2016-02-20

Shkrimtari Mehmet Kajtazi ishte krijues që ka shfrytëzuar ngjarje të vërteta

 





Para se të flasim për jetën dhe veprën e shkrimtarit tonë të mirënjohur Mehmet Kajtazi, në emër të falënderimit për të gjithë pjesëmarrësit e këtij simpoziumi po japim citate nga fjala falënderuese që ka dhënë z. Mehmet Kajtazi më 29 mars 2002 me rastin e shfaqjes së dramës “Nata e Fundit në Goli Otok”:

Fjala FALEMINDERIT (në kuptimin e bimës dhe në kuptimin e tokës), ua drejtojë sonte deri në përulje drejtë NJËREZVE që qëndruan dhe u flijuan që ne të mos jetojmë përherë me erë të mollës, por mollën ta kemi në duart tona”.

Mehmet Kajtazi u lind në vitin 1944 në Kllodernicë të Drenicës (komuna e Skenderajt). Një kohë punoi arsimtar i gjuhës dhe letërsisë shqipe në vendlindje, në Turiqefc, në Runikë, në Klinë të Epërme dhe në shkollën e mesme “Isa Boletini” në Skënderaj, ndërsa, prej vitit 1973 ishte gazetar dhe redaktor i fejtonistikës në të përditshmen “Rilindja” dhe së fundi deri në vdekje punoi si redaktor profesional për prozë në Ndërmarrjen Botuese “Rilindja”, Prishtinë. Më së shumti lëvroi reportazhin ku trajtoi tema të aktualitetit dhe të historisë. Ka botuar tregime, reportazhe dhe shkrime të ndryshme në revista dhe gazeta që botoheshin në gjuhën shqipe në Prishtinë, Tiranë, Shkup, Podgoricë dhe Zvicër.

Me krijimtari letrare merrej që nga shkolla e mesme. Ka shkruar kryesisht prozë për të rritur: romane, tregime, novela.

Pjesë nga veprimtaria e tij artistike janë përkthyer dhe botuar në frëngjisht.

Mehmet Kajtazi ishte krijues që ka shfrytëzuar ngjarje të vërteta, personalitete historike e figura tjera, por edhe situata të veçanta të gërshetuara me ndodhi e personazhe fiktive, të cilat në laboratorin e krijuesit janë përpunuar artistikisht. Tema e fakte të realitetit tonë kombëtar e historik janë brumosur në një varg veprash letrare të Mehmet Kajtazit, të cilat me ngjyrime artistike janë fuqizuar”.

Mehmet Kajtazi ka botuar pesëmbëdhjetë romane dhe dy përmbledhje tregimesh, “ku kryesisht përpush katrahurat e mëdha të etnisë, sfidat, shpresat dhe udhët që e ngjitën në majat e mbijetesës. Pra në të shumtën, në fabulën e veprave të këtij prozatori gëlojnë luftërat, varrëtarët, nënat shamizeza dhe heronjtë, të cilët përcjellin nga një brez në tjetrin gjëmimet e rrufeve, zinë e riteve mortore, kujet dhe prapë kumbimet e betejave dhe sërish kapërcimi i rrethakut të motjes. Të gjitha këto rrjedhin nga një rrafsh rrëfimor plot thyerje e kontraste dhe thuren me nje gjuhë që duket sikur mezi e bart baladën...
Mehmet Kajtazi ka botuar këto vepra:

1. ''Nata në gur'' (roman, 1984), botoi “Rilindja”, Prishtinë,
2. ''Plaku dhe urat'' (roman, 1986), botoi “Flaka”, Shkup. Nuk janë të rralla rastet kur një vepër letrare shkruhet si reagim ndaj një modeli pararendës të llojit të vet, duke tentuar njëherit që mohimin e atij modeli ta mbështesë në argumentet që ofron përmes veprës së rë...Një dukuri të tillë e ndeshim edhe tek romani i Mehmet Kajtazit ''Plaku dhe urat''. Te ky roman, të bëjmë një paralele me konstatimet e deritashme, kemi tekstin që i shqipton situatat e jetës dhe tekstin që komenton këtë formë të shqiptimit dhe artikulimit artistik. ... Romani ''Plaku dhe urat'' ka një kompozicion do të thoshim mozaik, ku tërësinë e rrëfimit e sajojnë reminishencat nga kujtimet e personazhit kryesor (Amnitore Fatorini). Pse është kompozicion mozaik kur pjesa më e madhe e rrëfimit realizohet në veten e parë? Autori mbase edhe qëllimisht ikën nga një mënyrë strikte e zhvillimit të veprimit dhe rrëfimit romanësor, Shkruante R. Musliu për romanin''Plaku dhe urat'' më 22.11.1986.

3. ''Zemër e Thyer'' (tregime, 1987), botoi “Rilindja”, Prishtinë,
4. ''Fundi i legjendave'' (roman, 1990), botoi “Rilindja”, Prishtinë, (Teatri Shqiptar “Kurora” nga Nyoni-i Zvicër (Theatre Albanais “Kurora” de Nyon) dramatizoi dhe shfaqi romanin ''Fundi i legjendave'')

5. ''Shqiptarët në Goli Otok'' (roman, 1991), botoi “Dielli”, Zagreb. Proza ''Shqiptarët në Goli Otok'' ka për temë tragjikën e të burgosurve politikë në kohën e inkuizicionit sllavokomunist, të njohur si periudha e Informbyrosë. Në gjithë veprën ''Shqiptarët në Goli Otok'' të Mehmet Kajtazit, shkruante Rushit Ramabaja, rrëfimi është ndërtuar në formë mozaiku, ku si në ekran ravijëzohen fatet njerëzore.

Teatri Popullor i Prishtinës ka inskenuar dramën “Nata e fundit në Goli Otok”, sipas romanit ''Shqiptarët në Goli Otok''-5 nëntor 1992 u shfaq premiera e kësaj drame dhe kjo dramë theu të gjitha rekordet duke patur mbi 300 repriza dhe është shfaqur në të gjitha trojet shqiptare dhe jashtë vendit. Drama “Nata e fundit në Goli Otok”, sipas romanit të Mehmet Kajtazit, është dramë e dhembjes, dramë e ndërgjegjejes së vrarë, e mllefit të frenuar, e zhgënjimit, e përpjekjes për ta mundur frikën, tmerrin, vdekjen, e përpjekjes për të tejkaluar vetveten, brenda greminave të thella shpirtërore të shkaktuara nga malli për lirinë e largët, që si fatomorganë sillet brenda grilave, shkruante Fadil Hysaj.

6. ''Kodra e pajtimit'' (tregime, 1993), botoi “Ylberi”, Prishtinë, Duke lexuar tregimet e Mehmet Kajtazit, shkruante Rifat Kukaj, lexuesi gjithsesi do të provokohet me ngërthimet, psherëtimat, gjëmat dhe shpresën e njeriut tonë që nga kohërat më të hershme e deri më sot.

7. ''Ushtimë e Alboderit'' (roman, 1993), botoi “Shkëndija”, Prishtinë. Zeqir Gërvalla lidhur me veprën ''Ushtimë e Alboderit'' shkruante: Trekëndëshi tredimensional i romanit ''Ushtimë e Alboderit'' janë tri kohërat-në një kohë-Harmoni në shesh të Brukselit duke hyrë në dimensionin e katërt të ringjalljes së një kohe të Re të Ribashkimit tonë Kombëtar Shpirtëror e Tokësor në një rend të ri të Ballkanit-Evropës e Botës liridashësë e përparimtare nën Diellin e të gjithëve falë Zotit Një- Krijuesit të Gjithësisë

8. ''Shote Galica'' (roman, 1995), botoi Shoqata e Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë. Për këtë roman, Rushit Ramabaja shkruante: ''Shote Galica'' është një transponim i sukseshëm i njërës nga baladat tona kombëtare që në rrethakun e historisë sikur nuk po e presin njëra rjetrën
9. ''Minatorët'' (roman, 1995), botoi “Onufri”, Elbasan. Vangjush Saro shkruante: Vepër e frymëzuar drejtpërdrejtë nga ngjarjen në minierën e Trepçës në Kosovë, libër prej nga mesazhi i rezistencës, artistikisht dhe dokumentarisht, vjen e plotëson kuadrin e luftës për të drejtat kombëtare e qytetarëve. Autori i sjell kështu lexuesit një botë të pasur që vlon në galeritë e minierave, por me shumë në galeritë e shpirtit.

10. ''Thikë në portokall' (roman, 1995), botoi Shoqata e Shkrimtarëve të Kosovës, Prishtinë,
11. ''Gjeli i katedrales'' (roman, 1996), botoi NB “Rilindja”, Prishtinë,
12. ''Santa Ana'' (roman, 1998), botoi NB “Rilindja”, Prishtinë,
13. ''Guri i dallëndyshes'' (roman, 1998), botoi NB “Rilindja”, Prishtinë,
14. ''Lindja në qiell'' (roman, 2000), botoi “Rilindja”, Prishtinë. Ngjarja e romanit ''Lindja në qiell'', janë vitet tona të përgjakshme nën okupim, personazhet si Agon Zhuka, Adem Jashari, Curr Yjëzimi, Yllkë Dhogaqi, Gëzim Dushi e shumë të tjerë, i bëjnë jëtë veprës e që është shumë e afërt me kohën dhe traumat që i përjetoi populli ynë në Kosovë.

Mehmet Kajtazi me këtë roman tregoi edhe njëherë se është i lidhur ngushtë me fatin e kombit dhe historinë e tij, shkruante H. Perloka.

15. ''Udha I'' (roman, 2000), botoi “Rilindja”, Prishtinë,
16. ''Ndezja e shiut'' (roman, 2001), botoi NB “Rilindja”, Prishtinë, (Romani Ndezja e shiut u nderua me çmimin “Hivzi Sylejmani” të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, për veprën më të mirë në prozë në vitin 2001).

Edhe në këtë roman shkrimtari Mehmet Kajtazi preokupohet me kohë, hapësirat e ekzistencës e të etnisë shqiptare. Kjo unazë narrative-kompozicionale-figurative ka zbritur shumë afër kohës sonë: kalvaret e golgotat e dëbimit masiv të shqiptarëve gjatë luftës së fundit, tek e nisë me Bllacën famëkqe, e vazhdon...

17. ''Një diell tjetër'' (roman, 2003). botoi NB “Rilindja”, Prishtinë,

Edhe në këtë vepër autori, ashtu si edhe në veprat tjera, lëndën e merr nga jeta e përditdshme në Kosovë, nga njerëzit e saj, nga problemet ekzistenciale me të cilat ballafaqohen shqiptarët, për ti bërë ballë gjithë katrahurave që ranë mbi ne nga pushtuesit e huaj tash e sa shekuj.

