Arkitekti i Taxh Mahallit

Nga Aleko Likaj

Taxh Mahalli në Agras, më së fundi ishte ngritur. Godina madhështore dhe kompleksi i saj, buzë lumit Jumna dukej më shumë se një mrekulli njerëzore, nga ato që janë më të pabesueshmet, të projektuar nga një arkitekt, inteligjent e artist. Njëzet mijë njerëz: zejtarë, punëtorë të zgjedhur nga të katër anët, punuan plot 20 vjet për realizimin e kësaj vepre. Që të gjithë nën mbikëqyrjen e vazhdueshme të kryemjeshtrit, shqiptarit Mehmet Isaja, nga Opari malor i zonës së Korçës, i cili kontrollonte zbatimin e projektit që kishte hartuar vetë. Edhe lënda e ndërtimit: mermeri, gëlqerja, rëra e kuqërremtë, korali, sedefi, kristali, u sollën nga të katër anët. Për të gjitha këto u shpenzuan disa miliona rupi. Shah Xhahani, pasi kishte futur e torturuar egërsisht në qeli babanë e tij, Jahanxhinin, perandor i mugolëve, duke i marrë fronin perandorak, kishte vendosur që të nderonte kujtimin e gruas, Mumtaze Mahalli, që kishte vdekur shumë e re. Për këtë ftoi mjeshtërit më të mirë, që lëviznin në të gjithë hapësirën europiano-aziatike. Projekti i ustait shqiptar i pëlqeu dhe i rrëmbeu zemrën. Por mjeshtri Mehmet Isaja kishte me vete edhe usta Ahmetin dhe lulishtarin Ismail Rumi, edhe ata bashkëkombas, me të cilët kishte bërë e ndërtuar shumë objekte në perandorinë osmane. Vinte i pakët nga trupi, ai njeri i dheut të shqipeve, por sytë i ndrinin. Kishte një vezullim xixëllonjës brenda tyre. Supet pak të kërrusura dhe kraharori sa një grusht. Nuk ta mbushte syrin në të parë, por në mendjen e tij vetëtinin projekte të mëdha për kohën, që nuk mund t’i bënte askush. Si oparak e bir oparaku njihte mirë gurin. E latonte, e gdhendte si një artist i madh. Aty e kishte merakun sa herë që merrte përsipër projekte ndërtimesh kudo. Ndjehej i përkëdhelur dhe i vlerësuar, si një mjeshtër i rrallë. Atë të premte, në pasditen e Tetorit të vitit 1650, Shahu dhe shpura që e shoqëronte nga pas, ku ishin edhe pesë mbretër e dy perandorë fqinj të ftuar në këtë ceremoni, ministra, poetë, dijetarë, dramaturgë, piktorë e arkitektë, erdhi që të vizitojë veprën e sapo përfunduar krejtësisht. Në krah kishte mjeshtrin Mehmet, i cili do t’i tregonte gjithë punimet në “Taxh Mahall”, ndërtuar mbi një tarracë në bregun e lumit, dy kilometër larg Agras. Më pas turma njerëzish të panumërt, që prisnin të fillonte festa. Mungonte vetëm një shenjë që duhej të vinte nga ai, i plotfuqishmi, perandori i tyre, në atë cep të veriut të Indisë. Por ai dukej i gëzuar. I ndrisnin sytë. I qeshte fytyra zeshkane dhe e rrumbullakët si asnjëherë, ato ditë. Do të prekte dëshirën dhe ëndrrën për gruan që kishte dashur aq shumë, të cilës i kishte kushtuar atë kompleks ndërtimesh me qëllim që ta përjetësonte. E kishte prekur thellë humbja e saj… Ata tani ishin përballë. Kishin qëndruar një çast e ustai zgjati dorën si për të thënë, “Kjo është ajo që unë ndërtova”. - Planimetria e kësaj përmendoreje, siç e shihni, ka trajtën e një katrori me qoshe të prera. Të katra faqet i ka të njëllojta. Në të katra skajet e bazamentit ka nga një minare prej mermeri të bardhë. – tha mjeshtri që i hodhi nxitimthi një vështrim fytyrës ezmere të Shahut. Këtë e bëri për të parë se si do të reagonte perandori. Por ajo, në atë moment, iu duk e ftohtë dhe e palëvizshme. - Përveç këtyre, në krahët e “Taxh Mahallit” janë dhe dy godina: faltorja dhe bujtina për pelegrinët, ndërtuar me zhur të kuqërremtë dhe të mbuluar me kube prej mermeri të ndritshëm. Përpara mauzoleut, dhe përpara nesh shtrihet parku i gjelbëruar, me pellgje e shatërvanë. I gjithë ky ansambël monumental me plane të përpjesëtuara e të drejtpeshuara, mendojmë se është realizuar në mënyrë të përsosur. Gjerësia dhe lartësia e mauzoleut në reliev është 57 metra, kurse lartësia e përgjithshme e “Taxh Mahallit” nga niveli i tokës deri në majën e kubesë qendrore arrin 74 metra. Kjo kube qendrore është e rrethuar nga katër kube më të vogla. – Këtu mjeshtri heshti një çast dhe u kthye nga Shah Xhahani, që tani dukej se ishte i magjepsur me gjithë panoramën që ish para tij. Iu duk madhështore. Mehmet Isaia e ftoi që të shkonin në mjediset e brendshme. Turma u vu menjëherë në udhë. Shahut iu duk sikur po ecte mbi re. Në sallën e parë ndalën. Ishte një heshtje që heshtte. – Gjithashtu brendia e këtij mauzoleu të ndarë në katër kthina të mëdha, është në harmonin e përpjesëtime me trajtat e ngjyrave. Nëpërmjet dritareve të daltuara në mermerin e kubesë qendrore, depërton përbrenda një dritare kaltëroshe, ja kjo këtu, e cila tretet me tonet e zbukurimeve të mozaikut, agatit e koralit. Në një ndarëse të lahurishme, ja ajo atje tej, kemi menduar e planifikuar që të vendoset qivuri i të ndjerës, Mumtaze Mahalli… Shahu lëvizi për atje. U fut ngadalë brenda dhe heshti, duke qëndruar në vend. Treti vështrimin në atë pikë, ku duhet të vendosej trupi i tretur i së shoqes dhe u fut në mendime. I erdhi nxitimthi në mendje pastaj, se mund që të ishte krahas saj edhe ai i tij. Kjo do të ndodhte pas një vdekje natyrale, e cila sipas tij do të ishte shumë e vonë. Atëherë kur të ishte i ngopur dhe i velur nga jeta… Më pas e gjithë shpura perandorake, që e shoqëroi Shah Xhahanin, për tek mauzoleu i së shoqes, u vu në rrugën e kthimit për në pallat, ku pritej që atje të fillonte festa perandorake. Tani ishte radha që kultin ta vizitonin shtetasit e tij, që e kishin parë të rritej dalëngadalë, para syve të tyre, për shumë vite. Shenja e fillimit të festës ishte ndezja e një flakadani në majën më të lartë të pallatit perandorak të shahut dhe ajo u dha, sapo të kthyerit u futën e ndalën kuajt e karrocat në oborr. Plasi muzika e nisi vallja. Kërcimtarët gjarpëruan mes njerëzve, që vinin të gëzuar nga ajo mrekulli, që sapo kishin shijuar. Madhështi e “Taxh Mahallit” i kishte çmendur që të gjithë, pa përjashtim. U servirën ushqime dhe pije. Verëra nga më të vjetrat e të kushtueshme nga gjithë perandoria e mugolëve, u derdhën lumë Në sallën e pritjes u ndez një diskutim i zjarrtë. Gjithkush aty pa dallim jepte mendime dhe përshtypje nga vepra e sapo mbaruar. I thurnin lavde Shah Xhihanit, por edhe kryemjeshtrit Mehmet Isaja, që rrinte aty në krah të djathtë të perandorit, në shumicën e rasteve në heshtje, por edhe i vëmendshëm, për t’u dhënë përgjigje gjithë atyre burrave të mbledhur përpara tij. - Të lumshin duart usta!