Nga Flori Bruqi
Fatos Kongoli lindi në vitin 1944. Ai njihet si një nga fitgurat kryesore dhe përfaqsuese të letërsisë bashkëkohore shqiptare.
Kongoli, lindi në Elbasan dhe ka studiuar matematikë në Kinë. Pjesën më të madhe të jetës së tij ja përkushtoi matematikës, ndërsa në vitet 90të, pas-diktaturës, ai filloi t'i prezantohej publikut duke shprehur dhe talentin e tij tregues. Më pas ka punuar për një kohë të gjatë si gazetar dhe redaktor në Shtëpinë Botuese "Naim Frashëri".
Novela e tij e parë, titulluar “I Humburi” (Tiranë, 1992) përshkruan ngjarjet e Marsit 1991, kur gati 10,000 refugjatë shqiptarë ju drejtuan brigjeve detare për tju larguar Shqipërisë së asaj kohe. Personazhi kryesor, Thesar Lumi ose I Humburi, përfaqson gjithë të humburit e tjerë të cilët hedhin sytë drejt horizonitit me njohurinë e plotë se “Egzistenca ‘e tyre’ është një egzistencë mediokre, e cila i ka rrënjët tek asgjëja e që nuk shkon gjëkundi”. Lumi, pasi provon të largohet nga Shqipëria (si gjithë të tjerët), momentin e fundit ndryshon mëndjen dhe kthehet sërisht në shtëpi. “U ktheva në lagjen time në mbrëmje. Asnjë nuk më pa të ikja dhe asnjeri nuk më pa kur u ktheva.”
E përditshmja spanjolle "El Pais" e ka cilësuar botimin më të ri në gjuhën spanjolle, të shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli, si një dëshmi e shoqërisë shqiptare në tranzicion. Në faqet e saj e përditshmja "El Pais" i bën një rezyme librit të shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli.
- "Bolero në vilën e Pleqve", e shkrimtarit Fatos Kongoli, vetëm pak ditë më parë iu prezantua lexuesit spanjoll. Libri është sjellë në spanjisht nga përkthyesi Ramon Sanchez Lizarralde.
E përditshmja spanjolle "El Pais" e ka cilësuar botimin më të ri në gjuhën spanjolle, të shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli, si një dëshmi e shoqërisë shqiptare në tranzicion. Në faqet e saj e përditshmja "El Pais" i bën një rezyme librit të shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli.
"Një nga gjërat që ka habitur njerëzit e Europës Lindore, kur ra Muri i Berlinit, ishte se komunistët kishin pasur të drejtë kur parashikonin të ardhmen. Ata patën parashikuar se kapitalizmi do të jetë i vështirë, do të sillte luftëra 'budallaqe', rendi i ri do të tregohej i pamëshirshëm ndaj të dobëtit dhe vetëm i forti do të mund të mbijetonte dhe se një racë e re hajdutësh e vrasësish do të kapnin vendin, duke u pasuruar e duke lënë në mjerim pjesën e dobët…të gjitha këto 'profeci' u bënë më së shumti realitet në këto vende, dhe kjo ishte vërtet e tmerrshme. Ka qenë pikërisht kjo qasje që ka tërhequr lexuesin, thuajse në të gjitha romanet e shkrimtarit shqiptar Fatos Kongoli. "Bolero në vilën e pleqve" është një dëshmi e një shoqërie të martirizuar, nga përmbushja e disa prej këtyre profecive, rrëfyer përmes situatave të protagonistëve, që autori i sjell më shumë si vëzhgues të vendosur në periferi të ngjarjeve", shkruan kritiku Ignacio Vidal Folch, në faqet e së përditshmes spanjolle.
Sipas tij, shkrimtari Fatos Kongoli vjen më i sigurt si shkrimtar në këtë rrëfim, duke mos u bërë pjesë e ngjarjeve, ai thjesht flet dhe tregon ato që sheh. "Personazhet e tij janë pjesë prezente e një shoqërie jofunksionale në tranzicion, e pasigurtë, shtuar kësaj dhe elementët e intrigës dhe një doze ekzotizmi degradues-që për disa prej tyre, autori nuk është përgjegjës: ai thjesht flet e rrëfen ato që sheh".
