2013-08-10

Çudi me padrejtësitë e tua moj Europë Plakë !

PËRSHTYPJE MBRESA DHE KUJTIME PËR POPULLIN DHE KOSOVËN E PAVARUR


Sekretari shkencor i Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave Nju- Jork
Dr. Namik M. Shehu dhe historiania Engjëllushe Shehu.

Reportazh nga Kosova nga Dr. Namik Shehu


PËRSHTYPJE MBRESA DHE KUJTIME PËR POPULLIN DHE KOSOVËN E PAVARUR




Dardania e lasht, Shteti i ri i Kosovës, ky vend i moçëm ka përjetuar në simbiozë me krenari, një histori madhështore, heroike, burrërore dhe të mbuluar me plotë lavdi; sa edhe me vuajtje, sakrifica të pashembullta ; me luftra të përgjakshme dhe me viktima të panumërta, në mbrojtje të vatanit të tij të shenjtë , në emër të jetës dhe të lirisë. Ky popull martir ka qënë e mbetet për të gjithë vendet e botës, një shembëlltyrë e pakrahasueshme e trimërisë, guximit, e rezistencës, e vetvendosjes dhe e mbijetesës shekullore , për të ruajtur mëvetsinë, zakonet, traditat, gjuhën e të parëve të tyre, autoktoninë, për të mbetur tërë jetën dardan, ilir, shqiptar kosovar.
Këtë popull bujar, fisnik dhe paqëdashës , me rastin e shpalljes së pavarësisë dhe të krijimit të shtetit më të ri në rruzullin toksor; po e admiron e gjithë bota përparimtare, dhe po solidarizohet, duke lidhur edhe mardhenie dipllomatike të shumta.
Për Shqipërinë, për popullin shqiptar , për shqiptarët e diasporës dhe për të gjithë kombin, shpallja e pavarësisë së Kosovës, ishte një ngjarje madhore e jashtëzakonshme në historinë e kombit . Ishte krenari, mburrje dhe gëzim i papërmbajtshëm, e cila u shpreh me manifestime madhështore nga të gjithë dhe kudo.
Diaspora Shqiptare në Sh.B.A. ( K.K.Sh.A., L.C.Sh.A.,Shoqatat, Organizatat dhe Komunitetet fetare), e ka përkrahur dhe mbështetur në vazhdimësi, pa ekuivokë, në të gjitha format ,në ç’do mënyrë dhe në ç’do kohë, pavarësinë e kosovës, duke bërë mitingje të organizuara pranë OKB, mbledhje, takime në trevat shqiptare të ballkanit, me përfaqësues të lartë të ShBA, senatorë dhe deputetë. Përmendim mitingun mjaft popullor të diasporës shqiptare të Amerikës që u bë së fundi më 10 / 12 / 2007 para ndërtesës së OKB, ku u mboldhëm mbi 5 mijë shqiptaro-amerikan dhe me flamurë shqiptar dhe Ameriikan në duarë, përmbi 4 orë , kërkuam me ngulmë shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Në këtë kuadër edhe Akademia Shqiptaro-Amerikane e Shkencave në Nju-Jork, ka qenë nga inisiatorët , që ka mbështetur konferencën e Rambujes në përkrahje të delegacionit kosovar,si dhe ka mbajtur konference shkencore për t’u solidarizuar dhe inkurajuar pavarësinë e Kosovës , drejtuar nga sekretari shkencor Dr. N. Shehu.
Dita e shpalljes së pavarësisë së Kosovës, 17 Shkurti 2008, ishte kurorizimi i sakrificave më solemne, më historike, më madhështore , më sublime, të popullit më të vjetër në Europë, më vital, liridashës, patriot, bujar, fsnik dhe me tradita Pellazgjiko-Dardano-Ilire, që dijti ta mbroj, ta meritoj dhe ta fitoj lirinë dhe pavarsinë e shtetit të vet. Sot buçet dhe thërret me plotë entuziazëm, krenar dhe i legjitimuar një komb i tërë shqiptar 15 milion në të gjithë botën : Rroftë Kosova e lirë- sovrane dhe demokratike.
Prishtina-populli i Kosovës, gjithë treva shqiptare në Ballkan 7,5 milionësh, e shpalli festë të madhërishme ditën e pavarësisë, ashtu siç e meritonte , ku një fishekzar i madh shkruajti në qiell të pastër të kryeqytetit “ Kosova e Pavarur “, duke përshëndetur gjithë botën. dhe një pastë e madhe e embëlsoi sheshin Skënderbe dhe bulevardin NënëTereza. Ndërsa njerzit të mbështjelle me flamur kombëtar ;Amerikan dhe të B.E. në duar, këndonin dhe hedhnin valle deri në mesnatë.. Ndërsa në Nju- Jork ,në këtë ditë të shenjtë, sheshin më të famshëm të botës ,TIMES SQUAR, e zotëronim ne , mbi 5 mijë shqiptar për 4- 5 orë, të mbështjellë me flamur shqiptar dhe kosovar , me makina dhe në grupe , shetisnin nëpër shesh vetëm shqipëtarë dhe policija vetëm na buzqeshte. Dhe ky nder u bëhej vetëm shqiptarëve. Kjo ditë festohej edhe në shoqatën veterane “ Vatra” ku shqiptarë të ç.do moshe dhe treve gëzoheshin, mbanin fjalime dhe dëfreheshin. Me këto rrealitete ,endërrime mahnitëse marramendëse , jetonte ç’do shqiptarë kudo në botë.
Me këto kujtime shumë të bukura dhe mjaft mbresëlenëse po jetonte dhe familja e jonë , këtu në Nju- Jork , kur nga Prishtina- Kosova e dashur na vjenë një ftesë mjaft bujare , nga miku i ynë kosovar , nga familja e Z. Flori Bruqit, për të bërë një vizitë pune dhe miqësore, e përgatitur në bashkëpunim edhe nga një grup-pune mjekësh të institutit të mjekësisë së Prishtinës, që përkonte dhe përputhej për mbrekulli edhe me tre mujorin e pare të shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës.
Familja e jonë, Dr. Namik Shehu me detyrën e sekretarit shkencor të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe të Artit në Nju- Jork dhe Engjëllushe Shehu pedagoge e histori-gjeografisë, më dt. 17 /03 / 08, u nisën nga vendi i tyre, nga Shqipëria , me plotë dëshirë dhe me mjaft kënaqësi , për të soditur për here të parë, Kosovën tone të endërruar prej vitesh, për t’a shikuar nga afër dhe për t’u takuar me popullin e një gjaku, për të biseduar me mall dhe dashuri me miqtë tanë ,për të admiruar sukseset e arritura dhe për t’a gëzuar edhe ne shtetin e ri kosovar. Në aeroportin e ri, komod , modest, por modern të Prishtinës , arritëm me aeroplanin Belear , mbas një udhëtimi të rëhatshëm prej 35 minutash , në një ditë të bukur plotë diell, zbritëm nga aeroplani dhe në aeroport na priste miku i ynë, Z. Flori Bruqi.
Mbas një përshëndetje dhe takimi mjaft vëllazëror dhe miqësore, si miq të vjetër, u sistemuam në makinën e tij të rëhatëshme dhe u nisëm drejtë Prishtinës. Rrugës Z. Flori me kënaqësi, rrjedhshëm e me saktësi na informonte mbi ç’do gjë. Përpara nesh shtrihej e bukur dhe madhështore Fushë Kosova, e rrethuar me ndërtesa të bukura shumëkatëshe. Më tej na u prezantua lagja Dardania , ku lartësoheshin apartamente, ndërtesa zyrtare me godina të shumta. dhe ku parashikohet të ngrihet një ndërtesë madhështore mbi 40 katesh, kontribut i miqësisë të shteteve fqinjë , të Kroacisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë. Në vazhdim na u prezantua instituti i Filologjisë, instituti i Albanologjisë dhe më tej shtrihej kodra e Diellit , me një pamje mjaft piktureske, dhe më pas u njohëm me ndërtesën e shtëpisë së ish presidentit të Kosovës Dr. Ibrahim Rugovës , të shtëpisë së akademikut Rexhep Qoses etj.
Me këto përshtypje të kendëshme , mbresëlenëse dhe me plotë kënaqësi , po hynim në kryeqytetin e kosovës, Prishtinë, e cila na u paraqit me një pamje mjaft të hijshme , me imazhin e një qyteti të madh, të populluar me mbi 7 qind mijë banorë,me rrugë të shumta , gjarpëruese, me të ngritura dhe të zbritura ,të përzier me zhurmën oshtimëse të makinave të shumta ;ndërthurur me bulevardin e gjërë dhe të pastër “Nënë Tereza , ku ngrihej madhështore statuja e saj , i zbukuruar për rreth me pemë dhe me ndërtesa shumë katëshe , i ndjekur nga parku dhe sheshi “ Skënderbe “ku lartësohej krenar statuja e heroit tone kombëtar Gjergj- Kastriotit Skënderbeut hipur mbi kal , që na shëmbëllente me sheshin Skënderbeu në Tiranë; të cilët i jepnin një pamje madhështore mjedisit për rreth, si dhe nga mjaft sheshe, rrugë ndërtesa dhe lokale të shumta, të shtrira dhe të përhapura në hapsirën e gjerë të kryeqytetit.
Udhëtimi ishte shumë i kendshëm dhe ne ndjeheshim të gëzuar, të lumtur dhe të kënaqur që na u dha rasti dhe mundësia të vizitonim kosovën, vendin e bekuar, të martirizuar dhe popullin e tij të mbrekullueshëm. Me këto përshtypje shumë të mira dhe me mjaft përzëmërsi , pritemi miqësisht në familjen e mikut tone Flori Bruqi, nga e zonja e shtëpisë e nderura Kumri , ku e ndjemë vehten të gëzuar , të lumtur , si shqiptari tek shqiptari ,si në shtëpinë tonë Mbas një pushimi të shkutër dhe bisede midis miqsh, Zoti F. Bruqi në emër të grupit të punës na njohu me planin e programuar të visitës tone të punës dhe të veprimtarisë disaditore, e cila ishte i ngjeshur me plotë aktivitete të ndryshme pune dhe shërbime, me udhëtime , me takime mes miqsh dhe me vizita nëpër vende historike të Kosovës.
Veprimtaria e vizitës tone ishte programuar të fillonte me një aktivitet kulturoro-letraro-shkencor qysh në ditën e mbrritjes, më dt. 17 / 05 , ku do të organizuohej një takim në sallën kryesore në katin e dytë të Institutit të Albanologjisë në Prishtinë, mbi promovimin e librit të poetit, shkrimtarit dhe intelektualit të nderuar Z. Mr. sci. Flori Bruqit “ Guxim Shqiptar “. Në këtë tubim intelektual serios, merrnin pjesë mbi 80 personalitete të respektuar të institucioneve të ndryshme shkencore të Prishtinës, shkencëtarë, profesor, doktorë.,shkrimtarë, gazetare, poet, veprimtarë, student etj.. Në këtë mbledhje , mua dhe Engjëllushjen na prezantuan si të ftuar, familiarisht dhe zyrtarisht dhe më pas u takuam me shumë Prof.Dr. të nderuar : me Isuf Dedushaj, Bedri Zahitin, Gani Dragushin, Tahir Gjergjin, Mustafa Aliun, Abdullah Konushevcin, Nebih Bonjakun, , Isa Bajçincën, Agim Vincën , me gazetarë Naim Kelmendi, Fahredin Shehun , Botuesin Abdullah Zenelin, Hasan Mujën, Xhafer Sylajn, poetin Nehat S. Hoxhën , Kadri Osmani-Manin etj. ,si dhe me pjestarë të familjes dhe të njohur të Z. F. Bruqit.
Mbledhja filloj punimet në orën 13.30. Në presidium zunë vend organizatorët e promovimit të librit , recensenti Prof.. Abdullah Konushevci, redaktori i librit poeti Nehat S. Hoxha , autori i librit Flori Bruqi dhe i ftuari i konferencës Dr. N. Shehu.
Seanca e punimit drejtohej nga një intelektuale e mirënjohur, mjaft e shkathët, përfaqësuesje zyrtare e informacionint të këshillit gjyqësor të Kosovës, moderatoria “Shqipja e Dukagjinit “ Znj. Aishe Qorraj –Ramadani , e cila me një prezantim serioz mbajti fjalën e hapjes dhe mbas përshëndetjes dhe citimit të disa vargjeve , dha programin e takimit të promovimin të librit të shkrimtarit Flori Bruqi : “Guxim Shqiptar “, të shoqëruar me biografinë e autorit .Më pas ftoj sekretarin shkencor të Akdemisë Shqiptaro-Amerikane të Shkecave të Nju- Jorkut , Dr. Namik M. Shehun , recensuesin e librit “ Guxim Shqiptar “, që kishte ardhur i ftuar dhe posaçërisht të asistoj në këtë promovim nderi. Në fjalën e tij , në këtë mbledhje solemne Dr. Namiku tha : kam respekt dhe kënaqësi t’ ju përshëndes në emër të kryesisë së Akademisë shqiptaro-Amerikane të shkencave , në tremujorin e pare të pavarësisë të shtetit Tuaj të pavarur, të Kosovës tone,. Të përgëzoj dhe të uroj mr. sci..Flori Bruqin për promovimin e librit të tij “ Guxim Shqiptar “. T ‘ju uroj Juve suksese në punën Tuaj fisnike dhe të begatëshme.
Më tej në fjalën e tij Z. Shehu vlerësoj autorin si një intelektual të shquar, studiues , erudite dhe shkencëtar dhe librin e tij si një vepër madhore, një punim kompleks historiko-letraro-shkencor me vlera të rëndësishme, me përmasa shumë dimensionale dhe me interes të veçantë , që nderon Kosovën dhe kombin shqiptar. Më pas u recitua një poemë e poetit F. Bruqit. Ndërsa linguisti i shquar, recensuesi tjetër i librit Prof. Abdullah Konushevci , mbasi bëri një përshkrim nderi, biografisë të mikut të ardhur nga Nju- Jorku, të Dr. N. Shehut, u ndal mbi vlerat e veprës së shkrimtarit F. Bruqit , duke e cilësuar si një punim të përzgjedhur dhe nga më të mirat elektronike. Kurse redaktori i librit , poeti dhe shkrimtari i mirënjohur Nehat S. Hoxha u shpreh me konsiderate se kjo vepër është një zbardhje e ndritur e çështje kombëtare.dhe një sihariq i rrallë për lexuesin, për të gjetur një informacion të kamur në një vëllim të vetëm si ky. Moderatoria zonja Ajshe Ramadani, mbas disa recitime vargjesh të zgjedhura ,Ju dha fjalën disa diskutantëve. Në diskutimin e tij shkrimtari Naim Kelmendi solli aktivitete nga Z. Flori Bruqi , kurse gazetari Fahredin Shehu e vlerësoi Z. F.Bruqin si veprimtar të dalluar të shtypit elektronik. Ndërsa në një séancë të veçantë Znj. Ajshe Ramadani lexoj përshëndetjet, falenderimet dhe telegramet e urimit që i kishin ardhur Z. Flori Bruqit me rastin e promovimit të librit “ Guxim Shqiptar “; nga familja Kozeta dhe Qemal Zylo prej Nju- Jorku. Vasil Qesari nga Parisi. Kolec Traboini nga Boston,.Vitore Leka nga Triesta, si dhe nga Zotrinjtë Beqir Elshani, Shefqet Dibrani, Arif Molliqi,Gëzim Ajgeraj etj.
Në fund e merrë fjalën autori i librit Z. F. Bruqi, i cili me respekt dhe konsideratë përshëndeti dhe falenderoi pjesëmarrësit , organizatorët e mbledhjes si dhe diskutantët për vlerësimin që i bënë punimit të tij Ai mbajti qëndrim kritik, edhe ndajë ndonjë mendim jo korrekt.. Në fund shprehu kënaqësi për mikun e tij që i erdhi posaçrisht nga Nju- Jorku.
Takimi u mbyll me përshëndetje dhe duartrokitje për autorin, duke e vlerësuar me meritë , jo vëtëm si autor i librit, por si një intelektual i nderuar, si studiues, shkrimtar dhe shkencëtar.Më pas u bë shpëndarja e librit Guxim Shqiptar , pjesëmarrësve dhe pastaj u ftuan të gjithë për të marrë pjesë në drekën bujare të familjes Bruqi. në lokalin “ DRURI “.
Familja Bruqi , për nder dhe respekt të miqëve, shokëve dhe pjesëmarrësve në konferencën letrare të promovimit të librit “ Guxim Shqiptar “ shtroj edhe një drekë pune -bujare, miqësore dhe familiare, në restorantin serioz “ Druri “ në Prishtinë, për kënaqësi, për muhabet dhe për të vlerësuar mbi 50 të ftuarit. Dreka kaloi mjaft e gëzuar, me ngrenie dhe pirje, me biseda miqësore dhe familjare dhe me shakara shoqërore.Zoti Flori bashkë me motrën e vet ,embëlsonte tavolinat me sajdisje dhe me biseda .Ndërsa të tjerë, grupe grupe kuvendonin me njeri tjetrin. Dr. Dedushaj mbante gjallë bisedën me tregimet e tij interesante.Zonja Kumri si e shtëpisë ,bisedonte me mikeshën e saj më të re, zonjën Engjëllushe dhe me zonjat e saja për rreth. Kurse moderatorja Zonja Ajshe u jepte gjallëri bisedave , ndërsa mua familiarisht më respektoj me romanin e saj “ Plaga e mallit “.Dreka u bë edhe më e gëzuar me pjesëmarrjen në biseda të linguistit Abdullah Konoshevscit, poetit të nderuar Nehat S.Hoxha, të shkrimtarit , botuesit të Buzukut Z.Abdullah Zenelit, Z. Mustaf Berbadovcit , të miikut të tyre N. Shehut dhe të pjestarëve të tjerë. Me plotë gëzim, muhabete , me të qeshura dhe shaka dhe me gaz e harre , u kaluan dy orë, në një dreke mjaft të kendëshme dhe me kujtime të paharruara. Më pas me një grup dashamirës u pinë edhe kafetë e drekës. Ndarja e gëzuar dhe shumë miqësore la mbresa të pashlyeshme midis nesh. Më pas familja Shehu e shoqëruar nga miqtë , me kërkesën e intelektualit magjistrit Z. Kadri Osmani – Mani , bëri një vizitë në shtëpinë e tij. Atje u njohëm me njerëzit e familjes dhe në konfidencë Z. Kadri na vuri në dijeni me veprimtarinë e vet patriotike, me sakrificat dhe vuajtjet në burgimin serb 24 vjeçar , me aktivitetin e tij si redaktor i revistës shqipëria, si dhe me veprat e tij letrare , disa prej të cilave na i dhuroj, në shenjë miqësie dhe si kujtim..Ai na dërgoj mbas disa ditësh edhe një E-Mail në Nju- Jork , në shenjë mirënjohje dhe respekti; të cilit Ju përgjigjëm me respekt.
Ditën e pare mjaft të kendëshme të programit dhe të arrdhjes tone në Kosovë,e mbyllëm me biseda familiare dhe miqësore me familjen e Z. Flori Bruqit, në shtëpinë e tij mikpritëse. Ne u njohëm me familjet tona. , u miqësuam edhe më shumë dhe shkëmbyem dhurata dhe libra me njeri tjetrin. Unë i dhurova në shënjë kujtimi dhe miqësie botimet e mija dhe disa numra revista Dituria. Ndërsa Z. Flori me kënaqësi , më bëri peshqesh mjaft libra të tij , si poezi, romane, shkrime shkencore etj..Shkëmbyem mendime mbi familjet tona . U njohëm me veprimtarinë e tij intensive , me botimet e shumta dhe me bisnesin mjaft të suksesshëm. Zonja e tij, e nderuara Kumria , administronte me nikoqirllëk dhe me mjaft kujdes jetën familiare dhe ne na afroj një miqësi të sinqertë dhe shumë dashamirëse Djemtë e shtëpisë Graniti dhe Diamanti ishin mjaft të dashur.,të sinqertë , të qetë dhe familiar. Të Dy stomatolog, njëri klinicist dhe tjetri laborant dhe njohës të disa gjuhëve të huaja..Graniti ishte i martuar dhe kishte tre fëmijë . Me vajzën e madhe , Erikën e cila ishte mjaft e zgjuar , e afruar dhe e dashur , u njohëm më nga afër ; ndërsa me dy fëmitë e tjerë Elisën dhe Rronin bashkë me zonjën Blertën, nuk i takuam se kishin vajtur në Kanada tek gjushërit. Ata përbënin një familje të lumtur , jetonin në harmoni të plotë, në një shtëpi të kompletuar, moderne. dhe shumë të bollshme.Bisedat tona ishin mjaft familiare, miqësore dhe rridhnin si lumë , duke u informuar mbi gjithçka . Mbi jetën në kosovë, mbi ndryshimet e arritura dhe mbi sukseset për të ardhmen. Shikonim lajmet në TV, ku flitej për Kosovën, për shqipërinë dhe kënaqeshim për përparimet e vendeve tona.Engjëllushja dhe unë, ndjeheshim të kënaqur ,të lumtur dhe të gëzuar në këtë familje intelektuale, bujare , fisnike shqiptare kosovare dhe me plotë tradita kombëtare.
Të nesërmen e dt. 18 / 05 /08 , mbas një mëngjezi me muhabet të kendshëm dhe me n jë gatim special dhe me plotë shije , të përgatitur enkas për miqtë nga amvisja e shtëpisë, zonja Kumri dhe mbas një kafeje ekspresi, në bisedën familiare e mori fjalën drejtuesi i grupit të punës, Z.Flori për të na dhënë shpjegimet e zbatimit të mëtejshëm të programit të ditës, ku do të kryhej një vizitë pune dhe shërbimi nga ana e të ftuarve dhe një eskursion i gjatë nëpër vendet më historike dhe të lavdishme të Kosovës. Si ekip i kompletuar ,ne u takuam përpara Institutit Kombëtar të Shëndetit Publik në Prishtinë dhe rreth ores 9.30 nisemi në mënyrë të organizuar, katër familjet tona të përbërë nga Z. Flori me zonjën Kumri, Dr.Namiku me Engjëllushen,Prof. Dr. Isufi me zonjën e tij Dedushaj dhe me djalin ,Prof.Dr. Bedriu me zonjën e tij Zahiti dhe Dr. Namiku me zonjën e tij Engjëllushe, për të vazhduar udhëtimin e planifikuar. Dalim nga Prishtina , kalojmë nëpër Fushë Kosovën e gjerë dhe të bukur dhe drejtohemi për në krahinën e Drenicës që zë 6 % të sipërfaqes së Kosovës dhe përbëhet prej 2 komunave , ku jetojnë 15.500 ekonomi familiare.Kalojmë nëpër komunën e Drenasit dhe pastaj marrim rrugën për në Prekaz , në një nga komunat e përmendura të Drenicës, me 3800 banorë dhe nga më luftarakët e kosovës, si ndaj perandorisë Osmane dhe të sërbisë , që ka dhënë 109 dëshmorë dhe është vendlidja e udhëheqësit të UÇK, heroit Adem Jasharit. Ne po shkonim me shumë interes, me mjaft kureshtje dhe të kënaqur për të pare, kujtuar dhe vizituar vendin e nderuar të heroit legjendar të Kosovës martire , kompleksin e famshëm memorial të Adem Jasharit , të babë Shabanit , të 44 pjestarëve të familjes së tij , që ranë heroikisht në luftë për Atdheun, lirinë e vendit. dhe për pavarësinë e Kosovës.