– i tha perandori i persëve, një burrë i hollë e shëndetlig. – Ke bërë një vepër, që nuk do të harrohet në jetë të jetëve. Na ke mrekulluar që të gjithëve, por edhe vetë të ndjerën që nuk është më në këtë jetë, të cilës i kushtohet kjo vepër. Shpirti i saj i trazuar është sonte këtu mes nesh. Falënderojmë zotin, që ta ndriçoi ty mendimin e të dha forcë për ta përballuar, gjatë njëzet viteve, këtë kompleks objektesh. Puna jote dhe e ndihmësve të tu është art i vërtetë. Nga ana teknike unë nuk kuptoj shumë, por këtu, midis nesh kemi mjeshtër, arkitekt, piktorë, që mund të flasin për gjithë vlerat e Taxh Mahallit. Perandori i persëve u kollit, duke vënë grushtin para gojës dhe pastaj heshti. Një arkitekt nga Stambolli, Hasan Zade Be, kryemjeshtri i sulltanit, lëvizi nga vendi e iu drejtua vetë shahut, pasi përkuli lehtë kokën para tij, si për të kërkuar leje për të folur. Tjetri e pa në sy dhe i bëri shenjë me gishtin drejtues të dorës së djathtë, ku mbante skeptrin. -Madhëri, unë mendoj se, kryemjeshtri gjenial i kësaj vepre ka ditur të ujdisë përvojat dhe stilet e mjeshtërve të ndryshëm, bashkëpunëtorëve në një tërësi të harmonishme. E me të vërtetë, duke soditur pamjen e “Taxh Mahallit”, të pushton një mbresë harmonie dhe qetësie. Ajo ndërtesë mermeri, që posa pamë e vizituam së bashku, zbardhëllen midis qiparisave të lulishtes, ka diçka të mahnitshme në përpjesëtimet sqimatare të vijave, nga baza e saj deri te maja e kubesë qendrore. Me të drejtë ky mauzole vlerësohet si përmendorja më e shkëlqyer e Agras, por unë do të them se do të admirohet si një ndër kryeveprat më të bukura të historisë së arkitekturës botërore. Jo më kot u mbiquajt nga mjeshtri Isaja si, “përmendore e mrekullueshme e dashurisë dhe besnikërisë bashkëshortore” . -Një nga çuditë e këtij mjedisi është dhe cilësia akustike: aty çdo zë e çdo tingull kumbon gjatë për disa sekonda. – tha mbreti i Samarkandës, që njihej për pasionin e tij për ndërtimet. Arkitekti e skulptori nga Mançuria, Tao Li Shi, mjeshtër i disa përmendoreve të perandorëve të disa dinastive, që nga Mongolia e deri në Tibet, në fjalën e tij, tha: -Trajtat arkitektonike me pastërtinë dhe me qartësinë e linjave përkatëse, e nxjerrin edhe më në pah zbukurimoren e stërholluar, që e vesh ndërtesën me një bukuri të pashoqe. Vetë cilësia e lëndës së ndërtimit ndikon në mbresat që ushtron pamja e kësaj kryevepre: ngjyrat e ëmbla të mermerit, me ndryshimet e nuancave sipas kohës, i japin trajtave, të kësaj përmendoreje, një lehtësi të veçantë, e, si të thuash, të ajrishme. “Taxh Mahalli” duket veçanërisht tërheqës pasditeve, si kjo e sotmja, kur bie vapa, e kur mermeri nxjerr në pah disa nuanca të këndshme në ngjyrë trëndafili, por edhe më tërheqës duhet që të jetë netëve me hënë të plotë: atëherë ka një pamje përrallore. Soditja e kësaj kryevepre, lë mbresat e dëgjimit të një muzike të papërsëritshme. Bukuria e këtij mauzoleu, kurorëzohet nga natyra me kushtet që e rrethojnë. Ndërsa një artist bohem e piktor kelt nga Europa, i njohur në të gjithë lindjen si një nga mjeshtrit më të mëdhenj të ngjyrave, tha: -Vlerat artistike të “Taxh Mahallit”, për mendimin tim, nuk qëndrojnë vetëm në drejtpeshimin e përmasave të harmonishme, apo në hijeshinë dhe begatinë e zbukurimeve, por qëndrojnë njëkohësisht në mjeshtërinë e përsosur të realizimit dhe në unitetin e mendimeve: aty janë shkrirë më së miri përvoja e lartë shkencore me prirjen artistike dhe me frymëzimin poetik. Urime të përzemërta mjeshtrit, për të cilin mësova këtu se është shqiptar. E çmoj shumë veprën e tij… Shah Xhahani ndjehej i lumtur. Miku i tij, mbreti i Hindustanit, Magal D’Hanapal Nehru, që rinte në rreshtin e miqve më të afërt të shahut, gjeti rastin që t’i kujtonte atij se, “përpiqej ta zbukuronte jetën e banorëve të perandorisë me vepra artistike dhe se, nën kujdesin e tij gëlonin aty poetët, muziktarët, dramaturgët, piktorët, dhe mjeshtrit e mëdhenj. Perandori u mbështet në kolltukun e tij tepër i kënaqur, pas kësaj lëvdate që dëgjoi në atë kuvend miqsh e të ftuarish. Por mbreti i Hindustanit i kërkoi pastaj Shah Xhahanit që ta lejojë mjeshtrin Isaja, të shkojë pranë tij në pallat, i emëruar si kryearkitekti i hinduve. Ai u tha, se kishte ndërmend që të bënte ndërtime përrallore në vendin e vet. -Kjo nuk është aspak e drejtë – thanë menjëherë, dy mbretër e një perandor, të cilët u ngritën nga kolltukët e tyre. – Ne do t’i bëjmë oferta dhe ai do të zgjedhë. Është në dorën e mjeshtrit kjo punë. Tre mbretërit e tjerë reaguan menjëherë. Filloi një zënkë, që Shah Xhahanit nuk i pëlqeu aspak. Nuk i vinte mirë që mjeshtri t’i ikte nga dora. Ai kishte përjetësuar ëndrrën e tij dhe duhej të shpërblehej edhe me një detyrë si ajo e kryemjeshtrit të perandorisë. U ngrit, i falënderoi që të gjithë dhe u tha që pas pak do të shtrohej darka. U tërhoq në dhomën e tij të punës. Dërgoi e thirri mjeshtrin dhe e pyeti: Në se do të jepej mundësia, a do të mund që të bëje një tjetër Taxh Mahall po kaq tê bukur e madhështor? Mehmet Oparaku, Isaja, nuk foli në çast. E pa drejt e në sy perandorin, si për ti blerë mendjen. Por atë zor se e kuptoje nën atë shkëlqim të syve, që dukeshin se fshihnin diçka. Diçka të mistershme e krejtësisht dyshuese. Shah Xhahani nuk mund të duronte që mjeshtri i “Taxh Mahallit” të shkonte e të punonte për të tjerët e të bënte një tjetër vepër, po aq madhështore sa ajo mbi lumin Jumna, në Agras. Hetonte gjatë atij çasti, e përgjonte të mësonte se ç’mund të bënte mjeshtri. Tjetri përballë, tha: - Do ta bëja përsëri Taxh Mahallin. Mbase edhe më të bukur. Ky është profesioni im në këtë jetë. Shah Xhahanit nuk i lëvizi asnjë muskul, asnjë nerv. Në fytyrën e tij, atë çast, ishte vetë vdekja. Ngriti pak dorën e djathtë e përkuli gishtat, si për t’i dhënë shenjë gardianit të tij që të afrohej. Mblodhi pastaj buzët, ku u shfaqën disa dhëmbë të shtrënguara e rrokëzoi disa fjalë që kishin një urdhër të prerë. - Merreni ! I nxirrni sytë ! I prisni edhe duart, që të mos e shoh më dhe të mos ndërtojë një Taxh Mahall të dytë! Nxirreni që këndej ! Mjeshtri u vu menjëherë në mes dy rojave dhe u tërhoq zvarrë drejt portës së dhomës të perandorit të mugolëve. - Qenke katil! I pashpirt dhe mizor o Xhahan! Mosmirnjohës! Qenke egërsira vetë…! Por Xhahanit nuk i lëvizi asnjë qerpik. Qëndroi i vetëm për një çast, ashtu në mes të dhomës e pastaj doli nga një derë tjetër e fshehtë, për të mos e parë më viktimën e tij. U fut në një korridor e doli pastaj në sallën qendrore, ku ishte planifikuar që të organizohej darka e festës. Përplasi duart, duke u drejtuar nga shërbëtorët e kamerierët e shumtë që prisnin aty e, me një zë prej ngadhënjyesi, urdhëroi: Të shtrohet. Sonte dua që të gëzohen miqtë e ne të gjithë për këtë monument, “përmendore e mrekullueshme e dashurisë dhe besnikërisë bashkëshortore”. Mbushni plot tavolinat dhe le të nisin orkestrat. Dua gaz, hare, dhe shumë dashuri, sonte. Mos u vononi. Është festa e mrekullisë njerëzore”. Kaq, tha njeriu që kishte urdhëruar një çast më parë për të sakatuar e coptuar arkitektin e kryemjeshtrin e lavdisë së tij që quhej “Taxh Mahall” e shkoi midis mbretërve e perandorëve të ftuar në atë ceremoni, duke hapur dy duart, i qeshur dhe i lumtur.
***
Legjenda thotë: Më vonë, në shtator të vitit 1657, kur u hap lajmi se Shah Xhahani ishte sëmurë rëndë, njeri nga djemtë e tij, gjakësor e bir gjakësori, i cili priste me padurim ditën për t’i zënë vendin në fron, sulmoi Agran, e pushtoi me forcë të madhe ushtarake, dhe, pasi e shfronësoi të atin, e burgosi në kështjellën e atij qyteti. Aty ai ngrysi jetën duke soditur nga dritarja e burgut me orë të tëra “Taxh Mahallin”. Vetëm kur vdiq Shah Xhahani, pas tetë vjetësh më 22.01.1666, ia nxorën kufomën nga burgu dhe e varrosën në “Taxh Mahall”, atje thellë, në ndarësen e lahurishme, ku ishte vendosur qivuri i të ndjerës, Mumtaze Mahalli…pranë bashkëshortes së tij… Për mjeshtrin, që e ideoi dhe i dha jetë mrekullisë, nuk u fol më, u harrua, madje edhe origjina e tij nga Opari i Korçës, nuk ia përmend njeri, por i japin tani kombësi të paqena.

