Vështrim i librit “Dodona ndodhet në Dëshnicë të Përmetit III”

VENDNDODHJA E DODONËS PELLAZGE 

Libri studimor shkencor “Dodona ndodhet në Dëshnicë të Përmetit III”, që po i paraqitet lexuesit është vazhdim i dy librave të mëparshëm të tij, të botuara në vitin 2011 dhe 2016. Teza e studiuesit Kujtim Mateli është se Dodona nuk ndodhet në Jugperëndim të Janinës ku është pretenduar deri më sot nga Konstandin Karapanos dhe e pranuar nga disa institucione shkencore brenda dhe jashtë Shqipërisë. Ajo nuk është as në Tomorin e Beratit e pretenduar nga disa dijetarë shqiptarë, por në Dëshnicë të Përmetit. 

 

Në librin e parë, botim i vitit 2011, autori pasi ka hulumtuar gjatë, në një periudhë gati 10-vjeçare, pasi ka grumbulluar një material të pasur për vendndodhjen e Dodonës, arrin në përfundimin se Dodona nuk ndodhet në luginën e Carakovistës, në jugperëndim të Janinës. Dëshmitë që e bindin autorin se Dodona ndodhet jashtë kësaj lugine, janë kryesisht tri: 

-Orakulli i Dodonës, sipas dëshmive të autorëve të antikitetit, ndodhej ndanë lumit me emrin Dodon. Në luginën e Carakovistës nuk ekziston lumi.  

-Dodona ndodhet në shpat të malit Tomar. Dodona e luginës së Carakovistës, jo vetëm nuk ndodhet në shpat të malit të kësaj lugine që është mali Uliçka, por as në rrëzë të tij. Ky qytet ndodhet në krahun e kundërt të luginës, në kodrat e Kozmirasë.  

-Autorët e antikitetit thonë se Dodona ndodhet në veri të Epirit, kurse lugina e Carakovistës në jugperëndim të Janinës, ndodhet në mes të Epirit. 

Të tri këto grupe dëshmish e orientuan studiuesin Kujtim Mateli ta kërkojë Dodonë jashtë luginës së Carakovistës. Si pikë referimi mori autorët e antikitetit që e nxjerrin Dodonën në veri të Epirit. Segmenti verior i Epirit ku mund të kërkohej Dodona është lugina e lumit Drinos deri në grykëderdhjen e tij në Vjosë dhe Lugina e Sipërme e Vjosës apo lugina e Përmetit. Lugina e Drinos që është një pjesë e rrethit të Gjirokastër dhe një pjesë e rrethit të Tepelenës, sipas të gjitha burimeve historike ka qenë tokë e Kaonisë. Lugina e Përmetit ka qenë tokë e Molosisë. Një grup autorësh të antikitetit thonë se Dodona ndodhej në veri të Epirit në tokën e Molosisë. Atëherë për autorin mbetej vetëm lugina e Përmetit ku duhej kërkuar Dodona. Disa autorë të antikitetit japin këto të dhëna që përcaktojnë topografinë e Dodonës, mbi bazën e të cilave duhej kërkuar dhe gjetur Dodona: 

-Qyteti dhe tempulli ndodhet në shpat të malit. 

-Përballë tyre ndodhej fusha Hellopia, ku kullotnin tufa gjedhësh të shumtë. 

-Ndanë këtij vendi kalon lumi Dodon dhe që gjatë rrjedhës së tij ka qenë orakulli i lisit të shenjtë që realizohej nga fëshfërimat e gjetheve të lisit dhe lëvizjet e erërave. Në të tre malet e këtij vargmali Trebeshinë-Dhëmbel-Nemërçkë, që plotësojnë kushtin se ndodhen në veri të Epirit, në tokën e Molosisë, nuk ka asnjë vend tjetër që të ndodhet një qytet në shpat të ndonjërit prej këtyre maleve ku të ndodhen rrënojat e ndonjë qyteti. I vetmi vend që i plotëson këto kushte është lugina e Dëshnicës ku ndodhet lumi, pranë të cilit ishte orakulli i lisit; qyteti në shpat të malit, në perëndim të qytetit të Këlcyrës ku ndodhet qyteti antik me më shumë se 600 rrënoja dhe sipër këtij qyteti antik, kalaja antike si vendndodhje e tempullit dhe e orakullit të pëllumbave. 

Për autorin nuk ka as më të voglin dyshim se Dodona qytet dhe tempull ndodhet në perëndim të qytetit të Këlcyrës, kurse orakulli i lisit përgjatë lumit të sotëm Dëshnica, ku ndanë lumit ndodhen pyje të shumtë të lisit dhe vende moçalore. Pas botimit të librit të parë, autori iu përvesh punës për të sqaruar opinionin publik dhe atë shkencor që ende vazhdonin të besonin se Dodona ndodhej në luginën e Carakovistës.

Në librin e dytë autori i është përgjigjur pyetjes: nëse autorët e antikitetit e vendosin Dodonën në veri të Epirit në tokën e Molosisë, gjetjet në luginën e Carakovistës a e vërtetojnë ekzistencën e Dodonës atje? Autori e ka përkthyer Karapanon në shqip, si dhe mjaft autorë të tjerë pas tij. Një kujdes të veçantë u ka kushtuar ekspeditave arkeologjike të kryera nga Evangjelides në vitin 1935 dhe Sotiros Dakaris që e ka mbrojtur ekzistencën e Dodonës në luginën e Carakovistës. 

     Dy janë çështjet mbi të cilat e ka ndërtuar librin e dytë.  

