Çfare ju duhet per te larguar rriqnat

Eshtë e rëndësishme që ta largoni rriqnën nga trupi juaj apo i kafshëve, sapo ta gjeni atë. Megjithëse shumë rriqna mund të mos jenë mbartëse të sëmundjeve, apo vendi i kafshimit (pickimit) të tyre të mos infektohet, sërisht duhet që ta trajtoni c’do pickim prej rriqnave në mënyrë të kujdesëshme dhe seriozisht. Largimi i rriqnës i duhet të bëhet i plotë dhe pa u dëmtuar, në mënyrë që t’ju mbrojë ju, apo kafshën nga sëmudje të transmetueshme (nëse rriqna ishte mbartëse) sic është Ethja Hemoragjike e Krime Kongos etj.

Për të larguar rriqnat nga trupi juaj ose i kafshëve:

Mund të përdorni një piskatore ose pincete me majë të hollë. Nëse nuk e keni për momentin një të tillë, mund të përdorni gishtat por kini kujdes; është e këshillueshme që të përdorni doreza ose një picetë për të mos pasur kontakt të drejpërdrejtë me rriqnën. Asnjëherë mos e largoni rriqnën duke përdorur thjesht gishtat tuaj.

Çfare ju duhet per te larguar rriqnat

Kapeni rriqnën sa më afër gojës që të mundeni ( pjesa që është e ngulur në lëkurën e kafshës ose tuajën). Pjesërisht koka dhe trupi i rriqnës është e dukëshme me sy.
rriqnat, si ti largojme

Mos e kapni rriqnën në pjesën e barkut. Kështu (nëse e shtrydhni) ju aksidentalisht mund ta shtypni dhe lëngje që mund të jenë me infeksion do të dalin prej barkut të rriqnës.
rriqna si ti largojme

Me kujdes tërhiqe rriqnën lart deri kur të ndjeni se rriqna e ka lëshuar lëkurën ku është fiksuar. Mos e përdridhni rriqnën, pasi kështu mundet që trupi i saj të këputet duke lënë kështu kokën e rriqnës nën lëkurë.


Rriqnat si ti largojme

Ju sugjerojmë që ta ruani rriqnën, në një qese apo kuti, për tja treguar Mjekut Veteriner ose Doktorit tuaj në rast se rriqnën e gjetët në trupin tuaj dhe filloni dhe nuk ndjeheni mirë. Kështu doktori do të jetë në gjëndje të bëjë testimin e rriqnës për sëmundje të ndryshme për të cilat mund të dyshojë.
ruaje kepushen

Shënim: Nëse ju vetë nuk mundet që ta largoni rriqnën, kërkoni ndihmën e dikujt por në asnjë mënyrë mos e lini pa hequr në trupin tuaj, ose të kafshës.

Po ashtu të kihet parasysh se nëse mundeni që të gjeni 1, 2 apo 3 rriqna tek kafshët, sigurisht që ka dhe të tjera prandaj ju këshillojmë që të kërkoni dhe në vendet jo shumë të dukëshme sic shihet në figurën e paraqitur tek qeni.

Vendet ku mund te gjeni rriqna

Vendi i pickimit, pastrohet me ujë të bollshëm me sapun. Nëse nuk e keni larguar plotësisht rriqnën (nëse koka është shkëputur nga trupi), atëhere ju duhet një pincetë për të bërë përpjekje që të largohet pjesa e mbetur. Në të gjitha rastet pastroni vendin e pickimit me alkool, lani mirë duart me ujë dhe sapun. Nëse keni dyshime se kafsha nuk ndjehet mirë dhe lëkura ka marrë infeksion. Cojeni tek Mjeku Veteriner për një vizitë dhe trajtimin e duhur. Në disa raste mund të ketë nevoje për antibiotik ( të përgjithëshëm ose lokal).

Masa më e mirë që mund të ndërmerrni për evitimin e pickimit të rriqnave ndaj kafshëve janë masat parandaluese. Tek Veterineri juaj do të gjeni produkte të ndryshme që vrasin rriqnat dhe mbrojnë kafshen tuaj nga pickimet e tyre.

Mbani mend se parandalimi është më i mirë se trajtimi!


Përgatiti MV Egli Ozuni

Pickim i vogël, kërcënim i madh

“Pickim i vogël, kërcënim i madh” – Si të mbrohemi nga mushkonjat, rriqnat dhe parazitët tjerë të ngjashëm

“Pickim i vogël, kërcënim i madh” – me këtë slogan është shënuar Dita Botërore e Shëndetit për këtë vit e cila i është përkushtuar rreziqeve nga mushkonjat, rriqnat, ç­imkat (tartabiqëve) dhe bartësve të tjerë të sëmundjeve infektive. Me këtë rast, është paralajmëruar se në dhjetëvjeçarin e fundit është e pranishme edhe “mushkonja tigër”, e cila shumohet shpejtë dhe shpërndahet në zona të reja, dhe është bartës i mundshëm i sëmundjeve të ndryshme, të tilla si, p.sh. ethet tropikale.

Sëmundjet e shkaktuara nga vektoret (bartësit)
Vektorët janë organizma që bartin patogjene dhe parazite nga një person apo një kafshë e infektuar në një person tjetër, duke shkaktuar një spektër të gjërë të sëmundjeve të rënda në popullatën njerëzore. Edhe pse janë të zakonshme për zonat tropikale, globalizimi i tregtisë dhe udhëtimit, si dhe ndryshimit të klimës, kanë ndikuar që sëmundjet e shkaktuara nga vektorët janë më të shpeshta edhe atje ku më parë nuk kanë egzistuar pothuajse fare. Objektivi kryesor i zhvillimit të fushatave është për të rritur ndërgjegjësimin ndaj kërcënimeve të mundshme të vektorëve dhe sëmundjeve që i shkaktojnë në mënyrë që të inkurajojë edhe individët edhe komunitetet që të marrin masa me qëllim që të arrihet mbrojtje në kohë.

