Merrma fytyrën ndër duar

Enkeljeda Kondi Masseboeuf - Është e lindur në qytetin e Maliqit në 29 prill të vitit 1972, nga një familje oficeri me origjinë gjirokastrite. Është marrë me poezinë që në moshë të vogël duke fituar disa çmime në konkurse midis shkollash dhe në shkallë rrethi. Mbasi mbaroi shkollën e mesme vazhdoi studimet në Universitetin “Eqrem Çabej” në degën Gjuhë Letërsi. Në vitin 1996 u diplomua si mësuese e gjuhës dhe letërsisë duke ushtruar profesionin e mësueses dhe drejtueses së një shkolle tetë vjeçare.
Është larguar nga Shqipëria dhe tani banon në Francë. Është e martuar me një nënshtetas francez dhe ka dy fëmije. Pas unifikimit të diplomës dhe studimeve përkatëse tani punon si mësuese. Enkelejda Kondi shkruan poezi dhe ka një stil tejet të veçantë në shprehjen e saj poetike . Poezitë e saj janë të mirëpritura nga lexuesit .Në korrik 2010 , ajo publikoi botimin e vëllimit të saj të parë të titulluar :Ëndrra e një vajze.

Pasionin për poezinë Enkelejda e ka ushqyer dhe vazhduar gjatë këtyre viteve nëpër gazeta lokale në Shqipëri por dhe inernet deri në kurorëzimin e saj me vëllimin e saj të parë, i cili doli në korrik të këtij viti, me titullin Ëndrra e një vajze.Vëllim i cili deri tani ështe pritur mirë nga lexuesi dhe njerëz te letërsisë dhe gazetarisë. Enkelejda ka mundësuar te unifikojë studimet e saj në Francë me një vit studimi dhe sot punon si mësuese me fëmijët parashkollorë. Ajo është duke pregatitur vëllimin e dytë, i cili pret shumë shpejt dritën e botimit.



Enkelejda ka një këndvështrim origjinal, një varg të punuar me shumë kujdes. Poezia e saj herë vjen e rimuar e herë e lirë, por në të dyja rastet mendimi është i thellë, vargu i krasitur dhe në penën e saj poetike fryn flladi i talentit.


Poezia e Enkelejdes është një cikël mbresash nga jeta, e hedhur në vargje me ëmbëlsi dhe muzikalitet të veçantë.
Vargu i saj është i realizuar bukur artistikisht dhe me këndvështrim origjinal.
Ajo pasqyron shpirtin e saj poetik dukë na lënë mes vargjeve të saj te biem në kujtime malli, dashurie, nostalgjie.
Gjithë puna e saj disa vjeçare përmblidhet në librin e saj të parë, Ëndrra e një vajze, për të vajtur tek lexuesi dhe për të dërguar tek ai botën e saj të hedhur në vargje.
Ky libër tregon vlerat e vërteta të penës sê Enkelejdës në maratonën e gjatë tê poezisë. Dhe Enkelejda është një maratoniste e talentuar e cila me të drejtë rend për njohje e pse jo dhe për titull në të ardhmen.

Bota pa mua..

Dielli që lind ç'do ditë do na ngrohë
vesa e mëngjesit si lotë mbi lule do pikojë
këngën e ëmbël bilbili prapë do këndojë
rrugët do të jenë të zhurmshme njëlloj.

Do të lindin foshnja nëna do gëzohen
do të vdesin njerëz do të derdhen lotë
do perëndojë Dielli do bjerë nata e zezë
natën Hëna do të dalë gjysmë ose e plotë.

Do të jenë miqtë e mij aty akoma bashkë
do të mblidhen me kitarë do të këndojnë
rreth gotës së verës dhe tymit të duhanit
të kaluarën me mall dhe mua do kujtojnë.

Do të mbushen lëndinat plot lule erëmira
dhe bora maleve butësisht do të shtrojë
dhe pse unë s'do jem bashkë këtu me ju
gjithçka akoma si dikur do të vazhdojë.

Pa mua kjo botë dhe njëherë pa ty
një ditë ç'do kush dhe pa ne të gjithë
jeta është e pafund e palimitë pafundësi
ç'do kush nga ne në jetë lë pas një histori.

Ëndrra e një vajze

Në krahët e Morfeut gjeti prehje
trupi me natën e ëmbël u shkri
prehjen e puthjes lehtësisht gjeti
Në shtratin e ëndërrt e ëmbla dashuri.

Sytë u mbyllën janë nisur larg
Të shohin se di seç mrekulli
Të vij dhe unë në atë botë
Në shtratin ëndër të flë me ty....

Lermë...

Lermë të shoh sytë larë plot me vesë
Ata sy ku dritë e Diellit sot shkëlqen
Lermë të prek flokët dritë vezullimi
Lermë që faqet e tua butësisht të përkëdhel.

Lermë buzët e tua si qershi të kuqe
Lëngun e dashurisë plot me ëndje të shijoj
Lermë të shoh duke fjetur moj e imja Hënë
Të ngopem si ujët e burimeve, të freskët njëlloj.

Lermë të shoh trupin tënd moj flutur
Pra se fushave të zbresësh pa mua
Lermë të ndiej parfumin tënd deri sa të dehem
Mos u zgjo të lutem sa mund të them, të dua!......

HARMONI

Në harmoni është shpirti im i dlirë
Me natyrën, jetën në përgjithësi
Në harmoni orkestër e dirizhuar
Nga zemra ime me dashuri.....

Në harmoni janë mendimet e mia
Dhe pse vëndin bosh aty e lë ti
Në harmoni janë vargjet e jetës sime
E kaluara ime nostalgji....

Në harmoni janë gjymtyrët e mia
Që mbartin peshë vitet, të kaluarën
Në harmoni janë vargjet e poezive
Dhe kur ju përcolla të trishtuarën.

ZEMRA E NJË GRUAJE.

Kaq thellë brënda teje rrojnë te pa ndara
Kujtimet e rinisë vënd në zerën tênde kanë
Puthjen e parë të dhënê nën dritên e Hënës
Netêt e pa gjumë dhe ëndrrat brenda teje janë.

Ti gruaja që dikur ishe vajzë e bukur
Koha ikën dhe ti kërkon e njëjtë tê jesh
Dashuri si dikur të marrësh e të dhurosh
Jetës së sotme kuptimin ti gjesh....

S'të trembin rrudhat në fytyrën e bukur
Flokët e bardhë që sheh të dalin nga pak
Hapi do të jetë më i ngadaltë mbi rrugët
Buzëqeshja në udhëtimin e saj fluturak.

S'të tremb shikimi i atij që ke pranë teje
Kujtimet e së kaluarës sekretet e dashurisë
zemra e njjë gruaje është oqean i pafund
Është lumturia e jetës e pafundësisë..

PUTHMË.

Merrma fytyrën ndër duar
dhe vështromë ëmbël drjet në sy
Flokët përkëdhelmi, gishtat bëji krëhër
Puthmë plot me ndjenjë ashtu siç di ti.

Pëshpëritmë ëmbëlsisht tek veshi
thuami të dashurat fjalë që pres
Dhuroma erën e trëndafilave të kuq
Puthmë qe Dielli të shkëlqejë mes resh.


SHQIPES NËNË

Ikëm larg teje u ndamë nëpër botë
Me syte e njomour nga lotët e mallit
Ikëm me kokën kthyer pas nga nga TY
E bukura e dheut e mëgimtarë të hallit.

U ndamë nëpër foleza botës mbanë
Pas lamë tek ty gjysëm-zemrën tonë,
Rrugëve të botës zogjtë e tu u shpërndanë
Për jetë më të mirë, lamtumirë të thanë...

Rrugëve pa fund u endëm nëpër botë
Këngën e kurbetit nën buzë e kënduam,
TI na mungon aq shumë dhe era jote, o nënë
Prindërit, miqtë...vitet që tek ty kaluam.

Moj e bukura e dheut dhe halle madhja jonë
Bijtë e tu kërkon rininë pranë të ta sjellin
Shumë do doja, në qiellin tënd moj shqiponjë
Sorrat dhe korbat më gjëmën mos ta ndjellin.


VARGU IM..

Të ledhatova vargu im
Si nëna foshnjën
Të përkunda netëve
...të këndova ditëve
Luajta me ty rrima-ve...

Të buzëqesha ,vargu im
Të dashë frymën,
Për të jetuar,
për tu lexuar
E dashuruar....

Të dhashë forcën, vargu im
për tu bërë i fuqishëm
shprehur atë që flet zemra...

Të dhashë shpresën, vargu im
Të dashurisë, ëndrrës...
Të dhashë ngjyrat, vargu im
Të pranverës, vjeshtës, ylberit...

Bardhësinë e dimrit, dëborës
Të dhashë ngrohtësinë, lirinë
Vargjet ikën, fluturuan
Në ç'do zemër të bëjnë folenë
E përjetshme të poezisë sime

Vargu im.....

LOTI.

E morra lotin mes duarve të mija
E ngroha....Përkohësisht i bëra folenë
Frymën time harxhova
që të jetonte, ekzistonte...
Ndërsa ti më ktheje shpinen..
Ja fala shiut të vjeshtës
dhe u derdh strehëzave butësisht
kur malli për ty më morri...
Por kurrë syve të mij
çmëndurisht të dashuruar
Shpresa se një ditë ti do të kthehesh
S'e lejoi....
Ja fala Hënës
çuditërisht ajo nurin tënd morri
dhe unë u çmall....
U putha sot me Hënën.
Ja fala verës së nxehtë
dhe e bëri grimcë rëre, pasioni
zagushi trupash të pështjellura
plot mall a afsh
Ngashërime nga ndarja e gjatë..
Ja fala dimrit
dhe e bëri flokë dëbore
thëngjill u shua
faqeve dhe buzëve të etura
për puthjen time...
Ja fala fjalës, shpirtit
Dhe e di se ç'farë?
U bë përjetësi qënia jote
Në UN-IN tim....



MOS U MËRZIT..

Mos u mërzit, fletë e bardhë
që mbeta pa shkruar
me pak mërzi e trishtim
Kohës humba si e huaj
rrimat dhe fjalët i paskam harruar..

Mos u mërzit, o zemra ime
ka pak kohë s'të kam dëgjuar
shëtita udhëve pa udhë
Ëndërrova larg teje,
qiejt e praruar...

Mos u mërzit, o ëndrra ime
fjeta dhe ty s'të kam parë
Më zuri gjumi në prehërin e Hënës
U putha ëmbël me dritën e saj...

Mos u mërzit, dashuri
Të lashë mënjanë larg zemrës,
Pushova e gëzova beharit
Në ishullin e vetmisë, harresës...

Mos u mërzit, jeta ime
u riktheva sërish e etur
Kujtimet e mira vargje ti solla
Koha që shkon, s'ka për ti tretur....


LOTI ËSHTË GRUA

Loti është grua,
Busull e vogël, që shket si ortek
Nga cepi i syrit
Afsh shpirtëror, shprehje e ndjenjës.
Por dhe e gëzimit
Loti është grua
Stolia e shpirtit
Loti ka emër, loti ka zemër
Loti është grua, ditën ose natën…
Loti s’ka kohë, loti jam unë
Unë jam grua. . . .




TY

Ti do të mbetesh loti i patharë në cep të syrit
Buzëqeshja e mohuar përmbi buzë
Kënga pa refrenin e përjetshëm
Dhimbje që zemrës i vërsulet si lumë
Ti do të mbetesh dimri i përjetshëm
Pranvera në prill, aty në park
Puthja e ëmbël mbi buzët e mia
Vullkan që më ndizej e shuhej në gjak
Ti do të mbetesh kalendar që faqe s’ndërron
Kujtimeve të mija do të strukesh ti
Fshehur, mbase pas një fjale a një varg
Kur vala e mallit do të më pushtojë në gji.
Kështu për mua do të mbetesh ti!!



DITËT KUJTOHEN PËR TY…

-Hallës-

Po bën pak kohë që ike
Shiun dhe borën, dhe diellin i prita
Fenomene natyrore sigurisht
Si ty që të humbëm
Vdekja jote më lagu supet. . .
Si kalë i hirtë që turfullon braktisjen
U lëshua lëndinave të asaj jete amshimi
Jeta më digjte të të fshihja nga sytë
Sepse jeta kushton, dashuria gjithashtu
E pata vështirë të të them lamtumirë
Ditët do të kujtohen për ty
Ti ike dhe nuk munde të më prisje
Të lëshoje dorën tënde të vdekur mua fëmijës jetime
Mbetur ato ditë prilli, pa hallën time të dashur. . .