Çështja e parë ka të bëjë me jetëgjatësinë e këtij qyteti në luginën e Carakovistës që është pretenduar si qytet i Dodonës nga Karapanos dhe pasuesit e tij.  Jetëgjatësia e këtij qyteti nuk e kapërcen segmetin kohor të dy shekujve. Evangjelides thotë se ky vend i shenjtë (i pretenduar Dodona) nuk ka gjetje arkeologjike që ngjiten përtej shekullit të V, para erës sonë. Aty nuk ka as gjetje arkeologjike që i përkasin periudhës së pushtimit romak apo krishtërimit, sepse Dodona ka ardhur deri në shekullin e V (të erës sonë) si faltore pagane dhe më vonë qendër peshkopale në Epirin e Vjetër. Sotiros Dakaris e përcakton më qartë segmentin kohor të ekzistencës së këtij qyteti. Në konferencën shkencore të mbajtur nga 22-25 tetor të vitit 1984 në Francë, mbi Ilirinë e Jugut dhe Epirin antik, faqe 73-75, Dakaris jep këto të dhëna: Vendi i shenjtë i epirotëve ishte qendër e Aleancës Epirote (343/2 deri në vitin 234/3) dhe më vonë Koinion i Epirit (234/3 deri në vitin 168). Dakaris që e pretendon këtë vend si qytetin e Dodonës, nuk jep në këtë konferencë asnjë të dhënë që ky qytet kishte jetëgjatësi përtej mesit të shekullit IV para erës sonë, duke u përputhur në këtë mënyrë me arkeologun e mëparshëm Evagjelides. Nuk solli as të dhëna për periudhën e pushtimit romak, pas vitit 168 para erës sonë. Sipas Dakarit jetëgjatësia e këtij qyteti është i barabartë me ekzistencën e institucioneve epirote. Në të vërtetë ky është qyteti që Aleanca Epirote, në fillim të krijimit të saj, ngriti këtë qytet ku do të mblidheshin përfaqësuesit e zgjedhur të popullit dhe gjithë struktura organizative për të bërë të mundur funksionimin e Aleancës Epirote.  

Çështja e dytë që studiuesi Kujtim Mateli kërkon të provojë është se gjetjet arkeologjikevërtetojnë ekzistencën e Hyjnisë Di Naios, kurse në Dodonë sipas burimeve historike nderohej Di Dodonen. Në të njëjtën kohë nuk ka asnjë mbishkrim që të vërtetojë se ky qytet i përket qytetit të Dodonës. Në përfundim autori thotë se numri i gjetjeve arkeologjike që do të mundnin të vërtetonin se ky qytet i luginës së Carakovistës i përket Dodonës është zero.

 

Libri i tretë që po përgatitet për botim ka të bëjë me dëshmitë e autorëve antikë që e vendosin Dodonën në kufijtë e Ilirisë. Ky grup autorësh e vendos Dodonën në afërsi të Apolonisë ilire dhe konkretisht në kufijtë e Atintanisë. Këto dëshmi e mbyllin ekzistencën e Dodonës në jugperëndim të Janinës, por lenë të hapur një shteg tjetër: a është Dodona në Tomorin e Beratit? Ky shteg mbetet i hapur për arsye se në afërsi të Apolonisë, nuk mund të thuhet për Dodonën në Jugperëndim të Janinës, por Tomori i Beratit është pjesë e maleve që përfshihen në afërsi të Apolonisë. Autori e merr në  konsideratë Dodonën në malin e Tomorit që ka mbështetës të shumtë në Shqipëri. Në këtë libër vërtetohet përse ajo nuk mund të jetë në malin e Tomorit.  

Autorët antikë thonë se Dodona ndodhet në veri të Epirit, në tokën e Molosisë pellazge, Tomori i Beratit ndodhet në tokën e Ilirisë, i rrethuar nga fiset ilire të parthinëve dhe dasaretëve. Në ndarjen administrative të periudhës romake: Epir i Vjetër dhe Epir i Ri, që përfshinte trojet ilire afërsisht me rrjedhën e lumit Mat, Dodona përfshihej në Epirin e Vjetër me qendër Aktia Nikopolin (Preveza e sotme), kurse Berati (në atë kohë me emrin Pulheriopolis) përfshihej në Epirin e Ri me qendër Durrësin. Rrjedhimit dhe Tomori i Beratit ka qenë pjesë e Epirit të Ri. Autorët e antikitetit i njihnin mirë fiset ilire nga ato pellazgo-epirote, ku bënte pjesë dhe Molosia. Nëse Dodona do të ishte në Iliri ata nuk do të thoshin Dodona pellazge, por Dodona ilire. Përderisa dëshmitë e tyre vërtetojnë se Dodona ishte pellazge dhe në tokën e Molosisë, do të thotë se Dodona nuk ishte në Tomor të Beratit që ishte pjesë e Ilirisë dhe pjesë e fiseve të parthinëve dhe dasaretëve ilirë.
Disa autorë modernë mundohen që Atintaninë, të cilën Skylaks Karadiensis e vendos në kufijtë e Dodonës kërkojnë ta shtrijnë nga kufijtë e Apollonisë deri në Jugperëndim të Janinës. Si perfaqësues të këtij grupi, studiuesi Kujtim Mateli sjell autorin helen Hatzopoulos, M.B., i cili në konferencën shkencore mbajtur në Francë (25-27 tetor 1990), shtron tezën se fisi i atintanëve shtrihej nga kufijtë e Apollonisë deri te liqeni i Janinës, duke dashur të përputhë njërën nga dëshmitë e autorëve të antikitetit me të ashtuquajturën Dodonë në jugperëndim të Janinës. Kjo përpjekje tregon se ata që e mbështesin tezën se Dodona ndodhet në luginën e Carakovistës ndodhen në vështirësi provash për ta vërtetuar ekzistencën e Dodonës në Jugperëndim të Janinës.  

Sipas Hatzopoulos, M. B., Atintania shtrihet nga kufijtë e Apolonisë duke përfshirë Mallakastrën dhe Tepelenën e sotme në të djathtë të Vjosës, gjithë luginën e Drinos që i përket rrethit të sotëm të Tepelenës (në grykëderdhjen e tij), gjithë luginën e Drinos që i përket rrethit të sotëm të Gjirokastrës, pastaj gjithë territorin deri te liqeni i Janinës. Po kjo vjen në kundërshtim me autorët e antikitetit që luginën e Drinos e kanë përcaktuar si tokë të Kaonisë.  Kështu Klaud Ptolemeu dhe Stefan Bizantini e japin Antigonenë që ndodhet në luginën e Drinos si qytet të Kaonisë së Epirit. Tit Livi i jep ngushticat e Antigonesë si tokë të Kaonisë. Mbështetur mbi këto dëshmi një shumicë e autorëve modernë si: Hammond N.G. L., Pierre Cabanes, Chryseis Tzouvara-Souli e japin luginën e Drinos si tokë të Kaonisë.  