Mushkonjat – bartëset më të njohura të sëmundjeve
Gjysma e popullsisë së botës është në rrezik nga sëmundjet siç janë malaria, ethet tropikale, ethet e verdha, që i bartin vektorët (mushkonjat, mizat, rriqnat, kërminjtë e ujit). Më shumë se një miliard njerëz infektohen dhe më shumë se një milion njerëz në vit vdesin nga sëmundjet vektoriale. Sipas disa të dhënave, kohët e fundit falë zbatimit të dezinfektimit sistematik dhe vaksinimit parandalues ​​të personave që shpesh banojnë në natyrë (fermerët, punonjësit e pyjeve, gjuetarët, alpinistët), sëmundjet vektoriale janë nën kontroll, dhe situata është relativisht e favorshme.

Lyme – sëmundja
Lyme borelioza ose Lyme-sëmundja është infeksion që bartet nga rriqnat që i përkasin disa llojeve te gjinisë ‘Ixodes’. Rriqnat infektohen gjatë thithjes së gjakut nga kafshët shtëpiake, siç janë minjtë, ketrat dhe kurrizorë të tjerë të vegjël. Rreziku nga Lyme-sëmundja është më i lartë tek popullata që jeton në zonat rurale, pyje (fermerët, gjuetarët, mbledhësit e kërpudhave dhe mbledhësit e frutave me kokrra). Shumica e infeksioneve paraqiten në pranverë, verë dhe në fillim të vjeshtës.

Meningoencefalitisi i rriqnave
Me ardhjen e ditëve të ngrohta, kur njerëzit sa më shumë qëndrojnë në natyrë, rritet edhe rreziku i pickimit të rriqnave aktiviteti i të cilave është i theksuar sidomos në pranverë dhe në fillim të verës si dhe në vjeshtë. Rriqnat janë parazitë që ushqehen me gjak, kryesisht të kafshëve me gjak të ngrohtë, por edhe të njeriut. Jetojnë në fletë dhe degë të bimëve të ulëta dhe shkurreve me lartësi deri në një metër. Gjatë banimit apo lëvizjeve nëpër këto terene, kapet për rroba dhe kërkon një vend të përshtatshëm në trup për pickim dhe pastaj thithjen e gjakut. Më së shumti i sulmojnë vendet me lëkurë të hollë ku gjaku thithet më lehtë, gjegjësisht këmbët, beli dhe zona gjenitale, kurse tek fëmijët edhe në flokë (kokë).

Rriqnat tek njeriu mund të bartin më shumë lloje të sëmundjeve infektive. Hulumtimet tregojnë se rriqna e infektuar tek pickimi gjatë 10 orëve të para vetëm në një përqindje të vogël të rasteve, arrin të infektojë personin e pickuar. Prandaj, është e nevojshme që sa më parë të largohet plotësisht nga lëkura edhe atë përmes piskatores së dezinfektuar me alkool me tërheqje të kujdesshme pa shtrydhje.

Gjatë tërheqjes rriqna duhet kapur në pjesën e sipërme të trupit, gjegjësisht sa më afër lëkurës, pa lyerjen apo trullosjen e saj me alkool, vaj, etj sepse me këtë rritet mundësia e sekretimit të shkaktarëve të infekcionit në plagën e pickimit. Pas heqjes së rriqnës, vendin e pickimit dhe duart tuaja duhet pastruar me sapun dhe ujë, si dhe tharë e pastaj dezinfektuar me dezinfektues. Nëse ju nuk jeni të aftë për ta bërë këtë ose frikësoni ta bëni vetë, kontaktoni mjekun tuaj sa më shpejt të jetë e mundur.

Shfaqja e simptomeve të ngjashme me ato të gripit (temperaturë, dhimbje të muskujve dhe nyjeve, dobësi e përgjithshme), por edhe dhimbje koke, vjellje, marramendje, të qenët i përgjumur, paralizë e pjesëve të trupit apo ndryshime pa dhimbje të lëkurës në formën e skuqjes me zbehje në mes, zakonisht ndodh 1-3 javë pas pickimit të rriqnës. Në rast të paraqitjes së këtyre simptomeve patjetër duhet të kontaktoni mjekun tuaj për shqyrtim.

Masat e mbrojtjes
Që të zvogëlohet rreziku i pickimit të rriqnës, si dhe sëmundjet që ato i bartin, duhet t’i përmbahemi masave të caktuara mbrojtëse. Gjatë qëndrimit në natyrë duhet shmangur zvarritjet nëpër shkurre. Gjatë shetitjes të shfrytëzohen shtigjet e pastruara nga shkurret dhe bimët e gjata, gjithashtu të shmanget shtrirja në tokë me bimësi të dendur. Për lehtësimin e identifikimit të rriqnave duhet të veshim rroba me ngjyra të lehta, mëngë të gjata dhe pantallona me këpucë të përshtatshme. Koka duhet mbrojtur me kapelë ose shami.

Gjatë qëndrimit në natyrë është e dobishme që pjesët e pambuluara të trupit të lyhen me substanca që i largojnë rriqnat. Pas kthimit nga natyra duhet të kontrollohet i gjithë trupi, duke i kushtuar vëmendje të veçantë pjesëve ku lëkura është e hollë – zonën prapa veshëve, zona e ijeve, sqetull, kërthizë, tek fëmijët e vegjël edhe flokët. Të gjitha rriqnat eventualisht të zbuluara duhet të hiqen sa më shpejtë të jetë e mundur, dhe vendeve të tilla në ditët e ardhshme duhet kushtuar më shumë vëmendje.

Klinika Infektive, ka kapacitete dhe ilaçe të nevojshme për t’i trajtuar të gjitha rastet e pickimit.

Kosova vazhdon të përballet me sëmundjen e etheve hemorragjike apo pickimit të rriqrave siç njihet ndryshe. Në muajt e fundit të këtij viti dhjetëra kosovarë janë pickuar nga rriqrat. Por siç duket për këtë sezone, epiqendra do të ndërrojë destinacion nga Malisheva në të cilën ka qenë fillimisht për në Prishtinë. Në bazë të të dhënave të fundit për katër muajt e parë të këtij viti më shumë të pickuar nga rriqrat ka pasur në Prishtinë se sa në Malishevë. Zyrtarë të Klinikës Infektive, kanë dhënë detaje rreth etheve hemorragjike si dhe situatës në terren.
Vajza e Mirjeta Pllanës, 13 vjeçe, para dy javëve u pickua nga rriqrat derisa ishte duke luajtur në një park në Prishtinë. Dy rriqra, njëri në këmbë e tjetri në vesh e kishin pickuar atë. Rriqrat nga trupi i së miturës u larguan nga mjekët e qendrës kryesore familjare në Prishtinë.