VJESHTËS

Unë i këndoj vjeshtës sime
Me ar' shpirtin praruar
Të kuqërremtave qerpikëve
Akuarel ngjyrash të pafundme
Me rimelin e ditëve zbukuruar
Puth buzët e vakura të vjeshtës
Dhe derdhem rrëke shiu mendimeve
E lë të flejë në supet e zbuluara të mbrëmjes
Dashurinë
Dhe e mbylla siparin e këtij ditari
Në koleksione albumesh, sezonesh
Në fasada pemësh lakuriqe
Vjeshtë, me ty jam dashuruar.


MUNDOHEMI…

Në rrugën tjetër, larg meje
Aty ku merr frymë sedra jote
Janë ndërlikuar fijet e së vërtetës
Në hapësirat e tejskajshme pa ngjyra
Kemi humbur arsyen në këtë paradë enigmash. .
Mundohemi,
Dëshira s’na mungon
Por gati e pamundur rigjetja…
Ti si gjithnjë, mbete në rrugën tjetër.

Përgatiti për botim :Flori Bruqi

KUR THURË ME ZEMËR, ËNDRRA E POEZI TË BUKURA…

(Nëpër faqet e dy librave me poezi, nga Enkelejda Kondi)

Nga: Prof. Murat Gecaj,Publicist e studiues-Tiranë

About Us
Contact
Stafi
Diplomatic Relations USA-UK-ALBANIA-KOSOVO
Lidhjet Diplomatike US-UK-Shqiperi- Kosove

27 Gusht, 2011 | Posted by Prishtina Press
KUR THURË ME ZEMËR, ËNDRRA E POEZI TË BUKURA…
(Nëpër faqet e dy librave me poezi, nga Enkelejda Kondi)
Nga: Prof. Murat Gecaj
Publicist e studiues-Tiranë

Murat Gecaj

1.
“Historia” e dy librave me poezi, për ta cilat do të them pak fjalë më poshtë, është paksa e veçantë. Ja, pra, cila është ajo e kërkoj mirëkuptimin e lexuesve…
Disa ditë më parë, si zakonisht, po lexoja në faqet e Internetit: mesazhe, krijime në poezi e prozë etj. Ndër të tjera, aty më tërhoqi vëmendjen një poezi e autores Enkelejda Kondi-Massebouf. Por edhe më përpara kisha lexuar dhe më pëlqyen krijimet e saj për ndjesitë e holla që përmbanin, për formën e shprehjes etj. Kishte diçka të freskëtë e të sinqertë në ato vargje, shkruar diku larg vendlindjes e Atdheut, mbushur me kujtime të fëmijërisë e të rinisë, por dhe me njëfarë pesimizmi të lehtë. Prandaj, në mbyllje të asaj poezie, “Bota pa mua”, shkrova shkurt:



    Enkelejda Kondi-Massebouf

“Enkelejda, Përshendetje!
Kisha kohë pa lexuar nga ti. Më pëlqeu në këtë poezi vërtetësia e gjërave, ashtu siç janë realisht, pa stisje e trillime. Se jeta eshte e mbushur pafundësisht më gjëra të mira, por ajo e ka edhe egërsinë dhe fundin e saj të pashmangshëm. Pra, le ta kuptojmë e shijomë jetën, me të gjitha bukuritë e saj dhe të lemë pas vetëm gjurmë të mira. Ky, më duket, është dhe mesazhi kryesor i poezisë tënde. Të uroj nga zemra e me respekt: Murat Gecaj, Tirane: mgecaj1940@yahoo.com”.
Nuk vonoi e kjo autore më dërgoi një falënderim, bashkë me disa të dhëna e fotografinë, për “Falorin e Autorëve Shqiptarë”. Aty mësova se Ledi, kështu i thrrasin shkurt, është me origjinë nga Gjirokastra, por ka lindur e është arsimuar në Maliq të Korçës, ku prindërit e saj ishin me shërbim. Pas mbarimit të shkollës së mesme atje, ndoqi studimet për gjuhë-letërsi shqipe, në Universitetin “Eqrem Çabej”. Pastaj, më 1996, nisën për të udhët e jetës dhe të profesionit. Shërbeu me përkushtim, mësuese e drejtuese në shkollën e mesme të Lazaratit dhe më tej në atë të Vreshtasit.
Nga rrethanat e jetës, në dhjetor të vitit 1999, ermigroi në qytetin jugor të Francës, Perpignan, në kufi me Spanjën. Menjëherë, ne vullnet nisi përpjekjet për njësimin e diplomës e kualifikimin e duhur dhe kështu arriti të japë mësim në arsimin parashkollor. Në atë qytet, tani punon dhe jeton familjarisht, me bashkëshortin e dy fëmijët e saj, Redin e Sarën. Por, asnjëherë, nuk e largon vëmendjen nga vendlindja e prindërit, të afërmit dhe shoqëria e saj e dikurshme. Këto janë dhe motive të fuqishme, që e shtyjnë atë të shkruajë e të krijojë, bukur e me frymëzim.



Kopertinat e dy librave me poezi

2.
Në mesazhet e dërguara, Ledi më tregoi se ka publikuar dy libra me poezi: “Ëndrra e një vajze” (Tiranë, 2010) e “Shtegtim ndjenjash” (Tiranë, 2011). Duke e kuptuar kërshërinë time për t’u njohur më shumë me këta libra, ajo më njoftoi se i kishte nisur ato me postë, në adresën time. Sigurisht, e falënderova për këtë gjë, por i shpreha shqetësimin e shpenzimeve të bëra. Kështu, pas disa ditësh, i mora këto dy libra me shënimet e saj dashamirëse, në postën e Tiranës dhe nisa t’i shfletoja me dëshirë e interes të veçantë. Se e dija që kjo autore e re pret edhe ndonjë mendim nga unë.
Vetë Ledi, tani shprehet: “Me poezinë kam mbajtur gjithnjë lidhje, që studente, duke botuar cikle të ndryshme në gazetën lokale. Por asnjëherë nuk e kisha mendimin se një ditë mund të botoja libra me to…”. Por ja, që ndjenja e krijimit, që e pushton njeriun, bën që të “robërohesh” nga poezia. Duke qenë larg Shqipërisë, ndoshta, këto ndjenja u bënë më të forta. Kështu, Ledi gjente kohë e meditonte dhe shkruante. Pastaj i lexonte e i rilexonte vargjet e saj dhe bëhej gjithnjë e më kerkuese ndaj vetes. Sapo arriti të ketë një sasi jo të vogël poezishë, vendosi që ato t’i tubojë e t’i publikojë në vëllimin e parë të saj (me 53 poezi, të ndara në 3 cikle e 4 prej tyre frëngjisht), ku ishte redaktor Pilo Zyba. Nxitje për punën e saj krijuese ishin fjalët, që ky shkroi në hyrjen e këtij vëllimi poetik, ku edhe shprehej: “Pra, e gjithë kjo punë disavjeçare e saj, përmblidhet në këtë libër, për të shkuar te lexuesi dhe për të dërguar tek ai, këngë e shqetësimin, mallin e dashurinë dhe botën e saj të hedhur në vargje”. Kështu, në përgjithësi, vëllimi i saj u mirëprit, por nga ndokush u shpreh edhe mosbesim. Megjithatë, Ledi nuk e ndërpreu krijimtarinë e saj. Se e dinte që kishte se çfarë t’u tregonte e t’u thoshte të tjerëve, përmes vargjeve të saj, të cilët i dilnin nga thellësia e shpirtit të saj të butë.
Ja, shfletojmë tani, faqe pas faqeje, vëllimet e saj…Nga lartësitë e një jete të lirë, që e ka ëndërruar aq shumë, nën shoqërinë e Hënës rrezeartë, që ia kupton aq mirë ndejnjat e shqetësimet, autorja na rrëfen me çiltërsi për jetën e shqetësimet e saj. Si një zog shtegtar në fluturim, ajo zbret në tokën reale, ku gjen lirinë dhe lumturinë e dëshiruar. Por, megjithatë, në vetminë e saj, ajo e hedh shikimin në të kaluarën, në gëzimet e saj të mbetura përgjysëm. Ndërsa, duke iu kthyer optimizmit të jetës, ajo dëshmon se njeriu gjithnjë lipset të ëndrrojë e shpresojë, se kështu edhe afrohet me gëzimet e lumturinë e jetës.
Motiv i fortë për të janë fëmijët, është familja e saj. Shkruan vargje të frymëzuar edhe për nënën, vëllain, vendlindjen. Por në vargjet e saj kanë hyrë natyrshëm edhe shkolla e nxënësit e saj. Shpesh autroja i drejtohet vargut të saj, ku shpreson të gjejë prehje e qetësi shpirtërore. Megjithatë, përgjithësisht, vërehet dashuria e besimi në jetën e lirë dhe të bukur.
Në vëllimin e dytë, me mjaft poezi të arrira, vërehet një rritje artistike në krijimtarinë e kësaj autoreje. Gjuha e shprehjes është më e zhdërvjelltë, më e pasur, më e “gëdhendur” dhe më deprtuese në botën shpirtërore të lexuesit, të cilit i drejtohet. Tashmë, tema të ditës për të janë përsëri dashuria njerëzore, por dhe malli i pashuar për vendlindjen dhe shqetësimi, që përjetojnë vëllezarit e saj shqiptarë, me mërgimin dhe eksodet masive, të cilat kanë përfunduar jorrallë në tragjedi familjare e shoqërore. Tituj e vjershave, si “Trishtimi”, “Malli”, “Mësim nga jeta”, “E kaluara”, “U lodha së kërkuari lumturinë” etj., shprehin gjendjen shpirtërore të poetes, që përherë dëshiron liri, paqe, qetësi e lumturi, e shprehur edhe te “Ëndrra e realizuar” etj., për vazhdimësinë e jetës. Shpesh ajo bisedon në heshtje me Hënën rrezeartë, jo me Diellin, se ky sikur ia “zbulon” të vërtetat me rrezet e tij, ndërsa ajo bëhet bashkudhatare e sinqertë me të.
Ka mjaft vjersha e vargje të bukur, që dallojnë në këta dy vëllime. Por mua më pëlqen të veçoj poezinë me titullin “Shtegtim ndjenjash”, ku sikur “zbulojmë” më shumë mendimet e ndjenjat e autores E. Kondi:
Fluturuan zogjtë mërgimtarë,
u grumbulluan dhe u nisën tufa-tufa,
me krahët e tyre drejt hapësirave,
kilometra për të fluturuar,
shtegëtimin e largët në venedet e ngrohta…

Në avion,
unë jam grimcë e vogël e Universit.
Me krahët e zemrës sime të përmalluar
po shtegtoj në Atdhe, drejt folesë sime
të përjetësisë, të mallit dhe rrënjëve të mija,
aty ku ëndrra dhe shpresa marrin jetë!…
Mund të shkruhet e të flitet edhe më gjatë për këto dy vëllime me poezi, si dhe për disa krijiime të reja, të cilat Ledi m’i ka dërguar me dashamirësi dhe ndonjë e ka publikuar në Internet. Ajo krijon e krijon, se ka se çfarë të na tregojë, nga shpirti e ndjenjat e saj fisnike, por edhe se tashmë ka fituar një përvojë të mirë në fushën e poezisë. Prandaj, e urojmë nga zemra Enkelejda Kondin, si për dy vëllimet me poezi të publikuara, por dhe për synimet e saj për të mbetur krijuese e denjë, ndërmjet kolegëve të saj poetë.

EPIDEISTIKA PRINDËRORE NË NJË ANTOLOGJIE POETIKE

Këtë mozaik poetik e kanë bërë edhe më të shndritshëm dy poetë të ftuar si poet nderi, dy ikona të poezisë shqipe, Dritëro Agolli dhe Agim Shehu.