 Akademia e Shkencave e Shqipërisë e kundërshton shtrirjen e Atintanisë deri te liqeni i Janinës. Në librin që mban autorësinë e saj “Historia e popullit shqiptar I”, lugina e Drinos jepet si tokë e Kaonisë, kurse lugina e Përmetit si tokë e Molosisë. Që do të thotë, se shumica e dijetarëve të ditëve të sotme kanë të njëjtin mendim se Atintania ndodhet në të djathtë të Vjosës, që u përket rretheve të Mallakastrës dhe Tepelenës në të djathtë të Vjosës. Edhe kjo përpjekje që është bërë nga autorët helenë për t`i dhënë Dodonës së Carakovistës një dëshmi nga autorët antikë, mbeti një përpjekje e dështuar dhe siç thotë studiuesi Kujtim Mateli numri i dëshmive të autorëve antikë që e vendosin Dodonën në luginën e Carakovistës është zero. Tre libra në kërkim të vendodhjes së Dodonës provuan qartësisht se Dodona nuk ndodhet në jugperëndim të Janinës, por në Dëshnicë të Përmetit, konkretisht në perëndim të qytetit të Këlcyrës (qytet dhe tempull) dhe përgjatë lumit të Dëshnicës (orakulli i lisit të shenjtë). Me përcaktimin e vendodhjes së Dodonës do të kemi mundësinë të hapim porta të reja për të depërtuar në origjinën e identitetit tonë pellazgo-ilir. 

Në përfundim mund të themi se me prova të shumta Kujtim Mateli ka vërtetuar qartësisht se vendodhja e Dodonës nuk është në jugperëndim të Janinës, as në Tomorin e Beratit, por në rrethin e Përmetit, në perëndim të qytetit të sotëm të Këlcyrës, në shpat të malit Trebeshinë 

 

Akademik Prof. Dr. Flori Bruqi, PD.H,  

Drejtor për marrëdhënie me publikun pranë Akademisë Shqiptaro-Amerikane  të  Shkencave dhe Arteve me seli në New York SHBA.

Biografia e autorit

 

KUJTIM MATELI

 

Kujtim Mateli, u lind në Mazhan të rrethit të Përmet të Shqipërisë, më 15.06.1951. Fakultetin Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, e kreu në Elbasan 1985-1990. Më fillim ka punuar mësues në rrethin e Përmetit dhe në Tiranë, ku jeton aktualisht. Krijimtarinë letrare e ka filluar në vitet e `70-ta dhe në fillim të 1980-të, ka botuar ciklin e parë me poezi në gazetën “Drita” dhe në vijim ka botuar vazhdimisht në opuset qendrore të shtypit dhe atë lokal, ese, komente dhe kritikë letrare. Ka botuar vëllimin poetik “Kur mendon për të tjerët” në vitin 2009. Një publicitet të veçantë krijimtarisë së tij e ka dhënë revista “Metafora” organ i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, ku ka qenë i pranishëm pothuaj në çdo numër të saj. Është i pranishëm në veprimtaritë letrare që zhvillohen në Shqipëri, por dhe në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut. Klubi i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve “Naim Frashëri” në Përmet, e ka vlerësuar me Çmim të Parë në vitin 2017, për vëllimin poetik “Qetësojmë shpirtin e trazuar”.

Fusha e dytë e studimeve të tij ka të bëjë me historinë e antikitetit dhe konkretisht me identitetin e Dodonës dhe vendodhjen e saj. Në vitin 2001 i është përkushtuar Dodonës pellazge, materialet e së cilës do t`i përmbledhë në tri libra, me mbi 20 vjet studim.

“Dodona ndodhet në Deshnicë të Përmetit, I” 2011

“Dodona ndodhet në Deshnicë të Përmetit, II”, 2016

“Qetësojmë shpirtin e trazuar” (poezi), 2017.

Librat e tij kanë qenë objekte edhe i studiuesve të huaj, siç është kërkuesi shkencor Gilles De Rapper, anëtar i French National Centre for Scientific Research.

Për ta sensibilizuar opinionin publik ka dhënë disa intervista në shtypin e shkruar dhe disa emisione televizive. Televizioni “Planet” në vitin 2013 realizoi një dokumentar 40 minutash, në lidhje me studimin e tij për Dodonën.

Fusha e tretë e punës së tij ka qenë dhe publicistika. Është një numër i konsiderueshëm artikujsh që paraqesin realitetin shqiptar në këto vitet e fundit ku mund të përmendet shkrimi: “Albanologut Milan Shuflaj, emrin dhe gjakun ia ruan Shqipëria”, botuar në disa gazeta, ku pasqyrohet dhe kontributi i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane.

 

Prishtinë, 02.02.2021                                                                                Flori Bruqi  

 

 

Lindita Kardaku : Oficeri shqiptar flet për luftën në Kosovë, tregon kush mund të jetë dëshmitarë në Speciale