“E kam pas vajzën duke luajtur. Po më thotë mami veshi po më dhembë, kur po e shoh, rriqër. Menjëherë e dërgova në Qendrën e Mjekësisë. Dy rriqra i kishte pas në trup”, thonë nëna e së miturës.

E rast të njëjtë si të 13 vjeçare kanë edhe dhjetëra persona të tjerë në Prishtinë. Vetëm në Klinikën Infektive të Qendrës Klinike Universitare të Kosovës, për katër muajt e parë të këtij viti rreth 36 qytetarë kanë kërkuar ndihmë nga pickimi i rriqrave.

Kështu i ka thënë të dielën Express’it, drejtori i klinikës, Hamdi Ramadani. Ai thotë se rritje të numrit nga pickimet pritet që të ketë në muajt e ardhshëm.

“Ne tash veç jemi në sezonin epidemike të insekteve siç janë rriqrat. Mendojmë se në muajt e fundit do të kemi rritje hala më të madhe-enorme të rasteve. Ne e kemi grupin e ekspertëve të cilët vazhdimisht po bëjnë zgjerimet rreth pickimit të rriqrave. Për fat të mirë deri më sot ne nuk kemi shënuar raste me sëmundje të shumta të rriqrave. Deri më tani, klinika jonë ka regjistruar 47 raste nga grup mosha dhe rajone të ndryshme”, thotë Ramadani.

Ai tregon se në nga Malisheva gjatë këtyre katër muajve, shërim nga pickimi i rriqrave ka kërkuar vetëm një person.

“Më së shumti ka paraprirë, regjioni i Prishtinës me 36 raste. Pastaj Obliqi e pastaj Lipjani. Malishevë e kemi vetëm një rast, është fat i mirë, për shkak se ju e dini se vatër epidemike e etheve hemorragjike është Malisheva. Të gjitha këto raste janë trajtuar në mënyrë ambulatore”, tregon drejtori i Klinikës Infektive të QKUK’së. Ramadani u bënë thirrje organeve që merren me shëndetësinë në kryeqytet që të fillojnë me spërkatjen e zonave problematike tek të cilat po paraqiten rriqrat.

Prof. med. PhD. Hamdi Ramadani

Tutje, infektologu Hamdi Ramadani thotë se Klinika Infektive, ka kapacitete dhe ilaçe të nevojshme për t’i trajtuar të gjitha rastet e pickimit.



“Ne i kemi të gjitha terapitë përkatëse në kuadër të luftimit të kësaj sëmundjeve epidemike. Tri vitet e fundit Kosova nuk ka shënuar asnjë rast të pickimit”, shpjegon Ramadani.

Për gjithë këtë punë nga Ministria e Shëndetësisë deklarojnë se kanë marrë masa parandaluese edhe këtë vit. Edhe këtë vit, si vitet paraprake, kemi marrë masa parandaluese për ethet hemorragjike krime kongo, së bashku me këshillin ndërministror. Prej vitit 2013, kur kanë ndodhur 11 vdekje në Kosovë, më nuk kemi pasur situatë të tillë. Kjo, falë bashkëpunimit me institucionet relevante”, deklarojnë nga MSH.

Megjithëkëtë, në vitin 2013, në Kosovë kanë humbur jetën 11 persona nga ethet hemorragjike dhe janë pickuar nga rriqrat 5,200 qytetarë. Derisa në vitet në vijim, falë masave parandaluese, janë evituar viktimat.

Kujtojmë së koha kur sëmundja e etheve hemorragjike krime kongo shfaqet në Kosovë është nga prilli deri në shtator. Kjo sëmundje shkaktohet nga pickimi i rriqrave, ndërsa vatër e saj janë Malisheva, Rahoveci, Suhareka dhe Klina.

Jahja Lluka : 'Kosovo from "Naçertanie" to Independence (1844-2008).

Strategjia serbe ndër vite, për asgjësimin e shqiptarëve në Ballkan dhe qëndrimi dinjitoz i shqiptarëve kundrejt serbëve vjen përmes librit të Jahja Llukës të botuar në gjuhën angleze, 'Kosovo from "Naçertanie" to Independence (1844-2008).

Doli në gjuhën angleze libri i autorit Jahja Lluka 'Kosova nga "Naçertanie" deri te Pavarësia (1844-2008'),

'Kosovo from "Naçertanie" to Independence (1844-2008)'.

Kjo është një vepër në formatin e një botimi akademik dhe universitar.

Vështirimi i ri teorik, që sjellë autori Jahja Lluka, është një risi në fushën e historisë dhe në atë të marrëdhënieve ndëkombëtare.

Autori vjen me fakte të reja në këtë botim, duke na pasqyruar në detaje situata dhe ngjarje të historisë s'ë Kosovës, duke ilustruar gjithë strategjinë serbe ndër vite, për asgjësimin e shqiptarëve në Ballkan dhe na vendosë përpara një panorame shumë dinjitoze të qëndrimit dhe mbijetesës shqiptare kundrejt hordhive serbe.

Baza e konfliktit shqiptaro -serb qëndron në mitizimin e historisë s'ë Serbisë, sipas s'ë cilës, çdo territor ku ka kisha e manastire serbe, është dhe duhet të jetë territor i Serbisë. Shkak i këtij konflikti është, gjithashtu,miti nacionalist serb i viktimizimit, i cili prodhon deduksionin se "serbët fitojnë në luftë dhe humbasin kohë në paqe ".Ky mit hipotetik nacionalist e ka zanafillën e ushqyerjes tek popullata serbe, hierarkia e Kishës Ortodokse të Serbisë të cilët e thelluan ketë konflikt për shekuj me radhë.

Zhvillimet në Kosovë dhe konflikti i saj me Serbinë, kanë qenë dhe mbeten prioritet i shumë studiuesve,por risia e këtij libri qëndron pikërisht në faktet dhe argumentet historiko-politike,ku marrëdhëniet dhe konfliktet ndër etinike vëzhgohen në këtë studim në raport me marrëdhëniet ndërkombëtare.

