I prirur të jem kritik ndaj politikbërësve aktual në Mal të Zi, për mungesën e vizionit, seriozitetit, mungesën e kapaciteteve arsimformuese, mos njohjes së problemit në bërthamë, mashtrimeve te njëpasnjëshme; vendosa të jap disa mendime për situatën aktuale. Para pak ditësh, në disa nga gazetat ndërkombëtare, por edhe në Mal të Zi, bëri bujë deklarata e z. Koço Danaj (drejtorit të Institutit të prognozave rajonale) për çështjen e “Shqipërisë natyrale”. Të parët që reagojnë janë shqipfolësat nga Mali i Zi!
Edhe pse i mbuluar nga shfipjet dhe intrigat ndaj meje, të formuluara me shumë kujdes nga individ jodashamirës të çështjes shqiptare në Mal të Zi; i përballur me shqipfolësat e filtruar mirë për të më baltosur, u them se jam më i vendosur se asnjëherë për t’u bërë ballë dëmtuesëve të pozitës së shqiptarëve në këtë shtet.
Zoti Danaj thotë ndër të tjera: “…Do mbledhim një milion firma për Peticionin e Shqipërisë Natyrale,… Duam t’a bashkojmë Shqipërinë në mënyrë demokratike,…,”, duke iu referuar Kongresit të Berlinit të vitit 1878 dhe Konferencës së Londrës së 1913, të cilat realisht, e ndanë Kombin shqiptar duke e pjesëtuar për pesë. Pas një dite që ky artikull botohet në gazetat malazeze, menjëherë reagojnë disa shqipfolësa të cilët fillojnë të shesin mendë duke mohuar vetëveten!
1.Shqipëria, në çdo epokë të historisë, nuk është e njohur si ekspansioniste dhe si agresore ndaj fqinjëve të saj. Shqipëria meriton çdo lavdatë për shembullin e Saj sui generis, të pangopësisë për paqë dhe mirëqenje, duke e dashur lirinë më shumë se çdo gjë tjetër.
2.Shqipëria deri në Kongresin e Berlinit ishte etnike. Ky kongres ia shkëputi disa pjesë duke ia përforcuar edhe më shumë konferenca e Londrës. Mali i Zi, Serbia, Maqedonia dhe Greqia nuk mendoj se mund të konsiderohen si okupator në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, sepse, edhe pse në forca të vogla, Shqipëria arriti të mbrohet nga sulmet e këtyre shteteve. Fuqitë e Mëdha ishin okupator, sepse vendimi i tyre e copëtoi Shqipërinë, ashtu sikurse të njëjtat fuqi, një shekull më vonë filluan të shlyejnë detyrimin që kanë ndaj nesh, duke njohur shtetin më të ri të Evropës dhe shtetin e dytë shqiptar që njohu Ballkani e që quhet Kosovë.
3.Presidenti Amerikan Udro Villson, në Konferencën e Lidhjes së Kombeve të mbajtur në Gjenevë paraqiti disa pika për të drejtat e popujve, ku ndër to spikat parimi i vetëvendosjes. Mbi bazën e këtij parimi, Kosova është sot shtet, dhe e pavarur. Demokracia njeh të drejtën e popullit për të vendosur për fatin e vet.
4.Objektivi i shqiptarëve po ndryshon. Kjo ndoshta edhe përshkak të trysnisë që bëhet nga vendet fqinje. Sepse nga një objektiv që të kenë një shtet shqiptar, po përballen me objektivin e të bërit pjesë e Evropës së Bashkuar. Mirëpo, ajo rrugë nuk është tërësisht e qartë për neve.
5.Z. Koço Danaj, e ka të drejtë të shpreh mendimin e tij për kauzen që ai mbron. Ai bazohet në konventa ndërkombëtare, burime diplomatike, kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe këtë nuk mund t’ja ndalojë askush. Ai, me këtë tregon që është qytetar i lirë duke sfiduar të gjitha shtetet e Ballkanit, të cilat po tregojnë që ende janë të mbushura me urrejtje dhe albanofobi.