Oficerat e Republikës së Shqipërisë që ndihmuan në luftën çlirimtare të Kosovës ndahen në dy grupe: grupi i parë janë ata që ndihmuan në ngritjen e qendrave stërvitore në Shqipëri dhe përgatitën (stërvitën) vullnetarët që vinin nga Kosova dhe diaspora për të shkuar në atë luftë. Ky grup ka filluar herët, qysh në fillim të viteve ’90-të. Profesioni i oficerit, ndoshta në pamje të përgjithshme kuptohet se ai vetëm urdhëron dhe ushtarët zbatojnë. Por jo, nuk është ashtu. Oficeri është një mësues shumë më ndryshe nga profesioni i mësuesit. Mësuesit e çdo niveli shkollor bëjnë diferencimin e nxënësve në fund të vitit mësimor, dikë e vlerësojnë shkëlqyeshëm, dikë mesatar, dikë mjaftueshëm e dikë e lenë përsëritës të vitit mësimor. Ndërsa oficeri duhet t’i mësoi e t’i përgatisë praktikisht të gjithë ushtarët njësoj, sepse të gjithë do të hidhen njëherësh në sulm, apo të gjithë së bashku do të veprojnë për të mbrojtur pozicionin dhe rajonin e mbrojtjes, dhe kur ta lypi nevoja të dinë të tërhiqen në rregull por ama të gjithë së bashku e me rregull duke mbrojtur njeri-tjetrin. Kështu që oficeri është i detyruar të udhëhiqet nga parimi: Shihni si bëj unë, dhe ejani ta bëjmë së bashku, pasi njeriu mëson më mirë duke vepruar. Këtë detyrë e kryen oficerat që përgëtitën vullnetarët e UÇK-së në qendrat stërvitore për në luftë, duke zhvilluar stërvitje një mujore, dy mujore por ka pas raste edhe më shumë por edhe më pak, në varësi nga situata në Kosovë. Kur u angazhua NATO në luftë, atëherë në përgatitjen e vullnetarëve që vinin me shumicë nga Perëndimi, përfshi edhe SHBA, u angazhua e gjithë shkolla e Bashkuar e Oficerave duke i stërvitue vullnetarët e lirisë në Feken (Mali me Gropa) dhe në Burrel. Grupi tjetër i oficerave ishim ne që u futëm brenda në Kosovë para se të angazhohej NATO-ja, por ishim shumë pak, vetëm 5 veta Dy prej oficerave kanë rënë dëshmorë, Indrit Cara nga Kavaja dhe Tahir Sinani nga Tropoja. Dëshmori nga Tropoja Tahir Sinani ishte Komandant i Zonës së Dytë Operative “Pashtriku”, dëshmori tjetër Indrit Cara nga Kavaja ishte komandant i kompanisë autonome të ruajtjes së SHP të UÇK, Adem Shehi – komandant i Br.153 e zonës Operative të Llapit, Bardhyl Tahiri shefi i xhenjos (inxhinierisë) në SHP të UÇK, dhe unë që detyrë kryesore pata mbajtjen e bashkëveprimit të UÇK me aviacionin e NATO-s si dhe zv. i Shefit të Shtabit. Por pati edhe vullnetarë ushtarë të thjeshtë që patën shkuar shumë më herët para nesh në Kosovë, disa prej të cilëve kanë rënë dëshmorë. Ne, oficerat dhe vullnetarët e tjerë nga Shqipëria që shkuam vullnetarë në atë luftë çlirimtare, nuk bëmë asgjë të veçantë, veçse detyrën tonë si ushtarë të kombit. “Të luftosh për kombin jashtë çdo strukture shtetërore, -ka thënë Faik Konica- është një virtyt i lartë që mund të vjen vetëm nga një vetëdije e lartë”. Si ju kujtohet juve ajo luftë, si ishte të luftoje bashkë me shqiptarët e Kosovës kundër makinerisë vrastare serbe? Ne atje gjetëm kolegë shqiptarë që kishin mbaruar shkollat ushtarake të Federatës Jugosllave dhe shumë shpejt u bëmë njësoj. Lufta, flas se si e kam konceptuar unë, e kthen oficerin në gjysëm perëndi, pasi të gjithë vartësit që ti komandon e që janë me dhjetra, qindra e mijëra, sytë i kanë tek komandanti, tek oficeri, atij i kanë besuar drejtimin dhe jetën e tyre, tek ai e kanë mbështetur fatin, si dhe te mësimet që ai u ka mësuar ÇFARË të bëjnë në çdo situatë, KUR ta bëjnë, kurse se SI do ta bëjnë, varet po nga aftësitë profesionale që ua ka kultivuar po ai oficer. Lufta është luftë, ajo nuk është lojë shahu, ku ke kohë të mendohesh për të bërë lëvizjen e duhur, por përkundrazi, vlerësimin e situatës dhe marrjen e vendimit duhet t’i realizosh brenda pak sekondash, ndryshe je i vrarë ti, si epror në radhë të parë, dhe gjithë vartësit e tu. Kështu që lufta kërkon të dish si të luftosh, të njohësh temperamentin dhe karakterin e çdo vartësi, të njohësh armët që ke në përdorim dhe taktikën e tyre, të njohësh mirë armikun që e ke përballë, pasi po nuk e njohte armikun siç njeh forcat që ti komadon, fitoria është gjysëm për gjysëm, s’dihet se cila palë fiton. Në luftë, pas mënçurisë, guximi dhe trimëria janë thelbësore. Në luftë sakrifikohen që nga ushtari më i thjeshtë e deri të komandanti më i lartë i ushtrisë për të mbijetuar populli dhe për t’u mbrojtur atdheu. Ju keni të drejtë kur shprehni kuriozitetin tuaj se “si ishte të luftoje bashkë me shqiptarët e Kosovës”? Ndoshta nuk do të ma merrni për propagandë, por sa herë më ka rënë rasti të ndodhesha në vijë të parë të frontit së bashku me kolegët kosovarë oficerë dhe atje, në transhe, kur më duhej të udhëzoja apo të plotësoja ndonjë koleg se si duhej vepruar në këtë apo atë rast, dhe luftëtarët e thjeshtë nga dialekti e kuptonin menjëherë që unë isha nga Shqipëria dhe aq më shumë që flisja me dialektin e Toskërisë, pyesnin kolegët kosovarë se nga është ky oficeri, dhe kur ata u thoshnin se është nga Gjirokastra, ata harronin që u vinin plumbat përballë, dhe shtyheshin kush e kush të më prekte qoftë edhe pak me dorë. U ngrihej morali në një mënyrë që nuk di se si ta shpjegoj, pasi ka gjasa të mos më besoni. Ata thoshnin: Ka ardhur Shqpnianë luftë!, dhe nuk e peshonin fare rrezikun. Kur u përsërit për herë të dytë kjo pyetje në një front tjetër, pyeta kolegët kosovarë, se pse ky lloj reagimi? Dhe u befasova kur më treguan se në Kosovë ishte bërë propagandë nga shumë intelektualë por edhe parti, se Jugu i Shqipërisë nuk e do Kosovën, janë me Greqinë. Nuk po zgjatem shumë në këtë pikë se do të thonë sikur bëj propagandë, por kjo është e vërteta. Çfarë pat në fushat dhe malet e Kosovës në atë kohë, masakrat, vrasjet, shkatërrimet? Kur hyra unë në Kosovë, ditëtët e para të muajit mars 1999, duke kaluar në këmbë nga malet e Sharrit, rrethinat e Kaçanikut, malet e Jezercës, Topillë, Budakovë, Pagarushë, malet e Berishës, ku ndodhej Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së, shumicën e fshatrave i pashë të