Sipas "El Pais", pikërisht me këto ndërthurje, shkrimtari shqiptar ka arritur të jetë pjesë e katalogëve të botuesve më të shquar në Europën Perëndimore. Në Spanjë janë botuar tre romane të shkrimtarit Kongoli: "Jeta në kuti shkrepëse", që është historia e një gazetari mediokër, tashmë në pension, që qëndron i mbyllur në shtëpinë e tij me shishen e uiskit që e shoqëron gjithmonë dhe si padashur vret një vajzë cigane. "Lëkura e qenit", një tjetër libër i tij, i përkthyer në Spanjë, është historia e një skenaristi i cili pasi mbetet i ve dhe fillon të fantazojë për gratë e tjera, teksa pret në 2 të natës në radhën e qumështit, duke parë zonjat e duke menduar se cila prej tyre ka bërë dashuri para se të vijë në radhë të qumështit. Njohjen me zonjën dhe takimet në kinema, duke fërkuar bërrylat e pastaj duke dëgjuar rrëfimet e saj për të shoqin që ishte në burg qysh prej tre vitesh, e që kishte tre vjet pa bërë dashuri. Tregon mendimet që i vinin kur shihte Lorin, shoqen e vajzës së tij dhe e quante veten "Lëkurë Qeni". E së fundmi, vjen dhe libri i tretë "Bolero në vilën e pleqve", që është historia e sjellë përmes rrëfimit të infermieres që zbulon misteret e saj, dramat e personazheve, me ndërlikimet, dëshirat e fshehura, në një mjedis shpesh të egër, të pamëshirshëm, ku femra është më e pambrojtura.
-------------
Lekura e qenit I
Ti more persiper te behesh prifti im. Keshtu qofte! Po pranoj te rrefehem ne shtepine tende si ne nje tempull.
Rrefimi im me shume do te jete nje histori, nga ato qe njerezit nuk kan me asnje deshire per ti degjuar, u prishin humorin. Me pyete per medalionin dhe mua me duhet te them se ai ka nje histori. Me kete nuk dua te te prish humorin.
Medaljoni i perkiste nenes sime. Ajo vete e kishte trasheguar prej nenes se saj dhe sot asnjera, as tjetra nuk jane me. Ketu nuk ka ndonje gje te vecante, qe te ngjalle interes. Interes nuk ngjallin as vdekja e babait te nenes sime, as ajo e tim eti. Njerezit nuk e cajne me koken. Te gjithe vrapojne si te cmendur, shumica nuk e dine per se dhe per ku, mjafton te vrapojne, te mos mbeten prapa, po mbete prapa je i humbur, kurrkush nuk merakoset per ty, edhe sikur te shohin se po te shqyejne egersirat ne mes te dites, besnike ndaj asaj shprehjes se vjeter sipas se ciles “delen qe ndahet nga tufa e ha ujku”.
Une kam qene gjithe jeten nje dele e ndare nga tufa. Historia e ketij medalioni eshte ajo e deles se ndare perjestesisht nga tufa. Nuk me kujtohet kur e ne c’rrethana ma ka treguar nena per here te pare kete medalion. Me kujtohet vetem nje gje: atehere ne ishim banore te Viles se Shtrigave.
Ne te vertete ajo nuk ishte ndonje vile. Ishte nje ngrehine e vjeter trekateshe me tulla te kuqe, e pasuvatuar, me nje cati tjegullash. As banoret e saj nuk ishin shtrigane apo shtriga. Ishin ca gjallesa te rraces njerezore, por atyre qe i shihnin nga jashte ata u ngjallnin friken e vdekjes. Me kete shpjegohej edhe emri Vila e Shtrigave. Nuk dihej kush e kishte quajtur keshtu, te jashtmit, qe e shihnin nga larg oa gucuar t’i afroheshin., te thuash se ishte nje koloni leprozesh, apo banoret e saj. Qarkullonte dhe nje variant i trete: ky emer, i pranuar nga te dyja palet, ne nje fare menyre qe rrenjosur qyshse dikujt atje, s’dihej se si, i kishte mberritur nje leter ku poshte adresesh, me shkronja te dukshme shenohej, Vila e Shtrigave.
