“Misteret e Shënmjegullës” nga Namik Sali Jahaj

Namik Sali Jahaj

“Misteret e Shënmjegullës”

Botoi: “AlbPaper”

Çmimi: 700 lekë

Libri i shkrimtarit Namik Salihaj sjell për lexuesit vijimisht në ditët tona rrëfimet, këngët, mortet, gojëdhënat, legjendat dhe baladat e vendlindjes në Lumin e Vlorës. Të gjitha këto shkrimtari i ka shkrirë në rrëfimin e tij për realitetin kompleks të ditëve të sotme. Në brendësi të librit të Jahajt gjendet edhe novela “Ismail Qemali në sofrën e Mesapalikut” e cila në këtë 100-vjetor të shpalljes së Pavarësisë, është himn dhe mesazh për burrin e madh të shtetit.

Valentina Duka, “Dokumente britanike për Shqipërinë dhe shqiptarët”

Valentina Duka

“Dokumente britanike për Shqipërinë dhe shqiptarët”

Botoi: “Toena”

Çmimi 1500 lekë

Historiania Valentina Duka, në këtë 100-vjetor të Pavarësisë, sjell dy vëllime me dokumente të panjohura nga arkivat britanike për Shqipërinë. Vëllimi i parë përfshin periudhën tetor-dhjetor 1913, ndërsa vëllimi i dytë, janar-dhjetor 1914. “Në këtë botim përfshihen materiale të rëndësishme dokumentare, që në pjesën më të madhe, sillen në shqip për herë të parë. Ato janë marrë në Arkivin Kombëtar Britanik, si rezultat i një ekspedite kërkimore të ndërmarrë në vjeshtë të vitit 2011, me mbështetjen financiare të Fakultetit të Historisë dhe Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Gjatë kërkimit në këtë arkiv, puna jonë u planifikua dhe u organizua me një synim të qartë: të gjenim materiale dokumentare që lidhen posaçërisht me Shqipërinë e veçanërisht ato që kishin të bënin drejtpërdrejt me periudhën e shpalljes së Pavarësisë dhe të formimit të shtetit të ri shqiptar”, shprehet autorja.

Alfred de Muset- “Kontesha Gamiani”

Alfred de Muset

“Kontesha Gamiani”

Përktheu: Arjola Hekurani

Botoi: “Muzgu”

Çmimi: 400 lekë

Ky botim, që vjen si një libër xhepi së bashku me librin tjetër “Historia dhe epopeja e kalorësisë” (përkthyer nga Arjola Hekurani dhe Girni Simoni), po nga kjo shtëpi botuese, i përket letërsisë erotike franceze. Duke bërë një historik të shkurtër të kësaj letërsie, shkrimtari Mark Simoni, në parathënien që shoqëron librin shkruan: “Gjeografia e botës është po aq e gjerë sa edhe gjeografia e letërsisë erotike. Nuk ka vend, nuk ka skutë të rruzullit ku të mos ketë mbërritur ndonjë libër erotik, nuk ka vend e komb që të mos ketë shkruesit e kësaj letërsie. Madje dhe vende për të cilët ne besojmë se tema të tilla janë tabu e blasfemi, kanë autorët dhe studiuesit e tyre. Kam në dorë ‘Sesso e amore in India’ e Sudhir Kakar. Një kronikë skrupuloze e trajtimit të seksit dhe dashurisë në atë vend, vështrim historik, social, juridik, kalendar faktesh dhe emocionesh”.