djegura, thuajse të rrafshuara dhe sa më shumë shihja, aq më shumë më shtohej urrejtja kundër armikut. Armikun po nuk e urreve, nuk e lufton dot. Masakra nuk më ka rënë rasti të shoh, por varre masive – po. Po do të thoni ju se në luftë shkohet për të vrarë ose të vritesh. Nuk është plotësisht ashtu. Në luftë shkohet me bindjen se do e çlirosh atdheun dhe do kthehesh i gjallë. Po mendove vdekjen, nuk të bëjnë këmbët të shkosh në luftë. Është e vërtetë që vetëm në luftë lejohet të vrasësh, sepse në luftë asksh nuk vret nga urrejtja për X apo Y, nga zilia apo për të larë hesapet e veta, por të gjithë e bëjnë sepse kërkohet nga bashkësia, nga kombi yt. Si e përjetuat çlirimin e Kosovës dhe largimin e trupave serbe? Atë përjetim e ndjeva kur lufta u ndërpre dhe luftëtarët fluturonin nga gëzimi që forcat serbe po largoheshin dhe Kosova u çlirua. Ata nuk gjenin mënyrë se si ta shprehnin dhe unë rrija dhe i shikoja me ngazëllim, por nuk merrja dot pjesë në euforinë e tyre. M’u afrua një koleg dhe më pyeti: Shpëtim (emri i luftës), pse rri si i habitur dhe nuk përzihesh në këtë ngazëllim? Dhe unë i thashë: Tashti, këto momente ndoshta po e kuptoj se sa e rëndësishme dhe ëndërrore qenka LIRIA. Unë kam lindur në liri dhe vij nga liria, prandaj e kam të vështirë ta kuptoj këtë lloj ngazëllimi dhe po befasohem. Si e gjykoni dërgimin e krereve të UÇK-së në Hage? Sa e dëmshme është për luftën e Kosovës për liri dhe pavarësim nga Serbia? Unë gjatë luftës katër mujore, mars-qershor 1999, nuk kam psur kohë as të flija e jo më të më shkonte mendja se mund të ndodhnin ngjarje të tilla që i kam dëgjuar veç një a dy vjet pas lufte! Shkuarja e bashkëluftëtarëve të UÇK-së në atë gjykatë speciale, më rikrijoi ndjenjat ngjethëse kur ishim të detyruar t’u mbyllnim sytë shokëve që na i merrte plumbi. Bazuar në akt-akuzën e asaj Gjykate Spciale, ku thuhet se e gjithë hierarkia komanduese e UÇK-së, prej komandantit të Shtabit të Përgjitshëm dhe deri te ai i togës së fundit sipas rreshtimit organik të UÇK-së, do të merren në pyetje si të akuzuar apo dëshmitarë, për gjoja krimet që kanë bërë në luftë ata apo vartësit e tyre, ndërkohë që pala, e cila vrau dhe dogji gjithë Kosovën, e cila vrau 11.840 shqiptarë të pafajshëm, prej të cilëve 1.392 fëmijë deri në 18 vjeç, 296 fëmijë deri në 5 vjeç, 1.739 femra, 1.882 të moshuar mbi moshën 65-vjeçare dhe 5081 të moshave 19-64 vjeçë, prej të cilëve 1.450 ende janë të pagjetur, dhe të gjithë këta të vrarë u groposën në mbi 530 varreza masive, për të cilat Presidenti Bill Klinton më 12 prill 1999 tha: “Historitë që po dëgjojmë janë vërtetë të tmerrshme: forcat serbe mbledhin fshatarët shqiptarë në grupe, i vrasin ata me armë automatike dhe u vënë zjarrin”; u dhunuan 20.400 femra shqiptare; u dogjën dhe shkatërruan 100.589 shtëpi, banesa e objekte të ngjashme; u dogjën 358 shkolla; u dogjën 71 zyra institucionesh; u dogjën 30 shtëpi kulture, 93 biblioteka publike, 123 objekte shëndetësore; u dogjën 215 objekte fetare të besimit myslyman (xhami, teqe, tyrbe); u dogjën Arkivin e Bashkësisë Islame ku ishin dokumente prej shekullit XV; u dogjën 5 kisha katolike; u- dogjën 88.101 objekte ekonomike shtetërore e private ndihmëse; u therrën dhe dërguan në Serbi 70 % të të gjithë gjesë së gjallë (lopë, dhi, kafshë ngarkese) etj., dhe Serbia trajtohet si viktimë e asaj lufte, natyrisht që diçka e keqe paralajmërohet për Kosovën. Më vjen keq që ka edhe shumë shqiptarë që ngazëllehen dhe deklarojnë pa pikë përgjegjësie se kinse janë vrarë nga UÇK-ja dhe komandantët e saj 100 shqiptarë anëtarë apo kuadro të LDK-së pa dhënë asnjë dëshmi publikisht, por fshehtas, përmes Serbisë, e cila ka çuar 50 mijë faqe me shpifjet e kësaj kategorie shqiptarësh dhe serbësh, gjë që për mua janë shantazhistë. A e dini ju se çështë shantazhi? Po u kujtoj çfarë thotë Balzaku: “Shantazhi është një nga vrasjet më të poshtra; ajo është një krim shumë më i neveritshëm se vrasja; vrasësi ka nevojë për një kurajo të tmerrshme, ndërsa shantazhisti – jo”. Çfarë është Kosova për ju? Kosova është Shqipëri. Shumë intelektualë e politikanë shqiptarë në Kosovë dhe shumë të tjerë kosovarë që kanë lindur e jetuar në Republikën e Shqipërisë, deklarohen shpesh se “Enveri, me demek Shqipëria, e shiti Kusovën”. Unë u shtroj atyre pyetjen: Pse nuk erdhët t’ia merrnit Serbisë atë që i kishte “shitur” me pa të drejtë dikur Shqipëria? Dyshoj se një pjesë e tyre ka gjasa të jenë dëshmitarë shantazhistë të fshehur për ato gjoja vrasje nga UÇK-ja. Nuk mendoj se duhet shtuar diçka më shumë thënies së Konicës që ua theksova më lartë. Por, të jeni të sigurtë, se gjithkush që shkon në luftë çlirimtare, shkon për vlera shpirtërore, do të ketë gjithnjë kundër patriotët e “flaktë” si dhe ata që janë patriotë për hir të portofolit, por që shpesh njëri dhe tjetri janë të mishëruar tek i njëjti person. Si ishte bashkepunimi me NATO-n? Bashkëpunimi me NATO-n filloi në mbasditen e 23 marsit 1999 dhe përfundoi në 20 Qershor 1999, kur përfunduam bisedimet me Gjeneralin Xhekson, i cili ishte caktuar Komandant i forvave të KFOR-it. Për fatin e keq tonin, deri në datën 18 prill vetëm dy herë aviacioni i NATOs mundi të godiste forcat serbe që vepronin në terren dhe ndesheshin me forcat tona, që ne ua jepnim regullisht ndodhta edhe 10 herë në ditë. Kjo për shkak të kushteve shumë të këqia meteorologjike, binte shi e borë parreshtur dhe retë ishin shumë të ulta, aviacioni (piloti) nuk mund t’i shihte e t’i godiste forcat serbe në terren, por megjithatë godiste objektet statike ku ishin fshehur municionet, karburantet, kazermat dhe qendrat drejtuese të ushtrisë serbe që ne ua jepnim përmes faksit satelitor, të cilët nuk mundej t’i bllokente Serbia, me përjashtim të disa rasteve. Atëherë ne i kalonim përmes lidhjeve në Tiranë, por kuptohet që edhe ka pas ndonjë rast që vjetëroheshin të dhënat. Në të gjitha ditët e tjera prej 18 prillit e deri në fund të luftës komunikimi ka qene perfekt midis të dy palëve.

