BEHAR GJOKA
Shtegtimi i poetëve, në kufirin e jetës dhe amshimit, që këngëtuan prej dëshire dhe aspirate, prej makthit dhe nevojës së lirisë, më tepër i përkojnë pranisë në pakohësi ose më gjasë shumëkohësisë, ku pa mëdyshje nuk mbërrijnë të gjithë ata, që lëkunden nër ethet e poezisë si art dhe magji, si frymë dhe dëshmi e qenësisë së atdheut rrëzëllitës të poezisë. Po kaq, Ali Podrimja, një zâ origjinal dhe i vetëmjaftueshëm, një bard modern i fjalës shqipe dhe fjalës poetike veçmas, me librat e shumtë poetikë, mbase diç më shumë me poetikën e gdhendur ndër vargje, kushtuar atdheut, kudo që frymojnë shqiptarët, e jo vetëm Kosova, djepi që e përkundi në gjallje dhe që tashmë në amshim e ka mbështjellë në kraharorin e vet, e ku me garanci hyjnore gjumojnë në paqen e amshimit, bashkë me Lumin, djalin e shuar më herët, në kërkim të dritës së përmatanshme, që rrezaton e ngrime në buzë, në fjalë dhe shkronjë. Podrimja, me fjalën e gdhendun si letërsi, në shkrimin e prozës, e materializaur në librat “Burgu i hapur” dhe “Harakiri”, të eseve të shumta, ku zien një natyrë e shqetësuar për çka gjëllin përqark tij, afër dhe larg, veçmas me artin poetik, ka hyrë dhe do të mbetet në sojin e atyre mjeshtërve të shkrimit letrar, që për arsye letrare hyjnë në histori qysh në gjallje, dhe në cakun e fillimit të jetës së përmatanshme, nis gjallimi dhe fluturema reale e poezisë dhe artit, për të mbetur kështu pjesë e udhëtimit në kraholin e poezisë, ka gjasa gjer në pambarim. Vargjet parake, të hedhura shkujdesur dhe me kurajë: “Qaj rrafshi im i dashur, qaj! / Diellin tënd verbuar e kanë tytat/ E vatrat shkimbur deri më një…” shkëputur nga poemthi “Hija e tokës”, menjëhershëm e vendosin fatin e poetit të pandarë nga fati i Kosovës dhe bashkëkombësve kudo që jetojnë, duke u kthyer kështu në zë dhe kumt i fatit të qenies shqiptare, në fjalë shkreptimë e andrrave të preme në mes, sepse vargjet e shkruara sjellin në vëmendjen tragjedinë e rrafshit të Dukagjinit, moteve ’60 të shekullit të kaluar, kohës kur me qindra shqiptarë shkuleshin dhe shpërnguleshin nga trojet e tyne, për ta vijuar kangëtimin e vet, të nginjur me vargje dhimbje dhe krenarie, tanimë për të gjithë hapësirat ku edhe gjallonin shqiptarët, në fatin e hidhur dhe në kërkim të një fatlumnie. Megjithatë, kryefjalë e poezisë dhe poetikës së Podrimes, në të gjitha vitet e jetës dhe të kohës së pamatshme të shkrimit letrar, si klithmë dhe krenari, si kangë dhe mall, si përgjëratë dhe thirrje për të mbijetuar me çdo çmim, ishte Kosova, mëma dhe ati i trimërisë shqiptare, djepi i themeleve të shtetit dhe pavarësimit të Shqipërisë, çka të fanitet përnjeherit nëse ndërmend Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, besatimin e shqiptarëve të të gjithë trojeve, që prushon si gjurmë dhe kangë në librat dhe poezitë e jashtëzakonshme atdhetare, por që ende edhe sot e gjithë ditën bart peshën e gurit dhe përfaqëson emblemën e poetikës atdhetare, të shkrimit poetik të gjuhës shqipe, të kohëve moderne, ka mbetur vargu: “Kosova është gjaku im që nuk falet”, që më shumë se fatin përçon idealin dhe aspiratën e sakrificës sublime në emër të atdheut, të gjakut që do të duhej të spërkaste themelet e lirisë dhe të ëndrrës së pavarësisë. Prandaj, ma së pari poeti Ali Podrimja, në hapësirat e shkrimit poetik, mbruajti dhe seliti, me duresë dhe angshti, me përmallim dhe përgjëratë, kangën e lirisë së trojeve, kangën e atdheut të pranishëm, kangën e jetës së merituar edhe për qenien shqiptare, por edhe të dhunuar nga pushtimi, por njëherit edhe të vrarë dhe larguar nga jeta dhe lumnia. Moria e librave poetikë, shkruar prej tij nëpër vite, kur prekim dhe shijojmë magjinë e