Ydriz Basha- “Esat Pasha dhe Shqipëria”

Ydriz Basha

“Esat Pasha dhe Shqipëria”

Botoi: “Migjeni”

Çmimi: 800 lekë

Ky botim që vjen nga psikanalisti shqiptar Ydriz Basha, është në vazhdën e artikujve dhe botimeve dedikuar figurës së Esat Pashës, trajtimit të tij në historinë shqiptare duke sjellë të tjera këndvështrime. “Shpesh ndër biseda e shkrime të emigracionit, personaliteti enigmatik dhe karriera ushtarake e politike e Esat Pashës haste në kundërthënie”, shprehte autori duke shpjeguar edhe nxitjen që ai pati për trajtimin e kësaj figure fillimisht me një ese që në vitin 1981, gjë e lejueshme për të, meqë jetonte jashtë vendit. “Esat Pasha hyri në marrëveshje me malazezët e aleatët e tyre, të cilët i premtuan se do ta mbështesnin në realizimin e ambicies për t’u bërë sundimtar i Shqipërisë së Mesme me kusht që t’ua dorëzonte Shkodrën. Ambicia personale ia mori mentë dhe ia verboi sytë, përndryshe në Shkodër, Esat Pasha me mbështetjen e shkodranëve e të malësorëve të saj, do të kishte mbetur një ndër figurat historike të kombit tonë”, shkruan autori.

“Letrat e Shekspirit” nga Alan Stewart

Alan Stewart

“Letrat e Shekspirit”

Përktheu: Nikolla Langore

Botoi: “Plejad”

Çmimi: 1200 lekë

“Ndonëse Shekspiri joshet nga modelet klasikë teatrorë për thurjen e fabulës ku ai fut letrat, Letrat e Shekspirit, megjithatë, do të përqendrohen në specifikën historike të asaj që unë do ta quaj ‘gramatika e letrave’ të tij: një fjalor dhe një seri imazhesh që e kanë burimin në praktikat materiale të kulturës së shkrimit të letrave në Anglinë e hershme moderne. Thënë ndryshe, ndonëse Shekspiri sjell një sfond që nis nga luftërat e Trojës, përmes Romës dhe Britanisë së lashtë, kultura e letrave që ai paraqet, është prerazi ajo e Anglisë Elizabetiane”, shkruan autori.

Poetja që përktheu Migjenin, Siliqin, Kadarenë, Agollin, pa njohur shqipen

Oliverta Lila

Joyce Lussu është një personazh i panjohur për shqiptarët, por ajo e njihte Shqipërinë. Poete, partizane, antifashiste, antikomformiste, përkthyese, është një nga personazhet më interesante dhe komplekse të 1900-s italiane. E lindur më 8 maj 1912, emri i saj i vërtetë është Gioconda Beatrice Salvadori Paleotti, e rritur nga dy prindër intelektualë që ndikuan shumë në botëkuptimin e saj. Këtë vit u shënua 100-vjetori i lindjes së saj, kësaj gruaje që ka lënë gjurmë në shumë vende të botës, në të cilat ajo ka udhëtuar personalisht, ku ka njohur kulturat dhe ka përkthyer poetët më të njohur. Pikërisht për ta bërë të njohur për publikun shqiptar, Ornella Palmisano dhe Ira Panduku prezantuan gjatë javës në bibliotekën e Institutit Italian të Kulturës librin “Joyce Lussu; të gjitha rrugët të çojnë në shtëpi” (botimet “Flesh”). Libri, botuar me nismën e shoqatës kulturore “Dragare”, e angazhuar në iniciativa kulturore, studime, kërkime dhe botime, është përkthyer në shqip nga instrumentistja shqiptare Ira Punduku, e cila prej vitesh jeton në Itali. Ky libër është botuar fillimisht nga autoret në italisht (Zephyro). Autoret nuk e kanë takuar personalisht Joyce Lussu (e shuar më 1998), por e kanë zgjedhur si figurë që përfaqëson shoqatën e tyre. Ornella Palmisano, duke folur për Joyce Lussu nënvizoi mbi të tjerat edhe besimin e madh që ajo kishte në forcën dhe në zgjuarsinë femërore për zhvillimin e së ardhmes. Në parathënien e librit, shkrimtarja italiane Antonietta Langiu, e cila e ka njohur nga afër Lussu, e përshkruan si një grua me karakter të fortë, shtëpia e së cilës ishte e hapur për të gjithë.