Presidenti Francez, Emmanuel Macron, i kërkoi Bashkimit evropian të ndihmojë fqinjët e tij evropianë në garën për të siguruar vaksinat anti-covid, gjatë një takimi në Paris me presidentin serb, Aleksander Vuçiç.

 

  

Presidenti Francez, Emmanuel Macron, i kërkoi Bashkimit evropian të ndihmojë fqinjët e tij evropianë në garën për të siguruar vaksinat anti-covid, gjatë një takimi në Paris me presidentin serb, Aleksander Vuçiç.

Duke folur nga pallati i Elizeut, Macron tha se Franca dhe Evropa mund të kishin qenë më shumë të pranishme në krah të Serbisë, në një reagim të dukshëm ndaj kritikave të mëparshme nga Vuçiç, që tha javën e shkuar se ai kishte pritur më shumë mbështetje nga BE.

“Unë mendoj se si evropianë, ne duhet të kishim qenë më efikas në këtë pikë. Dhe ky është edhe vullneti i kancelares Merkel, presidentes Von der Leyen, etj. Ne do të vazhdojmë të përshpejtojmë ritmin në mënyrë që të gjendemi në krah të popullit serb dhe popujve të tjerë të rajonit”, tha Macron.

Kritika për mbështetjen e munguar të BE për sa i takon vaksinave për Ballkanin, ka pasur edhe nga liderë të tjerë rajonalë, përfshirë kryeministrin shqiptar, Edi Rama.  Serbia ndërkohë e ka nisur fushatën e vaksinimit muajin e kaluar, me vaksinën kineze Sinopharm. Temë diskutimi në takimin në Paris, ishte ndërkohë edhe Kosova. Macron tha se në dialogun mes Prishtinës dhe Beogradit, është e rëndësishme që të arrihet një zgjidhje për të cilën bien dakord të dyja palët ndërkohë që Vuçiç pranon se marrëdhënia Kosovë-Serbi nuk është aspak e lehtë.

“Nuk është një çështje e lehtë për ne. Unë mendoj se duhet të bëjmë gjithçka që mundemi për të arritur tek një zgjidhje kompromisi për të dyja palët dhe deri më tani, kjo ka munguar”, tha Vuçiç.

Vuçiç ka pritur në Beograd Presidentin francez, më herët në korrik të 2019, dhe e konsideron atë një mik të Serbisë.

“Nuk e kam tradhtuar Andin…” Në lidhje të fshehtë me Beartin/ Tea reagon sërish: Ja kur e kam nisur me Beartin…

Puntata e sotme e Përputhen i është dedikuar debatit të ditëve të fundit pas bërjes publike të lidhjes së Teas me Beartin , ndërkohë që ajo doli nga Përputhen me Andin.

Historia e Teas dhe Beartit bëri bujë në rrjetet sociale pasi dolën fotografitë teksa shkëmbenin puthje pasionante.

Diskutimet në studio:

Ana: Unë e kam thënë që si kam besuar kurrë atyre, megjithëse këto kohet e fundit i shihja më shumë në backstage bashkë, kur ne i sulmuam ata ishin më afër. Mbase kjo ishte loje e tyre si jashtë si në studio meqë publiku i donte bashkë.

Maris: ne takimet e para mes tyre na pëlqyen, po kur bëri takimi me Beartin, ne e ndryshuam mendimin, se kur kemi parë këto foto. Unë si kam parë shumë të afërt .

Lediana: mua nuk më janë ndukur si çift, ata e mbulonin njëri tjetrin.

Andi; unë kam pas më shumë dyshime te Tea, se ajo as me mua s’ka qenë e prerë kur i shpreha pëlqimin.

Fatma: Tea poker face, nëse ajo ka qenë e lidhur me Beartin, se di si ai ka pranuar që e dashura e tij të bëj këtë lojë, por më revolton dhe Andi se ai nga fillimi në fund ja bënte nuse, nuse.

