i shmangen kurrë mbështetjes që kërkojnë të tjerët tek emëri i tyre.

- Çfarë e bëri dhe çfarë e bën edhe sot Adem Jasharin krejt të veçantë në historinë e kombit tonë?
- Cila është rrjedha përmes së cilës ka ecur e vazhdon të ecë emëri i tij?
- Ishte ai thjeshtë luftëtari, njeriu me pushkën hedhur krahëve, i hekurt dhe i ftohtë, i pafjalë dhe serioz, apo kishte shumë më tepër se kaq?

Përsonalisht nuk e kam takuar asnjëherë Adem Jasharin. Nuk futem në rradhën e njerëzve që e kanë patur një fat të tillë në jetën e tyre. E kam dëgjuar për herë të parë emërin e tij nga Fehmi Lladrovci dhe vllai i tij, Ramizi, që më pas do të bëhej përfaqsuesi i Adem Jasharit në perëndim, në bazë të një letre që Grupi i Drenicës i dërgoi organizatës në dhjetorin e vitit 1997. Letra ruhet ende në arkivin e organizatës. Fehmiu, kishte një respekt të jashtëzakonshëm për të dhe mendoj se Adem Jashari ishte i vetmi njeri para të cilit përkulej Fehmi Lladrovci. Më pas do të mesoja se edhe Adem Jashari, kur i kishin kërkuar të kishte një ndarje me Fehmiun, do të thonte se " vetëm vdekja më ndan nga Fehmi Lladrovci". Kjo ka qenë njohja ime e parë me të, përmes figurave që ishin të afërta me Adem Jasharin, por, thënë sinqerisht, nuk e kam menduar se po flisnim për njeriun që shpejt, shumë shpejt do të bëhej figura mitike e shqiptarëve. Ishte koha kur ai sapo ishte dënuar me njëzet vite në mungesë, në gjyqin e njohur ndaj Grupit të Drenicës. Më pas e pashë fotografinë e tij dhe më bënë përshtypje sytë e tij, të cilët, kushdo që i sheh me vërejtje, e ndjen se kanë ngjashmëri të jashtëzakonshme me të shqiponjës.

Por unë kam patur një fat tjetër të dyfishtë : kam njohur nga afër, si mik i tyre, familjen e jashtëzakonshme të Jasharëve, të cilët kanë hisen e tyre të papërsëritshme në luftën që është zhvilluar në Kosovë. Unë mund të them me bindje se, në se nuk do të kishte qenë mbështetja e tyre e hapur dhe angazhimi në strukturat e luftës, shumë gjëra nuk do të shkonin ashtu si do të rridhnin punët më tej. Në familjen e tyre, shumë herë, më ka takuar të shoh inçizimet e ndryshme familjare, krejt të zakonshme, të shoh Ademin dhe Hamzën mes familjeve të tyre, të ndjek rrjedhën e jetës që ata kanë bërë, punët e hallet e përditshme, të dëgjoj se si e kanë konceptuar jetën dhe si kanë menduar për të ardhmen e Kosovës, duke folur krejt natyrshëm, i kam parë tek losin me fëmijët në një ditë të zakonshme, si silleshin me prindërit, atë aktin e veçantë kur i merrnin mes duarve të tyre dorën e nënës plakë dhe e përkdhelnin butësisht, hyrjen pa bujë e zhurmë në dhomën e miqve, deri në një ditë të zakonshme kur merreshin me punët e përditshme si do të ishte krasitja e pemëve apo çarja e drurëve në oborrin e shtëpisë.

Fati tjetër i imi lidhet me faktin se në vitet e luftës isha i zgjedhur drejtuesi kryesor i Lëvizjes Popullore të Kosovës, organizatë së cilës i kishte takuar edhe Adem Jashari që nga mesi i viteve 80. Në arkivën e saj ndodheshin ose m'u dhanë më pas mjaft kaseta, në të cilat ishin të regjistruara porositë e Adem Jasharit, mendimet e tij, qëndrimin e tij për njerëz, ngjarje dhe pozicione të ndryshme, kam dëgjuar mendimin e tij, i cili, kishte po të njëjtën peshë dhe po të njëjtën forcë si edhe lufta e tij. Ndodheshin letra të tij, të cilat ruhen edhe sot si thesar i jashtëzakonshëm, dhe përmes tyre, ndonjëra edhe është bërë publike, mund të dallosh qartësisht se pas tij nuk është vetëm njeriu i luftës, por edhe i mendimit vizionar; nuk është vetëm luftëtari, por edhe prijësi, nuk është vetëm e tashmja, por edhe përvoja që kishte shkuar; nuk është vetëm Drenica, por edhe Kosova, nuk është vetëm Kosova, por edhe kufijtë më skajorë të Shqipërisë londineze.

Adem Jasharin unë nuk e kam parë kurrë thjeshtë e vetëm si luftëtar, si dalëzotës i zakonshëm i Kosovës, por shumë më tepër se kaq.

Në këtë dhjetë vjetor të rënies së tij është koha të flasim më gjatë për mendimin e tij filozofik, për vizionin e tij të jashtëzakonshëm, për përmasat që kishte rrokur mendja e tij, për krijimin edhe një herë si në legjenda të treshes së njohur mitike ; babai dhe vllezërit; apo edhe më tej, Familja dhe Fisi, për të shkuar më gjërë, në krejt shqiptarinë.

- Cila ishte filozofia e Adem Jasharit?
- Cili ishte vizioni i tij?
- Çfarë bëri ai më shumë se gjithë të tjerët për të qenë njëkohsisht mit, legjendë dhe e vërteta e kombit tonë?

Përfytyrimi i Adem Jasharit thjeshtë e vetëm si një luftëtar, prijës apo edhe diçka më tepër asnjëherë nuk ka qenë i saktë. Sepse ka qenë i paplotë. Kjo është thelbësorja. Sepse ka qenë vetëm njëra anë e shfaqjes së tij, ajo më e dukshmja, më e përfytyrueshmja, më e kapshmja. Ajo për të cilën është edhe më e lehtë të flitet, por që jo gjithmonë është e gjithë e vërteta.

Adem Jasharin ne duhet të mësohemi ta shohim përtej këtij përfytyrimi, duhet të mësohemi ta shohim në ato përmasa që janë e vërteta e jetës së tij dhe e mendimit të tij politik, përceptimit të tij vizionar dhe e shfaqjes së tyre në kapërcyellin e shekullit të shkoi.

Shfaqja e tyre në vetvete ose një nga një ka disa ngjashmëri ose shumë ngjashmëri me shfaqje të tilla në lëvizjen tonë kombëtare, por kësaj rradhe, për herë të parë ajo është një plotëri, është struktura komplekse e mendimit dhe e rezistencës, mbështetur në tiparet jo vetëm të kohës që përjetoi, jo vetëm të së shkuarës, por edhe në përceptimin e së ardhmes. Fakti që idetë që kishte mbartur Adem Jashari nuk u shuan sëbashku me rënien e tij heroike, por, në të kundërtën u bënë tej mase dhe tej se zakonshmes më të fuqishme, dëshmojnë se, më shumë se gjithçka, ai kishte patur ide që do të përgatitnin të ardhmen.

Nuk e di dhe besoj se mes tyre nuk do të jenë takuar asnjëherë Adem Jashari dhe vigani i mendimit liberator Ukshin Hoti, por jam i bindur se kanë dëgjuar për njëri tjetrin. Ukshin Hoti ishte njëri ndër figurat e njohura të jetës politike të Kosovës që në ngjarjet e njohura të vitit 1981, ndërsa Adem Jashari, përgjithsisht Jasharët duhet të ishin të njohur për Ukshin Hotin, qoftë për ngjarjet e 30 dhjetorit të vitit 1991, qoftë edhe nga fakti se Ukshin Hoti kishte lidhje me të njëjtat struktura ilegale ku ishte pjesë edhe Adem Jashari. Sidoqoftë kjo nuk është e rëndësishme. Thelbësore se të dy ata, njëri në fushën e filozofisë së shkruar dhe tjetri në fushën e filozofisë së jetësuar, hapën njëkohsisht një fushë të re përjetimi në politikën shqiptare të Kosovës.

- Cilat ishin disa nga momentet më themelore të mendimit politik të Adem Jasharit dhe të vizionit të tij?

Në se shpejt e shpejt, shkurt e shkurt, do të thonim se ishte liria e Kosovës dhe bashkimi i kombit - kjo ishte një aspiratë shekullore, thuajse e të gjithë shqiptarëve në Kosovë. Për të arritur në këtë aspiratë duheshin përcaktuar qartësisht saktë rrugët që do të përshkruheshin, perspektivat që do përcaktoheshin, duhej bërë një gjë e cila , aq sa do të ishte pa kthim, aq edhe do të ishte mrekullisht e dëshiruar, të paktën nga ata që do të ishin në gjendje të bënin luftën.

Djemtë e Shaban Jasharit, pas jetesës më shumë se 300 vjeçare në Prekaz kishin krijuar lidhjet e tyre me tokën. Kjo ishte një lidhje e shumëanshme, jo vetëm jetësore, e përditshme, por edhe në motivin e tyre të qendresës. Hamzë Jashari do të thonte në njerën nga bisedat e tij të lira se " këtu kemi lindur, këtu do të jetojmë, këtu do të vdesim, përtej kësaj toke nuk kemi se ku të shkojmë". Ishin fjalë profetike.

Dihet tashmë se në disa nga muajt e vitit 1991 Adem Jashari dhe disa nga bashkëluftëtarët e tij do të jenë në Shqipëri, në atë që do të quheshin ushtrime ushtarake. Është i njohur fakti se gjithçka ishte dekonspiruar, por kjo nuk është në temën e këtij shkrimi.

Si çdo gjë që lidhej me luftën, Ademi e kishte marrë gjithçka shumë seriozisht dhe do i thotë djemve të grupit të Drenicës se " Kush i a ka mësyer kësaj rruge, duhet me e ditë mirë çka mundet me ndodhë dhe këtu nuk ka hajgare, ia kemi nisë kësaj pune dhe duhet t'i shkojmë deri në fund, pavarësisht se si do të shkojë ajo, me rreziqe apo pa to".

Pas arrestimeve masive të grupeve të ndryshme që u stërvitën në Shqipëri, para shumë kujt u shtrua pyetja se çfarë duhej bërë. Ishin të shumtë ata që morrën rrugën e mërgimit. Disa e humbën emërin e tyre, disa nuk e ditën as vetë se nga do të shkonin, të paktë ishin ata që vazhduan të mbeten në rrjedhat e luftës dhe, edhe më të paktë, ata që u kthyen.

Adem Jasharit, qeveria e asaj kohe, e quajtur e Bukoshit, i propozoi rrugën e mërgimit. Çfarë do të kishte ndodhur në se edhe ai, si jo pak të tjerë, do të kishte bërë të njëjtën gjë.. do të rrugëtonte dhe do të kthehej në një mërgimtar të zakonshëm. Ai edhe mund ta bënte këtë, askush nuk ishte zot i fatit dhe i jetës së tij. Mirëpo Adem Jashari e kishte mendimin e tij të pjekur politik dhe ky është guri i parë themeltar i çdo qëndrese: për vend tonë duhet të luftojmë në vendin tonë. Nuk na bën mirë as buka e të huajit, as ngrohja e të huajit, as fjala e të huajit. Ai pra mund të rrinte, ta zëmë në Gjermani, mirëpo është nga gjërat e para që nuk i shkon ndër mend. Ndoshta mund edhe të ketë dëgjuar se një profesor i nderuar, ish i burgosuri politik Ukshin Hoti e kishte lënë Universitetin famëmadh të Harvardit për të bërë politikë në Krushën e Madhe, ndoshta edhe jo. Por ai bëri të njëjtën gjë, me të njëjtin mendim politik e filozofi politike të qendresës: lufta duhet filluar nga vendlindja.

Mendimi i tij ishte pjekur me kohë - nuk ishin dashur vështërsi të mëdha për të patur një mendim të tillë, aq më tepër në një fis ku ai kishte lindur dhe ku kishte formuar karakterin e tij.

Adem Jashari kthehet në Prekazin e Poshtëm.. Asgjë të veçantë nuk ka në këtë fshat bri Skenderajt. Katër lagje: Jasharaj, Kodra, Meha dhe Lushtaku. Tri lagjet e para janë krijuar prej tre vllezërve :Jasharit, Kadriut dhe Mehës, prandaj edhe janë të një gjaku, ndërsa Lushtakët ishin të ardhur disi më vonë në Prekaz. Megjithatë ky ishte dheu i tij, ai e dinte se nuk mund të shkonte diku tjetër dhe t'u thonte të ngriheshin në luftë, në se nuk e kishte zgjidhur më parë një gjë të tillë në fshatin dhe në gjakun e tij. Atdheu fillon nga vetja - thonë dhe kjo, në rastin e Jasharëve dhe të Prekazit të Poshtëm, është më se e vërtetë.

Ai nuk do të kthehet në vendin e tij për të bërë llafe të pabukë dhe të pafund. Kur ishte kthyer ai kishte përcaktuar që dhjetë vjet më parë përgjigjen e pyetjes, që jo një herë e kishte thënë Hamza " A po bëhet ma laps, a po bëhet me pushkë". E kishin përcaktuar si Fis që ditën kur ishte vrarë kushëriri i tyre Tahir Meha, brezi i tretë i kësaj familje që bënte luftë me Serbinë.

Vizioni i qartë politik se lufta duhet filluar që nga vetvetja e duhet bërë në Kosovë, do të jetë ndër vendimtarët në politikën e fund shekullit të shkuar. Adem Jashari, krahas tij edhe figura të tjera madhore si Zahir Pajaziti, do të kishin meritën e jashtëzakonshme, të papërsëritshme do të thoja që pasi përcaktuan qartësisht vizionin e tyre u bënë njëkohsisht edhe mishërues të këtij vizioni.

Në librin e shenjtë kristian, Biblën, është edhe thënia e njohur e Jesus Krishtit se "nuk mund të jesh profet në vendlindjen tënde". Shembulli i Adem Jasharit dëshmoi se mund të ndodhte edhe ndryshe. Mund të ishte profet edhe aty ku kishe lindur. Kjo do të ndodhte në se nuk do të shkëputeshe kurrë nga vendi yt, në se nuk do i humbisje ato lidhje të veçanta që të mbajnë fuqishëm pas saj.

Kjo nuk do të thotë se duke qenë vetë jashtëzakonisht i lidhur me tokën ai do të kishte përbuzje ose largesë ndaj atyre që ishin jashtë. Strukturat ilegale që ishin jashtë Kosovës, disa tepër të rëndësishme, si sektori i veçantë pranë Lëvizjes Popullore të Kosovës, apo të tjera do të kishin përherë mbështetjen e tij. Këtë e dëshmojnë letrat që ka dërguar apo porositë që ka dhënë. Edhe në letrën e tij të fundit, dhjetor 1997, është e pranishme një gjë e tillë. Është ndoshta i njëjti mesazh që do të niste nga salla e gjyqit Ukshin Hoti, kur, i pranguar, në prag të burgosjes së gjatë do i dërgonte përshendetjet e tij shokëve të lëvizjeve ilegale jashtë Kosovës.

Ideja e Adem Jasharit për të gjetur mbështetje tek njerëzit e tij, në tokën e të parëve, është tejet e lashtë, ajo është një ide prometheiane. Mirëpo, aq sa është e lashtë, aq është edhe e rradhë në shfaqjen e saj në historinë e kombeve. Ne jemi fatlumë që kishim një Njeri, i cili, në fundin e shkeullit të njëzet e risolli këtë ide tek ne, në formën më të mrekullueshme të shfaqur dhe njëkohsisht në formën më të heshtur. Është ndër rastet e rradha, kur e madhërishmja shfaqet krejtësisht e heshtur.

Vizioni politik i Adem Jasharit shkonte përtej asaj që mund të quhej fusha e tij e veprimit. Që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe deri në fillimet e viteve 90, qendresa kundër pushtimit serb do të kishte disa shembulltyra, herë më të spikatura e herë më të zbehta, por sidoqoftë, thuajse në çdo dhjetë vite, ka pasur një ngritje masive. Kjo ka qenë e rëndësishme, pasi asnjëri brez nuk mund të quhet brez i humbur, pavarësisht se u bënë investime të mëdha për të pasur, jo një, por disa breza të tillë.