Joyce Lussu-Poetja që përktheu Migjenin, Siliqin, Kadarenë, Agollin, pa njohur shqipen

 “Çfarë bën ti për të ndryshuar botën?”, ishte pyetja e parë me të cilën Lussu të gozhdonte. E martuar fillimisht me Aldo Belluigi, një i ri i pasur, por me bindje fashiste dhe pastaj me Emilio Lussu, një antifashist me të cilin u njoh gjatë një misioni të fshehtë, në lëvizjen “Drejtësi dhe Liri”, jeta e saj ishte një aventurë e vërtetë. Ka udhëtuar në disa nga vendet e botës së tretë, duke shkuar edhe në frontin e luftës. Për veprimtarinë e saj është nderuar edhe me “Medaljen e Argjendtë” për vlera ushtarake, por pas luftës nuk pranoi të angazhohet politikisht. Në udhëtimet e saj të shumta ajo kaloi edhe në Shqipëri. Ira Panduku, në fjalën e saj gjatë prezantimit u ndal pikërisht te Joyce Lussu dhe Shqipëria. “Lussu ishte e bindur se rridhte nga dega e Skënderbeut, ndaj edhe udhëtimin e saj drejt Shqipërisë e quante si një rikthim në vendin e origjinës”, theksoi Panduku. Në fakt Lussu jo vetëm udhëtoi në Shqipëri disa herë, por ka përkthyer edhe disa nga poetët më të njohur tanët si Migjenin, Aleks Çaçin, Llazar Siliqin, Fatos Arapin, Ismail Kadarenë dhe Dritëro Agollin. Më parë ajo kishte përkthyer poetë kinezë, afroamerikanë, eskimezë, australianë, etj. Joyce nuk dinte gjithë këto gjuhë. Ajo i përkthente poezitë duke i takuar shkrimtarët, të cilët në gjuhë të tjera ia shpjegonin poezinë e tyre ose duke njohur kulturën e atij vendi. Kjo aventurë e saj filloi në vitin 1958, në Stokholm, kur, gjatë një kongresi ndërkombëtar, u njoh me Nazim Hikmetin. Duke komunikuar në frëngjisht, Joyce përktheu mbi 7000 vargje të Hikmetit. Kështu bëri edhe me poetët shqiptarë. Emri i saj është shfaqur si përkthyese në gazetën “Drita” kur flitej për botimet e shkrimtarëve shqiptarë jashtë vendit, por vetëm kaq. Joyce përkthen dhe boton në Itali tre libra me poezi, “Tre poetë shqiptarë” (Lerici, 1965), “Tre poetë të Shqipërisë së sotme” (Lerici, 1969), “Poezia e shqiptarëve” (Eri, 1977). Më pas publikon librin “Përkthimi i poezisë” (Botimet Robin, 1998), ku një kapitull i kushtohet poetëve shqiptarë. “Indiferenca e kulturës italiane ndaj popullit shqiptar dhe historisë së tij, më ka bërë gjithmonë përshtypje si diçka jonormale. Është një komb i vogël, por me një histori të rëndësishme. Brenda pak vitesh, diti të dalë nga prapambetja dhe me shumë krijimtari arriti të ndërtojë një realitet shoqëror-kulturor të pavarur, modern dhe të pashoq në krahasim me vendet e tjera të Lindjes dhe Perëndimit. Përveç kësaj, italianët duhet të vënë dorën në zemër: që pas rënies së Perandorisë Osmane deri në pushtimin fashist gjatë Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria është sulmuar, dhunuar dhe kolonizuar nga Italia, në mënyrë po aq barbare sa paraardhësit tanë turq. Kjo ishte një mosmirënjohje e vërtetë, po të konsideroje faktin që pakicat shqiptare në Itali, sidomos pas vdekjes së Skënderbeut, morën pjesë trimërisht në lëvizjen e Rilindjes sonë, duke kombinuar betejat për pavarësinë italiane, me betejat për pavarësinë e Shqipërisë. Garibaldi, në fjalimin pas fitores në Volturno, thoshte: “Shqiptarët e Italisë janë heronj të vërtetë dhe janë dalluar në të gjitha betejat kundër tiranisë”. Njëzet vjet më vonë, tashmë e plakur, shkruante nga Kaprera: “Çështja e shqiptarëve është edhe çështja ime; do të jem i lumtur nëse mund t’i dedikoj momentet e fundit të jetës sime, në mbrojtje të këtij populli kreshnik”, shkruante ajo në librin “Poezia shqiptare”. Ndërsa duke iu referuar udhëtimit në Shqipëri, theksonte: “Pasi mbaroi lufta, vendosa të shkoja dhe të rimerrja një copë të atij atdheu të largët të transmetuar nga qeleshet e familjes. Kalova Adriatikun mbi hambarin e një anije jugosllave gjysmë të rrënuar të quajtur ‘Shën Shtjefni’ që shkonte nga Bari në Bar, në Mal të Zi. Mbërrita në kufirin shqiptar me një autobus të vjetër të viteve tridhjetë, kalova në këmbë kufirin dhe nga ana tjetër një autobus po aq i vjetër i së njëjtës periudhë më çoi në Tiranë. Është e paharrueshme mirëpritja që më bënë partizanët shqiptarë. Misto Treska, luftëtar i madh dhe person me kulturë të rafinuar, më shoqëroi dhe më prezantoi me vendin e tij e me poetë të fortë dhe të sjellshëm. Menjëherë ndjeva nevojën për t’i përkthyer dhe për t’i bërë të njohur në Itali”. Joyce nuk ndjente aspak nevojën për të studiuar gjuhët që përkthente. Nga shqipja i mjaftonte të dinte pak fjalë: shok, gëzuar, faleminderit, ju lutem, mirupafshim, grua, burrë, mal, det, shtëpi, dhi. “Poezitë m’i shpjegonin vetë poetët, që në përgjithësi flisnin tre ose katër gjuhë; poeti vetë është shumë i përpiktë dhe i qartë kur shpjegon se përse ka përdorur një fjalë të caktuar, një figurë, metaforë, aluzion ose thirrje”. Por nuk mund ta vërente që në Shqipëri nuk i folën për asnjë poete. “Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, më dha të dhëna vetëm mbi shkrimtarët meshkuj. Ky fakt më vuri pak në siklet por megjithatë nuk ndërhyra në mënyrë burokratike, duke shtuar emrin e ndonjë poeteshe, në homazh të gjinisë më shumë se sa të poezisë. Aq më tepër që gratë shqiptare nuk kanë nevojë për shtojca. Janë ndër më të përparuarat të shoqërive bashkëkohore dhe kanë arritur, më shumë se kudo tjetër, nivele të larta përgjegjësie në çdo fushë… Pra, nëse gratë tregojnë më pak interes sesa burrat për poezinë, arsyeja nuk duhet kërkuar te gratë por tek poezia”, shkruante ajo. Qëllimi i dy autoreve, Palmisano dhe Panduku ishte t’ia kthenin këtë nder Lussu-t, duke sjellë pak nga jehona e saj në publikun shqiptar.