Romani ''Një diell tjetër'' i Mehmet Kajtazit paraqet tragjedinë shqiptare të viteve nëntëdhjetë, e cila triumfoi me luftën për çlirim. Duke u zhytur në dramën e etnisë Mehmet Kajtazi jep me ngjyra të theksuara kohën e aparteidit serb në vitet nëntëdhjetë të shekullit që lam pas.

Romani ''Një diell tjetër'', siç vëren edhe shkrimtari i mirënjohur Rushit Ramabaja në pasthënie, i shkruar sipas modusit të ironisë së qëndrueshme, e shqipton dramën më të re shqiptare me një gjuhë e me një stil të mvetësishëm duke vendosur në një kompleks modern sintetizues.

Shkrimtari dhe miku ynë i mirënjohur z.Mehmet Kajtazi ndërroi jetë më 25 shtator 2003 në Lozanë të Zvicrës dhe u varros në Prishtinë më 27 shtator 2003.

Fragmente nga disa kujtime të personaliteteve zvicerane për Mehmet Kajtazin

(Nga autorë të ndryshëm – për vdekjen e atdhetarit dhe shkrimtarit të dëvotshëm të Mehmet Kajtazit)



Një  decenie kjo miqësi me shoqëron rregullisht në jetën time të përditshme, më mundëson më shumë qetësi në vendime të rëndësishme: e rikujtoj praninë e tij të matur, buzëqeshjen e tij diellore, mençurinë fjalëkursyer, butësinë e vrojtimeve të tij që më tronditnin me forcën e drejtësisë së tij.

Patrik BYSMAN Drejtor i AVIR-it (kantoni Vaud)

Po pra, ky njeri është i madh! Një shkrimtar i madh, një artist, një bashkatdhetar, një njeri i dashur dhe i afërt me secilën qenie, që di të ndajë dhe të komunikojë, kalimtar i të gjithë kufijve gjuhësorë, i të gjitha dokeve e zakoneve. Në thjeshtësi të tërë, me armë të tij të vetme pendën, ai komunikon, ndan, shpreh dhe bën të njihet Shqiptari, Artisti, Avangardisti, Njeriu – nëpërmjet veprave të tij të shumta.

Marianne EBIBI, janar 2013

Kur kujtohet personaliteti i Mehmet Kajtazit, ngjall në mua kujtime të bukura, por edhe pikëllim të thellë për shuarjen e parakohshme duke më lënë në mua, sikur edhe te shumë të tjerë, një miqësi që qëndron pezull. Matës tokësor i palodhur, ai përfitonte nga zhvendosjet më të vogla për të zbuluar kënde të reja.

Victor RUFFY, Morrens,Kryetar i Parlamentit të Zvicrës (1992) Vazhdoni leximin e Fragmente nga disa kujtime të personaliteteve zvicerane për Mehmet Kajtazin.


 “Sy me sy me jetën”

Biografia e shkrimtarit, gazetarit e publicistit Mehmet Kajtazi, “Sy me sy me jetën”, është përuruar të mërkurën në Prishtinë.
Në përurimin e kësaj biografie miq dhe bashkëpunëtorë e kanë vlerësuar lart veprën e tij. Në këtë përurim është thënë se ai është një ndër figurat që i ka dhënë vulë gazetarisë, publicistikës dhe letërsisë në Kosovë. Po ashtu, është thënë se edhe dhjetë vjet pas vdekjes së Mehmet Kajtazit, vepra e tij vazhdon të jetë e pranishme në medie, letërsi e teatër. 






Duke folur për veprën e tij, Begzad Baliu ka deklaruar se në periudhën e fundit të krijimtarisë së tij vendin kryesor e kishin zënë temat e luftës së UÇK-së, të qëndresës, të dëbimit masiv të shqiptarëve nga trojet e tyre. “Në një kohë kur bashkëkohësit e tij shkrimtarë kërkonin botën ekzotike të lindjes apo përvojën perëndimore të tyre, në veprën e tij të parë e aq më tepër romanet e tij të mëtejshme, merreshin me përmasën historike të brezit të tij dhe ambientit fëmijëror të jetës së tij. Mehmet Kajtazi merrej me përvojën e bashkëkohësve të tij”, ka thënë Baliu. 

Sipas tij, kritikët kanë thënë se romani historik ka karakter të theksuar edukativ dhe njohës. “Romani historik nuk shkruhet me qëllim që t’i bëjë të njohur lexuesit ngjarjet dhe faktet historike nga e kaluara, sepse atë e bën më mirë historia, por të zbulojë artistikisht atë që ai ka mësuar nga historia. 

Sikur shkrimtari Mehmet Kajtazi e bënte dhe e sillte pikërisht këtë përvojë dhe insistonte për të rishfaqur, kompletuar dhe për të bërë të njohur një ambient, një hapësirë dhe një shekull historie. Në kohën kur romancierët, krijuesit e brezit të tij kërkonin të hidhnin dritë në momente të veçanta të mesjetës me tema të mëdha të rilindjes kombëtare, në ndërtimin kompleks të botës së heronjve të historisë kombëtare si dhe në ngjarjet larg hapësirës së Kosovës, Mehmet Kajtazi në të gjitha veprat e tij punoi në hulumtimin, sistemimin dhe ndriçimin material e etnokulturor të krahinës së Drenicës dhe aspekteve, sociale, shpirtërore e kulturore të heronjve të saj gjatë gjithë kohës sonë për të zgjedhur herë-herë edhe me fate personazhesh”, ka shtuar ai. Baliu ka thënë se Mehmet Kajtazi ka shkruar për përvojat e popullit të tij, fatet njerëzore të njeriut të vogël. “Veprat e tij, qofshin ato reportazhe, tregime, romane, vazhdojnë ta bëjnë jetën e tyre në kulturën shqiptare, mediet, letërsinë dhe teatrin shqiptar”, është shprehur ai. 

Ndërsa miku i tij, Rushit Ramabaja, ka thënë se Mehmet Kajtazi i takonte brezit të mësuesve që ndante shkollën shqipe nga shkolla e shkelësve serbë. “Gjatë tridhjetë vjetëve në ‘Rilindje’ ai dhe brezi i tij i dhanë vulë të veçantë gazetarisë, publicistikës, letërsisë shqipe. Me reportazhet, komentet dhe dramat shtriu përmasat në dramat e etnisë dhe frymëzoi mijëra lexues”, ka deklaruar Ramabaja. Sipas tij, Mehmet Kajtazi ka ngritur përmendoren e atdhedashurisë, qëndresës e miqësisë duke kërkuar të veçantën e misterit dashuror mes njerëzve. 


Ndërsa Daut Demaku ka theksuar se atyre që kanë lënë vepra u takon nderimi dhe përkujtimi. Sipas tij, privilegjin e leximit do ta kenë të gjitha brezat. “Le të kënaqen brezat që vijnë me veprat sepse njerëzit janë material shpenzues, kurse veprat do të mbesin sepse janë material ndërtues dhe fisnikërues i jetës njerëzore”, ka thënë Demaku. 


I biri i Mehmet Kajtazit, Dritoni, me këtë rast është shprehur se atyre si familjarë nuk u takon ta gjykojnë veprën e babait. “Babai kishte dashuri aq të madhe për kombin dhe gjuhën shqipe saqë nuk kishte as urrejtjen më të vogël për askënd. Dashuria për njerëzit kishte zënë vend në tërë ndjenjat e babait. Brenga e babait tonë ishte fati i kombit, motivimit i tij, mirëqenia e kombit. Ideal nuk e kishte të mirën materiale, por rehatinë shoqërore në Kosovë dhe kudo në botë”, ka thënë i biri i Mehmetit, Dritoni. Ai është shprehur krenar për përcaktimin fisnik dhe veprimin njerëzor të babait të tij, Mehmet Kajtazit. 




Mr.sci.Flori Bruqi


Lexoni:

http://www.kosovarimedia.com/index.php/art-dhe-kultur/13699-pyetjet-dhe-pergjigjet-ne-letersi-shqiptare.html

Një shëtitje e lehtë nëpër prozën e shkrimtarit Mehmet Kajtazi



Image result for daut demaku


DAUT DEMAKU : HYRJA NË ART NUK ËSHTË IKJE

Shëtitja artistike nëpër ndonjë vepër letrare nuk është domosdoshmërisht analizë, madje nuk është e domosdoshme të jetë as studim, por më shumë është dhe mund të jetë një bashkëbisedim i heshtur, një ese i pazëshëm, një invokacion gjatë rileximit e të rikujtimit të një krijuesi e një krijimtarie.
Invokacioni nuk është nisje nga rrënja, as nga trupi fizik e raportet e tij me jashtësinë, nuk është madje as qëndrim i gjatë në bulbërinë e lulëzimit, pra të pjesës së bukur që quhet art, por është një pikëtakim me aromën e lules.

Pikëtakimi i zërit të brendshëm – të pazëshëm me heshtjen mortore të germave, në shëtitjen apo rileximin artistik, domosdoshmërisht prodhon përjetimin invokativ që prodhon përjetimin gjatë këtij ritakimi.


Image result for MEHMET KAJTAZI


Proza e Mehmet Kajtazit është krijuar në kohën e turbulencave të mëdha, atyre dallgëve shqetësuese politike e ekzistenciale që shtriheshin në dilemën hamletiane të asaj të njohurës: të jesh apo të mos jesh, që nuk preknin apo që nuk rrënon vetëm aromën e lules, që nuk e thyenin butësinë e lules, por që tronditnin tërë trupin fizik, madje edhe vetë rrënjën e jetës. Nëse duam që këtë ta themi edhe më saktë e më prekshëm: kjo prozë u krijua në valën e lëvizjeve idhnake të pllakave tektonike të qenies sonë kombëtare.

Përbrenda këtyre tronditjeve dëshpëruese dhe shpresëdhënëse, hyrja në art, në njërën anë kishte kuptim e hyrjes në shpresë dhe, në anën tjetër, kishte kuptimin e harrimit, një ikje artistike nga realiteti brutal.



Këto dy elemente: hyrja në shpresë dhe ikja nga realiteti brutal kanë qenë, janë dhe do të mbesin dy ekstreme skajore që përbëhen nga zjarri krijues. Flaka e këtij zjarri – në njërën anë - është sikur dielli i pranverës, që edhe thermisë më të vogël të dheut i jep jetë e gjallëri, e mbushë me lëngun e këndshëm dhe erëmirë të jetës në shpresë. Por, në anën tjetër, flaka e këtij zjarri është edhe shumë e pamëshirshme dhe djeg e bën shkrumb e hi tokën reale nën këmbët e njeriut. Të jetosh me këmbë mbi prush dhe me kokë në freskinë e qiellit, pra të bësh jetë në majat idhnake të dy ekstremeve skajore dhe, në këto kushte të krijosh art, të ndërtosh kredon e gjallimit, nuk është vetëm mjeshtri, por kjo është dhe duhet të jetë: mjeshtëria e krijimit të mjeshtërisë.

