Rrëfehet shkrimtarja e njohur Raimonda Moisiu: Jeta ime mes SHBA-së, Shqipërisë dhe letërsis

Përgatiti: Flora  N.  Nikolla

Editor-in-chief at Albanian Telegraphic Agency

Raimonda Moisiu

Raimonda MOISIU është Shkrimtarja dhe Gazetarja  e Pavarur , që i pëlqen shumë ta identifikojë veten  se i përket Letërsisë Postkomuniste të Diasporës. E  lindur dhe e rritur në qytetin juglindor të serenatave dhe blirëve, Korçës, në një familje të thjeshtë qytetare me tradita atdhetare e patriotike, ajo njihet për kontributin qytetar, intelektual dhe aktivitetin krijues letraro-artistik e publicistik në të dyja kahjet e Atlantikut! Aktualisht jeton me familjen në SHBA-ës, në kryeqytetin e shtetit të Connecticut, Hartford, dhe  për kontributin e saj qytetar e intelektual ajo është nominuar nga Bashkia e qytetit të Hartfordit me Official Citation si:” Gruaja e Vitit në komunitet”, dhe që prej vitit 2005 aderon në Partinë Demokratike Amerikane. Në kuadër të 100 vjetorit të Pavarësisë, Shkrimtarja shqiptaro-amerikane është përzgjedhur ndër  personalitetet e Albanian Excellence – Candidates 2012 . Po këtë vit ajo u nominua nga rrjeti Global Mbarëkombëtar me qendër në Londër me mirënjohjen ;” Gruaja Shqiptare e vitit”, dhe poezia e saj në Netët  Poetike Ballkanike në Korcë u vlerësua me Cmimin më të lartë “Perëndesha e Dashurisë”! Në këtë intervistë sa interesante e mbresëlënëse, Raimonda rrëfen për jetën , sakrificat, sfidat,guximin e kurajon,  punën, përkushtimin e saj,- si arriti të bëhët shkrimtare dhe  një emër fort i dashur dhe i respektuar  në median e shtypin shqiptar si gazetare.

Biografia letraro artistike e publicistike e shkrimtares Moisiu

-Anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikane, SHBA, Anëtare e Klubit të shkrimtarëve e artistëve korcarë “Bota e Re”, Anëtare e Klubit të Shkrimtarëve e Artistëve vlonjatë “Petro Marko”, Vlorë, Anëtare e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Botës me qendër në Ohio, SHBA, Anëtare e Shoqatës se Poetëve të Botës, me qendër Larisa, Greqi. Anëtare e Shoqatës “Në dobi të gruas shqiptare”, Moderatore dhe bashkëthemeluese e Forumeve www.panalbanianwomennetwork.org  dhe Tefta Tashko Koco on line -Anëtare e “Familja & Media” Tiranë.Anëtare  dhe Koordinatore e Rrjetit Mbarëkombëtar Global , në SHBA-ës.

Botimet letrare e publicistike;

-Jeta mes dy dashurive”,  libër me prozë e publicistikë
-”Dashuria nuk ka emër”.- Vëllim poetik, lirika dashurie.
- “Sikur s’më ke puthur kurrë”-Vëllimi poetik,Lirika dashurie.
-Lulëkuqja e Egër-Vëllimi poetik-Lirika dashurie-në katër gjuhë:Shqip, anglisht, italisht dhe greqisht
-”Duke kërkuar Ardianën…”- libër me prozë dhe Esse!
-”Gërhitja e gjeneralëve”- Libër publicistik,
-”Pafajsia e Evës” – Roman
-”Gjëmimi i moshave”-Tregime,
-Maska e intelektit”-Esse & Publicistike
- Letrat shqipe këtej & përtej Atlantikut-61 INTERVISTA -Libër voluminoz me 600 faqe.
Pesë poezi lirike dhe me ton qytetar të poeteshës korcare, shqiptaro-amerikane  Raimonda Moisiu, u përzgjodhën në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë 2009-ë, e quajtur Netët Poetike të Strugës,(Struga Poetry Evenings) si një ndër më të arrirat dhe bashkëkohore   duke hyrë kështu  në antollogjinë botërore :Ëho’s Ëho, me titull :’Poetry from five continents”,(Poezi nga pesë continentet).
-Është bashkautore në vëllimin me poezi;”Olimpi Shqiptar”
-Është bashkautore në antollogjinë në gjuhën rumune:-”Tempulli i fjalës”
Është bashkautore në antollogjinë e botuar nga Fotjonart:- “Itaka e Fjalës”
Është bashkautore në antollogjinë:- “Zemra Prindërore”, -nga forumi virtual “Mëmëdheu”.
Është bashkëautore në antollogjitë me prozë:”Nëna”,- nga Forumi “Pan Albanian ëomen netëork”.
“Tregime”,- nga Shtëpia Botuese ADA, Tiranë

Vlerësimi me cmime:

-Është fituese e Cmimit të parë, për Rubrikën Reportazh nga Fotjonart.
-Fituese e cmimit të dytë-për Tregimin më të mirë-nga-Forumi Shqiptar.
Fituese e cmimit të tretë -Kadmus- :-Për rubrikën Intervista-nga Pelegrini -Athinë Greqi.
Fituese e “Cmimit të Parë Ballkanik”,për poezinë lirike,  në Netët Korcare të Poezisë.
Fituese e Cmimit të Parë  në poezi  nga Redaksia e Gazetës “Nositi”, Pogradec
Fituese e Cmimit “Petro Marko” në gjininë e Tregimit nga revista “Kuvendi” paraqitur në Ditën e Letërsisë Shqipe në Michigan.

Poezia me temë sociale e qytetare ; “Nuk munden më ..”, u vlerësua si poezia më e mirë në:”Takimet e At’Gjecovit 2009″-në Zym të Hasit, Kosovë.
Fituese Cmimit më të lartë Ballkanik në poezi; ”Perëndesha e Dashurisë”
Poezia e poetes  e publicistes Raimonda MOISIU përzgjidhet cdo vit në Takimet Letrare të Azem Shkrelit, Pejë, në Festivalin Drini Poetik,-Prizren dhe Takimin   e Poeteshave në Vushtrri , -Kosovë. Është  bashkpunëtore me statusin e gazetares së pavarur  e disa gazetave në shtypin shqiptar, Shqipëri, e jashtë trojeve si: Tirana Observer, Panorama, MAPO, Albanian Mail-dhe  “Fjala e Lirë” – Londër, Gazeta Kritika dhe “Illyria” – SHBA. etj. Dashamirësia për artin, letërsinë e publicistikën e kanë bërë një autore shumë prodhimtare dhe të admirueshme për audiencën e lexuesve.Ka në proces dorëshkrimi e botimi vepra të tjera, por këto le t’ia lemë kohës…

Intervista me Raimonda Moisiun

Bisedoi:Flora N.Nikolla

-Jeni një emër i njohur në fushën e publicistikës, poezisë e prozës. Kujtoni se sa vjet keni që shkruani? Cfarë ju ka shtyrë t’i kushtoheshit zanatit të të shkruarit?