6.Ju që keni reaguar për deklaratën e z. Danaj: edhe ju keni të drejtë të shprehni mendimin tuaj. Por, mos harroni që mendimi është i lirë, por kostoja e mendimit është e madhe. Ju nuk mund të keni mendime për faktet historike dhe ai mendim të paraqitet si i pavërtetë, duke ua mohuar shqiptarëve të kaluarën e tyre historike. Vlen vetëm një fakt të përmendet, si ju bashkangjiten Malit të Zi: Plava e Gucia, Hoti, Gruda, Ulqini? Edhe vetë historiografia malazeze e pranon zgjerimin e territoreve të saja. Këtë Shqipëri që e kemi sot, e themeluan Fuqitë e Mëdha sipas dëshirës së tyre. Mali i Zi i sotëm është projekt i SHBA – së dhe i BE – së për të ndaluar daljen e Ruso – Serbisë në Detin Adriatik. Kjo Serbi që është sot, është si shkak i luftërave që ajo ka zhvilluar duke shkelur në mënyrë flagrante të drejtat themelore të njeriut deri në genocid etj.
7.Ju politikbërës nuk keni mësuar për:
- Për ndërvarësinë e pjesëve të veçuara të çështjes shqiptare; E mohoni vetëveten duke treguar “qytetarizëm” tek malazezët.
- Për domosdoshmërinë e paraqitjes si një komb politik, gjeografik dhe historik;
- Nuk e keni kuptuar realitetin që ju ka rrethuar; Po harroni te merreni me problemet e shqiptarëve në Mal të Zi, ndërkohë që merreni me probleme që nuk iu takojnë juve;
- Nuk e keni parë të udhës që të bashkëveproni për interesa të përbashkëta të shqiptarëve në Mal të Zi, e jo të bëni analiza për çështjet që ju as nuk i njihni dhe as nuk keni nevojë t’i jepni ndokuj llogari, sepse nuk iu pyet asnjë njeri;
- Jeni ulur në tryezat e Podgoricës përpara se të uleni në tryezat e Malësisë, Ulqinit, Plavë e Gucisë, Rozhajës dhe Tivarit;
- Nuk jeni vetëdijësuar se jeni komb i ndarë padrejtësisht. Po silleni sikur të ishit pesë popuj dhe sikur të kishit pesë çështje të ndryshme;
- Ju mundoheni t’a kritikoni Gjukanoviqin e në të njëjtën kohë qëndroni në institucionet shtetërore, duke legjitimuar këtë qeveri dhe pushtetin e saj. Kjo në diplomaci tregon qëndresën tuaj opozitariste dhe tendencën për të hedhë fjalë në humnerë duke mos qenë serioz përballë çështjes shqiptare në Mal të Zi.
- Ambiguiteti humbet ne pyetjen se “kush jeni ju dhe çfarë po bëni për shqiptarët”, gjatë analizës së veprimtarisë suaj. Ju flisni atëherë kur nuk iu kërkohet dhe nuk flisni atëherë kur iu kërkohet! Ju po tregoheni oportunist përballë çështjes së shqiptarëve në Mal të Zi. Historia do ju vlerësojë për kontributet tuaja.
Ju bëj thirrje që të përqëndroheni në problemet e pozitës politike, ekonomike dhe shoqërore të shqiptarëve në Mal të Zi. Mos u merrni me gjëra që nuk iu takojnë. Lereni ekspertin të bëjë punën e vetë.
Para përmbylljes do dëshiroja që t’u tregoja disa pyetje që mi kanë bërë gjatë jetës sime, aktivizmit tim politik dhe vazhdimit të studimeve të larta:
1.Më kanë pyetur se çfarë kanë të përbashkët Malësia e Madhe (vendlindja ime) dhe Ulqini? Jam përgjigjur: pa aftësinë…, në Ulqin të mbajnë Komunën dhe në Malësi ta themelojnë atë.
2.Më kanë pyetur, po çfarë kanë të përbashkët: Tivari, Rozhaja dhe Plavë e Gucia? Jam përgjigjur: të përbashkët kanë asimilimin, sepse të tre këto vende janë asimiluar për të njëjtin qëllim dhe nga e njëjta politikë;
3.Më kanë pyetur se cila është gjëndja e shqiptarëve në Mal të Zi? Jam përgjigjur: Shqiptarët në Mal të Zi në shtet, por të okupuar padrejtësisht; në tokat e tyre, por të nënshtruar ndaj dhunës dhe detyrimit policor; shqiptarët në Mal të Zi me shpresa në Zot dhe në Drejtësi.