Cikël poetik nga Keidi Sejdiu

..NE ZEMER..

Ne kete vend
Mesova te fallsifikoj fjalet..
Dukej krejt origjinale dhe kopertina e veshjes sime..
Ne kete vend ku fshiva emrin dhe gjeta
nje adres te grisur te henes..
Ketu..ku cmendurine time e pa vetem ajri..
Rokullisa ne gishtat e mi puthjen
duke numerua shiun ngaterrova veten
dhe me lot ngjita ne enderr puthen e nje femije..
Ne kete vend
Mbushur me shpresa bera nje varr..
Shtypa gjoksin te mos dukesha femer..
Ne kete vend..ku vi cdo dite..
......ne zemer...ne zemer..!


NË TRASTËN E URISË

Në trastën time të urisë
Mora një puthje për bukë,
Dhe një lot për etjen...
Më pas, durova një pik gjak
....për amanetet...
Në trastën time të urisë,
Të pangopur mbetët!


MË DHEMBIN GJUNJËT

Më dhembin gjunjët,
Më therin lotët që s’dua tu flas...
Dhe flokët më rrinë mos më keq.
Iku dhe një tjetër ditë,
Trishtimit heshtja hesht...
Ti ke lënë hijet e tua rrotull,
Zhurmojnë errësirës në ëndrrat e mija...
Më dhembin gjunjët... jam mos më keq...
Mbi gjithçka, më dhemb, vetmia!