Ekipi i grupit tone,mbas një udhëtimi me plotë mbresa dhe kujtime ,afrohet me respekt,me konsiderate me emocion dhe me përulje pranë kompleksit përkujtimor “Adem Jashari “, ku bëjnë roje në vazhdimësi dy ushtarakë me uniformë zyrtare dhe përshëndet memorialin me nderime , dhembsuri, dashuri dhe me përulje koke, duke mbajtur edhe një minutë zi.. Në ball të varrezave ishin vendour sipas moshës babë Shabani, Hamza , Ademi dhe me rradhë. Ndërsa në varrin e Adem Jasharit , heroit legjendar të Kosovës martire, vendosëm kurorë lulesh bashkë me zonjën Kumri, në emër të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave Nju-Jork dhe të grupit shoqërues dhe u shprehëm me dashuri dhe respekt “ Qoftë i paharruar dhe i përjetshëm kujtimi i heroit të Kosovës dhe i Kombit Adem Jashari dhe i familjes së tij heroike “. Pastaj parakaluam të gjithë së bashku pranë varreve me përulje dhe me respekt. Mbas kësaj ceremonie kortezie përkujtimore, nderi dhe respekti; të bashkuar shkojmë dhe vizitojmë shtëpinë e Jasharëve, qendrën e rezistencës heroike , ku luftuan me trimëri të pashoq ,me heroizëm të rrallë dhe me armë në dorë dhanë jetën për liri , për mbrojtjen e vendit të tyre kundër regjimit pushtues sërbë, armikut të tyre shekullor dhe barbar, duke u bërë një shëmbull i pazakont në historinë botërore.
Në sheshin e shtëpisë-qëndresë të Jasharëve , ku lartësohen dy godina të mëdha katërkatëshe në krah të njera tjetrës , ku gjurmat e të cilave dëshmonin për pasoja të një beteje të madhe lufte; na priste ciceroni i legjendës së familjes Jasharëve; Z.Rifat Bejta. Ai u rrethua me mjaft dashamirësi nga ne dhe nga shumë vizitorë të tjerë , që prisnin me kënaqësi fjalën e ciceronit. Z. Rifat me një zë të rrjedhshëm , komunikues, kumbues dhe shumë miqësor, filloj të na tregoj heroizmin e ngjarjes dhe trimërinë e familjes së madhe të Jasharëve , të cilët luftuan me vetmohim , kundër egërsirës barbare serbe , që megjithse të shumtë në numër, zbrapseshin nga rezizstenca heroike e burrave , grave dhe të fëmijve të familjes së madhe dhe trime të Jasharëve. Ky ishte rrethimi i tretë i pesë Marsit të vitit 1998, i kësaj familje, që rrezistonte me trimëri ndaj sulmeve agresive të zaptuesve serb, na tregonte me kurreshtje , me patriotizëm dhe krenari ciceroni. Rrethimi i pare ndodhi më 30 dhjetor 1991, ku të tre vëllezërit Rifati, Hamza dhe Ademi, u sulmuan në shtëpinë e tyre , nga forca të shumta policore serbe ,të cilët e çane rrethimin me armë në dorë, duke lënë disa police të plagosur. Vetëm mbas 7 vjetësh., guxuan armiqtë të sulmonin përsëri rrufeshëm me njësi të specializuara kriminelësh, me mina hedhëse, me murtaja dhe armë automatike, më 22 janar 1998 , këtë qëndresë heroike të familjes Jasharajve. Të zotët e shtëpisë sikurdoherë vigjilent, me axha Shabanin në krye dhe me trimat e tij , Hamzën, Besimin, Fitimin dhe Kushtrimin, ju përgjigjën rrufeshëm me trimëri, me armët e tyre besnike; duke detyruar kriminelët të iknin në panik.
Në mëngjezin e të nesërmes, në oborrin e Jasharajve u mbodh e gjithë Drenica , mandje edhe mijra njerës anë e kend Kosovës, për të festuar dështimin e turpshëm të armiqëve serb. Rrethimi i tretë ,që krijoj legjendën e legjendave të përjetëshme të famijes së Jasharëve dhe të gjithë popullit të Kosovës, në historinë botërore, ishte mbarsur me sfidë të hapur, me turp të madh dhe me urrejtje barbare nga kriminelët serb, për të marrë hak prej egërsije dhe për të mposhtur një familje patriote me një ushtri të madhe , të paisur me armatime moderne.Kjo betejë e pabarabartë, e pazakontë zgjati katër ditë , duke u përballur me tanke, autoblinda , me bombardime dhe mbasi lane mjaft të vrarë, arritën ta pushtojnë këtë qendër heroike , por boshe ,se askusht nuk u dorzua i gjallë, duke zbatuar porosinë e komadantit të tyre legjendar.,të të madhit Adem Jasharit; përfundon tregimin e vet mjaft tragjik Z. Rifat Bejta , i cili në vazhdimësi na preku me rëfimet e veta sa të trishtueshme , rreale , burrërore dhe heroike. Ne e falenderuam dhe më pas e shoqëruam për në studion e tij, ku ishin vendosur mjaft fotografi të ndryshme të luftëtarëve të lirisë, të bab Shabanit, të Adem Jasharit dhe të shumë luftëtarëve të tjerë.Në tavolina , në rafte dhe për rreth , ishin vendosur libra, broshura,citate dhe pankarta me përmbajtje të herojve të Prekazit , të kullës së Jasharëve dhe të shumë luftëtarëve të tjerë, ku ne ishim dëshmimtarë dhe disa prej këtyre librave u blenë dhe disa na u dhuruan.nga miqtë tanë si librat kompleksi Memorial, Prekazi, The Jasharis etj. .Nga Z. Rifat Bejta kamë dhuratë në shenjë kujtimi librin “ Jasharët”. Me mjaft interes ishte rëfimi i ciceronit Z. Rifat, mbi rilindjen e herojve Adem Jashari e të tjerëve , nga 10 fëmijtë të lindur nga familjet e mbijetuar të Jasharëve, ku banonin aty pranë dhe ne i pamë në fotografi tek studia.
Kjo ishte një krenari, një mburrje dhe një ngjarje jetëdhenëse mjaft kuptimplote ,ku dëshmohet se heronjt jetojnë bresë pas brezi dhe janë të pavdekshëm .Me këto impresione të thella, mbresa të pashlyeshme dhe kujtime të paharrueshme, unë lash të shkruar në librin themeltar të muzeut ,përshtypjet e mija, të Engjëllushes ,në emër të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave të Nju-Jorkut , dhe të grupit ; duke shprehur respekt , konsideratë, simpati dhe vlerësim të ve¬çante për aktin e treguar heroik dhe të pashoq në botë, për patriotizmin e lartë , Atdhedashurinë e pashëmbullt , për sakrificën sublime , për jetën fli që dha e gjithë familja e madhe e Jasharëve në emër të lirisë dhe të Kosovës martire. Më tej ne vizituam mjedisin për rreth, ku u përqëndruam në bustin e heroit të Adem Jasharit, që qëndronte përball nesh dhe ciceroni na njohu me dt.lindjen më 28 / Nëntor 1955 dhe me jetën e tij prej trimi.
Pastaj e vizitaum bustin në grupe, dhe në çifte u ngjitëm para bustit dhe dolëm fotografi, si dëshmi e një kujtimi të paharruar.
Në shoqërimin që na bënte ciceroni, na shpjegoi se në nderim të këtij akti heroik, është parashikuar dhe janë hartuar projekte për të ngritur një muze nderi dhe krenarie për gjithë kosovën e më gjërë., mbasi këtë vend e kanë vizituar me mijra shqipëtarë nga të gjitha trevat si dhe shumë të huaj dhe po vazhdojnë të shtohen vizitat dhe interesi edhe më shumë. Në ditën e vizitës tone, kishin arrdhur për të respektuar dhe nderuar edhe shumë vizitorë të huaj , nga KFORI, nga NATO, nga Finlanda, Amerika, Anglija; si dhe nga Shqipëria, diaspora , Kosova etj.
Në përfundim të vizitës grupi i ynë u përshëndet me Z. Rifat Bejta dhe e falenderoi për mikpritjen dhe shpjegimin me elokuencë dhe me mjaft kompetent të historikut të legjendës së Prekazit, të familjes Jasharajve , të aktit heroik madhor me përmasa historike botrore.
Ekipi i ynë më pas vazhdoj udhëtimin për në komunen Skënderaj, krahinë e Drenicës ,me 65. 000 banorë dhe me 50 fshatra. Qëndra Skënderaj na bëri përshtypje se po rindërtohej , po zgjerohej dhe po ngriheshin ndërtesa të reja. Më pas kalojmë në vëndbanimet Runik, Rakosh etj.dhe arrijmë në një vend pikturesk, të quajtur Istok apo Istog ,e që vendasit e thirrnin dhe tani ai quhej me emrin e origjinës Burim, nga se prej malit ay pranë buron një uji i kulluar kristal, shumë i ftohtë, që derdhet si lumë poshtë, ku është krijuar liqeni – rezervuar , i quajtur liqeni i Istokut apo i Burimit , ku mbi të ishin ndërtuar bar- bufe të shumta me një pamje mjaft tërheqëse. Në hyrje ngrihej një restaurant turistik luksos që mbante emrin “ Trofta “ . Ky vend u gjend i përshtatshëm, për të pushur, çlodhur dhe për t’u drekuar..Grupi zuri një tavolinë të përshtatshme pranë bufes dhe bëri porosi “ troftën “ për të gjithë, të shoqëruar me verë të kuqe.
Mbas një dreke të shijshme dhe një pushimi, ne bëmë edhe një shetitje të kendëshme në këtë mjedisë mjaft tërheqës dhe mbi urën e bukur të këtij liqeni, u bënë shumë fotografi dhe më pas u xhirua edhe me kamerë për t’i patiur si kujtim. Aty u njohëm edhe më një mikun e shokëve tanë,.magjistrin Z. Xhafer Syla, një intelektual i respektuar, me të cilin bëmë bisedë dhe shkëmbyem mendime. Ai na tregoi se si kjo bar-bufe me bukuri të rrallë që lundron mbi liqen ka edhe nëntë të tilla në Kosovë. Për koicidencë Istoku –Burimi,më solli ndërmend vendlindjen e Dr. Skënder Kodrës , kryetarin e Akademisë tone, që banon prej vitesh në Nju-Jork. Kjo kujtesë më zgjoi interesin edhe më tepër për ta pare edhe më me vëmëdje Burimin.. Pastaj vazhduam ushëtimin tone “ turistik “edhe më tej ku arritëm në Baja termale të Pejës. Aty mbas një qëndrimi të shkutër, pamë edhe lumin Drini i Bardhë, që kalonte pranë dhe për analogji përmëdëm edhe “Drinin tone të zi”. Pastaj vazhduam rrugën për në qytetin e Pejës, të cilin e përshkuam permes , ku soditëm fëmijtë e shkollave , që ishin veshur me uniofomën shkollore, njerëzit, dyqanet dhe godinat për rreth, të cilat na tërhoqën vëmendjen për emrin që i kishim dëgjuar qytetit dhe për ngjarjet historike që lidheshin me të. Duke ndjekur udhën për në Deçan , kaluam nëpër Bellopojë, Raushiq dhe qëndruam në fshatin e bukur , pikturesk Isniq, ku takuam baban e Florit , Z. Maxhun , një intelektual i nderuar , me kulture të gjerë dhe profesor i gjeografisë . U përshëndetëm dhe i uruam shëndet, jetë të gjatë dhe lumturi familiare. Biseda më Z. Maxhun ishte mjaft e kendëshme dhe me plotë interesë nga jeta e tij. U interesua për ne të gjithë dhe na uroi mirëseardhje dhe lumturi familiare.
Pjesëmarrësit të gjithë dëshëronin dhe bënin bisedë me të zotin e shtëpisë, që i jepte kënaqësi muhabetit. Në intervistën e tij, Z.Flori, përshëndeti dhe falenderoj të pranishmit , për respektin që shfaqën ndaj babës së tij.. Biseda familiare kaloi mjaft e gëzuar e shoqëruar me pije dhe koka kola. U ndam me përhtypje mjaft të mira dhe si miq të njohur , duke na përciell me respekt deri tek porta e kopështit. Më tej vazhduam udhëtimin për në Deçan , të cilin e soditëm kalimthi. Pastaj shkuam nëpër Carrabreg, që është vendlindja e zonjës Kumri.Vazhduam rrugën për në Junik . Më pas, për pak kohë qëndruam në qytetin e Gjakovës , që na dha kënaqësi me pamjen piktureske dhe për njohuritë historke dhe traditat e shquara kombëtare. Prizërenit i shkuam përreth , duke e kujtuar me kënaqëi , si të ngjashme me pamjene Beratit tone. Më pas kalojmë nëpër qytetin e Rahovecit. Udhëtuam në vazhdimësi , përshkuam qytetin e Klinës , Ulpianën qytezën antike dhe mbas këtij udhëtimi të gjatë, të kendëshëm ,mjaft impresionues, me plotë kuriozitete , patëm kënaqësi të çlodhemi dhe të freskohemi me pije të ndryshme, birra, wisk, akullore, pasta në lokalin luksos “ Vita “ pranë Prishtinës.
Në këtë ditë të bukur, vizite pune , kortezie , miqësore dhe familiare; të shoqëruar me udhëtime të kendëshme dhe të zgjatura, me kujtime , përshtypje dhe mbresa të paharruara, për vendet historike dhe të lavdishme që pamë, me miqtë tanë të nderuar, ne si familje, unë dhe Engjëlushja , si të ftuar të këtij ekipi, e ndjemë veten shumë të priviligjuar , të respektuar ,mjaft të gëzuar dhe të kënaqur, për këtë mikpritje mjaft miqësore ,bujare, dhe me afrim vëllazërorë , të ushqyer me dashurinë e dy popujve të një gjuhe , zakoni dhe të një kombi ; duke mbetur në kujtesën e jetës tonë ,si një ngjarje me rendësi pune, veprimtari shoqërore dhe akt afrimi familiar midis nesh.
Me këto mendime dhe ndjenja dashamirësie , ndahemi nga miqtë, të gëzuar dhe të kënaqur, për t’u takuar përsëri në aktivitetet e programuara.
Mëngjezi i ditës së henë, të dt. 19 / 05 / kishte të papritura për zonjën e shtëpisë, e cila kishte shtruar tavolinën me zakonet e guzhinës shqiptare për mysafirët. Më pas Z. Flori në bisedë na kujton planin e punës të programit të ditës . Në fillim shkojmë sëbashku për një vizitë zyrtare pune në Institutin Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës në Prishtinë. Vizitën e pare e bemë tek shefi i departamentit të shërbimit epidemiologjikë të Kosovës, Prof. Dr. Isuf Dedushaj, me të cilin ishim prezantuar dhe njohur më pare. Ai na priti në zyrën e tij në katin e dytë. Në bisedën tone zytare dhe miqësore që zhvilluam, profesori më njohu me veprimtrinë e tij të susksesshme voluminoze, pedagogjike dhe shkenore. Me punimet dhe botimet e tij shkencore të shumta dhe me mbrotjen e disertacioneve për grade dhe tituj shkencor.
Në veprimtarinë e tij drejtuese ai ka kryer detyra të larta shtetrore dhe shoqërore. Ka qenë kryetar i kryqit të kuq të Kosovës, drejtor i departamentit të epidemiologjisë në IKSHP, drejtor i IKSHP të Kosovës,dekan i Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë (FMP) , kryetar i shoqatës së mjekëve , professor i FMP , veprimtar i shumë aktiviteteve shkencore dhe shoqërore etj.
Nga veprat e tij të shumta mbi 120 që na prezantoi, me mjaft interesë ishte punimi voluminos kushtuar historisë së mjekësisë dhe mjekëve të kombit shqiptar nga koha e lashtësisë së hershme dhe deri në ditët tona , ku ishte përshkruar gjithëçka me hollësi ,mjaft mirë dhe bukur , që të ngjallte kureshtje dhe mburrje për këtë vepër serioze dhe dinjitoze, që do të shohi së shpejti dritën e botimit.Dr. Dedushaj në shenjë respekti dhe miqësie më dhuroi disa libra dhe punime të tij mbi epidemiologjinë, sëmundjet ngjitëse , mbi historikun 80 vjeçar të IKSHP të Kosovës etj.Ndërsa unë i dhurova si peshqesh librin tim të fundit “ Tungjatjeta Diasporë “. Në fund i urova sukses, punë të mbarë dhe shëndet në emër të kryesisë së Akademisë Shqiptaro- Amerikane të Shkencave në Nju- Jork. Më pas Dr. Dedushaj më shoqëroj dhe më prezantoj Institutin Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës., i cili është institucioni më i lartë shëndetësor , professional dhe shkencor i kosovës dhe përbëhej nga 5 departamente: të Epidemiologjisë, Ekologjisë humane, Mjekësisë sociale, Mikrobiologjisë dhe të Sistemit të informacionit shëndetësor. Ajo është një ndërtesë madhështore pesë katëshe ; një mburrje reale e shtetit të kosovës , si nga ana e ndërtimit të godinës, tërë mermer, të ngjashme me institucionet më të mira shëndetësore të Nju-Jorkut.
Nga paisjet e shumta dhe moderne si dhe nga personeli i lartë dhe drejtues me përgatitje dhe aftësi profesionale. Dr. Dedushaj më prezantoj me Prof. Dr. Naser Ramadanin , drejtor i Institutit Kombëtar të Shëndetit Publik dhe njëkohësisht Kryetar i Akademisë së Shkencave të Kosovës; i cili gjatë bisedës më rezervoi kohë për të patur një takim .Më pas vizituam katë më katë të gjithë institucionin , ku u takuam me shumë punonjës dhe pamë kudo lokale, dhoma të bollshme dhe të mobiluara. Laboratore të paisura me teknikë dhe aparatura të reja. Vizituam katin e pestë ku u njohëm me prof. Tahire Maloku- Gjergji, kryeshefe e Departamentit të Ekologjisë Humane, e cila na prezantoi departamentin e vet dhe punën e bërë në këtë sektor. Në fund të punës dhe vizitës të bërë disa orëshe në këtë institucion, mbeta i kënaqur për gjithçka që pash dhe konstatuova, duke e vlerësuar personalisht, maksimalisht institucionin, punonjësit dhe drejtuesit e saj, për punën e madhe shëndetësore dhe cilësore që bejnë në shërbim të edukimit dhe të përmirësimit të shëndetit të popullit të tyre.
Në pushim sëbashku me Dr. I. Dedushaj u takuam me grupin e punës , me Z. F. Bruqin. Dr. B. Zahitin , me ekonomistin Z. Mustaf Berbadocin dhe shkuam të shoqëruar për t’u çlodhur , për të biseduar dhe për të pirë ndonjë pije freskuese ne lokalin luksos, në” Venena “ e vendosur në një kodër aty pranë . Muhabeti shoqëror filloi shtruar nga Dr. Dedushaj.me tregime interesnte nga jeta e Prishtinës, frymzimin e të cilit e merrte edhe nga pamja mjaft e bukur e kryeqytetit që vinte dhe shihej nga vendi ku ne ishim ulur dhe bisedohej. Unë fotografoja dhe me kamerë incizoja . Më pas filluan të bëhen diskutime Në një midis të tillë miqësor, të qetë ,të shoqëruar edhe me pije , muhabeti bëhej më i kendshëm. Në intervistën e tij Z. Flori përmendi edhe vizitën që do të benim sot në Mitrovicë. Ndërsa me Z.Mustaf unë shkëmbeva mendime lidhur me jetën shoqërore.Me muhabete, shkëmbim mendimesh dhe shakash kaluam një orë të kendëshme në shoqëri Më pas ndahemi për t’u takuar përsëri në vazhdim të programit.
Me Florin në bisedë shfaqëm , dëshirën për të vazhduar programin dhe për të bërë një shetitje nëpër bulevardin e nenë Terezës në Prishtinë. Në bar-bufen aty pranë , sipas bisedës, takuam Z. Abdullah Konushevcin , linguistin e shquar dhe mirënjohësin e onomastikës dhe sëbashku vazhduam shetitjen nërpër bulevardin NënëTereza, duke soditur mjedisin e këndshëm të rrethuar me pemë dhe godina shumëkatëshe. dhe më pas arritur në Grand hotel të Prishtinës ,ku u ulëm për muhabet , për t’u çlodhur , për tu takuar me miqtë dhe morrën nga një akullore. Aty u krijua një kuvend shumë miqësorë . U bashkuam me shumë miq dhe shokë të njohur edhe nga takimet e mëparshme.Në këtë mjedis të kulturuar shoqëror ; u zhvilluan diskutime dhe biseda të shumta ku morrrën pjesë : piktori Rexhep Hajdari, gazetari dhe publicisti Naim Kelmendin, i cili do të botoi librin mbi luftën e Koshares., ku ka qenë reporter . Gazetari Hasan Mujo me banim në Berlin., Mahmut Hysa, Gazetari Vezir Uka , Prof. Agim Vinca që jep mësim në fakultetin e filologjisë në Prishtinë. Prof. Isa Barçinsën që jep gjuhën shqipe.në fakultetin e filologjisë. Shkrimtari Rystem Geci , që botoi këto ditë në shtëpinë botuese Meshari librin “ Kanuni poetik “. Me të gjithë u zhvilluan biseda të kendëshme, shoqërore dhe u shkëmbyen mendime me interese dhe përfitime të përbashkëta. Mbas një kuvendimi miqësor u ndamë mjaft të kënaqur , me përshtypje shumë të mira si miq dhe shokë.. Më pas në shoqërinë tone ne takuam dhe patëm një bisedë miqësore me kryetarin e shoqatës së shkrimtarëve me Z. Qerim Ujkanin.
Në vijim të udhës tone ,Flori, Abdullahu dhe unë, vazhduam programin për të bërë dy takime pune , që ishin dhe qëllimi i planit tone të caktuar qysh më pare, në Nju- Jork; për të bashkëbiseduar me kryesinë e Akademinë së Shkencave të Kosovës dhe për t’u përshëndetur me kryetarin e A.A.K me Z. Ramush Haradinaj . Shkojmë në Akademinë e Shkencave të kosovës . U takuam me punonjësitë e shërbimit ‘ Ju prezantuam dhe i paraqitëm kërkesën. Ata u vunë në lëvizje, pyetën dhe më pas na kthyen përjigje se nga kryesia e akademisë , nuk ndodhet njeri në shërbim. Ne u lame për respekt kërkesën e takimit tone . Më pas vajtëm në ndërtesën e A.A.K për t’u takuar me Z. Ramush. Në hyrje takojmë nëpunësit e rojës, Ju prezantuam dhe i vunë në dijeni për tu takuar me Z. R. Haradinaj. Ata mbasi u interesuan na sollën përgjigje se Z. Ramush është në një mbledhje me rëndësi. .( Z. F. Bruqi më njoftoi më vonë se më dt. 21 /05 / , për korrektësi , Z. Ramush kishte lënë porosi për tu takuar me ne, në një dreke punë, por unë isha larguar nga kosova. )..