Ka qënë një proces interesant për mua. Të shkruarit është  ndjenjë e fortë e brendëshme që ka një kundërshtar të madh, që vjen e rritet përditë, -të konsideruarit “zanat”. Sepse një shkrimtar nuk është i ndryshëm nga një murator apo shofer autobuzi. Secili prej tyre vepron me disiplinë.  Oscar Ëilde ka thënë se të shkruarit është 10% dhunti, aftësi apo talent dhe 90% disiplinë.Pra edhe shkrimtarit, njësoj si punë e atyre që përmenda pak më lart, -i duhet disiplinë për të shkruar. Kjo nuk është detyrë e lehtë. Kërkon vetmi,përkushtim dhe i  izoular larg shoqërisë. Do kurajo, guxim dhe vullnet për ta bërë atë. Në kuptimin se; shkrimtari gjatë procesit të të shkruarit nuk është vetvetja, por është dikush tjetër. Shkrimtari si një “gjeolog”, rrëmon në thellësitë e shpirtit, kujtesës, mendimit  dhe përvojave jetësore të tij, të njerëzve të afërt apo edhe të atyre  që e rrethojnë. Në këtë proces shkrimtari është  thellësisht i vetmuar. Të jesh shkrimtar është një nga “zanatet” më vetmitarë në botë. Në teatër,  film apo në një zyrë, ke kolegët, regjizorët, aktorët apo producentët,etj, ndërsa kur shkruan je brenda  botës tënde shpirtërore, emocionale  dhe frymëzuese, krejt e vetmuar.. Duhet të bjesh në dashuri me të shkruarin dhe personazhin apo c’ka je duke shkruar për të, kjo të bën t’i  tolerosh vetvetes –vetminë e të shkruarit. Vëmendja është vetë-mposhtur në një mënyrë. Ka dy gjëra të vlefshme që lënë pas, të paktën për mua si shkrimtare; njëra është që shumicën e kohës gjatë procesit të të shkruarit e kalon në një dhomë duke jetuar me veten në një botë imagjinare, dhe tjetra është për të përfshirë në këtë botë imagjinare gjërësisht në lidhje me atë se cfarë mund të bëjmë teksa në jemi me këmbë në tokë. Ju më pyesni se cfarë më shtyri mua të shkruaja.Unë kam qënë një lexuese e pangopur në fëmijërinë dhe adoleshencën time.Ndërsa gjeja libra dhe mësoja rreth autorëve e  bion e tyre në kopertinë,  biles kam lexuar edhe libra  “të verdhë” në gjeneratën time, kështuqë ka pasur disa lidhje  mendore,   e humbur në botën e e librave, dhe kuptoja se autorët ishin njerëz që jetojnë,pra kjo ishte për mua një shtysë që edhe unë të bëhesha si ata. Dhe fillova në vetminë time të shkruaja atë c’ka më frymëzonte për momentin. E shkruaja kudo, në fletoret e shkollës, në  cepat bosh të librave, deri aty sa shkruaja me shkumës në dyert e shtëpisë, apo me stilolaps në cantën e shpinës. Kështuqë vite që shkruaj kam që në fëmijërinë time, por kur erdha në Amerikë i solla këtu  me vete tërë “zhgaravinat” që kisha hedhur dhe  mundësia e ballafaqimit me teknollogjinë kompjuterike më dha mundësinë të shpalosja këtë aftësi, pasionin për të shkruar. Tashmë, unë me mund e sakrifica, me mëndje të shëndoshë e krahë të fortë, kam krijuar  profilin tim si Shkrimtare që i përket Letërsisë Postkomuniste të Diasporës dhe si gazetare e pavarur -publicistika është pasioni im i pashuar ndonjëherë.

-Cfarë ju bën që të zgjidhni për të shkruar një temë… një ngjarje reale apo fantazi..?

Unë nuk mund ta di nëse kjo është e rëndësishme për të gjithë shkrimtarët, ashtu sikundër  nuk mund ta dish  se a do të jesh në gjendje  apo të arrish dicka që ëndërron e dëshiron, apo ke talent, por ngadalë me kalimin e kohës vë re se shumë nga gjërat që ke përjetuar, i mendon  se janë të dobishme, për t’i shkruar, ashtu sikundër janë jetuar me dhimbjen e shpresën, me gezimin dhe hidhërimin, me të bukurën e të shëmtuarën, me optimizmin dhe pesimizmin, me idealizmin dhe grotesken,- pra përvojat jetësore. Është një lojë e rrezikëshme t’i kërkosh shkrimtarit se cfarë ata mendojnë, kur shkruajnë në lidhje me një temë të përgjithëshme, sepse vetë shkrimtari është lexuesi më pak objektiv i punës së tij, por një nga gjërat që mua më intereson si shkrimtare –është sfera e ndikimit te cdo personazh apo lexues, që do të ndikojë në botën time dhe me ambientin që më rrethon. Janë ndjenjat idealiste që më bëjnë të shkruaj për dhimbjen e dashurinë e  të tjerëve, sigurisht edhe timen.Kur je duke shkruar,  një ide merr jetë, magnetizohet me  idetë e tjera në drejtim të saj, dhe ajo që dëshiron të bësh më pas të shtyn të shkruash ngjarjen ashtu sikundër ka ndodhur, se si ajo ngjarje i ka prekur njerezit,  mendon disa momente dhe më pas fanatazon. E rëndësishme dhe interesante është që të japësh maksimumin e ngjarjes që ta bësh lexuesin ta ndjejë, të befasohet, të përcjellësh mesazhin e dashurisë njerëzore, t’u ngresh moralin shpirtëror dhe më kryesorja është që idetë të marrin jetë për të treguar një ngjarje. Mënyra e të shkruarit është një element shumë interesant dhe i pashpjegueshëm. Shkoj për të fjetur, marr edhe diktofonin me vete. Jam në proces të të shkruarit të një libri, poezie apo publicistikë. Më vijnë lloj-lloj mendime e ide të ndryshme, zgjidhja e kapitujve të ndryshëm, strofave, opinion apo esse analizë letrare, i rregjistroj në diktofon që të mos i harroj. Kur zgjohem në mëngjes teksa pij kafen në “tryezën e punës”-pra kompjuteri, papritur më lind tjetër ide krejtësisht e ndryshme, që do të thotë se frymëzimi, muza, idetë, ëndrrat  janë diktuar në një pjesë të jetës. Ka ëndrra prej tyre që kanë kuptim, ka të pakuptimta, sigurisht  të gjithë kemi të tilla, por ato kanë rëndësinë e tyre të vecantë  në jetën tonë, pra në rastin tim ato marrin kuptim nëpërmjet letërsisë. Sepse unë nuk mund ta shpjegoj, pse unë shkruaj  disa gjëra që unë kurrë nuk e kam menduar, pra në një farë mënyre për të fituar para, por kjo për R.MOISIUN do të thotë një rrugë drejt teposhtës së qënurit artiste.Unë e shpjegoj si detyrim ndaj audiencës së lexuesve e dashamirësve të artit e letërsisë, dhe këtë e tregon më së miri që librat e mij të të gjitha gjinive i kam donatuar në institucione sikundër  Bibliotekës së  Burgu 325 i Grave, Tiranë, Bibliotekës së të paraburgosurve 302 Tiranë, Bibliotekës së Burgut të Sigurisë së Lartë në qytetin tim të lindjes, Korcës, në qëndra të rehabilitimit të adoleshentëve dhe gruas, gjitha këto nëpërmjet aktiviteteve nën moton, “Një orë ndryshe më poezi, prozë e këngë”, iu kam dhuruar  dashamirësve të artit e letërsisë në Kosovë, Greqi, Diasporë etj,  kudo në trevat shqiptare.

-Cfarë ka rezultuar më e vështira në artin e të shkruarit?

Gjithkush mendon se shkrimtarët shkruajnë në libra pjesë nga jeta e tyre.Këngëtarët i këndojnë vetes së tyre. Rregjizorët bëjnë filma për jetën e tyre dhe pikturistët pikturojnë potretet e tyre sekrete. Vërtet jeta është baladë dashurie, gjithmonë besoni në dashuri. Dashuria e vërtetë nuk vdes, sado kohë të kalojë, zemrat kanë të njëjtën rrahje si në fillim të saj dhe sekreti i zemrës mund të ndryshojë gjithcka. Dashuria njerëzorë triumfon në jetë. Për mua më e vështira në artin e të shkruarit ka qënë pjesa kur dhimbjen dhe dashurinë time në shpirt, apo harenë e gëzimin ta kthej fenomen shoqëror apo historik.