Lëvizjet kryengritëse të shqiptarëve në Kosovë deri në shfaqjen madhore të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kishin qenë në konturet e kufijve të shqiptarëve jashtë Shqipërisë. Megjithëse e kishin ditur se në rastet e halleve të mëdha mund të mbështeteshin tek shteti amë - gjithçka që ishte rrokullisur në pesëdhjetëvitet e fundit, e bënin të vështirë shkuarjen më tej se dëshira apo ideja.

Adem Jashari do të krijonte, fillimisht në memorjen e tij, e pastaj në konfiguracionin politik të strukturave të luftës idenë e saktë se lufta do të mund të fitohej, në se shteti amë do të ishte streha e dytë e luftës.

Është i njëjti mendim politik i shfaqur në të gjitha veprat e Ukshin Hotit. As njëri dhe as tjetri, megjithëse ishte koha kur mbi Shqipërinë hidheshin gurët e mëdhenj të sharjeve, nuk e mohojnë atë, nuk e shohin si njerkë, por si nënë dhe e trajtojnë si të tillë. Me mijra e qindra mijra artikuj do të shkruheshin në shtypin udbash kundër Shqipërisë, asnjëri prej tyre nuk do të bënte vend në mendimin e Adem Jasharit. Për të bërë sa më të qartë këtë vizion brenda vetes, ai rikrijon mitin e Çerçiz Topullit dhe bashkë me të vllain, Hamzën, mitin e Mihal Gramenos.

Ai mund të ngrinte brenda vetes një mit tjetër. Kishte mjaft të tillë, mirëpo ai e kërkon deri atje ku mendon se mund të jetë shembulli më i skajshëm, në Gjirokastër dhe ku është edhe njëkohsisht më domethënës: një toskë, luftëtar i vrarë nga sllavët në daljen buzë liqenit të Shkodrës.

Disa vite pas ngjarjes së njohur, Murat Jashari, nipi i Hamzës dhe i Ademit, për një ekip kineastësh nga Shqipëria do të thonte se "Shpirtrat rilindin. Shikojeni filmin e Çerçiz Topullit, ngjarjet dhe figurat që kanë lëvizur në atë film dhe në pozicione të ngjashme është gjetur Adem jashari me shokët gjatë luftës. E njëjta ngjarje ka ndodhur, e njëjta luftë. Çerçizi ka patur pak fjalë. Edhe Ademi ka folur shumë pak. Anën diplomatike në filmin e Çerçiz Topullit e ka udhëhequr Mihal Grameno. Atë rol, ndërkaq, tek ne e ka pasur Baci Hamzë..."

E vërteta është edhe më e gjërë se kaq. Mirëpo nipit të Jasharëve, në modestinë e tij, i takonte vetëm kaq të thonte. Mirëpo, ajo që ishte themelore dhe që ka mbetur ende në kujtesën e të gjithëve është pikërisht miti që ngriti Adem Jashari, jo thjeshtë se nuk mund të ngrinte një mit tjetër, por sepse e kishte të qartë tashmë se njerëzve u duhej ideja e luftës së përbashkët, jo vetëm përmes gjërave të zakonshme, por edhe përmes miteve.

Në ditët e netët e luftës së njohur të 5, 6 dhe 7 marsit, Adem Jashari do i kthehej edhe një herë mitit të tij : gjatë gjithë kohës ai do të këndonte këngën e njohur të Çerçiz Topullit. Do e përsëriste dhe e ripërsëriste, do e kthente në thirrje e forcë, dhe më pas, pak kohë pas përfundimit të luftës, Besarta, e vetmja mbesë e fisit që mbijetoi do të thonte se " sa kam dëgjuar bacin Adem që këndonte, hiç nuk kam pasë frikë..."

Vizioni i Adem Jasharit se lufta duhej kaluar përmes të gjithë kombit do të ishte më se i saktë dhe jetik. Ai, në shumë raste do të ishte ndër faktorët më përcaktues dhe njeriu i heshtur, Adem Jashari e kishte ditur dhe e kishte paraprirë këtë. Ukshin Hoti do e përcaktonte me veprën e tij, Adem Jashari do e mishëronte me jetën e tij.

Megjithatë nuk janë vetëm këto. Këto ishin dy gurët e mëdhenj që ai ngriti, me forcën e një titani, në rrugën që donte të bënte, por kjo do të ishte po ashtu e pamjaftueshme.

Ai eci edhe më tej…

Adem Jashari nuk do të ngutej.. e kishte të qartë se asgjë nuk do të vinte për së mbari nga grykat e Velanisë, por as nuk i bëhej merak për këtë. Po të ishte puna që të pyeteshin "institucionet" e Kosovës, as për njëqind vite nuk do të kishte filluar qëndresa e armatosur, për të shkuar drejt luftës së pashmangshme. 30 dhjetori i vitit 1991 do të ishte fillesa e pagëzimit të parë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Në se do të kishim pasur ngutje, në se njeriu mit do të kishte menduar se " hajt, po ja fillojmë" do të kishte qenë lehtësisht e mundshme që çdo gjë do të ishte shkatrruar e rrënuar, ani pse njeriu që do e kishte filluar do të kishte mbetur në histori. Në vitin 1993, në një fjalim publik, me rastin e varrosjes së dy dëshmorëve, Ukshin Hoti, vizionar dhe njëkohsisht dinjitoz si ai, do të thonte krejt hapur se "Kosovës i duhet Ushtria e saj Çlirimtare". Do të ishte e njëjta gjë që do të sendertonte Adem Jashari, pasi e kishte kërkuar atë, pasi kishte punuar për ta patur atë. Mendimi vizionar, i thënë krejt shkurt nga Adem Jashari, e po ashtu krejt saktë se "Armët nuk i kam marrë për të ja dorëzuar Serbisë, por që të bëj luftën kundër saj", është krejt i njëjtë me përqasjen filozofike të Ukshin Hotit, për domosdoshmërinë e krijimit në Kosovë të ushtrisë së saj Çlirimtare.

Vizioni politik i Adem Jasharit, ndërsa është i mbështjellë me konfigurimin e armës, ka në thellësinë e vetë mendimin e qartë se lufta ishte e domosdoshme, pasi nuk do të kishte rrugë tjetër dhe, së dyti, kjo luftë nuk duhet bërë, ashtu kaçakçe, si kishte ndodhur jo rradhë në historinë e kombit tonë. Ai kërkonte që të luftohej, kjo luftë në se do të ishte e domosdoshme do të fillohej nga vatra e tij, për të shkuar më tej në të gjithë Kosovën. Por jo një luftë e ngulitur thjeshtë në një mal, me njerëz që qesin pushkë thjeshtë se nuk e duan pushtimin dhe Serbinë, me njerëz të cilëve u ka ardhur deri në fyt e keqja e pushtimit. Ai kërkonte shumë më tepër se kaq, dhe për të ngritur një gjë të tillë ai kishte aftësinë që të priste, të ecte në drejtvizimin e duhur, të mos ngutej dhe të mos krijonte rreth vetes një rreth të mbyllur.

Më shumë se gjithçka kjo do të ishte një luftë politike dhe kjo kërkonte një drejtim politik.



Për të ardhur deri në mesin e vitit 1993, kur edhe zyrtarizohet prania e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, do të kishin kaluar disa vite. Në fillimet e vitit 1989 dhe më pas, Adem Jashari do të ishte njëri ndër antarët e strukturave ilegale që do të kërkonin ngritjen e ushtrisë së shqiptarëve të Kosovës. Në bisedë me Ramadan Avdiun, aso kohe njëri ndër drejtuesit kryesorë të Lëvizjes Popullore të Kosovës, Grupi i Drenicës, mes të cilëve spikaste roli dhe figura e Adem Jasharit, do të thonte qartësisht : "ne jemi të gatshëm të bëjmë edhe nga një aksion në javë, por dikush duhet t'u dalë zot aksioneve tona. Jo vetëm t'i mbështesë, por edhe të ketë përfaqsimin politik, mbështetjen politike".

Kjo do të ndodhte për herë të parë pas shumë e shumë viteve. Deri atëherë lëvizjet spontane apo të organizuara të qendresës shqiptare në Kosovë nuk e kishin pasur këtë element thelbësor, tani forcat politike ilegale e kërkonin këtë, ndoshta edhe duke pasur parasysh përvojat e deriatëhershme. Adem Jashari do të ishte njëri nga të parët që do e kërkonte këtë, si forcë madhore për të krijuar qendresën e armatosur dhe luftën deri në fitore.

Sado thellë që të futesh në jetën dhe rrugëtimin e këtij njeriu nuk do të gjesh dot asnjë rast të vetëm, qoftë edhe krejt minor, në të cilin ai do të kërkonte të shfaqej si figurë kryesore. Fjalëpak si rradhë kush, ai do të bëhej edhe më i heshtur kur do të ishte fjala për rolin e tij. Në mënyrë këmbëngulëse ai nuk e kërkoi asnjëherë krijimin e figurës së tij si prijës apo lider, gjithçka ndodhi mrekullisht vetë, pa asnjë dekret dhe fjalë.

A kishte pasur raste kur ai do të shfaqej haptas si njeri themelor i luftës që po vinte? Sigurisht që ka disa të tillë.

Është i njohur fakti se rrethimi i parë i kullave të Jasharëve ndodhi me 30 dhjetor të vitit 1991. Në shtëpi ishin të tre djemtë, Rifati, Hamza dhe Ademi, ishte i ati i tyre, baca Shaban, ishin pjestarët e tjerë. Rrethimi kishte filluar që në orët e vona të mbrëmjes dhe, si do të dëshmonin më vonë pjestarët e familjes Jashari, ka qenë i pritur prej tyre. Ishte piku i dimrit, ftohtë i jashtëzakonshëm, gjithkah ishte mbuluar nga dëbora. Tre burrat e familjes Jashari, pas përkeshjeve të forta, do të çajnë rrethimin dhe do dalin në kahe të ndryshme, nga ku ndezin edhe një herë zjarrin e luftës. Policia merr peng 27 antarët e familjes Jashari, ndërsa të gjithë meshkujt, prej Fitimit e lart, pra ata që i kishin mbi 13 vite, i nxjerrin me duar të lidhura, në borë, para tankut.

Policët e nxjerin po ashtu edhe nënën e Jasharëve si mburojë përpara, duke dashur të hyjnë në shtëpi, gjithnjë me mendimin se Ademi ishte brenda. Ndërkohë Grupi i Drenicës ishte mbledhur. Me orët që shkonin kanë filluar të shkojnë në ndihmë të Jasharajve njerëz të armatosur nga Prekazi, nga të gjitha anët e Drenicës, por edhe me gjërë se kaq. Mali përballë kullave është mbushur me njerëz. Secili e kishte nga një armë me vete. Janë mbledhur për të gjykuar dhe u kanë thënë Jasharëve "Merrni komandën dhe udhëhiqeni luftën".

Do të ishte shfaqja e parë madhore e njerëzve të gatshëm për luftë. Pas demonstratave të jashtëzakonshme në fundin e vitit 1989, kjo do të ishte tablloja e dytë e asaj që do të vinte në pasmarsin e vitit 1998.

Nëse Adem Jashari do të kishte pasur konceptin e ngushtë për luftën, pra në se ai do të kishte menduar se " hajt, po ja fillojmë...", gjithë ata njerëz që kishin rrethuar malin, do të ishin një ngasje e madhe për ta bërë këtë. Një njeri i zakonshëm, i revoltuar, i gatshëm të luftojë, ndoshta do e kishte parë të arsyeshme se "mund të ja fillojmë ". Në fund të fundit do të kishte qenë e justifikueshme. Aq më shumë kjo do të kishte qenë e justfikueshme në momentet e dhimbjes vetjake, kur sheh se gjithë antarët e familjes janë peng i pushtuesit, kur burrat janë lidhur dhe nuk dihet fati i tyre. Por kjo do të ishte e natyrshme për një njeri të zakonshëm, jo për njerëz që kthejnë për së mbari historinë dhe jetën e një kombi.

Adem Jashari ishte në këto të fundit, ai, që atëherë, do të hynte në plejadën e njerëzve që jo vetëm janë pjesë e historisë, por edhe e bëjnë atë. Dhe e bëjnë për së mbari.

Ai nuk do të ngutej.. e kishte të qartë se asgjë nuk do të vinte për së mbari nga grykat e Velanisë, por as nuk i bëhej merak për këtë. Po të ishte puna që të pyeteshin "institucionet" e Kosovës, as për njëqind vite nuk do të kishte filluar qëndresa e armatosur, për të shkuar drejt luftës së pashmangshme.

30 dhjetori i vitit 1991 do të ishte fillesa e pagëzimit të parë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Në se do të kishim pasur ngutje, në se njeriu mit do të kishte menduar se "hajt, po ja fillojmë" do të kishte qenë lehtësisht e mundshme që çdo gjë do të ishte shkatrruar e rrënuar, ani pse njeriu që do e kishte filluar do të kishte mbetur në histori.

Adem Jashari nuk ishte nga ata burra që donte ta fillonte dhe të mbeste në histori. Ai donte të bënte një ngrehinë të tillë që, jo vetëm ta fillonte, por edhe ta përfundonte, dhe kjo nuk mund të bëhej ndryshe, veçse e strukturuar mirë, jashtë dhimbjes vetjake. Ai kërkonte të hidhej themeli i fuqishëm, i palagështitur, dhe dhimbja vetjake sigurisht që do e bënte të lagësht.

Në vitin 1993, në një fjalim publik, me rastin e varrosjes së dy dëshmorëve, Ukshin Hoti, vizionar dhe njëkohsisht dinjitoz si ai, do të thonte krejt hapur se "Kosovës i duhet Ushtria e saj Çlirimtare". Do të ishte e njëjta gjë që do të sendertonte Adem Jashari, pasi e kishte kërkuar atë, pasi kishte punuar për ta patur atë. Mendimi vizionar, i thënë krejt shkurt nga Adem Jashari, e po ashtu krejt saktë se "Armët nuk i kam marrë për të ja dorëzuar Serbisë, por që të bëj luftën kundër saj", është krejt i njëjtë me përqasjen filozofike të Ukshin Hotit, për domosdoshmërinë e krijimit në Kosovë të ushtrisë së saj Çlirimtare.

A do të kishte qenë e mundur që të kishte ndodhur krejt ndryshe, pra të kishte një fillesë lufte dhe, më pas, nuk do të dihej se çfarë do të kishte ndodhur? Është e sigurtë se, nëse do të kishte pasur ngritje të shpejtuar, humbjet do të kishin qenë të rënda dhe ndoshta të parikthyeshme. Në fundin e vitit 1991 Kosova nuk ishte e përgatitur për luftën që do të vinte. Ajo sapo kishte dalur nga protestat masive të një viti më parë, në të cilat kishte pasur edhe humbjet e ndjeshme të Afrim Zhitisë, Fahri Faslisë dhe të tjerëve. Në se demonstratat e atyre ditëve kishin qenë sinjali i parë i luftës që po afrohej, dhjetori i vitit 1991 ishte guri i parë i provës, provë, përmes së cilës mund të kalonin vetëm ata që do të ishin të gatshëm për aktin suprem të flijimit të madh.

Mendimi vizionar i Adem Jasharit për të ngritur në rradhë të parë strukturat e luftës, mbështetur jo vetëm tek një njeri, tek një familje apo tek një fis dëshmoi se kishte qenë i drejtë dhe i saktë. Fakti se rreth tij u mblodhën, në një mënyrë ose në një tjetër, nga larg ose nga afër, të gjithë ata që do të ishin njëkohsisht pjesë dhe realizues të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të çon pashamngshëm tek mendimi tjetër: cilët ishin ata tek të cilët Adem Jashari kishte falur besimin e tij të madh dhe kishte rrokur besën se do i shkonin punëve deri në fund.

Është lehtësisht e dallueshme se, kushdo që ka ecur nëpër rrugëtimin e luftës, në një mënyrë ose në një tjetër, ka pasur lidhje ose ka qenë i përfshirë në strukturat që lidheshin me Adem Jasharin. Nuk ka asnjë dekret të posaçëm për të, edhe po të ishte kërkuar të dilte një dekret i tillë, Adem Jashari do e hidhte poshtë. Edhe kur bëhet Mbledhja e njohur e 5 prillit 1993 në Kullën e Jasharëve, ai nuk e vendos veten mbi të tjerët, sepse as që e ka ndër mend një gjë të tillë. Fjalë pak si gjthnjë, atë e brenin rishtas dy halle të mëdha: ecuria e Ushtrisë që po ngrihet, emërtimi i saj dhe, më e rëndësishmja, ai rikthehet tek mendimi tij për përgjegjësinë e aksioneve. Mbledhja e 5 prillit në Prekaz është njëra ndër më të rëndësishmet për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Disa nga emrat e njohur të luftës do të jenë pjesë e saj, mes të cilëve edhe Fadil Kodra, Hamit Jashari, Sahit Jashari, Besim Rama, Rafet Rama, Hashim Thaçi, Jakup Nura, Ilmi Zeka, Jakup Krasniqi, Sami Lushtaku e të tjerë. Fakti që mblidheshin në kullat e Jasharëve, megjithëse ajo ndodhej nën vëzhgimin e përhershëm dhe mund të sulmoheshin, dëshmon për dy gjëra: sigurinë që afronte ajo dhe rolin prijëtar të Adem Jasharit.

