Pak më shumë se 100 vite pas Luftës së I Botërore, një shkrimtar anglez dhe diplomat sjell në shqip romanin “Merimanga e Sarajevës”. Romani me sfond historik, shkruar nga Robert Wilton, në përkthimin e Diana Çulit, botuar nga Toena, tjerr fije pas fije rrjetën e merimangës dhe paskuintat në të cilat Lufta e Pare ndikoi në fatet e popujve të Ballkanit, në veçanti te shqiptarët. Një promovim libri i cili u kthye në një moment reflektimi për Shqipërinë, Kosovën dhe historinë e shqiptarëve.
“Roli i Shqipërisë në roman është diçka e rëndësishme për mua” tha autori Wilton. Ai ka dashur të tregojë identitetin ndryshe, jo të margjinalizuar, jo të izoluar, por në qendrën e rrjeteve ndërkombëtare, me një rol të plotë në historinë e Europës në atë periudhë.
Wilton, i cili me shqiptarët ka një marrëdhënie të gjatë në kohë, pasi ka shërbyer si misionar i OSBE në Kosovë dhe në Shqipëri, ua dedikon këtë libër shqiptarëve në shenjë mirënjohjeje për mikëpritjen dhe për shpresën se ata mund tu shpëtojnë trillimeve historike. “Doja me pa një kritikë për vlerat diplomatike në atë periudhë që nuk kishin më shumë veti se vlerat primitive. Kam një shpresë që shqiptarët “do të ikin” nga dënimet hisotrike” tha Robert Wilton.
Cili qe roli i agjenturave sekrete të Fuqive të Mëdha në këtë ngjarje, që çoi në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore? Ç’fat i priste agjentët që vepruan në Ballkan në këtë periudhë? Çfarë zbuluan ata në kancelaritë e kryeqyteteve të këtyre vendeve? Cilat qenë konfliktet, kush i nxiste dhe si krijoheshin opinionet për zhvillimet e ngjarjeve në këto territore në atë periudhë? Përmes historisë së tyre, autori do të na bëjë të përjetojmë një Shqipëri, Bosnjë, Serbi dhe Europë në prag të Luftës së Parë Botërore. Këto dhe paskuintat e “Merimanga e Sarajevës” trajtohen në librin e cilësuar nga “The Times” si “një libër spiunazhi i thellë, i shkruar bukur dhe me elegance.”