Enver Hadri thoshte: Me vdekë për atdhe është një privilegj!

Halit Xhemë Elshani

Pëvjetori i lavdisë

Vrasja e tre patriotëve, liridashës e përparimtarë në Gjermaninë përendimore me 17 gjegjësisht me 18 janar 1982 në krye Jusuf Gervallën duhet të ngjallin mërinë më të madhe kundër armikut. Këto vrasje duhet t’i bashkojnë të gjitha forcat përparimtare kosovare në luftë të vendosur drejt pavarësisë.
Kosova e jonë e dashur që nga 11 marsi 1981 u bë arenë e ngjarjeve të përgjakshme. U bë prova dhe qëndrueshmëria e shqiptarizmit. Pushteti jugosllav i vret dhe i burgos kosovarët. Por Kosova nuk u qetësua. Kosova nuk hesht! Politika diskriminuese e qeverisë fashiste jugosllave bëri që Kosova sot të ketë shkallën më të ulët të zhvillimit ekonomik, që papunësia të arrijë kulminacionin, që pasuria e Kosovës të çfrytzohet në maksimum prej firmave të huaja. Politika hegjemoniste e sërbomëdhenjve të Beogradit iu mohoi ende të gjitha të drejtat politike e njerëzore shqiptarëve të Kosovës dhe viseve tjera shqiptare në Maqedoni, Mal të Zi dhe Sërbi.
Qeveria fashiste dhe revizioniste e Beogradit dërgon ushtri dhe polici speciale për të vrarë rininë tonë liridashëse, revolucionare dhe përparimtare, dërgon tanke për të shkelur femijtë tanë shqiptarë në Kosovë. Më se tre mijë të vrarë nga policia dhe ushtria jugosllave e me mijëra të tjerë të plagosur e të humbur. Dyqind e tetëdhjetë e gjashtë vetë të dënuar me burg në kohëzgjatje prej tre deri në pesëmbëdhjetë vjet. Më se njëmijë të tjerë presin për t’u gjykuar në gjyqet e UDB-së jugosllave. Dhe ku do të ndalet ky numër… Bijtë dhe bijat më të mira të Kosovës kërkuan të drejtat legjitime të Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare të okupura nga Jugosllavia. Kemi parë ku çon politika jo e drejtë e një pseudosocializmi, siç është politika fashiste e qeverisë jugosllave. Shqiptarët vdiqën në Kosovë - për Kosovën, shqiptarët vdesin në botën e lirë – po për Kosovën! Vdesin djemtë më të mirë të kombit. Por edhe sikur të na vrasin të gjithëve këtu në mëgrim që jemi, Levizja Nacional Çlirimtare për të Drejtat e Shqiptarëve nuk do të shuhet sepse çdo njeri nga ne e din se të vdesish për atdhe është një privilegj!
Vrasja nga agjentura fashiste e Beogradit të tre atdhetarëve kosovarë, me në krye atedhetarin dhe përparimtarin e çmuar Jusuf Gërvalla, duhet të ngjallë mërinë më të madhe kundër armikut, duhet t’i bashkojë të gjitha forcat përparimtare kosovare në luftë të vendosur drejt pavarësisë dhe socializmit të vërtetë.
Rrezistenca Kombëtare e Shqiptarëve të Kosovës shpreh indinjantën e vet dhe proteston energjikisht kundër masave fashiste që merr qeveria e Beogradit për t’i likuiduar atdhetarët kosovarë, qoftë në Kosovë apo në botën e jashtme. Këto akte kuptohen si shpallje lufte mërgatës shqitare. Ne të gjithë jemi bijtë e Kosovës. Ne të gjithë jemi vëllezër. E sot ne jemi më të bashkuar se kurrë, më vigjilentë dhe më të vendosur që të vazhdojmë rrugën e lirisë së Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare drejt një të ardhmeje më të lumtur.
Avanturierët, nostalgjikët dhe shërbëtorët e UDB-ësë nuk kanë vend në mesin tonë. Para armikut dhe në mes të turbullirave, që ka sot në botë, asgjë nuk është e lejueshme përpos se të bashkojmë idetë tona, njerrëzit tanë dhe territoret tona. Këtë detyrë të rëndë ne do ta zbatojmë për lirinë e Kosovës dhe krahinave të saja, me një ndërgjegje që t’i shërbejmë mirë dhe me vendosmëri deri në fitoren e plotë!
Kosova me ne! - Ja vdekje - ja liri!
Enver Hadri, d.v.