Nga Gjekë Marinaj


Ashtu si të gjitha projektet e tjera në letërsi që nisin me një ide apo me një grup idesh filloi dhe u realizua edhe botimi i antologjisë poetike Zemra Prindërore. Por askush më parë se poeti Agim Bacelli, ideator i këtij botimi, nuk do të ishte dakord se distanca midis një ideje dhe realizimit të saj është shpesh aq larg sa ç’është ëndërrimi nga realiteti. Për fat të mirë ideve të mira u bashkëngjiten gjithmonë njerëzit e mirë.
Ndaj në radarin e këtij projekti hynë menjëherë një grup miqsh të përbërë nga disa poetë, shkrimtarë dhe intelektualë. Zemra Prindërore u përgatit, redaktua dhe korrektua nga tre anëtarë të shquar të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë: Agim Bacelli, sekretarja e shtypit pranë shoqatës Këze (Kozeta) Zylo dhe Kostaq Duka, duke pasë pranë edhe përkujdesjen e vazhdueshme të kryetarit të shoqatës z. Dalan Luzaj. Një kontribut të veçantë në këtë drejtim dhanë edhe konsultantët Mardena Kelmendi e Edmond Ismailati, krijuesja e arti grafik Eva Saliu si dhe redaktori teknik Albert Zholi. Këtë mozaik poetik e kanë bërë edhe më të shndritshëm dy poetë të ftuar si poet nderi, dy ikona të poezisë shqipe, Dritëro Agolli dhe Agim Shehu.



Të gjithë prindërit e mbi pesëdhjetë poetëve të përfshirë në këtë antologji do të ishin krenarë me paraqitjen teknike dhe kualitetin e poezive të kësaj antologjie që u dedikohet ekskluzivisht atyre. S’do mend, siç ndodh me të gjitha botimet e antologjive, mund të ketë edhe nga ata që do e kundërshtonin përfshirjen në antologji të disa poetëve më pak të njohur në komunitetin letrar. Por për fat të mirë, grupi i punës është mbështetur në qëllimin e mirë të tyre dhe është përkrahur nga njerëz që zakonisht flasin me vepra. Në këtë vorbull hyjnë edhe sponsorët e veprës si nënkryetari e shoqatës Mëhill Velaj, Mardena Kelmendi dhe studiuesi e përkthyesi i njohur Dr. Selaudin Velaj. Me shumë të drejtë, kjo Antologji është e ndërtuar tërësisht me poezi që poetët u kanë dedikuar prindërve të tyre e që andej të gjithë prindërve shqiptarë.
Për misionin e shenjtë që kanë, të gjitha poezitë, pa përjashtim, janë të mira dhe shumë prej tyre të shkëlqyera. Ato janë poezi të drejtpërdrejta, të pastra dhe të depërtueshme. Ajo që të tërheq vëmendjen është hollësia e detajeve, seleksionimi i kujtimeve; secili poet ka idenë e vet se cilat kujtime duhen përfshirë e cilat duhen lenë jashtë poezisë. E gjithë kjo dhënë me atë ndjenjën dhe dashurinë që vetëm poetët e kanë kapacitetin letrar ta thonë në vargje.
Ndarja me prindërit, me tokën në të cilën janë rritur, është një farë vdekjeje për poetët. Distanca gjeografike dhe koha e shkëputjes, vuajtjet për të na rritur dhe sekretet e mbijetesës, gjendja e shëndetit apo humbja e tij, mundësia e vdekjes apo vetë vdekja përbëjnë universin drejt të cilit graviton pesha e madhe e shqetësimit të poetëve për ata që i lindën dhe i rritën me dashurinë më të madhe dhe me mundimin më të sinqertë.
Ja me ç’mjeshtëri poetike e me ç’pastërti mendimi filozofik e kthen në vargje ndjenjën e ndarjes dhe natyrën rreth saj poetja Raimonda Moisiu: “Nata, para se të nisesha për në kurbet, / Kishte hënë—si fytyrë e vdekjes nata—e qetë” (Raimonda Moisiu, “Gurët e Rrugicës Sime”, fq. 139). Apo poetja tjetër e talentuar Julia Gjika, e cila di ta humanizojnë subjektin e vetmisë në atë mënyrë sa të bën që ta përjetosh atë në nivelin që e përjeton ajo vetë kur shkruan: “Kur dikush i troket në derë, / ai nuk e dëgjon, / po të dëgjojë, / nuk beson, / se dikush troket për të. / Babai jetim në pleqëri” (Julia Gjika, “I vetëm brenda katër mureve”, Fq. 82). Duke poetizuar në të njëjtën ide poeti Adnan Mehmeti e zgjeron hapësirën e mendimit duke i shtuar atij nocione inventive përshkrimesh shpirtërore: “Në thinjat e mia / Fëmijët përkëdhelin / Bardhësinë e tyre. / Kujdes, mos u dashuroni me to, / Se në zbardhjen e tyre, / Sodis thinjat e babait ti” (Adnan Mehmeti, “Thinjat”, fq. 20) Për prindërit të gjithë fëmijët janë poet ndonëse ata mund të mos shkruajnë poezi. Ndaj disa prej tyre nganjëherë janë mospërfillës ndaj kësaj të fundit. Edhe mospërfillja e prindërve tanë ndaj poezisë, në këtë vepër, eksploron vetveten si një çelës sa krijues aq edhe sofist në brendësinë e një origjinaliteti të rrallë në varg. Poetët dhe shkrimtarët e ndjejnë më mirë se kushdo tjetër se çdo lëvizje që bëjmë në këtë jetë gjeneron një forcë energjie dhe se kjo energji duhet vënë në shërbim të suksesit jo vetëm të vetes por edhe të tjerëve.
Poeti ynë kombëtar Dritëro Agulli, e sheh raportin midis vetës dhe babait të tij jo si baba e poet por si baba e bir, një energji poetike kjo që do të jepte jetë edhe te lexuesi më i plogët: “S'e thur poemën aq të gjatë, / Me vargje si litarë, / Se kushedi e gris im atë / Dhe dredh me te cigare” (Dritëro Agolli, “Poemë për babanë dhe veten”, fq. 16). Nisur nga fakti se universi operon nëpërmes shndërrimeve dinamike të cilat marrin kuptim më së miri në jetën dhe veprimtarinë e njerëzve të mirë, të atyre që u japin të tjerëve një pjesë të vetvetes, në cilëndo formë të jetë e mundshme dhe e përshtatshme, mund të themi se edhe prindërit tanë na duan pa pretendime për shpërblime qoftë edhe nga ato artistike. Ja mendimet e poetes Arta Mezini në këtë pikë: “Kam frikë pena ime, kam frikë / Prej botës së madhe asgjë nuk marr hua / Dhuratë kam gjithçka, veç zemrës që rreh / Udhën e jetës dhe udhëtarët që dua” (Arta Mezini, “Buzëqeshja e penës”, fq. 31).
Ngaqë prindërit përbëjnë një pjesë kaq esenciale në jetën e poetëve në fjalë, Zemra Prindërore vjen te lexuesi si një reflektim i kësaj lidhje shpirtërore, si shteg në kërkim të përjetësisë së tyre në format e pranueshme të shoqërisë prej së cilës vijmë. Madje edhe marrëdhëniet me prindërit tanë u nënshtrohen ligjeve të marrjes dhe dhënies së anasjelltë të kësaj sentonie. Siç do e shohim më poshtë të perceptuar në metafora të goditura, të japësh dashuri nënkupton edhe të pranosh atë. Poezia “Një pjesë e imja” e Diana Seitajt e ilustron më së mirë këtë koncept: “Dhe po të më pyesin nesër, çfarë do të zgjidhja për ju, / sërish, pavdekësinë do të thërrisja! / E nëse them, se jeni një pjesë e imja, / besoj se unë për ju.., jam e tëra” (Diana Seitaj, “Një pjesë e imja”, fq. 39). Sado që mundohemi ta idealizojmë jetën, ngaqë ajo ka një fund dhe fundi i saj do i shkaktojnë dhembje të tjerëve që mbeten pas, jeta mbeten një harmoni komunikimi e të gjitha elementeve të shpirtësisë që përbëjnë strukturën e ekzistencës. Ky fund edhe kur nuk është peltik është dhe mbetet i frikshëm, i përmallshëm e deri në fund njerëzor: “Natën vonë kur doli hëna, / Mbi bar na gjeti nëpër ëndrra. / Veç gjallë nëna shuplakat hap, / Si tjegulla mbi ne e vesa s’na lag”(Çerçiz N. Myftari “Në shuplakë të nënës”, fq. 38).
Nga Myftari mësojmë një nga arsyet se pse ndjehemi gjithmonë të vegjël para prindërve tanë. Dashuria prindërore ka një ligj të koduar në gjakun tonë si shqiptar dhe si humane që jemi. Kjo qëndron edhe më e tillë për ne krijuesit ku ligji është në një manifest me të cilin shpallim parimet e qëllimeve tona themelore. Brenda këtij ligji e shohim veten në një proces të çuditshëm ku observuesi behet i observuari, një proces ky i ngjashëm me atë ku ëndërruesi manifeston ëndrrën e tij. Për ta shijuar në një formë më të bukur këtë ide le t’i referohemi të talentuarës Zylo:“Nga kripa e currilit të lotit, / S’duronin dot këtë lloj vese, / Që buronte nga zërat e mekura, / Brenda pentagramit që s’buzëqeshte!” (Këze (Kozeta) Zylo “Rrudhnin Fletët”, Fq. 94). Edhe Valbona Dardha ka mënyrën e saj të poetizimit në këtë pikë: “Ti akoma vazhdon të më përkundësh, / Për ty, unë akoma fëmijë i parritur / Mbuluar me thinja” (Valbona Bardha, “Mall Etern”, Fq. 172). Pikërisht për këto nivele sa personale aq edhe të përgjithshme poeti Dhori Thanasi sugjeron: “Ti ruajmë “të lashtat”/ Le të rrjedhin si lumë / Të duash është pak / Të kujdesesh është shumë” (Dhori Thanasi, “Kujdes”, Fq. 43).
Mendimet e Thanasit janë jo vetëm pjesë e ingranazhit të kulturës sonë por edhe të etikës që e vlerësojmë aq lart. Sepse burimi i gjithë krijesës është vetëdija, potenciali që gjakon shprehjen e dashurisë dhe dhimbjes, të bukurës dhe të shëmtuarës, të bekuarës dhe mëkateve nëpër të cilat kalon njeriu gjatë jetës. Atributet e tjera që përfshijnë këto aspekte të vetëdijes janë zakoni, heshtja e pafund, ekuilibri, thjeshtësia si dhe cilësi të tjera esenciale të natyrës tonë. Të asaj natyrë të ndërtuar nga Zoti dhe të zbukuruar nga ne dhe brezat e tjerë papa nesh.
Në “Zemra Prindërore” poetët nuk e kanë lënë pas dore se komponentin e vuajtjes si pjesë e jetës. Kostaq Duka e thotë si s’ka më mirë: “Im atë punëtor është, / nga më të thjeshtët, nxjerr gëlqere të bardhë”… / Ç’më erdhën ndërmënd këto vargje, / vargjet e parë për babanë”(Kostaq Duka, “S’janë vetëm disa fjalë”, Fq. 90). Kurse Petraq Pali, i njohur si poet që jep maksimumin e vet në lartësimin e figurës së babait të tij Janko Pali (mësues i popullit) për këtë antologji vë në pah edhe vuajtjet e së ëmës. Ja me ç’maturi poetike e kryen këtë akt autorial: “Kur litari nëpër supe / Të kish prerë e të kish grirë / Mbushur bucela me ujë.... / Tharë buza shkretëtirë!” (Petaq Pali “Bucela”, Fq. 136). E si mund të mos i vlerësosh vargjet që pasojnë: “Më pret gjithnjë tek prag’ i portës, / Duart nën përparëse sikur fsheh diçka, / Njëlloj si nënat në mëhallët e botës, / Nëna ime, e plakura” (Thani Naqo, “Nënës” Fq. 166).
Mundësitë e interpretimit të këtij aspekti poetik si nga pikëpamja e dialogut me të kaluarën ashtu edhe të formalizmit sentonik të realitetit jepen me mjeshtri dhe ndjenjë edhe nga një poet tjetër i përfshirë në këtë antologji. Ai është Gëzim Llojdia, një fragment i poezisë të së cilit vijon:“Mullarët e barit u kalbën, te konakët tanë, në katundin e largët. / Oborri gri i heshtur ditën dhe natën, kasollja e lopës me bajga tharë, / thupërishtet rënë, mbi thanë. / Fener poçethyer, gjysmë i ngrënë” (Gëzim Llojdia, “Do ti mbledh lotët e gjyshes pas plisit”, Fq. 62). Ndërsa poeti Shqfqet Dibrani, në një nga poezitë më të arrira të tij, trishtimin njerëzor e vë mbi hallet e përditshme që karakterizojnë shumicën e nënave tona. Ai e kthen atë në një dramë të vërtet. Në fakt ai e përkufizon domethënien e vuajtjes njerëzore në mënyrën e tij, duke e lënë lexuesin në shkallën e gjykimit të vet për zinë që vetëm pak vite më parë u përzie me ajrin që thithte njeriu kosovar në rrugën e vështirë të lirisë së vet: “Diku në rrugët e Prishtinës, Nëna ra / Lemeria e klithmës sate shpirtrat shurdhon pa pra…“ (Shefqet Dibrani, “Baladë për nënën dhe motrën Xifë duke ikur nga Prishtina”, Fq. 160).
Poema e Dibranit na futë në një shteg poetik ku potencialet semantike dhe estetike të poezisë e fuqizojnë mendimin se mungesa e prindërve tanë ka diçka të shenjtë dhe humane në vetvete. Gjë që shpjegon se standardet e larta intelektuale dhe morale të poetëve bëjnë që roli i prindërve në vargun e tyre të shkëputet nga realja te surealja edhe anasjelltas. Ndue Hila dhe Skendër Rusi, secili në mënyrën e vet, e konsiderojnë këtë aplikim të jetës sociale si fenomen sa të pamundshëm aq dhe të paevitueshëm në marrëdhënie me veten. I pari shkruan: “Marr të flas me të, por nuk mundem / Marr t’i shkruaj por jo. / Sa shumë unë për të po vuaj, / Siç vuan për mua dhe ajo.” (Ndue Hila, “Malli për Nënën” 128). Ndërsa Rusi thotë: “Gjithnjë po bëhesh më e kërrusur, / Sikur po i afrohesh tokës! / Unë jam atje,në sytë e rrudhur, / Ku është fillimi i gjithë botës!” (Skënder Rusi, “Nënës sime”, Fq. 155).
Si të tillë poetët duhet të falën për ndjenjën e një krenarie të ligjshme që rritet më parë brenda gjoksit e pastaj brenda vargut të tyre. Sepse poetët, siç dihet, janë gjithmonë në luftë të brendshme midis arsyes dhe dashurisë distinktive që kanë për prindërit:“Dhe ikja larg teje shumë herë / dhimbja lozte me këmbët e mia / mërzia frynte furishëm si erë / e çdo ditë prej mallit të mbinin thinja!..” (Lekë Gjoka, “Nënës” Fq. 98). Po kështu edhe poeti Edmond Ismailiati me një intuitë vërtet fine poetizon dhimbshëm: “I trishtuar çohem çdo mëngjes, / Me shpresë se do të përqafoj, / Krahët bosh i mbledh me përtesë, / Mbushur plot dhimbje i shtrëngoj” (Edmond Ismailati, “Tek loti mungesën përjetoj—Babait tim Sherif Ismailati”, Fq. 44).
Intelekti poetik që gjendet në këtë antologji është i përbërë nga një fenomen që paraqitet here si gjysmë-art e here gjysmë-instinkt, por që të dyja janë të përdoruara me efektivitet në gjuhën poetike dhe tonin përmallues që zotërojnë në vetvete poezitë e tyre. Këto efekte mundësojnë apo argëtojnë idenë se dashuria prindërore i përket sa ekzistencës njerëzore aq edhe asaj hyjnore. Një ide kjo që gjeneron fuqi të mëdha ndjesishë dhe elaboron pastër në aspektet e shqetësimit intelektual dhe kapacitetit të vetëdijes humane që tentojnë në varg: Ne jemi lisa me rrënjë / në gurë e varre / jehonë zërash të rinj / oshëtimë zërash të të parëve (Mëhill Simon Velaj “Fragment Historie” Fq. 121). Këtë vetëdije poetja e re Marjeta Ismailati e thotë me një sinqeritet gati fëmijëror dhe me një pastërti te admirueshme mendimi: “Më kujtohet gjyshi im ! / Këngë labe seç këndonte, / Kur arat me parmendë lëronte, / Unë ecja si flutur pas tij, / Nëpër gjurmët që ai lëshonte” (Marjeta Ismailati, “Më kujtohet gjyshi im—Shahin Tusha” Fq. 115).
Edhe zhvillimi i cilësive morale është një dukuri interesante në këtë libër. Rëndësia e mësimeve të prindërve nuk humbet në mes të rreshtave por është një e dhënë direkte dhe me forcën poetike që meriton. Në shumicën e poezive tabani ideor shtihet në sferat e instinkteve sociale përfshi këtu edhe rolin e prindërve që shkojnë si vektorë paralel me jetën në vazhdim. Këto instinkte janë shumë komplekse e nganjëherë drejtohen drejt disa veprimeve specifike që kanë lënë gjurmë në kujtimet e poetëve. Elementet kryesore që përbëjnë këto episode janë dashuria, emocionet dhe simpatia, të cilat tek poetët, më duket mua, gjenden në një shkallë më të lartë se në pjesën tjetër të popullsisë. Poetët e skanojnë dashurinë prindërore më një përkujdesje të veçantë. Ata e lartësojë karakterin e lartë prindëror dhe derivacionin e tyre deri në nivel interpersonal. Ja një fragment poetik nga Resmi Corbaxhi: “Herë më rri në krah / më jep një këshillë / Bir! / Shokë pa gabime mos kërko, / është e kotë / në qoftë se ti do / të mos mbetesh pa shokë” (Resmi Corbaxhi, “Hija e tij” Fq. 142) . Llemadeo Dukagjini është një poet tjetër që me një vizion filozofik të filtruar në traditën burrërore të vendlindjes së tij ndër të tjera shkruan: “Ndërsa njëzëri, etrit, që të dy më thanë; / ‘Sa të mundesh o bir të ligun e duro, / Por largohu prej tij po munde´ një ditë udhe larg… / Kurrë besë mos i fal, as borxh´ kurrë mos i kërko’! “ (Llemadeo Dukagjini, “Porosi e etërve” Fq. 102).
Sipas këtyre sy poetëve, vlerat e prindërve janë të pazëvendësueshme në jetën tonë pavarësisht nga statusi personale që fitojmë në jetë. Orvatja për ekzistencë apo nevoja për të mbijetuar është dhënë në një mozaik ngjyrë-plotë metaforash, që lë vend si për interpretim shpirtëror ashtu edhe filozofik. Kushtet e pafavorshme të jetesës së prindërve të poetëve nuk paraqiten si intriga politike ndaj fatit të tyre, por më tepër si përpjekje për të rritur fëmijët pavarësisht vështirësive që mund të sjellë koha. Poeti Gjeto Turmalaj gjendet brenda këtij perceptimi: “Se është krijesa ma e madhe e dashnisë, / Se është shpirti ma i madh i ngrohtësisë, / Edhe kur të mbarojë drita e Diellit e Hanës, / S’ka për të mbarue madhështia e Nanës” (Gjeto Turmalaj, “Për Nanën”, Fq. 70). Ja edhe Flori Bruqi: “Ti kërkon dritë / se ishe dritë / siç janë dritë / të gjitha nënat” (Flori Bruqi, “Rreze drite”, Fq. 55). Fatjon Pajo futet direkt në zemër të kësaj vërtetësie: “Sot bie shi… / Mbështes ballin në gjoksin tend / E me vehte them: / -S’ka si Ti!” (Fatjon Pajo, “Tim eti” Fq. 52). E njëjta rrjedhë e vetëdijes se prindërit janë gjithçka për fëmijët e tyre buron edhe nga poezia kuptimplote “Zemra Prindërore” e poetit Agim Bacelli (titull ky që është huazuar dhe si titull i antologjisë) “Askush në botë s’ju do më shumë / Se prindi që ju ka sjell në jetë! / Prindi ju bëhet çadër apo gunë / Në stinën përvëluese a në qamet” (Agim Bacelli, “Zemra prindërore” fq. 24).
Pa u larguar nga ky kuzerizëm, si gjithmonë magjik ne fjalën e tij, porti Dalan Luzaj shkruan: “Rëndojnë mbi të tetëdhjetë e ca vite / çdo vit i solli një dhuratë / Me shpirtin e pastër prej fëmije / Atdheut ia nisi për shpatë” Dalan Luzaj. “Babai” Fq. 56). Poeti dhe përkthyesi mirënjohur Vangjush Ziko, po ashtu, vë në lëvizje ndjenjat e thella që ka në një nga poezitë e bukura të tij tme titull “Ikja e babait”: “Si na e bëre kështu,baba?!... / Flisje,buzëqeshje,rënkoje ngadalë. / Brym'e verdhë mbi fytyrën tënde ra, / Tingëllove dhe heshte si një këmbanë.”
Natyrisht, poezi të arrira nga shumë drejtime janë edhe ato të poetëve Zeqir Gërvalla, Mardena Kelmendi, Argetina Tanushi, Maliq Lila, Hysen Cifligu, Zaho Balili, Vitore Stefa, Rozi Theohari, Eleonora Gjoka, Agim Vatoci, Robert Martiko, Vangjush Ziko, Riza Lahi, Mimoza Ahmetaj, Eduard Dilo, Belul Shaqo Arapi, Hasibe Alishani-Bllaca, Gjezide Isufi, Medije Vraniqi, Gëzim Ajgeraj, Fatjon Thanasi etj.
Së fundi, duket qartë se poezitë e kësaj antologjie janë të frymëzuar nga motivet më humane të poetëve dhe organizatorëve pjesëmarrës. Qëllimi i mirë u jep vlera edhe të mëdha virtyteve të tyre të mëdha. Perceptimi artistik që gjejmë në këtë grup poetësh është karakteristikë e poetëve shqiptarë, të cilët me dashurinë më sublime i vënë nënat dhe baballarët e tyre në një platformë të atillë njerëzore e sociale që për shumë njerëz në botë një perceptim i tillë do të konsiderohej si një lloj utopie brenda ligjeve të trashëgimisë familjare. Shkurt “Zemra Prindërore” është një antologji deri në fund poetike në kuptimin më poetik të fjalës.(Botoi Illyria)