-Mendimi juaj për letërsinë që shkruhet sot…cili është opinioni tuaj për letërsinë dixhitale…

-Ka një masivitet të madh të njerëzve që shkruajnë. Sepse janë shtuar edhe njerëzit me strese. Shumica vuajnë nga sindroma e përfitimit të parasë dhe nëpërmjet saj blejnë reputacionin dhe karrierën si shkrimtarë. Kjo racë shkrimtarësh që janë fenomene groteske paralajmërojnë vulgaritetin dhe mediokritetin në letërsi, injorancën dhe paditurinë, vetëgjymtimin dhe vetëvrasjen intelektuale të shoqërisë, skllavërinë e talenteve që  bindin për të ripërcaktuar karakterin e dyfishtë të udhës së artit dhe letërsisë artificiale, realitetin mjeran të kësaj lloj letërsie. Shkrimtari apo poeti i shërben një periudhe të caktuar historike, një populli e një kombi të caktuar. Edhe dicka tjetër që më ka rënë shpesh në sy dhe më ngjan se po bëhët “traditë” . Sigurisht që cdo shkrimtar  jeton në një kohë të caktuar dhe i takon po një kohe e sistemi të caktuar dhe sigurisht krijimtaria e tij/e saj, do të jetë e angazhuar dhe  është militant i problemeve të kohës në të cilën jeton, por shkrimtari kurrësësi nuk është  zëdhënës i një grupimi politik, por në opozitë me shtetin, qeverinë, partitë politike -që interferojnë gjithcka, -që mbështet gjithcka të mirë në favor të popullit, i hap rrugën vlerave të së kaluarës në unifikim me vlerat e të tashmes e të ardhmes.Vërej që ka tre kategori opinionesh për njerëzit që shkruajnë.Një kategori përbëhet nga lajkatarë,një tjetër nga cmirëzinj e njerëz të rënë në dashuri me krijimet e veta, – të dyja janë ego vetgjymtuese e vetëvrasje intelektuale. Kategoria  e tretë është ajo e njerëzve të ndershëm, të pakët në numur  e që sa vjen e po pakësohen. Zgjedhja ime në të treja zhanëret për t’u rrëfyer në cdo kohë varet nga tema e subjekti. Nëse poezia do të jetë më ekspresive unë zgjedh atë, nëse proza më jep më hapësirë unë përsëri zgjedh atë, nëse në publicistikë zgjedh një opinion apo këndvështrim për të shpalosur idetë dhe mendimet e mija, unë përsëri zgjedh atë. Por nganjëherë edhe unë vetë nuk mendoj ;gjithcka vjen vetëm, si një këngë që vjen vetëm me një këngëtar. Por unë sigurisht shpresoj që gjërat vazhdojnë të ndryshojnë për mirë. Asnjë shoqëri nuk është statike.Krijimtaria letrare nuk duhet paragjykuar.  Duhet kuptuar në kohën e kushtet kur është shkruar, ajo ka një emër të shenjtë ; arti i të shkruarit. Ndërsa shkrimtarët e vjetër shpalosën ide të mëdha që bota duhet të ndryshonte, për një kohë të re e me koncepte të reja , do t’iau kalojnë të rinjve stafetën, të marrin përsipër luftën për ndryshim që është një luftë e vazhdueshme. Dhe shpresoj se kjo do të vijë. Ndonjëherë ajo merr gjenerata, por ndryshimi vërehet. Letërsia dixhitale  dhe media kanë ndryshuar  aspektet si në qasje, shpërndarje, analizat, konceptualiteti dhe përcaktojnë literaturën. Mediat e reja kanë ndryshuar atë që do të thotë të lexojnë e shkruajnë, të konsumojnë dhe prodhojnë, duke na ofruar kështu sfida të reja në studimin e teksteve dixhitale si edhe ato të shtypura. Në vecanti aty gjejmë mënyra që na ofrojnë perspektiva të reja në letërsi dhe kjo formë e re e të shkruarit e teksteve letrare hap horizonte të reja. Letërsia dixhitale është zakonisht shumë e kërkuar, është e lirë, janë të arritëshme për të gjetur vepra të mëdha të letërsisë botërore. Procesi i dixhitalizimit të letërsisë tradicionale dhe veprave letrare  është reflektues dhe na jep njohuri për marrëdhëniet e tij me librat dhe audiencën e lexuesve. Njerëzit tashmë shpenzojnë shumë kohë  para kompjuterave, kështuqë pse të mos lexojnë një libër, se sa të bëjnë dicka tjetër?? Vërej se një punë mjaft të shkëlqyer, intersante e profesionale përsa i përket dixhitalizimit të letërsisë nëpërmjet bibliotekave virtuale janë ato të Gazetës Kritika në SBBA-ës me qendër në Virxhinia, dhe Fjala e Lirë Londër,Britani, kjo e fundit e drejtuar nga shkrimtari e publicisti, Prof.Dr. Akademik Fatmir Terziu.Të dyja këto gazeta kanë të mirën e tyre se lejojnë komente dhe kritika që janë nga më origjinalet e të  mirëfilltë nga dashamirës të artit e letërsisë, lexues të thjeshtë, se sa ajo e dikujt që mbahet si kritik arti, dhe e bën për qokë e për para. D.m.th rritet interesi për të lexuar dhe detyrimi ndaj lexuesve sikur plotësohet më dukshëm e më mirë. Unë i përgëzoj të dyja këto gazeta për guximin dhe kurajon, punën dhe përkushtimin ndaj artit e letërsisë.

-Jetoni për shkak të distancës larg jetës letrare të Shqipërisë.Megjithatë ju në një mënyrë apo tjetër jeni e pranishme në Shqipëri. Cfarë mund të na thoni për jetën letrare të Shqipërisë, për krijuesit e rinj. Nëse do të rekomandonit disa libra…cilat do të ishin dhe pse?