Kontributi i mërgatës shqiptare në Gjermani

Kontributi i mërgatës sonë në Gjermani ishte njëri nga bërësit më aktive, dhënë Luftës Çlirimtare të Kosovës. Që nga rënia e Jusuf e Bardhosh Gërvallës dhe Kadri Zekës, Mërgata Shqiptare në Gjermani asnjë çast s´ka reshtur së punuari në veprimtarinë e saj patriotike e kombëtare. Fal bijve tanë të zot e patriot, mërgata jonë në Gjermani u vetorganizua në mbledhjen e ndihmave, në organizimin e demonstratave, në botimin e shtypit, dhe në përgatitjen e regrutëve. Në atë luftë të shenjtë të popullit tonë, të gjithë mërgimtarët kontribuan me para, veshje dhe gjak, për të çliruar Kosovën nga zgjedha serbe. Njerëzit tanë në mërgim nuk kursyen asgjë nga vetja e tyre, që lufta të zhvillohet në drejtim të duhur. Nuk ka kryeqytet në Evropë, Amerikë dhe Australi, që të mos ketë dëgjuar brohoritjet e mërgatës sonë për liri dhe pavarësi. Zërat shqip të mërgatës i ndjeu, Boni, Parisi, Brukseli, Vjena, Gjeneva, Helsinki, Osllo, Londra, Roma, Njujorku e Sidnei. Në tërë këtë gjeografi, mërgata jonë bëri që zëri i Kosovës, të arrij deri te qendrat e vendosjes. Shumë gjak ka rënë mes serbëve dhe shqiptarve për të bashkëjetuar në një shtet që nuk do të ekzistojë më, lexoj në një komunikatë të mërgatës sonë në vitin 1997. Andaj, vetëm një Kosovë e lirë dhe sovrane mund të zgjidhë përfundimisht çështjen shqiptaro-serbe. Programi i mërgatës shqiptare në Gjermani po edhe në Evropë e Amerikë ishte i qartë, aktiv dhe veprues. Mërgata jonë kurrë nuk u hamend por i dinte detyrat e saj për bërjen e Kosovës të lirë dhe më vete. Ëndrra e shqiptarve për Kosovën e lirë dhe sovrane, nga dita në ditë po bëhej realitet. Por, në fushën e betejës lufta ishte “tepër e kuqe”, dhe betejat duhej të mbaheshin. Në këtë drejtim mërgata jonë në Gjermani nisi vullnetarët e saj për çlirimin e Kosovës. Ushtria e vullnetarve tanë nga Evropa dhe Amerika, tronditi bllokun milosheviqian ortodoks dhe pushtimi serb në Kosovë po mbaronte. Në këtë drejtim shqiptarët në mërgim, ndihmuan shumë Kosovën përmes fondeve “ Familja ndihmon familjen”, “ Fondi i Ahenit”, ndihmë “Luftës së Drenicës”, “Fondi 3 %”, fondi “Vendlindja thërret”, dhe aktiviteteve të tjera përmes shoqatave dhe klubeve të punëtorëve tanë. Në ato vite të betejës së madhe për pavarsinë e Kosovës, u angazhua e gjithë mërgata jonë. Lufta e Kosovës ishte një luftë, o vdekje o liri! Njerëzit tanë në mërgim ishin të lidhur ngushtë me Kosovën, s´i mishi me thoin. Në Kosovë unë kam shumëçka më thotë Arbri. Atje kam shtëpinë, prindërit, pronën time të një jete, kam varret e gjyshërve dhe stërgjyshërve. Andaj, s´mund të mos kryengritesha që të luftoj kundër serbit që më mohonte qenien time, në tokën time, dhe më vriste vetëm për shkak të prejardhjes. Prandaj, ka një pyetje në këtë çështje! A i dhamë aq sa lypsej gjak, armë dhe mbrojtje Luftës së Kosovës. Unë kujtoj se bëmë aq sa mundëm, që Serbia t´ia mbathë nga Kosova. Shpallja e pavarësisë së Kosovës me 17 shkurt 2008, ishte kurorëzim i një ëndrre të madhe për Kosovën. Betejat e shqiptarëve s´mbarojnë këtu. Shqiptarët kanë shumë punë për të bërë, deri tek çasti i Bashkimit të trojeve të tyre. Andaj, plot gjëra varen nga mençuria dhe strategjia e zhvillimit të politikave brenda shqiptare. Unifikimi i qëndrimeve, lënia anash e tekeve personale, dhe zgjedhja e një organizimi më të mirë do të përshpejtonte ëndrrën e ribashkimit të trojeve tona. Unë kujtoj se mërgata jonë në botë do të bëjë punën e saj sa herë i shtrohen detyra dhe angazhime për vendin dhe atdheun.
Rrustem Geci - Dortmund