Megjithatë ai kurrë nuk e ka kërkuar një gjë të tillë, por e gjithë kjo, brenda Kosovës, u bë krejt natyrshëm, si diçka e zakonshme dhe e kuptueshme. Nëpër portat e atyre kullave do të hynin Rexhep Selimi, Mujë Krasniqi, Sulejman Selimi, Nait Hasani, Ramiz Lladrovci, Jakup Krasniqi, Iliaz Kodra, Nuredin Lushtaku, Abedin Rexha, Kadri Veseli, më parë e kishin bërë këtë rrugë Ahmet Haxhia dhe Ramadan Avdiu, më pas do të shkonin drejt saj Adrian Krasniqi dhe Duat Haredinaj, do të kishin lidhje me të Xhavit Haliti, Ali Ahmeti, Fehmi Lladrovci, kjo do të thotë se do të gjesh thuajse të gjithë emrat e njohur të luftës.

Kjo nuk ka qenë rastësi dhe nuk do të ishte, po ashtu e rastësishme, që në ditët më të vështira, do e kishin të domosdoshme mbështetjen tek emëri i Adem Jasharit. Krejtësisht logjikshëm ai u bë qendra e luftës, dhe rrjedhja e mëpasme e ngjarjeve dëshmoi vërtetësinë e thënies së Shaban Jasharit se "besën po ua jap, nëse kërcet në Prekaz, ka me kërcitë në të gjithë Kosovën".

Sidoqoftë unë do të desha të sjell tre shembuj, krejt shkurt.

Është i njohur fakti se Zahir Pajaziti, po ashtu një emër i njohur i luftës, ndoshta nga të paktit drejtues të strukturave të saj që nuk ishte takuar përsonalisht me Adem Jasharin, në natën e 31 janarit 1997, kur edhe do të vritej, kishte njërin ndër synimet e tij, takimin me Jasharët.

- në fillimin e marsit 1998 do të ndodheshin në Prekaz edhe dy nga figurat emblematike të luftës, Rrustem Mustafa dhe Rrahman Rama. Megjithëse vinin nga dy zona të ndryshme, ata kishin prirë drejt Prekazit për të njëjtin qëllim: të takoheshin me Adem Jasharin dhe të merrnin mendimin e tij në se kishte ardhur koha të ja fillonin luftën.

- në të njëjtën kohë, pra krejt në fillimin e marsit 1998, dy drenicakë, njëri nga të cilët do të dëshmonte më pas se ishte i denjë të hynte në historinë e kombit si njëri ndër herojtë e mëdhenj të tij, Fehmi Lladrovci dhe Sami Lushtaku, kishin braktisur Gjermaninë dhe po ktheheshin përfundimisht në Drenicë. Gjithë rrugës, kur ende nuk e kishin marrë lajmin për vrasjen e Jasharëve, ata kishin vetëm një brengë: çfarë do u thonte Adem Jashari, çfarë do i thonin ata, si do i priste ai...

Sepse kjo ishte forca e këtij njeriu. Kalimi përmes miqësisë së tij ka qenë, si të thuash, pa dashje, një gur prove, një moment i rëndësishëm i jetës prej luftëtari.

Adem Jashari i kthehej gjithnjë mendimit të tij vizionar se duheshin ndryshuar rrjedhat e qendresës dhe se këtë nuk mund ta bënte vetëm një njeri, cilido qoftë ai. Ai, në mënyrë të pashmangshme ishte ndër vizionarët që, jo vetëm e kuptoi, por edhe e sendertoi faktin se lufta nuk ishte pragu i shtëpisë, nuk ishte caku i fundit i oborrit, sinori i fshatit apo mali përballë. Lufta ishte më e gjërë se kaq dhe për motive shumë më thelbësore, për të cilat ia vleje të luftoje dhe të sakrifikoheshe.

Adem Jashari bëri më tej në këtë rrugë.

Njëkohsisht ai po shkruante edhe vizionin e ri të kohës që po vinte dhe këtë nuk po e bënte me fjalë të mëdha, por krejt natyrshëm, duke kaluar përmes gjërave të shenjta për të.

Cilat ishin gjërat e shenjta të Adem Jasharit...

Flamuri ishte gjëja tjetër e shenjtë e Adem Jasharit. E kishte në ballin e kullave, e kishte në maqinën e tij, e kishte nëpër këngët që i dinte, e kishte në mal me vete, në fund të fundit e kishte aq pranë sa u bënë pjesë e njëri tjetrit. (…) Për besë, edhe sikur dhjetë herë shtet të ishte Kosova dhe të kishte dhjetë flamurë shtetërorë, Adem Jashari nuk do të ndahej nga flamuri dyshkabash, i cili ishte pjesë e jetës së tij.
· Në dhjetorin e vitit 1997 Adem Jashari dhe Grupi i Drenicës dërgojnë një letër, letra e fundit e tyre kjo, në strukturat që i takonin. Janë disa faqe, të shkruara nga Hamza dhe e firmosur nga të gjithë të tjerët. Në të gjitha rrjeshtat nuk është shkruar asnjë fjalë për vete, asnjë fjalë për familjen e tij dhe nuk e kishte pasur kurrë, gjithë jetës së tij, në mend një gjë të tillë. Me një respekt të jashtëzakonshëm shkruan për Abedin Rexhën dhe luftën e tij, tregon se si luftuan shokët, si vepruan për të patur një qendresë sa më të fuqishme dhe vetëm në fund, si duket duke e ndjerë se lufta do të ishte shumë më tepër se deri atëherë, bën një kërkesë, tepër të zakonshme, "kemi nevojë për më shumë armatim".
Adem Jashari është njeriu që hyn dhe del nëpër legjendë, ashtu si njerëzit e zakonshëm hyjnë e dalin nëpër oborrin e shtëpisë së tyre. Mbi të gjitha miti i tij, legjenda dhe e verteta për të ka një akt kulmor, në tri kohë të ndryshme, që lidhet me tri rrethimet që i janë bërë kullës së tij.

Në jetën e kujtdo, pra edhe në jetën e Jasharëve, zënë vend natyrshëm gjërat që i kanë më për zemër, që i kanë bërë të shenjta dhe i mbajnë ashtu, deri sa të kenë frymën e fundit. Adem Jashari, njeri i fjalës së paktë, kishte bërë shenjtërimin e gjërave, për të cilat, jo vetëm i a vleje të luftoje, por edhe të flijoheshe. Kur e kishte menduar një gjë të tillë, ai e kishte quajtur çdo gjë të zakonshme e normale, njëlloj si ditët e jetës së përditshme, si frymëmarrja e zakonshme apo përtëritja e stinëve.

Por le të sjellim disa shembuj për të shkuar tek gjërat e shenjta të Adem Jasharit dhe të gjithë Fisit të tij.

Shembulli i parë ose shenjtërimi i parë:
Në thyerjen e natës së 30 janarit 1991 ndodh rrethimi i parë i Jasharëve. Tre djemtë e shtëpisë, Rifati, Hamza dhe Ademi, pasi nisin luftën, çajnë rrethimin dhe zënë vend bri malit, pikërisht aty ku sot ndodhen varrezat. Prej atje vazhdojnë të luftojnë, pasi u kanë ardhur në ndihmë edhe bashkëluftëtarët e tyre.

Baca Shaban ka qëndruar gjatë tërë kohës në kullë, stoik si ai, i qetë, duke e ditur se tashmë lufta ka nisur dhe si çdo luftë, edhe ajo do të ketë të rënët e saj. Policia serbe, pasi kishte lënë të vrarët e parë, përforcohet me mjete luftarake: vijnë helikopterët, tanku fillon të lëvizë drejt kullave dhe më në fund futen në oborrin e shtëpisë.

Kur futen brenda, njëri prej drejtuesve të policisë serbe e pyet bacën Shaban: "Të kujt janë gjithë këto shtëpi dhe pasuri?".

- Të miat, të djemve dhe të nipave të mi - i a kthen baca Shaban, ndërsa oficeri, duke parë rreth e rrotull, gjithë atë mall e gjë, i drejtohet edhe një herë plakut të urtë: "A kanë mend këto djemtë e tu që po luftojnë, kur i kanë gjithë këto të mira?"

- Po, i kanë, veç liri nuk kanë - i kthen baca Shaban dhe ata fillojnë ta godasin, të tërbuar nga përgjigja e qetë dhe e urtë e plakut të shtëpisë. Pastaj fillojnë e godasin edhe Lulëzimin që bën ti dalë për zot gjyshit të tij.

Në të vertetë Jasharët i kishin të gjitha, mall e gjë, shtëpi të ngritura dhe që mund të ngrinin edhe në të ardhmen, toka dhe livadhe, vaden e ujit dhe maqina, një jetë të sigurtë ekonomike dhe mund ta shkonin ashtu gjithë jetën e tyre, duke pritur që dikush tjetër t'i lëviste gjërat nga vendi. Mund ta bënin këtë. Jo pak e kishin bërë, ishin mbyllur rreth avllisë së oborrit të tyre sa pa rënë nata dhe kishin fjetur, në gjumin e madh të harresës.

Adem Jashari nuk mund ta bënte këtë, sepse e kishte të shenjtë lirinë. Dhe nuk e kishte në përmasa të zakonshme, ashtu si mund ta kenë edhe shumë të tjerë. Ai i falej asaj, e adhuronte atë, e kishte vënë mbi veten dhe mbi gjithë fisin e tij.

Kjo do të thonte se ai kishte pasur një fillesë të mbarë drejt pavdekshmërisë. Nuk e kishte bërë me mendje një gjë të tillë. Zakonisht gjërat e shenjta njerëzit i mbajnë thellë vetes së tyre. Adem Jashari e kishte mbajtur kështu, thellë vetes, dëshirën për të qenë i lirë, qoftë edhe me kulla të djegura, qoftë edhe pas rënies së tij.

Shembulli i dytë ose shenjtërimi i dytë:
Ishte viti 1989. Kohë e turbullt, por jeta duhej vazhduar gjithësesi. Duheshin përshpejtuar brezat, duheshin bërë dasmat, duheshin marrë nuset. Mirëpo në këtë vit fatkob policia serbe dilte nëpër rrugë, ndalonte krushqit e dasmorët, i zbriste nga makinat apo u prente udhët, i hiqte flamurin dyshkabash dhe ua shkilte me këmbë, ua griste dhe pastaj fillonte të qëllonte. Kështu kishte ndodhur jo vetëm në këtë vit fatkob, kështu kishte ndodhur që kur mbahej mend se kishim filluar të jetonin nën shkja. Kishte pasur këngë për njerëzit që nuk e kishin hequr flamurin dhe ishin vrarë për të. Por në fundin e një shekulli kjo ishte edhe më e rëndë.

Në këtë vit martohej një mik dhe bashkëluftëtar i Adem Jasharit. Më pas ai do të ishte edhe përfaqsuesi i tij në perëndim, Ramiz Lladrovci "Veshi". Njerëzit në shtëpinë e vjetër të Lladrovcëve ishin bërë gati të niseshin për të marrë nusen. Në dhomën e dasmorëve hyri Fehmi Lladrovci.

"O njerëz, u tha, po nisemi me marë nusen" Të tjerët miratuan me kokë dhe dikush bëri të ngrihej. Fehmiu vazhdoi. "Nusen do e marrim me flamur". Të tjerët përsëri tundën kokat. " Mirëpo flamurin nuk e japim. Në se dalin përpara milicët serbë, luftën e bëjmë dhe flamurin nuk e japim. Mendohuni mirë, kush e ndjen veten të aftë për të mbrojtur flamurin, le të bëhet gati, të tjerët, nuk ua marrim për të keq, le të rrinë në shtëpi".

Kur doli nga dhoma, Fehmiu u tha miqve të afërt: "Çojini fjalë Adem Jasharit, tregoni se po shkojmë të marrim nusen me flamur dhe flamurin nuk e japim".

Asaj dite Ademi kishte një rast gëzimi në shtëpinë e tij. Mirëpo i lë të gjitha, merr makinën, e ngarkon me pushkë automatike dhe mitraloz, fut në sediljen prapa bombat e borës dhe fishekë të tjerë, mbështjell rreth saj flamurin e madh, mbi kokë vë kësulën e bardhë dhe niset.

E kishin thirrur miqtë e tij. Por nuk ishte vetëm kjo, atë e kishin thirrur se donin të mbronin flamurin, se ishin të gatshëm të luftonin për flamurin dhe e dinin mirëfilli se asaj dite duhej një burrë si Adem Jashari. Flamurit i duhej një njeri i tillë. Ishte viti 1989, dy vite para se të ndodhte rrethimi i parë i kullës së tyre dhe të niste kështu të shkruhej historia e legjendshme e Jasharëve.

Kam pyetur më vonë tek Lladrovcët, se si kishte ndodhur më pas. Makinat ishin nisur. Në mesin e tyre qëndronte Adem Jashari, i heshtur, i bindur se po bënte detyrën e tij, i gatshëm të sakrifikohej. Si duket policët kishin marrë vesh se do të kishte qëndresë, askush nuk i ndali. Në shtëpinë e nuses u shkrepën armë sa të dëgjoheshin dhjetra kilometra tej, por as në kthim askush nuk i ndali.

Më shumë se dhjetë vetë ma kanë treguar këtë histori. Të gjithë njëlloj dhe të gjithë, po ashtu, njëlloj të gëzuar se u kishte rënë në fat të udhëtonin një herë me Adem Jasharin për të mbrojtur flamurin.

Flamuri ishte gjëja tjetër e shenjtë e Adem Jasharit. E kishte në ballin e kullave, e kishte në maqinën e tij, e kishte nëpër këngët që i dinte, e kishte në mal me vete, në fund të fundit e kishte aq pranë sa u bënë pjesë e njëri tjetrit.

Për besë nuk e di se çfarë do të kishte thënë AdemJashari për flamurin e sotëm të Kosovës. Nuk e di, por mendja ma merr se do të kishte rrudhur supet, do të ishte munduar të gjente diçka nga ajo që kishte pasur dhe në se nuk do e kishte gjetur, do të kishte thënë " le të jetë hë për hë edhe ky, deri sa të bëhemi një shtet dhe vjen prap flamuri ynë, që edhe kështu nuk po e heqim".

Për besë, edhe sikur dhjetë herë shtet të ishte Kosova dhe të kishte dhjetë flamurë shtetërorë, Adem Jashari nuk do të ndahej nga flamuri dyshkabash, i cili ishte pjesë e jetës së tij.

Shembulli i tretë:
Isha mik një natë tek familja e Jasharëve dhe, pas bukës, ndërsa po pinim çajin tradicional, të cilin unë e pëlqej vetëm kur jam me drenicakë, filluam të shohim disa filmime nga jeta e familjes së tyre, para ngjarjeve të marsit të vitit 1998. Ishte një ditë e zakonshme, krejt e zakonshme, gjithë diell, ftohtë, pasi kishin ngrirë rrëkezat e ujrave dhe Adem Jashari ishte me fëmijë dhe nipër në oborrin përbri. Fëmijët po luanin me njeri tjetrin, ai krasiste diçka, pastaj fliste e luante me fëmijët, diçka i ngacmonte dhe ata i përgjigjeshin, pushka ishte lënë pak mënjanë, kishte një sopatë në dorë dhe herë pas here çante dru. Sytë i shkelqenin më shumë se zakonisht, ndjehej se ishte i lumtur në këtë çast pushimi, kur kishte lënë pas, qoftë edhe përkohsisht punët e luftës. Herë pas here shikonte andej nga ku duhej të ishte mali.