Një pyetje mjaft interesante. Vitet e fundit po bëj një jetë midis Shqipërisë dhe Amerikës. Fillimisht dua të shpreh  keqardhjen dhe dhimbjen time se si dha grahmat e fundit Lidhja e Shkrimtarëve  dhe si ‘vdiq”, para syve të njerëzve të letrave shqipe, dashamirësve të artit e letërsisë, gazeta njëqind vjecare “Drita”, gazetë me prurje cilësore letraro-artistike,  me të cilën unë u rrita, u edukova dhe mund të them se ajo ka pjesën e saj në eksplorimin e pasionit tim për të shkruar. Ndjek me vëmendje  aktivitet letrare që zhvillohen në trojet shqiptare  dhe lexoj rreth tyre në shtypin shqiptar, lexoj  për  librat që botohen nga shkrimtarë të vjetër e të rinj.Biles në disa aktivitete letraro –artistike dhe promovime librash  kam qënë edhe vetë pjesëmarrëse në Shqipëri dhe Kosovë. Falë inisiativës private u mbajt për disa ditë rresht i ashtuquajturi ;”Kongres Ndërkombëtar “Muza Poetike Pegasi-Vitrina 2012”, me objekt “Universaliteti i Vlerave në Letërsi dhe në artin Bashkëkohor” . Kongresi pati një shtrirje të gjerë në Shqipëri, në trojet shqiptare deri në Kosovë.Pjesëmarrja në të ishte shumë e madhe, kishte krijimtari të mirëfilltë letraro-artistike,  por kishte dhe binte në sy ajo- jo cilësorja  e jo artistike, mediokre, biles pa e arritur nivelin mesatar. Gjithsesi kjo inisiativë duhet përshëndetur , është guximi për të sjellë në vëmendjen e shoqërisë alternativa në jetën letrare. Më duhet të vecoj e  përgëzoj Klubin e Shkrimtarëve Joniane, Sarandë, me kryetar poetin e shkrimtarin Bardhyl Maliqi, për Ditet Joniane-2012, një aktivitet letraro-artistik i një niveli cilësor,artistik, ndërkombëtar , mbresëlënës e interesnt, apo Netët Ballkanike Ndërkombëtare në Korcë, të organizuara nga poeti lirik Skënder Rusi, Takimet Letrare të Azem Shkrelit, Peje, Festivalin Drini Poetik-Prizren, Kosovë, etj. Ka qënë revista “Albania e vogël” e Zija Celës  ku dalloje cilësinë dhe nivelin artistik letrar të saj, si objekt i jetës letrare, mjet për të gjallëruar dashurinë e bukurinë e së vërtetës, të dobishmen për artin e letërsinë.Sot ka fare pak revista të tilla mund të përmend “Milosao” të Gazetës Shqiptare, “Suplementin “Rilindasit” të gazetës Shqiptarja.com  apo revistën Obelisk, të shtëpisë botuese Ada, e Roland Lushit,  që kanë mbetur të vetmet tash për tash që na servirin letërsinë  në nivel bashkëkohor, cilësor e artistik. Një arritje e jetës letrare në Shqipëri ishte edhe mbrëmja GALA –për dhënjen e cmimeve “Kult”, -ishte një event kulturor, cilësor e në nivel të admirueshëm e të kënaqshëm artistik. Ndërsa për jetën letrare në SHBA-ës një meritë të vecantë ka organizimi i Ditës së Letërsisë në Michigan për cdo vit në muajin e letërsisë, tetor, nga poeti, shkrimtari e Botuesi I të vetmes Revistë në Diasporë KUVENDI,  Pjetër Jaku -ku vërtet konkurojnë vlerat letraro-artistike, një aktivitet që i bën sfidë të hapur mediokritetit dhe antivlerës në lëtërsi e art.Po kështu edhe Shoqata “Bijtë e Shqipes” në Filadelfia tashmë është bërë simbol epoke në Diasporë e njohur për aktivitetet e larmishme disa herë në vit, me tëma të ndryshme që nga arti, letërsia, tradita deri te temat sociale. Dëshiroj të bëj një “replikë” dashamirëse me Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, që kanë rënë në një “përgjumje”, përsa i përket jetës e aktiviteteve letrare.  Vemë re se prurjet në letërsi janë të shumta, shtëpitë botuese  të shumta, të cilat tashmë janë bërë në modë, duke e trajtuar literaturën, sikur të jenë mallra me shumicë, në një mjet përfitimi material,financiar dhe më shumë gjasa për përfitim moral e intelektual. Mendimi im është për një lloj të caktuar të botimit të veprave, pra ngritja e një bordi letrar, ku kritika letrare të jetë parësore apo ngritjen e shtëpive botuese të organizuara. Po “vdesin” poetët!! Asnjë librari nuk pranon libra me poezi. Apo mbrëmjet artistike muzikore të vecanta që jepen në TV shqiptare, janë kopje e shëmtuar e disa programeve në Amerikë, pra, këto duhet të qëndrojnë larg  tyre, duhet të paraqesin traditën tonë popullore, trashëgiminë kulturore që e kemi thesar shumë të pasur. Kjo është një temë e gjerë dhe e prekëshme,  ka shumë për të thënë rreth saj. Jeta letrare në Shqipëri  është e përqëndruar vetëm në emra të vecantë e të përhershëm…. Unë do ju drejtohesha kolegëve në Shqipëri e trojet shqiptare të hedhin sytë nga Letërsia Postkomuniste e Diasporës, që  i përket periudhës së shtrirjes kombëtare jashtë kufijve të atdheut dhe idealizmit, pasionit dhe shprehjes për të gjithë njerëzit, që e jetojnë jetën me të vërtetat e saj, të cilët sollën zbulimin e një zëri të vecantë rreth veprave të Rilindjes të shpirtit shqiptar krijues të letrave shqipe, rreth ideve të artit si frymëzim shpirtëror dhe dimensionit estetik të natyrës, metaforës së rritjes dhe formimit fizik e intelektual, shpreh më së miri të vërtetën universale të artit ekspresiv për individin e shoqërinë. Në dashuri, në art, në jetën social-ekonomike-politike njeriu është vetëm gjysma, ndërsa gjysma tjetër është figura, vepra, mendimet dhe filozofia e tij. Pra jemi ne që bëjmë art e jetë, në një trup e mendje të vetme përcjellim –mesazhin e dashurisë njerëzore. Në Letërsinë post-komuniste të Diasporës, e cila tashmë është grupuar në Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, aderojnë figura të njohura të letrave shqipe, për etikë respekti nuk po vecoj emra, për mos qënë në analogji me atë sic e shpreha më lart që jeta letrare në Shqipëri  është e përqëndruar vetëm në emra të vecantë e të përhershëm…Vecoj se edhe aty kemi letërsi jo cilësore e artistike, artificiale, dashuri të rremë, vetkënaqësisë mediokre, plagjiaturë e naivitet letrar. Gjithsesi me anë të shkrimeve dhe opinioneve përpiqemi për mprehtësinë e të vërtetave letraro-artistike, morale, promovim të vlerave dhe ideve të vërteta profesionale e të talentuara, si kundërvënje të mediokritetit e kokëboshësisë të atyre që pretendojnë se janë të talentuar. Shkrimtarët e rinj duhet të jenë të durueshëm, sepse praktika i bën të përsosur. Nuk duhet të mendojnë se gjithcka që shkruajnë është mjaft e mirë për botim. Botuesit janë bisnesmenë njëlloj si bisneset në profesione të tjera. Ata nuk janë filantropistë, ata janë aty për të fituar para. Pra, kur them se shkrimtarët e rinj duhet të jenë të durushëm  nënkuptoj që ata të botojnë veprat e tyre kur ato janë vlerësuar nga një bord letrar apo kritika e kohës për cilësinë dhe nivelin letrar e artistik, dhe botuesit do të konkurojnë pas tyre. Nëse shkrimtarët e rinj kanë pasionin dhe talentin e lindur në to, nuk ka rëndësi sa kohë merr, libri do ta shohë dritën e botimit, fundi e justifikon mjetin. Po sigurisht, kam lexuar disa libra kohët e fundit, të shkrimtarit Fatos Kongoli, të shkrimtarit Ramiz Gjinit “Bibollasit”, ku kam paraqitur edhe këndvështrimin tim letrar e kritik,me titullin “Njerës të dyzuar”, penën eseiste të Roland Gjozës., të romancierit Vlash Fili, të shkrimtarit popullor Petraq Janko Pali,   të shkrimtarit Mëhill Velaj, “Klithma e shekullit”, një roman i dhimbshëm e historik për ngjarje reale në luftën e Kosovës. Teksa  e lexon romanin të mbush me emocion dhe ofron një portret të mprehtë, të mencur e të matur të burrave dhe grave që luftuan, u bënë prova e kombit,  për Lirinë dhe Pavarësinë e Kosovës. Të shkrimtares e poetes Flutura Acka, një figurë e përsosur e kompletuar si autore  e lëvizjes feministe të autorëve femra në letrat shqipe, poezitë e Luljeta Leshanakut, të Skifter Këllicit, “ Vorri i Ashikut” të Riza Lahit , të Ben Blushit, poezinë lirike të  Kolec Traboinit, Skënder Rusit, Ilirian Sulkuqit, Vojsava Nelos, të shkrimtares Albana Melyshi,   “Kurban’’ të Edi Ramës, edhe për këtë të fundit shkrova këndvështrimin tim publicistik, etj.

-Cfarë vendi zë letërsia në jetën tuaj?

Më ka pushtuar të tërën. Jam gati të bëj cfardo sakrifice për krijimtarinë time. Unë, megjithëse jam zonjë shtëpie, mund të rri me orë e orë të tëra mbi kompjutër, pa pirë edhe një kafe.

 -Po publicistika, si do ta përcaktonit publicistikën që shkruhet sot?