Kush po i „yrysh“ shqiptarët që të kundërshtojnë amerikën

Dedë Preqi

Është e vërtetë se disa herë në shtypin dhe median e huaj ,ashtu edhe në ato amerikane,është shkruar dhe folur për shqiptarët, të vërteta dhe ka pasur të pa vërteta e trillime,të cilat këto të fundit kanë rrjedhë nga dashakeqësit e shqiptarëve. Mirëpo , shkrimet që pasqyrojnë fakte dhe të vërteta se,disa shqiptaro-amerikan,të cilët jetojnë në Amerikë, janë kyçur në organizata terroriste,të frymëzuar nga Al-Kaida,dhe grupe tjera xhihadiste, duke i kundërshtuar SHBA-të,në shenjë hakmarrje për të këqiat që po u bëhen muslimanëve nëpër botë. Apo,të themi troç,cili dreq po ua bënë më sy, atyre shqiptarëve që kundërshtojnë Amerikën,duke ditur se ky vend dhe ky popull është miku më i madh në jetën dhe historinë shqiptare, me çrast është dëshmuar herët dhe vonë,pa dalluar shqiptarët të cilës fe i përkasin.Faktet janë ato të cilat nuk të lënë hapësirë të lëvizësh,prandaj secili që e ndien vetën shqiptar,ndihet i prekur dhe i penduar për rastët e tilla,të cilat shkojnë në dëm të gjithë shqiptarëve. Në tetor të vitit kaluar,Gjykata Federale e Karolinës Verore,ka dënuar tre terrorista ,njëri prej tyre ishte një shqiptar,i quajtur H.SH.i cili ishte akuzuar për një sulm në një bazë ushtarake Amerikane afër Uashingtonit. Po ashtu edhe një shqiptar tjetër,i ashtuquajtur A.H. është arrestuar në Aeroportin e Nju Jorkut,i cili ka pranuar se ishte i lidhur me Xhihadin islamik,dhe ka përgatitur një komplot terrorist,sipas agjencisë INA.Para pak kohësh ,u arrestuan edhe katër shqiptarë tjerë,nën akuzat e një planifikimi terrorist,për të sulmuar ushtarët amerikan të Fort Dixit,të cilët ishin D,E,SH.Duka,dhe A.Abdullahu,që të gjithë ishin shqiptaro-amerikan. Në këto ditë të janarit do të vendoset edhe procesi kundër A.Ukës,i cili akuzohet për vrasjen e dy ushtarëve amerikan dhe një të plagosur në Frankfurt të Gjermanisë,i cili pranon se ka gabuar,me çrast ishte i frymëzuar duke lexuar dhe shikuar materiale islamiste në Internet. Tani del një shqiptar tjetër me preardhje nga një fshat i Prezerenit,i ashtuquajtur S.Osmankoqi,shqiptaro-amerikan,i cili akuzohet se kishte planifikuar të sulmojë klubet e natës në teritorin Tampabej,dhe zyrën e Sherifit,në shenjë të hakmarrjes për të këqijat që po u bëhën muslimanëve nëpër botë,i cili sipas një citati të një agjenti kishte thënë se,gjaku i muslimanëve është më i vlefshëm se i atyre që nuk besojnë në islam.

 Edhe me vrasjen e kryeterroristit të Al-Kaidës, Bin Lladeni,i cili konsiderohej se ishte terroristi më i madh në botë,njëherit dhe arkitekti i sulmit ndaj Kullave Binjake në Nju-Jork,ku humbën jetën më shumë se 3mijë veta të pa fajshëm,ndër ta ishin dhe tre shqiptarë,ku sipas një agjecie amerikane flitet se,afro 4mijë shqiptarë kanë shprehur ngushëllimet e tyre për kryeterroristin botëror. Është e vërtetë se çdo njeri është i konfrontuar me fatin e tij,dhe angazhohet me qëllim që të arrijë diçka më të mirë në jetën e vet,po ashtu edhe shumë shqiptarë e patën fatin e tillë,të cilët e muarën botën në sy,për të përmirësuar kushtet ekonomike të jetës,por edhe për të ikur nga pushteti okupator serb i athershëm,të cilët zunë srehim dhe vend në SHBA-të,ku aty gjetën mikpritjen dhe vendin më të sigurtë e më të garantuar për të punuar dhe për të jetuar. Sipas historisë amerikane ,që nga Georg Washingtoni,i cili çmohet si „babai i kombit amerikan“,në letrat e tija presedenciale ka lënë porosinë për shqiptarët,në shenjë përkrahje të këtij populli nga shteti amerikan.


Mandej,Woodrow Wilson në Konferencën e Paqës në janar të vitit 1919 në Paris,ndikoi që të mos bëhët eleminimi i shtetit shqiptar,por të jetojnë shqiptarët të lirë dhe të pavarur. Mandej,Presidenti Nikson,ishte njeriu më i vendosur dhe kyq,që vendosi për Autonominë e Kosovës 1974. Kurse,Presidenti Karter në vitin 1970-80,ishte i vetmi që ia përmendi Titos,që Kosova e meriton statusin e Republikës. Dhe të gjithë presidentët e ardhshëm amerikan,deri te Presidenti Obama sot ,i ndihmuan shqiptarët dhe i afruan në tryzën e barabartë të kombeve tjera të botës,dhe deri te Pavarësija e tyre.

Pa ndihmën e shtetit amerikan dhe Presidentëve të tyre,si Georg Bush i parë dhe i dytë,si dhe me ndihmën e Presidentit të pa harruar Klinton,përndryshe,Kosova kurrë nuk do të ekzistonte e lirë dhe e pavarur,të cilët së bashku me aleatët e tyre të NATO-s, e larguan qafe okupatorin shekullor serb nga Kosova.

Dhe duhet ta pranojmë se ,pa ndihmën e Amerikës,Kosova sot ishte e çfarosur nga fashizoidet e Serbisë,dhe ishte dro se, kombi shqiptar në Kosovë nuk do të ekzistonte,sipas planëve që kishte bërë Serbija për zhdukjen e këtij populli. Amerika dhe qeveria amerikane nuk e ka dalluar Kosovën si një vend me shumicë islame,por e ka çmuar vetëm si popull shqiptarë dhe liridashës,të cilit ia shtrinë dorën në situatat më kritike të jetës së vet. Shqiptarët kanë simpati të madhe ndaj popullit amerikan,dhe nga dashurija që kanë për këtë popull dhe vend mik, e quajmë „Engjulli shpëtimtar i Kosovës“.

Duhet të dëgjohet zëri i arsyes,që shqiptarët ta ngrisin zërin e tyre kundër dhunës që iu bë shqiptareve nga pushtuesit,dhe jo të ngrisin zërin rrugëve të botës në kundërshtim të Amerikës,në shenjë përkrahje të xhihadit islam dhe radikal,me të cilët nuk na lidhë fe as atdhe,me të cilët nuk na lidhë gjak,as lak.

Dhe shqiptarët nuk e kanë të gjakut vet,apo vëlla Bin Lladenin,por mik e kanë Amerikën e vëlla e kanë GJERGJ KASTRIOTIN.

Në kujtim të tre heronjve-Ata ranë për të mos vdekur kurrë

Të paktë janë ata popuj mbi këtë planet që kanë bërë luftë më gjatë dhe të mundimshëm se populli shqiptar për mëvehtësi dhe subjektivitet kombëtar. Për ecjen njerëzore drejt idealit të qujtur liri, qëndron tërë potenca e kuptimit për të shpjeguar lartësinë dhe aktin heroik, njashtu siç qe edhe veprimi konkret i burrave të kombit, rënia për atdhe ne altarin e lirisë, që arriti aktin e lartë të sakrificës, veprimi jetësor i vëllezërve Gërvalla dhe Kadri Zeka, ata u shndërruar në kryevepër, në pavdekësi. Në vitin 1979, në Kosovë dhe në viset tjera shqiptare nën ish’Jugosllavi, regjimi titist përmes UDB’ës famëkqe ndërmori një fushatë të egër gjenocidale kundër Lëvizjes sonë Kombëtare, me ç’rast burgosi disa qindra veprimtarë të kësaj lëvizjeje, lajmtar të lirisë. Jeta e Jusuf Gërvallës ka qenë e vështirë. Për këtë është thënë e shkruar, dhe do të thuhet e do të shkruhet sa mbi këtë tokë të ketë shqipëtar.