Pastaj e kam parë tek rrinte me nënën e tij, mbesen e Shaban Polluzhës së njohur, e kam parë tek ia merrte duart e buta , me rrudhat e moshës, në duart e tij të forta, por që jo rastësisht i përkdhelnin aq butë. I sherbente asaj, i a rregullonin dy djemtë, ai dhe Hamza, jastëkun pas supeve, qeshnin me të, pastaj diçka i thonin për vitet e saj që nuk po plaknin dhe, pas një copë here, ndërsa po nisej për në aksion, i thonte, krejt zakonshëm, si të shkonte për një punë të çfarëdoshme " hajt, natën e mirë e bafshi".

Gjithshka ishte më shumë se e zakonshme, ishte , si të thuash, një fragment nga jeta e secilit bujk . Kushdo mund të ishte ai, por në se e vështroje me vemendje , mund të dalloje shumë lehtësisht mallin e tij, ndjenjën e afërsisë, të respektit dhe të mirënjohjes për familjen e tij.

Adem Jashari e kishte të shenjtë familjen e tij. Ky ishte një tjetër shenjtërim i tij. Ai përgjërohej për nënën dhe fëmijët, për dajallarët dhe nipërit e mbesat, kishte një marëdhnie shumë të afërt me të atin e tij, si prind, si mësues dhe si prijës, bënte hoka me të vllain e tij më të madh, të cilin e vinte mbi gjithçka.

Rifat Jashari kujton, kur u kthye në vitin 1996, ilegal në shtëpinë e tij:

"Kur shkova të flë, Ademi m'i solli armët dhe disa bomba, ndërsa unë i thashë: "Largomi këto "hekura" se unë nuk rehatohem natën". Ademi më tha "Ja ku i ke dhe bën çfarë të duash me to". Para se ta mbyllte derën e dhomës, më dha një porosi: "Nëse vijnë më tepër se dhjetë policë, lajmëromë, për më pak, bëj çka të duash se nuk e prishi gjumin".

Ai kishte të drejtë të shejtëronte familjen e tij, e cila, asnjëherë, edhe në momentet më të vështira nuk i tha se ku po shkon në rrugën e tij dhe se mund të kishte pasoja e gjithë familja. Asnjëherë nuk i thanë të mos bënte tutje, por i ndenjën aq afër, sa në fund dhanë edhe jetën me të.

Gjithë jetën, për 300 vite me rradhë fisi i Jasharëve kishte qenë në të këputur të perit të jetës. Gjithë jetën kishte qenë vetëm një trashëgimtar, vetëm baca Shaban do të kishte tre djem. Dhe ky fakt, tronditës deri në thelbin e tij, do të përbënte edhe kujdesin e jetës së Ademit.

Shpesh herë, miq e dashamirë, ikshin përpjekur të largonin disa nga djemtë e vajzat e familjes së Jasharëve. Nga njëherë edhe i kishin marrë me vete dhe ishin nisur për rrugë, por në kthesën e parë, nipërit e mbesat kishin bërë pas dhe ishin kthyer. Askush nuk mund t'i hiqte prej vatrës së tyre.Askush nuk mund t'i ndante nga njëri tjetri.

Tregon Rifat Jashari :

"Thirra një herë në shtëpi dhe fola me Fitimin, një djalë timin. Më tha se po lasdrohem mor babë. "lazdrohu, lazdrohu, i thashë, se tash vij në shtëpi dhe flasim për lazdrimin tënd. "Eh babush, babush, më tha, kur të vish në shtëpi të ka marrë malli, besa të ka këputë malli e ke me e harrue lazdrimin tim". Ka djalë, që po "lazdrohej", në natën e 6 marsit do të vritet në oborrin e shtëpisë, duke luftuar me mitraloz, por nuk e kishte bërë mendjen të ikte nga shtëpia.

Në netët e njohura të marsit, kur e gjithë shtëpia ishte rrethuar trefish dhe rrethimi vazhdonte të thellohej, e gjithë familja e tij ishte aty. Pak më parë, katër nipër e mbesa ishin nisur tek dajallarët, të tjerët ishin aty. Ata që mund të luftonin kishin marrë armët. Të tjerët kishin pritur se mos burrave të shtëpisë u duhej ndihma e tyre. Nuk e kishin bërë ndër mend të dorëzoheshin, të prangoheshin, të torturoheshin, të merreshin nëpër këmbë. Kishin bërë mend të vdisnin në se do të duhej.

Dhe kishin ecur deri në fund në rrugën e njohur të qëndresës, duke u bërë pjesë dinjitoze e mitit të Jasharëve. Nuk do të kishte mundur të donte Kosovën apo Shqipërinë, ashtu si i donte Adem Jashari, në se nuk do të kishte adhuruar familjen e tij dhe në se kjo familja nuk do të kishte qenë pjesë e dinjitetshme e jetës së tij.

Shembulli i katërt:
Në dhjetorin e vitit 1997 Adem Jashari dhe Grupi i Drenicës dërgojnë një letër, letra e fundit e tyre kjo, në strukturat që i takonin. Janë disa faqe, të shkruara nga Hamza dhe e firmosur nga të gjithë të tjerët. Në të gjitha rrjeshtat nuk është shkruar asnjë fjalë për vete, asnjë fjalë për familjen e tij dhe nuk e kishte pasur kurrë, gjithë jetës së tij, në mend një gjë të tillë. Me një respekt të jashtëzakonshëm shkruan për Abedin Rexhën dhe luftën e tij, tregon se si luftuan shokët, si vepruan për të patur një qendresë sa më të fuqishme dhe vetëm në fund, si duket duke e ndjerë se lufta do të ishte shumë më tepër se deri atëherë, bën një kërkesë, tepër të zakonshme, "kemi nevojë për më shumë armatim".

Sa herë që e kam lexuar atë letër, kam menduar për njeriun që i kishte vënë shokët mbi veten e tij, që e kishte të shenjtë miqësinë dhe fjalën e dhënë, që nuk e fillonte kurrë nga vetja, por nga të tjerët.

Është i njohur fakti se Ademi ishte fjalëpak. Nuk i donte dhe as nuk i duronte fjalët e gjata. Por e donte miqësinë me njerëzit e luftës, me njerëzit e zakonshëm, nuk u thonte kurrë fjalën e rëndë. Sepse ndonëse nuk fliste gjatë, bile - bile fliste tepër pak, ai e nderonte fjalën.

Në gjithë rrethimin e parë, të 30 dhjetorit 1991, Adem Jashari, si e mban mend i vllai i tij, Rifati, ka folur veç dy herë. Herën e parë i thonte të vllait "Veç mos e lësho frontin aty". Herën e dytë, kur i është afruar kullës, policët serbë kishin qenë duke hyrë në oborr. Menjëherë ka hapur zjarr mbi ta, duke i sharë në atë serbishten që ai e dinte fare pak: "Ku po shkoni he nënën e çetnikëve ua ..." u ka bërtitur atyre dhe për nja 4-5 minuta aty i ka shkuar flakë e verdhë.

Askush nuk e mban mend që Adem Jashari ti ketë thënë fjalën e rëndë. zakonisht, si kujtojnë shokët e tij, ai për dikë që nuk e donte thonte veç " hajt hup aty", si për të dashur ta bënte të paqenë njeriun që nuk e dëshironte, por fjalën e rëndë nuk i a thonte. Sepse e nderonte fjalën si rradhë kush, edhe pse e fliste në të rradhë.

Adem Jashari është njeriu që hyn dhe del nëpër legjendë, ashtu si njerëzit e zakonshëm hyjnë e dalin nëpër oborrin e shtëpisë së tyre. Mbi të gjitha miti i tij, legjenda dhe e verteta për të ka një akt kulmor, në tri kohë të ndryshme, që lidhet me tri rrethimet që i janë bërë kullës së tij.

Çfarë ndodhi në tri rrethimet e kullave të Jasharëve?...

· Një ditë para sulmit, aty nga mesdita, Rifat Jashari, gjithnjë me merakun për njerëzit e tij, bisedon në telefon me Hamzën. Pas fjalëve të zakonshme, fjala është për një armatim të rëndë, i cili mjerisht ende nuk kishte arritur në Prekaz. Edhe në qeverinë e atëhershme " të Bukoshit", ku kishin kërkuar 600 mijë marka, për të blerë 1000 automatikë, kishin gjetur një derë të mbyllur.

- "Çka i keni hallet"- pyet Rifati
- "Veç po pritet momenti"- i përgjigjet Hamza.
- "A keni tesha me dalë deri në verë"- e pyet përsëri Rifati, duke nënkuptuar armët.
- Tjetri atje larg e kupton dhe i thotë: "Me këto armë që kemi, besoj se do t'ja dalim".

18 orë më vonë, pas kësaj bisede në Prekaz do të nisë lufta…

· Është një dëshmi tronditëse, por edhe e jashtëzakonshme. Sepse gjithçka që u zhvillua në ato tri ditë ishte e jashtëzakonshme, ishte epike, ndoshta e papërsëritshme në të gjithë historinë botërore. Nuk njoh një rast tjetër të tillë, kur 57 vetë të një fisi dhe të një ideali, do të jepnin jetën " si me le", nuk njoh ndonjë rast tjetër, kur në tri ditë lufte, 27 vetë të një familje do të flijoheshin.

Kullat e Jasharëve në harkun kohor të shtatë viteve janë rrethuat tri herë nga forcat policore serbe, ushtarake e paraushtarake, që nga çetnikët e zakonshëm dhe deri tek kryeçetniku, krimineli i njohur Arkan. Kjo është e njohur tashmë. Është si të thuash një e vërtetë reale që padashje të shkon në mend se, edhe kështjella e Krujës është rrethuar tri herë, që nga jeniçerët e zakonshëm dhe deri tek sulltanët.

Të jetë rastësi? Ndoshta, por në jetën e Jasharëve janë kaq të shumta rastësitë e tilla, sa dashur padashur mendimi të shkon tek brysja e legjendave, formësimi i tyre. Ata u ngjizën me njera tjetrën, krejt natyrshëm, saqë shpesh herë mendon se e ke të vështirë të gjesh se ku mbaron miti dhe fillon legjenda, ku është e vërteta dhe mitizimi. Mirëpo, kur qetësisht ndjek gjithë rrjedhën e ngjareve, "rastësitë" që nuk janë më si të tilla, e kupton se më shumë se gjithçka ishte një domosdoshmëri, kërkesë për rilindje të kombit.

Rrethimi triherash i Jasharëve është si në tregimet biblike, dhe po ashtu si në ato tregime, pas tyre vjen ringjallja, ringritja. Dhjetë vite pas është e natyrshme të dihet, ose më saktë të shpallet, se çfarë ndodhi pas secilit rrethim të Jasharëve, çfarë gjëje e re ndodhi në jetën e kombit, shkuan huq ata si mund të kenë shkuar shumë gjëra të tjera, apo u sendertuan diku.

Shkurt mund të thuhej se rrethimi i parë zgjoi krejt Drenicën, mund të thuhet se rrethimi i dytë i Jasharëve zgjoi Kosovën, ndërsa rrethimi i tretë ishte akti madhor që zgjoi gjithë shqiptarët, kudo që ishin.

Rrethimi i parë bëri të ditur se ishte shpallur qëndresa dhe kjo do të vinte përmes njërit nga zërat më të ndjeshëm të rezistencës, Drenicës; rrethimi i dytë qartësoi se Kosova kishte filluar rilindjen dhe se burrat, që kishin vendosur të mos ia kthenin shpinën pushtuesit, ishin ende në Kosovë, të strukturuar reth ushtrisë Çlirimtare të Kosovës; rrethimi i tretë hodhi këmbanat e zgjimit për të gjithë shqiptarët si çasti i mbramë dhe shansi i fundit që mund të kishim për të qenë komb i lirë në të gjitha përmasat e kombit, ose më saktë, në të gjitha përmasat e mundshme, sa më të mundshme të kombit.

Disa herë në këtë shkrim i jemi rikthyer rrethimit të parë të Jasharëve në natën e 30 dhjetorit të vitit 1991. Ajo që ka tërhequr vemendjen gjithnjë është bulimi i njerëzve me armë në malin bri kullave të Jasharëve, sikur e gjithë Drenica ishte shkulur aty. Ky është një fakt që dihet, por ajo që ende nuk është spjeguar mirë qëndron në të vërtetën se si është e mundur, që në fundin e vitit 1991, ashtu papritmas, pa asnjë thirrje, në të kundërtën e asaj që predikohej në Velani, për urtësim dhe bindje, të mblidheshin në fare pak orë me qindra e mijëra burra. E pra ishte fund viti, ishte dimër, natë e ftohtë, rrugët e zëna jo vetëm nga bora, por edhe nga forcat policore, e megjithatë, pa asnjë lloj urdhëri, burrat vinin të luftonin.

Kaq vite pas kësaj ngjarje duhet menduar për dy gjëra: për atë mekanizëm të jashtëzakonshëm, i cili i vë në lëvizje njerëzit, gjithnjë e më shumë drejt së panjohurës të qëndresës, drejt aktit final, luftës, si drejt një gjëje të zakonshme. Dhe e dyta, fakti që ato nuk po shkonin drejt kujtdo, sepse deri në atë kohë shumë njerëz ishin sulmuar, kishte të vrarë, kishte të burgosur, flamurë të çjerrur, mirëpo njerëzit, edhe pse kishin pasur dhimbje, në të shumtën kishin qëndruar në shtëpitë dhe vatrat e tyre.

Tani ishte vënë në lëvizje një mekanizëm tjetër, krejt i panjohur për liderët politikë legalë, i kuptueshëm vetëm për ata që e kuptonin lirinë se diçka tepër jetësore, për të cilën nuk duhen fjalë të mëdha. Por ata nuk e jepnin veten thjeshtë e rastësisht; kishin pritur një shembull të madh, një shembull që i a vlente të ecje pas tij, dhe kur e kishin gjetur, kishin filluar lëvizjen masive, ashtu si ortekët.

Drenica, duke e pasur shembullin më afër se të tjerët, duke e pasur pjesë të vetes dhe bir të saj, kishte lëvizur e para. Sikur për asgjë të tjetër të mos ia kishte vlejtur kjo ditënatë, thyerja e 30 dhjetorit dhe agimi i 31 dhjetorit, qoftë edhe vetëm për këtë fakt, ajo është e bekuar në historinë e kombit. Njerëz, mos e harroni këtë.

Rrethimi i dytë i Jasharëve ndodhi me 22 janar 1998. Përsëri dimër, natë, ftohtë përsëri, në kulla do të ndodheshin djemtë e shtëpisë, baca Shaban dhe Hamza. Ndryshe nga herët e tjera, në sulmin e 22 janarit nuk do të marrë pjesë ushtria serbe, kishte ardhur pararoja e saj. Nuk do të ketë tanke, helikopterë, por "tigrat e çartur" të kriminelit Arkan janë ata që do të marrin përsipër thyerjen e rezistencës.

Në errësirën e natës, si hienat, paramilitarët e Arkanit janë shpërndarë dyerve të oborrit të kullave të Jasharëve. Kanë nisur me sulmin me synimin për të djegur e vrarë gjithçka që del përpara, fëmijë apo plak qoftë, njeri apo edhe një pulë qoftë. Ata kanë tentuar të hyjnë njëherësh në shtëpi dhe në kullë. Në kullë kanë hasur në rezistencë, sepse aty ka qenë baca Shaban dhe nipat e tij, Fitimi, Besimi dhe Kushtrimi dhe të gjithë kanë pasur armë dhe kanë luftuar me serbët për më shumë se një gjysëm ore. Mund ta mendoni këtë, në njërën anë banditë dhe kriminelë të sprovuar, dehur luftrash dhe krimesh, në kahun tjetër djem të rinj, ende pa kaluar nga fëmijria në rininë e herëshme.

Prej kullës është gjuajtur me automatikë dhe mitralozë, ndërsa Hamza, prej shtëpisë ku ka qenë, ka hedhur në drejtim të çetnikëve bomba dore, me çka serbët e shohin se kanë ndeshur në rezistencë të fortë dhe tërhiqen.

Adem Jashari nuk ndodhej asaj nate në shtëpi, sepse ishte te dajat në Llaushë, mirëpo askush nuk e ka ditur në se ishte ai apo nuk ishte brenda, pasi nipat, djemtë dhe burrat e shtëpisë bënin atë që duhej të bënin.