Nga recensioni i Prof. Dr.Irna Peshkepia - Dobi.

****


Jahja Lluka u lind më 17 mars 1952, në Pejë, ku e përfundoi edukimin fillor dhe atë të mesëm, ndërsa studimet e larta të Elektroteknikës i vijoi në Zagreb.

Pas kthimit nga Zagrebi, studioi në Shkollën e Lartë Komerciale në Pejë. Magjister i maredhanjeve nderkomtare. Në vitin 1989 filloi aktivisht të merret me angazhimet kundër ndryshimeve kushtetuese të Kosovës.

Në vitin 1990, pas protestave të shumta në qytetin e Pejës, themeloi së bashku me shumë shokë Shoqatën për Kthimin e Shqiptarëve të Shpërngulur nga Trojet e Veta, ndërsa në Kuvendin e Parë të Shoqatës u zgjodh kryetar, post të cilin e mban edhe aktualisht.

Me largimin me dhunë të punëtorëve shqiptarë nga puna, nga ana e ish-regjimit të dhunshëm serb, u paraqit nevoja për krijimin e një subjekti i cili do të ndihmonte shumë familje të cilat vuanin edhe për kafshatën e gojës.

Z. Lluka, bashkë me veprimtarë të tjerë pejanë, themeloi Këshillin e Solidaritetit, këshill ky i cili ndihmoi minatorët e “Trepçës”, të Goleshit, të Kishnicës, të Fabrikës së Municionit në Skënderaj si dhe grumbulluan e dhanë pagat e para për arsimtarët shqiptarë të Komunës së Pejës.

Në vitin 1995 u burgos nga regjimi serb, pas organizimit me shumë shokë të përpjekjeve për armatosjen e shqiptarëve të Kosovës për t’u vetëmbrojtur nga hordhitë serbe.

Ka bërë disa vite burg në Burgun e Dubravës, të Lipjanit, të Pejës dhe të Pozharevcit.



Aktivitet e tij nëpër vite:

• Themelues i Shoqatës për Kthimin e Shqiptarëve të Shpërngulur nga Trojet e Veta (1990);

• Themelues i Këshillit të Solidaritetit në Pejë dhe Kryetar i sajë (1990);

• Themelues i Partisë Republikane të Kosovës dhe nënkryetar i saj;

• Themelues i Odës Ekonomike të Kosovës;

• Anëtar i Kryesisë së Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK)

• Shef i Kabinetit të Kryeministrit të Kosovës z. Ramush Haradinaj (2004/2005);

• Shef i Kabinetit dhe Këshilltar i Kryeministrit Bajram Kosumi;

• Këshilltar i Kryeministrit Agim Çeku;

• Është anëtar i Shoqatës së të Burgosurve Politikë të Kosovës.


Është themelues i çmimit “Hasan Prishtina” i cili ndahet për merita të veçanta për pengimin e pastrimit Etnik të Kosovës dhe për krijimin e kushteve për kthim, (deri me tani ky çmim ju ka nda: Nënës shqiptare – nënë e cila ka lind 16 fëmij dhe të gjithë kanë qendruar në Kosovë, Presidentit Klinton, Kryeministrit Tony Bler, Sekretares se shtetit znj. Olbrait, Familjes Jasharaj, Familjes Haradinaj, Gjeneralit Klark, Ambasadorit Voker dhe Ambasadorit Wisner);

Është autor i disa veprave letrare dhe shkencore.

Max Weber: “partitë janë në thelbin e tyre të brëndshëm organizata të krijuar në mënyrë të lirë mbi bazën e rekrutimeve të lira duke patur gjithmonë si qëllim kërkimin e votave në zgjedhje për të siguruar poste politike

Sipas një përkufizimi tashmë klasik të Max Weber: “partitë janë në thelbin e tyre të brëndshëm organizata të krijuar në mënyrë të lirë mbi bazën e rekrutimeve të lira duke patur gjithmonë si qëllim kërkimin e votave në zgjedhje për të siguruar poste politike”. Një tjetër politolog i njohur G. Sartori jep një formulim më sintetik: “një parti është një grup politik i identifikuar me një etiketë zyrtare që paraqitet në zgjedhje dhe është i aftë të vendos nëpërmjet zgjedhjeve kandidatët në poste publike”. Ky përkufizim përmban kërkesat minimale të domosdoshme për të identifikuar një parti përkundrejt organizimeve të tjera që synojnë të kryejnë veprimtari politike. Një tjetër formulim më i plotë do të konsideronim përcaktimin sipas të cilit “Partitë politike paraqesin bashkimin e lirë të qytetarëve me qëndrime të njëjta, të cilët, për zgjidhjen e problemeve politike bëjnë propozime programore dhe paraqesin kandidatë për mandate në parlament dhe për poste qeveritare, me qëllim që pas zgjedhjeve të suksesshme të zbatojnë në praktikë programin e tyre”.

Ç’farë kushtesh duhet të plotësoj një organizatë që të përkufizohet si parti politike? Shumica e autorëve kërkojnë që ajo minimalisht duhet të plotësoj këto kërkesa:

– Të ketë struktura të tilla që të lejojnë pjesmarrjen e antarësisë;

– Të jetë në gjëndje të formulojë një program të politikave publike;

– Të ushtrojë veprimtari në më shumë se një palë zgjedhje.

Këto janë kërkesat minimale, por që një organizatë të jetë një parti politike, duhet që ajo të plotësojë disa kritere kryesore politike dhe ligjore:

a) Partia politike duhet të ndikojë në formimin e vullnetit politik duke e shtrirë veprimtarinë e saj në të gjitha fushat e jetës publike.

b) Partia politike duhet të ketë një pjesmarrje të rregullt në proçesin zgjedhor me kandidatët dhe programin e vet politik.

c) Qëllimi politik i çdo partie politike është të fitoj sa më shumë mandate parlamentare në mënyrë që të sigurojë shumicën e duhur për të qeverisur.

d) Partia politike duhet të ketë një organizim të pavarur, të lirë, demokratik, sipas dispozitave kushtetuese të vëndit dhe të rregulluar nga statuti i saj.