Në romanet “Ndezja e shiut” dhe “Për një diell tjetër”, Mehmet Kajtazi sikur prek lehtësisht, ama njëmend lehtësisht, aq lehtësisht sa prekja e tij ngjason me një pupël pëllumbi - mbi fjalët që mbushin ajrinë tokësore, të thënat e të bëmat e vijës horizontale, jetësore të përditshmërisë idhnake e rrënimtare dhe, këto të thëna e këto të bëma, lëvizin me shpejtësinë e dritës kah vija tjetër – ajo vija e aromës që di të ngrihet e të shpërndahet vetëm në lartësi, pra në vijën vertikale, do të thotë - në atë vijë që di të ecë vetëm në hapësirën e kaltërsisë së pafundme qiellore.

Filozofia e krijimit ndërtohet mbi dy këmbët e fuqishme që kanë emrin: çka thuhet dhe qysh thuhet! Çka thuhet është preteksti artistik, konstrukti, skeleti që mban veprën. Qysh thuhet është mjeshtëria e ndërtimit, e thënies. Të gjitha lëvizjet të tjera estetike janë dhe kanë vlerë, por këto dy postulate përbëjnë dy këmbët e fuqishme mbi të cilat bën jetë një vepër letrare.

Kur rilexohet proza e Mehmet Kajtazit, që të dy këto elemente sikur rebelohen dhe bëjnë përpjekje të jenë të paqena. Ajo e famshmja “çka thuhet” sikur merr krah dhe të ikën nga dora, të le në vetmi dhe të mashtron e sikur të thotë: kot më kërkon se unë nuk jam këtu...

Ndërkaq, ajo tjetra: “Qysh thuhet” sikur tallet me lexuesin e thotë: kot më kërkon se unë herë jam e herë nuk jam...

Lexuesi që është mësuar të ecën me lehtësi nëpër cektinën krijuese do ta ndjej lëvizjen dhe ecjen e lehtë, por pikërisht në lehtësinë e lëvizjes do të përballet me lojën e rebeluar e të qenit e të mos qenit, dhe, pikërisht këtu realizohet ajo sinteza e këndshme: e ikjes dhe kthimit, e zhdukjes dhe ndërtimit.

Jeta është lojë. Arti është mjeshtëria e lojës.

Loja zhvillohet në tokë, por mjeshtëria e lojës prek lartësinë. Nuk udhëtohet kot në univers, por udhëtimi në univers e ka kuptimin e kthimit në shtëpi. Kjo është mjeshtëria e lojës. Pjesa nuk është tërësia, por tërësia pa pjesën – nuk është e plotë...

Njëra pa tjetrën nuk janë as nuk mund të jenë. Sepse: një pikë ujë është H20, dhe të gjitha burimet, lumenjtë, detet dhe oqeanet janë sikur një pikë uji - prapë: H2O. Nëse fillohet udhëtimi për djegien e shiut, kush do ta besoj këtë figurë: shiu nuk digjet as në ëndërr! Por kur zjarri i vijës horizontale është aq idhnak, zjarr që ngrihet e djeg me aq ashpërsi, athua do të këtë shi të qetë?

Sado që toka në tërësi është vetëm një pjesë, apo më saktë: një thermi e universit, zjarri në atë thermi, sado i vogël e i imtë të jetë, sado i padukshëm në vogëlsinë e tij, prapë do të prodhojë dridhje e shqetësime që burojnë nga një thermi edhe më e imtë e thermisë tjetër që, me gjuhën e përditshmërisë njerëzore - quhet zemër e njeriut!

Disi në të njëjtën rrugë – nga një pikë vese në oqean dhe nga oqeani në një pikë vesë – vazhdon rrugëtimi i prozës, do të thosha më të dendur e më të pjekur, që hyn nën ombrellën e titullit “Për një diell tjetër”. Njësoj siç nuk digjet shiu as në ëndërr, nuk formësohet as figura e diellit tjetër, por vlimi i pjesës, zjarri përvëlues i thermisë, merr funksionin e xixës në depo të barotit... Të tjerat që ndodhin mund t’i kuptojë e qartësojë secila mendje.

Mënyra e leximit dhe rileximit duhet të qartësohet në tërësi. Është e ditur se nuk është çdo mënyrë – mënyrë gjithëpërfshirëse. Pse? Sepse: ngjyra e barit është e gjelbër, por është e gjelbër vetëm për syrin që sheh e lexon jashtësinë. Athua, është ngjyra e barit vetëm e gjelbër? Le të ndalemi pak dhe të mendojmë për mënyrën e vështrimit: çfarë ngjyre do të ketë bari kur vështrohet nga të dashuruarit, çfarë ngjyre do të ketë kur vështrohet nga njeriun që rënkon prej dhembjeve, apo: çfarë ngjyre do të këtë kur barin e vështron fëmija apo plaku? Mos dallojnë këto ngjyra apo edhe më tutje bari vazhdon ta ketë ngjyrën e gjelbër. Them se jo. Bari ka ngjyrë të gjelbër, është e vërtetë, por mënyra e vështrimit përcakton këndin dhe thellësinë e të cilat më vonë dëshmojnë se brenda një ngjyre të gjelbër bëjnë jetë mijëra e mijëra nuanca të të njëjtës ngjyrë, që, prapë, duket e njëjtë dhe nuk është e njëjtë.

Këtu gjendet madhështia e artit, subjektivja e komunikimit me vlerën, individualja e leximit dhe rileximit.

Privilegjin e rileximit do ta kenë të gjitha brezat, ata që jetojnë sot me ne, ata që nesër do të jetojnë pa ne, por besoj e shpresoj, edhe të mëvonshmit që do të vijnë.

Le të kënaqen, brezat që vijnë, me veprat që mbesin, sepse njerëzit janë material shpenzues të jetës, kurse veprat që mbesin – janë material ndërtues dhe fisnikërues të botës. Kështu jeta i jep jetës dhe ky ligj vepron me apo pa dashjen tonë.

Atyre që lënë vepra për rilexim, atyre u takon përulja jonë.

Mbi katolikocentrizmin, rikoinkustën katolike në Kosovë, dhe tjetërsimin që po e sjellë konjuktura e kohës


Fatlum Sadiku



Përurimi i Katedralës “Nëna Tereza” në Prishtinë, në njëqindvjetorëshin e lindjes së Nënë Terezës, dukej se e riktheu edhe njëherë debatin fetar në kuloaret debatuese të hapësirës shqiptare. Në fakt, debati nuk ishte në esencë fetar që nga fillimi, dhe as nuk mund të jetë i tillë, sepse për të qenë në kuadrin e konturave të tilla, do të duhej që për (mos)ndërtimin e kësaj katedraleje, të debatohej gjatë, shtruar, me alternime, dhe duke marrë parasysh vullnetin e shumicës muslimane. Mostrasimi dhe mungesa e një debati të tillë me kohë, në mënyrë implicite pamundëson debatin e tanishëm fetar. Tani ngelet vetëm të shtrohet si pyetje, se mbi qfarë bazash u inicua ideimi dhe ndërtimi i një objekti të tillë të krishterë më i madhi në Ballkan, me aq pompozitet politik, e medial. Pra medoemos në debat interferon politika. E kur jemi te kjo e fundit, në lidhshmëri direkte me kontekstin, vërejme se prania e politikës, respektivisht rrymës katolikocentriste në Kosovë në ndërrmarrësi dhe çështje tilla, e imponuar me aparencë e vello fetare është e hershme. Veprimtaria e kësaj rryme, që e ka kryet në Vatikan, nuk është vetëm një e vërtetë e faktuar dhe kapshme, që mund të shihet e dëgjohet tash e sa vite, nga qytetari kosovar i çakërdisur mendësisht nga impenjimet finoke të nomosit politik dhe rrethanave politike, por është një praktikë konsistente e vërejtur edhe nga autorë të huaj, të cilët kanë bërë karrierë zhurnalistike në Kosovë e Ballkan. Por, rreth kësaj më vonë. Së pari ç’është katolikocentrizmi ?



Burimet konvencionale të katolikocentrizmit shqiptar



Sipas profesor Hysamedin Ferajt, rënia e komunizmit, impaktoi lindjen e rrymave në thelb politike por të sodisura me mëlmesa fetare, siç është rasti me katolikocentrizmin shqiptar. Vetë dalja në pah dhe gëlimi i fesë pas rënies së komunizimit, shënoi sythin e përpjekjeve të secilës fe, për tu qendërzuar dhe patur impakt politik. I tillë është edhe katolikocentrizimi shqiptar që ka një histori madje edhe parakomuniste dhe shekullore, mirëpo shkrimi bënë fjalë vetëm për katolikocentrizmin post-monist. Ky rrymim, konsiston në përpjekjet politike për të forcuar rolin politik (jo fetar) të minorancës katolike, kundruall edhe atij pak ndikimi minimalit që kanë institucionet islame në hapësirën shqiptare. Rritën dhe promovimin e kësaj rryme politike e siguron dhe subvencionon Vatikani. Megjithëse edhe Kushtetuta e Shqipërise edhe ajo e Kosovës janë taksativisht laike, çuditërisht katolikocentrizmit si rrymë i’u është lejuar dhe i lejohet fushëveprimi edhe në Shqipëri edhe në Kosovë, impakti i katolikëve si minorancë është kulminativ, kurse roli i institucioneve islame, diku në margjina, tek i dorës së pesëdhjetë, apo edhe i stigmatizuar, siç u dëshmua kjo në Shqipërinë post-komuniste, kur muslimanëve shqiptarë i’u ndalua veprimtaria e përbashkët me misionarët arabë të ardhur në Shqipëri, që u dëbuan nga vendi pa nam e pa nishan, karshi tolerimit të çindra misionarëve : vatikanez, protestantë, e sektarë që harbuan dhe po harbojnë Shqipërinë. Rryma katolikocentriste, nuk interesohet as për ndjenjat dhe mendimet e katolikëve shqiptarë. Interesi është kthimi i shqiptarëve jokatolikë në katolikë, ndërsa vetë katolikët nuk vlerësohen ndryshe, vetëm se si vegla për kthimin në katolik të të tjerëve. Katolikocentrizmi shqiptar, shikuar etimologjikisht është një rrymë, që mëton të nxjerr në pah dhe qendër të vëmendjes minorancën katolike, kundrejt mazhorancës muslimane, kurse praktikisht është një ideologji që ka gjetur dhe gjen etablim tek një pjesë e caktuar e besimtarëve të fesë katolike, (jo tek të gjithë) dhe që për synim ka të vetëaktualizojë, dhe të vetëafrimojë rolin dhe impaktin politik të katolikëve, në dëm të muslimanëve, si dhe të promovojë retorikë demagogjike të llojit kinse



a)“islami është pranuar me dhunë dhe është një fatëkeqësi për shqiptarët”

b)“muslimanët shqiptarë janë tradhëtarë dhe haxhiqamilë (ironizimin ky për keryngritjen e Haxhi Qamilit në Shqipëri më 1914)”,

c)“Europa nuk i do shqiptarët si musliman”

d)“kthimi në fenë e të parëve është domosdoshmëri e kohës” (!?)