Rrethimi i dytë kishte ardhur pas shfaqjes së parë publike të ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, thuajse dy muaj më parë, me 28 nëntor 1997. Pas fjalëve kishte ardhur koha e pushkës. Njerëzit e kishin dëgjuar fjalën e tre drejtuesve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe, megjithëse ishin tubuar për një rast të dhimbshëm, si ishte vrasja e mësuesit Halit Geci, ishin ngritur në këmbë dhe në përjashtim nga çdo rregull, kishin duartrokitur, kishin thirrur, kishin brohoritur. Kishte ndodhur diçka e re, e jashtëzakonshme për mendimin politik, krejt të ndryshkur, për të thënë butë kështu, në Prishtinë; kishte qenë një akt jo vetëm miratimi, por edhe mbështetje.

Ndaj dita e 22 janarit 1998 ishte vazhdimi i asaj qe kishte ndodhur me 28 nëntor. Ishte momenti kur po "drenicohej" Kosova, në se mund të them kështu, dhe fakti, se vetëm gjashtë javë më pas do të kemi njëherësh tri qendra të tjera të mëdha lufte, Dukagjinin, Llapin dhe Shalën dëshmon se fara e hedhur në betejën e 22 janarit kishte qenë e frytshme.

Pas 22 janarit, të dyja palët, sepse tashti ishin dy palë si në çdo luftë, mendojnë e ka ardhur koha e ditës së fundme: serbët mendojnë se ka ardhur koha e ditës së fundme të Adem Jasharit dhe me këtë do të shkatrrohet e gjithë ngrehina e ngritur prej tij, Ushtria Çlirimtare e Kosovës; Adem Jashari mendon se ka ardhur dita e fundme e pushtimit serb të Kosovës. Janë dy llogari të ndryshme, të cilat, dashje pa dashje, duke qenë jo vetëm të ndryshme, por edhe thelbësisht të kundërta, do të sillnin patjetër një ditë tjetër. Cila do të ishte ajo?

Serbia po bënte gati rreth 5000 trupa elitë për rrethimin e madh, të tretin të Jasharëve. Adem Jashari po bëhej gati të niste luftën e madhe. Serbia thirrej e çirrej se këtu kishte qenë djepi i saj, Ushtria Çlirimtare e Kosovës nuk kërkonte asgjë më shumë se sa të gjitha popujt e botës: mëvetsinë në trojet e veta, shtetin e tyre, bashkimin e kombit. Ishte një dëshirë tejet fisnike e njerëzore, të cilën mund ta sjellin vetëm ata që janë të denjë për t'u flijuar në emër të saj.

Nëse do të kishte qenë vetëm kaq, gjërat do të ishin shumë më lehtë. Në skenën politike të Kosovës do të shfaqeshin, herë denjësisht dhe herë mjerueshëm, dy skaje, të cilat, sado që do të përpiqeshin vite më vonë t'i paraqitnin në një të vetme, nuk do të ishin ashtu.

Koha do të provonte se dy njerëzit që ishin në dy skajet e një litari do të kishin filozofi të ndryshme politike, vizione të ndryshme, burrëri të ndryshme. Njëri nga Velania, mbështjellë pas shallit, do të predikonte heshtjen, durimin, përuljen dhe kur do të vinte një ditë e ardhshme, do i bënte thirrje të gjithëve të nënshtroheshin, të ndaloheshin bombardimet, pasi familja e tij, gjoja e kidnapuar, ishte në rrezik. Tjetri do të bënte thirrje për qendresë, për ringritje, për ruajtjen e emërit dhe të identitetit, për shpalosjen e flamurit, i gatshëm të vetflijohej, jo fillikat, por me të gjithë njerëzit e tij. Njëri do të përpiqej të sillte në politikën shqiptare teorinë e "mos kundërshtimit të se keqes me dhunë", tjetri do të bënte të veten thënien e famëshme të Jusuf Gërvallës " në ballë të këtij populli dhe në ballë të tij vdekja do na vijë si përjetimi më i bukur i jetës sime"

Filozofia e qendresës ishte ajo që do të zinte vend në shpirtin e njerëzve që po ngriheshin. Ata kishin pritur gjatë, donin të kishin mitin e tyre, dhe këtë e gjetën. Sidoqoftë do të duhej të vinte 5 marsi që të dëshmohej se e vërteta e jetës së një njeriu dhe e një Fisi ishte shumë më e fuqishme se miti apo se legjenda.

Le të vijmë edhe një herë tek ajo që ndodhi dhjetë vite më parë...

Një ditë para sulmit, aty nga mesdita, Rifat Jashari, gjithnjë me merakun për njerëzit e tij, bisedon në telefon me Hamzën. Pas fjalëve të zakonshme, fjala është për një armatim të rëndë, i cili mjerisht ende nuk kishte arritur në Prekaz. Edhe në qeverinë e atëhershme " të Bukoshit", ku kishin kërkuar 600 mijë marka, për të blerë 1000 automatikë, kishin gjetur një derë të mbyllur

- "Çka i keni hallet"- pyet Rifati
- "Veç po pritet momenti"- i përgjigjet Hamza.
- "A keni tesha me dalë deri në verë"- e pyet përsëri Rifati, duke nënkuptuar armët.
- Tjetri atje larg e kupton dhe i thotë: "Me këto armë që kemi, besoj se do t'ja dalim".

18 orë më vonë, pas kësaj bisede në Prekaz do të nisë lufta.

Adem Jashari para se të nisnin gjuajtjet e serbëve ulet te fëmijët dhe u thotë të mos frikohen. Deri në fund ai mbetet njeriu i lidhur me njerëzit e tij. Është një luftë që zgjat tri ditë dhe tri netë. Në ditën e parë do të vritej vetëm bashkëshortja e Adem Jasharit, ndërsa ulej nga kati i tretë i kullës ku kishte shkuar për të marrë municionin reservë për burrat që luftonin. Në ditën e dytë granatimet dhe bombardimet do të vritnin fëmijët e vegjël dhe gratë e shtëpisë. Do të mbetej vetëm Besarta, rrëfimi i së cilës pastaj do të jetë aq i jashtëzakonshëm, sa të bën të kuptosh se nga ai Fis vetëm ashtu mund të flitet. Ajo do të dëshmojë për rrjedhën e luftës, për lëvizjen e burrave nga njëri pozicion në tjetrin, për Kushtrimin 13 vjeçar që do të vritej i fundit, me automatik në dorë, pasi pak më parë ishte vrarë bali Adem, do të tregonte se si " ai që vritej merrej nga të tjerët dhe skajohej në një pjesë të bodrumit, ndërsa bali Adem dhe baba Hamza me djemtë do të rezistonin në pozicionet e tyre", do të tregonte se mbështeteshin tek ajo e motra më e vogël dhe Hidajetja, vajza e bacit Rifat, ndërsa dëgjonte tek i kërcitnin kockat e thyera, por nuk rënkonin; do të dëshmonte se kur kishte kaluar oborrit, pas mbarimit të luftës, oborri ishte mbushur me trupat e vrarë të ushtarëve serbë.

Është një dëshmi tronditëse, por edhe e jashtëzakonshme. Sepse gjithçka që u zhvillua në ato tri ditë ishte e jashtëzakonshme, ishte epike, ndoshta e papërsëritshme në të gjithë historinë botërore. Nuk njoh një rast tjetër të tillë, kur 57 vetë të një fisi dhe të një ideali, do të jepnin jetën " si me le", nuk njoh ndonjë rast tjetër, kur në tri ditë lufte, 27 vetë të një familje do të flijoheshin.

Sulmi ndaj Jasharëve ishte vetëm një pjesë e planit të ushtrisë, policisë dhe paraushtarakëve serbë për të asgjësuar Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe mitin e saj, Adem Jasharin. Epiqendra e goditjes ishte Prekazi, por goditjet u bënë në të gjitha anët e Drenicës. Shumë shokë provuan që atë ditë, brenda ditës ose brenda natës, të depërtojnë në Prekaz, por nuk arritën. Tentuan edhe nga Rezalla, nga Abria, nga Llausha dhe nuk mundën të depërtojnë, pasi plani strategjik i Serbisë ishte i tillë, që e gjithë zona të jetë nën një rrethim të disafishtë.

Adem Jashari u vra në oborrin e shtëpisë së tij, por jo për të mbrojtur pragun e shtëpisë apo ngrehinën e kullave të tij. Kishte "politikanë", edhe në Shqipërinë londineze, të cilët deshën të mbyllin luftën e UÇK-së në rrethinat e pragut të shtëpisë. Asaj kohe doli edhe një thirrje e prapshtë "të mbrojmë pragun e shtëpisë", dolën disa sejmenë për të mbledhur armë e mjete logjistike për fshatin e tyre, thua se Jasharët ishin sakrifikuar thjeshtë e vetëm për bahçen e tyre, për fisin e tyre, për fshatin e tyre.

Ishte njëra nga përpjekjet për të shmangur luftën e përgjithshme, për ta copëtuar atë dhe çuditërisht bëhej nën jorganin e fjalëve të mëdha patriotike si "gjithçka për pavarësinë e Kosovës", kur natën, ashtu tinzisht, mendonin se po ikte shpejt e shpejt koha e "fshatarëve, të paditurve" dhe po vinte koha e tyre, e kompromiseve.

Ajo që ndodhi pas rënies së Jasharëve i ngjan një mrekullie. Në të vërtetë askush nuk e besonte se ishte vrarë Adem Jashari. Po i kthehem një kujtimi vetjak. Pas demonstratës së 9 marsit në Shtutgart, drejtuesit e saj kishin menduar edhe për një tubim në një sallë të mbyllur, me disa qindra vetë. E kam në memorjen time atë ditë, kur gjithçka sikur kishte ngrirë në pritje të fjalës së mirë. Aso kohe, pas fjalës së zakonshme nga drejtuesit, bëheshin pyetje. Më shumë bëheshin me shkrim dhe mund të veçoj dy prej tyre. Njera ishte shkruar, thuajse njëlloj nga shumë pjestarë të tubimit "A është e vërtetë se është vrarë Adem Jashari?". Ndërsa pyetja në tjetrën ishte shkruar nga një vajzë, e cila pyeste thjeshtë se " a lejohen vajzat në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës".

Në atë sallë dy vite më parë kishim bërë një tubim tjetër dhe më shumë na kishin kundërshtuar, se na kishin përkrahur. Tani mendimi i të gjithëve ishte tek e vërteta rreth jetës apo rënies së Adem Jasharit, dhe, mes kësaj pritje vinte pyetja e një vajze të re, në se do të lejohej të shkonte në rradhët e njerëzve të luftës.

Menjëherë pas tubimit unë bëra shkrimin "A vdiq Adem Jashari", botuar të pasnesërmen në "Zëri i Kosovës" dhe e kam për nder që ky ishte shkrimi i parë në publicistikën tonë për Adem Jasharin dhe të vërtetën e tij.

Por në mendje më ka mbetur ajo sallë e ngrirë, që priste, dhe pyetja e asaj vajze, që nuk e njoha kurrë, por që më vonë më thanë se ishte kthyer në Kosovë dhe vazhdonte të luftonte.

Adem Jashari u bë mit pasi ishte kthyer më parë në forcën e njerëzve të tij. U bë legjendë, pasi ishte më parë e vërteta e njerëzve të tij.

Të shkon mendimi edhe diku tjetër: Ç'u bënë rrethuesit, hordhitë, njerëzit që morën pjesë në masakra, ç'u bë Arkani dhe pasuesit tij? Shumë pej tyre janë vrarë, ose nga forca e ndëshkimit të shqiptarëve në luftë, ose në përleshjet kriminale. Mbi varrin e tyre është heshtja, mbi jetën e tyre është përbuzja. Askush, me fare pak mend në kokë, nuk mund të mburret se kam qenë shok i kriminelit Arkan. Ashtu si jetoi, ashtu vdiq, si qen.

Ndërsa në dhjetë vite, tek Jasharët kanë shkuar mbi 7 milion njerëz, janë përulur para tyre, nga të gjitha viset, nga të gjitha shtetet. Kështu do të ndodhë deri sa të jetë jeta....

Sepse

Jasharët, edhe kur nuk ishin, ne i ndjenim. Si u bënë të ndjeshëm ata edhe pas rënies së tyre... Le të themi edhe këtë...

Me 8 mars të vitit 1998, nga qyteti i largët gjerman Mynih, drejt Kosovës, do të merrnin rrugën disa nga shokët e Adem Jasharit, mes tyre Fehmi Llladrovci, Sami Lushtaku, Xheva Krasniqi - Lladrovci, Xhemë Gashi, Mirush Daka - komandant "Korbi", Gani Paçarizi, disa makina rradhasi. Ishte fillesa e kthimit të madh. Nga ana tjetër e rrugëve kishte filluar udhëtimi i Fatmir Limajt, Adem Grabovcit, Shukri Bujës, Ismet Jasharit - komandant Kumanova, gjithnjë e më shumë do të kishin pikëtakimin e tyre në Kosovë. Në fare pak muaj rikthehen në Kosovë më shumë se dhjetë mijë vetë. Edhe sikur të kishte qenë gjithçka e organizuar mbi bazën e një shteti të fuqishëm, nuk do të mund të ishin kthyer më shumë. Maqina të tëra që lëviznin ditën dhe natën, autobuzë, njerëz të strukturuar, të cilët, kur kishin kaluar në këtë anë të kontinentit, ishin lodhur, kishin bërë hesape pas hesapesh, dhe tani, kishin vetëm një ëndërr, të jenë aty ku kishin luftuar Jasharët, në Kosovë.

Lufta kishte pushuar. Pas gjithë atyre krismave dhe gjëmimeve, vetëm për një çast të shkurtër u vendos heshtja. Askush nga forcat ushtarake serbe nuk po lëviste. Pritën disa çaste, të cilat sigurisht u janë dukur si orë të gjata, dhe pastaj filluan të lëvizin. Filluan përsëri të hedhin bomba dore dhe gaz lotsjellës.Gjuanin edhe duke u futur brenda. Filluan të kontrollojnë dhe e diktuan se vajza e vogël, Besarta, ishte ende gjallë. Ishte strehuar në një qoshe, afër maxhes, aty ku ishin çezmet e ujit, nën koritën e betonit ku laheshin enët. Nga frymëmarrja policët e diktuan se ishte gjallë. Iu afruan, e nxorën prej aty, e qitën në oborrin e përgjakur dhe filluan ta pyesin për balin Adem, i cili ishte i vrarë para shkallëve.

"A është ky Adem Jashari?" - i thanë.

Vajza e vogël e dinte tashmë se bali Adem ishte vrarë, ajo nuk e dëgjonte më këngën e tij, por ata nuk ishin ende të sigurtë në se ishte ai, ende kishin drojen e ringritjes së tij. Adem Jashari, pak ditë më parë, kishte shkurtuar mjekrën e derdhur të tij, dhe kjo i bënte të pasigurtë në njohjen e njeriut që i kishte shkulur, përkohsisht nga pozicionet e tyre dhe që do i shkundte përjetsisht nga Kosova.

Vajza e vogël, ajo Besarta e jashtëzakonshme, i përgjigjet krejt shkurt " Ky nuk është bali Adem, është një djalë prej Llaushe, Abdullah, i thonë. Ademi e Hamza, i thotë, nuk janë këtu...."

Besarta kishte patur të drejtë. Ademi e Hamza nuk mund të ishin aty. Kishte filluar ngjizja e legjendës së tyre... Dhe ndodhi ajo që është e natyrshme të ndodhë me të gjithë paslegjendat.... Do të kthehem tek disa shembuj...

Me 8 mars të vitit 1998, nga qyteti i largët gjerman Mynih, drejt Kosovës, do të merrnin rrugën disa nga shokët e Adem Jasharit, mes tyre Fehmi Llladrovci, Sami Lushtaku, Xheva Krasniqi - Lladrovci, Xhemë Gashi, Mirush Daka - komandant "Korbi", Gani Paçarizi, disa makina rradhasi. Ishte fillesa e kthimit të madh. Nga ana tjetër e rrugëve kishte filluar udhëtimi i Fatmir Limajt, Adem Grabovcit, Shukri Bujës, Ismet Jasharit - komandant Kumanova, gjithnjë e më shumë do të kishin pikëtakimin e tyre në Kosovë.

Në fare pak muaj rikthehen në Kosovë më shumë se dhjetë mijë vetë. Edhe sikur të kishte qenë gjithçka e organizuar mbi bazën e një shteti të fuqishëm, nuk do të mund të ishin kthyer më shumë. Maqina të tëra që lëviznin ditën dhe natën, autobuzë, njerëz të strukturuar, të cilët, kur kishin kaluar në këtë anë të kontinentit, ishin lodhur, kishin bërë hesape pas hesapesh, dhe tani, kishin vetëm një ëndërr, të jenë aty ku kishin luftuar Jasharët, në Kosovë.