Orientimi i partive politike në Kosovë

Nga  Ilir Ejupi

Partitë politike në Kosovë nuk kanë qenë të lira për t’i shprehur bindjet e tyre politiko-ideologjike, por një gjë e tillë iu është mundësuar pas luftës së fundit, të vitit 1999, me çlirimin e vendit nga okupatori serb.

Këtë mundësi nuk e kanë shfrytëzuar partitë politike të Kosovës, duke mos kontribuar në përpilimin e programeve politike të qarta, duke mos kontribuar në përgatitjen e anëtareve në frymën e orientimit politik përkatës, të partive politike në Kosovë. Mbajtja e shkollave politike, seminareve politike nga partitë politike për anëtarët e partisë ka qenë shumë në interes të politikes në Kosovë, që do të kishte ndikuar në profilizimin më të shpejtë të partive politike në Kosovë.


Pas luftës, partitë politike të Kosovës kanë qenë parti të liderëve, ku janë thirrur në baza regjionale, që ka ndikuar edhe në përqasjen e popullit. Ato në fushatat e tyre elektorale janë thirrur më shumë në lider të partisë sesa në programet e tyre politike. Partitë politike që nga pas lufta kanë qenë të kënaqura me faktin se kanë një lider, të marrin vota, ose të kenë disa njerëz, ndërsa listat kanë qenë të mbyllura kështu që fillimisht është votuar partia e identifikuar më liderin e partisë

Fakti se listat kanë qenë të mbyllura, tregon qartë se partitë në atë kohë kanë qenë parti të liderëve. Përveç liderit të partisë që është votuar nga qytetarët, të tjerët nuk kanë qenë të zgjedhurit e popullit. Demokracia brenda partive politike ka munguar pas luftës dhe vazhdon të mungojë. Një element i mungesës së demokracisë brenda partive është vendosja e listave të mbyllura, që fatmirësisht tash janë të hapura, ku qytetarët e kanë mundësinë për të vendosur për të preferuarit e tyre. Një element tjetër është rizgjedhja e liderëve të partisë. Pra prej pasluftës e deri më tash në partitë parlamentare kemi liderët e njëjtë që janë në krye të partisë, përveç LDK-së, e cila para zgjedhjeve parlamentare të vitit 2010 ka ndërruar liderin e partisë dhe disa parti tjera opozitare, si Partia Socialiste e Kosovës.

Karl Popper thotë që një shoqëri për të qenë demokratike, duhet që të kemi alternativa politike. Andaj edhe brenda partive politike duhet që të ketë ndërrim të udhëheqësve të partisë; duhet t’i epet mundësi edhe anëtarëve tjerë për të udhëhequr dhe për të sjellë ndryshime të brendshme në parti.

Programet e partive politike kanë pasur një orientim të përbashkët derisa ka ndodhur shtet- formimi i Kosovës. Vota ka shkuar në drejtim të atyre që kanë kontribuar më shumë në shtet formimin e Kosovës. Deklarimi i partive politike ka qenë së ne jemi të djathtë ose të majtë, ndërsa nga ato programe ka qenë e vështire të identifikohet së çka është ajo që tregon së është e majtë apo e djathtë.

Pas shpalljes së pavarësisë, partitë politike fillojnë që t’i kushtojnë rëndësi programeve të tyre politike, ndoshta se edhe qytetarët ishin të vetëdijesuar, më nuk votonin liderin por programet politike të partive politike dhe filloj një rreshtim në baza të ideologjike e zhvillimore.

Nëse i shohim programet e partive politike ashtu siç janë sot, i kanë disa elemente që tregojnë se kanë orientimin pak më të djathtë ose të majtë, duke pasur dy elemente kryesore që përcaktojnë orientimin politik, aspekti i ideologjisë, vlerat të cila përfaqëson partia, dhe çështja ekonomike
Një element që është shumë i rëndësishëm i partive politike, është zbatimi i programit politik pas marrjes së udhëheqjes. Për të parë se a respektohet programi politik i partisë që ka marr mandatin për të qeverisur, do të shohim në analizën e programeve politike. Por shumë shpesh kemi parë që programi qeveritar nuk ka lidhje me programin e partisë që ka fituar mandatin.

Në të majtë apo në të djathtë?

Duke u mbështetur në analizën e Programeve të Partive politike në Kosovë, mund të theksojmë së programet e tyre janë shumë të ngjashme mes veti. Në këto programe shohim së si bien në kundërshtim më deklarimin e tyre politike p.sh. AAK-ja thekson së është parti e qendrës së djathtë; gjithashtu edhe në programin e saj e ka si prioritet privatizimin e ndërmarrjeve publike (PTK-në, KEK-un etj), ndërsa në njërën anë e kundërshton privatizimin e PTK-së. AAK-ja ka qenë kundër privatizimit të PTK-së kur është diskutuar në Kuvend.

Pra duke u mbështetur në disa pika të programit të AAK-së, ajo më shumë anon në krahun e djathë si: privatizimin e ndërmarrjeve publike (PTK-së, KEK-ut, TREPÇ-ës etj.). Gjithashtu ajo përkrah shumë pronën private dhe heqjen e kontrollit të shtetit mbi institucionet si: shëndetësisë, arsimit, bujqësisë etj.

Thuajse të gjitha pikat e programeve politike të partive politike në Kosovë janë të ngjashme dhe është problem që të ndahet blloku i majtë dhe i djathtë. E vetmja Vetëvendosja dhe Partia Socialiste e Kosovës dallojnë nga programet politike të partive politike në Kosovë. Lëvizja Vetëvendosje dhe Partia Socialiste e Kosovës (PSK) janë kundër privatizimit të ndërmarrjeve shoqërore si PTK-së, KEK-ut, ndërsa të gjitha partitë tjera janë për privatizimin e ndërmarrjeve shoqërore. Pra privatizimi është një pikë e cila i krijon dy blloqe. Këto dy blloqe janë: Vetëvendosja dhe PSK në njërin bllok dhe të gjitha partitë tjera në bllokun tjetër, të cilat i kanë programet e njëjta për trajtimin e ndërmarrjeve shoqërore.