Thjeshtësia dhe mendimi filozofik te poetika e Kostaq Dukës ne librin poetik "Ne dy hapesira".

Kostaq Duka (lindur më 1952 në Korçë) shkrimtar, filozof shqiptar nga Shqipëria.Duka ka kryer studimet e larta në Universitetin e Tiranës, ku diplomoj në degën e filozofisë pranë Fakultetit të shkencave politiko-juridike.
Poezitë e para të tij filluan të botohen aty nga vitit 1968. Përmbledhja e parë e poezive të tij u bë në librin e botuar më 1976, të titulluar "Thjeshtësi" ndërsa dy vite më vonë u botua edhe përmbledhja e dytë e tij me titullin "Flas me barin". Ishte kjo një përmbledhje e pozive të frymëzuara nga jeta e mërgimtarëve bashkëvendas në Greqi. Duka në shoqërinë e gjerë është i njohur jo vetëm si poet por edhe si shkrimtar i dramave. Disa nga këto drama janë luajtur edhe në bynën e teatrit të Korçës.(Floripress)

Nga : Kristaq Turtulli

Thjeshtësia dhe mendimi filozofik te poetika e Kostaq Dukës ne librin poetik "Ne dy hapesira"

 Nga Gazeta C 



Është dëgjuar mes krijuesve dhe më gjerë, teksa flitet me moskokëçarje në bisedë e sipër, ndoshta dhe me trishtim të hapur për vdekjen e librit dhe triumfin e internetit, face bookut, twiters etj. Dikush tjetër ngulmon me kokëfortësi se kjo ikje, humbje e paralajmëruar është me e mira e të mirave e kollajshmja moskokëçarëse në jetën moderne. Nuk është më e nevojshme të botosh libër, të ndjesh fërfërimën drithëruese te fletëve të librit, drithërimën që përçohet instinktivisht midis autorit dhe lexuesit, erën karakteristike të shtypjes. Seriozitetin, përgjegjësinë, pa llogaritur këtu shpenzimet dhe ëndërrimet, mjafton ta hedhësh krijimin tënd nëpër faqet e ndryshme të internetit dhe qëllimi i autorit është i realizuar.
Krijuesit 'konservatorë' fanatikët e sinqertë të librit të shtypur dhe të botuar, heshtazi krijojnë dhe botojnë pa u kushtuar rëndësi fjalënajës...
Ndaj kur na bie ndonjë libër në dorë te një miku, shoku a të njohuri nëpërmjet internetit, në mënyrë instiktive, pa e pasur plotësisht mendjen e aty, e mban librin një copë herë në dorë, e kthen e shfleton nxitimthi faqet, i sheh kopertinën, faqosjen, lidhjen. E lë një copë herë mbi komodinë duke risjellë nëpër mend kur e ke njohur, rininë, moshën e pjekurisë, momente të ndryshme të janë ngulur në kujtesë si dhe krijimtarinë e mëparshme të autorit etj.
Më konkretisht me librin poetik të mikut të hershëm Kostaq Duka: 'Në dy hapësira.' Botuar në Shqipëri, në shtëpinë botuese D.I.J A. Pogradec.



