2011-04-01

Tregim nga DANIEL GÀZULLI :FYTYRËZBEHTI

Atë ditë, as dimën, as pranëverë, për çudi, kishin çelë mimozat. Ma tej, lisi plak kullonte lang të zi nga të çamet e thella të sa e sa viteve. Rrezet e zbehta të diellit nuk kishin mundë ta përshkonin ende lëkurën e tij të trashë e të argasun.

Nga oxhaqet dilte tym i verdhë, që ndehej mbi pallate si i hutuem, pa dijtë nga të shkonte, se nuk frynte as një fije erë.

Mbi urë po kalonte një vajzë bluzëhollë, që herë mbas here mundohej të afronte jakën me gishtat e plasaritun nga të ftohtit e dimnit, por më kot, se të ftohtit ishte i hidhun ende.

Autobuzi i plazhit, sikur të kishte ngranë blozë gjithë natën, mezi mori udhë, tue lanë mbas tym të zi e do krisma bllum-bllum, si kollë plaku, që tue u nda me dimnin, nuk do të shihte ma kurrë pranëverë.

Një shkollar i vogël ecte tue u tundë sa djathtas, aq edhe majtas, gjithë kënaqësi pse, ma në fund, në mes dy fletore detyrash, kishte vu një copë bukë të thekun me vezë e që do t’i shijonte sa s’ta merr mendja kur do ta kafshonte në pushimin mbas orës së dytë të mësimit.

Po ngjarja ma befasuese e atij mëngjezi, një ngjarje gati tronditëse, ishte dalja nga shtëpia e Fytyrëzbehtit, që e kishte kalue dimnin pranë sobës, me çaj e me vitamina. Njerëzit vështronin atë, po mendja u shkonte tek e shoqja, që gjatë gjithë dimnit kishte ngrohë shtretnit e të tjerëve. Po Fytyrëzbehti u gëzohej rrezeve të diellit dhe as donte t’ia dinte ç’mund të thonin njerëzit.

I fundit doli Poeti. I lodhun nga dimni, gjurmët e të cilit i ishin gdhendë thellë në fytyrë, çapitej pa dëshirë. I hapi udhë Fytyrëzbehtit. Në fund të fundit, nga sakrificat e Fytyrëzbehtit dhe gjithë zhapijve të tjerë që kishin dremitë gjatë dimnit, kishte përfitue edhe ai. Shpesh herë pa rrymë elektrike, gjithmonë pa dru për të ndezë sobën, se nuk kishte me se t’i blinte, gratë e tyne kishin ngrohë edhe shtratin e tij; ngrohtësia e tyne ndoshta i kishte nxjerrë gjallë nga dimni atë dhe ato pak vargje të sakatuana. Bekue qoftë ngrohtësia e tyne, tha ai me vete dhe përkuli fare pak gjunin, sikur bante kryq.

Dikush thirri me za të naltë se kishte ardhë pranëvera dhe shau ndytë dimnin. Poeti shtangu. Ai që kishte lëshue mallkimin kundër dimnit dhe lëvdatat për pranëverën ishte Fytyrëzbehti. Parafytoroi kazanat me çaj që ai kishte pi gjatë dimnit dhe iu pështjellue të villte.

- Ej! Miku im! – thirri i ngazllyem Fytyrëzbehti – Eja të hedhim nga një gotë e të festojmë ardhjen e pranëverës. Ti nuk mund ta marrish me mend sa kam vuajtë unë nga dimni! Asht e kotë të përpiqem të ta shpjegoj, sepse ti që endëshe si i marrë përmes thellimit, nuk mund t’i kuptojsh vuejtjet e mia!

Poeti e vështroi drejt në sy dhe, i pafuqishëm përballë ngazllimit dhe kambënguljes së tij, e ndoq për në bar. Por, sa pa e ngritë mirë gotën tek buzët, pa dhanë asnjë shpjegim, doli pothuej me vrap. Baristja e moshueme dhe klientët e shumtë që e kishin mbushë barin me tym duhani, as u çuditën nga kjo ikje e papritun e Poetit; ata ishin mësue me endjet e tij edhe nëpër netët ma të acarta të dimnit.

Mbas dy a tre minutash Poeti trokiti në derën e shtëpisë së Fytyrëzbehtit. Nuk priti shumë dhe e shtyu. Dera ishte e hapun. Shkeli me nxitim mbi qilim dhe drejt e në dhomën e gjumit. Grueja e Fytyrëzbehtit, e porsazgjueme, uli mbulesat dhe zbuloi gjijtë e rrëzuem.

- Eja! – i tha ajo – Po të prisja – dhe zgjati shuplakën e majtë t’i përkëdhelte fytyrën Poetit, që ishte ulë në anë të krevartit. Ajo e dinte se nga të gjithë miqtë e saj, ai ishte ma fëmijë dhe i pëlqente ta përkëdhelnin.

Kur doli prej aty, dielli tashma ishte ngritë jo pak. Fytyrëzbehti po kthehej i përtrimë nga shëtitja dhe prej gotave që kishte hedhë.

- Ej! Poet! Nuk të shoh ta kesh ndje pranëverën! – i foli gjithë gjallni ai.

Poetit i ngjau sikur përreth këpucëve të Fytyrëzbhetit të lustrueme me kujdes atë mëngjes, zhapijë të porsadalë nga dimni po zgaqeshin në diell dhe pamja e tyne e zbardhemtë i shkatoi të vjella dhe në çast nga goja i buçiti një lang i kafejtë.

Fytëzbehti u largue në heshtje. "I shkreti ai. I shkreti. Gjithë dimnin ecte me gjoks zbërthye, si i marrë. Dhe ja tashti, nuk asht i zoti t’i gëzohet pranëverës".

Dhe shpejtoi hapat me shpresë të gjente ende në shtrat zonjëzën e tij të ngohtë.

Mars, 1992

Vdiç shkrimtari dhe avokati i njohur dardan Zeqir Berdynaj (1934-2025)

Zeqir A. Berdynaj, u lind më 6 qershor 1934, në Firzë, ish katundi i Ri i komunës së Pejës.  Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në vendli...