PDK-ja thekson se sektori publik do ta ketë rolin e vet të rëndësishëm. Do të ketë investime të përbashkëta publiko-private, të cilat sipas PDK-së do të shfrytëzohen në masë më të madhe. Në këtë rast shfaqen disa elemente të politikës së majtë të qendrës, duke përkrahur edhe investimet publike. Pra, PDK-ja ka një politikë të tregut të lirë, ku përmes investimeve private të ndikoj në zhvillimin ekonomik, mirëpo nuk e përjashton edhe rëndësinë e shërbimeve publike. Sa i përket privatizimit, PDK-ja thekson së prioritet i saj kryesor do të jetë privatizimi sa më i shpejtë i ndërmarrjeve publike, si: PTK-ja, KEK-u etj.

Pra, nga kjo mund të vlerësojmë se PDK-ja me procesin e privatizimit anon kah politikat e djathta, duke premtuar në privatizimin e disa ndërmarrjeve të cilat kanë të hyra të mëdha dhe i sjellim përfitime të mëdha qytetarëve. Pra privatizimi i ndërmarrjeve të cilat i thekson PDK-ja janë në kundërshtim më politikat e majta, të cilat janë kundër privatizimit të ndërmarrjeve që i sjellin përfitime të mëdha vendit.

AAK-ja në programin e saj anon kah politikat e ideologjisë së djathtë, e cila zhvillimin ekonomik të vendit AAK-ja e mbështet në burimet njerëzore, resurset natyrore dhe pasurit kapitale. AAK-ja si shpërblim për votën e dhënë, qytetarëve iu garanton ekonomi të tregut konkurrent në tregun e jashtëm, mjedis të favorshëm për aktivitetet biznesore, efikasitetin për shërbimet në biznes, luftën kundër korrupsionit në ekonomi, ambient miqësor për investime të jashtme, rritje e prodhimit vendor dhe eksportit.

Pra AAK-ja e përkrah sektorin privat, investimet e mëdha kapitale dhe procesin e privatizimit të ndërmarrjeve publike si: PTK-në, KEK-un etj. AAK-ja në programin e saj ka elemente të së djathtës. AAK-ja ne programin e saj parasheh privatizim ne këta sektor: Shëndetësi, Arsim etj.

Ndërsa VV-ja është një subjekt, i cili në programin e saj zhvillim ekonomi konsideron atëherë kur të ndikoj në mirëqenien sociale të qytetarëve. VV-ja është kundër privatizimit të ndërmarrjeve publike, të cilat i sjellin përfitime të mëdha vendit si: PTK-ja, KEK-u, TREPÇA etj. Gjithashtu ajo parasheh kontroll të shtetit në sektorin e arsimit, shëndetësisë, zhvillimit ekonomik etj. Pra nga kjo mund të konkludojmë së VV-ja është një subjekt më një ideologji të së majtës.

AKR-ja është një subjekt që është e deklaruar si liberale e djathtë. Por në zgjedhjet e fundit parlamentare ajo hyn në koalicion më disa parti të cilat kanë ideologji të kundërt më AKR-n, siç është PSDK-ja, që është më orientim të majtë të qëndresë, PD-ja, e cila ka pikëpamje më ngjyrime fetare etj. Pra nga ky fakt mund të konkludojmë së ky koalicion nuk është bërë në bazë të ideologjisë, por për shkak të interesave partiake dhe përfitimit të votave.

Në Kosovë është shumë e nevojshme krijimi i dy blloqeve politike, në atë të ideologjisë së majtë dhe të djathtë. Kjo është e nevojshme për faktin së në Kosovë kemi përmbi 60 parti politike të regjistruara. Më krijimin e këtij blloku, partitë më përqindje të vogël ose detyrohen që të aderojnë në ndonjërin prej blloqeve politike ose do të shuhen. Duhet që të këtë edhe parti tjera, në mënyrë që qytetarët të kenë mundësi për zgjedhje; të ekzistoj pluralizmi politik.

Pluralizmi politik është shumë me rëndësi për një vend që ndikon në ngritjen e nivelit politik të një vendi dhe ofrohen alternativa politike për qytetarët. Në atë vend ku ekziston pluralizmi politik, ofrohet një politikë më e mirë që del si rezultat i konkurrencës politike dhe njëherësh qytetarët kanë mundësi alternativash për t’i zgjedhur përfaqësuesit e tyre që ata mendojnë se janë mbrojtësit më të mirë të interesave të tyre. Në ato vende ku mungon pluralizmi politik, mungon edhe demokracia, sepse nga mungesa e alternativave politike për qytetarët, një pjesë e tyre mbesin jashtë përfaqësimit sepse në atë skenë politike nuk ekzistojnë politika të cilat përkojnë me bindjet dhe interesat e një pjese të qytetarëve.

Duke u mbështetur në realitetin që është në Kosovë, Partitë politike shumë pak i zbatojnë pikat e tyre të programit pasi ta marrin qeverisjen. Kjo ndodhë sepse premtimet që ata i bëjnë janë të papërballueshme për kohën në të cilën ndodhët Kosova.

(Autori është i diplomuar në Filozofi dhe student në Shkenca Politike)

Përse nuk do të ketë zgjedhje deri në vjeshtën e 2019?

Nga:Astrit Gashi

Zhurma e LDK për rrëzimin e shpejtë të Qeverisë, nuk është asgjë tjetër, përpos synim për mbajtje të rolit kryesor opozitar dhe të shifrave të larta të votuesve, që ju dalin në sondazhe.

Vetëvendosje pas ndarjes së një grupi të deputetëve, ndihet e hendikepuar. Ajo, e ndjen se, zgjedhjet e menjëhershme, nuk do të mund të sillnin as rezultatin e as renditjen e qershorit të kaluar.


GDP, tashmë, ka siguruar Kryeministrin Haradinaj se, nuk do të mbështeste një mocion kundër tij, i cili do të varej ose dirigjohej nga Lista Serbe.