Mbasi përfunduam programin e paradites , të tre Abdullahu, unë dhe Flori u ftuam të drekohemi sëbashku me njerzit e familjes , ku e zonja e shtëpisë na kishte përgatitur një dreke të shijshme dhe me gusto.
Mbasi u shplodhëm , në orën tre mbas dite , nisemi për të vazhduar programin, për t’u takuar në emër të kryesisë së Akademisë Shqiptaro-Amerikane në Nju- Jok me Z. Albin Kurtin , udhëheqësin e “ Lëvizjes Vetëvedosja “, me të cilin kishim lenë takim në selinë e Lëvizjes Vetëvendosja. në Prishtinë. Unë i shoqëruar nga miqtë e mij, Z. F. Bruqin dhe Abdullah Konushevcin e takojmë Z. Albin në selinë e lëvizjes “Vetëvendosjes “ ku na priti në zyrën e tij të punës . Mbas përshëndetjes dhe prezantimit, unë e falenderova në emër të kryesisë së Akademisë dhe e urova sukses në kryerjen e detyrës dhe në plotësimin e objektivave të lëvizjes Vetëvendosjes Më pas theksova se e vlerësojmë Vetëvendosjen si lëvizje gjithëmasive , si force aktive e rinisë kosovare, që mobilizohet të shduk padrejtësitë , të luftoi kërkesat e decentralizimit, të siguroi vendosjen e drejtësisë dhe të mbështes pavarsinë e Kosovës.
Z. Albin në fjalën e vet falenderoi për mbështetjen tone dhe u shpreh me vendosmëri se ne do të luftojmë me insistim dhe kurajo që të çojmë deri në fund objektivat tona në interes të popullit tone. se jemi të bindur në rrugën tone të drejtë .Diskutimi vazhdoi i qetë i shoqëruar edhe nga Z. Flori dhe Z. Abdullah në mbështetje të bisedës , kushtuar interesave të popullit të kosovës .Në ndarje Z. Altin më dhuroi librin e tij me titull “Zgjohu: “që është një përmbledhje e mendimeve dhe e veprimeve të tija mjaft konstruktive , të shkruara qysh prej vitit 2003-2007, që e konsideroj një punim me vlerë, me shkrime për veprim. Biseda ishte e dobishme , miqësore dhe vazhdoi rreth një orë .
Z. Albin më pas më ka dërguar në Nju- Jork , më dt. 02 / 06 / 08, një mesazh përshëndetjeje në shenjë respekti . Ndërsa unë Ju përgjigja në vazhdim me konsiderate, ku mes të tjerave e këshilloja : të qëndrojnë të baskuar, të shtojnë bashkëpunimin dhe të forcojnë rradhët. Z. Albin me respekt e në vazhdimësi ,do ta kujtoi si përfaqësues i denjë i rinisë atdhetare kosovare, të zgjuar, trim , patriot konseguent dhe bir besnik i popullit të vet, që po ndjek me dinjitet idealin e tij.
Programi i punës dhe aktiviteti i ditës ende nuk kishte mbaruar për ekipin.
Mbas një pushimi të shkutër rreth ores 5.00 të dt. 19 / 05 / , Flori me zonjën Kumri dhe unë me Engjëllushen; në vazhdim u takuam me Dr. Isufin me zonjën Dedushaj dhe me djalin e tij dhe u nisëm për udhëtim për në Vushtrri për tu takuar me Dr.Bedriun dhe familjen në shtëpinë e tij, për të përfunduar edhe programin e ditës. Rrugës u ndalëm në një lokal serioz , ku pimë nga një kafe dhe pije freskuese . Më pas vemi tek shtëpia e Bedriut dhe takohemi edhe me zonjën e tij në kopësht, në një mjedisë mjaft të bukur, pranë një pusi të rrethuar me lule dhe me hardhi për rreth. Mbasi u rehatuam filluam të bisedojmë shtruar , të shoqëruar me pije nga më të ndryshme të servirur me respekt nga zonja e shtëpisë Zahiti..Më pas u pinë edhe kafetë. Bedriu na mbante me muhabet, na tregonte historinë e shtëpisë të tij, ku kishte kontribuar prof. i fakultetit të mjekësisë në Tiranë, Dr.. Petrit Kokalari, kur ai jepte leksione në Universitetin e Prishtinës. Pastaj na tregoj kopshtin e tij mjaft të kendshëm. Të kënaqur nga takimi largohemi, për të vazhduar të gjithë sëbashku udhëtimin e gjatë për të parë Mitrovicën dhe për t’u çlodhur më pas në lokalin pikturesk Ibër. Udhëtimi për mua dhe Engjëllushen përbënte një eveniment me rendësi dhe një kuriozitet sepse koincidonte edhe me ngjarjet që kishim dëgjuar për krahinën e Mitrovicës. Natyrisht rrugëtimi i ynë ishte shumë i qetë dhe ne po e sodinin me kënaqësi këtë krahinë, duke na i shtuar interesin edhe tregimet që na rëfenin miqt tanë. Mbas një udhëtimi të gjatë, të gëzuar dhe plotë mbresa, arrijmë në Koshutovë dhe më pas shkuam në pikën turistike , Ibër, një vend mjaft tërheqës dhe i ndërtuar me shumë gusto mbi uji. Më tej ishte lumi Ibër dhe më tutje ndodhej teriotori Zubi Potok , ku banohej nga popullata serbe e kosovës. Megjithse koha na sfidoi pak, me renien e një vese shiu të imtë, ne u rehatuam në një vend të përshtatshëm në bar-bufe. Më pas porositëm në formë kolektivi peshkë-troftë me racione mishi dhe si pije verë të kuqe. Ndërsa për grate lëngje të ndryshme freskuese.Mezeja na shijoj. Trofta na u duk më e shijshme në gatim nga trofta e Burimit.
Darka kalojë me muhabete , tregime dhe histori nga krahina.. Bedriu me zonjën si vendalinjë , ishin sebeçinjtë e mbremjes dhe na njohën me plotë kuriozitete dhe histori të Mitrovicës. Mbas një darke të shijshme , çlodhëse dhe me muhabete të kendëshme për rreth një orë e gjysëm , ndahemi me plotë mbresa, për ti lenë vend ditës së nesërme të takimit , në vazhdim të programit të punës.
Mëngjezi i dt. 20 / 05 / ishte edhe më ndryshe si nga ana e gatimit të zonjës së shtëpisë, që na i kishte shtruar tavolinën me llojë të ndryshme buke , me disa asortimente djathi, sallam, reçel etj. por edhe si dita e fundit e zbatimit të programit dhe të qëndrimit.tonë në kosovë. Pastaj biseda u përqëndrua me djemtë e shtëpisë me Granitin dhe Diamantin., për kualifikimin e mëtejshëm të tyre , për të ardhmen dhe për familjen. Ndërsa Flori përgatiti një shkrim , mbi veprimtarinë e grupit gjatë këtyre ditëve dhe e dha për njoftim në axhensinë e lajmeve. si dhe në internet. Më pas unë dhe Flori u bëmë gati për të shkuar në takimin e rradhës me miqtë, që na prisnin në një vend pikturesk në Germinë, ku aty pranë ndodheshin edhe qendra të tjera të bukura si Liria etj. Në Germinë ndodhej një lokal i madh luksos, bar- restaurant dhe aty pranë ngrihej një kamp pushimi për fëmijtë, i paisur me kendlojrash. Në bar-restaurant takuam miqtë tanë Dr. Isufin, Dr.Bedriun . Në tavolinë u njohëm edhe me miq të tjerë. Muhabeti ishte mjaft miqësor i shoqëruar me kafe dhe me pije freskuese. Në bisedë me Prof. Dr. Bedriun , folëm edhe për kontributin e tij në mjekësinë shqiptare-kosovare dhe për të botuar punime mjekësore shkencore në lemin e kardiologjisë.. Ndërsa Prof. Dr. Isufi na njohu me veprimtarinë e deparamentit të tij të epidemiologjisë në shëndetin publik të kosovës.. Kurse mr sci.Flori M. Bruqi na dha informacione të vlefshme mbi shtypin periodik.Miqtë e tjerë benin biseda të ndryshme shoqërore , duke krijuar një mjedis miqësor , të kendshëm e mjaft intim.
Me një kuvendim të tillë të sinqert, dashamirës, të gëzuar dhe vëllazëror , u ndamë, duke marrë me vete kujtime mjaft mbresëlenëse.
Me Z. Flori vazhduam rrugën më tej për të shikuar një vendqëndrese strategjike të përdorur nga komanda e ushtrisë serbe gjatë luftës me NATON, e cila e kishte bombarduar dhe ne pamë mbeturinat e saj.. Ndërsa përball, vizituam një ndërtesë disakatëshe , që ishte duke u ndërtar për llogari të parlamentit te kosovës. Të kënaqur nga vizitat e bëra dhe informacionet e marra kthehemi për të pushuar dhe për t’u drekuar në shtëpi. Zonja Kumri për drekë na kishte plotësuar dëshirën,. Kishte gatuar veç të tjerave dhe fasule me mish , që na kujtoi gjellën tradicionale të shqipërisë, të shoqëruar me vaj të skuqur, me qepë dhe me bukë misri. U kënaqëm dhe e falenderuam, se provuam dhe shijuam në këtë gatim, dorën e një zonje mjeshtërore kosovare.
Mbasdite, mbas një pushimi , me dëshirën e të dy palëve, ne xhiruam me kamera , hapsirat e të gjithë shtëpisë katërkatëshe shumë të hijshme dhe të paisur mjaft bukur dhe me shije, ku ne banuam dhe për t’a patur si kujtim të miqësisë tone.
Rreth ores 18.00 , me propozimin e njerëzve të shtëpisë , zonjës Kumri të dy familjet tona bashkë me mbesën Erikën , bëmë një vizitë në qendër të Prishtinës dhe pastaj u ulën në një lokal luksos të madh “ Magazinë” bar-bufe –restaurant, për të pushuar,për biseda familiare , të shoqëruar edhe me pije freskuese dhe me birra. Më pas Zonja Kumri me Engjëllushen dhe me mbesën , shkuan në repartin e rrobave të gatëshme për të parë dhe psonisur.Më vonë vemi dhe ne në shoqërim të zonjave tona , me sugjerimin e tyre.Reparti ishte i madh, i paisur me rroba të gatëshme, me kostume, këmisha, fustane etj.. Zonj Kumri më propozoj me dashamirësi ,të zgjidhja një kostum. si dhuratë në shenjë kujtimi të miqësisë tone dhe bujarisë së familjes Bruqi. Me respekt dhe konsideratë për të plotësuar dëshirën, unë dhe Engjëllushja ,të gjithë sëbashku, kërkuam midis shumëllojë kostumeve të pëlqenim një, por asnjë nuk na u gjend i përshtatshëm. Pastaj sëbashku shkuam në katin e dytë , në bar-bufe , ku ndejtëm edhe për pak kohë dhe mandej vajtëm në një lokal karateristike pizzerie për tu darkuar, në kujtim të natës tone të fundit në kosovë.Tregëtuesi i lokalit na njohu me menun dhe ne porositëm nga një pizze “ normale” të shoqëruar me birra dhe me pije freskuese.
Në tavolinë për shoqëri dhe për muhabet patëm edhe mikun tone magjistër Z. Xhafer Syla. Pizzat vërtet ishin të shijshme dhe na pëlqyen ,por për ne miqtë ato ishin të mëdha.. Mbas një muhabeti dhe kënaqësia që na dha darka , ne u përshëndetëm me të zotin e lokalit dhe u ndamë. Në ikje Z. Syla na dhuroi librin “ mbi Biblotekën Moderne shtetrore të Kosovës “. Ne u kthyem në shtëpi.Në mbremje, në mest kushteve shumë të rëhatëshme dhe pranë televizorit, duke pare pamje të ndryshme nga kosova dhe shqipëria , familjet tona ,sëbashku me djemtë Granitin dhe Diamantin dhe me mbesën Erikën ; filluan biseda familiare me kujtmet e ditëve të paharruara dhe mjaft mbresëlenëse në këtë natë tone të fundit . Ne shprehëm respektin dhe konsideratën tonë të lartë,për mikpritjen e ngrohtë, të përzëmërt dhe shumë dashamirëse që na afruan dhe gjetëm tek familja Bruqi, miqësinë e sinqertë që konstatuam tek miqtë tanë të nderuar, si dhe kudo ku shkuam, ku ne na pritën dhe na shoqëruan miqësisht dhe me respekt; që ishte për ne një shprehje e dashurisë , e afrimit dhe e konsideratës midis dy popujve tanë të një gjuhe, të një gjaku dhe të një kombi dhe midis familjeve tona .
Mëngjesi i ditës së pestë, ishte mëngjezi i dashurisë, i dhembsurisë dhe i ndarjes , por edhe i forcimit të miqësisë midis familjeve tona. Herët, shumë herë rreth ores 5.00 u ngritëm , u përgatitëm dhë zbritëm me Engjëlluhen, për t’u përciellm me të gjithë njerzit e shtëpisë. Fillimisht u takuam , u përshëndetëm dhe u përqafuam me djemtë e shtëpisë, me Granitin dhe Diamantin dhe u ndam me dashuri prindërore. Ndërsa mbesën Erikën e puthëm në gjumë. Me të nderuarën zonjën Kumri , e cila dëshëronte të na përcillte deri në aeroport, u ndamë me dhembshuri dhe dashuri duke na lënë përshtypjen e një motre të dashur dhe duke e pushtuar Engjëllushen na kërkoj falje , për arsye të fortë familiare U larguam nga shtëpia e ngrohtë me shumë mall, të shoqëruar nga kreu i familjes, Z. Flori , që nuk u ndah nga ne gjatë gjithë kohës së qëndrimit tonë në kosovë.. Nisemi për në aeroportin mikpritës të Prishtinës. Arrijmë në kohë. Flori na orientoj në geton Nr.1. Vemi në sportel, marrim dokumentat dhe mbasi e falenderojmë për mikpritjen e përzëmërt dhe përcielljen miqësore e përshëndesim dhe i urojmë shëndet, mbarësi dhe lumturi familiare.
Në ndarje Z. Flori i dhamë porosi vëllazërore dhe dashamirëse : Ju presim familiarisht në Nju- Jork .
Ora 8. 15 minuta familiarisht unë dhe Engjëllushja nisemi për në Tiranë me aeroplanin Belear. Udhëtimi ishte i rehathëm dhe zgjati 30 minuta.
Komentim.
Dardania e hershme, Kosova e tokes tone am, populli heroik i saj, në shekull mbeti padrejtësisht i izoluar nga Mëmëdheu, i pushtuar me force nga të huajt, nga shtetet armiq fqinjë , nga sërbia dhe i tradhëtuar , me dredhi dhe mashtrime nga shtetet mëdha europiane për interes të tyre. Për ne shqiptarët për shumë kohë ishte një endërr e pa rrealizuar, mjaftë e vështirë dhe gati e pamundur , për ta pare, për ta vizituar pa le për t’a takuar , popullin tone vëlla të kosovës, jo më si një popull prej një gjaku, por as edhe si një shtet fqinjë. Kombi i ynë ngeli i cunguar ,e coptuan si bisha të egra dhe shqiponja e jonë ngeli me një krah , kurse Europa bënte sehir! Turp për ty moj europë ! edhe pse i gjithë populli shqiptarë vazhdimisht ishte ngritur në kryengritje dhe kërkonte drejtësi, kufitë e saj etnike. Çudi me padrejtësitë e tua moj Europë Plakë !
Krahina e kosovës historikisht shqiptare, me popullin e saj etnikisht dardan –shqptaro-kosovar, ka jetuar pa u trenbur si e tillë, pa ndryshuar tërë kohën gjuhën, zakonet dhe traditat e veta shekullore , ndonse nën zgjedhën e egër, tiranike- barbare sllave një shekullore, sepse ka qënë krenare për origjinën , e ka ruajtur me luftë dhe përpjekje, ka mbijetuar dhe triumfoi me dinjitet si një shtet i pavarur, Sovran dhe demokratik.
Kosovës trime i kanë kënduar, shkruar , ligjëruar shkrimtarë, poet, letrarë ,një populli tërë për heroizmat, bukuritë, bëmat dhe lavdinë e saj. Le të përmendim si kurrorizim të tyre vjershëm e famshme , burrërore dhe patiotike të poetit të madh Asdrenit, shkruar qysh më 1912 për Kosovën, sjell nga Prof. P. Prifti :
Kosovë, o vendi i famshëm i trimniis. Kosovë o lule e bukur e Shqipniis!..
Kosovë, o Atdhe i lavduem i burrniis. Ti ke pas kjen mbretnesha e Rumeliis.
Nalt mbaje kryet t’ande si gjithëmoon. Difto-u e zonja ; koha sot e don. …
Shkrime dhe botime për Kosovën ka shumë dhe me bollëk., ku evidentohet historia, ngjarjet e shumta, luftat, përpjekjet e mëdha dhe arritjet e suksesshme të këtij populli trim dhe heroik, Në diasporën tone përmendim shkrimet e Prof. Peter. Priftit, Prof. Sami Repishtit, shkrimtarit Naun Priftit , të Akademisë Shqiptaro-Amerikane , të Dr. Namik .M. Shehut , etj. që kanë përshkruar meritat e këtij populli martirë Për ngjarjet e ndryshme në kosovë kanë shkruar edhe Petraq Risto, Nesrina Gjocaj, Dr. Anton Papleka, Prof. Fehmi Kelmendi, Prof. Selami Pulakja , Nue Oroshi, etj. etj..
Për situatën në Kosovë shkruhet vazhdimisht dhe ç¬faqen mendime nga më të ndryshme. Natyrisht ato janë të përgjithëshme dhe individuale , që shprehin kostatime objektive por edhe mendime kontraditore që janë të veçanta dhe personale. Më tepër hasen shkrime , që çfaqin opinione positive, konstruktive , rreale dhe optimiste, sidomos kur bëhet fjalë për përmirsimin, ecurinë dhe përparimin e vendit ,për forcimin e shtetit të ri, në gjallërimin e pjesëmarrjes së popullit, në qetësinë dhe në normalizimin e vendit, në jetën dhe në punët e përditëshme, në shërbimin shëndetësor, në arsim, kulture dhe në shkencë.
Gjatë qëndrimit tone prej katër ditësh në kosovë, ne patëm kohë t’a vizitonim krahinën, me kushtet e mira që na u dhanë. T’a soditnim Prishtinën dhe shumë qytetet të tjera , të vështronim mjaft vënde ,të mirrnim kontakte me shumë intelektualë, me njerës të ndryshëm dhe me shumë familje ; duke na u krijuar mundësia të formonim një opinion mbi informacionet që morrëm, pamë dhe dëgjuam, për të parashtruar pikëpamjet tona mbi këtë visitë dhe udhëtim mjaft të kendshëm, shumë të bukur , të begatshëm, me plotë kujtime dhe përshtypje mjaft mbresëlenëse.
Kosova lule, krahina e saj e bukur, populli i vet i mbrekullueshëm, natyra e saj mjaft piktureske dhe klima shumë e shëndetëshme na tërhoqën shumë, na bënë për vete dhe si here e pare që po e shikonim, nuk ngopeshim pa e pare, pa e pushtuar dhe pa e soditur. Përshtypje mbresëlenëse na bënë takimet me njerzit, sjellja dhe komunikimi i tyre i kulturuar dhe mjaft komunikues. Aty ne njohëm një popull, puntor, mikpritës, të ndershëm, trim, atdhetar ,mjaft korrekt dhe të kulturuar.. Njerzit me të cilët ne patëm kontak , flisnin gjuhën shqipe të pastër, të qartë, dhe mjaft të kuptueshëm; por tekt disa dallohej dialekti verior. Njohja dhe takimi për here të pare i Z. Flori Bruqi, të komunikuar vetëm me internet, na la përrshtypjen e një miku të vjetër, të edukuar dhe mjaft të sjellshëm , duke na respekuar dhe nderuar. Një pritje akoma mjaft miqësore, të dashur dhe të respektuar gjetëm tek zonja e shtëpisë e nderuara Kumri dhe tek dy fëmijtë e shtëpisë, tek Graniti dhe Diamanti dhe tek mbesa Erika që na u afrua me dashuri. Miqësi të ngrohtë gjetëm tek shoqëria e jonë, tek kolegët tanë, tek Dr. I. Dedushaj , B.Zahitin bashkë me zonjat e tyre. Tek intelektualët e nderuar Prof. Abdullah Konushevcin, Z. Nehat Hoxhën, Naim Kelmendin, Abdullah Zenelin, Xhafer Sylan, Kadri Manin, Fahredin Shehun, znj. Aishe Ramadanin, etj. Ne në emër të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe në emrin tonë, mbasi u kthyem në Nju-Jork , më dt. 02 / 06 / 08, në shenjë respekti dhe konsiderate, i bemë një përshëndetje miqësore dhe dashamirëse miqëve tanë; duke i falenderuar dhe përgëzuar për mikpritjen mjaft të ngrohtë, bujare dhe vëllazërore që na bënë, gjatë gjithë kohës që qëndruam në vendin e tyre.
Përshtypje impresionuese na la përgatitja, organizimi, pjesëmarrja, , referimet dhe diskutimet me nivel të promovimit të librit të mr. sci. F. Bruqit. Kënaqësi dhe mbresa të veç¬anta patëm gjatë udhëtimit të gjatë dhe nga organizimi dhe paraqitja me dinjitet e 44 familjeve të heroit Adem Jasharit , në kompleksin e memorialit “ Adem Jashari “, si dhe nga ekspozimi i bustit të Adem Jasharit, të godinave të shtëpisë së Jasharajve , si dhe nga ciceroni Z. Rifat Bejta që na prezantoj me mjaft aftësi historinë heroike të Jasharajve.
Në Kosovë , kudo ku ne kaluam , gati në 1/3 e krahinës, ne pamë një popull të qetë, të rregullt. Institucionet shëndetësore e sidomos Instituti Kombëtar i Shëndetësië Publike i kosovës, ishte model si nga ndërtesa, paisjet, nga niveli i shërbimit dhe i punonjësive. Përshtypje na bëri spitali i Prishtinës i shtrirë në një hapsirë të gjerë, ku lartësoheshin godina të bukura shumëkatëshe të të gjitha shërbimeve dhe specialiteteve .Në vizituam me interes edhe Institutin e Albanologjisë, Akademinë e Shkencav të Kosovës si dhe indtitucionet e tjera.
Mendimi i ynë është se i gjithë populli i kosovës tashmë ishte i mobilizuar për të punuar, forcuar dhe për të lartësuar shtetin e tyre më të ri, si dhe për t’a mbrotur me vetmohim nga cilido që këkon ta dëmtoi. Natyrisht shteti i ri i kosovës dhe populli i tij, kanë nevoi për mbështetje, ndihmë dhe experience, sidomos nga vendet e fuqishme si Sh.B.A,, B E. dhe nga vendet demokratike të botës, për t’u rimërkëmbur, për të marrë vehten , duke u mbështet tek kryesisht tek vetvetja ,tek populli i vet.
Ne u larguam me optimizëm dhe me bindje të plotë se populli punetor , liridashës i kosovës, shteti i saj në mbështetje të miqëve të tij të sinqertë , shpejtë do të forcohet dhe do të përparoi .