Këto monstruozitete i montuan korbat e sigurimit për ta katandisur dhe për ta sjellë në gjendje që dhe Jusufi të largohet nga nënë Ajshja e Duboviku, Prishtina dhe Kosova. Kushtrimi i tij e ka çuar përpara lëvizjen më intelektuale të kohës, sidomos në vitin e madh '81, në kohën kur natyra e kishte pajisur me një shpirt prej gjeniut dhe një talent të rrallë artistik, por mbi të gjitha, i kishte dhuruar një guxim të paparë.

Qysh në bankat e gjimnazit, aftësitë e tij do të shpërthejnë në fusha të ndryshme si: kënga, poezia, piktura, drama e mbi të gjitha Atdheu i shpaloset me ngjyra dramatike, tendosje emocionale që vigani do t'i kundronte në dimensione të ndryshme, me të kaluarën,e nepërkembur të tanishmen evuajtur dhe të nesërmen e mundimshme..

Ky skifter Kosove me zemrën e luftëtarit te paepur, arriti të marrë përmasa kolosale, për të ndërtuar ardhmërinë vendit të tij, duke ia falur jetën atdheut, për bashkëveprimtarët e bashkëluftëtarët, ashtu siç mbëltoi edhe urrejtje për armikun në zemrat e gjithë shqiptarëve.

 Për gazetarin, poetin, muzikantin, prozatorin dhe dramaturgun Jusuf Gërvalla, është folur dhe shkruar me admirim të madh. Dëshmorët nuk vdesin, sepse gjeneratat që po rritën kopshtin e sakrificave të tyre sublime ditë e me shumë i ujitin me lulet me të bukura të jetës andaj ata, me amanetin që na e lanë, duhet ndjekur porositë e tyre do t’i kujtojmë si të gjallë në ndërgjegjen kombëtare e njerëzore.

Vepra dhe shembulli i dëshmorëve kanë qenë, janë dhe do të jenë gjithmonë udhërrëfyes për çlirim e ribashkim kombëtar. Për të shkruar për dëshmorët e kombit nuk është asnjëherë e tepërt.

 Për të gjetur fjalë për ta, nuk është edhe aq e lehtë. Përkujtimi gjaku i të cilëve u shndërrua në dritë, vepra të cilëve u shndërrua vlera dhe në Liri, amaneti i të cilëve u shndërrua në emorjen e përshperitur qe një shekull në Pavarësi.

Jeta nuk ndërrohet me asgjë. Ajo është më e shtrenjta, më e vlefshmja, por ja që njerëzit dëshmorët e shëdërruan jetën e tyre, në pavdekesi me Lirinë e fëmijëve tanë.

 Liria e popullit, gjithnjë është identifikuar e do të identifikohet me emrin e dëshmorëve të rënë në mbrojtje të jetëve e të idealeve të robëruara.

Nuk ka gjë më të madhe në këtë botë se sa sakrifikimi i jetës për Lirinë e të tjerëve. Këta njerëz tejkaluan vetveten, tejkaluan pragun e së mundshmes për Trojet Etnike. Ata ranë për të mos vdekur kurrë.

Lavdi të gjithë dëshmorëve të kombit e gjegjësisht trinomit të lajmtareve të lirisë! Jusuf Gërvalla, Bardh Gërvalla e Kdri Zeka.

LOT, DHIMBJE E DRITË

(Heronjve të Untergrundbachut)
Nëse për dhembjet
Duhet derdhur lot
Ne u bëmë det lotësh
Në skajet e mendimit
Deti shterron
Shirat e shpresës
Penda i portreton
Atdheu Juaj
Është lot e dhimbje
Dhe dritë
Ju jeni drita
Krenarija
E bekuar e Dardanisë
O Zot
Ata ishin rruga
Feneri
E vizioni
Amaneti
I marshimit tonë
Nga robëria në dritë