Më ke prekur në pikën më të dobët, të pasionit tim për publicistikën dhe gazetarinë, që më lidh dashuria e pakufishme e patjetërsueshme me asgjë tjetër në botë me atdheun  dhe bashkëkombasit e mij.  Unë kaloj orë të tëra, në median elektronike lexoj me interes e vëmendje të vecantë artikujt publicistikë, sa shumicën e publicistëve i dalloj prej stilit të tyre të të shkruarit, sikundër ;Roland Qafokun, Mustafa Nanon, Alfred Lela, Andrea Stefani, Mero Baze, Lorenc Vangjeli , Skënder Minxhozi, publicistika e tyre e standarteve shumë të larta që nuk e gjen shpesh, të Fatime Kullit, apo të mikut tim Riza Lahi, apo brilantit të publicistkës postkomuniste të Diasporës Rozi Theoharit, etj, etj. Unë dëshiroj të falenderoj publikisht publicistin Roland Qafoku, për mbështetjen dhe hapësirën e  padiskutueshme që  më ka dhënë në promovimin e vlerave të mija në publicistikë. Dua të falenderoj kryeredaktorin e stafin e gazetës Tirana Observer që më kanë bërë pjesë të gazetës së tyre nëpërmjet hapësirës dhe botimit të shkrimeve të mija, gazetë që më “rriti” e maturoi në gazetari.. Është pikërisht meritë e publicistit Roland Qafoku, Altin Sinanit, Erjon Habilajt  dhe stafin e kësaj gazete që sot unë jam një emër i dashur në shtypin shqiptar.  Unë do të vazhdoj të shkruaj, kurrë nuk do të ndalem, të evidentoj vlerat më të mira të bashkëkombasve të mij në Diasporë, si shqiptarë që janë krenarë për kombësinë e tyre, si njerëz që respektojnë e zbatojnë ligjet dhe zakonet e vendeve ku ata jetojnë e punojnë, të evidentoj vlerat dhe kontributin e njerëzve të shquar të Korçës sime, për të ngritur e ndriçuar emrin e shqiptarit, identitetin tonë kombëtar, kudo ku ka shqiptarë. Të ngre zërin në mbrojtje të grave, vajzave dhe nënave që vazhdojnë të vriten, për dhunën  fizike dhe sociale që ushtrohet ndaj tyre, stop dhunës  dhe shfrytëzimit të fëmijëve.Dua që pena ime publicistike të mbjellë kudo emrin e mirë të shqiptarit. Në publicistikë përvec reportazheve, opinioneve, esseve dhe analizave letrare, që  janë botuar në shtypin shqiptar dhe të diasporës, i kam  përmbledhur në disa libra publicistikë respektivisht me tituj sinjifikativë :” Jeta mes dy dashurive”, “Gërhitja e gjeneralëve” dhe “Maska e intelektit”,  kam  botuar librin me 61 intervista në shqip dhe anglisht, me titull “Letrat shqipe këtej e përtej Atlantikut” e vlerësuara nga kritika e kohës si ura e bashkimit midis Diasporës e Atdheut! Janë 61 personalitete të profileve të ndryshme në jetën social-ekonomike-politike, në fushën e artit, kuluturës, muzikës e letërsisë, intelektualë e qytetarë shqiptarë,  shqiptaro-amerikanë dhe amerikanë, të intervistuar prej meje. Jam në proces intervistimi për vëllimin e dytë me intervista, dhe do të ketë një suprizë në këtë vëllim; intervistimi i një persoanliteti të rëndësishëm e të shquar  të politikës e jetës amerikane.T’ia lemë kohës kur të botohet libri për të zbuluar  emrin dhe identitetin e tij. Gjithsesi më duhet të shprehem se në shtypin e median shqiptare  zotëron një publicistikë mesatare. Bie shpeshhere,- erë militantizmi dhe  komercializëm. Sigurisht ka edhe publicistikë të standartit shumë të lartë, që nuk gjëndet shpesh.

-Përkthimi vazhdon të jetë pjesë e rëndësishme në jetën tuaj?

Përkthimi besoj se është një lloj intensiteti. Mendoj se intensiteti është i ndryshëm në përkthim , parasëgjithash ju duhet të kuptoni idenë dhe fjalët e poezisë, prozës apo të një shkrimi publicistik. Studimi i pjesës që do të përkthesh është mëse i nevojshëm. Kur përkthej poezi, nga shqipja në anglisht  i bëj në tre versione; nga më i thjeshti deri në më i ndërlikuari. Sepse kur ke versionin e parë, atëhere ke idenë për të bërë edhe versionet e tjera, pra ke një spektër më të gjerë  në përkthim- nga përkthimi fjalë për fjalë kalon në përkthimin me figura letrare, sinonime  dhe në përshtatje. Ndërsa përkthimi i publicistikës është më e lehtë se sa përkthimi i poezisë. Unë lëvroj edhe publicistikën amerikane që e pëlqej shumë dhe kam sjellë artikuj të përkthyer  në shqip; epokat presidenciale dhe presidentët që i kanë bërë këto epoka që nga- Teddy Ruzvelt,-njeriu që themeloi Amerikën moderne dhe supërfuqinë e botës, Franklin Delano Rusvelt –themeluesi i Lidhjes së Kombeve , njeriu i epërsisë dhe veprimit, presidenti që fitoi Luftën e Dytë Botërore , Gerald Ford Jr.-një figurë imponuese në histori, Xhorxh Ë.Bush, -aureola dhe personaliteti i Ronald Regan dhe Barack Obamës, Churchill, Condoleza Rice, Kofi Anan, Mbretëresha Elisabetë e Dytë, Ariel Sharon etj., etj, këto janë botuar jo vetëm në shtypin shqiptar, në gazetën Albania daily Neës, por edhe në librat e mij. Pra, ajo c’ka është e rëndësishme në jetën time përkthimi ka një vënd të vecantë sepse përcjell mesazhin e mirësisë e dashurisë edhe për dashamirësit anglishtfolës të poezisë apo të publicistikës. Tregime deri tani nuk kam përkthyer,  më shumë kam përkthyer poezi e publicistikë nga shqipja në anglisht nga anglishtja në shqip.

-Në listën e gjatë të botimeve një vend të vecantë zë edhe poezia…cila është lidhja tuaj me të?

Poezia për mua është kapja e ndjenjës, një moment apo gjendja emocionale e shpirtërore që ndodh në jetë.Të shkruash poezi është një përpjeke për të arritur të njëjtën përgjigje emocionale në akord me lexuesin.Poezia është gërshetimi  i artë i fjalës, i ëndrrave dhe dëshirave .Poetët janë të kulturuar, pasionantë, ëndërronjës të shoqërisë me parametra qytetare dhe intelektuale. Një poezi është ndjenja e mendimi i shprehur në pak fjalë, një histori të dhimbshme apo të bukur. Ashtu sikundër më ndodh edhe mua kur lexoj poezinë e një poeti tjetër. Në rast se unë ndjej momentin dhe lidhem me atë që poeti është duke mesazhuar, atëherë mendoj se poezia është e mirë dhe mesazhi që ai/ajo përcjell ia ka arritur qëllimit.Udhëtimi im poetik është punë mendore në zhvillim, i pakëputur në copëra, duke prodhuar imazhe dhe efekte, duke i prekur ato me qëllim që edhe lexuesi t’i shijojë. Unë kam patur një fëmijëri të lumtur, por kam pasur edhe mallkime, kam humbur njerëzit më të mirë në jetën time, në varësi se si i shohim për t’i kujtuar ata, vendet dhe ngjarjet e bukura e të dhimbëshme. Kjo dhunti më mundësoi mua që cdo dhimbje e gëzim ta hedh në vargje.Një nga poezitë e para që kam shkruar ishte pas një fatkeqësie që ndodhi në familjen time, humbja e vëllait tim të shtrenjtë. Ai ishte vetëm 16 vjec kur vdiq, por la një ndikim të dhimbshëm për mua. Unë kam lëvruar pjesën më të guximëshme të poezisë për femrat shqiptare, atë lirike, erotike, meditative e krehur bukur me skena hipotetike të besueshme, të ndjeshme dhe me etike intime poetike. Në udhëtimin tim poetik gjen vajzën, femrën qytetare emancipuese, kurajoze, ekspozoj  brishtësinë femërore, e cila jep e merr dashuri, gjen tonin qytetar e intelektual, me guxim ndaj ambientit, rrethanave, mentaliteteve, dhunës ndaj gruas, -percjell mesazhin e dashurisë njerëzore i them botës;- Duamëni se jam grua! Kam pasur tre lloj vlerësime edhe unë; -vlerësime të ndershme e objektive-vlerësime lajkatare maskilistësh të etur për lidhje jashtëmartesore,-vlerësime ambiciozësh që i shtojnë vetes strese duke patur zili gjërat të shkruajtura nga unë, një emër jo fort i njohur në poezi para pak vjetësh. Gjithsesi, të gjithë i përshëndes , se fundja ata/ato e kanë lexuar poezinë time. Sa për mbështetjen e poetëve të tjerë kam ndjerë gjithmonë përpjekjen për të ndihmuar në promovimin e të tjerëve, të ndajmë së bashku eksperiencat . Është klishe e lashtë”Cfarë shkon rreth, vjen rreth e rrotull” –një gjetje kjo vecanërisht e vërtetë e mbresëlënëse për komunitetin e poetëve. Unë kam takuar e takoj shumë poetë personalisht dhe virtualisht, që bëjnë përpjekje për të ndihmuar, ndajnë idetë, bashkëpunojnë dhe pranojnë këshillat e njëri tjetrit.  Rrallë kam takuar poetë që të urrejnë,  por ka edhe nga ata të dëshpëruar e ziliqarë që dëshirojnë të shohin një poet/poete të dështojë në krijimin apo promovimin e vlerave të tyre si artistë. Ata janë përgjithësisht “njerës të mirë”, që për fat të keq janë përhapur  duke keqpërdorur rrjetet sociale me nofka e pseudonime. Por poeti apo shkrimtari duhet të jetë më pak i shqetësuar; kurrë nuk duhet të mërzitet nga këto “përcartje të egra të nofkaxhinjve”. Unë nuk shkruaj poezi për të qënë e pasur apo të fitoj famë, unë me penën time poetike lirike erotike bëj kompromis me lirinë,  që nuk e njeh frikën, me vetveten, përshëndes emocionalisht dhe artistikisht emancipimin shpirtëror, qytetar e intelektual të femrës shqiptare, – në emër të dashurisë njerëzore.