Sindi: kam qenë e para që që kam thënë Andi është aktor.

Arjani: unë te lidhja e tyre isha i vetmi që kundërshtoja kur shqiptarët mendonin se ata duheshin, dua të sqaroj se nuk dija asgjë rreth tyre, deri në momentin kur dolën këto. Unë Andit i kisha thënë që ti se shpreh emocionet. Është një dashuri gjithësesi që lindi këtu.

Bora: u kemi bërë ftesë të treve për ballafaqim, Andi nuk donte, Tea tha ndoshta në një moment tjetër, kurse Bearti s’ka kthyer përgjigje.

FOTO GALERI

1/16

Tea ka reaguar sërish pas publikimit të fotove ku shihej duke u puthur me Beartin, nje ish-konkurrent i “Për’Puthen”. Me anë të një videoje në rrjete sociale ajo ka lajmëruar fansat, se meritojnë një shpjegim.

“Meritoni të gjithë një shpjegim, meritoni të gjithë një…”, thotë Tea në videon e publikuar.

Sakaq, Tea dhe Andi, u konsideruan si çifti i parë që doli nga “Për’Puthen”. Ata u shprehen se janë në emision vetëm për njëri-tjetrin dhe nga aty do të largohen për ta vijuar njohjen larg trysnisë së kamerave. Por vetëm pak ditë pasi ata morën këtë vendim, në rrjet u publikuan një seri fotosh, në të cilat, Tea shfaqej duke u puthur me Beartin.

Po në atë mbrëmje ky i fundit, konfirmoi vërtetësinë e fotove dhe shtoi se dashuria e tyre është tejet e pastër. Ndërkohe nga krahu tjetër, Andi, u shpreh tepër i tronditur, duke thënë se fansat meritojnë një shpjegim dhe së shpejti ai dhe Tea do e mundësojnë një gjë të tillë.

“Bëhet fjalë për atë të vërtetë. Unë kam qenë dhe vazhdoj të jem në një lidhje me Beartin. Por jo nuk e kam tradhtuar Andin. Unë dhe Andi kemi vazhduar të qëndrojmë pavarësisht këtyre sikur nuk kishte ndodhur asgjë. Dhe për këtë mbajmë përgjegjësi. Para të gjithë atij publike. Dhe ju kërkoj falje dhe shumë ndjesë. Sa e vështirë është të shprehesh fjalët e duhura. Historia ime me Beartin ka nisur gjatë takimit tek PërPuthen tek ajo mobileri. Na u ngjallë një interes. Unë me të kemi komunikuar pas iku nga Emisioni. Rreth mesit të nëntorit unë vendos që të marr një udhëtim në Kosovë. Edhe për këtë kanë qenë në dijeni për komunikimin dhe udhëtimin një pjesë. Edhe në vazhdimësi gjatë kohës dhe vazhdimit të njohjes tonë. E kam treguar kur shkova në Kosovë. Ndjeja një përgjegjësi morale. Andi ka qenë në dijeni por edhe ai u gjend në këtë situatë. Nuk dinim ç’të bënim ndenjëm dhe pritëm. Dilnim me njëri tjetrin por sdinim c’të flisnim.. Ato ishin rregullat në fund. Jemi munduar që të jemi korrekt me të gjitha. Harruam një gjë shumë të rëndësishme, ndoshta edhe prej moshës apo prej mungesës së informacionit. Si mund të veprosh në këto situata. Ndoshta prej të gjendurit vetëm, harruam që po ju gënjenim juve dhe një popull. Ju që na deshët dhe na suportuar. Duke na vlerësuar ne dhe Andin për personin që është. Pavarësisht. Kemi dashur të largohemi që nga mesi i dhjetorit. Si dy miq shumë të mirë. Dhe në fakt jemi. Secili në drejtimin e vet. Kjo histori u zgjat deri në fund të janarit. Ne vendosëm që të dilnim. Na u sugjerua që të vazhdonim. Nuk po e mbanim dot më. Ndihesha si e burgosur. Erdhi një pikë ku unë vendosa që të jemi të sinqertë me publikun që na ndjek dhe që jetoj me ne gjatë atyre muajve. Kështu që i publikuam ne ato foto që dolën. Me qëllim. Pavarësisht reagimit dhe ofendimeve. Kërcënimeve. Dhe për sinqeriteti jemi duke u dënuar publikisht. Gjithsesi ndjehem e lumtur. E çliruar. Do e jetojmë jetën ashtu sic duam ne.”

1/16

Ish konkurrentja e Përputhen, Tea Trifoni ka thyer heshtjen duke reaguar për herë të parë për lidhjen me Beartin dhe tradhtinë që i bëri Andit pas daljes nga programi.

Me anë të një postimi në rrjetet sociale, në orët e vona të mbrëmjes Tea ka shkruar se: Krimi perfekt nuk Ekziston. Ose t’i vetëm lë prova sepse do që të kapesh.

Mesa duket ajo nuk është penduar, pasi thënien më lart e ka shoqëruar me një foto me dëborë, ku duket se po kalon pushimet me Beartin.

Ndërkohë që përveç postimit në Insta stoy, ajo ka publikuar edhe një koment ku një nga ndjekësi i shkruan: vdeksh nesër, ndërsa ajo ja kthen: si do kishe dëshirë të vdisja o i panjohur.

Ndërsa në një tjetër story ajo ka postuar një poezi të Dritëro Agollit, si mënyrë për të ironizuar më shumë se 500 mijë ndjekës:

“Në vendin tim e në vendin tënd
E shpojnë lakrën, i hedhin mënd.

Në vendin tim e në vendin tënd
Ty te kruhet, tjetrit i dhëmb.

Në vendin tim e në vendin tënd
Hënën si petull e pjekin në shkëmb.

Në vendin tim e në vendin tënd
Një i çmendur, një vend e çmend.”

Ndër të tjera Tea ka zgjedhur tu përgjigjet edhe disa komentuesve, duke zbuluar se gjyshi i saj e dinte për lidhjen me Beartin.