shkrimit, të thadrimit të poezisë vetanake, si frymë dhe atmosferë, si vjershërim i lirë nga skemat dhe dogmat mentale dhe formaliste, në të gjitha rastet dhe momentet, e ruajti në sepetet e shpirtit të poetit, një fjalë a varg, një kangë a thirrje për Nanloken Kosovë, që dhunuar dhe e vrarë, me vajë në buzë dhe sy, nuk e shuajti kandilen e shpresës dhe besimit, se do të ndryshonte kahja dhe do të vinte shekulli i shqiptarëve, shekulli kur e prekëm një pjesë të mrekullisë, mëvetësimin e Kosovës, një akt kangëtimi i shpallur qysh me përmledhjen “Thirrje”, për të vijuar me veprat e tjera: “Shamijat e përshëndetjeve”, “Dhimbë e bukur”, “Sampo”, “Torzo”, për të mbërritur deri tek vëllimet “Zari”, “Buzëqeshje në kafaz”, ku do të ketë vend dhe hapësirë për një këngë për atdheun e pushtuar, por njëherit, ku gjuha dhe stili i ligjërimit poetik do të vijë duke u thelluar në krahët e metaforës dhe simbolikës, që në rastin e Podrimes, natyrisht të shkrimit poetik, nuk ka si lartsynim që ta fshehë mendimin dhe idealin, për shkak të rrethanave, madje siç edhe ngjau me një pjesë të poezisë shqipe të atij krahu të shqiptimit letrar, përkundrazi nëpërmjet përftesave të këtilla, kërkon dhe madje ia arrin edhe ta identifikojë fatin e qenies, të qenies shqiptare që edhe lëngon nën kthetrat e pushtimit, njëkohshëm edhe mban ndezur andrrën e lirisë, por të përcjellë edhe me fuqi figurshmërie, me vargun qe aty qetësonte, aty ndizte shpresën dhe dëshirën për të shpërthyer telat me gjemba të pushtimit, të vrasjes së lirisë, të vrasjes së andrrës së pavrarë në asnjë dekik. Bashkëlidhja e poetit të natyrës epike, pra që i këndon atdheut dhe qenies shqiptare, kudo që gjallon, me notat e zemëratës kundër padrejtësive, që shpërthejnë shpeshherë gjer në sarkazëm, e sidomos të zërit thinjosh, krejt lirik, të derdhun në një lirizëm tragjik, siç ngjet me pozitë elegji për të birin, për Lumin, plagën që nuk u mbyll në gjallje, makthin që e mori me vetë në përjetësi, që shpërthen në mall dhe përmallim, në fjalë dhe uratë të dhimbës atrore, që i kalon edhe caqet e së pamundshmes, që na vijnë në vargjet e poezisë: “Ti dhe uji, Diellin ta shikosh nga hija e plepit,/ Dhe ta matësh/Besnik i madh i Njeriut/Nga kafshimi i gjarprit mund të shpëtosh/Macen nxirre nga fjalori yt gjithsesi/Ajo s’është simbol i kohës sate as i artit tënd”, të cilat përbëjnë një testament poetik, unik dhe autentik, të bisedimit të të gjallit me të ndjerin, të atit me birin, të një bashkëbisedimi që tanimë vazhdon në botën e përmatanshme, të derdhura me thjeshtësi dhe magji shkrimore, ku këmbim i fjalëve dhe vargjeve, gjendjeve dhe kulmeve, sendeve dhe frymës shpirtërore, vjen si një lumë i qetuar në dhimbë të pashprehshme, në dhimbë pa cak, në kangën e mbrame, që kurrë nuk reshti së lëshuari vargje dhe fjalë, letra poetike të padërguara, mbase edhe epitafe në gurin e varrit, të Lum-lumit. Kurorë e testamentit poetik të Podrimes është edhe shpalimi metaforik i unit dhe botës së poetit, çka na vjen e beftë dhe ledhatare në vargjet e poezisë: “Metafora e jetës sime, nëse s’flas/ jeta ime s’ka qetësi/ fjala ime bëhu/Unë/heshtja të të mos shtypë/në gurë mulliri”, ku prekim shpirtin e paepun të poetit, dyfishësinë e tij, ka gjasa praninë e pashqitshme, të udhëtimit shpirtëror dhe poetik, të Podrimes, që e la një fjalë të pathënë, magjikën e shkrimit të unit poetik, që me siguri rrok universin e shenjtërimit të dhimbës dhe fjalës, që sapo ka nisur dritëzimin e amshimit… Poeti dhe poezia, si me rrallë tjetërkënd në letrat shqipe bashkëkohore, ishin dhe janë të përputhura në rastin e Podrimes, si njeri dhe tingull metaforik dhe si një thadrues i poetikës së fjalës së lirë.