Kostaq Duka erdhi me këtë libër poetik pas disa vëllimeve poetike: 'Thjeshtësi',' Flas me barin,' 'Trëndafili që çelte në janar.' Drama, dhe dy libra me tregime, duke na sjellë shqetësimin dhe impenjimin e mërgimtarit dhe krijuesit ndaj problemeve të kohës.
Poeti qysh në poezitë e para botuar në gazetën e asaj kohe: 'Zëri i rinisë', kur ish në bankat e shkollës së mesme, solli një zë të sinqertë, ashtu thjeshtësisht pa zhurmë dhe bujë, por që tërhoqi vëmendjen e krijuesve dhe dashamirësve. Kjo thjeshtësi dhe sinqeritet u shpalos në librin e tij të parë të botuar disa vite më vonë me të njëjtin titull. Dhe nga libri në libër e mbrujti me mendimin filozofik dhe tensionin poetik.
Në librin e tij më të fundit: ' Në dy hapësira', poeti Kostaq Duka na vjen më i pjekur me një vizion më të qartë dhe impenjues. Autori është vëzhgues i hollë i jetës, i kujdesshëm, i kursyer në fjalë, si gjithnjë i saktë, ndërkohë qëmton, kthjellon mendimin dhe gjetjen interesante. Ai endet, lëviz, shtrihet, shqetësohet, preokupohet, përjeton situatat, merr frymë midis dy hapësirave të cilat ndahen në mijëra kilometra, siç është fati i emigrantit dhe krijuesit.



Qysh në kopertinën e librit të krijohet përshtypja e shtrirjes, hapësirës, largësisë, shkëputjes, por të rënduar paksa nga ngjyra blu e errët e pasigurisë, dëshirës, përpjekjes së madhe për të kapërcyer dhe kapur shkëndijimin vezullues që është shpresa, liria, ëndrra e bardhë endet tutje në sfond.
Libri poetik ndahet në katër nëntituj: 'Lëvizja e shpirtrave. Në dy hapësira. Botë dhe Dashuria.' Secila nga të katra cikle poetike ka tematikën dhe veçorinë në optikën e përzgjedhur të poetit. Pjesa e parë qysh në titull është gjetje të mençur: 'Lëvizja e shpirtrave.' Autori na jep sendërtimin filozofik dhe shpirtëror. Jetën, lëvizjet e domosdoshme, ndryshimet e dhimbshme por të natyrshme në kushte e ndryshimit dhe të zhvillimit. Si tek poezia e bukur, njerëzore dhe koncize: 'Natyrë e qetë.' Kjo poezi në dukje është e tillë, e natyrshme, e vërtetë por që pranohet me trishtim, e pamundur për të ndalur ndryshimin, në rrjedhën e harbuar të largesës së jetës:
Në fillim një tenxhere mjaftonte për dy.
Pastaj na u desh një tenxhere e madhe,
Orkestër gurgulluese për pesë vetë...
Derisa iu kthyem tenxheres së vogël,
Të vitit të parë të martesës....
Kjo poezi me figurën e gjetur të tenxheres mbart të vërtetën tunduese të ndryshimit, të familjes, rritjes, martesës dhe të plakjes. Gjetje e saktë dhe impresionuese. Poeti është i lidhur shpirtërisht e respekton ka mall dhe dashuri për shtëpinë prindërore, familjen dhe të dashurit e tij. Ai gjithnjë i ka kënduar, prindit, nënës, bashkëshortes dhe djalit që dhe tani kur është bërë burrë e është larg, përsëri prindi mbetet pa gjumë dhe ka merak.
Tek poezia e shkurtër dhe të ngjeshur me mendim: 'Fjala' autori përsëri operon me mendimin filozofik duke na përçuar një mesazh të rëndësishëm, se fjala përndrit fjalën kur nga eter diturie del dhe fjala vret fjalën kur injoranca egërsisht e vjell. Neve gjithnjë na ka mundur dhe prangosur fjala që të vret më tepër se plumbi dhe të pret më shumë se shpata, e lëshuar me qëllim, pa përgjegjësi, në erë dhe pas shpine. Autori ka qëlluar në të vërtetën...
Poeti do të jetë i çiltër dhe i hapur me miqtë vet poetë dhe me të tjerë, ndaj me thjeshtësi u drejtohet miqve të tij, nëse e doni vërtet mos e lodhni me deshifrimesh dhe lavdërimesh pa fund, tek poezia : 'Miqtë e mi.'
Oh, ju e dini,
Sheqeri i tepërt gjakun e helmon paprerë,
Sikurse
Mediokrin e bën të fluturoje thonjëzuar
Pas tullumbaceve pa vlerë.
Poeti beson tek sinqeriteti dhe miqësia sepse dhe i verbëri e shumëfishon pamjen me sytë e miqve, ndërsa i vetmuari magjinë e ngjyrat e botës i zbardh me ankthin e kotësisë, të mosekzistencës. Poezia:' I verbëri dhe i vetmuari.'
Tek poezia:' Në dy hapësira.' Që ka marrë dhe vetë libri, të krijohet përshtypja e lajtmotivit të vetë mendimit, tematikës dhe problematikës së librit, pse jo dhe të shumë emigrantëve të larguar në vite por që janë të lidhur me shumë fije të dukshme dhe të padukshme me vendlindjen. Por artisti, poeti është diçka më ndryshe se të tjerët, nuk mund ta mbyllë kapitullin e mëparshëm dhe të hedhë tre gurë pas vetes në momentin e ikjes. Krijuesi përsëri i mbart pas kudo që shkon si një hamall i madh; mallin nostalgjitë, përjetimet dhe emocionet përçuese janë më të mëdha. Ndaj dhe poeti Kostaq Duka,paçka se është mijëra kilometra larg përsëri, fle, ngrihet, punon me orën e vendlindjes. Me të gjallët e të vdekurit, shpresat jetime të lënë diku rrugëve, përzihen e copëtohen si meteorë hapësirave të orëve të Shqipërisë. Por autori gjithnjë me shtrirje njerëzore thotë:
Syri tej në dialog me diellin dhe shëmbëlltyrat
E mundit njerëzor të lirisë
Ngre e ul shatërvanë drite të një realiteti të ri...
I madh është malli i Kostaqit për vendlindjen, qytetin e lindjes Korçën e dashur, qytetin e serenatave, Parizin e vogël, për rrugët e pastra karakteristike me kalldrëm me ajrin e pastër dhe plot diell. Korça e ka dashur fort autorin, si çdo bir të saj. Dhe këtë qytet me fllad dhe zemër, poeti e ka dashur si dashurinë e parë. E autori e thotë bukur/ I hutuar, fluturak, këmishë shkopsitur, këpucë ngrënë mbi kaçurrelat-gurë të rrugëve të tua./ Autori thotë se e ka dashur Korçën si grua, sepse ka mbjellë dëshira dhe ëndrra, ka grirë e tretur inate burri pa fund/. Dhe në strofën e fundit të poezisë e thotë bukur:
Të kam dashur si nënë Korça ime,
Herë më dukesh e madhe, dhe e vogël,
Plakushe grindavece...
Të tjerët ngrenë gradaçiela.
Ti pastron e llamburit shtëpitë përdhes
Për bijtë
Që me erë borziloku të ndjejnë përkëdheljen tënde...
Poezitë e tjera të këtij cikli si : 'Sofati dhe plaka'. 'Takimi i parë me djalin emigrant'. Me fjalë të sakta dhe të kursyera, të tensionuara, me dhembje të përmalluar dhe intensitet poeti në këtë poezi aq jetësore, të natyrshme, na jep momentin emocional drithërues të takimit midis prindit të malluar të merakosur dhe djalit të lodhur nga rruga e gjatë gjithashtu i dëshiruar për një fjalë dhe përqafim të ngrohtë.
Kravatë zhubrosur
Mjekër pushuar.
Sy të trembur të paqetë
Buzëqeshje malluar,
Një ankth të përgjakur,
Katër duar ne përqafim kryqëzuar...
Interesant është triptiku poetik kushtuar aktorit të talentuar korçar, artistit të popullit Vangjush Furxhiut. Ne të gjithë e mbajmë mend atë talent të madh të artit dhe të skenës, me rolet e tij të spikatura. Kostaqi na i jep me vërtetësi në poezi atë portet njeriu dhe artisti me art dhe dashuri.
Pjesa e katërt dhe e fundit e librit poetit të poetit Kostaq Duka është cikli kushtuar ndjenjës më të brishtë dashurisë. Autori edhe në këtë cikël operon me mendimin dhe nuk është vetëm, nuk e lë në kuadrin e konstatimin dhe të ndjenjës brishtë, por gjykon me syrin e ftohtë dhe shpesh herë e kritikon për indiferentizmin dhe deri diku ndjehet i penduar për ato kohë të mrekullueshme, naive, të sinqerta, të vrullshme rinore që nuk mund të kthehen më.
Dikush na ka dashur,
Por o Zot,
Përse marrëzisht me lotët e saj jemi tallur?!
Pas dikujt, pas dikujt jemi 'harruar'
....
Në rini s'ka kohë ta zgjidhim
Në pleqëri mbetemi të vonuar...
Gjithashtu në poezitë e këtij cilki si : 'Zjarri, ' Kasollja e dashurisë,' Puthja' E dashura ime e parë ishe bora'. Bëmë sikur harruam etj.
Nga cilki në cikël dhe nga poezia në poezi autori e merr përdore lexuesin dhe ne ndjejmë flladin e freskët. Kostaq Duka në librin e tij të katërt poetik: 'Në dy hapësira,' tregon pjekurinë poetike, kujdesin në përzgjedhjen e temës, mendimin filozofik, figurën, fjalën e gjetur dhe afirmim...//

Nuk është letërsia e as poezia që më ushqejnë , por ato më mbajnë gjallë ..

Sokol DEMAKU- Asnjëherë gjatë historisë, pas kohës së Skënderbeut, nuk kemi qënë më mirë. Me këtë,nuk dua të them se jemi shumë mire sotë. Dua të them, se na është lejuar të kemi një nënë dhe një vëlla por jo një familje të kompletuar.