Meqe ra fjala, per sa kohe qendrova ne ate bote te perjashtuar, une nuk mora ndonje leter. Ne fillim sepse nuk dija te shkruaja, pra as dergoja, as merrja letra. Kur mesova te shkruaja, nuk kisha kujt t’i shkruaja. Nena, perkundrazi, ulej dhe shkruante letra. Me shumice. Jo mikeshave, as te afermve. Mikeshat dhe te afermit e kishin braktisur. Letrat e saj i drjetoheshin tim eti, e ky ndodhej ne burg. Une nuk e mbaj mend tim ate. Kur e futen ne burg tim ate kam qene shume e vogel dhe fytyren ia njoh vetem nga fotografite. Me te rralle nena merrte prej tij ndonje pergjigje. Sa here merrte pergjigje, ajo qante. Pastaj ulej ne tryeze dhe shkruante.
Letren e pare nga Vila e Shtrigave nena ia shkruajti tim eti me te mberritur atje. Kjo ndodhi nje pasdite ndaj te ngrysur, pas nje udhetimi ne karrocerine e nje kamioni, ku ishin ngarkuar plackat tona. Nena me kishte thene se do te shkonim per te banuar per ca kohe ne nje qytet tjeter dhe, kur mberritem, e derrmuar nga lodhja, nuk pashe as qytet, as dicka te ngjajshme me qytetin. Makina kishte ndaluar para nje ngrehine rreze nje kodre te zhveshur, perreth nuk kishte as shtepia as dyqane. Tutje ne muzg, shquheshin nje varg pallatesh. Disa te lene pergjysem, disa te braktisur qysh ne themele e ndonje pothuajse i perfunduar por pa dritare, e te gjitha dukeshin si skelete kafshesh te ngordhura. Me vone mesova se atje kishin dashur te ndertonin nje qytet por s’kishin mundur te benin gje tjeter pervec asaj ngrehine te zymte para se cilesh gjendeshim ne.
Me te shkarkuar plackat makina u largua dhe nje cope here te dyja me nenen mbetem me kembe pa ditur c’te benim. Ne katin e siperm te ngrehines levizi nje kanat, dikush nxorri koken ne dritare dhe, njekohesish me kete, para nesh u shfaq nje burre trupmbadh, si te kishte mbire nga dheu. Prita te me pyeste per emrin. Te gjithe burrat qe flisnin me nenen ne pranine time, para se t’i drejtoheshin asaj, me pyesnin si quhesha dhe une kisha nje kenaqesi te lige t’i perbuzja, pa denjuar t’u pergjigjesha, e nena me qortonte, nuk ishte sjellje e edukuar te mos u pergjigjeshe te rriturve kur te drejtonin ndonje pyetje. Burri trupmadh nuk me drejtoi ndonje pyetje. As nuk m’i hodhi syte fare. Me pas Sergei me tha se banoret e viles e quanin Cerber. Sergei me shpjegoi se Cerber ishte emri i nje qeni te frikshem. Se cfare ishte vertet une e mesova vite me vone. Ate mbremje une nuk e njihja Sergein, nuk e kisha degjuar as fjalen Cerber. Por kur burri trupmadh u shfaq befas, une ngriva. Sot do te thosha u hipnotizova. Si nje mi para syve te gjarperit. Ai nuk na pyeti kush ishim, as cfare kerkonim. Ai e priste mberritjen tone. Nxorri nga zhpi nje celes dhe prane nesh u afruan dy burra te tjere, ata qe kishin shkarkuar makinen. Do t’ju ndihmojne te ngjisni plackat larti, tha Cerberi duke i zgjatur celesin nenes. Ne katin e trete. Formalitetet i bejme neser. Sic me tha Sergei, kjo miresjellje i kishte habitur te gjithe. Te Vila e Shtrigave nje priviliegj te tille nuk e kishte gezuar kurrkush.
Cerberi qendori me ne derisa dy te tjeret ngjiten lart dhe karrigen e fundit. Asnje nga banoret e ngrehines, pervec atij qe nxorri koken ne dritare, nuk u be i gjalle. Kur u ngjit lart dhe karrigia e fundit, ishte errur plotesisht. Cerberi u largua duke i kujtuar nenes shprehjen “Formalitetet i bejme neser”. Ajo po me mbante per dore dhe une ndjeva dridhjen e dores se saj. Pastaj, ne dhome, midis rremujes se plackave, mua me erdhi per te qare. Nuk e di perse: nga dridhja e dores se nenes kur Cerberi i kishte thene shprehjen lidhur me formalitetet, nga era e rende qe vinte ne ate dhome me mure te piste, nga buburrecat qe vertiteshin ne dysheme pa u shqetesuar prej nesh, apo nga ndricimi i vdekur i nje llambe elektrike ne tavan. Dicka e turbullt me bente te mendoja se gjithcka po ndodhte me mua dhe me nenen lidhej me tim ate. Ai ishte ne burg dhe ne burg mbylleshin njerezit e keqinj, por im ate nuk ishte njeri i keq. Kur syte zune te me mjergulloheshin, nena ishte ulur prane tryezes ne mes te dhomes dhe po shkruante nen ndricimin e vdekur te llambes. Mendova se po i shkruante babait.