Thaçi, nuk ka interes sot, të lëvizë themelet e Qeverisë, sepse, vetëm kjo përbërje e ekzekutivit i garanton pozicion lideri në temat rajonale – e posaçërisht, në ato me Serbinë. Nëse Thaçi arrin të mbetet në politikë dhe, nëse Veseli nuk arrin, që efektivisht, ta merr nën kontroll PDK-në, njerëzit e afërm me Presidentin thonë se, ai, mund të bëjë edhe një “sakrificë” të fundit- “të kthehet në PDK, për ta shpëtuar atë nga rënia e plotë”.


Partitë e PAN-it menaxhojnë me resurset e vendit, me milionat e buxhetit, me punësimet e të gjitha të mirat që sjellë ai si dhe, në anën tjetër, shpresojnë që duke mbajtur në duar të veta temat e mëdha, do të vazhdojnë të shfaqen para botës si të vetmit që mund të kryejnë punë

Shkruan: Astrit Gashi


Përgjigja është e thjeshtë; sepse, asnjëra nga partitë politike, nuk kanë interes dhe, as nuk janë të gatshme për proces zgjedhor, më herët se vjeshta e ardhshme.Asnjëra nga arsyet që i mban ato larg zgjedhjeve, nuk ndërlidhet me ndonjë çështje të interesit qytetar apo të vendit, por, krejtësisht me synime dhe arsye private politike.

Interesi i parë është individual. Të 120 deputetët e Kuvendit të Kosovës, nuk dëshirojnë të ndërpresin mandatin e tyre, para se ai të njihet. Deputetët, duhet të ushtrojnë detyrën, të paktën, për 2 vjet, që të konsiderohet se kanë realizuar një mandat të plotë – pra, se kanë qenë deputet.

Në korrik të vitit 2019, bëhen dy vjet prej se ata janë regjistruar në Kuvend dhe kanë marrë mandatin e Deputetit. Deri më sot, që nga pavarësia, asnjë qeveri nuk ka arritur të përmbyll mandatin e plotë, por, gjithashtu, asnjëra nga to, nuk është rrëzuar para kompletimit të mandatit të deputetëve.

Në përgjithësi, partitë politike në opozitë, nuk kanë vullnet dhe as guxim të marrin pushtet sot, sepse, nuk duan që në duar të tyre të thyhen temat e nxehta sikur; Asociacioni i Komunave Serbe, përmbyllja e dialogut me Serbinë si dhe valët e para të arrestimeve nga Gjykata Speciale.

Ato, ndjehen të paguximshme që vetë të merren më këto tema përmes një koalicioni të ri, që do të dilte nga zgjedhjet e shpejta dhe, po e shohin më të lehtë që ato t’ua lënë në përgjegjësi treshes së komandantëve.

Pra, presin që qeverisja e PAN të bëjë të gjitha punët e rënda dhe të marrë të gjitha goditjet nga to – që më pas ata të marrin pushtetin.

Natyrisht, edhe koalicioni PAN, nuk ka interes për zgjedhje. Ata, menaxhojnë me resurset e vendit, me milionat e buxhetit, me punësimet e të gjitha të mirat që sjellë ai si dhe, në anën tjetër, shpresojnë që duke mbajtur në duar të veta temat e mëdha, do të vazhdojnë të shfaqen para botës si të vetmit që mund të kryejnë punë, e në anën tjetër, opozita e sotme, duke dal si e dobët dhe e pafuqishme, të mbahet sa më larg pushtetit, në të ardhmen.

Këto, sigurisht se, nuk janë as arsyet e vetme e as të plota që na dërgojnë deri te vjeshta e ardhshme- potencialisht shtatori 2019- si datë gati konsensuale për zgjedhje të reja.Nuk janë, sepse, secila parti ka arsyet dhe interesat specifike të veta.

 Nisemi nga LDK – për të përfunduar me AKR, shtjellimin e arsyeve, veç e veç, të partive, për të mos rrëzuar Qeverinë menjëherë.LDK në bazë të secilit sondazh kredibil, do të dilte bindshëm partia e parë, nëse zgjedhjet do të mbaheshin në këtë moment.

Përqindja e LDK, sipas tyre, shkon deri në 32 përqind, por, pavarësisht kësaj, kjo parti, nuk duket e gatshme ta dërgojë vendin drejt zgjedhjeve. Ndonëse s’ka ditë që zyrtarët e saj nuk e përmendin një mocion për rrëzimin e Qeverisë, kjo punë, me gjasë, nuk është as urgjente dhe as serioze. Synimi i vërtetë i LDK nuk është shkuarja e shpejtë në zgjedhjeve, por, arritja e një marrëveshje që LDK do ta bënte pjesë të proceseve politike, pa hyrë në Qeveri si dhe, përcaktimi i një date për zgjedhje.

 “Çdo ditë e humbur pa një marrëveshje në mes të partive politike për punët që duhet kryer bashkërisht deri në zgjedhjet e parakohshme është rrezik dhe humbje për Kosovën”, kështu tha të dielën Avdullah Hoti në një postim më të gjatë të tij në Facebook/

Vetë njeriu i autorizuar nga Isa Mustafa, që nga tetori i kaluar, për të nisur mocionin, nënkryetari i LDK, Lutfi Haziri, në një intervistë për Gazeta Blic, e ka shpjeguar se, synimi i LDK, është që zgjedhjet të mbahen pas muajit qershor të vitit 2019.

Pra, zhurma e LDK për rrëzimin e shpejtë të Qeverisë, nuk është asgjë tjetër, përpos synim për mbajtje të rolit kryesor opozitar dhe të shifrave të larta të votuesve, që ju dalin sipas sondazheve. LDK, pra, nuk është e gatshme për zgjedhje, para se të përfundojnë ASK-ja e dialogu me Serbinë dhe, para se të nisin ciklet e para të arrestimeve nga Specialja.

Gjithashtu, LDK, sot, nuk ka një kandidat për Kryeministër, andaj, ajo do të pres majin e 2019, kur përfundojnë zgjedhjet e brendshme partiake dhe partia do të ketë një kryetar të ri. Kryetari i ri do të jetë edhe kandidati i tyre për Kryeministër.

Vetëvendosje pas ndarjes së një grupi të deputetëve, ndihet e hendikepuar. Ajo, e ndjen se, zgjedhjet e menjëhershme, nuk do të mund të sillnin as rezultatin e as renditjen e qershorit të kaluar. Sondazhet aktuale nuk e vendosin VV në kuotë më të lartë se 20-21 përqind.