Nuk e kam njohur nga afër djalin e dëshmorit të madh Hasan Ramadani, llapjanin e njohur, i cili, bashkë me të bijën, Fitnetin, luftoi kundër rrethimit serbomadh deri sa u vranë. Ngjarjen ma ka treguar miku im, Besnik Mehaj. Besniku, sëbashku me vllezërit, Naser dhe Qemal Idrizi, ashtu si ati i tyre, janë ndër të herëshmit në lëvizjen e organizuar ilegale në dobi të luftës, miq të afërt të Fehmiut, Xhevës, Jashar Salihut, Ilir Konushevcit. Që në fillimet e luftës Besniku ishte i strukturuar në grupin e dërgimit të vullnetarëve në radhët e UÇK-së. Një ditë lajmërohet tek ai i biri i Hasan Ramadanit dhe i thotë se kërkon të shkojë në luftë. Besniku e njihte historinë e familjes së tij, ishte droja se mund të vritej, bisedon edhe me shokët e Llapit dhe mendojnë të heshtin. Disa ditë më pas, i biri i Hasan Ramadanit merr rishtas në telefon dhe u thotë "O burra, ndoshta po tuteni se mos më ndodh gjë, edhe mundet, por mendjen e kam nda. Do të shkoj. Bëni mirë me më fut në grupet e organizuara, mos të shkoj fillikat, se rrugët e kufirit nuk i di e mund të bie pa u futur në Kosovë dhe kjo do të jetë dhimbje.. e sa për të tjerat hiq mos keni merak..."

Nga jashtë Kosovës filloi lëvizja e madhe e kthimit, e mbështetjes logjistike. Bota filloi të ndryshojë mendje, se tashmë nuk ishte fjala për një lëvizje klandestine të pallogaritshme, por ishte lindja e një force të re, e cila, sikur asgjë tjetër të mos kishte, mjaftonte vetëm fakti se ishte ngritur mbi themelin e një qëndrese të jashtëzakonshme, do të ishte e mjaftueshme për t'u ngritur.

Njeriu i heshtur Adem Jashari bëri që të shkrinin akujt e diplomacisë botërore, gjë që nuk e kishte bërë askush më parë, të dilte nga anonimati lufta e shqiptarëve në Kosovë, të rrihte zemra fort e të gjithëve, edhe kur kishin lindur në Konispol, njëlloj si të lindurit në Prekaz.

Kur ndodhi heshtja e fillimit të 8 marsit 207, pra dhjetë vite më parë, filloi ringritja e kombit.

Çfarë ndodhi në Kosovë?

Pak ditë më pas përsëritet një histori e re qëndrese, Haradinajt dëshmojnë se vatrat janë ndezur dhe do të ishte e mjaftueshme vetëm të shprishje hirin që kishin dashur të hidhnin mbi zjarrin e qëndresës dhe flaka do të ndizej rishtas. Në Drenicë gjithçka qëndroi pezull në ditët e para mes heshtjes së ngjarjeve dhe mosbesimit që është vrarë Adem Jashari. Vetëm disa ditë fryma qëndroi pezull, ashtu si qëndron bryma e bardhë mbi majat e pishave. Pastaj gjithçka filloi të rrjedhë vrullshëm si ujrat e Drinëve. Në fare pak javë ngrihen disa zona operative, njerëzit fillojnë të kenë zonat e para të lira, ku nuk njihet pusheti serb, ku kënga mund të këndohet shqip ditën e natën, ku frymohet lirisht, megjithëse e dinë se kjo është një frymëmarrje e përkohshme, sepse do të kishte përsëri ditë të vështira. por njerëzit kishin filluar të mësohen me lirinë, dhe ky mësim do të ishte tejet i vështirë të harrohej, në mos i pamundur. Secila nga brigadat ka tri shifra, shifra e parë është e përbashkët "1" dhe përfaqson Kosovën, shifra e dytë tregon zonën operative dhe Drenicës i takon të jetë zona e parë operative e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ndërsa shifra e tretë është numri i brigadës.

Nëse, para rënies së Adem Jasharit, mund të numëroheshin lehtë, krejt lehtë, njësitë guerile që ishin në Kosovë, disa javë më pas, nën tingullin e emërit të tij, ishte e vështirë të dalloje brigadat që po ngriheshin. Nëse dy a tre muaj më parë do të kishte qenë ëndërr që dhjetë mijë vetë të përgjigjeshin të gatshëm për të luftuar deri në fund, tani, vetëm në javët e para më shumë se 30 mijë vetë kaluan kufirin dhe kërkonin armë. Qëndronin me ditë dhe netë në pritje dhe nuk ktheheshin të boshtë, sepse kishin bërë mendjen të luftonin deri në fund.

Vetëm dikujt nuk ia ndinte për këtë gjë, qeverisë Bukoshi dhe shefit të tij në Prishtinë. Sot, ai njeri, mund të thotë se gjithçka ishte shpifje e njerëzve të luftës, se qenka sulmuar nga qeveria socialiste, të cilët bënë gabimin e madh që e lejuan të livadhisë "forcën" e tij të armatosur deri në dhëmbë nëpër rrugët e ...Tiranës, por ai ende nuk i është përgjigjur akuzës publike të njeriut të dytë të qeverisë së tij, zotit Xhafer Shatri, i cili, pikërisht për të njëjën kohë, pra, për ditët e para të ringritjes së madhe, do të shkruaj se:

"Fondin e Republikës së Kosovës, ku kanë milituar me mijëra patriotë, e ku, në emër të luftës për liri, ishin grumbulluar qindra milionë marka gjermane, kopukët arritën ta privatizojnë. Ndërkohë që në kufi vriteshin si qëngjat njomakët që kishin ardhur për armë, paratë e këtij fondi ruheshin për "ditë të zeza". Ruheshin për Kosovën e pasluftës për të mbijetuar politikisht kryekopukët "institucionalë" duke blerë me paratë e fondit vota e parti të ndryshme. Duke zhvilluar hapur e me para të fondit veprimtari kundër tij".

Kjo është akuza më e rëndë që "qeverisë Bukoshi" i erdhi nga njeriu numur 2 i saj, dhe deri më tash askush nuk i është përgjegjur, as vetë Bukoshi e as njeriu hije i tij, kryekomunari Isa Mustafa, ish ministri i tij i financave. Thua edhe votat, tashmë të tij, janë blerë me paratë e atij fondit për të mbijetuar politikisht, si thotë Shatri, kryekopukët e Kosovës? Ku ta dish... Sidoqoftë, në mos për tjetër, kjo duhet të ishte e vlefshme në kujtesën e atyre që duan të bëjnë paralele të përbashkta mes njerëzve të ndryshëm...

Sidoqoftë mitii Adem Jasharit kishte forcën të ngrihej mbi këtë. Ai kishte tashmë përmasat e atyre figurave që, sa më shumë i afroheshin, aq më të mëdha të ngjasojnë. Por kësaj rradhe, ngjasimi dhe e vërteta, ishin një.

Për vite me radhë ishin munduar që politika e Kosovës t'i ngjante një qerreje të mbetur në baltën e fjalëve. Herë pas here ia kishin arritur kësaj, herë pas here gjithçka kishte qenë e braktisur. Ajo, që mund të quhej "çështja e Kosovës", kishte mbetur bisedë sallonesh diplomatike në orët e pirjes së çajit. Akti i Jasharëve do i ngjante asaj pjese të tregimit të Migjenit, kur për të zgjuar ndërgjegjen e kombit duhej një top dyzetedysh. Kjo që kishte ndodhur kishte qenë shumë më e madhe.

Çfarë ndodhi në Shqipëri ?

Ajo që përjetoi Shqipëria ishte një përmbytje e vërtetë e mendimit. Deri disa kohë më parë kishte, më shumë se gjithçka tjetër, një ironi të ndjeshme në qëndrimet e analistëve, politikanëve, shtetarëve për ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Ndjehej kudo, ishte e vështirë të gjeje edhe një sallë për një konferencë shtypi. Vetëm disa nga mendjet e ndritura si Dritëro Agolli, Shaban Sinani, Moikom Zeqo, Xhevahir Spahiu, Sabri Godo kishin në mendjen e tyre perspektivën dhe dolën hapur në mbështetje të saj. Qeveritarët ngurronin të pritnin edhe një grup të lartë drejtuesish të Lëvizjes Popullore të Kosovës, të cilët, pasi pritën ditë e netë të tëra, u larguan.

Papritmas gjithçka ndryshoi. Njerëzit e thjeshtë e ndjenë të parët se, ajo që u ishte thënë, "Kosova nuk mund të luftojë më", nuk kishte qenë e saktë. Dhe hapën dyert e fjalës dhe të mendimit të mirë. Pastaj erdhi ndryshimi i mediave, pastaj i politikës dhe i shtetit. Po fillonte të ndodhte ajo që kishte profetizuar dhe dashur Adem Jashari - lëvizja e kombit.

Dhe kjo ndodhi kudo ku ishin shqiptarët. U hapën portat e diplomacisë, shpesh herë mëngjezet e punës fillonin me temën e Kosovës... gjithçka u përmbys në të mirë të saj.

Në qendër të gjithshkaje ishte miti dhe legjenda e njeriut të së vertetës, Adem Jashari dhe Fisit të tij, po ashtu të legjendshëm.

Në fund desha të tregoj një ngjarje të jetuar ...

Safet Peci ka qenë komandanti i njësisë elite "Tigrat" dhe është vrarë në luftimet për lirinë e Kosovës. Është, në të vërtetë, nga fisi i Boletinëve të famshëm, bir Mitrovice. Më ka rastisur ta njoh pikërisht në ditën që ishte nisur të shkonte në luftë. Kishte lënë familjen e tij në Gjermani dhe ishte nisur. Në prag të ndarjes kishte lënë tek shoqëruesi i udhëtimit pasaportën e tij dhe i kishte thënë "ruaje të lutem. Nëse kthehem, do të më duhet për udhëtimet e tjera, nëse vritem, të lutem dërgoja prindërve të mi". Vetëm kaq kishte thënë dhe ishte nisur. Më ka rastisur po ashtu, të shikoj në video, fjalën e tij para bashkëluftëtarve në 28 nëntorin e vitit 1998. Shtati i gjatë, fjala e saktë dhe burrërore, qëndrimi i tij stoik, bindja e tij se deri në fund do të luftohet për lirinë e Kosovës dhe është e sigurtë që shpejt do ja arrijmë, mendimi se vetëm kjo liri nuk është e mjaftueshme, kur kombi vuan.. dëshira për një komb të bashkuar... të gjitha këto, edhe kur i dëgjoja, më sillnin ndjesinë e mirë të vazhdimësisë.

Safet Peci u vra. Shpesh herë ndodh që trimat vriten të parët. Sëbashku me bacën Rifat Jashari dhe miqtë tanë, shkuam , pas luftës, të i jepnim të atit, Zeqir Pecit, pasaportën e të birit, si shenjë e zbatimit të amanetit të tij.

Ne ndenjëm gjatë dhe u bisedua, po ashtu gjatë. Nga të gjitha çfarë u thanë, nuk më harrohet kurrë fjala e mënçur e Zeqir Pecit, ndërsa i thonte bacës Rifat: "Djali im shkoi në Kosovë të ecte në gjurmët e fisit tuaj, Ademit e Hamzës. Nuk më është dhimbur deri më tash e në se bëhet gjaku i tij për atë çka luftoi Hamza, Ademi dhe shokët e tyre, pikë derti nuk e kam. Shembulli juaj nuk rrinte ma brenda këtyre mureve, prandaj shkoi im bir …."

Kjo është e vërteta. Shembulli i madh i Jasharëve ishte themeli i ngjarjeve që erdhën.... U bënë dhjetë vite....dhe përsëri na duket sikur nga cepi i pyllit, fillimi i luginës, bri malit, do të dalë Adem Jashari, ashtu si e kemi në kujtesën tonë, ashtu si do të jetë përjetsisht në kujtesën e kombit.

Ai është njeriu, në të cilin, miti, legjenda dhe e vërteta është e njëjtë. Për besë, unë nuk e di se mund të ketë edhe një shembull tjetër në botë. Jemi një komb i lumtur që kemi një shembull të tillë. Do të dijmë ta ruajmë? Koha na ka vënë në provën e madhe.

Ramiz Bojaj :Udhëkryqet e Kosovës

Qeveria e Republikës së Kosovës në strategjinë për bisedime me Serbinë, prioritet kryesor duhet ta ketë rimarrjen e veriut të Kosovës. Koncepti ‘lehtësues’ i rrugës së integrimit evropian të Kosovës, (përmes dialogut me Serbinë) është akti më i pamatur dhe më i papjekur i elitizmit politik. Ndryshe, Serbia do të përpiqet gjithnjë ta mbajë të tënsionuar dhe jostabile situatën në Kosovë edhe pas bisedimeve.

Kosova pas 12-vjetorit të çlirimit dhe tre vjet të shtetësisë, gjendet në një situatë tejet delikate, jo vetëm me çarjen e imazhit të saj në kontekstin ndërkombëtar, por edhe për hartimin e një strategjie efikase, e cila do t’i sherbente forcimit institucional e shtetëror të vendit tonë. Shteti i Kosovës, duhetë të tregojë maturi dhe pjekuri të lartë para çdo nisme për dialog me Serbinë. Kjo nënkupton edhe qëndrimin e fortë, tashmë si një shtet i pavarur dhe sovran duke i mbetur besnik parimit të paluhatshmërisë për ato tema që mund të cënojnë autoritetin e sovranit. Shteti i Kosovës realisht gjendet në një situatë të disfavorshme për shkak të imazhit të lenduar.Kësaj i kanë ndihmuar (shpifjet dhe aventurat e Serbisë në arenën ndërkombëtare), por edhe shkalla e papërgjegjësisë së klientelizmit tonë në planin e brendshëm. Kriza e vazhdueshme ekonomike (rritja e pandalshme e inflacionit), e rëndojnë edhe më shumë pozicionin e Kosovës. Gjithashtu, çarja deri në kontest institucional, pozitë-opozitë, mund të jenë oponentët vendimtar të jetëgjatësisë së autoritetit qeveritar. Kjo garë tregon se autoritetet politikëbërëse të vendit tonë janë në ABC-në e demokracisë dhe duhet kohë dhe ngritje më të madhe vetëdijësimi për përgjegjësinë e udhëheqjes së detyrave shtetërore.

Shqiptarët nuk e duan geton

Diplomacia e Kosovës duhet të hapë rrugë në itinerarin e integrimeve ndërkombëtare, qëndrueshmërisë ekonomike e zhvillimore për të hyrë në garën e madhe të vlerave euroatlantike. Ndryshe, qëndrimi në geto, jo vetëm se është i pameritueshëm për shqiptarët, por edhe i rrezikshëm për të ardhmen e rajonit dhe më gjerë. Shqiptarët janë dëshmuar si kombi më proPerëndimor dhe proAmerikan në botë. Gjithashtu, Kosova, prioritet të vetin kryesor duhet ta proklamojë paprekshmërinë e kufijve shtetërorë, vendosjen e doganave në pikat kufitare 1 dhe 31 si dhe largimin e elementeve pushtuese serbe nga veriu i Mitrovicës. Po ashtu, Qeveria e Kosovës në strategjinë për bisedime prioritet kryesor duhet ta ketë rimarrjen e veriut të Kosovës, të faktorizojë çështjen shqiptare të Kosovës Lindore, e jo të kërkojë konsensus nga Serbia, qe kjo e fundit të lejojë funksionimin e institucioneve të Kosovës në Mitrovicën veriore. Serbia, vazhdon të dëshmojë se nuk është e interesuar fare për qasje pragmatike ndaj Kosovës, jo vetëm për të njohur realitetin e shtetit të ri, por mbetet mbështetëse kryesore e elementeve destruktive për ta quar në kaos Republikën e Kosovës, duke përdorur pakicën serbe si mjet fabrikimi e manipulimi. Po ashtu, Serbia, përpiqet të përfitojë në planin shumëdimensional në bisedimet me Kosovën: Të lehtësojë rrugën e vet drejt BE-së, si dhe të legalizojë praninë e saj në Kosovë. Kjo dëshmon se me Serbinë nuk ekzistojë probleme teknike, por politike. Çfarëdo dialogu i proklamuar si teknik, (pavarësisht përmajtjes për çështje personash të pagjetur, targa a dokumente indentifikimi), të gjitha këto elemente janë të pandashme nga përmbajtja politike. Shembull shumë i thjeshtë: Si mund të njihen targat RKS, nga një shtet ‘inegzistent’ (rasti i Kosovës), ose dokumentet e qytetarëve të një shteti pa adresë( pa vendqendrim, shtetësi etj.) Ndryshe, kontekstet teknike nuk mund të përfundojnë si zgjidhje për kontestet politike (duke ëprfshirë edhe statusin), ngase niveli teknik është mekanizëm ad hoc, ndërsa ai politik bazohet mbi parimet më të larta të shteteve, (interesave bilaterale ). Institucionet shtetërore të vendit tonë, duhet ta kenë të qartë se nëse Serbia heq dorë nga ndarja klasike e Kosovës, (për shkak të presionit ndërkombëtar dhe kthimit të mundshëm domino), atëherë qeveria e Beogradit do të kërkojë formatizim kufijsh, për të aneksuar dhjetëra kilometra katror territor të Kosovës. Edhe pss kjo nuk do të quhej ndarje, (por kompromis për njohjen e pavarësisë së Kosovës), një gjë e tillë do të qonte në kundërreagim të menjëhershëm për shpalljen e pavarësisë së Luginës (Kosovës Lindore). Sinjalet e para të lëkundjës se kufijve ekzistues të Kosovës, kanë ndodhur paraprakisht me Maqedoninë, për të vazhduar herët a vonë edhe me Malin e zi, dhe me vet Serbinë. Këtë më se miri e dëshmon reagimi nga i
ashtuquajturi Këshill Nacional Serb për veriun e Kosovës, që nëkupton praninë ruse në këtë rang bisedimesh, qe në përkthimin tonë do të thotë dështim. “Vetëm pjesëmarrja aktive e OKB-së dhe e Federatës Ruse mund të pengojë planin anti-serb të Uashingtonit, Brukselit dhe Prishtinës”. A nuk ngjanë kjo thirrje ngjajshëm me afishet ultranacionaliste të kohës së Millosheviqit!