Nena i shkroi tim eti disa letra radhazi por ai nuk iu pergjigj. Pergjigja e pare e tij erdhi pas gjashte muajsh. Ne kete pikepamje, periudhen e qendrimit tim te Vila e Shtrigave une e mas me intervalet e pergjigjeve te tim eti ndaj letrave te nenes. Sic me del tani, morise se letrave te saj, ai i pergjigjej dy here ne vit. Une nuk e dija se nena i ruante pergjigjet e tij. Qe i ruante, e zbulova kur ajo nuk ishte me. I gjeta ne nje kuti, gjithsej shtate cope, te lidhura me fjongo. Nderkaq kisha mesuar te lexoja dhe sigurisht, sapo i gjeta, i lexova. Jane ca letra te shkurtera, te mbyllura ne te njejtin tip zarfi, te shkruara me laps kopjativ, te gjitha me njolla ngjyre vjollce, cka le te kuptosh se, kur i ka lexuar, nan ka qare.
Atyre letrave u jam kthyer shpesh. I di gati permendesh. Mund te them se eshte e njejta leter, te njejtat fjale, i njejti mendim i perseritur oer vite me rradhe dhe ne fund vret mendjen te gjesh se cili ka qene qellimi i tyre, perse jane shkruar ne ate menyre, me nje dykuptimesi mizore, pas intervalash te gjata heshtjeje po aq mizore. Qe im ate duhet ta kete dashur si i cmendur nenen time, kjo kuptohet. Megjithate ai bere cmos per ta fshehe. Dhe nuk i shkruan asgje per veten. Nga ato letra te shkurteranuk merr vesh asgje per jeten e tij ne burg, asnje hollesi sado te vogel, mua nuk me ze ne goje gjekundi, sikur te mos ekzistoja, per Vilen e Shtrigave nuk ben asnje pyetje. Perkundrazi, nentekstet e hidhura jane vazhdimisht te pranishme, te thuash se ka patur nje qellim te vetem: ta bente nenen te vuante. Nese ky ka qene vertet qellimi i tij, ia ka arritur.
Une kisha nje menyre timen per te shpjeguar vuajtjen e nenes. Sipas meje shkaktare te vuajtjes se perheshme te saj ishin meshkujt. Kur nena mori pergjigjen e pare prej tim eti, per mua kishte kaluar nje shekull dhe si bujtese ne Vilen e Shtrigave kisha fituar nje fituar nje pervoje po aq te gjate, shekullore. Fale asaj pervoje, ne pikepamje teorike, per mua nuk kishte me asnje te fshehte lidhur me deshirat qe e benin nje burre ti afrohej nje gruaje. Pra, per mua nuk kishte me asnje te fshehte lidhur me deshirat qe i shtynin burrat ti afroheshin nenes sime dhe c’kerkonin prej saj. Ato kohe, te gjithe meshkujt e botes une i fusja ne kategorine e cerbereve. Perjashtim benin vetem dy prej tyre, te cilet nena i pranonte per ndonje vizite ne shtepi, nese mund te quhet e tille dhoma jone ne Vilen e Shtrigave.