Intervistë me Ibrahim Abedini poeti Strugan nga Landveter i Suedisë

-Frymëzimi kryesor i tregimeve të mia janë jeta, e kaluara historike, vuajtjet dhe preokupimet e popullit tim në shekuj dhe në ditët e sotme. Me vuajtjet e popullit tim, kam vuajtur edhe unë dhe kur populli im ka kënduar, kam kënduar edhe unë në tregime dhe në poezi.
Të lumtur më bëjnë arritjet e kombit, si Kosova shtet i pavarur, të arriturat e shqiptarëve në IRJ të Maqedonisë dhe po ashtu përfundimi i një vepre me poezi apo me prozë. Më bënë të lumtur kur jeta në familje shkonë mirë, drejtë një qëllimi afatgjatë dhe të qëndrueshëm. Më bëjnë të lumtur sukseset dhe të arriturat e fëmijëve.
-I etur. I pangopur. Kurreshtar. Një njeri i thjashtë që do të di çdo gjë, jo vetëm nga vendlindja e pandarë por edhe nga ambienti që e rrethonë. Nga e përditshmja që jeta i ofronë dhe realiteti ia diktonë. Një njeri që nuk mund të ri i qetë kur atë që e sheh dhe e dëgjonë, ta lëshoj të mbytet pa e paraqitur përpara të tjerëve. Se i thonë një fjalë:”Të dish për një gjë të rëndësishme, dhe të mos e ngresh zërin e ta prezentosh atë të mirë apo të keqe, është njëlloj sikur nuk ke ditur asgjë”.

Kisha me ju lute per nje prezentim të shkurtër.

-Linda më 26 shkurt në katundin Zagraçan, rrethi i Strugës. Në katundin e lindjes e fillova ciklin e ulët të tetëvjeçares, dhe e përfundova në Fidanishtë- një vend ndërmjet katundit Ladorishtë dhe katundit Shum. Gjimnazin e mbarova në qytetin e Strugës. Më 1981 u diplomova në universitetin e Shkupit, pranë katedrës së gjuhës dhe letërsisë shqipe. Nga regjimi i egër i asaj periudhe për shumë kohë u mohua e drejta ime për të ushtruar profesonin. Shkolla fillore H. Prishtina, në prishtinë ishte e vetmja që më hapi dyertë për të punuar dhe ushtruar profesorin që aq shumë e desha. Për të mbajtur veten dhe familjen në Strugë u detyrua të punoj edhe punë të rënda fizike. Interesimin për letërsi nuk e humba asnjëherë. Nga represioni i vazhdueshëm i organeve të brendëshme policore Sllavomaqedone, definitivishtë më 1990 u largova nga vendlindja dhe u vendos në Landvetter të Suedisë. Në Mönlycke, në komunën e Herryda-s, punova një kohë të shkurtër si arsimtar i gjuhës shqipe me fëmitë e bashkatëdhetarëve. Punova një vit si asistent në shkollën ”Högadal skolan” në Mölnlycke me fëmijë Suedez. Jam anëtar i lidhjes së shkrimtarëve të qytetit të Strugës që nga viti 1999. Në vitin 2009 u pranova në lidhjen e shkrimtarëve ” Författarcentrum väst”( Qendra e shkrimtarëve-perëndim) në Göteborg të Suedisë. Dhe në vitin 2012 u pranova anëtar i SHSHAKSHS- së (Shoqata e shkrimtarëve,artistëve dhe krijuesve shqipëtarë të Suedisë). Me poezi fillova të merrem që në bangat e shkollës së mesme.

Përvecse nje shkrimtar me renome, jeni edhe poet i njohur në gjuhën suedeze dhe ne shqip. Do te ishte me interes te mesonim nga ju se si e perkufizoni rolin e shkrimtarit ne jetën bashkëkohore?
-Në botën Shqiptare, Kryesishtë në Shqipëri, Kosovë dhe Në Maqedoninë Shqiptare botimet e mia janë të shpërndara nëpër biblioteka të caktuara të disa qyteteve dhe në një masë të caktuar edhe në dorën e lexuesve dhe adhuruesve të artit dhe kulturës. Jeta ime si shkrimtar bashkëkohor është e lidhur ngushtë me të jetuarit po të kësaj kohe, por që trajtonë tema edhe të së kaluarës dhe të së ardhmes që më kanë preokupuar më së shumti si Shqiptar dhe si shkrimtar.

Krijimtaria juaj i perket nje periudhe të gjatë kohore. Cila eshte tema dhe motivi ne veprat e juaja?
Krijimtaria ime është e kufizuar, disa vjeçare. Unë do ta veçoj atë që fillon me botimin e veprës së pare me poezi:”Mos vono, moj valle”-1998. Unë si shkrimtar dhe poet, nuk i kam dhënë vetes të drejtën që të jem i përcaktuar vetëm në një drejtim, dua të them se, temat dhe motivet në veprat e mia, kanë qenë të shumëanëshme, të shumëllojshme dhe të ndryshme. Që ta rrumbullaksoj pak më mire dhe më shkurt pyetjen tuaj, do të shtoj se, jeta nuk ka vetëm një motiv dhe një temë. Dhe nga kjo jetë me shumë motive janë krijuar edhe veprat e mia.

Nga e merrni frymëzimin e romaneve tuaja? Cfarë është tema apo subjekti në to?
-Frymëzimi kryesor i tregimeve të mia janë jeta, e kaluara historike, vuajtjet dhe preokupimet e popullit tim në shekuj dhe në ditët e sotme. Me vuajtjet e popullit tim, kam vuajtur edhe unë dhe kur populli im ka kënduar, kam kënduar edhe unë në tregime dhe në poezi. Por nuk ka munguar asnjëherë dashuria në tema dhe subjekte të ndryshme që kam trajtuar me dashuri dhe respekt.

Ju keni botuar ne shqip por edhe ne suedisht?
- Po! Në Shqip kam botuar shtatë vepra deri tani dhe nga këto, njëra është botuar e përzgjedhur edhe në gjuhën Suedeze nga Ullmar Qvick, miku i Shqiptarëve. Për këtë, ka shkruar edhe gazeta:”Härryda Posten”dhe shumë e më shumë edhe revista letrare:”Dituria” që del në gjuhën shqipe në Båros të Suedisë me redaktor, Sokol Demakun.

Cka ka botuar deri me tani Ibrahimi dhe cka pret lexuesi nga ju tani?
- Për herë të parë më 1998 botova:
” Mos vono, moj valle”- Poezi
” Dëgjoni zërin tim”- Poezi -1999
” Luli guximtar ” - Novelë për fëmijë- 2000
” Brengat e liqenit- Poezi - 2002 ( përkthyer në përzgjedhje në gjuhën Suedeze me titullin: ” Sjöns smärta” po në të njejtin vit, nga Ullmar Qvick).
” Arifi deshte të fluturonte”- tregim për fëmijë- 2005
” Harro se ç´kemi biseduar”- Tregime për të rritur- 2009
“Çdo gjë i përket jetës”- Poezi – 2012 . Por veprimtaria ime do të vazhdoj derisa të më punoj koka dhe duartë. Dhe unë besoj se lexuesit e rregulltë të veprave të mia, presin vazhdimin e epizodeve të lexuara. Dhe për lexuasit, vepra ime e ardhëshme do të jetë një përmbledhje me tregime , ku do të zbuloj në tërësi maskën e regjimit Sllavo-Maqedon për padrejtësitë dhe krimet që ka bërë.

Kur kemi te bejme me poezinë cila është ajo qe le gjurme tek ju dhe qe ju shtynë te merreni me te?
- Unë do thosha kështu: Çdo gjë që ka lënë gjurmë të thella në shpirtin e popullit tim, ka lënë gjurmë të thella edhe në rrjeshtat e poezisë sime. Jeta Shqiptare në veçanti dhe jeta si tërësi e pandarë e të gjithve të kësaj bote me të mirat dhe të këqiat, domosdo që e kanë shtyrë poetin Ibrahim Abedini të shkruaj.

Keni botuar bukur e së fundi cka pritete që të jete ne duartë e lexuesit dhe cfarë është tema që trajtohet këtu?
- Të gjithë atë që kam botuar deri më tani është në duartë e lexuesve. Dhe të gjithë botimet i kam bërë me kontributin tim dhe më së shumti i kam dhuruar falas. Për këtë nuk jam penduar asnjëherë.U thashë se I.Abedini nuk do pushoj së shkruari asnjëherë, dhe pak më lartë e përmenda se cila do jetë vepra e ardhëshme dhe tema e sajë dhe do ta them edhe njëherë, pa rezervë, se do demaskoj rregjimin Sllavo-Maqedon që ka bërë në bashkëpunim me atë Serbo-Sllav.

Si e kalon Ibrahim Abedini një ditë punës në megrim?
- Jo me kënaqësinë më të madhe në momente të caktuara, kur me trup është pranë kompjuterit dhe karriges në Landvetter të Suedisë dhe me mentë dhe shpirt është diku larg në burimet e pasura me ujë, në kodrat dhe livadhet e vendlindjes, në krasta dhe në malet e pasura me dru. Pranë miqve dhe shokëve në kafenetë e Strugës. Dhe më së shumti pranë shtëpisë që e kam lënë të vetëm

Ju jeni Gjuhtar me profesion por tani merreni me shkrime dhe publicistikë, cfare është dallimi mes asaj qe keni perjetuar ne vendlindje dhe sot këtu në Suedi?
- Unë mendoj se dallimi midis këtyre të dy drejtimeve nuk është shum i madh në thelb. Të dy drejtimet takohen në një pikë të përbashkët dhe kanë për qëllim veprimin e njejtë. Gjuha dhe letërsia studjojnë shkrimet dhe publicistikën dhe që të merresh me shkrime dhe publicistikë duhet të njohësh gjuhën dhe të kesh studjuar letërsinë, dhe kur të shohësh, nuk bënë njëra pa tjetrën. Nëse provoj të përgjigjem në pyetjen se, cfarë kam përjetuar në vendlindje dhe sotë në Suedi?, do më duhej të lexoja një vepër të tërë të shkruar, por unë do të them shkurtimisht se, atë që kam përjetuar, që kam parë dhe që kam dëgjuar në atëdhe, në Suedi jam munduar ta shpreh dhe ta përshkruaj me anë të veprave dhe që do vazhdoj ta paraqes me vepra të tjera në mënyrë reale. Me një fjalë, Suedia dhe bujaria e këtij populli Skandinav më dha mundësinë të paraqes një pjesë të realitetit sa të hidhur aq edhe tragjik të popullit tim të lashtë.

Një shkrimtrar, një publicist kërkon te jetë pothuajse për gjithçka i informuar. Kjo ka të bëjë kryesisht me natyrën e personit. Thjesht doja një përgjigje te shkurtër. Si është Ibrahimi nga natyra?
-I etur. I pangopur. Kurreshtar. Një njeri i thjashtë që do të di çdo gjë, jo vetëm nga vendlindja e pandarë por edhe nga ambienti që e rrethonë. Nga e përditshmja që jeta i ofronë dhe realiteti ia diktonë. Një njeri që nuk mund të ri i qetë kur atë që e sheh dhe e dëgjonë, ta lëshoj të mbytet pa e paraqitur përpara të tjerëve. Se i thonë një fjalë:”Të dish për një gjë të rëndësishme, dhe të mos e ngresh zërin e ta prezentosh atë të mirë apo të keqe, është njëlloj sikur nuk ke ditur asgjë”. Nga natyra Ibrahimi është i qetë, por agresiv në mënyrën e të shkruarit kur është fjala për të sharë vetveten për të paarriturën.

Ju jeni edhe një prozator shumë i talentuar, cfarë është aktiviteti juaj në media. Si e ndieni veten si shkrimtar, publicit në mergim?
-Mediave nuk ia vë veshin shumë. Ata e bëjnë detyrën e vetë të informimit dhe do-do japin edhe ndonjë kritikë të mënyrës së vetë. Por, për mua është me rëndësi që atë që e shkruaj ta lexoj lexuesi, të kënaqet dhe të mësoj diçka të re nga ajo që unë do paraqes. Të jesh shkrimtar është kënaqësi e vecantë. Unë nuk shoh ndonjë privilegj në punën që bëj si shkrimtar, se kryej vetëm një obligim që kam ndaj vetvetes si njeri. Do mjaftonte për mua që lexuesit të lexonin atë që unë shkruaj. Shkrimtari si shkrimtar kudo që të ndodhet e ka të njejtën rëndësi dhe obligim:-Vetëm të shkruaj të drejtën.