Faktorizimi shqiptar

Është koha që mos të kënaqëmi vetëm me gëllënjkën e shpalljes së pavarësisë, por të angazhohemi me përgjegjësi të plotë, për një Kosovë më të zhvilluar dhe më prospoeruese. Rruga e integrimeve evropiane për shqiptarët vazhdon të shoqërohet me rreziqet tejet reale për humbjen e territoreve të tjera të saj (edhe ashtu të tkurrura). Ky rrezik permanent i hartuar nga mendësia e sëmurë ballkanase (veçmas ajo serbo-sllave) ka shtuar zëshëm qëllimet ekspansioniste për zgjerim territoresh në dëm të shqiptarëve. Se sa janë të përgatitur shqiptarët për tu përballur me sfida të tilla, dëshmojnë faktet në terren. Pavarësisht gjenocidit dhe terrorit serb kundër Kosovës dhe shqiptarëve të Kosovës Lindore, vendi ynë është ndalur në planin defansiv, duke u marrë me jo-të e shpifjeve serbe kunder shtetit më të ri. Asgjë më shumë! –Qëndrimi tepër përulës i elitizmit politik shqiptar në shkallë nacionale, ka bërë qe çështja jonë kombëtare të shënojë rënie të rolit dhe faktorizimit të vet në rajon. Kjo në masë të dukshme ka ‘trimëruar’ tendencat sllave për zhvatje territoresh ndaj gjeografisë shqiptare. Serbia vazhdon të mbajë nën kontroll veriun e Mitrovicës, duke vazhduar me taktikën e spastrimit etnik në Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit. E gjithë kjo detyron kushtimisht të dëgjohet edhe zëri Luginës, ( Kosovës Lindore). “Situata aktuale politike e sigurisë në rajonin e Luginës së Preshevës është e paqëndrueshme. Angazhimi direkt i përfaqësuesve legjitim të shqiptarëve të këtij rajoni në negociatat, Kosovë-Serbi, do të ndikonin pozitivisht në zgjidhjen e problemeve me të cilat ballafaqohen qytetarët, të cilët jetojnë këndej e matanë kufirit shtetëror me Kosovën”, vlerësojnë përfaqësuesit e Kosovës Lindore. Serbia, edhe pse e renditur në anën e ngërçeve politike në këndin global, vazhdon të jetë më e përafruar me vet BE-në (liberalizimi i vizave), gjithashtu Maqedonia me qëndrim racist ndaj shqiptarëve (Enciklopedia famëkeqe dhe rasti i Kalasë së Shkupit), është përfshirë në liberalizim vizash, po ashtu Greqia, me tendenca për eksterritore ndaj shtetit shqiptar është anëtare e BE-së, përderisa Shqipëria dhe Kosova, edhe për fajin se kultivojnë politikën tepër labile, vazhdojnë të jenë të shpërfillshme në këtë drejtim.

Rikthimi i imazhit të humbur

Kosova e dalë me qeveri gati minorene dhe me opozitë, shpeshherë kontraverse, mbetet në piskun e ruajtjes së stabilitetit ekopolitik e bashkë me këtë edhe atë të imazhin të thyer në kontekstin ndërkombëtar. Edhe ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Christopher Dell, ka deklaruar se sfidat kryesore të qeverisë së Kosovës vazhdojnë të jenë forcimi i shtetit ligjor dhe përmirësimi i gjendjes ekonomike.
Ndërkaq, kongresisti amerikan, Eliot Engel thekson se BE-ja duhet të jetë e kujdesshme, rreth dialogut Kosovë-Serbi, për faktin se Serbia vazhdon ta pengojë Kosovën në planin ndërkombëtar. Një gjë e tillë duhet të merr fund përgjithmonë. “Kosova duhet të këtë një plan të përcaktuar drejt Bashkimit Evropian dhe është shumë e rëndësishme që Kosova të nisë procesin e anëtarësimit sa më shpejt që të jetë e mundur”. Kongresisti Engel citon faktin se Serbia ende është armiqësore ndaj anëtarësimit të Kosovës në OKB, duke u angazhuar si prag pengues së bashku me Rusinë. Është paksa i quditshëm fakti se, pothuajse, në të gjitha nismat për dialog flitet për problemin serb ( kontesti politik Kosovë-Serbi, problemin serb në Kosovë etj.), duke anashkaluar çështjen shqiptare, jo vetëm në Kosovë por edhe atë në Luginë. Pavarësisht kësaj, Serbia përpiqet më të gjtha format ta mbajë të tënsionuar dhe jostabile situatën në Kosovë, e jo të ndihmojë në krijimin e imazhit të qëndrueshëm. Ndërkaq, analisti, James Pettifer, mendon se bisedimet e tilla, përveçse ia rrisin Serbisë legjitimitetin dhe imazhin në komunitetin ndërkombëtar, shoqërohen edhe me rreziqe. “Qeveria e Kosovës nuk e ka sa duhet të qartë për rreziqe të tilla, sepse është lehtë të fillosh të bisedosh për këto gjëra, por pastaj mund të vihesh përpara trysnisë për të biseduar për diçka tjetër”. Kosova e ka autorësinë për të qëndruar, vepruar dhe funksionuar si shtet i pavarur dhe sovran, në sistemin e vet shumëdimensional edhe për faktin se është njohur nga 75 vende përfshirë 22 vende të BE-së dhe vet SHBA-në. Gjithsesi, shteti ekzistencial edhe pse i garantuar, duhet t’i mbrojë interesat e veta ekopolitike, juridike e kombëtare.

(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

ARID UKA, QOFTË VIKTIMA E FUNDIT SHQIPTARE E FUNDAMENTALIZMIT ISLAMIK!

ME SHKAS!

*** Mos vrisni vetëvetën dhe mos vrisni miqtë dhe aleatët tanë të përjetshëm amerikanë, sepse askush nuk do t’iu gradojë e as ndihmojë për aktet e tilla vetëvrasëse, por vetëm se, do t’iu përdorë si “mish për top”! As më shumë e as më pak!

*** Edhe pse organet përkatëse policore hetimore gjermane dhe ato amerikane, ende nuk e kanë vërtetuar faktin se, Arid Uka ka pasur ndonjë lidhje me ndonjë grup, apo organizatë terroriste islamike ndërkombëtare, vetë deklarata e Aridit, dhënë para organeve policore dëshmon se ai është viktimë e indoktrinimit të fundamentalizmit islamik. Ndryshe, nuk do t’i kishte vrarë dhe plagosur ushtarët amerikanë. Ushtarët, të cilët së bashku me Amerikën, me NATO-në dhe me UÇK-në çliruan dhe pavarësuan Kosovën nga çizmja e hekurt gjenocdiale e regjimit të Serbisë së Slobodan Milosheviqit (1989-1999).

Këtë akt individual terrorist të Ardit Ukës, i cili, pa asnjë arsye vrau 2 ushtarë amerikanë dhe i plagosi 2 të tjerë në Aeroportin e Frankfurtit të Gjermanisë, më 3 mars 2011, e dënuan të gjithë shqiptarët njëzërit, ashtu sikurse Qeveria, Parlamenti, Presidenca e Republikës së Kosovës, Bashkësia Islame, rinia studentore e Univristetit të Prishtinës dhe mbarë populli shqiptar i Kosovës.

Vërtet, një akt i këtillë terrorist i papritur, ishte tronditës dhe i mbështolli në zi gjithë Kosovën dhe shqiptarët, si edhe të afërmit familiarë të Arid Ukës në Mitrovicën e Kosovës, duke përfshirë edhe gjyshin e tij 90-vjeçar, i cili, ashtu sikurse familjarët e tij, me dhimbje pohoi se “kjo, më mirë t’i kishte ndodhur familjes sonë, sesa që u ka ndodhur miqve tanë ameriaknë, të cilëve u shprehim ngushëllimet tona më të thella për humbjen e ushtarëve të tyre.”

As gjyshi e as të afërmit e tjerë familjarë të Aridit, nuk mund të imagjinonin se si ka mundur të ndhodhte një rast i tillë, duke qenë se, sipas rrëfimeve të tyre, Aridi si në sjellje, ashtu edhe në respektin ndaj të tjerëve kishte qenë i dalluar dhe i disiplinuar. Gjithashtu, edhe fqinjtë e Aridit në Gjermani, pohuan se ai kishte qenë i edukuar dhe kishte pasur marrëdhënie korrekte si me fqinjtë, ashtu edhe me shokët e tij, edhe si nxënës në shkollë të mesme, edhe si student në Fakultetin e Mjekësisë, edhe si punonjës në Aeroportin e Frankfurtit.
Sipas dëshmive të theksuara del se, Arid Uka, deri në momentin e kryerjes së krimit, kishte qenë shembullor në sjellje dhe i shkëlqyeshëm në mësime, atëherë, shtrohet pyetja, cili ka qenë motivi shtytës, që ai të bëjë një “kthesë koprenikane” në mendjen, në sjelljen dhe në veprimin e tij makabër, duke vrarë 2 ushtarë amerikanë dhe, plagosur dy të tjerë në aeroportin e Frankfurtit, më 3 mars 2011?

Siç ka pohuar prokurori gjerman Rainer Greisbaum (siç bën të ditur Radio Evropa e Lirë, më 4 mars 2011), në bazë të deklaratës së Arid Ukës, të deponuar në organet policore gjermane, shkak pse ai ka vrarë 2 ushtarë amerikanë dhe plagosur 2 të tjerë, paskësha qenë: “ hakmarrja për misionin amerikan në Afganistan”!?

Çfarë ideje dhe përfundimi vetëvrasës?!?!

-Po, as Afganistani, as Iraku, as Palestina, as Libani, as Pakistani, as Arabia Saudite...etj., nuk kanë asnjë pikëpjekje me historinë, me kulturën, me traditën, me gjuhën, me zakonet, me virtytet dhe me gjenealogjinë e kombit shqiptar dhe të Shqipërisë Etnike në Ballkan.

Prandaj, asnjë shqiptar nuk duhet të mendojë gabimisht, të preokupohet, të luftojë dhe të vrasë amerikanët apo dikë tjetër, për hir të asnjë interesi të fundamentalizmit islamik ndërkombëtar. Ky fenomen i shëmtuar dhe famëkeq, nuk ka asnjë lidhje me shqiptarët në Ballkan, edhe pse një pjesë e tyre i përket besimit islam.

Misioni i Amerikës në Afganistan, nuk ka asnjë lidhje me shqiptarët? Pra, as në Afganistan, as në Irak, e askund tjetër në botë, misionet ushtarake dhe politike të Amerikës, nuk kanë kurrfarë lidhjeje me interesat politike e as religjioze të shqiptarëve në Ballkan.
Pavarësisht se çfarë interesash apo problemesh kanë amerikanët në Afaganistan dhe në vendet e tjera të botës, nuk është çështje e shqiptarëve, që ta “fusin hundën” kinëse në “zgjidhjen” e tyre, sepse shqiptarët në Ballkan, nuk janë kurrfarë faktori ndikues as në kuptimin politik e as në atë religjioz. Ata, mund të jenë vetëm ushtarë të dëgjueshëm të Amerikës. E, jo kursesi vrasës të tyre, sepse amerikanët dhe Amerika janë shpëtimtarët dhe miqtë më të ngushtë të shqiptarëve të Kosovës dhe të Shqipërisë. Kështu që, asnjë shqiptar, e së këndejmi, as fatalisti Ardit Uka nuk ka pasur asnjë arsye, që t’i vriste 2 ushtarë amerikanë dhe t’i plagoste 2 të tjerë në Aeroportin e Frankfurtit të Gjermanisë. Fundja, nuk është në traditën e shqiptarëve, që të nëpërkëmben, të tradhëtohen dhe të vriten miqtë e vërtetë, siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat, gjatë historisë së derisotme, disa herë e shpëtuan Shqipërinë dhe shqiptarët, që të mos përfundonin përjetësisht dhe tërësisht nën sundimin kolonial të Serbisë, të Malit të Zi dhe të Greqisë.

Sikur shqiptarët, të ishin ndonjë faktor me ndikim dhe me peshë për politikën dhe diplomacinë rajonale, evropiane apo botërore, ata, së pari, do të kishin zgjidhur problemet e veta njëqindvjeçare me kolonialistët serbë, malazezë, grekë dhe me “maqedonë”. Kjo është çështje mbi çështje për shqiptarët, jo indoktrinimi me fundamentalizmin dhe me terrorizmin islamik.

Prandaj, të gjithë duhet të jemi të vetëdijshëm dhe largpamës (si politikisht, ashtu edhe në aspektin fetar), se shqiptarët nuk janë ata që mund të ndikojnë as pozitivisht, as negativisht në zgjidhjen e problemeve të ndryshme politike e as religjioze në arenën ndërkombëtare, as evropiane, sepse, pikësëpari, janë një popull i vogël (mbi 7 milionë, të copëtuar dhe të robëruar në disa shtete të huaja fqinje) me shumë probleme të pazgjidhura në shtëpinë e vet. Kështu që, nuk i “bën hesap” askush, përveç Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të aleatëve të saj tradicionalë. Këtë e provoi edhe lufta e fundit në Kosovë në vitin 1999, kur Amerika ishte kryeforca motorike që e lëvizi NATO-n për ta bombarduar Serbinë militariste dhe gjenocidale të Slobodan Milosheviqit, me qëllim që ta shpëtonte Kosovën nga vargonjtë e përgjakshëm të kolonializmit shekullor serbomadh (1912-1999).

“Anatomia” e krimit!