-Sipas jush cili është funksioni që ka poezia..?A mund të jetojë një poet me poezinë që krijon? Pse vazhdon të konsiderohet një luks në krahasim me prozën?

-Për mua, ka tre faza që ndodhin në të njëjtën kohë. Ka një fazë që quhet frymëzim fillestar. Dicka që unë shoh, përjetoj, natyrën, muzikën, mjerimin, varfërinë, mirëëqënjen, kamjen e skamjen, dhunën, zogjtë, historia, gjeografi, heronjtë,  atdhedashuria, dashurinë e dhimbjen, grotesken, gëzimin dhe dëshpërimin,  vlerën e antivlerën,apo  ide që vijnë në mëndje edhe kur je duke bërë punë shtëpije dhe unë mbaj diktofonin me vete dhe i rregjistroj aty që të mos i harroj. Më pas është faza kur ulem për t’i shtjelluar këto ide, më shumë shkrim i lirë, ku unë i lejoj vetes që idetë të marrin cdo drejtim, pra në proces zbulimi.Pastaj është faza e tretë, kur unë i rikthehem përsëri krijimit tim nga faza fillestare deri në redaktimin e plotë të saj.Funksioni i poezisë?Poezia për mua është përpjekja që të bashkosh idetë me fjalë. Dhe duhet të jeni të aftë për të dyja. Fjalët e përdorura nga poetët janë fjalët ndjellëse dhe kanë anën e tyre intelektuale, ndjejnë sensin që përshkon cdo poet që krijon. Unë kurrë nuk jam e kënaqur me atë që shkruaj apo me veten time. Nganjëherë unë kaloj netë pagjumë duke medituar për funskionimin e poezisë. Respektoj poezinë në maskimum, ashtu si ai fetari që respekton fenë e tij. Unë besoj shumë në të qënët poet në të gjitha castet e jetës.Të qënët poet është njerëzore, jo luks.Njoh një kategori poetësh , sjellja e përditëshme e të cilëve nuk ka të bëjë fare me poezinë. Poezitë e tyre më artificiale se proza.Ato janë më intensivisht të fabrikuara. Poezisë së tyre nuk mund t’i besosh. E vlerësoj shumë realitetin e jetës kur shikoj këtë racë poetësh dritëshkurtër duke trumbetuar pretendimet për poezitë e tyre dhe arrijnë deri aty sa të “rrëmbejnë” cmime. Më duken të neveritshëm dhe ndjej keqardhje se sa poshtë kanë rënë dhe dyshoj në ndershmërinë e tyre. Poezia ka vështirësitë e veta. Por gjithsesi edhe poezia e proza ecin bashkë si dy nimfa të dashuruara.

-Keni fituar disa cmime në letërsi? Cili është opinioni tuaj për cmimet? Cilat janë anët  pozitive dhe negative të tyre? 

Unë jam ftuar të  marr pjesë në disa Festivale letraro- artistike, kombëtare e ndërkombëtare, si kundër; Netët Poetike Ballkanike në Korcë dhe u vlerësova me Cmimin e parë në 2010 dhe këtë vit me Cmimin “Perëndesha e dashurisë”,  Festivali Poetik Drini në Prizren,  Takimet e At’Gjecovit ku poezia ime me ton qytetar e intelektual “Nuk mundem më..!” u vlerësua si një nga poezitë më të mira, në Festivalin Poetik Ndërkombëtar të quajtur  Netët Poetike të Strugës, ku poezia ime u vlerësua në antologjinë botërore  Ëho’sËho-“Poetry from five continents” mes 84 poetëve nga e gjithë bota,  jam fituese e Cmimit të parë në poezi nga revista “Nositi”, Pogradec, jam vlerësuar me Cmimin “Petro Marko “ në gjininë e prozës nga Revista Kuvendi Michigan Detroit, me Cmime të Parë në reportazh, Cmim të  Dytë në publicistikë etj.  Unë mendoj se anët pozitive të cmimeve qëndrojnë në faktin se puna jote krijuese është lexuar e vlerësuar dhe kjo të jep muzë, frymëzim, dashamirësi  dhe përgjegjëesi profesionale për më tej, ndërsa anët negative nuk di cfarë të them për këtë. Më mirë t’i shohim gjërat pozitivisht.

-A ekzistojnë ndryshime mes letërsisë së shkruar nga femrat…dhe asaj nga meshkujt? Cila letërsi mendoni se shitet më shumë?

-Është një temë tepër e gjërë. Unë i dalloj menjëherë meshkujt që duan të tipizojnë në poezitë apo tregimet e tyre. Një femër edhe kur shkruan për tema tabu duke përshkruar aktin intim me imtësira ashtu sikundër ajo e ka përjetuar vetë, përpiqet sadopak  të jetë e mundur transaparente dhe me elokuencë,  që është ajo pjesë aq tërheqëse dhe e ndjeshme për meshkujt e tërë botës. Sot letërsia e femrave autore po zë një vend të vecantë në tërë globin, dhe kjo duket edhe Cmimin Nobel në letërsi e mori një autore,- Herta Muler. Këtu në USA ku jetoj unë më shumë “bestseller” janë librat e autoreve femra. Cila letërsi shitet më shumë? Përse po më pyesni e dashur Flora,? Nuk e dini ju se po shitet letërsia e njerëzve të politikës?? Dhe që do të thotë –sikundër shkruan një miku e kolegu im modest i ndershëm dhe me arritje të mrekullueshme në fushën e letërsisë e publicistikës që lëvron, Riza Lahi, -se”letërsia shqipe po përjeton grahmat e saja të fundit, tanimë që edhe llogorja që nuk duhej të binte kurrë ajo e letërsisë , ra! Ra nën thundrën e njerëzve të shtresës së tmerrëshme të politikanëve”.

-Raimonda, ju jetoni dhe punoni si qytetare amerikane në Hartford Connecticut bashkë me familjen tuaj ku jeni dalluar si organizatore dhe aktiviste në komunitetin Shqiptar të Hartford-it?Për kontributin tuaj të cmuar jeni nderuar me OFFICIAL CITATION, me motivacionin”Gruaja e vitit në komunitet” nga Bashkia e kryeqytetit të Connecticut, personalisht nga Kryebashkiaku i Hartford-it dhe së fundmi nga Rrjeti Global Mbarëkombëtar, si “Gruaja Shqiptasre e vitit”, . Si u ndjetë kur morët këto cmime?