Miradije Gashi-Stuttgart

Historia e emigrimit të shqiptarëve nga trojet etnike

Emigrimi masiv i shqiptarëve ishte ai i Arbëreshëve të Italisë, arrnautëve të Turqisë, të Rumanisë, të Egjiptit , të Amerikës e shumë të tjerë. Enklava shqiptarësh janë të njohura që nga Greqia në Moldavi, që nga Zara e Dallmacisë në Argjentinë, nga Rumania në Australi e deri në vendet Arabe, ku është e rëndësishme të përmendim emrat e disa mërgimtarëve, si në Rusi psh. Elena Gjikën, Mehmet Ali Pashën në shtetin e Egjiptit të sotëm, Aleksandër Moisiun artistin e shquar të teatrit botërorë e shumë e shumë të tjerë. por sot ne duhet të drejtohemi tek migracionet më masive të shqiptarëve që ishin në kohët ma të vona , pas Kongresit të Berlinit më 1878 e deri në luftën e fundit në Kosovë 1998 – 99. Kësaj radhe do ndalemi në migrimin e shqiptarëve në Gjermani siq e quante sundimi i atëhershëm Jugosllav „ Emigrimi i punëtorëve të përkohshëm“ ku pos Gjermanisë vinë Austria, Holanda, Zvicra, Italia, Belgjika e deri në Amerikë e Australi, ku edhe sot e kësaj dite më së shumti janë të përqendruar shqiptarët. Kjo erdhi si kusht i zhvillimit të hovshëm industrial të tyre, ku fuqia punëtore ishte e domosdoshme. Gjithë ky emigrim ishte si fryt i mjerimit të madhë në trojet ku jetonin shqiptarët, por më e rëndësishme ishte se armiku jonë e kishte planifikuar për ti zbrazur tokat shqiptare e për ti sllavizuar me popullatën e tyre, siq ka ndodhur më heret në tokat tona në territorin e sotëm të Serbisë siq janë Prokupla, Kushumlia, Nishi dhe fshatrat të tëra rreth Surdulicës e deri tek Medvegja e cila po zbrazet çdo ditë, pra edhe në ditët e sotme. Këto zbrazje Serbia i bënte edhe për një qëllim tjetër, për ta mbajtur nën kontroll çdo shqiptarë që merrte në atë kohë pashaportë, sepse çdo veprimtari të tyre e përcillte hap pas hapi me ndihmën e bashkëpuntorëve të vet që ishin edhe dashakqinjë të popullit shqiptarë, sepse për interesa përsonale ata e bënin të pa mundurën, u shitën lirë dhe lehtë në dëm të vëllezërve të tyre shqiptar. Historija e zbrazjes së trojeve shqiptare në ish. Jugosllavi nuk ka filluar as në vitin 1968, as 1981, as 1990,as 1998 por përpjekjet e shqiptarëve për Liri shtrihen në hapsirë dhe në kohë që nga Dardania e Vjetër, pra që nga ardhja e armiqve tonë sllav në trojet e Ballkanit. Edhe pas gjithë ati mundi që mërgimtarët shqiptarë e bënë, udhëheqja jonë politike, institucionet politike dhe ato komunale diasporën gjithmonë e lanë pas dore, sikur të mos kishte ekzistuar fare, këtë lanje pas dore e vazhduan edhe institucionet e pas luftës deri në gjysmën e dytë të vitit 2011 ku e formuan sa për sy e faqe ministrin e Diasporës e cila ka vetëm fjalë e shpenzime. U harrua shumë shpejt mundi dhe angazhimin që bëri mërgata në Evropë, si protestat me nga 100.000 shqiptarë në Bonë, Bernë dhe Bruksel e vende të tjera. Shpejt u harruan miliona Marka Gjermane, Franga Zvicerane e Dollar Amerikan mërgimtarët shqiptarë i dhanë për Kosovën. Shpejtë u harrua ndihma e vetme që u dha nga mërgimtarët shqiptarë për luftërat e Kosovës, si dhe pjesëmarrja aktive e qindra të rinjve, që lanë luksin e çdo gjë që patën dhe mësymë frontin kundër armikut, ku dhanë edhe jetrat për Lirinë e Kosovës. Se di se sa e kupton kjo udhëheqje, se në çfarëvgjendje ishte Kosova para luftës, pasë luftës e qfarë është sot. A e dinë këta të shkretë se sa ndihma humanitare është derguar në Kosovë nga shoqata humanitare „ Nëna TEREZE“ që tërë bota ja kishte zili kësaj shoqate për organizimin e ndihmave, para luftës gjatë luftës dhe pas luftës, ku kjo shoqatë sa fëmijët por edhe të rriturit i ka ndihmuar për shërim, ku me operimet që janë bërë është shpëtuar jeta e tyre ku, këta njezë s'patën kurrfarë shanse të shërohen në Kosovë. A e kuptojnë këta zotri se si mërgimtarët e Kosovës kanë arritur tekë fitimi i kësaj paraje, dhe me sa mund e djersë janë fituar, për të mbijetuar me familjet e tyre që kishin pas vetës, pastaj ndihmat që u deshte të dërgohen në Kosovë, për të afërmit e tyre dhe për shtetin e Kosovës që ende s'ishte formuar. Pjesa dërmuse që punonte i paguante 3% të ardhurave në bruto, pastaj për luftën në Drenicë, me thirrjen „ O sot – O kurrë“, pastaj aksionin „Vendlindja thërret“, pastaj investimet për UCK-në,e sa e sa detyrime të tjera, që sot ato e kanë humbur adresën e saktë, ku për këto gjëra duhet ti pyesim ministrat e Kosovës që janë marrë me këto organizime.


Ndihma e mërgimtarëve gjatë kohës së luftës

Por me seriozitet duhet të tregojmë se ne mërgimtarët Kosovarë, në kohën e të luftës në vitet 1998-99 familja që kishim pas vetës ishte mbetë si dorë e dytë, për arsye se ne me shpirt, mendje e zemër ishim në Kosovë tekë familjet tona, që se dinim se ku gjinden, apo në çfarë hendeku po bijën, se dinim se a do i shofim më, po i mbijetojnë luftës apo jo, pastaj çështja e strehimit të tyre, me që shumica e vendeve të Kosovës ishin djegur e shkatërruar, shumica e familjeve ishin nëpër male, në shi e në borë, një pjesë ngriheshin nga të ftohtit sepse jetonin nën tenda, e mos ti përmendi të gjitha. Ne si prind në mërgim shpesh gjindeshim në mesë dy zjarreve, një nga kushtet e rënda që u krijuan në Kosovë, e në anën tjetër me problemin që ne krijonim me familjet tona që i kishim me veti, sepse i lenim me shumë mungesa, për ta ndihmuar Kosovën. E ceka këtë gjë me plotë përgjithësi morale sepse, atyre prindërve që u kishin lindë fëmija në diasporë, ku ishin të shumtë, ku fëmijët ishin mësuar në kushte të mira të jetesës, pra jetonin si më së miri, erdhi koha të mbetën në kushte mjaftë të dobëta, se me një të ardhur mujore, qfarë të bëshë me te më përpara, ku me nda at të shkretueme , që pa e nda hiq si mbulonte gjitha shpenzimet si duhet. Për këtë as kush nuk na kuptonte, e as sot s'na kuptojnë, me që shpesh dëgjohen të thonë, po ata po jetojnë në Gjermani, Zvicër, Austri e tjera e tjera, e se dinë se me çfarë problemesh ballafaqohemi ne këtu, se s'na lanë qekat me i qelë sytë. E them këtë, se ka edhe familje të tilla që kanë pasur probleme serioze vetëm për këtë arsye, sepse fëmijët në këtë kohë s'donë me ditë se këndë e ke ti në Kosovë, apo kujt po i ndihmon, ku thonë se ne e kemi jetën tonë edhe fund. Fat i madh për Kosovën ishte se në vitet e nëntëdhjeta masa dërmuse e mërgimtarëve ishte e re, pra e pa martuar fare, apo ata që kishin fëmijë i kishin ende të vegjël, e disi ja bënim, se po të ishte ajo kohë sot, betohem se as për 50% e ndihmave të atëhërshme s'kishin arritur të realizohen, sepse një pjesë e madhe e mërgimtarëve sot është penzionuar, të tjerët janë afruar penzionit, disa lëngojnë nga sëmundjet e ndryshme, fëmijët tash janë rritur, kështu që falë zotit që ajo ditë ka kaluar e ishalla s'kthehet ma kurr te populli shqiptarë, me që shumë vende te Evropës – e jo gjithkund gjendja ekonomike familjare është keqsuar, do të thotë se koshi i ushqimeve është përgjysmuar, e kjo dëgjohet shumë shpejtë tekë familjet tona, se ne kemi familje me shumë anëtarë.
Për atë edhe ndihmat për në Kosovën vërtetë janë përgjysmuar, sa që shpesh po thonë, po a jeni ju ata që ishit edhe në kohë të luftës, po vërtet ata jemi por sot jemi më pleqë e ma të pa fuqishëm, sepse armiku gjatë luftës krahas mundimeve na solli edhe fuqi për ta ndihmuar tërë Kosovën.

NJOHJES SË SHTETIT TË KOSOVËS I PRIN STUHIA ME EMRIN “SHOTA”

RIZA LAHI

“Dhe, vëndin e parë” – kryetari I jurisë së festivalit ndërkombëtar të folkut në Bursën e famëshme, kryeqytetine parë të osmanëve – “Kosovaaaaaaaaa”….

Salla e madhe ku konkuruan për tre netë 23 ansamble nga gjithë bota, shpërthen nga duartrokitjet dhe fishekzjarret. Artitsët e mrekullueshëm të ansamblit shtetëror të Kosovës “Shota” e tregojnë harenë e tyre me mënyra të dryshme.