Në lidhje me këtë pyetje të nëntitullit, po e citojmë në tërësi tekstin integral të deklaratës për masmedia të prokurorit gjerman Rainer Gresibaum për Arid Ukën (të publikuar në REL, më 24 mars 2011), ku thuhet se: “I dyshuari Arid Uka, 21-vjeçar, kishte refuzuar të fliste kur formalisht ishte akuzuar para gjyqtarit për vrasje dhe përpjekje për vrasje, por kishte bërë deklarata të gjata në polici, pak kohë pas sulmit të së mërkurës, ka theksuar zoti Griesbaum. Arid Uka, u kishte thënë autoriteteve se ai kishte shkuar në aeroport në mënyrë specifike për t’i vrarë amerikanët “si hakmarrje për misionin amerikan në Afganistan”. Kur ai e ka parë autobusin me 15 persona të armatosur, të parkuar jashtë Terminalit 2, ai i është afruar një personi të armatosur dhe, nën pretekstin e kërkimit të duhanit, ka pyetur nëse të armatosurit ishin në rrugën e tyre për në Afganistan. Kur ushtari tha po, ai e qëlloi atë nga prapa në kokë”, tha Griesbaum. Ushtari i vrarë ishte 25 vjeçar. Arid Uka pastaj depërtoi në autobus dhe duke brohoritur “Zoti është i Madh”, e vrau shoferin, tha prokurori Griesbaum. Pastaj, ai e qëlloi një ushtar 25-vjeçar dhe një tjetër 21 vjeçar, duke i plagosur që të dy, tha Rainer Griesbaum. Pastaj, ai u përpoq të qëllojë një 22 vjeçar, tha Griesbaum dhe shtoi se ai e mbështeti revolen në kokën e tij dhe e tërhoqi këmbëzen dy herë, por revolja u ndal dhe nuk pati të shtëna. Megjithqë mendohej se në revole ishin edhe gjashtë plumba, bllokimi i saj i parandaloi të shtënat e tjera dhe Arid Uka iku nga autobusi. Por, ushtari i fundit, ndaj të cilit Uka provoi të qëllonte, u dha në ndjekje ndaj Ukës në terminalin e aeroportit, së bashku me dy policë federalë gjermanë dhe e kapën atë. Arid Uka ishte i armatosur edhe me dy thika. Agjencia AP raporton se autoritetet e Gjermanisë besojnë se Uka ishte radikalizuar aktualisht dhe kishte vepruar vetëm, por prokurori Griesbaum tha se incidenti tregon se ekziston rreziku serioz, edhe nëse ekstremistët nuk janë pjesë e rrjetit radikal. Kjo nënvizon rrezikun nga islamistët, që veprojnë vetëm, tha Griesbaum.”(Shih:www.evropaelire.org/content/article/2328266.html/04/03/2011).

Kombi dhe atdheu shqiptar mbi të gjitha!

“Mos shikoni kisha dhe xhamia se feja e shqiptarit është shqiptaria”!
(Vaso Pashë Shkodrani)

Fatbardhësisht, në historinë e derisotme, shqiptarët, gjithmonë, në plan të parë kanë pasur dhe, edhe sot e kanë KOMBIN dhe ATDHEUN SHQIPTAR, jo fenë, ASSESI. Këtë e vërtetoi, edhe lufta e drejtë kombëtare dhe atdhetare shqiptare e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), e cila, ndër të tjera, meritë të veçantë ka se, në radhët e saj, nuk pranoi dhe nuk lejoji që të infiltroheshin elementë të huaj mercenarë islamistë të asnjë vendi (Arabi, Afrikë dhe Azi).

Kjo vetëdije e lartë dhe strategji racionale dhe vizionale ka ndikuar pozitvisht që shqiptarët në Ballkan, ta ruajnë identitetin e tyre kombëtar shqiptar (gjuhën, traditat, zakonet, kulturën etj.), duke mos u përzier me popujt e tjerë, gjë që kjo bëri të mundur, të mos asimilohen dhe të mos zhduken si komb nga pushtuesit dhe sunduesit e huaj mijëravjeçarë.

Prandaj, shqiptari nuk duhet të vrasë dhe të vritet për asnjë ideologji fetare dhe, për “hesape” të tjerëve, por duhet të flijohet vetëm për lirinë e kombit dhe të atdheut të vet-SHQIPËRINË ETNIKE. Ashtu, siç na ka mësuar Rilindësi ynë patriot, Vaso Pashë Shkodrani: “Mos shikoni kisha e xhamia, se feja e shqiptarit është shqiptaria”!

Nëse fëmijët dhe rinia jonë shqiptare edukohen dhe arsimohen në këtë frymë njerëzore, patriotike kombëtare dhe atdhetare shqiptare, atëherë, mirëfilli, mund të flejmë të qetë se, shqiptarët kudo që jetojnë në botë, do të jenë të mbrojtur dhe rezistentë ndaj çdo indoktrinimi të huaj religjioz, politik dhe mafioz etj.

Shqiptarët duhet të flijojnë jetët e tyre, vetëm atëherë, kur Kombi ose Shqipëria Etnike e tyre vihet në rrezik nga armiqtë e tyre shekullorë, jo për kurrfarë ideologjie fundamentaliste islamike apo të krishterë, pavarësisht se kush janë bartësit, mbështetësit dhe nxitësit e tyre.

Shqiptarët kudo që ndodhën në botë, nuk duhet të flijojnë jetët e tyre për hir të ideologjive të huaja qoftë fetare, qoftë politike, pavarësisht nga simpatia, nga indoktrinimi ose nga mashtrimi i rrymave, i grupeve ose i organizatave të ndryshme ekstremiste dhe terroriste mafioze.

Historikisht, që nga koha e Skënderbeut dhe, edhe sot, shqiptarët në plan të parë kanë kombin dhe atdhuen, kurse në plan të dytë kanë përkatësinë e tyre fetare. Prandaj, çdo shqiptar, kudo që ndodhet, brenda apo jashtë Shqipërisë Etnike, para së gjithash dhe mbi të gjitha, ideal duhet të ketë kombin dhe atdheun-Shqipërinë Etnike, jo asnjë ideologji fetare qoftë islame, qoftë të krishterë etj., sepse indoktrinimi dhe “përpunimi” nga ideologjitë e ndryshme fetare, siç është për shembull fundamentalizmi islamik, mund të jetë fatale dhe me pasoja të paparashikuara edhe për kombin shqiptar, edhe për Shqipërinë Etnike.

Së pari, të gjithë fëmijëve dhe të rinjve tanë shqiptarë, duhet mësuar ABETARJA dhe HISTORIA e Skënderbeut të lavidshëm..., e deri te heroi ynë i ditëve tona më të reja, Adem Jashari së bashku me tërë familjen Jasharaj, të cilët së bashku luftuan heroikisht për të mbrojtur nderin e kombit dhe të atdheut shqiptar.

Kjo është detyra jonë parësore si prindër, si pedagogë, si politikanë dhe si predikues të tri feve të ndryshme. Ne, së pari, duhet ta njohim dhe ta mbrojmë vetëvetën, sepse vetëm kështu mund t’i njohim dhe t’i respektojmë të tjerët.
Shqiptarët, duhet t’i ndjekin mësimet dhe rrugën e ndritshme të pararendësve të tyre.

Së pari, të mësojnë dhe të kuptojnë se janë një komb me origjinë pellazge dhe ilire, që i përkasin historisë, kulturës dhe qytetërimit të Evropës Perëndimore, jo Lindjes së Afrtë, të Mesme a të Largët, pavarësisht nga fakti se një pjesë e shqiptarëve është me përkatësi islame, të cilën nuk e ka trashëguar nga vendet islamike (Arabia, Afrika ose Azia), por nga sundimi 500-vjeçar anadollak i Perandorisë Osmane.

Ushtarë, aleatë dhe miq të Amerikës po, vrasës as armiq kurrë jo!
Asnjë shqiptar në botë, nuk duhet të ushqejë iluzione të shkreta, të mashtrohet dhe, të jetojë në ëndrra trishtuese për shkak të ndonjë interesi të huaj, me prapavijë të ideologjisë ekstremiste dhe terroriste të fundamentalizmit islamik ndërkombëtar, të mendojë dhe të veprojë (qoftë në mënyrë individuale, qoftë në formë grupore të organizuar) kundër interesave jetike të popullit dhe të shtetit amerikan (qoftë brenda, qoftë jashtë Amerikës), sepse do të bëjë vetëvrasje ngaqë Amerika e as amerikanët nuk janë armiq, por miq dhe shpëtimtarë të shqiptarëve dhe të Kosovës, të cilët ua sollën lirinë dhe pavarësinë nga Serbia kolonialiste dhe gjenocidale.

Këtë të vërtetë të pamohueshme, duhet ta mbajnë parasysh dhe, njëkohësisht ta mbrojnë dhe ta çmojnë lart të të gjithë shqiptarët, pavarësisht se ku frymojnë ata, brenda apo jashtë Shqipërisë Etnike.

Prandaj, nëse këtë borxh të përjetshëm, nuk jemi në gjendje, që t’ia kthejmë Amerikës dhe popullit të dashur dhe të shtrenjtë amerikan, në mënyrën më njerëzore dhe më dinjitoze, ashtu siç na kanë ndihmuar në kohë lufte dhe në kohë paqeje (1999-2011), atëherë, duhet t’u jemi mirënjohës për jetë të jetëve, duke mos harruar kurrë luftën dhe përpjekjet e tyre humanitare, politike, diplomatike, ushtarake, ekonomike, financiare dhe demokratike në çlirimin, në pavarësimin, në ndërtimin, në zhvillimin dhe në përparimin e Kosovës si shtet të pavarur, demokratik dhe paqësor.

Pavarësisht se, akti terrorist i Arid Ukës ka goditur rëndë të gjithë shqiptarët dhe popullin amerikan, si dhe në veçanti familjet e 4 ushtarëve amerikanë, të cilave u shprehim ngushëllimet tona më të thella dhe më të sinqerta për humbjen e bijve të tyre, shpresojmë se marrëdhëniet dhe lidhjet e forta dhe miqësore ndërshtetërore të Kosovës dhe të Amerikës, do të jenë të paprekshme, të ngrohta dhe përherë të qëndrueshme në interesin e ndërsjell shqiptaro-amerikan.

Zeqir GËRVALLA – KUJDES, SHQIPTARË!

KUJDES, SHQIPTARË! PO. SOT… TË GJITHË JEMI: 

NË SPROVË TË MADHE… HEJ, TË VIJMË NË MEND! 

…Ti Vëlla, në jetën tënde: KURRË S’KE FOL MË MIRË…(!)… 
Sesa në çastin: kur u bëre me ngjyrë të kuqe i n-gj-y-e-r…!!! 
Po përse, o burrë Rugove: besnik s’u qëndove me (Z)emër DRITE…?! 
Por, si “babë”i U-it: ata dy të rinj, me fjalë të këqija i fyejte…! A s’dite…!?... 
____________________ 

I 

Ti, o Mujë Rugova! Rektor i Universitetit të Kosovës 
Në ato çaste: kur ata dy të rinj të ngjyrosen me ngjyrë… 
Njëherit: ndjemë shqetësim…pastaj, krenari para botës… 
Se: qëndrove stoik, fjalëurtë…e, dole burrë me fytyrë! 

Por, ti… si ndryshove… brenda natës…? E humbe atë Vlerë! 
Ato fjalë të mençura… sikur… s’i paske pasur nga burrëria… 
Por, siç shihet: nga frika…? Apo… për… k-a-r-i-e-r-ë…!!! 
Heu! Ore vëlla Mujë Rugova, kështu: s’e ka NJERËZIA. 

Pas një dite… ato fjalë të mira DRITE - plotë U-R-T-Ë-S-I . . . 
T’i përlyesh: me aq fyerje të rënda gjaku… e, ligësie…!!! 
Por, kjo…për mohuesit e Ribashkimit me Nënën SHQIPËRI, 
Që janë: përulësa shërbëtorë - të një përulëse Qeverie…?! 

E, unë: Zë(r)Qiri(Ri) me (Z)emër-Vëllai-Ideali e M I R Ë S I E 
Prisja nga Ju: për ato Fjalë të MIRA çasti… - V-U-L-O-S-J-E ! 
( Që vërtet: të mbetësh… ashtu: Kuq-Zi Flamur-SHQIPTARIE ); 
Të kërkosh: lirimin e atyre dy Qunave…Të jesh për: V-VENDOSJE. 

E jo, or’ Vëlla! Ta keqpërdorish… edhe filozofinë POPULLORE: 
Duke i quajtur ata dy “bijtë” Tuaj: “kopila”… gjak i prishur”…!!! 
Kur Ju…të Qeverisë…shkëlet: Norma Kombëtare-Njerëzore… 
Mohuat: (Z)Emër, Himn e Flamur me gjak SHQIPTARIE s-t-o-l-i-s-u-r . . . 

Jo,jo…Nuk besoja, sikur unë të njihja: - që ato Fjalë - prej DRITE… 
Pas 24-Orëve t’i mohosh… me fjalë të errta… e-rr-ë-s-i-r-ë…(!) 
Ashtu do të vepronin: vetëm ata që hoqen dorë nga SHQIPËRIA Etnike; 
Ata… ata: që për pozita e lukse… shesin Komb-Atdhe e Fytyrë…!!! 

Por, unë: Zë(r)Qiri(Ri) – Shok(e)Vëlla-IDEALI, lë të bjerë në mend: 
Çfarë gjakonim dhe bisedonim në ato kohë të rënda… d-i-k-u-r…(!!!)... 
Andaj: Tërhiqi ato fjalë fyese… Amanetin RILINDËS: ta qojmë në vend! 
JO. S’ka LIRI: pa (Ri)bashkim me SHQIPËRI, pa Himn e FLAMUR… 

I I 

Mendoj: Ai Shqiptar apo Shqiptare - që s’SHtë për VETËVENDOSJE 
( Qoftë H.Thaçi, V.Çitaku, B.Pacolli, J.Krasniqi e kushdo tjetër… të tjerë… ) 
Që nuk ëSHtë për (Ri)bashkim me SHQIPËRI, më kot bëjnë krekosje: 
Se jAnë Patriot(e) “udhëheqës(e)” Shqiptar(e) - me (Z)emër-PRANVERË; 

… Si dhe… kush s’i Nderon e Dëgjon e s’u Beson Këshillave të MIRA 
( Të këtyre Tre Miqve tanë Liderë Botëror – TrimUrtë e ShpirtHumanë: 
Të Nderuarëve B.CLINTON, W.WALKER e T.BLAIR: në luftë me errësira…); 
Pra, ai apo ajo: nuk janë mirënjohës - as Shqiptar e Shqiptare tamam! 

Secilit Njeri në PËRPJEKJET e tijA: MIRËSORE me Shpirt e PËRKUSHTIM 
ZOT’YNË ia jep rastin e fundit: në këtë kalimtare… Sprovuese – J E T Ë . . . : 
O të mbetët i Dështuar… O Njeri Fitimtar nga NJERËZORJA plot NDERIM; 
Andaj, i nderuari Vëlla Mujë, Ty… t’erdhi… E, radhën e ka “Presidenti” Behgjet… 

… Atë ditë-natë… që e pamë në TV atë skenë me Ty ngjyrosur n’foltore 
( Në 41-Vjetorin e themelimit të Unviersitetit tonë të UdhëDijeDRITËS…), 
Një Shoku im, Tahiri, më tha: “ Mujë Rugova do të mbetët Legjendë Kohore, 
Nëse atë Qëndrim e ato Fjalë të MIRA nuk i ka thënë prej f-r-i-k-ë-s . . . ?! 

Po! Do të dështojë… edhe Bisnesmeni ynë - i njohur në tërë b o t ë n (!) 
( B. Pacolli, nëse vërtet: zgjidhet President i KOSOVËS-(Z)EMËRJONË ): 
E, që krye gjashtë muajsh - po që se nuk e ndërrojë Ahtisare-Kushtetutën 
Si dhe - në vend të Vetes: President ta bëjë Adem Demaçin - LEGJENDËN tonë. 

Pra, para kësaj SPROVE të MADHE dhe të këtij - REALITETI të RI 
( Jo vetëm këta persona që i përmenda… e, që në këtë poezi u dhashë vend ) 
Por… edhe i tërë Populli Shqiptar… kudo që të jemi… V-a-r-g . . . e V-i . . . 
Po. Sot… Të gjithë jemi: në SPROVË të MADHE… Hej, të Vijmë në MEND! 

O ZOT! Gjithashtu… Një Zë nga thellësitë e Shpirtit-DRITË e plot RrezeD(R)ITË… 
E ndjejë-dëgjojë… Na Thërret… Na Grish… e Na Thotë me Besim në ZOT: 
“Kujdes, SHQIPTARË! Evropa: si më parë, hile… sërish po iu p-ë-r-g-a-t-i-t-ë . . . 
Jo. S’ka dialog me Serbi: pa KërkimFaljeje e Njohje si Shtet. Është KOT! E kot… 

… Andaj, O ZOT! Të lutemi në Qiell e në Tokë: na bashko KOKË-më-KOKË 
( Që të bëhmi të Gjithë UNIKË: në VETËVENDOSJE – për SHQIPËRINË ETNIKE ) 
Që edhe NE SHqiptarët ShtetPlotë e SOVRAN: të Jemi FAKTOR PAQEJE në BOTË; 
Të NderuarNdihmuar: me në BALLË AMERIKËN Mike – në BOTË P r i j ë s e . . .