Me vështirësitë që has çdo emigrant, por edhe me sakrifica, unë e familja ime filluam të integroheshim në jetën e komunitet shqiptar dhe amerikan në të gjitha drejtimet.Krijova lidhjet e mija me shpirtin qytetar, patriotik ,atdhetar, intelektual të komunitetit shqiptaro- amerikan dhe organizojmë sa më shpesh  që të mundemi, aktivitete artistike-kulturore me taban  historik dhe kombëtar. Qëllimi kryesor i këtyre aktiviteteve është ruajtja e traditës, gjuhës, zakonet, kulturën, vlerat kombëtare dhe identitetin shqiptar,  për ta transmetuar në brezat që vijnë në tokën e huaj, sidomos te ata që lindin në USA, apo kanë ardhur në një moshë fare të re. Aktivitet kanë natyra të ndryshme. Komuniteti shqiptar i Hartfordit në Connecticut, ku unë jetoj, është një komunitet i mrekullueshëm, ashtu sikundër janë  gjithë komunitetet shqiptare kudo në USA. Shqiptarët janë ajo pjesë e emigracionit të vjetër e të ri shqiptar, që ngrohen me idenë e krenarinë e të qenit shqiptar; janë pjesëtarë të kulturuar e të emancipuar në vendet, ku ata jetojnë e punojnë, taksapagues të rregullt dhe respektues të ligjeve dhe zakoneve të këtyre vendeve. Unë tashmë u bënë 7 vjet që aderoj në Partinë Demokratike të mikut të shqiptarëve, Bill Klinton-apo të Barack Obamës. Qëllimi im që unë investoj si  anëtare e Partisë Demokratike të njeriut aq popullor në mes të shqiptarëve, Bill Klintonit, është për të ngritur zërin e komunitetit shqiptar të Hartfordit; për ta integruar sa më bukur atë në demokracinë amerikane; sigurisht duke pasur edhe një ndjenjë respekti e mirënjohje për Bill Klintonin, si një personalitet dhe burrë shteti, që i doli në mbrojtje popullit tim shqiptar të Kosovës. Që, për më tepër, i tregoi botës dhe Europës kristiane se si një kristian, mbron të drejtën e një populli të besimit mysliman, duke dalë hapur në mbrojtje të popullsisë myslimane të Ballkanit e duke ju kundërvënë edhe me gjuhën e luftës, makinës vrasëse serbe dhe kasapit Millosheviç.
Një aktivitet shumë i bukur, human  dhe shpirtëror që kam organizuar me gra – emigrante ekonomike nga Shqipëria këtu ku jetoj, është prerja e flokëve nga këto  gra dhe dhurimi i tyre, Qendrës Spitalore të Kancerit, Saint Francis Hospital, për gratë që vuajnë nga kanceri në gji. Ju e dini se, nga bioterapitë që kalojnë këto gra të sëmura, atyre iu bie floku. Nga ky aktivitet që mori vlerësime nga Departamenti për “HUMAN RELATIONSHIP”, në Hartford. Ishim 15 gra shqiptare. Aktiviteti i fundit që unë së bashku me vatranët veteranë  është festimi i 100 Vjetorit të Themelimit të Organizatës Pan Shqiptare Vatra, me pjesëmarrje të admirueshme e mbresëlënëse,  me ndjenjë atdhetadashurie, shqiptarie e patriotike të kouminitetit shqiptaro-amerikan në Hartford. Këtë aktivitet e pasqyrova në shtypin shqiptar dhe atë të gazetës lokale të Hartford-it , ku morrëm vlerësime të sinqerta e të admirueshme.

-Janë SHBA një vend i mirë për të jetuar?
Unë jam qytetare  shqiptaro – amerikane. Në një farë kuptimi, duhet t’ia kem zili edhe një bujkeshe devolli apo kukësi e cila njeh vetëm një mëmëdhe, e jo dy, siç kam unë- Shqipërinë time, por, tashmë, edhe Amerikën time. Unë i jam mirënjohëse deri në rrahjen e fundit të zemrës, bashkëkombasve të atdheut tim, që ndenjën në atdhe, që duruan varfërin, mjerimin, korrupsionin, egërsinë anadollake, klasën e përbindëshme politike, por…oh, nuk u larguan. Ata janë aty  në atdhe,  për të na e mbajtur zjarrin e shtëpisë  ndezur sa herë që vijmë ne nga tokat e huaja ku kemi ngritur foletë tona. Ne i kemi zemrat në Shqipëri, por rrojmë fizikisht dikund tjetër.

-Eshtë  e vërtetë shprehja …një vend është si një pikturë… sa më larg ta shohësh aq më mirë e dallon ,.. ( e kam fjalën në këtë rast edhe për Shqipërinë)?

-Amerikani ka një shprehje tejet simbolike;”East or Ëest –home is best” –që në shqip do e përktheja nuk ka si vendi tënd! Hajt, le të  them edhe unë ashtu . Por unë do të thoja se e dalloj po aq mirë Shqipërinë që sa shkel në Rinas. Unë kam shkruar një poezi për një lypës që erdhi të më mbante valixhen, njëherë në aeroportin e vetëm të Atdheut. Atij i ishte vrarë nëna dhe babai në Gërdecin e tmerrshëm…E ç’më duhet mua vështrimi i shqiponjës para kësaj drame që e përjetova vetë kur shkela në Rinas?Por gjithsesi Atdheu është mishi e gjaku im!!

- A keni mall për Korcën … , si do ta konsideronit qytetin tuaj? 

Sa herë vij në vëndlindje, Korca më duket më e bukur, malli për të më shtohet akoma më shumë, dua të prek me dorë, mendje e shpirt gjithcka që mban brenda zemra e saj, të eci e shkujdesur në sokakët me gurë dhe pastërtinë e tyre, ashtu si dikur kur hodha hapat e para, apo bëlbëzova për herë të parë emrin e vendlindjes sime, që më bën të ndjehem krenare, që me themelimin e saj është mbartëse e bukurisë natyrore dhe mondane, traditës, historisë, dijes, kulturës, dashurisë, njerëzve të shquar që kanë bërë e bëjnë historinë e saj. Dua të prek e shijoj aromën e blireve, të ndjej melodinë fëshfëritëse të gjetheve e përzjerë me melodinë e serenatave, të më puthë krahët, fytyrën , buzët, era e freskët e mëngjesit, ashtu sikundër “puth” shpatullat e Korcës sime mbështetur përjetësisht në malin e Moravës. Të prek e ndjej nga afër idealizmin e qytetarisë korcare për zhvillim, për ta pasuruar e zhvilluar Korcën në cdo aspekt. Cdo gjë që shoh, kudo që unë hedh sytë, shoh mendjet krijuese në forma të ndryshme; ndërtesa, libra, piktura, skulptura, monumente, lulishte me barin e blertë e aromën e luleve shumëngjyrëshe, qetësinë e qytetit, ecjen e njerzve me kohën e për kohën, ndërtesat antike qindravjecare mondane dhe historike, shtëpitë karakteristike, trashëgiminë kulturore, qytetare dhe intelektuale korcare, që në përfytyrimin tim janë si ato pikturat që kanë erdhur e të tjera presin të vijnë në jetë, piktura që komunikojnë mesazhe të thjeshtë e komplekse, një dialogim i së kaluarës, qartësi e së tashmes, udhë e së ardhmes, pa njohur moshë dhe flasin gjuhën e cdo kulture. Këto ndjenja të shpallura në forma të ndryshme janë shprehje e festës së jetës e përjetësisë. Ato mbartin në vetvete pasurimin me kulturë, art, bukuri, dinjitet dhe sigurojnë identitetin e qytetarisë korcare, sfidës, sepse ato kërkojnë kohë për të kuptuar dritën dhe bërë të njohur emrin e qytetit tim Korcës.

 -Cfarë do të donit që të ishte ndryshe në Korcë? 

Unë si bijë e lindur dhe e rritur në Korcë,  i besoj shumë qytetarisë dhe inteligjencës së shpirtit korcar, që gjithmonë më frymëzon mua dhe që është gjithmonë në ecje, gjithmonë në ndryshim, kontributi i saj është kompleks, i gjallëruar, sepse edhe vetë dashuria për vendlindjen vjen nëpërmjet promovimit të vlerave të kësaj qytetarie, ndikimit të zhvillimit, progresit e begatisë të qytetit, si premisa bazë për enticitetin e botës të artit,kulturës e dijes, që e pasurojnë të tashmen tonë mes të bukurës e të përditshmes njerëzore.

-Cilat janë planet tuaja krjuese për vitin 2012 ?

Planet e miaj krijuese janë të shumta. Kam shumë gjëra në dorëshkrim. Jam në përfundim të romanit “S’i them askujt”. Jam në proces të botimit të dy librave me publicistikë njëri me esse, opinione dhe kritik letrare, ndërsa tjetri është Vëllimin i dytë më INTERVISTA, në dy gjuhë anglisht dhe shqip, -po përkthej dhe një vëllim me poezi  dhe romanin tim  “Pafajsia e Evës”, në gjuhën angleze.Shpresoj që këto t’i realizoj për këtë vit.

-Si e shihni Shqipërinë  në 100 vjetorin e shtetit të saj ?

