Ideja e Shqipërisë së Madhe – bashkimi i të githë shqiptarëve në një shtet të vetëm – është bërë sërish temë e nxehtë në Ballkan, njofton Deutsche Welle.
Edhe pse krerët në Prishtinë dhe Tiranë mohojnë ambiciet pan-shqiptare, deklaratat e tyre të fundit kanë shkaktuar alarm.
Nacionalistët nga shumë kombe të Ballkanit kanë akuzuar prej kohësh krerët shqiptarë për një përbetim djallëzor për krijimin e ‘Shqipërisë së Madhe’ duke shkëputur territore nga fqinjët. Në anën tjetër, shumica e politikanëve shqiptarë vazhdimisht kanë hedhur poshtë këtë ide si frikësuese.
Sidoqoftë, me zbehjen e ndikimit të BE-së në Ballkan dhe konfliktet e moçme që pluskojnë në sipërfaqe, krerët gjithandej rajonit po i mëshojnë miteve nacionaliste për të zhvatur vota. Në një intervistë dhënë për Politico më pak se dy javë më parë, kryeministri i moderuar shqiptar Edi Rama ka thënë se ai nuk mund të përjashtojë një ‘bashkim të vogël’ mes Shqipërisë dhe Kosovës nëse BE e heq nga tavolina anëtarësimin.
Ditën tjetër, presidenti i Kosovës Hashim Thaçi ka deklaruar se ‘të gjithë shqiptarët në rajon do të jetojnë në një shtet të vetëm’ nëse BE i mbyll dyert e saj. Kjo ishte mënyra për të vazhduar ‘integrimin në familjen evropiane’, ka sqaruar Thaçi.
Sidoqoftë, krerët e Kosovës mohuan se ai po shtynte Shqipërinë e Madhe kur u pyetën nga Deutsche Welle për të qartësuar deklaratat e tij. Duke folur në një konferencë shtypi në Prishtinë, ai e cilësoi konceptin si ‘një sajesë të Beogradit, me qëllim të përligjjes së ambicieve për Serbinë e Madhe’.
Thaçi akuzoi BE-në se është ‘naive dhe po mashtrohet nga propaganda serbe’.
Drejtuesi i Këshillit Nacional Shqiptar në Serbi, Jonuz Musliu, ka rritur kërkesat duke thënë se edhe qytetet me shumicë shqiptare në Serbi – Bujanoci, Presheva dhe Medvegja – duhet t’i bashkohen Kosovës dhe Shqipërisë.
‘Serbia duhet të jetë mirënjohëse’ që shqiptarët nuk po kërkojnë më shumë territore, ka thënë ai.
Ish komandanti Ramush Haradinaj, pas kthimit të tij nga Franca pasi ishte kërkuar të arrestohej nga Serbia, foli për t’i treguar Serbisë ‘vendin e saj’.
Beogradi u përgjigj me shqetësim. Kryeministri serb Aleksandër Vuçiç bëri thirrje për qetësi, por komentoi se ai do të ‘varej në shtizë në Bruksel’ nëse do të bënte deklarata të tilla për bashkimin e të gjithë serbëve. Shumë serbë jetojnë ende në republikat e dikurshme të Jugosllavisë dhe kontrollojnë entitetin e tyre në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Ministri serb i Jashtëm Daçiç ka thënë se BE, Shtetet e Bashkuara dhe Britania ‘do të jenë drejtpërdrejtë përgjegjëse’ nëse shqiptarët vazhdojnë të shtyjnë përpara ambiciet e tyre territoriale.
“Për fat e gjithë kjo është thjesht ëndërr. Por, përvoja na ka mësuar se rruga që çon prej ëndrrës në makth është e shkurtër”, ka thënë Daçiç.
Përgjigjja nga Perëndimi në fillim nuk ishte tumirëse. Javën e kaluar, komisioneri për Zgjerim i BE-së Johannes Hahn ka folur kundër thirrjeve të krerëve shqiptarë.
“Do të doja të shpreh zhgënjimin tim dhe mund të them edhe hidhërimin për deklaratat nxitëse të krerëve të caktuar në rajon”, ka thënë ai pas takimit me Daçiçin në Bruksel. Deklaratat që nënkuptojnë ‘ndryshime kufijsh janë të papranueshme dhe të panevojshme e kundërproduktive’.
Vëzhguesit e huaj nuk besojnë se shqiptarët do të përpiqen t’i bashkojnë tokat e tyre as përmes dhunës dhe as përmes diplomacisë. Deklaratat provokative me gjasmë ishin premtime politike për zgjedhjen e këtij viti në Kosovë dhe Shqipëri, thonë ekspertët për DW.
Çështja për bashkim është një ‘ëndërr në diell’, thotë Frederik Wesslau, analist politik në Këshillin Evropian për Marrëdhënie me Jashtë. Sidoqoftë, kjo është mjaft e dobishme si për politikanët shqiptarë dhe ata jo-shqiptarë që kërkojnë vota.
‘Gogoli i Shqipërisë së Madhe është diçka që shfaqet herëpashere -përdoret nga krerët shqiptarë, por edhe politikanët e tjerë në Ballkanin Perëndimor’, thotë Wesslau, që ka kaluar disa vite si punëtor i OSBE-së dhe Kombeve të Bashkuara në Kosovë.
Deklaratat e fiundit të Ramës dhe Thaçit ‘nuk duhet të merren seriozisht’, pajtohet Erdoan Shipoli, ligjërues në Shkollën për Marrëdhënie Publike dhe Ndërkombëtare në Universitetin Ndërkombëtar të Virgjinas.
“Ajo çka duan të arrijnë politikanët shqiptarë me këto deklarata janë votat nga grupet më nacionaliste’, ka thënë ai për DW. ‘Shumë politikanë shqiptarë akuzohen se janë blerë nga SHBA, BE, nga ky vend apo ai grup, kështu që në këtë mënyrë ata duan të thonë se janë patriotë’.
‘Shumica e shqiptarëve, me aq sa mundem të shoh, mendojnë se mënyra më e mirë për bashkim është nën çadrën e BE-së’, ka thënë ai.
‘Shqiptarët e dinë se do të ishte tejet e vështirë, për të mos thënë e pamundur, për të zgjedhur kryetarin e Shqipërisë së Madhe, e lërë më për ta bërë funksionale. Mbështetja për një nismë të tillë është minimale’, ka shtuar ai.
Edhe kështu, diskutimi për Shqipërinë e Madhe mund të jetë i rrezikshëm, sipas ekspertëve. Njerëzit gjithandej rajonit janë të drobitur nga korrupsioni dhe papunësia, shqiptarët pro-perëndimorë ndjejnë se BE ka dështuar të mbrojë interesat e tyre në Maqedoni dhe Serbi, dhe qytetarët e Kosovës janë të zemëruar në BE-në që nuk po i lejon të lëvizin pa viza. Në rrethana të tilla, është e natyrshme që sentimenti nacionalist të rritet’, ka thënë Shipoli.
‘Hëpërhë nuk ka mbështetje por nëse BE vazhdon t’i dështojë shqiptarët në përgjithësi dhe Kosovën në veçanti, ky mendim do të fitojë më shumë momentum dhe do të ketë më shumë pranueshmëri’, ka thënë Shipoli për DW.