Valltari I linjës së parë, një burrë I gjatë dhe I pashëm e me mustaqe, një brilant si të ishte vetë Besim Zekthi në kulmet e tija, I bie tabanit të skenës me shpullë, sipas një motivi në vallet e shqitarëve kur duan të shprehin një gëzim të jashtëzakonëshëm.


 Besnik Grajçevci ka qënë në luftë, si edhe tre artistë të tjerë të këtij ansambli profesionistësh, të krijuar që në vitin 1964. Besniku rrëmbeu armën kur duhej dhe tani paraprinë rëmbimine trofeve të ansamblit të tij, që e drejton një burrë I mrekullueshëm dhe këngëtar shumë I njohur, Ismet Bogujevci.

 Një valltare e ansamblit, një bionde dhe njëra prej 4 këngëtareve merr mikrofonin dhe pa orkestër, nis të buçasë me tone shumë të larta dhe , sigurisht të sakta, kënga e kompozitorit shkodran Zef çoba “ Xhamadani vija – vija….”

Vetëm një njeri rri si I shushatur dhe akoma nuk e ka marrë veten nga kjo hare. Është koreografi I ansamblit dhe I njërës nga vallet më të bukura prej tre valleve që demonstruan kosovarët në këtë festival, Nazmi Demaj.

Demaj ka 30 vite në këtë ansambël dhe kujton edhe periudhën kur pushtuesit e Kosovës më së fundi vendosën të spostonin që të gjithë shqitarët në këtë ansambël profesionist , nga 4 që kishte ish Jugosllavia duke ia ndryshuar edhe emrin.

“Por, sapo ia mëshoi NATO, ne shkuam që të gjithë te selia e ansamblit dhe e morëm në dorëzim menjëherë”, na tregon mua, dhe doktorit të famshëm popullor të Tiranës, Selim Vrapit, që ka ardhur tok me ansamblin tonë “Shqiponjat” në këtë festival, si I ftuar I veçantë I presidentit Eqerem Tuga.
Shpërthimi I “Shotës” në skenë ishte I papërballueshëm. Trimëresha kosovare hyri në skenë pas disa valleve të qeta e të bukura , sigurisht.

Ajo hyri e bukur, marramendëse, si një simbol I furisë me të cilën Kosova e pasluftës kërkon t ë çajë përpara . Kush përfaqsues shteti që nuk e ka njohur akoma Republikën më të re të Evropës, Kosovën, do të dorëzohej menjëherë përara kësaj furie të ardhur nga një popullatë nga më vitalet e Evropës dhe më të rejat të sajat.

Është shumë grishëse të dijnë të gjithë se çfar bën shteti I ri I Kosovës për të ruajtur, zhvilluar dhe forcuar e çarë përpara me ansamblin e ansamblet e tija.

Rreth 120 mijë Euro ka vënë në dispozicion të ansamblit vetëm për dieta dhe rrugëtime ministria e Kulturës në Kosovë. Kosova heq nga kafshata e saj e gojës për hir të kulturës . Vallet kosovare tërë furi, elegancë dhe rini, çajnë ngado pa pyetur askënd. Por, të kemi parassh, se kjo minsitri drejtohet nga një artist që, siç thotë gjatë intervistës sonë Nazmi Demaj, “ Ministri jonë Memli Krasniqi, I ka mësha kitarrës”.

Artistët, nga ana e tyre, këtë investim të popullit të Kosovës ia shpërblejnë me shpirt. Ata, që morën çmimin e parë në këtë festival, duke lënë pas Gjeorgjinë dhe Kinën – vëndet e dyta e të treta – sapo qenë kthyer nga një tjetër turne , ku, mes 23 shteteve kishin marrë çmimin e dytë por që, siç më tha I menduar myslimani I devotshëm Ismet Bogujevci dhe që mes tër atyre ushqimeve përallore që kishin investuar turqit për pjesëmarrësit në Bursa – 968 artistë – kishte vendosur të agjëronte , “na e kanë hangër hakun, më beso, Rizë!”

Thamë se në festivalin botëror të Bursës ishin edhe dy ansamble të tjerë. Njëri, amator, shumë I mirë, vinte nga Tetova. Drejtuesit e tij, qenë mërzitur se Bashkia atje I kishte ndihmuar vetëm duke iu paguar udhëtimin, por nuk iu kishte dhënë dieta. Ata na thanë se që të gjithë ansamblet folklorike papërjashtim, në Maqedoni janë në konsideratë nga Bashkitë locale. Siç kemi dëgjuar se edhe këtu në Shqipëri, disa bashki veprojnë po ashtu, sidomos ajo e Vlorës, e Fierit e ndonjë tjetër. Po….Po ky ansambli nga Shqipëria që prezantoi folkun tonë në këtë aktivitet me kaq potencë, kur çmimi I parë u shpërblye me 20 mijë euro?? Që u duartrokit gjatë dhe që fitoi simpatinë e të gjithëve?

Sigurisht që do të kishte çuditur që të gjithë pjesëmarrësit, fakti I turpshëm që vjen nga Shqipëria.
Askush, as nga Ministria e TKRS, as nga Bashkia e Tiranës apo ndonjë minibashki, nuk e ka ndihmuar këtë ansambël qoftë edhe me një kacidhe. Qoftë edhe me një “rruga e mbarë” apo “mirëseardhët”. Nga ambasada jonë në Turqi as e dhe një “selam”. Na thanë se, për vendosjen e flamujve nëpër ambientet e mëdhej të parkut ku bëhej festivali, qenë interesuar edhe ambasadat përkatëse.

Ishte shumë e trishtueshme …Kur u kthyem në atdhe, valltari nga më të mirët, Xhoiken Qeama, ….i shkreti….kishte dalë të priste shokët dhe nuk shqitej dot prej tyre. Ai nuk kishte mundur të vinte në truneun e Bursës, se ia kishin flakur nga puna të dy prindërit dhe nuk kishte mundësi të paguante porcionin e tij për pagesën e autobuzit.

Kurse, një valltare tjetër , shumë e mirë, Eriona leskoviku, më thoshte në autobus: “Xhaxhi Rizai. Moma ime punon pastruse. Ajo paguhet mirë kur punon të dielave. Moma ima punoi katër të diela që unë të vija këtu…sa më ka marrë malli për momën…edhe për gjyshin më ka marrë malli shumë…”

Presidenti I ansamblit, Tuga na tregoi se më parë Ministria I ndihmonte sadopak materialisht, mjafton që të prezantoheshin sa më mirë jashtë vëndit, dhe, këtë gjë, ta dëshmonin. Mirëpo “Kur u bo ministër Ylli Pango, na u pre gjithëçka…tanimë rrugën apo “fee” në e pjesëmarrjes, kur nevojitet, e paguajnë prindërit e fëmijëve, megjithëse, në ansamblet e folkut, rrallë gjen fëmijë parallinjësh”.

“Shqiponjat” e Tugës janë krijuar që në vitin 1994 dhe kanë në sallën ku stërviten me dhjetra trofe të fituara nga të mbi 160 shfaqet e dhëna jashtë atdheut.