Nëse do te kishe mundësinë te jepje ndihmësen tende në realitetin që jetojmë ne shqiptaret, ku mendon konkretisht që duhet ndryshuar diçka ne?
- Thjeshtë do kisha këmbëngulurnë ndryshimin e mentalitetit të të menduarit. Duhet të ndryshojmë gabimet e të parëve tanë të të menduarit. Çfarë dua të them me këtë?Nuk dua të nënçmojë aftësitë që ka kombi jonë që nga klasa më e ulët e deri tek klasa intelektuale. Por dua të nënvizoj se, ne nuk duhet të jemi shumë bujar, shumë të urtë dhe të butë, nuk duhet t´i japim të tjerëve atë që na takonë vetëm neve, nuk duhet të lejojmë që të na vjedhin pasurinë kulturore me dëshirën tonë duke u treguar zemërgjërë. Duhet të jemi konzervativ dhe të njëanshëm kur është fjala për të mbrojtur vetveten. Dhe nëse më kishit pyetur mua se, si duhet mbrojtur e tëra kjo që thashë më lartë, përgjigja do të ishte:- Duhet të mësojmë nga Japonezët. Ja një shembull konkret : Japonezët, misionarëve të huaj nuk u mësonin gjuhën e tyre që ata të mos kishin mundësinë të mësonin më shumë për Japonezët dhe pozitën e tyre në shoqëri.

Cka mendoni mbi gjendjen politike shqiptare në përgjithësi, parë në prizmin, Shqipëri-Kosovë dhe trojet tjera shqipëtare?
- Asnjëherë gjatë historisë,¨pas kohës së Skënderbeut, nuk kemi qënë më mirë. Me këtë, nuk dua të them se jemi shumë mire sotë. Dua të them, se na është lejuar të kemi një nënë dhe një vëlla por jo një familje të kompletuar. Për t´i dhënë një përgjigje më të mire pyetjes suaj, unë do ju paraqes një poezi e cila flet më mire si përgjigje e pyetjes suaj:
Kosova-djep i shqiptarisë

Në trojet e lashta të Ilirisë
Brënda në zemër të Dardanisë
Kosova përkund djepin e shqiptarisë.

Në trojet tona
Në epokën e re
Lindi edhe një atëdhe - hola…
Dhe sa vjen e shkonë,
Për çdo vit,
I vdes sërbosllavisë një- mit.

Dhe sa shkonë e sa vjen
Po rringjallet një kala
Që u shëmb, që u shkatërrua,
Por që nuk u shua.

Si shqiponja që nuk fle
Që godet e di të ruaj fole
Kjo ishte Kosova për armiqtë—hola…

E bukur, shtatlartë, e re
E zonja dhe krenare, por jo e ve
Kjo është Kosova sotë për miqtë – hola…

Valë të egra detrash të goditën
Valë të pandërprera piratësh të sulmuan,
Si Odisenë,
Për të mos u kthyer më në atëdhe.

Por Dardania lindi gjithmonë Akila
Që historinë famëkeqe e shtinë në grila- hola…

Shqipëtarët nuk do qajnë më, jo,
Ata do këndojnë.
Shqipëtarët nuk do mbajnë zi më, jo,
Ata do hedhin valle.
Si ata në Çamëri
Si ata në Mal të zi
Si ata në Preshevë
Si ata në Iliridë,
Se nuk janë më jetimë
Se nuk kanë vetëm një nënë

Nëse letërsia, ose publicistika nuk do të ishte profesioni juaj, ne cfarë profesioni do e gjente veten Ibrahim Abedini?
- Ibrahim Abedini e ka gjetur veten dhe profesionin këtu e gjashtëmbëdhjetë vite më parë-Saldator i rregjur. Nuk është letërsia e as poezia që më ushqejnë, por ato më mbajnë gjallë se për ndryshe do kisha vdekur me kohë.

Planet tuaja për të ardhmen, cka Ibrahimi mendon dhe ka në fokus?
- Të plakem dhe të pensionohem me shëndet. Të kem sa më më shumë kohë të lirë, të jem i pavarur që të shkruaj sa më shumë vepra me karakter kombëtar dhe të dashurisë se, këto të dya shkojnë bashkë si dy qe të pandarë. Ibrahimi mendon të njejtën, atë që e mendon i tërë kombi Shqiptar:”Bashkimin e trojeve etnike”. Këtë e ka në mëndje dhe në plan të parë, të tjerat janë në planin ”B”.

Përveç artit te të shkruarit dhe publicistikes, si e kalon kohën e lirë?
- Nuk më mbetet shumë kohë e lirë, por ajo kohë që më tepëron e kaloj duke luajtur me mbesën,Delin.Duke e ndihmuar gruan në pregaditjen e ushqimit. Duke lexuar gazetën dhe lajmet në internet. Shetitje në natyrë me gruan dhe të tjera që dalin të paplanifikuara.

Cka ju benë të lumtur dhe cka ju mundon më së shumti?
Të lumtur më bëjnë arritjet e kombit, si Kosova shtet i pavarur, të arriturat e shqiptarëve në IRJ të Maqedonisë dhe po ashtu përfundimi i një vepre me poezi apo me prozë. Më bënë të lumtur kur jeta në familje shkonë mirë, drejtë një qëllimi afatgjatë dhe të qëndrueshëm. Më bëjnë të lumtur sukseset dhe të arriturat e fëmijëve. Dhe më mundon më së shumti kur partitë politike shqiptare si në parlamentin e Shqipërisë ashtu edhe të Kosovës kur nuk mund të gjejnë gjuhë të përbashkët për t´u marrë vesh mes tyre e për të tejkaluar problemet dhe në veçanti më dhëmb kur partit Shqiptare në maqedoni kacafyten mes veti e të vjelat i korrin partitë Maqedonase. Më dhëmb kur dëgjoj dhe lexoj që Shqiptarët vriten mes tyre për motivet ë dobta dhe hakmarrje dhe armiqtë që i kemi tek dera qeshin dhe bëjnë”Amin”. Më dhëm kur shoh se shpërnguljet e Shqiptarëve vazhdojnë edhe në ditët e sotme.
Po të kishit mundësin të zghidhni, ku do kishit jetu?
- Unë nuk do kasha thënë, po të kisha mundësi. Mundësitë nuk egzistojnë asnjëherë për të plotësuar një dëshirë. Dëshirën për ta plotësuar, duhet të veprosh, të sakrifikosh apo të vendosësh edhe pa menduar. Po të më ishte lejuar në një jetë tjetër, ma mëdyshje do kisha vendosur të jetoj në Strugë, por vetëm me një kusht, pa të drejtë shpërnguljeje. Dikush mund të ma bëjë pyetjen: Shko dhe shpërngulu tani se kushtet egzistojnë? Por, këtë pyetje nuk besoj që do ma bënte një njeri që ka fëmijë të moshes sime. Unë e kam thënë në një poezi:”Po u shpërngule njëherë, ke vdekur dy here”.//


**************
Gazeta C

Preç Zogaj, ndër tre shkrimtarët më të mirë të Ballkanit

Preç Zogaj është shkrimtar dhe gazetar shqiptar.Ai lindi në Lezhë në vitin 1957. Studioi gjuhën dhe letërsine shqipe në Universitetin e Tiranës. Gjate viteve '90 ishte kryeredaktor i gazetes Koha Jone, te botuar ne Tirane.

Tituj të veprave

Emrat tuaj (1985)
E pakrye (1987)
Njëri nga ata (1987)
Vonesa (1990)
A thua do të vish duke qeshur (1989)
Shëtitorja (1990)
Finalja (2004)
Intuicionet e tranzicionit
etj....

Në Veliko Tërnovo të Bullgarisë u shpall shkrimtari fitues i çmimit vjetor letrar ndërballkanik “Balkanika”. Çmimi i sivjetshëm iu akordua shkrimtarit të njohur turk Nedim Gürsel, për romanin e tij “Engjëlli i Kuq”. Romani u cilësua si një vepër shumë e rëndësishme që përshkruan ndryshimet e mëdha të shekullit të kaluar në Evropë dhe në Turqi.

Shqipëria u paraqit në këtë manifestim me shkrimtarin Preç Zogaj, me vëllimin e tij me poezi “Ngjarje në tokë”.

Poezia e Zogajt u cilësua si poezi e një niveli shumë të lartë, e cila trajton tema universale si ekzistenca dhe kondicioni human, me një aftësi poetike të habitshme e të papritur, me stil origjinal, figuracion të pasur e elegant. Kjo vepër u klasifikua ndër tre veprat më të mira. Ky vëllimi poetik u diskutua shumë, pasi ngjalli një interes të veçantë, për më tepër që ishte i vetmi vëllim me poezi që konkurronte ndaj disa romaneve.

Diskutimi i artikuluar me seriozitet të madh mbi veprën poetike të Preç Zogajt solli si përfundim një vendim të rëndësishëm të Balkanikas: vitin e ardhshëm konkursi do të fokusohet vetëm tek poezia, për të pasur një vlerësim të drejtë e të niveluar. Ky ishte edhe një sukses tjetër i rëndësishëm i letërsisë shqipe në rajonin e Ballkanit e më tej.


*****

I përfolur disa herë në media si bashkëpunëtor i Sigurimit të Shtetit, politikani dhe shkrimtari Preç Zogaj rrëfen për herë të parë në emisionin “Opinion” të Blendi Fevziut të vërtetën e lidhjes së tij me njerëzit e policisë sekrete në vitin ’75.