2013-08-09

Shtegtari dhe shkrimtari i lirisë Rasim Selmanaj





Rasim Selmanaj, u lind me 8 mars 1963 në Gllogjan të Deçanit. Me profesion është Bachelor i Biologjisë - Kimisë. Në vitin 1980 bashkë me disa veprimtarë të tjerë, ka themeluar organizatën ilegale të të rinjve “Shqiponja”, e cila ka vepruar në Deçan dhe në rrethinë.
Foto: Kryetari i komunës z.Rasim Selmanaj uron të gjithë besimtaret Musliman me rastin e festes se ,,Fiter Bajramit’’

 
Në mesazhin e kryetarit Selmanaj, thuhet se sinqeriteti, pastërtia shpirtërore, toleranca dhe solidarizimi me njëri tjetrin janë virtyte të larta njerëzore dhe për të cilat ne shquhemi si komb, prandaj edhe festa si kjo është vetëm konfirmim i radhës i të gjitha vlerave njerëzore dhe shpirtërore me të cilat jemi të brumosur tradicionalisht.

 

Kam kënaqësinë  që në emër tim si kryetar i Komunës së Deçanit, të gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovë në veçanti qytetaret e Komunës së Deçanit ti përgëzoj për përmbushjen e njërit prej obligimeve kryesore të fesë islame, dhe t’ua uroj ,,Fitër Bajramin’’, duke e lutur Allahun e Madhërishëm që të na ketë pranuar agjërimin, lutjet, ibadetet dhe punët e mira që i keni bërë gjatë këtij muaji në shenjët respekti ndaj krijuesit Fuqiplotë.

Festa e Fitër - Bajramit ngërthen në vete rikujtimin dhe përkushtimin ndaj Krijuesit të gjithësisë, të cilin besimtarët me të madhe e shprehën edhe gjatë muajit të madhëruar të Ramazanit. Na bashkoi adhurimi ndaj Zotit, bamirësia, mirëkuptimi, zeqati e sadakaja, si dhe solidariteti dhe përkujdesja ndaj të varfërve.

Ashtu si ishim të bashkuar, humanë e të dinjitetshëm, tolerantë e të disiplinuar gjatë muajit të agjërimit, ashtu duhet të jemi bashkë e unikë gjithherë për të çuar përpara vendin tonë atje ku synojmë të gjithë thuhet në urimin drejtuar të gjithë besimtareve të fes islame nga i pari i komunë së Deçanit z. Rasim Selmanaj.
Për shkak të veprimtarisë atdhetare është arrestuar dhe dënuar në vitet 1981, 1983 dhe 1992. Ndërkaq, më 24 mars 1998, mu në ditën e fillimit të luftës frontale në Rrafshin e Dukagjinit, në befasi arrestohet nga forcat serbe. Gjykata e Qarkut në Leskovc, e dënon me 6 vjet burg. Është liruar në mars të vitit 2001. Një kohë ka qenë veprimtar politik dhe kryeredaktor i revistës “Zgjimi”. Deri në janar të vitit 2003, ka qenë botues dhe kryeredaktor i gazetës së përditshme “24 orë”.
Foto

Ishte  për një kohë  botues i gazetës së përjavshme “Fokusi”. Ka botuar disa  libra si fjala vjen  “Shtegtari i Lirisë”; “Melodi shiu në sytë e nënës” , “Peizazhi i ëndrrës”,"Hijet e thyera","Kur kalërojë kujtesën","Shpirti i lagur me lot","Kitarë e krisur",."Haradinaj dhe Haga"(Mehmet Gëzhili & Rasim Selmanaj)etj.

 Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës si dhe Kryetar I KK  në Deçan. Ka botuar një sërë shkrimesh publicistike.

Vepra “Peizazhi i ëndrrës” , është një vepër që me titullin e vet dërgon mesazh tek lexuesi për faktin se ishte një ëndërr e autorit sa ishte nëpër burgjet serbe. “Peizazhi i ëndrrës” pra, është ëndrra e vet autorit, I cili sa ishte i burgosur, ëndërronte që t'i kthehet shtegtimit aty ku ishte nisur për ta bërë realitet lirinë e Kosovës. Kjo libër në vete përmban zanafillën e shtegtimit të nisur që nga vitit 1981 e tutje. Pra, kujtimi i pranverës së vrullshme të vitit 1981 dhe të luftës së UÇK-së. Përkundër përshkrimit të rrëfimeve nga episode të ndryshme të jetës në mënyrë realiste në vepër, nuk mungojnë edhe vlerat artistike.


Libri “Haradinaj dhe Haga” përveç se jep një mesazh është një opinion i gjerë i gjithë botës duke përfshirë BE-në, NATO-n, analist më të njohur qoftë nga Shqipëria, Kosova, por edhe nga vendet e tjera. Është një opinion i shprehur në mediet më prestigjioze në perëndim. E gjithë kjo kish pas me e përfshirë se libri paraqet një dosje publike që e rrëzon dosjen e fshehtë ose dosjen e shpifur të Karla Del Pontes që kryesisht është ngrit mbi shpifjet e Serbisë dhe të kolaboracionistëve shqiptar këtu në Kosovë....

Ramush Haradinaj është pashmangshëm gurthemel i lirisë dhe shtetësisë së Kosovës dhe ai e ka rolin e vet historik në këtë drejtim. Kjo nuk mund të mohohet nga askush. Vet libri e pasqyron anën dramatike të viteve të fundit dhe jeta e Ramushit është po ashtu dramatike këto vitet e fundit. Mendoj se fati i komandantit është përgjasim me fatin e popullit tonë dhe anasjelltas. Ne shpresojmë dhe jemi të bindur që Haga nuk ka fakte ta dënoj Ramushin në të kundërtën që unë nuk e besoj që kjo të ndodhë, Haga nuk do ta dënonte Ramush Haradinaj, por popullin shqiptar të Kosovës dhe luftën e drejtë dhe do t’i shfajësonte krimet serbe ndaj popullatës civile në gra, fëmijë e pleq. Jemi të bindur se drejtësia do të triumfojë....


Poezia që shpreh mallëngjimin që në hapjen e saj para lexuesit, çoftë edhe i rëndomtë të jetë, padyshim se në brendinë e saj ka një inercion kushtimisht të të pushtuarit me tërë mallin shterrues deri në absorbimin e tërësishëm të materies brenda kopertinave përmbyllëse. Një ndjenjë e këtillë me pretendime rrëmbyese e lexuesit me pasion poezinë, si një ushqim shpirtëror, sikur pretendon ta arrinë përmbledhja e poezive “Melodi shiu në sytë e nënës” e Rasim Selmanajt. Ndonëse kjo poezi të shumtën e herave del si një përkushtim me një frymë për mallin ndaj atdheut dhe nënës që nga çasti në çast pret kthimin e të birit në vendlindje, aty ku është rritur e formësuar me një qëndrim burrëror me përkushtim prej liridashësi deri në sakrificë për atë më të dashurën, më sublimen e gjitha të tjerave, për lirinë e ëndërruar nëpër shekuj, aty takojmë edhe këngëtime nga jeta idilike dukagjinase, poezi të një rrjedhe spontane për ëndërrallat djaloshare të dashuriçkave të fillimeve të para, por që te këto poezi sikur vërehet një zhvillim më i shpejtuar i vargjeve, ashtu si mund të ngjajë në vrullet rinore, por spontanisht vijnë duke u formësuar dhe njëkohësisht duke e marrur veten. Doemos ky motiv do të evoluoj pozitivisht nga njëri krijim në tjetrin, sidomos në krijimet e ciklit “Fjalë për dashurinë”, ku veçojmë poezitë: “Intime”, “Jemi ndarë pa dashje”, “Po mbi dashurinë më peshonte shtegtimi i nisur” e ndonjë tjetër, që për motiv kishin dashurinë, por edhe në këto poezi autori nuk mundet të shkëputet tërësisht nga “shtegtimi i nisur”, rrugëtimit të mundimshëm dhe me plot sakrifica për lirinë, duke shprehur dhembjen ndaj të dashurës, së cilës “ëndrrat e bukura dhe ty ti kam prishur” (fq. 90), sikur e ndien në shpirt një pjesë të fajësisë autori.