T’i dekonstruktojmë tani rradhazi paqëndrueshmëritë e këtyre paradigmave të katolikocentrizimit.



a)“islami është pranuar me dhunë dhe është një fatëkeqësi për shqiptarët”



Rreth çështjes se a është përhapur islami me dhunë, dhe se a ishte/është fatkeqësi për shqiptarët kalimi në islam, përgjigje më direkte katolikocentrizmit, i japin pikërisht autorët jo-muslimanë. Kështu, Tomas Arnold si studiues fetar, para njëqind vjetësh ka shkruar se feja islame nuk është përhapur me dhunë tek shqiptarët, por është akceptuar me vetëdëshirë dhe pa imponime. Arnoldi konkludon, se feja islame qe përhapur në masë të madhe tek shqiptarët orthodoksë, dhe ka ndikuar pozitivisht tek ata, ngase ata atëbotë veçse po kalonin nga faza parohiale drejt asimilimit total në sllavë, si reperkusion presionit të tri perandorive sllave të mesjetës (asaj serbe, greke dhe bullgare), ikonoklastisë si rregullim politiko-juridik i shtetit të Nemanjiçëve, si dhe mësimit të dhunshëm të çirilicës si pjesë inkorporcionale e kishave sllave. Përpos këtyre, dy studiuesit britanikë J.M Rodwell dhe Edvin Jacques pos të tjerash shkruajnë : “Sikur Turqia të kishte përdorur metoda dhune në përhapjen e islamit, ajo do të arrinte unitet të plotë. Megjithatë feja islame nuk e lejon përdorimin e metodave të tilla”. Më tej studiuesi Robert Matran në librin e tij “Historia e Perandorisë Osmane” shkruan : “Nga ana e drejtuesve osman nuk pati vullnet për asimilim të popujve të nënshtruar, nuk pati as osmanizim dhe as islamizim me detyrim”. Edhe Jacob Gould Schurman bashkëkohës i Luftërave Ballkanike dhe Luftës së Parë Botërore, është i po të njejtit mendim. Senad Maku në shkrimin e tij, “Feja islame në trojet shqiptare gjatë osmanlinjëve”, orfron një guidë citatesh nga autorë të huaj që shkërmoqin pretendimin e katolikocentrizmit.

Fillimisht, Muhamet Pirraku shkruan se: “Islami nuk ishte fe turke, e as fe e poshtuesit, por ishte sa fe e turqve aq edhe e shqiptarëve dhe të tjerëve dhe turqit në Bashkësinë muslimane osmane paraqisnin vetëm pakicën sunduese”. (Islami në trojet iliro-shqiptare gjatë shekujve, N. Ibrahimi, fq. 222,223,232). Historiani ynë i periudhës osmane, Dr. Ferid Duka në lidhje me këtë çështje ka shkruar: “Faktorët që përcaktuan përhapjen e Islamit në tokat shqiptare janë të ndryshëm, por një gjë duhet thënë: nuk ka pasur një politikë islamizuese të zhvilluar me tendencë të posaçme nga sunduesit Osman. Të dhënat flasin se feja Islame është pranuar me dëshirë, nuk ka pasur dhunë në përhapjen e saj me qëllim që të imponohej si fe në masat e popullit shqiptarë”. Mark Tirta ka pohuar se Islamizimin e shqiptarëve nuk e shihte si dhunë; por si një ftohje, si një bojkotim i shqiptarëve kundër krishterimit, e pikërisht fillimisht kundër ortodoksisë serbe, greke e bullgare që i shpiente në shkombëtarizimin, në tjetërsimin etnik”. Aristidh Kolaj në “Arvanitët”, Athinë, 1985 thotë se: "Nuk ka egzistuar absolutisht asnjë rast kthim feje me dhunë nga ana e turqve”. (Përmbledhje studimesh, vepër e cituar, fq. 47). Dr. Çiro Truhelka i ka thënë se: “Është mendim i gabuar se Islamizmi është përhapur me dhunë. Egzistojnë argumente të shumta, të cilat e hedhin poshtë këtë. Unë mund të përmend vetëm një dhe ai është se shekulli i 19-të nuk do të gjente asnjë të krishterë dhe asnjë kishë e manastirë në Ballkan, sikur Islamizmi të përhapej me dhunë shtetërore”. Ndërsa Hadrian Renald, është shprehur se: “Nuk ka në botë besim i cili të ketë qenë kaq keq i komentuar nga armiqët e tij dhe që u është shtruar aq shumë nënçmimit dhe mllefit sikurse është Islami" Italiani Roberto Marocco della Roca, ka shkruar: “Islamizmi i Shqipërisë ka qenë një pritë kundër trysnisë sllave”.Përt ë provuar këtë me 1604 arqipeshkvi katolik i Shkupit informon Romën se shqiptarët ndiqeshin më shumë nga kisha ortodokse se sa nga turqit musliman”. (A.M. Basha, vepër e cituar, fq. 47,48,53,54,59)

Kurse, në rolin e islamit në pengimin e orthodoksizmit dhe sllavizmit të shqiptarëve, Arsa Millotoviqi, armik i madh i shqiptarëve thoshte se “shqiptarët me përqafimin e fesë islame i shpëtuan sllavizmit”. (Islami në shqipëri gjatë shekujve, Ali M. Basha, fq. 70) Predrag Simic shprehet se te keqijat ne Ballkan filluan me myslimanizimin e shqiptareve, sepse qysh atëherë u be e fortë “diga shqiptare” për te ndaluar vershimet sllave me tej. Pra Për serbet e keqe për Ballkanin quhet ajo qe është e keqe për qëllimet shoviniste serbe. Prandaj serbet gjithnjë janë perpjekur t’u rrasin me zor ne kohe shqiptareve se e keqja edhe për këta ka qenë sundimi osman e myslimanizmi. Profesori i historisë dhe filozofisë politike Hysamedin Feraj, resentimentin anti-musliman e konsideron substrat të rrymave serbofile dhe grekomane të të mentalitetit dhe praktikumit politik shqiptar.



Përpos këtyre Noel Malcolm tek libri i tij “Kosovo a short History” (“Kosova një histori e shkurtër”), përmend një faktorë me rëndësi në observimin realistik të kontemplacionit fetar tek shqiptarët : fenomenin e kriptokrishterizmit. Substancialisht ky fenomen nënkupton(te) faktin që gjatë sundimit osman në trevat tona, kishte raste kur të krishterët konvertoheshin në fenë islame vetëm formalisht, ndërsa ruanin njëkohësisht fenë krishtere spiritualisht ! Pra ky fakt përpos që vërteton katërcipërisht faktet më lartë se feja islame nuk ishte përhapur me dhunë, dëshmon madje edhe një për një privilegj të llojit të vetë që gëzonin të krishterët në atë kohë. Pa u ndalur më shumë në burimet shkencore që dëshmojnë non-vioelencën e përhapjes së islamit (ngase janë të shumta dhe të pafundme), po ndalemi në dëftimin e kontekstit doktrinar të Islamit, sa i përket këtij segmenti (pra atij të përhapjes), dhe të shikojmë se çfarë na thotë Kurani i Madhërishëm :



Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota. E kush nuk i beson tagutët, e i beson All- llahut, ai është kapur për lidhjen më të fortë, e cila nuk ka këputje. All- llahu është dëgjues i dijshëm.” [Sure Bekare: 256]

(Violenca e ndaluar doktrinarisht)



Sikur të kishte dashur Zoti yt, do t’i besonin çka janë në tokë që të gjithë. A ti do t’i detyrosh njerëzit të bëhen besimtarë?” [Sure Junus: 99]

(Sqarimi i faktit se është në vullnetin dhe tektirin e Allahut xh.sh, aderimi i njerëzve në besim dhe ku nuk kanë vend detyrimi dhe imponimet)



“E, nëse të polemizojnë, thuaj: “Ia kam nënshtruar fytyrën All- llahut, e po kështu edhe ata që më ndjekin (pasojnë) mua! ”E thuaju edhe atyre që u është dhënë libri dhe atyre që janë analfabetë: “A nënshtroheni edhe ju?” Nëse janë nënshtruar, atëherë janë përudhur e nëse refuzojnë, vërtetë ti ke (për obligim vetëm) kumtimin e porosinë; All-llahu është Gjithvëzhgues i robërve të e Tij.” [Sure Ali Imran: 20]

(Sqarimi mbi jo-autenticitetin e librave të tyre dhe ndërhyrjet që kanë bërë në to si dhe mbi obligimin që si muslimanë kemi t’ua komunikojmë mesazhin e çartë hyjnor)



Fundja, islami tek shqiptarët nuk është përhapur vetëm si rezultat i ndasisë para-islame të arbërve orthodoksë/katolikë, por edhe si rezultat i heretizmave që eksiston tek iliro-arbërit siç ishin katarët, pastaj një version i devijuar islamik që u sollë 400 e më shumë vite para depërtimit osman nga Sari Salltëku, turqit vardariotë, ismaelitët etj., ndaj që assesi nuk mund të thuhet se proto-shqiptarët bashkohehin në unison brenda ndonjë tutele të vetme fetare, apo se kishin uniformitet të vetëm fetarë. Kjo është rrenë e kulluar. Ishin me shumicë orthodoksë, por me të madhe edhe heretikë. Kjo edhe e bërë të mundshëm përqafimin më të lehtë islamit.



b)“muslimanët shqiptarë janë tradhëtarë dhe haxhiqamilë”