1/17

Nga Flori Bruqi : Vendosja e marrëdhënieve diplomatike me Izraelin thyen bllokadën e njohjeve tepublikës së Kosovës

  

Ambasada turke në Prishtinë e kundërshtoi hapjen e ambasadës së Kosovës në Jerusalem.

“Nga postimet në mediat sociale të ish  presidentit të Kosovës Hashim Thaçi, kryeministrit prof.dr.Abdullah Hoti dhe ministres të Punëve të Jashtme Meliza Haradinaj-Stublla është kuptuar se përveç njohjes reciproke të Kosovës dhe Izraelit, një angazhim është bërë edhe nga Kosova për të hapur një Ambasadë në Jerusalem. Është zhgënjyese që një hap i tillë, i cili do të përbënte një shkelje të qartë të së drejtës ndërkombëtare madje të merret në konsideratë nga autoritetet e Kosovës”, thuhet në postimin e saj në FB.

Turqia, thuhet më tej, si një nga vendet e para që njohu Kosovën, e që gjithashtu ka siguruar një mbështetje të madhe për përpjekjet drejt njohjes ndërkombëtare të këtij vendi që nga fillimi, nuk e sheh të drejtë që ky proces të ndërtohet në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare dhe veçanërisht mbi vuajtjet e popullit palestinez, territoret e të cilit janë nën pushtim.

“Është theksuar vazhdimisht nga rezoluta të ndryshme të OKB-së që konflikti palestinez mund të zgjidhet vetëm përmes krijimit të një shteti të pavarur, sovran dhe të afërt të Palestinës bazuar në kufijtë e vitit 1967 me Jerusalemin Lindor si kryeqytet”, vazhdon njoftimi. Ambasada i bëri thirrje lidershipit kosovar të veprojë në përputhje me këto rezoluta dhe të frenohet  siç thuhet aty, nga veprimet që do të dëmtonin statusin historik dhe ligjor të Jerusalemit dhe që do të parandalonin që Kosova të njihet nga shtetet e tjera në të ardhmen.(FB)

****************  

Është zyrtarizuar njohja e Kosovës nga Izraeli.

Kosova dhe Izraeli kanë vendosur marrëdhënie diplomatike përmes nënshkrimit të memorandumeve të bashkëpunimit mes Ministrive të Jashtme për konsultime politike dhe për bashkëpunim zhvillimor.

Marrëveshja e njohjes së Kosovës nga Izraeli u nënshkrua nga ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Republikës së Kosovës, Meliza Haradinaj-Stublla dhe homologu i saj hebre, Ministri i Punëve të Jashtme të Shtetit të Izraelit, Gabriel Ashkenazi.

Këtë bashkëpunim e mirëpritën dy homologet, Meliza Haradinaj-Stublla dhe Gabriel Ashkenazi.

Kryediplomatja kosovare tha se me vendosjen e këtyre marrëdhënieve diplomatike Kosova po hynë në një etap të re.

Njohja e ndërsjelltë mes Kosovës dhe Izraelit, është arritur më 4 shtator të vitit 2020.

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Avdullah Hoti ka thënë se me vendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Izraelin, shteti i Kosovës, shënon konsolidim në arenën ndërkombëtare duke krijuar miq edhe në Lindjen e Mesme.

Ai tha se ky zhvillim e thyen bllokadën e njohjeve për Kosovën.

Hoti shtoi se krahas dokumentit për marrëdhënie diplomatike, të dyja vendet kanë nënshkruar edhe disa marrëveshje tjera që fuqizojnë bashkëpunimin ekonomik dhe politik.

Të hënën, më 1 shkurt, Kosova dhe Izraeli në një ceremoni virtuale, formalizuan vendosjen e marrëdhënieve diplomatike. Ministrja në detyrë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës Meliza Haradinaj-Stublla dhe ministri i Punëve të Jashtme të Izraelit, Gabriel Ashkenazi nënshkruan dokumentin ku thuhet se të dyja shtetet vendosin marrëdhënie diplomatike, me qëllim që të rrisin bashkëpunimin në shumë sfera.

Në një konferencë për media, kryeministri Hoti tha se vendosja e marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve tregon qartë për efektin dhe rëndësinë që ka marrëveshja e 4 shtatorit 2020 e arritur në Uashington.

Njohja e ndërsjellë mes Kosovës dhe Izraelit ishte paraparë me këtë marrëveshje të cilën e kishin ndërmjetësuar Shteteve e Bashkuara, dhe e cila ishte nënshkruar nga Hoti dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq.

“Vendosja e marrëdhënieve diplomatike tregon qartë për efektin dhe rëndësinë që ka marrëveshja e 4 shtatorit dhe i nxjerr gabim kritikët që vazhdimisht e kanë kritikuar këtë marrëveshje, edhe duke e kritikuar dhe mos e pranuar njohjen nga Izraeli e cila ka ndodhë në Shtëpinë e Bardhë dhe sot është konkretizuar”, tha Hoti i cili falenderoi të dyja administratat amerikane për mbështetjen që i kanë dhënë kësaj marrëveshjeje.

Kryediplomati izraelit Gabi Ashkenazi duke nënshkruar dokumentin për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike me Kosovën, teksa ministrja në detyrë e Punëve të Jashtme e Kosovës, Meliza Haradinaj-Stublla, në zyret e saj në Prishtinë bëri të njëjtën gjë.

Ndërsa ministrja në detyrë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës së Kosovës, Meliza Haradinaj-Stublla, tha se Kosova po e “thyen zingjirin e fushatës agresive të Serbisë për çnjohjen e Kosovës”.

Ajo konfirmoi se Ambasada e Kosovës do të jetë në Jerusalem.

“Ky është zotim që derivon nga Marrëveshja e Uashingtonit dhe telefonatës së Hotit me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu në Zyrën Ovale”, tha Haradinaj-Stublla.

Hoti dhe Haradinaj-Stublla thane se shkëmbimi i ambasadorëve mes dy vendeve do të ndodhë pas përfundimit të procedurave ligjore përkatëse.

“Kjo, mbetet çështje e afateve kohore dhe procedurave teknike se kur do të permbushen këto detaje teknike”, tha Haradinaj-Stublla.