Krijimi i peisazheve të vendlindjes nga vrimat e kazamateve famëkëqia


Nuk është piktor që do të krijonte peisazhet më të mira nga ambientet e vendlindjes së tij, sidomos në çastet sa do të ishte larg saj, por një dhunti prej vizatuesi plot pasion sikur i kishte lindur nga fëmijëria, duke tërhequr vija të pashlyeshme me pendën e tij prej krijuesi të vargjeve plot mall, duke përceptuar kujdesshëm gjithçka që do ta zgjonte kërshërinë me përkushtim. Poezia që takojmë në ndërtimin e kësaj përmbledhjeje me ciklet “Secili sonte ëndërron”, “Melodi shiu në sytë e nënës”, “Me shtegtarin në pasqyrë”, “Ditëlindja memece”, “Atdheu im me plis të bardhë” dhe “Fjalë për dashurinë” flet mjaft në këtë relacion. Aty takojmë peisazhe të vendlindjes, të paraqitura ashtu si është mësuar t’ua shijoi ëmbëlsinë pranverore, ambientimi dukagjinas sikur e preokupon edhe në kazamatet e tmerrit. Këtë të drejt si pak kush tjetër, duhej ta kenë gjenerata e viteve të tetëdhjeta, të cilët ishin dhe mbetën emblemë e lëvizjeve vendimtare drejt zgjidhjes së çështjes sonë.

“Ndërrimi i moteve zogjve u troket sërish në kafaz
Burgu, violinë e vuajtjeve, loz melodi dimri me fërfëllazë,
Sytë e mi si dy brigje malli
Presin të zgjohen me valë dashurie
Nga lumi i Shpresës.”

(“Sytë e mi si dy brigje malli”, fq.45)

Melodi e mallit kumbon gjithandej në shpirtin e poetit. Togfjalëshat, si: melodi shiu, melodi malli, melodi dimri, sikur në formën më të mirë paraqesin ndjenjën shpirtërore plot dhembje të autorit, i cili si askund tjetër do t’i ketë ndier thellë në shpirt gjatë qëndimit të tij nëpër burgjet dhe kazamatet famëkëqia të okupatorit serbosllav. Dhembja shpirtërore për vuajtjet e popullit të tij e burrëroi para kohe, i dha elan për punë më të madhe në ngritjen e vetëdijes kombëtare të rinisë liridashëse, duke u përballur edhe me reprezalie dhe burgime nga regjimi okupues, por kjo masë gjithnjë e më shumë e kaliste kundruall sfidave që po përjetonte. Një përkushtim ndaj kësaj kauze e tregoi edhe prapa grilave, duke ia dalur që të nxjerr jashtë krijimet e tij. Poezia e Selmanajt dallon nga krijimtaria poetike e shumë kijuesve tjerë nga fakti se ky krijues kujdes të veçantë i ka kushtuar vargut të çiltër për lirinë, për mallin ndaj atdheut, nënës, babait, fëmijëve, gjithë asaj që do ta ndiente në dhembjen e tij shpirtërore, pa e ndier fare mungesën e prezencës së elementeve stilizuese sipas rregullave të teorisë së letërsisë. Dashuria, besimi, kujtimet, malli, ëndrrimi i lirisë e tejkalojnë nevojën e domosdodhme të kërkimit të tropeve, toponimeve, personifikimeve e të elementeve tjera stilizuese, meqë vetë mesazhi i kësaj lënde dëshmon qëllimin sublim të autorit. Kujtojmë se në shkrimet që do të pasojnë do të vie në shprehje një përkujdesje në këtë drejtim.
Përkushtimi i autorit gjithnjë e më shumë vie e rritet me kalimin e kohës në jetën e izoluar. Ai nuk ngurron ta shpreh gjithë mallin për shokët e ilegales, për agimin e ditës së re, për ëndrrën e lirisë. Poezitë, si: “Në shtegtime të gjata qemë nisur pelegrinë”, “Dhoma nr. 55”, ”Shpirti i rrethuar me grila nuk hesht”, “Kjo ditë asgjë nga vuajtjet me vete s’merr” e shumë të ngjashme shprehin gjithë atë që poeti kishte përjetuar gjatëkohë. “Sa herë derën me grila e prek me dorë/Zemra më bëhet dimër, malli resh dëborë” (fq. 53) flet për gjendjen e përditshme me të cilën është përballur ai.


Përkushtime të një dhimbshurie krenare


Shtegtimeve nëpër poezitë e kësaj përmbledhjeje do të takohemi edhe me shumë përkushtime plot mall për nënën, për shokët e ilegales, për Orgelën dhe Flakëronin - fëmijët e një shokut që u shkruan “prej së largu nga burgu”, për tre fëmijët e tij: Pajtimin,Premtimin dhe Lirimin, të cilët në poezitë akrostike që u përkushton sikur i burrëron krah me kohën. “Motet ecin, ne me zjarr në gji e presim këngën” do t’i rrëfehet Lirimit, që “Ende nuk ta njoh/ Buzëqeshjen tënde,/Zog i ashtit tim” (fq. 25).
Nëna, personifikim i mallit, i dhembjes, i dashurisë së pashuar për jetën, lirinë, njeriun e vuajtjeve dhe sakrificës, ëndrrës së lirisë, në poezinë e Rasim Selmanajt shtrin kuptimin e fuqisë shprehëse gjithandej kah shkon malli i të rrëfyerit nostalgjik me vargun e përkushtimit shpirtëror.

“Si rrah erë mali e si flladit shiu i qiellit tonë
Atje te karvani i bardhë i rinisë sime.

Sytë e mi mbushen me diell të kanjushave
E qielli im pikon melodi shiu në sytë e nënës”.

(“Melodi shiu në sytë e nënës”, fq.19)


*****

Në asnjë çast nuk mund të bëjmë një rrumbullaksim të një mendimi përmbyllës për poezinë e Selmanajt, derisa ajo veçsa ka zënë fillet e një rrugëtimi poreve të jetës, të kërkimit motivues në prekjen e çështjeve indikative dhe përceptimit të tematikës. Varësisht se a do të  kemi mundësinë e interpretimit të kësaj materjeje poetike edhe herën tjetër në ndonjë nga prezantimet e ardhshme të këtij autori me të drejtë mund të shpresojmë se indikacionet e një pune të suksesshme tek sa kanë zënë të dalin në horizont. Në kontest të këtij mendimi të lartëtheksuar i referohemi vargut “Kosovës një brengë e një mall i fle në gji”, ku paralajmërimet e autorit sikur premtojnë se ende nuk ka përfunduar rrugëtimi poetik kah malli i ndrydhur, kah një fuqi shpërthyese liridashëse deri në zgjidhjen e kauzës kombëtare. Ai sikur paralajmëron një mobilizim pararojë për gjithëçka që i ngjallë ndjenjën e luftëtarit të paepur në ngritjen e moralit të brezave krijues deri në përmbylljen e plagëve shekullore për çlirim kombëtar e shpirtëror. Konform kësaj me plot të drejtë mund të shpresojmë se autori tashmë ka nisur këngëtimet poetike krejtësisht nga një ambient jetër, larg ngulfatjes tmerruese të kazamateve, por ende duke ndier nevojën e këngëtimit fuqimisht për lirinë, heroizmin e bashkëlufëtarëve dhe shokëve të idealit, ngritjes së një jete të re e plot shpresë se do të shpaguhet gjithë ajo që u përjetua deri në mbijetesë. Përkushtimi i parreshtur në ngritjen e vlerave krijuese me poezinë e tij më së miri do ta dëshmoj këtë mendim thotë në mes tjerash shkrimtari i mirënjohur Xheladin Mjeku.

Fragment:
TAKIMI I PARË ME LIRIMIN TE BREGORJA E RINUAR
Mbaje mend, dyzimi im i fanitur! Nga kjo qeli burgu, ku pjesëtarët e fiseve endacake sllave po më mbajnë lidhur duar e këmbë, po të nis atje, për në shtëpinë prindore ku, ndoshta për së gjalli, kurrë më s'do të mund të shkoj vetë.

Po deshe të nisesh për në vendlindjen time në katundin ku kam hapur abetaren së pari, duhet të kalosh një rrugë të ngushtë gjarpërore. Rruga, ndonëse e asfaltuar, është e gjitha gropa – gropa. Ti zdirgju teposhtëzës dhe mos nxito shumë. Në të djathë sheh livadhe të gufuara nga blerimi, rrethuar me shelgje, verra e plepa të butë. Gjithkah do të të zënë sytë, gjithashtu, shkurre kulumbrish e manaferrash, por edhe arra kurorëgjera dhe tek – tuk ndonjë thanë të vetmuar. Në të majtë të udhës, do të të përcjellë bregorja e pjerrët mbuluar me bar e dëllinja.
Kur të kesh mbërritur buzë pyllit, kundruall tij janë ca varreza të vithisura romësh. Tevona do të kalosh skaj pyllit, në të djathtë të vështrojnë me habi disa verra të gjatë. Në fund të pyllit, atje do të të zënë sytë shtëpitë e para të katundit tim. Më tej shtëpitë do të shumohen si t'i kishte nxjerrë nga një botë e mistershme një dorë e padukshme. Atje, afër varrezave do të dëgjosh një zhurmë. Mos u shqetëso! Aty hidhet nga lartësitë një ujëvarë dhe poshtë saj vrundullon i Rexhë Ahmetajve. Mulliri, me gjithë vrundullimën e tij, të kujton diçka krenare e çapkëne. Ai do të përshëndet me gjuhën e vrundullimës, ndonëse ti nuk do ta kuptosh këtë. Sido që të jetë, do të të pëlqejë. Aty janë ngujuar ëndrrat e gjyshstërgjyshërve për bukën e kuqe. Aty edhe vet, për herë të parë, provova shijën e ëmbël të miellit. Më tej mullirit prapë kanë rënë në heshtim ca varreza të vjetra. Tre gurë varrezash veshur me myshqe dhe një tyrbe mezi dallohen. Ata do të shpalosin një faqe të moçme kohe. Fluturimi i pëllumbave sërish do të të kthejë në kohën tonë. Ata do të harkojnë dhe do të sillen rrotull mbi bregoren kundruall fushës. Do të të përpijë ty bregorja plotë përmallim.

Si vetë nëna që ka pritur një jetë t'i kthehet djali nga largësitë. Kur të jesh ngopur duke parë fluturimin e pëllumbave dhe vallen fluturuese të dallëndysheve, ngjitu ngadalë një çik më lartë bregores. Aty do të të dalë përpara varri i babait. E di se s'do të durohesh pa lëshuar dy pika lotë. E di se edhe pa të thënë unë, do të kuvendosh e do të çmallesh me babanë tim. Mos u vono shumë. Ende ke për të bërë udhë. Mësyje bregoren. Hidhu në prehërin e saj, çuçuriti fjalë që ngushëllojnë.
Ajo do të qajë me lotë si një nënë zemërplasur. Aty, në gjirin e saj, do të mbetesh derisa të bjerë nata. Punë që dihet edhe pa u thënë. Dy blirët, njëri skaj rrugës e tjetri sipër bregut në të djathtë, do të të shikojnë si vëllezër të sfilitur nga mërzia. Ata do të jenë të vetmit dëshmitarë të takimit tënd të parë me Bregoren Përkrenare. Kurse ti, herë duke i pëshpëritur fjalë të mistershme Bregores, herë duke parë blirët zemërzhuritur, s'do ta hetosh fare muzgun që do të zbresë tinëzisht nga malet. Atëherë do të ndjesh një dorë të butë duke rrëshqitur mbi flokët e tu.
Si nuk e kupton, dyzimi im i fanitur? Është nëna ime e pagjumë, fjalët e së cilës pikojnë lotë e ngrohtësi. Ajo do të të thotë : “Mjaftë u çmalle me Bregoren, bir! Hajt të t'fillojmë për në shtëpi se na zuri nata!” Dhe ti, fanitje, mezi do të zgjohesh nga deliri. Atëherë, megjithatë, do të çlirohesh nga trajta e hijeve dhe do të veshësh muzgjet e jetës, pikërisht si vetë unë. Tevona ke për të takuar bijën e Hanajve dhe Lirimin, djalin tim më të vogël. Nënë e bir do të të hidhen në përqafim. Atëherë ti, dyzimi im bredharak, mos ma lësho Lirimin nga krahërori dhe tregoi se jam i ati.
E di, tevona ju të tre do të zdirgjeni Bregores teposhtë dhe kur të arrini të blirët, do të takoni grupin e miqve. Atyre do t'ua mbysë fjalët pesha e përmallimit dhe vetëm do të zgjasin duart të të prekin në errësirë. Do të të duket, natyrisht, se edhe kullat po përkulen të të përqafojnë. Ndonëse do të jetë terr, ti do të pikasësh edhe shumë shtëpi të djegura deri në themel. Mos u shqetëso! Andej sapo ka kaluar dyndalla e fiseve endacake sllave.
Mos e ndal hapin te blirët, dyzimi im bredharak! Shpejto për te përroi! Atje, përpara shtëpisë gërmadhë, të presin Pajtimi, Premtimi, gruaja, motra dhe gjithë fisi im. Atëherë, do të të duket sikur prapë ke rënë në fund të ëndrrës. Gjumë, megjithatë nuk do të kesh. Do t'i rrëfeheni njëri tjetrit deri ndaj të gdhirë, aty te Dardha e Vogël, në qoftë se ka shpëtuar. Kur agu t'i ketë përzënë hijet e natës, ti prapë do të marrësh trajtën e fanitjes dhe mbi krahët e dallëndyshes sakaq do të shndërrohesh në shtegtar, do të kaptosh male, gryka, vise të pikëlluara, hone të mistershme dhe sërish do të arrish në qelinë time që të më rrëfesh ç'ke parë e ç'ke dëgjuar atje.