Kjo është një paradigmë tjetër e katolikocentrizimit, si dhe mendësi, bindje dhe rezon i shumë katolikëve shqiptarë. Mirëpo është paradigmë fundamentalisht e pasaktë, sepse së pari nuk çartëson problemin kognitiv dhe gnoseologjik, se kur dhe si “u krijua” shqiptari. Është një e vërtetë e madhe, se deri me masovizimin e islamit dhe xhamiave në Ballkan, askush nuk e kishte degjuar epominimin “shqiptarë”. Është pikërisht islami, ai që e krijoi shqiptarin identitarë, nëpermjet diferencimit kulturor nga elementet dhe influenca mediavale bizantine, serbe, bullgare e latine, nëpermjet veçimit lingual (pasi që çirilica sllave, shkrimi grek dhe ai latin u larguan), si dhe nëpërmjet pavarësimit të proto-shqiptarëve nga varësia fetare e fqinjëve, respektivisht nga kishat e tyre kombëtare. Vetëm pas këtij procesi u arritë formësimi identitar i shqiptarëve neo-arbër të shkapërdershur. Vetëm në saje të përhapjes së islamit, u arritë krjimi i një etnotopi shqiptarë, sipas konceptit osman të “Arnautllëkut” që nga Shumadia e Serbisë e deri në Mesdhe. Ata që nuk i’a nështruan procesit të islamizimit, dhe rrjedhimisht të shqiptarizimit ngelën “arbereshë” (që emigruan në Itali, Dalmaci, Rumani e gjetiu), “arvanitë” (Peleponez/Greqi), “malësorë”/”fandë” (Mal të Zi). Të parët, u bënë kontributorë të rëndësishëm të bashkimit të Italisë dhe udhëheqjes së saj (Franqesko Krispi & Antonio Gramschi etj,) si dhe krijues të Rumanisë (Dinastia Lupi & Elena Gjika), të dytët, krijues dhe drejtues të Greqisë (Kosta e Theodor Kollokotroni me familje, Kiço Xhavella, Marko Boçari, Laskarina Bubulina, Jani Kapodistria etj.), kurse të tretët Malit të Zi e Serbisë (Mark Millani me origjinë shqiptarë katolik nga fisi Kuçi, si dhe “Gjergji i Zi” – Karagjorgje – themeluesi i Dinastisë serbe të Karagjorgjeviqëve, që sipas Dimitrije Tucevicit, Milorad Bosnjakut, Slobodan Jakovljevicit e Ana Di Leiolos konsiderohet të jetë me origjinë shqiptarë katolik nga Kelmendi). Pra shihet çartazi se krijues identitarë i shqiptarit është islami, dhe janë pikërisht proto-shqiptarët e krishterë, ata të cilët nuk e pranuan asnjeherë brumosjen identitare shqiptare duke u bërë kështu shërbëtorë të armiqëve të shqiptarëve. Perandoria Osmane ishte eksterminatore e armiqëve biologjikë të prot-shqiptarëve : bizantinëve, serbëve, bullgarëve, e latinëve. Ri-krijues të tyre në shekujt XIX-XX janë të krishterët shqiptarë së bashku me popujt vendas, Rusia dhe Europa. Perandoria Osmane po mbushë 100 vite që nuk është prezente tek shqiptarët, kurse Turqia sot është partneri më i fuqishëm i shqiptarëve në çdo aspekt, ndërkaq që katolikocentrizimi mjellë në mendësinë shqiptare, vrerë anti-osmane e anti-turke më shumë se sa që mbjell Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Serbisë (SANU). Sa i përket “haxhiqamilizmit” ndoshta këtu katolikët duhet të nisen të vetja dhe të kujtojnë prijesësin e tyre mirëditor Gjon Marka Gjonin, kur në “Republikën e Mirëditës” më 1921, thërriste :



E kush i ka nimu delegazjonit Mirdits? Serbija, e cila asht ne konferenz ne Paris t'pagjt i ka dal zot liris ton. Serbija asht miku i jon e don me ken KOJMSHI I MIRE.

Diftoni sbashkut:Nuk e dona ycymetin e Turkijes t'Tirans! (© olsijazexhi.com)



Pasi që muslimanët shqiptarë konsideroheshin turq nga shqiptarët katolikë, dhe pasi që prijësi mirëditor Marka Gjoni ndihmonte atasheun banditë të Vidit, holandezin Tomson në luftimin e muslimanëve shqiptarë, qenësisë muslimane në Shqipëri atëbotë, do ti voliste më shumë Turqia se sa Serbia aq e dashur nga katolikët a po jo ? Eh, në mes Marka Gjonit edhe Haxhiqamilit, edhe injoranti më i madh mund të vëreje konviniencën.



c)“Europa nuk i do shqiptarët si musliman”



Këtë historia e ka dëshmuar si të vërtetë, duke i copëtuar shqiptarët 4 here brenda vetëm 67 vjete (Berlin 1878, Londër 1913, Paris 1919, dhe Jaltë 1945), si dhe duke heshtur gjenocidin serbo-grek mbi ta për 140 vite, dhe në esencë Europa është edhe sot islamofobe, porse pretendimi katolikocentrist se Europa na do vetëm si katolikë, nuk qëndron. E para, sepse Europa e sotshme ka lindur pikërisht nga konflikti me katolicizmin. BE-ja si superstrukturë, pretendon të jetë produkt i liberal-demokracisë, e jo e shënpalizmit kishtar. Atë e krijuan renesansa, iluminizmi dhe moderniteti. Katolikocentristët, nuk i bëjnë nderë Europës kur i’a kujtojnë të kaluarën e dominimit kishtar. Në fakt me këtë i’a kujtojnë turpin. Ishte kjo periudhë, kur barbaritë kishtare organizuan katër kryqëzata lemeritëse, me masakrat e papara der atëherë të Richard Lionheartit në Jerusalem. Ishte periudhë mesjetare (e mbiquajtur “dark age”), kur si rezultat i praktikave të inkuzicionit, njerëzit digjeshin me urdhër të Kishës për së gjalli, duke u pjekur ngadalë të lyer me vaj; Ishte periudhë kur shkencëtarët poashtu digjeshin në turra të druve (Galileu, Bruno etj.); Ishte periudhë kur stratifikimi shoqëror serf-senior, ishte i atillë sa që fëmijet (edhe nga 20 vjeqarë e lartë) e aristokratëve francëzë duhej të barteshin në shpindë nga bujkërobërit, deri në qytet apo ku dëshironin ata, ishte periudhë kur anti-semitizmi kalonte barbaritë naziste, sikurse ndodhi në vitin 1298 kur Rindfleish nga Rottingeni filloi kampanjën e përndjekjes së çifutëve dhe djegies së tyre për së gjalli. Ishte periudhë kur Papë Urbani urdhëronte masakrimin e neo-ilirëve kristian-heretikè bogumilë, ishte periudhë e barbarive vizigote mbi muslimanët dhe hebrenjët e Andaluzisë, masakrave të Filipit të Katiljes, si dhe Jovanit III të Ankonës mbi mulimanët, që kulmuan me masakrat e Ferdinandit dhe Izabellës më 1492, si dhe përndjekjen përfundimtare të muslimanëve dhe çifutëve sefardë nga Spanja. Katolicilizmi kishtar europian, qe ai që orkestroi dhe zbatoi masakrimin e mijëra e mijëra hugenotëve protestantë, brenda një natë të vetme : në Natën e Shën Bartolemeut. Katolicizimi politik kishtar i Europës, qe ai që poashtu urdhëroi masakrimin e 700.000 femrave të akuzuara si “shtriga”. Prandaj, referimi në të kaluarën katolike të Europës, reduktimi i Europës në determinantët katolike, definitivisht marrosë identitetin e pretenduar europian të shqiptarëve, si dhe krejt fytyrën e Europën. E dyta, pretendimi katolikocentrist mbi Europën ekskluzivisht katolike, nuk qëndron, pasi që nihilizon me pjestarët e ritit protestantë. Gjysma e Europës është protestante, ndaj që duhet kujtuar se iluzioni i Europës puro-katolike, ka përfunduar pas Luftës 30 vjeçare 1618-1648, me Traktatin e Vestfalisë (1648). E treta, katolikocentrizimi duhet ta bëjë të çartë se cilës periudhë katolike i referohet. Nëse thirret në shekujt XV-XVI, atëherë lindë çështja tjetër : duhet potencuar edhe cilës qendër katolike i referohet: Vatikanit, Avnijonit apo Kishës Anglikane, që në kohën e mbretit Henry VIII, në vitin 1534 u shkëput nga Vatikani. Brenda mëse një shekulli, në Europë kishim tre papë që mallkonin njëri tjetrin, njejtë siç kemi sot në qindra e qindra sektarë katolikë, mësimet e të cilëve doktrinarisht janë të papërputhura me mësimet e Vaitikanit. Ndaj që katolikocentristët, duhet ta bëjnë të çartë pozicionin e tyre në këtë çështje. E katërta, pretendimi katolikocentrist mbi Europën shënpaliste, bie ndesh me reformat dekonsekracioniste të vetë reformatorëve europainë, siç ishte Marseli i Padovës, që shekullarizoi botëkuptimin e pabazë divin krishterë të Europës Mesjetare. E pesta, pretendimi katolikocentrist e atrofon Europën, i’a mohon Renesansën dhe Ilumunizimin. E gjashta, pretendimi katolikocentrist nuk i kalon as mësimet filloriste të një europiani, që “shkenca” akoma “e mëson” se është majmun me prejardhje e jo katolik. E shtata, pretendimi katolikocentrist, del se nuk e njeh për të mos thënë se del kundër vetë realitetit eksistues në Europë, që sot numëron mbi 30 milionë muslimanë. Katolikocentrizmi në të gjitha aspektet mund vetëveten. Europa mund të jetë islamofobe, por jo katolike. Dhe përderisa muslimanët janë të gatshëm t’ia përcjellin asaj vlerat që bartë islami, katolikocentrizimi inferiorë shqiptarë pretendon ta katandisë Europën në Mesjetën e Errët. Europa dëshmoi dhe po dëshmon islamofobinë e saj, me indiferencën në Bosnje, me mospranimin e Turqisë, me karikaturat ndaj profetit Muhamed, me djathtizmin ksenofob në rritje në Holandë, nepërmjet filmave anti-muslimanë sikurse ai i Geerd Willers, me ndalimin e hixhabit në vendet publike në Francë, e me shumë shembuj tjerë, por katolikocentristët duhet ta dinë, se muslimanët shqiptarë nuk e kanë ndërmend ta lëpijnë në bythë askë, dhe se janë të përkushtuar në devocionin e tyre deri në Ditën e Gjykimit dhe nuk i nënshtrohen kujt përpos Allahut xh.sh. Edhe pas tërë krimeve që kanë kryer mbi muslimanët në Ballkan, Europa po e lutë Serbinë të integrohet, kurse kjo e fundit po refuzon kundruall mbajtjes peng të së ardhmes së Kosovës, dhe pengimit të funksionimit të saj si shtet, ndërkaq që katolikocentrizimi po gjen kohë të manovrojë kinse kusht për tu integruar shqiptarët në BE na qenka domosdo kthimi masiv i shqiptarëve në katolikë.



d)“kthimi në fenë e të parëve është domosdoshmëri e kohës” (!?)