Shqipërinë në këtë 100 vjetor ashtu sikundër e mbajtën Noli e Konica, Ismail Bej Vlora patriotët e atdhetarët e Rilindjes kombëtare, pa dallim feje dhe ideje, pa paragjykime, militantizëm politik e influenca të dëmshme, se vetëm kështu shqiptarët do të unifikojnë vlerat e vërteta të kombit, traditat tona patriotike e atdhetare, idealizmin në realizimin dhe ëndrrën e të gjitha kohërave për një Shqipëri demokratike e drejtësi, të denjë për të qenë pjesë integruese e Europës.

- Si do ta përcaktonit iniciativën e AE –s”

Është një inisiativë tejet sensibilizuese,për shtrirjen e kësaj inisiative jashtë Shqipërisë dhe kjo për mua do të thotë shumë se përfundimisht atdheu po hedh sytë nga Diaspora,  po thyhet TABUJA  e përqëndrimit dhe publicitetit militant vetëm të emra të PËRVCËM e të PËRHERSHËM për dekada të tëra, -një punë e shkëlqyer qytetare,  intelektuale, atdhetare e shpirtërore,  në evidentimin e vlerave tona kombëtare dhe identitetit tonë shqiptar , duke admiruar këto vlera kudo në botë që përfaqësojnë denjësisht në tokën e huaj vlerat e kombit. Sinqerisht iu përgëzoj dhe ju falenderoj për ftesën,  më ofruat privilegjin për të shprehur edhe unë ndjenjat e mia shqiptare ndaj kombit dhe bashkëkombasve të mij. Suksese në këtë udhëtim të bukur të Albanian Exellence!

Luajmë bashkë, Greisa! - 

Flutura u përkul mbi kompjutër në studion e saj, duke i dhënë dorën e fundit librit “Foleja e gushëkuqes” Duke shkruar libra për fëmijë gjatë gjithë karrierës së saj, ajo ndjehej e freskët dhe e lumturuar, sikundër atëhere kur shkroi librin e parë fare. Greisa , mbesa e saj e vogël, ishte ulur në dysheme pranë gjyshes, e përkulur mbi një stol të vogël dhe po pikturonte.

Raimonda Moisiu
Flokët kaçurelë kafe të errët ia mbulonin sytë dhe herë pas here i largonte me kalemat që i mbante mes gishtave. Gjuhën e vockël e mbante fort mes buzëve. Flutura i hodhi vështrimin dhe qeshi. Greisa e ndjehu, ngriti sytë dhe i tha:
- Ç’ke nëna, pse po qesh?
Gjyshja i vuri pasqyrën e vogël që mbante pranë kompjuterit para fytyrës.
-Shiko si e ke ngjyrosur fytyrën, hundckën, faqkat, - i tha ajo dhe e puthi në ballë. Greisa i buzëqeshi dhe vazhdoi të pikturonte pemën me degët, halat e pishës, folenë e zogun duke ngrohur vezët në të. Gjyshes iu kujtua ajo ditë kur të dyja me të mbesën, të zëna përdore, dolën shtëtije buzë liqenit, deri lart në kodrën e gjerë, ku mbizotëronte qetësia, bukuria e thjeshtë e natyrës me pemët e larta si lisa, pisha, bliret, gështenjat dhe tek - tuk dallohej ndonjë shkëmb jo shumë i madh i murrmë. Sa herë vinin këtu sillnin me vete thërrime buke, biskota të thërrrmuara, letër dhe me degët e vogla të thata për tokë bënin aeroplanë ose zogj. Greisa ulej mbi shkëmbin më të ulët dhe që aty i lëshonte të fluturonin. Qeshte e gëzohej pa masë. Nuk harronte kurrë të merrte gjithashtu edhe kalemin blu dhe shkruante emrat e zogjve apo të aeroplanit në faqen e dukëshme të shkëmbit. Luanin kukamfshehti dhe kur vogëlushja e gjente gjyshen, qeshte me atë zërin lozonjar fëminor dhe nuk rreshte së duatrokituri doçkat e vogla topolake. Greisa sapo i kishte mbushur shtatë vjet dhe në shtator do të shkonte në klasën e dytë. Sa u gjendën në kodër, sytë e tyre zunë përtokë një fole zogu që kishte rënë nga pema. Greisa e mori në duart e saj dhe të dyja me gjyshen po shikonin në brendësi të saj. Ishin plot tri vezë të gushëkuqes, që kishin shpëtuar pa u thyer. Greisa u vërenjt në fytyrë dhe hodhi vështrimin lart në pemën më të afërt.
-Po nga cila pemë ka rënë, nëna? Nga cila degë, - pyeti vogëlushja me zërin e zvarritur, buzët paksa të mbledhura dhe sytë gati në lot.
Greisa këqyri me vëmendje e me sytë e lotuar të gjitha pemët rreth e përqark. Gjyshja mori mbesën në krahë që mbante akoma folenë e zogut, duke e qetësuar dhe i thënë se të dyja do ta gjejnë pemën e saj. Ato dëgjuan vajin trishtues të zogut. Gjyshes iu kujtua kur i kishte thënë një herë se gushëkuqja kur vajton, kërkon fëmijën e saj. Të dyja qëndronin në këmbë dhe Greisa vazhdonte të mbante folenë në dorë. Ajo nuk ndalonte së foluri duke e pyetur gjyshen:
- Kush e ka bërë mamin e gushëkuqes?
- Të gjithë zogjtë kanë mami, babi, gjyshe, motër, vëlla, si unë?
- Kush u jep atyre për të ngrënë? Kush ia ka vënë emrin gushëkuqe? Edhe unë e dua emrin gushëkuqe, nëna,- i tha gjyshes papritur.
Greisa iu lut gjyshes të ngjitej lart në pemë për të vendosur folenë në degën e trungut të pishës. Flutura i tha se ajo ishte e vogël dhe kishte frikë se mos binte nga pema e vritej. Ngritën kokën lart dhe panë gushëkuqen - mami, të fluturonte mbi kokat e tyre. Flutura porositi Greisën të mos lëvizte që aty dhe vetë po i ngjitej pemës. Duke mbajtur me kujdes në njërën dorë folenë dhe me tjetrën mbahej pas trungut, po ngjitej lart. Greisa nuk ia ndante sytë për asnjë cast. Për t’i dhënë kurajo gjyshes, duartrokiste:
- Nënaaa! Nënaaa!
Halat e pishës ishin disi të trasha dhe teksa ngjitej, e shponin. Por më e keqja ishte se dora iu bë me rrëshirë dhe i ngjitej pas trungut. Arriti deri afër majës dhe e vendosi folenë në trungun që lidhte dy degë të trasha. Kur zbriti poshtë e mbesa i buzëqeshte, duatrokiste fort hareshëm dhe tregonte me gisht për nga foleja.
- Shiko, shiko, nëna, mami i zogut është në fole,- i tha ajo duke ia marrë dorën të gjyshes e ia puthte. Flutura dhe Greisa qëndronin aty me sytë e ngulitur në pemë. Përmes halave të trasha të pishës, ato mundën të dallonin kokën e gushëkuqes. Ishte një mrekulli, dhuratë e stinës. Dhe, që prej asaj dite, gjyshja e Greisa vinin shpesh aty për të parë folenë e zogut. Nga vezët kishin dalë zogjtë. Ata kishin mësuar edhe të fluturonin. Një ditë tjetër ato erdhën përsëri dhe vunë re se të gjitha nuk ishin aty; mami dhe bebet. I panë në tokë poshtë pemës vetëm puplat e tyre dhe vezët e hapura. Foleja ishte ende aty lart në pemë… Greisa qau përsëri, por kësaj here ndryshe… Disa humbje në jetë duhet t’i marrim lehtësisht e më me qetësi se humbjet e tjera…
Gjyshja ditën tjetër erdhi përsëri me Greisën në kodër. Hipi përsëri deri lart për të marrë folenë e zogut. Pasi zbret nga pema, Greisa që vazhdimisht e duartrokiste, nuk ishte aty. Ktheu kokën gjithandej e tronditur, e shqetësuar, por vogëlushja nuk ishte askund. Filloi të thërriste fort emrin e saj: Greisaaaa! Greisaaaaaaa! Ndërkohë, Flutura dëgjon zërin e të birit: Mamaaaa, qetësohu, Mamaaa!
E ëma hapi sytë dhe u përmend.
Greisa nuk arriti të lindë e të luajë…..