Flori Bruqi

VAJZA ME QEN

KRISTAQ TURTULLI


Novelë

I

Shoferi i autobusit të linjës Internacionale Aeroport - Kipling i ra dy herë burisë për të lajmëruar udhëtarët e vonuar të lëviznin këmbët. Prej frikës së nisjes të autobusit hynë duke gulçuar katër kineze të imët, një mashkull dhe tre femra. Tre indianë me çallmë, me mjekra të zeza, të dendura, duke tërhequr pas valixhet e renda e kaba të udhëtimit. Shoferi duke fishkëllyer dhe trokëllitur gishtërinjtë mbi timon, priti edhe disa sekonda motor ndezur. Vështroi me bisht të syrit sistemimin e udhëtarëve të fundit nëpër ndenjëse të. Gogësiu i bezdisur, shtypi butonin dhe dera u mbyll me zhurmë. Mjeti u shkund dhe lëvizi me përtesë. Dukej sikur mesnata po zbriste ngadalë mbështetur mbi patericat e deformuara të ftohtit.
Aleksi ndjehej i lodhur, përkuli trupin dhe vendosi ballin në parakrah. Dëgjoi trokitje të befta, ngriti kokën. Disa pika të mëdha e të nxituara shiu lëpinë xhamin e dritares së autobusit. Nuk i bëhej të lëvizte. Miku i tij Maksi iu afrua pranë dhe i pëshpëriti i mërzitur:
-Dëborë dhe shi. A nuk është e mërzitshme kjo simfoni?
Aleksi luajti kryet ngadalë.
- Plakaruqi dimër e teproi me tekat e tij; dëborë, llohë, shira të lodhshëm dhe ngricë,- foli Maksi me zë të zvargur, u kollit dhe më pas vazhdoi: -Dje përgjatë bisedës në telefon me vëllanë që jeton në Francë, dëgjoja këngën e zogjve dhe ndjeva kundërmimin dehës së luleve. Mu hap gjoksi. Këtu për dreq po del prilli dhe akoma të kërcasin dhembët prej të ftohtit.
Aleksi luajti kryet përsëri pa ditur çfarë ti thoshte.
Autobusi iu turr autostradës të përmbytur nga makinat e të gjitha markave. Maksi nisi ti thoshte se për shkak të motit të paqëndrueshëm dhe të papërballueshëm, emigracioni i parë në këtë vend të ftohtë verior ka qenë i vonë. Thuhet se diku në veri, u shfaqën Vikingët kur ishin në kulmin e fuqisë, por nuk qëndruan gjatë. Ikën si erdhën, ngaqë nuk e përballuan të ftohtin e egër. Këtu në dimër dielli është skandaloz. Ta shohësh nga brenda shtëpisë, ulur në dritare. Të mashtron me shkëlqimin e metaltë. Si një plakaruqe e veshur me fustan të shndritshëm, rënduar me tualet. Po u joshe dhe dole jashtë, cikna, thëllimi të pret dhe të kafshon si me dhembë ujku. Nuk jam plotësisht i sigurt, por në një emision televiziv mësova se, në Nju Fondland gjendet një shtatore Vikingu, e di këtë, hë?
Aleksi e aprovoi me kokë, pa e vrarë mendjen gjatë dhe shtoi se, tashmë koha ka pësuar ndryshime të mëdha, është ngrohur. Të kujtohet, vjet u bë mot i thatë, pa shumë reshje?
-Më kujtohet.
-Po çmenden njerëzit e vitet. Thuhet ngrohje globale dhe nga atë tjetër nuk sheh një ditë të vetme, të ngrohtë vere.
Maksi e pranoi pa mëdyshje dhe zbardhi dhembët.
Fatmirësisht ngarendja e rrëmbyer e pikave të shiut u platit dhe ata morën frymë të lehtësuar. Asfalti prej dritave të makinave rrëzëllente, dukej si i lyer me vaj. Makina la me shpejtësi autostradën dhe u fut në një rrugë ndërmjetëse. Maksi e ndërpreu menjëherë bisedën dhe iu lut tjetrit të heshte. Befas u bë i paduruar, fërkoi çaçkën e kokës dhe kërkoi të qëndronte pranë dritares. Aleksi e vështroi me bezdi dhe i liroi vend. Maksi mbështeti ballin në xhamin e pistë dritares të autobusit pa i kushtuar rëndësi të ftohtit.
-Oh, pa shih, a nuk është për të ardhur sa keq! -ia bëri ai zëdredhur.
-Të më vijë keq, përse?- e pyeti Aleksi dhe ngriti vetullat për mendje shkrepjen e tjetrit. Duhet ti vinte keq për marrëzitë e motit!
-Është dita e dytë që nuk po e shoh më atë,- klithi Maksi me zë të hollë dhe lëshoi një psherëtimë të gjatë mërzie.
-Kë?!
-Atë, pra,- Maksi u kollit ashpër. Fërkoi sytë me vrull dhe lëvizi zhurmshëm në ndenjëse, pa u kushtuar rëndësi vështrimeve të bezdisura të udhëtarëve të tjerë. Qafa e tij e trashë qëndronte e tendosur, kthyer mënjanë. Shikimin i tij ish i mbërthyer matanë xhamit të dritares së autobusit, në drejtim të trotuarit të gjerë. Nën urë, shtruar me asfalt të varfër, anës bërrylit të rrugës automobilistike. Në kryqëzimin Dundas dhe Bloor. Autobusi qëndroi në pritje të hapjes së shenjës së kalimit.
Me gojën pakës të hapur Maksi vazhdonte të vështronte i zhgënjyer djerrinën boshe nën urë me gjurmë dëbore dhe akulli të pa shkrirë. Në mes të trotuarit, në cep të kolonës të zbehtë elektrike gjendej vetëm një qese e zezë plastike plehrash e mbledhur shuk.
-Kisha një bindje të verbër se do ta shihja atë sot. Sa keq! Pikërisht tani, kur po del dimri! Ajo zhduket sikur nuk ka qenë kurrë,-ia bëri Maksi me zë të grindur dhe rrahu fort gjurin me pëllëmbë.
Aleksi vështroi hutueshëm fytyrën e murrëtyer të mikun te tij, pa kuptuar asgjë. Cepin e syrit të majtë e kish të skuqur. Ai turfulloi. Sytë e tij të mëdhenj dhe të mbufatur iu dukën të errët si të mbartnin pas vetes zbrazëtirën torturuese në bërrylin e trotuarit, të kryqëzimit Dundas -Bloor. Maksi si tip i shtruar, i pëlqen të pijë verë tavoline të Kalifornisë: ‘Karlo Rossi.’ Të ndjekë Bejsbollin dhe dy herë me miqtë ka ardhur aksidentalisht në qejf, me whisky të cilësisë së mirë Jonnie Walkër.
Shenja e gjelbër e lejimit të kalimit u ndez, autobusi lëvizi me ngadalë, morri kthesën dhe u fut në rrugën e gjerë me disa krosi të Bloorit. Maksi lëvizi i nevrikosur në ndenjëse dhe u kthye nga tjetri.
-Prisja, e kërkoja, ta shihja dhe sot atë.
- E mora vesh, ma the.
-E keni parë një vajzë me qen, atje, në atë bërryl trotuari?-e pyeti.
Aleksi ngriti supet me indiferentizëm.
-Nuk e di, ndoshta,- i tha. Donte të shtonte se, çfarë rëndësie kish një vajzë me qen. Kur këtu në çdo pëllëmbë sheh vajza dhe gra me qen. Burra, pleq të mykur dhe plaka gati shurdhe lëpihen dhe puthen me qen. Është kthyer në sëmundje, stoli maniake, pa kurrfarë nevoje mbajtja e qenve të llojeve dhe racave të ndryshme, pjesa dërmuese e të cilëve janë laboratorikë. I dukej sikur njerëzit mbartin erën e qenve. Kudo erë qensh aq sa të vjen për të vjellë.
-Sigurisht duhet ta kesh parë vajzën me qen,- këmbënguli Maksi me zë të lartë dhe të ashpër, duke e parë drejt në sy.
-S’ma merr mendja të kam parë një vajzë me qen.
-Je i sigurt?
Aleksi iu shmang me kujdes shikimit të ngulët dhe luajti kokën instinktivisht në shenjë pohimi. Për të mos ia acaruar nervat i foli me ton të butë:
-Sigurisht... që duhet ta kem parë një vajzë me qen.
Në të vërtetë Aleksi e kish mjaft bezdi të kulloste sytë përtej xhamave të autobusit dhe të vështronte rëndësinë e tepruar, gati çmendurake të njerëzve me qen. Përgjatë udhëtimit i pëlqente të dremiste. Ngandonjëherë lexonte ndonjë libër dhe shumë rrallë dëgjonte radion.
-E di unë e di! Si gjithnjë moskokëçarës, indiferent, i pakonceptueshëm. I mbyllur në guaskën tënde,- ia pat Maksi me zë të grindur, kërciti qafën dhe pa mikun vëngër, me inat.
Aleksi lëvizi në ndenjëse i revoltuar, hapi gojën të kundërshtonte me forcë, ta pyeste: Më thoni ju lutem kuptimin e fjalës ‘i pakonceptueshëm,’ që po e përdor pa kriter? Më pas të shtonte, mos ka në ketë mes ndonjë dashuri platonike?
Maksi ngriti krahun me bezdi dhe tha:
-A, a ,a ,a e di unë e di, do të fillosh të analizosh me tendencë fjalët e mia. Nuk të njoh sot unë ty jo.
-E di që nuk më njeh sot. Por fjala i pakonceptueshëm hyri mes nesh si pykë.
-Nuk ka rëndësi. Ç’i do llafet. Rëndësi ka kjo. Të lutem më dëgjo: Njoha një vajzë me qen. Dhe kjo vajzë me qen më tërhoqi vëmendjen një mbrëmje vonë kur ra dëbora e parë e madhe...
Aleksi vuri buzët në gaz me zemërgjerësi si ti thoshte: Eh, mik i dashur, pa ma treguar e mora vesh, momente delikate. Dashuri me shikim të parë. Dëbora dhe vajza me qen. Ose vajza me qen dhe dëbora. Diçka poetike. Të magjepsi bukuria e saj, tu tha buza. Tu ngrit nervi. Tu drodhën telat e zëmrës. Ujku plak me qime të rëna kërkon shqerra të njoma. Nostalgjia e risinë së shkuar të tjera e të tjera.
Por Maksi nuk i kushtoi rëndësi qeshjes së shpëlarë së mikut dhe vazhdoi:
- Të kujtohet dëbora e parë? Ishte e befasishme dhe e vrullshme. Barku i qiellit nuk e mbante dot gjithë atë ngarkesë, ndaj nisi ta shkundej me furi. Vështroja i menduar flashkat e mëdha të dëborës, të cilat turreshin nga lart dhe rrëmbimthi ndiqnin njëra mbi tjetrën. Ato ishin të bardha kristalore, delikate, por shkëlqimi i tyre mekej shumë shpejt teksa preknin tokën e qullur. Gjithçka po vishej me petkun e bardhe. Mu kujtua qyteti im i lindjes në formë zemre në gji të maleve dhe dëbora e bardhë e butë si pambuk. Autobusi u shkund dhe qëndroi si zakonisht në kthesë, pranë kryqëzimit. Përpara kish makina të tjera në pritje të lëvizjes. Në trotuarin që po mbulohej prej borës dallova një vajzë me trup mesatar, me xhup të kuq. Prej kapuçit harlisej i shpenguar një cullufe floku të zi. Në duar mbante dorashka pambuku dhe pas saj bariste plogështish një qen. Fshiva me nxitim avullin e xhamit. Dhe përnjëherësh bëra habi, ç’kërkonte kjo vajzë, së bashku me një qen në mot të ftohtë me ciknë dhe borë, pikërisht atje, në atë bërryl humbëtirë trotuari? Nuk është vetëm kryqëzim rrugësh por edhe kryqëzim erërash, thëllimi, ciknash. Mos ish thjesht imazh i krijuar prej fluturimit dhe dendësisë së nxituar të borës? Nxitimthi ngjesha ballin në dritare, pa i kushtuar rëndësi pisllëkut të xhamit. Vajza mbante kokën pjerrtas si të shmangej përcëllimit, shkundte dëborën nga supet dhe lëvizte me kujdes në atë copës vend. Një hop mendova se mos ish ndonjë e shkrehur, amatore e ecjeve të gjata e cila ish ndalur rastësisht prej morisë së makinave. Priste ngrehur të hapej rruga dhe moskokëçarëse të hidhej në krahun tjetër. Vajza dhe qeni barisnin në një hap, anës trotuarit, nga makina në makinë. Llogariste kohën e shkurtër të ndalesës së mjetit, u afrohej me kujdes makinave që qëndronin në radhë, në pritje të lëvizjes, përkulte kryet dhe u fliste me delikatesë.
Çfarë kërkonte kjo vajzë, në atë trotuar të shpifur e vetme, në mesnatë, me qen? Mos ishte ndonjë prostitutë rrugësh që kërkon të joshe ndonjë plakush të krimbur në para? Trillet e femrave janë të çuditshme. Kurvat i pëlqejnë kryqëzimet e rrugëve dhe pa mare parasysh të ftohtin nxjerrin në pah format e trupit. Por ajo ishte e mbështjellë me bluzë deri në grykë, xhup të trashë dhe aq më tepër pas vetes, një qen! Vajza nuk kish nazet dhe përdredhjet turbulluese të zuskave. Dukej tërësish serioze. Fliste me sytë përdhe, duke u shmangur shikimeve të përballshme. U afrua pranë autobusit, eci përgjatë me hap te shpejte, për të kapur makinën që gjendej pas. Përpara në gjoks kish një tabelë kartoni të shkruar me germa të mëdha, të shtrembra togfjalëshin:
‘SHPRESËHUMBUR, dhe me germa të vogla, të shtrembra: prej dobësisë së tjetrit!’
Vajza instinktivisht ngriti kokën lart, vështroi nga dritaret e autobusit. Shikimet tona u kryqëzuan. Sytë e saj ishin të kaltër, të errët, si dy dete të trazuara me dallgë. Ajo i uli sytë menjëherë e bezdisur. Siç duket vështrimi im i çakërdisur e pështjelloj dhe vijoi të lëvizte pranë dritareve të makinave. Qeni i binte pas.
Përse duhej të ish shpresëhumbur kjo vajzë? Çfarë kuptimi kishin fjalët: prej dobësisë së tjetrit? Kjo paska dale te ndryshoje boten duke u hallakatur ne një kënd ku te shkallmojnë erërat! Çfarë paradoksi! Apo nuk kish mundur të gjejë punë? Ka braktisur familjen dhe vendosur së bashku me qenin e saj të kërkojë diçka për të jetuar në këtë cep trotuari, me justifikimin prej, dobësisë së tjetrit. Ndryshe nga një pjesë e moshatareve, të cilat e ndajnë mendjen dhe bëjnë zgjidhjen e jetës duke shitur trupin, qosheve të rrugicave të pista. Mos ish ndonjë e metë? Si nuk gjeti kjo vajzë vend tjetër, por pikërisht në këtë kënd, bërryl rruge, kryqëzim rrugësh. Me mot të ftohtë, ku erërat bëjnë pallë!
II
Vajza me thjeshtësi sfidonte kohën dëborën. Shpalli botërisht se ish ngritur në mbrojtje të dinjitetit dhe po përpiqej ta gjente dritën, në këtë pëllëmbë tokë të kryqëzimit Dundas dhe Bloor. Dritarja e ndonjë makine ulej pakës, zgjatej një dorë dhe i jepte ndonjë monedhë. Ajo ndoshta merrte pas vetes romuze, provokimet dhe vështrime dashakeqe. Nuk mërzitej, qetësisht linte një makinë dhe shkon tek tjetra.
Autobusi turfulloi, u shkund, lëvizi, bëri një kthesë të fortë eci përpara. Vajza së bashku me qenin mbetën pas si dy silueta te mërdhirë, të mbuluara prej dëborës së rëndë dhe po zvogëloheshin ngadalë, shndërroheshin ne një pike. U gëlltita. Provova hidhësi në gojë dhe një trishtim të lehtë. Ato dy krijesa. Njeriu dhe qeni. Gërmuqeshin mes te ftohtit. Ne kryqëzimin e erërave nen urën e betonte që dridhet në heshtje.
Sa herë kthehesha nga puna mezi prisja që autobusi të arrinte në bërryl dhe të shihja vajzën me xhup të kuq së bashku me qenin e bindur. Ajo bariste në një hap me kafshën, me tabelën e kartonit të varur në gjoks në kërkim të shpresës së humbur. Autobusi ndalonte tek kthesa, më dukej sikur vajza bëhej fluide, hynte rrëmbimthi brenda në hapësirën e mjetit dhe sillte ftohtësirën e egër të dimrit së bashku me klithmën e thelle të njeriut të pashpresë. Paçka. Ajo sfidonte të gjithë edhe pse shumica e udhëtarëve qëndronin indiferente si ti, nuk shihnin se çfarë ndodhte përjashta.
Një mbrëmje u ktheva një orë më vonë nga puna, vajzën se bashku me qenin nuk i pashë të barisnin anës bordurës së trotuarit, ngjitur me makinat në atë pëllëmbë tokë, u ligështova. Gjurmët e saj dhe të qenit nuk dalloheshin, ato ishin te mbuluar nga dëbora. Autobusi u turr drejt autostradës dhe mua koka më mbeti pas.
U habita kur e gjeta të ulur në stolat e fundit të trenit me qenin e mbështjellë kutullaç në gji. U gëzova. Vajza kishte zënë një pjesë të preokupimit tim dhe pa e zgjatur u afrova pranë saj. Ajo qëndronte kokulur e preokupuar në mendimet e veta. Kapuçin e kish hequr dhe flokët korb të zinj dhe kaçurrela i derdheshin si ujëvarë mbi shpatulla. Ajo ish vërtet e bukur, qerpikët i kish të gjatë, të mbyllur përgjysmë, krijonin një perde të bukur për sytë. Çfarë mund të fshihnin ata sy? A mund të ish shpresëhumbur një vajzë e këndshme si ajo? Çuditërisht mu be e afërt, nuk më rihej pa i folur. U ula. E vështrova me kujdes me bisht të syrit. Vajza lëvizi lehtë shpatullat dhe atëherë i fola:
-Këtë vit po bën dimër të keq,- dhe i buzëqesha ngrohtë.
Vajza ngriti kryet me vërtik, u tendos, vetullat e bukura iu rrudhën, mblodhi shpatullat e hijshme. Më vështroi ftohtë. Qeni lëvizi, ngriti kokën me vrull dhe skërmiti dhembët. Nuk munda ti thosha se përpara kish një mik të mirë dhe nuk duhej të trembej. Se e përjetoja thellë e vetminë e saj e përgjoja me sy, me përdëllim çdo natë kur bariste nën urë, në atë pëllëmbë tokë te harruar, ku ka vazhdimisht erëra te forta. Vajza përnjëherësh veshi koracën e padepërtueshme, uli kokën, përpëliti qerpikët dhe u mbështoll me mjegull. Zbardha dhembët si idiot dhe qëndrova drejt në ndenjëse.
E shihja pothuajse çdo ditë kur kthehesha nga puna, mbështesja ballin në xhamin e ndotur të autobusit. Vështroja vajzën me qen teksa tendoste trupin për të mos u rrëzuar dhe lëvizte pjerrtas të mbrohej prej dëborës, thëllimit dhe erës së fortë. Ajo shpejtonte ndanë rrugës nga një makinë tek tjetra, në atë bërryl të fortë të kryqëzimit Dundas-Bloor.
Ndodhte që kthehesha vonë e gjeja si gjithnjë në ndenjësen e fundit, të vagonit të fundit, me këmbë të mbledhura nën vete për ti ngrohur dhe në pëqi i qëndronte qeni besnik. Fytyra e saj ishte e përskuqur prej thëllimit të hidhur. Unë ulesha në një ndenjëse më tej e përshëndesja me një lëvizje të shpejtë të kokës. Mundohesha të tregohesha indiferent, me frikën e keqinterpretimit. Ajo vajzë bëhej si mace egër kur përpiqej ta provokonte ose ta ngacmonte dikush, qeni në pëqi të saj, ngrihej, skërmiste dhembët.
Ngrihesha e përshëndesja përsëri me kokë dhe zbrisja në stacionin e Keelit. Vajza nuk reagonte, më përgjonte me bisht të syrit dhe vazhdonte udhëtimin me tren. Edhe qeni qëndronte në përgjim. Nisa ta përshëndesja me zë të ulët dhe nga dita në ditë shikimi i vajzën po zbutej nuk ishte më i egër si më parë.