 Por, VV, si një forcë dinamike opozitare, shpreson që me kohën dhe me një opozitarizëm kundërshtues të bashkuar, me një qeverisje të dobët, do të mund të këndellet elektoralisht.

 Por, kjo këndellje, për të ndodhur, kërkon kohë dhe, veçanërisht, kërkon që t’i ipet kohë Qeverisë që të gabojë sa më shumë. Gjithashtu, VV, nuk dëshiron të marrë pjesë në asnjërin nga dy proceset që ndërlidhen me Serbinë.

Në fakt, VV, e ka bërë të qartë se, ajo, do të dëshironte t’i udhëhiqte këto procese, por, jo të ishte pjesë e tyre.PDK tek e cila LDK shpreson që të jetë motori i shkarkimit të Qeverisë, nuk duket e gatshme në këtë moment.

Arsyeja kryesore është mos konsolidimi i brendshëm i partisë dhe rezultati shumë i ulët që do ta merrte, nëse shkon tash në zgjedhje. Sondazhet nuk i japin asgjë më shumë se 22 përqind të votave. Partia e udhëhequr nga Kadri Veseli, është ende në kërkim të identitetit të ri dhe pavarësimit nga ish-lideri, Hashim Thaçi. Një pavarësim ky aspak i lehtë dhe pa pasoja. Veseli, ende nuk ka arritur të etablohet si lider i PDK dhe, partia, është në kuadër të një procesi të brendshëm zgjedhor, i cili ende nuk dihet se ku do ta shpie.

Prandaj, PDK, nuk ka asnjë arsye për të rrënuar Qeverinë, ndërkohë që, nuk ka asnjë garanci se do të ishte prijëse ose pjesë e Qeverisë tjetër. Në fakt, PDK, e di se një Qeveri e re, që do të vinte shpejt, do të kishte kuptim vetëm nëse e lë PDK në opozitë.

AAK e ka në duar Qeverinë dhe një pjesë të mirë të pushtetit, pas 10 vitesh larg tij. Para së gjithash, do të ishte e palogjikshme që partia të merrte cilindo veprim për t’ia shkurtuar jetën Kryeministrit të tyre. Përtej kësaj, pas një dekade qëndrimi në opozitë, kjo parti, e ka mundësinë që të udhëheqë me ministri, ndërmarrje publike dhe ka në duar edhe resurse financiare edhe potencialin për rehatimin e zyrtarëve e anëtarësisë në pozita shtetërore.

Ndonëse është ftohur pak nga pushteti, e veçanërisht Ramushi, nga pozita e Kryeministrit, gjasat që kjo parti t’ia kthej shpinën Qeverisë janë të vogla, për të mos thënë minimale dhe, vetëm një incident i madh me PDK, këtë do të mund ta bënte reale. E ky incident, duket i pabesueshëm.GDP e dalur nga Vetëvendosje, është në proces të definimit të politikave të saj si dhe, të krijimit të partisë. Ata, janë ende duke i hartuar orientimet politike të tyre si dhe në proces të gjetjes së opsionit më të mirë të organizimit si parti.

Në asnjë mënyrë, interesi i tyre nuk mund të jenë zgjedhjet. GDP, tashmë, ka siguruar Kryeministrin Haradinaj se, nuk do të mbështeste një mocion kundër tij, i cili do të varej ose dirigjohej nga Lista Serbe. Por, nëse ka një shumicë shqiptare, gjërat do të ishin më ndryshe.

Kjo shumicë shqiptare, sot, duket se nuk ekziston.Nisma duke qenë në pushtet, e ka shansin – që ajo do ta shfrytëzojë mirë, për konsolidimin dhe masovizimin e partisë. Këtë gjë, sipas shumë njohësve të saj, ajo, është duke e bërë qysh tashmë.

Kryetari i saj, Limaj, ka aftësi të jashtëzakonshme për të përvetësuar njerëz si dhe për të lëvizur letra politike e të pushtetit, që i sigurojnë rritje e shtrirje të partisë. Posaçërisht, për të peshkuar zyrtarë dhe votues të PDK- së, të cilët, Limaj, i njeh po aq mirë sa Thaçi dhe, më mirë se Veseli.


Andaj, nuk është aspak befasi, si shembull, që është vetë Limaj, ai, që i ka ofruar Hajredin Kuçit, postin e Rektorit të UP-së. Nisma,prandaj, do ta përdorë pushtetin qendror në mënyrë efektive, që, të paktën, më të mos jetë e rrezikuar nga kalimi i pragut zgjedhor dhe, në anën tjetër, duke u sjellur konstruktiv me opozitën, të sigurojë realizimin e qëllimit final politik të saj – dërgimin e PDK në opozitë.

Por, këtë qëllim, nuk e ka përngut që ta realizojë.AKR as në ëndërr nuk mund ta sheh posedimin e kaq shumë pushteti, në cilëndo Qeveri të re që do të vinte nga zgjedhjet dhe, nuk ka asnjë arsye që të lëvizë kundër vetvetes.Presidenti Hashim Thaçi,u la i fundit, por, jo pse është më i parëndësishmi. Në fakt, fuqia e tij politike dhe kontrolli që ushtron mbi sistemin dhe shumë deputetë, e bënë atë figurë kyçe në mbajtjen e kësaj Qeverie, e cila zor që edhe do të ndërtohej pa angazhimin e tij me AKR.

Thaçi, nuk ka interes sot, të lëvizë themelet e Qeverisë, sepse, vetëm kjo përbërje e ekzekutivit i garanton pozicion lideri në temat rajonale – e posaçërisht, në ato me Serbinë.

Nëse Thaçi arrin të mbetet në politikë dhe, nëse Veseli nuk arrin, që efektivisht, ta merr nën kontroll PDK-në, njerëzit e afërm me Presidentin thonë se, ai, mund të bëjë edhe një “sakrificë” të fundit- “të kthehet në PDK, për ta shpëtuar atë nga rënia e plotë”.

 Por, për këtë, duhet pritur së paku edhe një vit- atëherë kur do duhej të qartësoheshin të gjitha çështjet me Gjykatën Speciale si dhe, pozicionet në PDK.