“Kam qenë 18 vjeç kur iu binda operativit të gjimnazit të Lezhës për të bashkëpunuar, por asnjë prej dëshmive të mia nuk ka sjellë pasoja”, ka shpjeguar Zogaj, duke kujtuar faktin se kjo është zyrtarizuar tashmë edhe me një vendim të Gjykatës Kushtetuese të vitit 1997. Më tej, duke iu referuar kësaj historie të vjetër, ai ka sqaruar rrethanat specifike të raporteve me Sigurimin e Shtetit dhe divorcin përfundimtar me të, duke u bërë madje edhe objekt i survejimit të tij deri në vitin 1990. Sakaq, Zogaj shprehet i indinjuar për mënyrën si është sulmuar nga kundërshtarët dhe rivalët politikë për këtë episod të së kaluarës…
E keni të vështirë të flisni për të kaluarën tuaj?
Vërtet s’është e këndshme, por kur njeriu angazhohet në politikë, ka një detyrim ndaj publikut, që të jetë transparent me të, ka detyrim edhe përpara njerëzve të familjes së vet. Në këtë sens unë nuk kam pasur e nuk kam ndonjë problem të flas, aq më tepër që e kaluara ime është e ngarkuar me shumë ngjarje të rënda që lidhen me pozicionin që ka pasur familja ime gjatë regjimit komunist. E shkuara e familjes sime, e shkuara ime është e shkuara e mijëra e mijëra familjeve që e kanë paguar shtrenjtë persekutimin komunist. Jo në kuptimin e përgjithshëm që e gjithë shoqëria ka paguar, e ka paguar shumë shtrenjtë. Familja ime dhe unë vetë personalisht e kemi paguar shumë shtrenjtë. Dua të them se nuk kam asnjë problem, pavarësisht se gjithnjë kam qenë i prirur politikisht, që duke ruajtur disa principe të transparencës, njerëzit duhet të shohin përpara, kanë, si të thuash, një detyrim që të hapin rrugët e së ardhmes, sidomos ata që merren me politikë, sepse ekziston gjithmonë rreziku që shoqëria, nën shembullin e politikës, të ngelet vazhdimisht në rrethin vicioz se kush jemi, nga vijmë…
Mos vjen kjo ndoshta ngaqë ka pasur një mungesë në transparencën në përgjithësi? 
Për hir të së vërtetës, kjo shoqëri nuk ka bërë një transparencë të plotë në fillim të viteve ’90. Po, patjetër, mund të ketë pas qasje të gabuara në lidhje me të kaluarën.
Ç’do të thotë qasje të gabuara?
Ligjet, ligjet që janë bërë për lustracionin kanë qenë më shumë ligje për individë, sesa ligje për të realizuar transparencë dhe për të realizuar një ndarje të Shqipërisë nga e kaluara. Megjithëse ndarja nuk bëhet kurrë me ligj, ndarja është një akt që vjen nga brenda individëve dhe brenda shoqërisë. Unë mendoj personalisht se ndarjen më të madhe shqiptarët e kanë bërë me votë më 22 mars 1992. Kanë ardhur të tjerë njerëz pas meje që e kanë menduar se duhet ta bëjnë me ligje, me ligje që kanë të bëjnë në fokus individë. Megjithatë, ka pasur shembull, si ligji gjerman, që mund të kishte qenë relativisht shumë i mirë për Shqipërinë, që hap dosje për konsultim personal dhe orientohet nga ajo veprimtari e individëve të ndryshëm që ka prodhuar krimet e komunizmit. Është një qasje adekuate, që përputhet me synimin për të bërë ndarjet nga krimet, jo për të bërë dekonspirim, për gjueti shtrigash etj. Edhe gjermanët që kanë prodhuar benzin janë të përpiktë në këtë qasje, bëjnë një ligj që e çojnë problemin tek ai që ka marrë pjesë në një krim të komunizmit. Nuk bëjnë një ligj për të vrarë 100 veta, se aty brenda është dhe një që duhet vrarë.
A mund të shihet si një krim që një numër i caktuar njerëzish, – nuk ka një numër të saktë në Shqipëri, është folur për qindra mijëra, – kanë qenë bashkëpunëtorë të Sigurimit të Shtetit, u kanë bërë keq njerëzve të tyre?
E para, ky nuk është një diskutim kaq i lehtë sa ç’e bëjnë duke i dhënë ngjyrë politike.
Ka pasur një shprehje para viteve ’90, që një ndër tre shqiptarë ishte bashkëpunëtor i Sigurimit…
Nuk kam të dhëna për këtë dhe nuk jam interesuar posaçërisht për të mësuar sesa kanë qenë bashkëpunëtorë të Sigurimit. Unë kam këtë qasje: e para, dokumenti më kriminal që duhej dënuar është platforma e Partisë së Punës që ka krijuar bazat dhe krijimin e rrjetit të informatorëve të Sigurimit për të bashkëpunuar për krime politike, për krime të ndërgjegjes. E gjitha kjo buron nga Partia e Punës. Ti nuk mund t’i akuzosh njerëzit apo t’i tregosh me gisht për atë që ka ndodhur, do t’i tregosh për atë që ata kanë bërë. Dhe këtu ka qenë diferenca e madhe midis asaj qasjes që kam unë dhe qasjes që kanë këta, kryesisht ish-komunistët e Partisë Demokratike. D.m.th. ti nuk mund të jesh përgjegjës për atë që të ka ndodhur, se kur ke lindur e në ç’sistem ke lindur, nuk e zgjedh ti, as për bashkëpunimin…
Por, mund të jesh përgjegjës kur ke firmosur për të bashkëpunuar me Sigurimin e Shtetit?
Një minutë, se dhe kjo nuk është kaq, me një të rënë të kalemit të likuidohet. Sigurimi i Shtetit, ndonëse do të gjejmë të vërtetën, mos të bëjmë propagandë, nuk është sigurimi i një vend të huaj që personi që po nënshkruan një deklaratë bashkëpunimi është duke bërë ndonjë tradhti ndaj atdheut dhe ka ndjenjën se po bën tradhti ndaj atdheut. E thërret shërbimi inteligjent i vendit të vet. Sigurimi, shërbimet inteligjente, edhe në diktaturë, edhe në demokraci, kanë bashkëpunëtorë, të cilët i afrojnë me idenë për shërbim ndaj atdheut. Ashtu si një komunist në vitet ’70, ’80 nuk mund të ketë dhe është antinjerëzore t’i kërkosh të kishte vizionin e 30 viteve më vonë, po ashtu dhe një person që ftohet për të bashkëpunuar me sigurimin e vendit të vet, pse pretendon që ai të ketë që në atë kohë vizionin e kohës që do të vijë. Ai mund të pranojë bashkëpunimin, por çfarë bën? Këtu bëhet diferenca.
Këtu bëhet fjalë për të futur njerëz në burg, z. Zogaj.
Këtu do të vij, diferenca është se ti nuk mund të kriminalizosh bashkëpunimin si akt, ti do të shqyrtosh veprimtarinë e tij.
Pra, ju nuk kriminalizoni aktin, por kërkoni shqyrtimin e veprimtarisë së tij?
Është absurde ta mendosh ndryshe, sepse nuk mund t’i dënosh njerëzit që çfarë ka ndodhur, pasi unë nuk njoh ndonjë bashkëpunëtor Sigurimi që mund të bëjë kërkesë. Mund të ketë, por  shkon sigurimi atij, i shtetit tënd, ta zëmë në vitet ’70, ’80…
Por nami i Sigurimit ishte i jashtëzakonshëm në atë kohë…
Nuk mund ta themi sot ashtu se ka pasur një tjetër qasje për shërbimet inteligjente, agjentët rinia i shikonte me sy ndryshe, jo si sot. Është e padrejtë dhe jo realiste që t’i shohësh historitë e para 30 viteve si sot. Është gjë tjetër çka sigurimi kërkon dhe tjetër se çfarë ti bën. Ti bën një pakt me veten tënde, do të punoj apo jo për interesat e sigurimit?
Kur nuk je vizionar për të bashkëpunuar me sigurimin, si mund të jesh për të punuar, apo jo? 
Patjetër, se sigurimi, kur të ofron rekrutimin, të thotë se do punosh për Shqipërinë, për vendin tënd të shtrenjtë, do të të çojmë dhe jashtë, se armiqtë e jashtëm punojnë kundër Shqipërisë. Ti mund dhe të iludohesh dhe ta pranosh si të tillë. Por kur përballesh me një kërkesë konkrete, atëherë dikush fillon e kupton që këtu është një veprimtari e ndyrë, që nëpërmjet informimit, nëpërmjet informacionit për njerëz të caktuar të ndërtohen akuza që mund të bëhen shkak që ata të shkojnë në burg. Në këtë moment është individi që në vetminë e tij përballet me këtë rrethanë: se ç’përgjigje do t’i japë operativit?
Zoti Zogaj, kur e keni filluar ju bashkëpunimin me sigurimin dhe si ka vazhduar historia?
Dua të nënvizoj që në fillim se unë nuk kam punuar asnjëherë për interesat e Sigurimit, ato interesa që përmendët ju, për të çuar njerëz në burg etj. Këtë e kam vërtetuar. E kam thënë dhe në 1992, u kam thënë miqve të mi të grupit politik të Aleancës Demokratike në vitin 1996 se në vit të tretë të shkollës së mesme të kulturës në Tiranë një operativ më kërkoi të bëhesha bashkëpunëtor i sigurimit…
Është shkruar se e keni kërkuar ju për të nxjerrë të drejtën e studimit?
Nuk mund të ndodhte ndryshe, unë isha akoma në shkollë të mesme. Kam dëgjuar histori nga qindra njerëz, dhe asnjëherë nuk ndodh që të kërkosh ti të bashkëpunosh. Është sigurimi që vjen e të kërkon, nuk ndodh asnjëherë ndryshe. Nuk mund të përgjigjesh se vjen ai, po se ç’do bësh ti. Një operativ ma kërkoi këtë gjë dhe më tregoi dhe arsyet. Isha me të gjitha 10 dhe kisha probleme në biografi. Kisha dy dajallarët e babait tim të pushkatuar, Gjin Jaku dhe Gjon Jaku, që ende nuk u dihen eshtrat. Njëri është i varrosur në Lezhë, tjetri në Rrëshën. Kam pasur dhe kushërinjtë e mi kulakë, si ish-pronarë tokash që refuzuan hyrjen në kooperativë. Nuk e njihja fare operativin…(BLENDI FEVZIU)

Lexoni:

http://floripress.blogspot.com/2011/10/sa-intelektuale-eshte-politika.html

Dr. Gjekë Marinaj, nga Malësia e Madhe tek arritjet e mëdha

Shkruan: Shefqet Dibrani, Zvicër

Më datën 6 dhe 8 dhjetor 2012, në qytetin e Dallasit, në Amerikë, përkatësisht në ambientet e Universitetit të Teksasit në Dallas (UTD), u mbajt ceremonia e diplomimit të rreth 1911 studentëve, të cilët i kanë përfunduar studimet e niveleve të ndryshme pranë këtij Universiteti. Nga Shkolla e Arteve dhe Shkencave Humane u diplomuan më PhD katër studentë: Dr. Dallie Bremer Clark, Dr. Anne Healy, Dr. Gjekë Marinaj dhe Dr. Jeffrey F. Pettineo. Ky i fundit, për arsye personale, nuk mori pjesë në këtë ceremoni.
Ndonëse kjo ngjarje është e rëndësishme për qytetin e Dallasit dhe shoqërinë amerikane, për ne shqiptarët nuk do të kishte atë rëndësi që ka, sikur sivjet të mos laureohej me gradën akademike PhD edhe Gjekë Marinaj, shqiptarë nga Malësia e Madhe, emër publik, poet e përkthyes i njohur, si dhe një pedagog dhe studiues i zellshëm.

Mysafirë të shumtë
Në ceremonitë festive, për ta nderuar dhe respektuar njeriun e tyre, kishin udhëtuar nga Tirana, midis tjerësh, edhe Tonin dhe Lindita Marinaj, të cilët bashkë me miqtë e tjerë, kudo i shoqëronte zonja e shtëpisë, bashkëshortja e Gjekës, Dusita Marinaj, e cila padyshim ka merita të mëdha për suksesin e burrit të saj, i cili pohon se "Dusita më ka dhënë një ndihmesë të jashtëzakonshme gjatë studimeve, sepse pa një jetë me dashuri të pastër dhe paqe të plotë në shtëpi është gati e pamundur të gjesh sukses në jetën akademike". Që të mos zgjerohemi me detajet dhe anët teknike të ceremonisë në fjalë, këtë reportazh të shkurtër po e ilustrojmë me mendimet e personaliteteve akademike në UTD dhe Kolegjin ku ai ligjëron, për t'i lënë vend edhe një shënimi biografik.
Në këtë plan vlen për t'u cituar shënimi i vënë në librezën e ceremonisë së laureatëve të Doktoratës, së datës 6 dhjetor 2012, botuar nga Universiteti i Teksasit në Dallas, shënim ky për Marinajn që është shkruar nga kandidati për çmimin Nobël në letërsi Prof. Frederick Turner i cili thotë: "Poetët e mirë janë të rrallë. Poetët e mirë që kanë edhe komandën e gjuhëve të jenë përkthyes të mirë janë edhe më të rrallë. Kur një njeri i tillë është, me të drejtë, edhe një hero nacional siç është Gjekë Marinaj për Shqipërinë - i cili mezi u shpëtoi armëve të regjimit komunist që kërkonin jetën e tij vetëm se kishte shkruar një poezi kritike kudër regjimit, një poezi që u kthye në britmën kolektive të demonstratave që i sollën lirinë vendit - ne kemi diçka edhe më të rrallë. Kur ky individ ka kompozuar si pjesë të disertacionit të tij një antologji shumë të rëndësishme, akoma të pabotuar, të poezisë gojore shqipe, dhe kur ai është i diplomuar nga universiteti ynë, ne duhet ta njohim fatin tonë për ta laureuar sot atë!"

Realizimi i ëndrrës
Profesoresha Charlotte Karam, kolege e punës në Kolegjin Riçland (Richland College), aty ku Gjekë Marinaj prej sa vitesh është mësimdhënës, deklaron: "Si mike dhe kolege e Gjekë Marinajt, e kam parë atë duke punuar dhe studiuar në të gjitha orët e ditës dhe natës për detyrimet e tij akademike dhe qëllimet letrare. Sot ai ka realizuar një nga ëndrrat e tij më të mëdha: fitimin e titullit Doktor i Filozofisë në Shkencat Humane. Jam e sigurt se ky "diamant" Amerikan nga Shqipëria do e përdor kohën dhe talentin e tij për të arritur maja edhe më të larta!"
Ndërsa Gjekë Marinaj, me modestin e tij prej njeriu dhe intelektuali me këtë rast do të shtonte: "Këtë piketë të rëndësishme në jetën time ua dedikoj të gjithë mësuesve (duke filluar nga prindërit e mi) dhe profesorëve nga Shqipëria deri në Amerikë, të cilët gjatë kohës së studimeve, përmes dashurisë njerëzore, sakrificës personale dhe dedikimit profesional më kanë dhënë mbështetjen e duhur njerëzore dhe akademike, pa të cilën diplomimi im nuk do të kishte qenë i mundur".