UNË DHE KUKULLA

Kam kohë që pres...
Një shenjë jashtë xhamave,
Veç një trokitje... Ah sikur!
Të njoha të vogël... - më tha pasqyra,
Kur kukullën përplasje në mur’.
E unë... prej kohësh pres një shenjë...
Si grimca fjalësh... me xhama mbuloj tokën.
Mes ikjesh e kthimesh të grisura...
S’përplas më kukullën, por kokën!


KALIMTHI, DASHUROVA

Kalimthi, dashurova...
Grimcat e mbetura ajrit lagështin...
Meshkujt si bulëza uji të thara
Në etjen e trupit tim...
Kalimthi, pa i parë në sy...
Të gjithë burrat me dashje lëndova...
Qesha... kur ndjenë trishtim.
Kalimthi, dashurova...


Ika....

Me një FALEMINDERIT...

njeri- tjetrin lamë...
Shkoj në stacionet e taksive
me aromën tënde në trup,
Paguaj dhimbjen me një tufë gabime...
dhe shoh një tjetër dorë mbi sup...!
Kështu, njohje pas njohje... nuk njihemi
dhe s’kemi stacione... s’kemi taksi...
Fytyra të njëjta... mëkatarë të radhës,
Të vrasin çdo ditë, dashuri..!


S’JEMI NJËSOJ

S’mund të krijoj më tinguj,
Rrokje fjalësh bashkoj...
Kanë ikur tashmë, të gjitha puthjet
Dhe ne, s’jemi njësoj...!
Tjetër stinë përjetojmë...
Ti me stuhi ftoh gjithçka...
Unë ende mbetem vjeshtë lotësh...
U larguam pa tinguj fjalësh,
Kundra gjithë botës.



HASËPSIRAVE TË MIA

Hapësirave të mia bie,
Pa rrokullima këmbët thyhen...
Pa një kërcitje... përplasjet në tokë...
Ajrit... në mes dashurive
Mbytem, frymë s’marr dot.
Thonjtë e mi
Të gjatë, të fortë.. të bukur...
Mund të çjerr gjithë botën po të dua,
Por zemrën s’e kam si thonjtë,
Ajo nuk gërvisht dot...
Dhe, kur e gërvishtin
...Dashuron më fort..!


DETIN GJEJ...

Në dhomën e vogël,
Unë kam një dritare të madhe.
Jashtë duket deti,
Aty është dhe Ai,
Në shkumën që trazuam të dy.
Nuk mbaj grila.
Mëngjeseve,
Marinarët hedhin spirancat tej...
Tek deti gjeta sytë e tij...
Tek Ai...detin gjej..!

MË DHEMBIN GJUNJËT

Më dhembin gjunjët,
Më therin lotët që s’dua tu flas...
Dhe flokët më rrinë mos më keq.
Iku dhe një tjetër ditë,
Trishtimit heshtja hesht...
Ti ke lënë hijet e tua rrotull,
Zhurmojnë errësirës në ëndrrat e mija...
Më dhembin gjunjët... jam mos më keq...
Mbi gjithçka, më dhemb, vetmia!



NË TRASTËN E URISË

Në trastën time të urisë
Mora një puthje për bukë,
Dhe një lot për etjen...
Më pas, durova një pik gjak
....për amanetet...
Në trastën time të urisë,
Të pangopur mbetët!


GËNJENIM TË DY

Sa e vramë mendjen, kur ishim të rinj...
Frikësoheshim të bënim Dashuri,
Sa e vramë ndjenjën, kur ishim në errësirë...
Frikësoheshim e thoshim: - Jemi të pirë!
Sa deshëm të ishim bashkë, çdo sekondë me shume
Gënjenim e thoshim, -Fajin e kam unë!
Sa dua të kthehem...e me ty, të pi,
Të dehem e t’mos kem frikë, të bëj dashuri!