Ky është pretendimi më i pabazë i katolikocentrizimit. Sepse në esencë, është i kthyer kundër vetëvetes. Siç e thotë edhe Prof. Dr. Hysamedin Feraj, nëse do të duhej të ktheheshim në “fenë e të parëve”, do të duhej të bënim punën e kristosllavizmit dhe Janatullosit: të konvertohemi kolektivisht në orthodoksë. Kjo qëndron kështu, sepse kur i referohemi fesë së parë të proto-shqiptarëve (arbërve), siç u potencua fe e parë e tyre ishte orthodoksizmi e jo katolicizmi. Kjo e para. E dyta, shtrohet pytja përse në këtë kërkesë katolikocentrizimi tagenton vetëm muslimanët ? A nuk është detyrë e katolikëve tu bëjnë thirrje sekteve të katolicizmit, protestantëve, orthodoksëve, ateistëve, të pavendosurëve etj., që të kthehen në katolicizëm, e t’i lënë muslimanët rehat ? Integrimin apo prozelitizimin fetar, katolikët duhet nisur nga oborri i shtëpisë. Kur kjo nuk ndodhë, dhe kemi tagentim vetëm të muslimanëve, prapavia politike e Opus Dei-istëve del krejtësisht e çartë : muslimanët shqiptarët duhet lënë fenë e tyre. Por, vallahi kot e kanë !

Nga e tërë çfarë u tha për katolikocentrizmin, dy gjëra dalin mëse të çarta : e para se konsiston mbi baza krejtësisht të rreme, dhe e dyta se është shumë i fuqishëm politikisht. Me të parën, kanë problem vetëm të pavendosurit, ndaj që si muslimanë e kemi për obligim që atyre t’ua shpjegojmë falsitetin e përrallës me Shën Palë, duke i maturuar kështu në islam. Me çështjen e dytë, kemi të bëjme ne muslimanët praktikues, që jemi kthyer në dervishë shekullarë, e po i hapim sytë karshi rikoinkustës politike.



Fillesat e gravitimit të Vatikanit dhe të katolikocentrizmit në Kosovë



Gazetari i njohur britanik James Pettifer, në librin e tij zhurnalistik “Kosovo Express”, për finokëritë vatikaneze në Kosovë shkruan kësodore :

Organizata katolike italiane ”Shën Egjidio”, pastaj organizata e quajtur antikomuniste ”Opus Dei”, kishin shërbimet e tyre sekrete në mesin e disa prifërinjve dhe politikanëve të Kosovës. Këto organizata kishin qëndrime ekstreme kundër muslimanëve. Millosheviqi e shihte kishën katolike në Kosovë si një forcë pozitive kundër shqiptarëve shumicë dërrmuese muslimane të vendit.

Duke folur për rolin misionar, bëmirës, të Nënë Terezës, Gonxhe Bojaxhiut të njohur, shenjëtereshë e shpallur nga Vatikani, z. Pettifer saktëson se që nga fundi i vitit 1992, Nënë Tereza pati disa punë të sukseshme me regjimin e Milosheviqit në Beograd. Nënë Tereza kishte intervenuar që të lejohej krijimi i një organizate humanitare në Kosovë me emrin e saj.

Organizata masone katolike ”Shën Egjidio”, sipas gazetarit britanik parapëlqente sundimin e serbëve në Kosovë, madje edhe me Milosheviqin në krye, meqë kishte orientim ekskluziv kundër myslimanëve, por në të njëjtën kohë kishte një miqësi të çuditshme dhe të paspjegueshme me Ibrahim Rugovën, i cili në saje të emrit dhe prejardhjes familjare, konsiderohej të ishte me fe islame.

Sipas kësaj që shkruan z. Pettifer, vërejmë haptazi praninë konsistente të rrymës katoliko-centriste në Kosovë, sidomos në 22 vjeqarin e fundit, me në krye eksponentin politik të Vatikanit Ibrahim Rugovën, që po pasohet edhe sot nga pinjollët partiakë e ideologjikë të tij. Triada e fuqishme në mes Vatikanit, Klerit Katolik dhe LDK-së, nëpërmjet totemit të krijuar idolitarist të veprimtares së Kalkutës, kanë krijuar me kohë një bastion të fuqishëm të rezonit katolikocentrist në Kosovë.



Indoktrinimi nëpërmjet historisë, politikës, mediave



Një indoktrinim katolikocentrist, haset fuqishëm dhe në literaturën dhe tekstet e historisë, ku në menyrë të paparë, islami tentohet të paraqitet si i imponuar (siç u tha një e pavërtetë e madhe dhe në vijë me mendësinë serbofile), anashkalohen figurat kombëtare të besimit islam, kërcehet nga Skënderbeu tek Ali Pashë Tepelena, duke i anashkaluar 500 vite të plota të pranimit të islamit, dhe të qeverisjes së muslimanëve shqiptarë me Ballkanin, dhe me Commonwellthin Osman, si dhe qendërzohen figurat e krishtera, në veçanti të ritit katolik. Tërë këto botime, në pajtueshmëri të plotë me psuedo-shkencën vlleho-krishtere të Tiranës, u servohen nxënësve e studentëve musliman në Kosovë, që nga klasa e tretë fillore e deri në fakultet. Një qendërzim dhe glorifikim i madh i bëhet Pjetër Bogdan Maqedonit, që u bashkua me serbin Stevan Crnojevic III, në masakrimin e muslimanëve gjatë desantit inkurziv të Pikolominit austriak në Kosovës më 1689, dhe që po i njejti tek “Çeta e profetëve”, shprehë hapur antisemitizmin e tij ndaj muslimanëve dhe çifutëve. Po ky bashkëpunëtor i serbëve, Kosovën e konsideronte pjesë të Serbisë, si dhe Lumin Drin, kufi në mes Serbisë Orthodokse dhe Shqipërisë që duhej bërë katolike. Një prezencë e madhe e rrymimit katolik gjendet edhe në emrat e rrugëve, bulevardeve, shkollave, institucioneve etj., si në Shqipëri e poashtu edhe në Kosovë, ku dominojnë afilimet me emra të figurave të ritit katolik.Totemizmi ateisto-komunist, po zëvendësohet nga totemizimi katolikocentrist. Statujat, bustet e afreskat e Marksit, Engelsit, Leninit, Stalinit e Enverit në bulevardet Tiranës, po zëvendësohen nga ato të Terezës, njejtë siç po ngjanë edhe në Kosovë, ku Tereza po zë vendin e Titos. Nga tërë këto, del se edhe katedralja e ndërtuar, i përket të njejtit fazon të praktikumit katoikocentrist (katolicizimit politik) edhe në asnjë komponentë nuk përkon me atë rrafshin fetar. Katolikëve të Klinës e Zllakuqanit, u bien 50 e më shumë km, për tu gjendur në Prishtinë. Atyre të Stubllës së Vitisë afro 70. Atyre të Shpenadisë së Prizrenit 80 e më shumë. Pjestarëve tjerë të kësaj feje, nga ana e Rugovës dhe e rrethit të Gjakovës, mbi 90 km. Ndaj që është fare e çartë, që katedralja nuk është ndërtuar me qëllim që tu ofrohet besimtarëve katolikë, por me qëllim që ta ofrojë Vatikanin në Kosovë. Religiocidi i katolicizimit politik, ka marrë hov jashtëzakonisht sidomos vitet e fundit në Kosovë, kur p.sh. para pesë viteve, menjëherë pas vënies pa leje të gurthemelit të Katedrales mbi truallin e Gjimnazit të rënuar “Xhevdet Doda” në Prishtinë, më 20 tetor 2005 në fashtin Kuqishtë të Rugovës, u pati përuruar në praninë e ipeshkvit Mark Sopi edhe një kishë tjetër katolike, anipse në këtë fshat nuk ka pjestarë të devocionit katolik. Thirrjet e shumta “ungjillizuse” për rikthim në “fenë e të parëve” po ashtu janë prezente madje edhe në shkolla fillore, ku filloristëve nga ca idiotë u ofrohen pamflete të “Thirrjes Biblike”. Për sa i perket propagandës mediale, prinë broshura ditore thaçiste “Express”, që çjerret kundër islamit dhe muslimanëve shqiptarë më shumë se sa gazetat propagandistike të Beogradit, por që as gazetat e mediet e tjera elektronike në mos ofendimit e shpifjeve, nuk e lënë keq, dhe bëjnë çmos në survejimin dhe qendërzimin e “imazhit katolik të shqiptarëve”



Kosova në krahasim me vendet e tjera të koinkustës vatikaneze - më e rrezikuar



Shikuar me dioptri të gjerë, veprimaritë katolikocentriste të Vatikanit, nuk ishin dhe nuk janë prezente vetëm në Kosovë. Ato janë kudo, dhe në konviniencë të rikoinkuistës së njeriut të bardhë të cilin ai po e praktikon sot ndaj vendeve të “botës së dyte” dhe të “tretë”. Në këto vende, Vatikani graviton jo në dobi të amerikanëve apo europianëve, që kanë në rend të parë interesat e tyre (gjeo)politike dhe ekonomike, por në interes të çakërdisjes, tjetërsimit dhe prozelitizimit në rradhë të parë të muslimanëve. Kjo pra bëhet kryesisht në vendet me vetëdije të ulët politike, në vendet që ballafaqohen me një armik të jashtëm siç ishin shqiptarët e Kosovës me Serbinë, dhe në vendet post-konfliktuoze. Në këso situatash, Vatikani del në rolin e “babagjanit” dhe “ndihmon të shtypurin”. I tillë ishte rasti gjatë kolonizimit 132 vjeqarë të Algjerisë nga ana e Francës, ku Vatikani anipse gjatë periudhës mesjetare ka patur armiqësi të shumta me Francën (e cila qe shkëptur nga “selia e shenjtë” për ta krijuar qendrën e saj katolike në Avnijon), prapëseprapë u gjend krahas Francës me tërë potencën e tij në Algjeri, në misionin e tij për konvertimin e algjerianëve në katolikë. Misionarizma të tillë të Vatikanit, janë hasur viteve të fundit edhe në Afganistan e Irak. Por, në esencë Algjeria së bashku me Irakun dhe Afganistanin, në rradhë të parë janë shtete shumëfish më mëdha se Kosova, së dyti janë kryesisht shtete të dominuara nga muslimanë praktikues, si dhe kishin/kanë të bëjnë proporcionalisht me më pak me prezencë të Vatikanit në krahasim me Kosovën në vendet e tyre. Këto realitete bëjnë të konkludojmë që orgjia katolike, kërcënon Kosovën më shumë se sa që ishin/janë të kërcënuara shtetet e lartëcekura, sepse Kosova është një vend i vogël, ka një elitë fetare shumë servile ndaj konjukturës pushtetare, ka praktikues shekullarë (apolitikë) të fesë, si dhe përfundimisht siç u tha edhe më herët, është bërë fuqishëm target i bandave katolikocentriste të “Opus Dei-it”, “Kalorësve të Maltës”, e “Shën Egjidios” e të eksponentëve të tjerë të Vatikanit.