III
Një mbrëmje me thëllim dhe dëborë të madhe nuk zbrita si zakonisht në stacionin e Keelit. Vajza më hodhi një vështrim pyetës. Pa lëvizur prej ndenjëses ku isha ulur i propozova asaj të pinim së bashku një kafetë nxehtë. Për habinë time ajo pranoi me një luajtje të lehtë të kokës.
-Ne cilin stacion zbrisni? E pyeta.
-Në stacionin: ‘Kështjella franceze,’ - mu përgjigj ajo. Ngriti dorën ngadalë dhe shtroi me kujdes flokët e shpupurishur: -Për të më propozuar të pimë kafe nuk zbrite në stacionin tënd? - më pyeti.
-Po,- i u përgjigja thjesht.
Vajza mblodhi buzët si të thoshte, aq më bën dhe u mbyll në vetvete.
Zbritëm në stacionin ‘Kështjella franceze’. U drejtuam për në lokalin ‘Koha e kafesë,’ disa metra larg stacionit të trenit. Pas na binte qeni. Dëgjonim zhurmën e hapave tona në dëborën e porsa hedhur mbi akullin e ngrirë. Ecnim me kujdes me merakun e rrëzimit të paparashikuar. Porosita dy kafe të mëdha dhe dy biskota me kakao përsipër. U ula në tavolinë përballë saj. Vajza u drodh dhe mbështolli duart rreth gotës së nxehtë prej kartoni. Ajo kish një dridhje të brendshme. E ftohta i kish hyrë në palcë. Ambienti ish i ngrohtë. Ne përnjëherësh ndjemë një farë lehtësimi dhe intimiteti. Qeni kërceu në ndenjëse dhe u ul pranë saj. Ishte qen i shëmtuar, bolldug. Të spërkaste me liga dhe qafën e trashë e lëvizte me ngathtësi.
Vajza ledhatoi me dashuri shpinën e mërdhirë të kafshës besnike. Qeni perëndoi sytë e rrumbullakët dhe u shtriq.
-Si quhesh?- e pyeta vajzën.
-Venera,- përgjigj ajo pa ngritur kokën. Gjithë vëmendjen e kish të përqendruar tek qeni.
-Dhe qen i si quhet?-vazhdova ta pyes.
-Billi- ia bëri ajo dhe për herë të parë buzëqeshi lehtë.
Befas vajza ngriti kokën dhe më pa drejt në sy.
-Ju si quheni?- më pyeti.
-Maksimiliam,- thashë,- por nëse dëshironi mund të më thërrisni Maksi.
Po,- ia bëri ajo,-Maksi më pëlqen edhe pse shpesh herë më acarojnë shkurtimet dhe thjeshtëzimet.
Nënqeshi lehtë, buzët e plota iu çelën si petale. Ajo dukej vërtet vajzë e bukur e mençur, përse dreqin kish shkruar në karton dhe varur në gjoks me fjalët: ‘SHPRESËHUMBUR prej dobësisë së tjetrit!’
-Ju gjithnjë i keni përgjuar lëvizjet e mia, përse? -Më pyeti direkt Venera.
Mblodha supet dhe u mata ti përgjigjesha. Por ajo vazhdoi:
-Fytyra jote e mbërthyer mbas xhamit të autobusit më acaronte nervat. Askush tjetër veç prej teje në autobus nuk ngujohej në përgjim të panevojshëm të veprimeve të mia. Kurioziteti i tepërt është acarues. Një herë të bërtita. Hej surrat majmun. Hidh një monedhë dhe zhduku në thellësi të autobusit. Nuk është qejf të bredhësh në të ftohtë, në dëborë, erë dhe shi, dhe nuk po bëhet ndonjë shfaqje. Dëgjon! Gremisu! Por ju qëndronit si mumie dhe nuk shkuleshit prej dritares. U fyeve?
-Jo,- i thashë me gjysme zëri.
-Më fal!-ia bëri ajo,- gjendem gjithë kohën jashtë, në të ftohtë dhe ngandonjëherë me mbërthen revolta...Sigurisht juve argëtoheni me rrugëtimin tim të shkurtër?
-Ju lutem,- i thashë me zë të ulët. Heshta një hop dhe shtova,-nuk është aspak argëtuese kur sheh një njeri, aq më tepër një vajzë të re, të bukur të përballet me dimrin egër, ne këtë bërryl erërash. Të jem i sinqertë me ju. Qëndrimi juaj në të ftohtë të lë një ndjenjë të çuditshme admirimi, por...
-Çdo të thoni me këtë por?- më ndërpreu ajo duke kapsallitur shpejtazi qerpikët.
U përtypa një moment dhe fola:
-Po ja, si të them, nuk shoh të keni arsye të jeni shpresëhumbur! Ne nuk mund të ndjehemi fajtorë nga dobësitë e të tjerëve.
Ajo nënqeshi me sarkazëm.
-Ah! Kështu mendoni ju?- foli ajo me ton të akull.
-Po, -iu përgjigja,- juve nuk ju mungon asgjë. Jeni e re e pashme e zgjuar e mbi të gjitha keni një vendosmëri të admirueshme. Nëse më lejoni të them: Sikur këtë sakrificë sublime ta vini në shërbim të një qëllimi të rëndësishëm...Nuk keni përse të luftoni kundër natës dimërore, dëborës, furtunës...
Venera po më vështronte qetësisht pa larguar nga buzët nënqeshjen ironike e cila dalëngadalë po i shndërrohej në buzëdridhje të rënduar prej trishtimit. Për një çast kujtova se ajo do ti a plaste që qarit, me kujë, me zë të lartë duke më vënë në pozitë të vështirë. Janë tmerrësisht torturuese lotët e femrave në ambiente publike dhe në prag të mesit të natës. Fatmirësisht ajo nuk qau dhe unë mora frymë i lehtësuar. Venera fërkoi ballin mendueshëm dhe foli me zë të plotë:
-Dalja me Billin, qenin tim të dashur në këtë kryqëzim rruge është krejt ndryshe nga ajo që mendoni ju.
-Më falni!- I fola me zë të zgjatur:- Nuk ju kuptoj?
Qeni lëvizi, ngriti kokën dhe më vështroi ngulët gjithë dyshim. Venera e përkëdheli lehtë në qafë si për ta qetësuar.
-Kjo që kam zgjedhur është një mënyrë proteste,- nisi të fliste Venera,- Prindërit e mi u ndanë kur unë isha në shkollën fillore. Ata ziheshin gjithnjë për hiç mos gjë. Një mesdite të shtune babai i nervozuar përplasi derën, iku duke marrë me vete një valixhe të vogël. Nëna flaku këpucën në derën e porsa mbyllur. Ngriti krahun. Drejtoi gishtin tregues dhe mallkoi:
-Qafën e thefsh o Zot! U bëfsh copa- copa!
Më kujtohet portreti i babait, shtatlartë, pakës ezmer, me flokë të zeza kaçurrela. Kur babai tërhoqi derën pas vetes, shikimi i tij i trishtueshëm gjithë dhembje u mbërthye mbi mua. Nëna e shante e nëmte e mallkonte babanë çdo ditë. Ajo donte të ma neveriste, të ma shqiste, të ma fshinte nga mendja. Por kur ajo fillonte të mallkonte, zija veshët dhe largohesha nga dhoma me vrap. Disa herë pinte, rënkonte dhe dergjej e dehur në dysheme. Duke iu marrë goja me lutej ta falja. E falja, ish nëna ime. E kisha shumë të vështirë ta gjykosh nënën. Nuk i ktheja përgjigje e ngrija me vështirësi e mbuloja. I përkëdhelja flokët e shpupurishur, shkoja në dhomën time dhe qaja.
Një vit pas largimit të babait nëna vjen në shtëpi gjysmë e dehur, së bashku me një mashkull të shkalafitur, këmishëlëshuar dhe pantallona zbërthyer. U tërhoqa e trembur. Ata nuk më kushtuan asnjë vëmendje. U plasën të dy në divan dhe filluan të zhgërryheshin, duke rënkuar shfryrë dhe dihatur. Si gjithnjë unë u struka në kthinën time të vogël. Prej asaj nate mashkulli i huaj nuk u largua nga shtëpia. U bë njerku im. Më dukej sikur trupi i tij lëshonte një erë të rëndë dhe fjalët që thoshte ishin të njëjta si era e trupit. Shpesh habitesha me nënën, flinte në një shtrat me të si mundte ta përballonte atë erë! Sytë e tij gjithnjë qëndronin të lagësht si dy pellgore me ujë të ndenjur. Kur zgjaste buzët të puthte nënën më ngjanin si buzët e një hardhuce. Uf, sa i pështirë! Nëna më këshillonte me zë të zvargur:
-Venera mos i qëndro ftohtë dhe larg. Ka zemër të mirë, tani është babai yt.
-Jo nuk është babai im, - ia ktheva një ditë me inat.
-Venera, duhet të jesh e respektueshme me të mëdhenjtë,- më foli nëna me ton të akull të mprehtë dhe më zhbiroi me vështrim. Unë doja ti thosha nënës. Ju si më të mëdhenj, ‘prindër’ vallë a keni respekt për vajzën tuaj? Ju në sytë e mi vërtiteni, lëpiheni dhe zhgërryheni lakuriq nëpër shtëpi!
Në vitin e dytë të shkollës së mesme, njerku tentoi të më përdhunonte. Më hyri tinës në shtrat kur nëna ish në punë. U gjenda e përgjumur dhe e nemitur. Ai merrte frymë rëndë, si kafshë. Shtriu duart dhe më mbërtheu nga gjoksi, i shtrëngoi fort aq sa më dhembi në shpirt. Më doli gjumi dhe më mbërtheu llahtaria. Më vinte për të vjellë, po mbytesha prej erës së tij. U shtyra në cep të shtatit dhe qëndroja syzgurdulluar, pa lëvizur. Oh Nëne! Ç’donte ky njerk në shtatin tim të virgjër? Më dukej sikur duart e tij eshtër mëdha i kisha ende të mbërthyera pas gjoksin tim të vogël.
-Venera,- më pëshpëriti ai. – Të lutet babai mos u tremb. Hë të keqen. Ti je vajzë e mirë e dëgjuar, afrohu pranë përse i qëndron babait larg?
Unë u mbështolla kutullaç. Nuk i ktheva përgjigje. Zemra më rrihte me vrull. Oh, sa të tmerrshme e kish erën ai njeri! Jashtë në rrugë drita e neonit dridhej prej erës.
-Venera,- mërmëriti duke dihatur me vështirësi,- eja pranë babait, mos ri larg, të lutem. Ne kemi nevojë të ngrohemi së bashku. Ai u ngjesh pas meje dhe më futi duart menjëherë në trup, më shtrëngoi përsëri gjoksin dhe pa e bërë të gjatë bëri të më hiqte të mbathurat. Ajri i dhomës u tha krejt. U drodha e tëra. Oh nëne, çfarë dreq ngrohje ishte kjo! U shkëputa me vështirësi, të mbathurat mu grisën, u largova e llahtarisur. Ika me vrap drejt banjës dhe u mbylla nga brenda me çelës. Dëgjoja në derë gërvishtjen e thonjve të tij si të një kafshe. Kafshoja gishtërinjtë me dhembë për të penguar klithmën dhe dëgjoja zërin e zvargur të njerkut, për moskuptimin, nxitimin, shpërdorimin ndaj dashurisë se sinqertë, të munguar prindërore. Dridhesha. Gërvishtjet në derë po bëheshin më të nervozuara. Aji shau dhe qëlloi derën me shkelmë. Unë klitha nga frika dhe gjakosa gishtërinjtë.
Nëna u kthye vonë nga puna. Më urdhëroi të hapja derën e banjës. Më vështroi thatë dhe bëri habi me veprimin tim të paarsyeshëm, çmendurak.
-Ç’është kjo të mbyllesh në banjë! Kundër kujt trembesh? E di që nuk je më çilimi por goxha vajzë!
U përpoqa ti a shpjegoja nënës. Ajo ishte e paduruar, nervoze, flaku pardesynë mbi divan dhe më vështroi me inat, sikur të isha unë shkaktarja. Njerku fliste zëulët me sytë përtokë, se e falte papjekurinë, keqinterpretimin dhe shpërdorimin e dhënies së dashurisë së munguar, prindërore, si bijë të dashur që më kish.
-E shikon, hë e shikon. Babai të fal. Donte të jepte ngrohtësi dhe sinqeritet- më tha nëna. Zëri i saj ishte i metaltë, urdhërues,- kërkoi falje babait. Hajt, zëre për qafe dhe puthe.
Përnjëherësh nëna mu duk shumë e largët. Kërkonte ti kërkoja të falur atij njeriu, që për mua ish kafshë. Përse! Sepse nuk e lashë të më përdhunonte. Përse të ish kaq naive nëna ime, i besonte verbërisht njeriut që të mbyste me erë të ndyrë! Mu veshën sytë dhe ndjeva marramendje. U mbështeta tek kanati i derës.
-Kërkoi falje,- këmbënguli ajo.
-Nuk mundem mama,- rënkova.
-Shko fli, -më urdhëroi ajo,- dhe mos e përsërit më. Unë robtohem në punë për të mbajtur me bukë dhe arsimuar. Ndërsa ti, pa një arsye më mbyllesh në banjë.
-Mama!
-Pa fjalë, shko fli.
Isha gati të ulërija, gruaja që qëndronte përballë meje, ish vërtet nëna ime! Njerku si zhabjak i keq, qëndronte ulur në divan me fytyrë të përvuajtur. Shtrinte krahët drejt meje me sy të përlotur dhe mërmëriste:
-Eja bijë përqafoje babanë.
Ika në dhomën time dhe u mbylla nga brenga me çelës. Njerku më ngjante si një vampir i skeletosur. Përgjonte nëpër dyer dhe dritare dhe hynte nëpër oxhaqe. Ndaj e zura vrimën e stufës me një shuk të madh me lecka. Hijet zvarriteshim nëpër mure. Zhurma më e vogël nëpër tjegulla apo dritare me bënte të kërceja prej shtrati dhe rrëmbeja kacinë. Nuk fjeta. Një mendim më rrihte si çekan në tru.
Të nesërmen pa dalë dielli dhe pa i thënë nënës gjysmë fjale u largova prej shtëpie. Fjeta në një shoqe. Prej asaj dite nuk u ktheva më në shtëpi, por dhe nëna nuk më kërkoi. Me solli teshat e mia dhe u largua pa folur. Të dyja iu vodhëm shikimit të njëra tjetrës.
Pyeta nënën në telefon të më jepte ndonjë informacion për babanë. Ma mbylli menjëherë telefonin duke më bërtitur:
-Po të më telefonove herë tjetër për atë dreq. Më mirë mos ta dëgjoj e ty zërin.
Ajo nuk e kish për gjë të shante, të nemte, të mallkonte. Më habiste një fakt, asnjë herë nuk e dëgjova ta mallkonte njerkun. Ai i shfrynte e shtynte. Ajo i qëndronte përpara si pulë e lagur. I jepte të gjitha dollarët deri në centin e fundit dhe i bindej për gjithçka.
Fillova ta kërkoja babanë, nëpër numrat e telefonave dhe nëpër disa të njohur. Më në fund rashë në gjurmë. Jetonte në rrugën e vjetër King të qytetit të Vankuverit. Me disa të holla që kisha mbledhur preva një biletë avioni dhe u nisa për aty. Adresa që kisha gjetur nuk ekzistonte, godinat e vjetra të rrugës King ishin prishur. Ishin hapur themelet për ndërtimin e një pallati të lartë. Më në fund mor vesh se babai kish vdekur para disa muajsh prej një infarkti në zemër. Kërkova varrin mezi e gjeta dhe i vendosa një tufë me lule. Më duhej të përballoja jetën vete. Pika e vetme e shpresës u tret. Gjeta një punë çfarëdo dhe përfundova shkollën e mesme.
Në kursin dy vjeçar për stjuardesë njoha Antonin, por ai donte ta thërrisnim shkurt Toni. Ai qe një djalë i pashëm, elegant, delikat, lëkurëbardhë, symadh, flokë gështenjë, i dashur, dhe i turpshëm si një vajzë. Rashë në dashuri me Tonin. Më prekte brishtësia dhe delikatesa e tij. Toni më dhuroi Billin, fare të vogël, dy javësh. E përlotur iu kacavjerra Tonit e putha fort në buzë. Fillova ta doja akoma më shumë, sigurisht dhe Billin, qenushin e vogël,bubulesh. I cili më vonë mu bë gjëja më e çmuar në botë. Mos të mërzita?
-Jo, në asnjë mënyrë, jo, -ia ktheva me nxitim. Ju lutem, mund të vazhdoni.

IV
Venera u mbush me frymë dhe vazhdoi:
-Nuk dua ta bëj tërkuzë edhe pse janë momente të rëndësishme të jetës sime. Ju jeni i pari njeri që po ia hap zemrën dhe nuk e di përse. Përfunduam shkollën dy vjeçare dhe filluam së bashku me Tonin si stjuardesë në një kompani ajrore në Amerikën e veriut. E doja punën, më dukej sikur gjeta profesionin më të mirë. Më pëlqente të njihja botën, të udhëtoja dhe të mësoja sa më shumë. Fluturimet ajrore dhe qëndrimi në vende dhe mjedise të ndryshme ishte një shkollë e re për mua. Bashkëjetoja me Tonin dhe së bashku kishim vendosur të mblidhnim disa të holla dhe të blinim një folesë tonën, të fillonim jetën e re si gjithë të tjerët. Unë e lumturuar i propozova që pushimet e muajit të mjaltit ti kalonim në Las Vegas, pranoi pa hezitim. Sikur të më thoshte se muajin e mjaltit ta festojmë me familjen e tij, do ta pranoja pa mëdyshje. Toni më njohu me prindërit. Ishin njerëz të thjeshtë, të qetë dhe shumë të dashur. Merreshin me agrikulturë, jetonin në veri, në një qytezë të vogël. Shtëpia e tyre karakteristike ishte e rrethuar me një kopsht të madh me pemë frutore. Unë ndjehesha shumë ngrohtë mes tyre.
Përpara disa javësh shkuam në Paris. Nga shumë kryeqytete dhe qytete të botës adhuroj Parisin. Ai qytet për mua nuk është vetëm kryeqytet i Francës por kryeqyteti i botës. Më pëlqen ta vizitoj të mrekullueshmen, me katedralen e famshme Notre Dame de Paris. Një dorë e panjohur kish gdhendur ne mur fjalën rrëqethëse:‘Fatalitet.’ Katedralja hijerëndë të sjell nëpër mend Kuazimondon tmerrësisht të shëmtuar por me shpirt të mrekullueshëm, të ndjeshëm, të krijuar prej të pavdekshmit Viktor Hygo. Më pëlqen të qëndroj dhe të meditoj përpara Harkut të Triumfit. Të ngjitem lart në kullën Ejfel, të shoh si në pëllëmbë të dorës Parisin e gjenive, ndryshimeve, revolucioneve, komunarëve. Të magjepsem me Luvrin hijerëndë, pallatin e mbretërve. Të shoh Mona Lizën e Da Vinçit, pikturat madhështore te Velaskes, Delakruasë, Rembrandit. Të shëtis në Placa de Conkord. Versajën dhe të habitem e shtratin e mbretërve, i cili mu duk shumë i shkurtër për madhështinë e tyre. Ciceroni na tha se aso kohe mbretërit flinin ndenjur, të mbështetur në shumë jastëkë, ngaqë ndruheshin qëndrimit shtrirë u dukej sikur ishin të vdekur. Më pëlqente shumë te ulesha me Tonin dhe të pija kafe në lokalin e Volterit. Të haja darke të shijshme në lagjen latine. Te përzihem me turmën laramane e cila mbush trotuaret në çdo orë dhe minutë. Ky qytet nuk fle dhe i ka dhënë kulturë dhe shkëlqim botës mbarë...
Si zakonisht zumë hotel jo shumë të shtrenjtë dhe afër aeroportit. Pilot Herri ndryshe nga pilotët e tjerë kërkonte të ishim për çdo rast gjysmë orë përpara kohës së nevojshme. Ai njeri ish tekanjoz, i grindur dhe i urrente vonesat. Unë nuk e pëlqeja fort atë njeri. Kish diçka ngjitëse, midis bletës dhe brumbullit...
Unë qesha.
-Mos qesh,- foli me zë të grindur Venera dhe vazhdoi:- Sa herë më ndodhte të bëja fluturime me pilot Herrin ndjehesha e bezdisur. Ndërsa Toni behej më enigmatik. Më dukej sikur largohej nga unë. Ngulmonte me sytë e ulur përtokë se pilot Herri është njeri shumë i sjellshëm dhe asnjëherë nuk të lë në baltë. Disa herë u mata ta pyesja, përse nuk na lë në baltë ai njeri, kur ne kemi tjetër union dhe oraret dhe ditët e punës i cakton tjetër kush? Apo ngaqë i ngulte Tonit në xhep gjoja aksidentalisht ndonjë shishe me verë Bordo dhe parfum Chanel. Kam marrë llahtari prej pijeve qysh nga fëmijëria nuk dua tu ndjej erën. Pas lutjeve të vazhdueshme të Tonit, sa për të mos ja prishur e vë pijen në buzë dhe pi disa gllënjka.
Kur po hanim darkë Toni më pëshpëriti me zë enigmatik:
-Venera, sot dua të bëj një surprizë. Do vij pak me vonesë. Ti më prit në shtrat me dritë fikur dhe perde lëshuar. Më premton?
-Toni, përse vallë!
-Më premton?
-Po por...do vonohesh shumë?
-Unë! Joooo!
Doja ta pyesja e ç’ishte ky trill i çuditshëm dhe i panjohur më parë, kur e dija se ai nuk i kish qejf shakarat.
-Të premtoj,- i thashë. Toni më përkëdheli dorën dhe më puthi lehtë në buzë. Ngjitëm shkallët ngadalë, ecëm në korridor të zënë dorë për dore, tek dera e dhomës Toni u ndal. Morri frymë thellë. Mua mu duk më shumë psherëtimë e zgjatur. Ai më puthi përsëri në buzë. Më porositi të mos hapja dritën dhe zbriti shkallët pa e kthyer kokën. Mbështeta shpinën në trina e derës dhe ndoqa me sy Tonin kur zbriste shkallët dy e nga dy. Ai më shkeli syrin dhe bëri me shenjë të hyja brenda.
Ndjeva diçka bosh në vetvete, nuk e kuptoja këtë trill të Tonit si shteg i mugët pylli dhe çfarë të qe kjo surprizë e çuditshme me dritë mbyllur? Mbase ndonjë dhuratë intriguese, me drita vezulluese në prag të dasmës. Pushimet e javës kishim vendosur ti kalonim në qytezën e vogël me prindërit e tij. Befas më mbërtheu një kapitje dhe plogështi. Bëra një dush të shpejtë, pastrova dhembët, u zhvesha dhe u futa në shtat. Një anë e perdes së dritares nuk ish mbyllur plotësisht, nuk më bëhej të ngrihesha, vështroja përhumbjen e plogët te Parisit. Një cep të kullën Eflef dhe dritat e qytetit si xixëllonja të venitura. Me siguri Parisi ishte larë nga shiu i vrullshëm dhe mbështjellë me petkun e përhirtë te mjegullës.
Pas dhjetë minutash u hap dera e dhomës. Dëgjoja veshë ngrehur dhe futa kuvertën e pambuktë nën vete. Nisa të dëgjoja hapa të ngadalta, të shtruara dhe zhurmën e lehtë të parketit. Një hop hapat qëndruan. Heshtje. Lëviza me përtesë këmbët, fërkova mjekrën pas jastëkun dhe qesha nën vete.
-Toni,- fola me zë të ulët.
Ai nuk më ktheu përgjigje. Hapat e lehta u ndjenë përsëri, në anën e kundërt të shtratit prapa meje. Hapat qëndruan. Heshtje e thellë. Lëviza këmbët përsëri dhe futa krahun poshtë jastëkut. Frymëmarrja e rëndë e Tonit gati dihatje dhe frymëmarrja ime e butë. Përse ta ketë Toni këtë frymëmarrje kaq të rëndë, kur nuk jam plotësisht e tija? Nuk ka përse të lodhet më një dhuratë të panevojshme aq më tepër në prag të mesnatës. Bëra të ngrihesha dhe të hapja dritën. I kisha premtuar Tonit të mos lëvizja, në pritje të dhuratës surprizë. Përsëri heshtje. Frymëmarrja ime filloi të bëhej e shpeshtë prej padurimit.
Ndjeva që u ngrit me kujdes kuverta e pambuktë. U fut në shtrat gjysma e trupit, më pas i tëri. Susta kërciti dhe dysheku u lëkund butë.
-Toni, - fola përsëri me zë të ulët, përkëdhelës. Doja ti thosha ç’është kjo lojë?
Por Toni përsëri nuk mu përgjigj, dihaste me vështirësi.
-Toni, të lutem mjaft!- ia bëra.
Ai mori frymë rëndë dhe më tërhoqi vrulltas pranë vetes. Doja ti thosha dale prit. Për të bërë seks me dritë mbyllur krijove gjithë këtë maskaradë? Po ne more Toni kemi bërë disa herë seks me dritë mbyllur. Ti vetë më ke thënë që të acaron errësira. Frymëmarrja e tij po bëhej e sforcuar dhe duart nuk qenë të buta të ngrohta. Çka po ndodh me Tonin kështu? Jo nuk mund të ish Toni im i ëmbël. Përnjëherësh mu përvijua. Mu shpif njerku me erën e tij të neveritshme. Bëra të tërhiqesha. Duart e tij qenë si panxha dhe më mbanin të shtrënguar fort. Nga mbiu ky dreq njerk në dhomën e hotelit qindra dhe mijëra milje larg? Ndoshta më ka ndjekur hap pas hapi. Përgjoi bisedën time me Tonin ruajti momentin, dhe tinës hyri brenda.
-Toni,-fola me zë dyshuar dhe bëra të kthehesha.
Penisi i tij i ngrehur po lëvizte mes këmbëve të mia. U rrëqetha. Përdhunim i pështirë. Por tashmë nuk isha më e vogël. Përqendrova forcat i dhashë shtytje trupit, i vura bërrylin në lukth dhe gjurin në bark. Tjetri ishte gati i shkrehur, i lëshuar dhe nuk e priste reagim tim të fuqishëm. U gërmuq dhe rënkoi prej dhembjes:
-Çfarë bën bushtër,- dëgjova.
Por unë munda të shkëputesha prej tij. U tërhoqa prapa dhe shkava prej shtratit. Duke u dredhur prej nervozizmit dhe frikës, u afrova këmba dorës drejt llambës të vendosur mbi komodinë dhe ndeza dritën.
Prisja të shikoja fytyrën skeletore të vampirit njerk. Për habinë time. Në shtatin tim. I zhveshur lakuriq. I shogët, i eshtërt, qimekuq, gjendej piloti Herri. Fytyra e tij ish e skuqur si panxhar i kuq.
-Ju...u...u...u .., Herri!- ulërita, aq sa u patakta dhe u shtanga me ulërimën time. Me shumë mundim mblodha veten dhe shtova dhe zë të ngjirur:-Si guxoni të futeni në shtratin tim. E di ti se çfarë të bëj unë për këtë akt të shëmtuar!
-Venera, nuk është koha për klithma dhe qyrravitje, dëgjon. Eja shpejt futu në shtrat dhe mos bëj naze,- hungëriti ai.-Po digjem moj xhane, po përvëlohem dhe ta kuptosh për së mbari si trajtohet një femër si ti prej një burri i vërtetë.
-Qelbac, - këlthita.-Çfarë kujtoni ju se jam unë?
-Oh Venera! -ia bëri ai me moskokëçarje, dhe u kthye në brinjë,- përse duhet ti bëjmë tragjike, ti skandalizojmë gjerat.
-Të duket i thjeshtë veprimi yt bastard, i pështirë!
Herri zbardhi dhembët sikur të mos kish ndodhur gjë.
-Venera, të lutem, bëhu vajzë e mbarë. Hajt pra futu në shtrat,shkrihu me mua, bëj qejf, asgjë nuk ka për të ndodhur, gjithçka do jetë si më parë. Lëviz, mos e lemë natën të na shkojë kot.
- Maskara!- i thashë.
Hodha penuarin krahëve dhe dola nga dhoma me hapat të nxituara. Si morri guximin piloti të futej në shtratin tim. Pa pikë turpi më tha, asgjë nuk ka për të ndodhur, gjithçka do jetë si më parë. Ka më të rëndë për një femër se sa të shpërdorojë ndjenjën dhe trupin si një rrugaçe! Atij derri me zile asnjëherë nuk i kisha dhenë shkak. Edhe kur më fliste e dredhonte gjithnjë shikimin, sikur gërmonte dyshemenë. Më hante trupi prej nervozizmit. Telefoni ish në korridor. Pa hezitim duhej të merrja policinë. Ta denoncoja për shpërdorim detyre dhe tentativë përdhunimi. Nuk mund të heshtja më. Nëse do të heshtja, do ta përsëriste dhunshëm.
Nga dreqin ka shkuar ky Toni? Përse të vonohet kaq shumë? Oh! Ai më ka plotësuar pjesën më të rëndësishme të jetës sime të thjeshtë. Ndjenja nevojë më shumë se kurrë të dëgjoja një fjalë qetësuese, mbështetje të ngrohtë prej tij. Dhe padyshim do të ma jepte, mbasi e dija fort mire se me donte me shpirt. Ish i vetmi njeri i dashur, i pazëvendësueshëm që kisha në botë. Isha e rrëmbushur prej lotëve. Veprimet i bëja të çakërdisura.
U shtanga. Në korridor, ulur në divan, mjekër mbështetur mbi të dyja pëllëmbët qëndronte i dashuri im, Toni.
- Toni, çfarë bën këtu? - bërtita.
Ai ngriti kokën me përtesë. Ish i zbehtë në fytyrë. U ngrit në këmbë dhe duke marrë frymë me zor ia bëri zëdridhur:
- Hë!
-Tani erdhe? Ku ishe, përse u vonove? Oh, sa shumë më mungove!- e psherëtiva e lehtësuar. Trupi më kruhej tmerrësisht.
-Hë..! Të mungova, përse të mungova, këtu... isha!
-Ishe këtu! Ç’domethënë ishe këtu, nuk të kuptoj?
-Venera çfarë ndodhi në dhomë?- i dredhoi pyetjes sime Toni.
Shkunda kryet gjithë inat.
-Ti më pyet çfarë ndodhi në dhomë? Unë të pyes ty, çfarë bën këtu në korridor? Të prisja në shtrat siç më the. Në pritje të dhuratës tuaj të famshme, -trupi më dridhej. Krahët gati i gjakosa prej të kruajtjes. U mbusha me frymë dhe vazhdova,- e di ti Toni se, maskara Herri, piloti mu fut në shtrat dhe u përpoq të më përdhunonte!
-Herri tu fut në shtrat!- ia bëri Toni, kapsalliti me shpejtësi qerpikët dhe morri një pamje idiote:- Herri...të përdhunonte.
-Po Toni, po dhe ndjehem tmerrësisht e fyer.
-Përse,- murmuriti ai.
Mu shpif një dyshim i çmendur.
-Toni e dije ti se ai pusht do më futej në shtrat?- E pyeta.
Ai mblodhi supet si kaqol dhe pëshpëriti.
-Çfarë të dija... Nuk e di... ndoshta... e... dija...
-E dije?!- ulërita me sa zë që kisha në kokë.
Toni uli kryet. Krahët më përvëlonin prej kruajtjes.
- Pra kjo ish surpriza e bukur që doje të më bëje? Toni a je në vete, të lutem mos më çmend? Të dua me shpirt, jam e fejuara jote.
Toni si fëmijë vari kokën në gjoks dhe bërbëliti:
-Venera, të lutem më beso, nuk kisha rrugë tjetër.
-Nuk kishe zgjidhje tjetër? -Bërtita dhe vura duart në mes:- Si nuk kishe rrugë tjetër!
-Jo, nuk kisha,- mërmëriti Toni, mblodhi supet dhe futi duart mes gjunjëve.
I pafytyri Herri në çfarë prangash kish shtrënguar Tonin tim të ëmbël, të brishtë, të çonte me dëshirë të fejuarën, të dashurën e zemrës në krahët e tjetrit? Të bëja seks në dhomë si një putanë dhe Toni të priste qetësisht në korridor, ulur këmbë mbi këmbë në divan në pritje te shpërblimit. Sikur dhe kurvë të isha, kurrë nuk do ta pranoja këtë kompromis. O Zot sa shpejt u shitka ndjenja e brishte, sinqeriteti! Ku - ku vaj medet! Ku ish burrëria, sedra e mashkullit? Ku ishte morali, shkoi, u bë nevojtore? Sa poshtë kish rënë Toni! A do ish e kuptueshme të puthesha me të më vonë. Te bëja seks se duhej bere me ‘delikatin, burrin tim’ me lëvizje mekanike, pa zemër, në mugëtirën absurde te zhgënjimit? Të isha veç një manikotë e mjerë e ngujuar mes dy burrave! Prej dobësisë mashkullore të Tonit, të kaloja në shpërdorim të pështirë.

