NËNA TEREZE NË LETËRSINË E SOTME SHQIPE

Flori Bruqi

Është me rëndësi të theksohet se personaliteti i Gonxhe Bojaxhiut, gjegjësisht i Nënë Terezes, humanistes shqiptare më të njohur në botë, u ka sherbyer shumë shkrimtarëve, poetëve dhe prozatorëve si një model për prototip të përsonazhit që përban tiparet ekskluzive të altruizmit dhe humanizmit.

Zakonisht në letërsinë shqipe si tekst, si amëz tematike gjithnjë ka sherbyer monografia: NËNA JONË TEREZE e Dr. Lush Gjergjit si dhe veprat e tjera të po këtij autori, që i përkushtohen Nënë Terezes.

Kjo shenjtëreshë, jo vetëm e kombit tonë, ka qenë dhe mbetet gurrë frymëzimi dhe trajtimi artistik edhe në letërsinë e sotme shqipe, veçanërisht n`atë të Kosovës që nga vitet e 80-ta e këtej, ndërsa pas viteve të 90-ta edhe në poezinë shqipe të autorëve nga Shqipëria.

Për më tepër, kjo figurë engjëllore, si përsëdytje e Krishtit mbi tokë (V. Zhiti), gjeti një trajtim të denjë artistik edhe në shkrimet shqipe, e sidomos te një pjesë e prozës të autorëve si Martin Camaj, Ramiz Kelmendi, Ibrahim Kadriu, Nebil Duraku, Zejnullah Halili ,Flori Bruqi,Frrok Kristaj,Gani Gjafolli,Iljaz Prokshi,etj. Natyrisht, këtu, pa harruar edhe prozën antologjike: Hyjneshë e rranjës sonë të Pal Duka Gjinit alias Daniel Gjeçajt, Legjionet e të sëmurëve të Beqir Musliut, romanin: Qerrja e dritës të Ibrahim Kadriut, unë do t`i veçoja, megjithëatë, monografitë: NËNA JONË TEREZE (1980) (e ribotuar disa herë) dhe atë: NËNA E DASHURISË (2000) të Dr. Dom Lush Gjergjit, që përndryshe është një personalitet i fuqishëm krijues, tashmë i njohur jo vetëm në hapësirën kulturore mbarëshqiptare, por edhe më gjërë.

Përveç në prozën artistike dhe atë dokumentare (të letrarizuar), figura e Nënë Terezes ka gjetur trajtim të veçantë në poezinë e sotme shqipe.

C`është e vërteta, poezia e sotme shqipe e Kosovës kushtuar Nënë Terezes, edhe ajo që është prezantuar në librin antologjik: LULE PËR NËNËN (1985) të Dr. Dom Lush Gjergjit, përkthyer dhe botuar edhe në gjuhën italiane nga poetja arbëreshe Kate Cukaro, por edhe poezia e botuar në dhjetëvjetëshin e fundit, nëpër libra, gazeta dhe revista në gjuhën shqipe, të kujtojn zemrën e madhe të nënës shqiptare, rënkimin e saj asket, zhuritjen e zjarrit që shuhet madhërisht, njëherit të përkujton besimin e madh të Nënë Terezes në Hyun, dashurinë për Të dhe nevojën që kjo dashuri të zbatohet e të mbretëroj midis njerëzve.

Kjo poezi kështu na del edhe si shqiptim e dëshmi e besëlidhjes shpirtërore artistike e poetëve tanë dhe e Nënë Terezes veçmas, me dritën dhe dashurinë e hirit të Zotit, besëlidhje me frymëzimin hyjnor dhe me të vërtetën hyjnore, që kanë një kuptimësi dhe një rëndësi të pazëvendësueshme për jetën e njeriut.

Së këndejmi, nëpërmjet trajtimit në poezi të figutës së NËNË TEREZES, të së vërtetës e të dashurisë së Hyut dhe të vetë Nënë Terezes, në të vërtetë shprehet qenësia e jetës ungjillore, e besimit, gjakohet dhe njëherit përligjë në artin e fjalës shqipe e madhërishmja dhe bukuria shpirtërore-metafizike (e Nënë Terezes).

NËNA TEREZE E SHQIPËRISË, e nominuar kështu në një botim të veçantë poetik të Kadri Manit (1998), do të këndohet me një frymëzim dhe përkushtim të madh nga poetët tanë të njohur si: Azem Shkreli, Ali Podrimja, Enver Gjergjeku, Mark Krasniqi, Din Mehmeti, Qerim Ujkani, Mirko Gashi, Abdylaziz Islami, Flori Bruqi,Musa Ramadani, Jakup Qeraja, Basri Qapriqi, Hasan Hasani, Ramadan Musliu, Sarë Gjergji, etj. Për më tepër kjo NËNA E JONË DHE NËNA E BOTËS, në vargjet poetike shqipe me të drejtë do të nominohet: Lule e trollit tonë (Mark Krasniqi), Qerre e diellit (Din Mehmeti), Zemër Nositi (Qibrije Demiri), Shpirt i gjallë (Ramadan Musliu), Zemra më e madhe e këtij rruzullimi (Musa Ramadani), Fishekzare e mirësie (Agim Deva), Det mirësie (Resmije Kryeziu), Mirësi (Ibrahim Kadriu), Dritë e Zjarrit tonë (Isak Ahmeti), Nëna e moteve (Sarë Gjergji) etj.

C`është e vërteta këta poetë, me vargjet e tyre kushtuar NËNËS TONË DHE NËNËS TË BOTËS kanë vënë një gur të çmueshëm në themelet e kulturës shirtërore të popullit shqiptar, që në këtë moment dhe në këtë mënyrë lidhet për emrin e Nënë Terezes, ashtu siç lidhet, për dhembull, një pjesë e mirë e poezisë dhe prozës sonë për emrin e Gjergj Kastriotit - Skënderbeut - dy figurat më të mëdha që populli i ynë i ka dhënë njerëzimit...

http://floart.blogspot.com/2006_09_01_floart_archive.html#115867452640737153