Tendencat për ta imponuar katedralen si “kombëtare”



Këtu qëndron tendenca finaliste e katolikocentrizmit, që kombit t’ia mveshë shënpalizmin. Katolikët arbëreshë nuk kishin kishë kombëtare as në Mesjetë, kurse tani në shekullin XXI një kombi 8 milionësh, po u’a imponojnë investimin vatikanez, këtij vendi që nuk e ka njohur Kosovën shtet, dhe që mbanë miqësi me Kishën Famëkeqe Orthodokse Serbe. Kjo flet për fillimin e fundit të shekullarizmit në Kosovë, dhe hapësirën shqiptare të rrethuar nga kristosllavizimi e janatullizmi. Se a duhet kënduar mevlude ndaj këtyre tendencave ekskluzivisht politike, unë nuk mund të flasë në emër të të gjithë muslimanëve, ngase nuk jam kompotent, por vetëm opinionistë. Fundja një tendencë e tillë, nuk i prekë vetëm muslimanët, por edhe shekullarët, ateistët nacionalistët afetarë shqiptarë etj., që besojë se nuk e duan Kosovën pas 10-15 vitesh, filialë të Vatikanit.



Efektet e tjetërsimit : Kompleksi i inferioritetit, pasimi dhe Sindromi i Mynhenit



Një gjë duhet ditur botërisht : kjo që po ndodhë sot, nuk është një diçka e re. Po kështu siç po vrapojnë sot shqiptarët pas Vatikanit, po kështu kanë vrapuar në 150 vjeqarin e fundit edhe stërgjyshërit, gjyshërit e baballarët e tyre pas : Austro-Hungarisë, Italisë, Francës, Gjermanisë, Jugosllavisë, Rusisë e Kinës. Vrapimi pas Vatikanit, vetëm sa i plotëson bythëlëpirjet e mëhershme. Shqiptarët janë PASUES qe 150 vite. Jemi dëshmitarë që shqiptarë via musliman, që mbajnë emra musliman (madje në këtë mes edhe të profetëve) si : Ibrahim, Muhamet, Isa, Adem, Sulejman, Abdullah, Ali, Gani, Daut, Beqir, Muharrem, Hamza, etj., etj., janë plotësisht inferiorë në islam, u vie turp që janë musliman, nuk ndihen komod në unin e tyre, në qenësinë e tyre, në identitetin e tyre, në “është”-sinë e tyre, siç thotë Hajdegeri. Ndihen fatkeqë për atë që janë. Ky kompleks i madh inferiorieti, haset sot sidomos tek të rinjtë universitarë, edhe në Kosovë edhe në Shqipëri edhe në Maqedoni, që çjerrën për ndonjë bursë të Dajë Sorosit, apo për ndonjë të tillë për studime jashtë vendit, për ta shpërlarë trurin, për tu bërë snobë, e të pa-identitet dhe shërbëtorë të politikave të huaja. Askush nuk po thotë të mos shkollohen, por ta dinë se KUSH janë dhe ÇKA janë. Të mos na lodhin me përralla të “shoqërisë civile”, kur shqiptarët akoma nuk kanë shoqëri politike. Kumrovecalinjtë komunistë të Jugosllavisë Titoiste, po zavendësohen nga snobët robotë e të klonuar, që po projektohen për të ardhmen. Mendojnë njejtë, veprojnë njejtë. Unë kam hasur shqiptarë ë atillë, që është në gjendje t’i shajë antarët e familjes, kurse vetëm pas një cingërrime telefoni, të ndonjë ndërkombëtari “mik”, është dhjerë nga inferioriteti, duke i’a kthyer menjëherë : “Oh hello my dear brother” ! Dhe ajo çka është megapardoksi i krejt kësaj : besimtarët dalin të jenë pengesë për pabesimtarët. Pabesimtarëve u pengojnë besimtarët, e jo e kundërta ! Pabesimtarët tanimë e kanë arritur kulmit Sindromit të Mynhenit : i frikësohen shpëtimit ! I frikësohen Islamit. Janë ksenofob ndaj shpëtimit ! Prandaj edhe e luftojnë !



Nacional-europianizmi si zëvendësues i komunizimit (në kontekstin enverist)



Karl Shmit në studimet e tij mbi politikën, na flet për mikun dhe armikun në marrëdhëniet e një eniteteti politik me të tjerët dhe në politikbërje. Në këtë kontekst eksiston një ngjashmëri perfekte, ndërmjet qëllimit të enverizimit dhe nacional-europianizmit patoligjik të ditëve të sotit, të elitave shqiptare në pushtete. Kështu përderisa enverizimi pretendonte se “krejt bota janë armiqë të shqiptarëve”, dhe se krejt bota “komplotojnë kundër nesh”, nacional-europianizmi “Satchi & Satchi” i pasluftës, përpiqet të na thotë se “krejt bota janë miqë tanë” apo se “e gjithë bota na do” etj. Në intencë enverizimi dhe nacional-europianizimi mbesin qëllim-njejtë : karrabythës të mendjes së shqiptarëve, se kush me të vërtetë është mik e kush armik i tyre. Prandaj siç është ditur edhe thënë në Lidhjen e Prizrenit duhet ditur dhe thënë edhe sot : armiqë të shqiptarëve mbesin triada orthodokse : Rusi-Serbi-Greqi, si dhe shtetet që po u bashkangjiten me mosnjohjen e Kosovës, dhe që nuk e duan faktorizmin e shqiptarëve me shumicë muslimane në Ballkan. Prandaj bëhet çmos, që në fuçi të ngelet rusofilizmi si dhe mendësia sllavofile, që pretendon se e keqja shqiptarëve u ka ardhur nga Islami, nga Perandoria Osmane, si dhe u vie edhe sot nga Turqia. Prandaj të paktën ata shqiptarë që ndjehen muslimanë, është mirë që përfundimisht të heqin dorë nga ky rezon orthodokso-ruso-serb. Duhet ta dinë se historia nuk është matematikë dhe se mund të mos qëndrojnë ato gjëra që na i kanë servuar. Nuk është thënë kot se historinë e shkruan fituese dhe kontrolluesi i saj. Muslimanët shqiptarë qe 100 vite, janë larg, shumë larg kësaj gjëje.



Përfundim : Muslimanët shqiptarë duhet të jenë vigjilentë për kohën dhe të ardhmën



Se feja është një gjë personale, dhe krejtësisht subjektive, shumëkujt i është ngulitur në kokë, si rezultat i edukimit shekullaristë. Islami si fe hyjnore është SISTEM JETE. Islami është jetë, është dashuri, është përkushtim, është angazhim, është politikbërje, është syqelësi, ndaj konjukturës së establishuar në pushtet, në atë se ç’drejtim ka marrur, dhe se ç’do të ngjetë me muslimanin si pjesë e konjukturës. Të gjithë shqiptarët muslimanë praktikues, ata jo-praktikues, por edhe jo-muslimanët, duhet kuptuar njeherë e mirë, që nuk ka komb apo etni pa fe. Ka shtet neutral ndaj fesë, por jo edhe shtet/komb që së paku formalisht nuk denominohet nga ndonjë fe e caktuar karakterizuese, pavarësisht se sa praktikues fetarë janë shtetasit. Roli i feve në akcerelimin krijues dhe formësues të identiteteve kombëtare siç argumenton edhe Anthony Smith, është vendimtar. I tillë ishte edhe i islamit, në akcerelimin dhe brumosjen e identitetit shqiptarë. Duhet kuptuar njëherë e mirë, se nuk eksiston ndonjë kusht për integrim në BE, që na detyron të heqim dorë nga islami. Nëse Europa vazhdon të jetë islamofobe, ne duhet t’i masim hesapet, se a është në konvinencën tonë integrimi në të apo jo, e jo të na vie turp që jemi musliman. Muslimanët në të gjithë hapësirën shqiptare, duhet të jenë përfundimisht më syqelë dhe të angazhuar për të ardhmen. Të mos defetizohen në kërkesat më elementare, por t’i ndjekin të gjitha rrugët ligjore në survejimin e të drejtave të tyre. Letargjia e muslimanëve, do ta thellojë edhe më shumë katandisjen e tyre.

Flori Bruqi :Vdiq shkrimtari Umberto Eco


Shuhet shkrimtari Umberto Eco

Lajmin për vdekjen e shkrimtarit dhe filozofit të famshëm Umberto Eco  e ka konfirmuar familja e tij që ka thënë se ai ka vdekur mbrëmë rreth orës 22:30 në shtëpinë e tij.

Umberto Eco (lindur më 5 janar 1932) është një studiues Italian i semiotikës mesjetare, filozof, kritik letrar dhe novelist, më së shumti I njohur për romanin “Emri i Trëndafilit” (Il nome della rosa) i botuar në vitin 1980. Romani është një mister intelektual që përzjen semiotikën në një vepër letrare, analizën biblike, studimet mesjetare dhe teori mbi letërsinë. Ai ka shkruar gjithashtu tekste akademike, libra për fëmijë dhe shumë ese. Eco është president i Scuola Superiore di Studi Umanistici në universitetin e Bolonjës, anëtar i Accademia dei Licei dhe Bursist Nderi në kolegjin Kellogg në Universitetin e Oksfordit.

Eco ka lindur në Alessandria në rajonin e Piemontes në Italinë e veriut. Eco mori arsimin bazë pranë urdhërit Salezian. I ati i sugjeroi Umbertos të studionte për jurist por ai u rregjistrua në Universitetin e Torinës për të studiuar filozifinë dhe letërsinë mesjetare. Ai e shkroi tezën e vet të diplomës mbi Tomas D’Akuinin dhe fitoi diplomimin në letërsi në vitin 1954. Gjatë kësaj kohe, Eco u largua nga Kisha Katolike pasi pësoi një krizë besimi. Ai punoi si redaktor kultute te Radio Televizioni i Italisë (RAI) dhe si profesor në Universitetin e Torinos. Një grup avangardë artistësh, piktorësh, muzikatësh dhe shkrimtarësh, me të cilët u miqësua gjatë punës te RAI, të quajtur “Grupi 63”, patën një ndikim të madh te karriera e tij e ardhshme si shkrimtar. Libri i tij i parë. “Il problema estetico in San Tommaso”, i cili qe një variant i zgjeruar i tezës së tij të doktoraturës u publikua në vitin 1956. Në vitin 1962, Eco u martua me Renate Ramge, një mësuese gjermane e artit, me të cilën ka një vajzë dhe një djalë. Ai jeton pjesërisht në Milano dhe pjesërisht në shtëpinë e vet të pushimeve pranë Riminit. Ai zotëron një bibliotekë me 30 mijë volume në Milano dhe një tjetër me 20 mijë volume në Rimini.