V
Gjithçka më dukej e papërfytyrueshme e neveritshme. Më vinte të shkulja të brendshmet e barkut e të lija zorrët të lidhnin helmet e tjetrit. Nëna edhe pse ish ‘nënë’ dhe unë isha fëmija e saj e vetme. Më imponoi të pranoja të gëlltisja në heshtje, pa asnjë kompromis, përdhunimin e njerkut edhe pse isha e ende e njomë e virgjër dhe bija e saj. Të ish e vërtetë që nënën e egërsoi kundërshtimi im. Nuk mund ta them, nëna mund të ish verbuar nga marrëzia, apo imponuar dhunshëm deri në dëshpërim prej njerkut. Nëna në aparencë qëndroi e akullt. E gëlltiti këlthitjen dhe e pranoi si të vetmen zgjidhje ikjen time.
Toni nuk kish perse të zgërlaqej dhe a mund të mendohej të jetohej me të, me buzëqeshje standarde hipokrizie? Të fle në një shtrat me të, kur në të njëjtën kohë do isha dashnorja e pilot Herrit? Derrit me zile. Ç’po ndodh me njerëzit, si po përdhosen kështu, ku është burrëria, ndershmëria, dinjiteti?
Vështrova fytyrën e zbehtë të Tonit dhe dridhjen e duarve të tij. Mu duk si fëmijë i humbur i gjendur në rrëkenë e një përroi. Ndoshta Toni u ndodh bosh prej trusnisë harbute të Herrit dhe veproi në një moment papjekurie, pasigurie, dobësie. E doja me shpirt. Vetëm Toni kisha të shtrenjtë në këtë botë, ndaj edhe mund gëlltitim, të tolerojmë, të falim njeri tjetrin. Dikush nga ne në një moment delikat duhet të tregohet i fortë, sepse kështu e ka jeta. Duhet të bëja zemrën gur. Nuk e lejova Herrin të më shpërdoronte, kjo ish e gjitha. Ndodhisë do ti vija kapak dhe nuk do ti a kujtoja më. Toni ndukte, shtrëngonte me nervozizëm gjunjët me gishtërinjtë e hollë dhe delikatë. Ndjeva pak dhembshuri:
- Toni të lutem më dëgjo, – nisa ti flas me zë të ëmbël:- Për hir të dashurisë do ta hedh prapa ndodhinë. Të lutem, eja ikim e lëmë këtë dreq kompani. Pa bukë nuk do ngelemi, kërkojmë punë tjetër. Unë jam mësuar me vështirësi. Edhe në mos gjejmë punë, dera e prindërve të tu është e hapur. Mua më pëlqen të jetoj me ta dhe të merrem me agrikulturë. Do na mungojnë disa elemente të parëndësishme por do kemi të rëndësishmen dashurinë. Sa për Harrin di unë si ti a tregoj vendin. Më dëgjon Toni, përgjigju.
-Të dëgjoj Venera,- foli ai zë shuar,- por nuk është vetëm aty çështja.
-Çfarë dreq çështje është, të lutem ma thuaj se po çmendem?
Toni luajti kokën me mundim dhe mërmëriti:
-Më fal Ven...
Atë çast u hap dera dhe nga dhoma doli i krekosur Herri duke tymosur puro kubane. Ai kish veshur penuarin e kaltër të Tonit. Duhej ta kish përgjuar gjithë bisedën tonë. Qëndroi një moment i krekosur dhe provokues përpara meje. Më nguli një shikim gjithë urrejtje, sikur ia kisha për borxh që nuk e lashë të bënte qejf. U rrotullua me ceremoni nga Toni. E mbërtheu nga krahu dhe e ngriti si pupël në këmbë. E tërhoqi me forcë pranë vetes dhe e puthi me epsh në buzë. Toni perëndoi sytë, u mblodh si esh, u shtriq, u përdrodh, pastaj vështroi nga unë gjithë frikë.
-Toni,- bërbëlita e ç’merituar. Nuk u besoja syve:- Toni..!
Herri e puthi përsëri në buzë. I futi gjuhën brenda, pastaj nisi të lëpinte fytyrën e Tonit si kafshë. Mua gati sa më ra tavani mbi kokë. Mu bë sikur dëgjova rrapëllima dhe trokëllima. Më pas ulërima dhe shungullima. Për të mos u rrëzuar u mbështeta pas murit.
-Toni!- psherëtiva me dhembje.
Herri vazhdonte të thithte Tonin, i cili përdridhej, ndërsa Herri më zgërdhihej. Nuk durova më. Gërhita:
-Qërohuni nga dhoma që të dy!
Herri qeshi me të keq dhe mbërtheu Tonin nga prapanicat. I mjeri Toni qëndronte si vuv, linte veten të trazohej dhe të lëpihej prej një mashkulli tjetër. U mbajta me vështirësi mbas cepit të divanit. Toni qe pederast. Për habinë time, Toni fytyrë tjetërsuar u kthye nga unë, më nxori gjuhën, më përqeshi :
-Ç’na the, qërohuni që të dy nga dhoma...
Herrit iu bë qejfi shumë, mbërtheu me të dy duart penisin e tundi dhe e shkundi përpara meje.
-Zhdukuni!- Ulërita.
Ata dolën. Prej korridorit vinin të qeshura dhe argalisje të shfrenuara. Isha bërë si e tërbuar. Ç’ishte ky bastardim? Më dukej vetja e nëpërkëmbur. Po më shpërthente koka. Ngrita kryet dhe vështrova veten në pasqyrë. Mu duk vetja tmerrësisht e shëmtuar, e ënjtur e mbufatur prej rrëmetit dhe lotëve. Nuk durova më, i rashë pasqyrës me grusht e theva në bëra copa. Me shumë mundim i përmbajta nervat. Punonjësit e hotelit mund të lajmëronin policinë. Nuk trembesha aspak për veten por doja tu bëhej qejfi atyre.
Herri lëkurë djalli, nëpërkëmbte dobësinë e Tonit për të më shpërdoruar mua. Vendosa pa asnjë hezitim të vrisja veten. Jeta mu duk tmerrësisht e shpëlare e përçudnuar dhe pa asnjë farë kuptimi. Mu neverit gjithçka. Të gjithë duan të shpërdorojnë, deri dhe tek shenjtëria dashuri. Kujtoja se vetëm femrat shpërdorohen. Por ja që meshkujt si puna e Tonit shkapërdahen në mënyrën më të shëmtuar, bëhen pre e epsheve të shfrenuara.
Më bëhej sikur dëgjoja trokitje të potershme në derë. Nuk u kushtoja rëndësi. Qëndrova përpara pasqyrës së thyer, rrëmbeva një copë xham të mprehtë dhe fillova të prisja damarët e duarve. Kisha marramendje dhe vështroja me indiferencë të plotë gjakun që pikonte mbi pllakat e bardha të kuzhinës. Prapa meje dëgjohej zhurmë. Në dhomë hyri pastruesja e hotelit e cila më mbërtheu nga krahët dhe ma shkuli xhamin prej duarsh.
-Budallaqe,- më tha ajo,- kërkon të shuhesh, të bëhesh hiç. E kujt do ti plasë.
Më lidhi plagët e duarve. Më bëri një çaj të ngrohtë. Lajmëroi ambulancën.

VI
Nuk e takova më Tonin. Nuk kish kuptim. Sqarimet ishin të panevojshme. Morra një avion tjetër. Ika pa kthyer kokën. Braktisa gjithçka së bashku me profesionin.
Një ditë kur po kthehesha me linjë prej aeroportit, mbasi dorëzova uniformën dhe morra çekun e mbetur. Autobusi u ndal tek bërryli i kryqëzimit Dundas dhe Bloor në pritje të hapjes së shenjës së kalimit. U përlota. Në atë vend Toni më shprehu dashurinë dhe më puthi për herë të parë. Në atë vend hapte dritaren dhe flakte cigaret, kutinë boshe të cigareve dhe kutitë boshe të koka - kolës. I thosha shpesh, të mos flakte sendet ashtu, por ai qeshte si çilimi. Në atë vend lexova një tabelë të urbanistikës: Gjobohen me 500 dollarë të gjithë ata që kapen kur flakin prej makine sende të ndryshme.
E kërkoja një sfidë. Një shkundje. Nisa të besova se jeta nuk ka vetëm pështirosje, por dhe përpjekje për mbijetesë, dëshira. Ky bërryl është kujtimi im dhe akuza ime, sepse Toni doemos do kalojë atje për të zbritur në qytet. Do hapë dritaren dhe do tentojë të flakë gjësend.
Përnjëherësh vendosa me vete të dilja në këtë kënd, poshtë nën urë, pranë tabelës së urbanistikës. Ku preka dashurinë. Ku kryqëzohen erërat, ciknat, dëbora. Të largoja prej mendjes vetëvrasjen, ligështimin, dobësinë. E fyer prej bastardimit mashkullor. Shpresëhumbur prej sinqeritetit, moralit, ndershmërisë dhe dinjitetit. Por njëherësh për të protestuar dhe u ringritur. Ecja, kthehesha, rrotullohesha rreth vetes, vija vërdallë e shpërqendruar dhe e penduar që morra një vendim të shpejtuar. Eja fishkëllente pa ndërprerje.
Dikush hapi dritaren dhe flaku një kuti konserve. I dola përpara dhe i tregova tabelën e gjobës. Ndërkohë ngrita sendin e flakur. Tjetri më vështroi i habitur, pastaj më zgjati një kartëmonedhë pesë dollarësh. Një moment hezitova ta merrja...
Venera ndjehej e lodhur prej rrëfimit, morri frymë thellë. Më vështroi drejt në sy dhe shtoi me ton të rëndë:
-Të duket përçartje anakronike, ose idealiste apo jo?
Unë ngrita supet dhe shpejtove të thosha:
-Jo Venera, në asnjë mënyrë jo!
Venera nënqeshi e trishtuar dhe foli me zë të plotë, të akullt.
-Kjo është mënyra ime e protestës e akuzës. Ndrydh zemrën dhe u dal përpara kur qëndrojnë në këtë kthesë. Ata maten të flakin sende prej dritareve. Tërhiqen, mblidhen si minj. Shikimi i zbehtë i Tonit më duket sikur gremiset në hon. Pas shpinës së tij dëgjohet një sarkazëm. Harri e mban të shoqen dhe dy fëmijët. E njoh gruan e Harrit e kam parë shpesh kur çon vajzën e vogël në kopsht me një makinë të markës ‘ford’ ngjyrë kafe. Është një femër e imët, që vishet pa shumë kujdes dhe me vështrim të trishtuar. Nuk jam e poshtër, hakmarrëse, të ndërhyj në familjen e tij...
Venera heshti. Uli kryet e lodhur. Rrufiti me zhurmë lëngun e errët të kafesë që kish mbetur në fund të gotës.
-Gjënë më të shtrenjtë kam qenin. E dua shumë dhe ai më do. Nuk bëjmë pa njëri tjetrin,- mërmëriti Venera dhe nisi ta përkëdhelte qenin me shumë dashuri.
Pa më lënë mua kohë të flisja. U ngrit. U mbështoll. I bëri zë qenit ta ndiqte dhe iku, pa më lënë rast ta pyesja ku banonte...

I ndjeri Ismail Kadare, ose shkrimtari që i zgjati jetën regjimit komunist

Kërko brenda në imazh Nga Flori Bruqi Ismail Kadare (28 janar 1936 - 1 korrik 2024) ishte akademik, politikan, ish-deputet i Kuvendit Popull...