Veprat

Më 1959 ai publikoi librin e tij të dytë Zhvillimi i Estetikës Mesjetare, “Sviluppo dell’estetica medievale”, libër që bëri të ditur njohuritë e tija të thella mbi mesjetën. Pasi kreu shërbimin ushtarak, ai u largua nga RAI në vitin 1959 dhe filloi punë si redaktor Senjor i librave jofiction te shtëpia botuese Bompiani, punë që e kreu deri në vitin 1975.

Kryevepra e tij “Emri i Trëndafilit” u publikua në vitin 1980. Romani është një mister historik i vendosur në një manastir të shekullit të 15-të. Prifti françeskan Uilliam I Baskervilit, i ndihmuar nga asistenti i tij Adso, një rishtar Benediktin, heton një seri vrasjesh në manastir ku po zhvillohet një debat i rëndësishëm fetar. Eco është veçanërisht i zoti në përkthimin e debateve të jetës fetare të mesjetës dhe herezive në një debat modern politik e ekonomik, i cili bëhet i kuptueshëm edhe për lexuesin që nuk është teolog.

Romani mbart shumë referenca direkte ose indirekte, të cilat kërkojnë në vetvete një punë hetimore nga ana e lexuesit për t’u zbuluar. Vetë titulli nuk është i shpjeguar në roman por gjithsesi i bën jehonë fjalëve të Shekspirit “Një trëndafil me çfarëdolloj emri tjetër do të mbante erë djersë”. Uilliami i Baskervillit është një anglez i prirur nga llogjika me pasion për librat dhe që më pas verbohet nga ky pasion. Personazhi është një referencë mirënjohëse për Jorge Luis Borges, i cili ka ushtruar ndikim të madh te Eco. Borges bëri një jetë murgu dedikuar pasionit të tij për librat deri sa u verbua. Uilliami, personazhi i Eco-s, është njëkohësisht një murg dhe një hetues dhe emri i tij i bën jehonë gjithashtu Sherlok Holmsit, veprës së Arthur Conan Doyle. Misteri që shoqëron vrasjet në manastir është huazuar nga Përrallat Arabe, “Një mijë e një net”.

Romani u transformua si film me të njëjtin titull me aktorët Sean Connery, F. Murray Abraham dhe Christian Slater. Filmi merret me temën e misterit dhe vrasjeve pa hyrë në detajet e filozofisë dhe historisë.

Romani u përkthye në Shqip nga Donika Omari dhe u publikua fillimisht në vitin 1996.

Libra të tjerë të autorit të botuar në shqip janë:

Gjashte shetitje ne pyjet e tregimtarise, Umberto Eco
Si shkruhet nje punim diplome, Umberto Eco
Te thuash gati te njejten gje, Umberto Eco

Eco ka publikuar edhe gjashtë romane të tjera, të cilat nuk janë përkthyer ende në shqip.

Lavjerrësi Foucault (Foucault’s Pendulum) u publikua në vitin 1988 flet për tre redaktorë që punojnë për një shtëpi të vogël botuese dhe që nuk kanë shumë punë nëpër duar. Ata fillojnë të dëfrejnë veten duke shpikur një teori komploti. Komploti i titulluar “Plani” flet për një organizatë secrete me origjinë nga Kalorësit Templarë që synon të marrë botën nën kontroll. Ndërsa loja vijon, të tre bëhen të fiksuar me detajet. Loja bëhet e rrezikshme kur dikush nga jashtë mëson mbi “Planin” dhe fillon të besojë me të vërtetë se redaktorët kanë zbuluar sekretin e thesarit të humbur të Templarëve.

Ishulli i një dite më parë, romani i tretë, është i vendosur në shekullin e shtarëmbëdhjetë dhe flet për një njeri të braktisur mbi një anije jo shumë larg një ishulli që ai beson se gjendet në anën tjetër të vijës ndërkombëtare të datës. Personazhi është në kurthin e pamundësisë së tij për të notuar dhe pjesa dërrmuese e librit kalon me rikujtimin e jetës dhe aventurave të tij deri në pikën kur mbërriti te anija e prishur.





Baudolino, Umberto EcoBaudolino u publikua në vitin 2000 dhe flet për një kalorës të Kryqëzatës së Katërt, i cili shpëton historianin bizantin Niketas Choniates gjatë bastisjes së Kostandianopojës. Duke pretenduar se mund të gënjejë më së miri, kalorësi fillon t’i rrëfejë jetën e vet historianit, që nga fëmijëria e vet prej fshatari te roli i tij si fëmijë i adoptuar i perandorit Frederic Barbarosa dhe te misioni për të vizituar mbretërinë imagjinare të Fratit Gjon. Kur i kërkohet të ripërsërisë historitë, Baudolino kalon në variante më të stërzgjatura deri sa historiani dhe lexuesi nuk e kanë të mundur të dallojnë të vërtetën nga gënjeshtra.

Emri i trendafilit, Umberto Eco


Titulli: Emri i trëndafilit
Origjinali: Il nome della rosa
Gjinia: Roman
Autori: Umberto Eco
Shqipëroi: Donika Omari
Shtëpia botuese: Dituria
Viti: 2012
Fq. 600
Pesha: 0.64 kg
ISBN: 978-9928-103-34-5

Vepra më e njohur letrare e Umberto Ecos, Emri i trëndafilit, i jepet përsëri lexuesit, por në një ribotim të riparë e të përpunuar pas 32 vjetësh nga vetë autori. "Ky nuk është një rishkrim", – thotë Eco në një intervistë. "Është një pëmirësim kozmetik, por disa portete kanë pësuar më shumë se një tualet."
Romani është punuar me kujdes, është ndryshuar, plotësuar por edhe lehtësuar nga disa citime në latinisht, nga disa situata që, pas kaq kohësh, autori gjykoi t'i përmirësonte. Kjo vepër, e konsideruar si një prej 10 romaneve më të mira të shekullit të kaluar, u ribotua përsëri dhe u mirëprit, si gjithmonë, në të gjitha gjuhët kryesore. Të njëjtën gjë bëmë edhe ne për lexuesit tanë.
Komente mbi librin

"Libri është kaq i pasur, saqë lejon të gjitha nivelet e leximit... Eco, sërish i mrekullueshëm"
Robert Maggiori, Liberation

"Është një tip libri që na transformon, që zëvendëson realitetin tonë me të vetin... na paraqet një botë tjetër, në traditën e Rabëlesë, Servantesit, Melvilit, Dostojevskit... është vetë Xhojsi e Garsia Markesi bashkë."

Kenneth Atchity, Los Angelos Times

"Gëzohem, dhe e gjithë bota e letrave do të gëzohet bashkë me mua, që një libër mund të bëhet bestseller kundër parashikimeve kibernetike, dhe se një vepër e letërsisë së vërtetë mun dtë shmangë rrangullinat... Cilësia e lartë dhe suksesi nuk përjashtojnë njëri-tjetrin."

Anthony Burgess, The Observer

2016-02-19

Prof.Dr.Ekrem Kryeziu: UNMIK’u kërkonte kuadro të stërvitura të shërbejnë, i gjeti te njerëzit e diktaturës komuniste

Kryeziu: UNMIK’u kërkonte kuadro të stërvitura të shërbejnë, i gjeti te njerëzit e diktaturës komuniste


Njëri prej udhëheqësve të LDK’së për një kohë të gjatë, Eqrem Kryeziu i është kthyer historisë duke folur për kohën e pasluftës. Ka thënë se në atë kohë bashkësia ndërkombëtare përmes kërkesës për stabilitet lejoi krimin e korrupsionin në Kosovë.
Madje, Kryeziu ka thënë se bashkësia ndërkombëtare përmes UNMIK’ut instaloi njerëzit e diktaturës komuniste, të cilët ishin të trajnuar për të shërbyer si skllevër dhe shtetarrënues.

Ky eshte reagimi i Eqrem Kryeziut:

Të kthehen gjërat në vendin e vet, I


Arsyetimi se gjërat do rregulluar një nga një ishte një mistifikim i kobshëm që bashkësia ndërkombëtare bëri në Kosovë. Thuhej: së pari stabiliteti, pastaj demokratizimi, pastaj sundimi i ligjit, pastaj zhvillimi ekonomik.


Një shoqëri është e ngjashme me organizmin e njeriut. Ky organizëm vdes po qe se kujdesemi vetëm për qarkullimin e gjakut, por nuk nuk e lejojmë të marrë frymë ose të ushqehet.


Për më tepër, meqë stabiliteti kërkuaka të mos luftohet krimi, atëherë nuk do ta luftojmë krimin. Bashkësia ndërkombëtare sajonte vetë mesazhin që i pëlqente ta merrte, sepse duke e shndërruar Kosovën në pre të krimit ekonomik e të krimit të organizuar, krijonte alternativën e rrënimit të shtetësisë së Kosovës, duke bërë nga ajo një gogol në sytë e kundërshtarëve të saj si dhe duke justifikuar kundërshtinë e pakicave për të mos u integruar me kohë, përkundrazi: duke u larguar revan nga çdo lloj integrimi. Besoj se tani e shohim qartë këtë rrjedhë.


Dhe kur thuhej: stabiliteti është parësor e kishin fjalën për stabilitetin dhe për rehatinë e vet.


A e kanë parë miqtë e Kosovës këtë proces? Nuk kemi ndonjë përgjigje. Mirëpo se UNMIK-u kërkonte me qiri e me pishë njerëzit e diktaturës komuniste, kjo ka qenë evidente. Mund ta marrim me mend se ai mision kërkonte njerëz që janë stërvitur të shërbejnë, duke qenë se padron, madje i paprekshëm, ishte vetë.
Njerëz që shërbejnë, do të thotë - skllevër pa atdhe. Dhe jo vetëm kaq. Mbase edhe shtetrrënues.


Ndërkaq Kosova kishte nevojë për njerëzit që do ta trajtonin si atdhe, madje si atdhe të vetëm. Dhe këta nuk kanë munguar gjatë gjithë historisë së saj. Përndryshe, si do të bëhej çështje për t'u zgjidhur?

As sot nuk mungojnë dhe është koha të japin energjinë edhe mirëkuptimin edhe dashurinë e tyre, në mënyrë që të kalohet nyja e turpshme e Gordit.

Shkruan : Flori Bruqi : Vrasja e Haki Tahës dhe heshtja e turpshme e shqiptarëve

Kërko brenda në imazh                     Vrasja e Haki Tahës dhe heshtja e turpshme                                     Haki Taha, u lind n...