I pari ishte Sokrati i Rrjedhur. Ky qe nje burre plak, i thate, pak i kerrusur, fliste me ze te ulet, banori me i lashte i Viles, i vetmi qe vazhdonte te ndodhej atje qysh prej themelimit te saj. Ate kishin filluar ta therrisnin prej kohesh me emrin e filozofit te lashte dhe prej kohes askush nuk e mbante mend emrin e tij te vertete. Disa talleshin, thoshin se nuk e mbante mend as ai vete, per kete e quanin Sokrati i Rrjedhur. Sokrati, qe nenes nuk i dukej aspak i rrjedhur, cdo mengjes shkonte bashke me tjeret ne nje ferma nja pese kilometra me tutje, tokat e se ciles kufizoheshin nga nje kenete. Shumica e banoreve te rritur te Viles punonin ne arat prane kenetes. Nena ime, ndyshe nga shumica, punonte ne stallat e lopeve, larg kenetes. Shkollat ku ndodheshin femijet e fermes, ku zura te shkoja dhe une, ndodhej edhe me larg, prane ca zyrave perdhese dhe nje ndertese njekateshe, se ciles ia kishin friken te gjithe: strofulla e Cerberit. Me kohe zuri te flitej se nenen time e shihnin te hynte e te dilte atje. Kjo perkoi me ndryshimin e vendit te saj te punes, nga sallat e lopeve, pastruese ne zyrat e fermes. Kur nena mori letren e pare prej tim eti, ajo punonte ende ne stallat e lopeve dhe fjalet sipas se cilave shihej te hynte e te dilte ne strofullen e Cerberit nuk kishin mberritur ne veshin tim. Por une thashe se ajo pranonte per ndonje vizite ne shtepi vetem dy meshkuj. Pas Sokratit te Rrjedhur, mashkulli i dyte ishte Sergei.
Sergein e njoha te nesermen e mberritjes te Vila e Shtrigave. Kur hapa syte, nena po rrinte prane tryezes, te thuash se tere naten kishte qendruar aty, duke i shkruajtur leter babait. Zbehtesia e fytyres se saj me beri t’i bindesha pa fjale per cdo gje. Me kerkoi te ngrihesha dhe une u ngrita. Me kerkoi ta ndiqja nga pas dhe une e ndoqa ne nje kthine ngjitur me dhomen. Ajo me tha te lahesha, vete qendroi jashte: atje nuk mund te futeshin dy vete. Era e qelbur qe clirohej nga banja alla turka m’i ngriti zorret ne gryke por une nuk doja ta merzisja nenen me naze. Sapunisa duart, sapunisa fytyren, u lave dhe gjithnje pa fjale pranova qe ajo te me fshinte me peshqir. Pastaj u ula ne tryeze, ajo me vuri perpara nje pjate ku qene vendosur dy feta buke te lyera me recel dhe megjithese, perseri nuk me hahej, zura te pertypesha derisa i mbarova te dyja fetat. Atehere ajo me tha te mos merzitesha. Sot do te me linte vetem, kishte ca pune per te kryer, po te doja me vone, mund te dilja jashte sa per te marre pak ajer, por ne asnje menyre te mos largohesha. Kur te kthehej, te dyja bashke do te rregullonim dhomen, sendet tona vazhdonin te ishin rremuje, mbi te gjitha me premtoi se do te perpiqej te gjente nje ilac per te zhdukur ato buburrecat e zeza te neveritshme.
Sergein ma zune syte nga dritarja nja nje ore pasi nena kishte humbur ne nje rruge qerresh ne fushetiren qe shtrihej tutje. Ai po luante me dy breshka. Deri ate dite une nuk kisha pare breshke te gjalle. Sergei me shpjegoi se sapo i kishte kapur ne nje ferre duke bere dashuri. Ai me pyeti ne me kishte qelluar te shija si benin dashuri breshkat dhe une ju pergjigja jo, nuk kisha parevdhe iu luta te me lejonte ti prekja me dore. Ai me lejoi, por me kujdes, me tha, po ta marresh ne dora breshka trembet, i shpeton shurra dhe shurra e breshkes eshte e bardhe, te ben pis dhe mban ere te keqe. Si tha keshtu ai me beri nje pyetje te papritur. Ai pyeti perse na kishin sjelle ketu dhe une u hutova. Nuk e di, i thashe, por ndoshta per shkak te babait, babai im ndodhet ne burg e kjo duhet te jete nje gje shume e keqe. Ndersa une, tha Sergei, ndodhem ketu prej nenes, nena ime eshte ruse dhe ne, dua te them babane dhe Romeon, vellane tim te madh, na sollen ketu pak koha pasi ate e futen ne burg, kur une isha shume i vogel, s’kisha filluar te shkoja ne shkolle ende. Tani hyj ne klase te katert, por emri me prish pune. Me quajne Sergei. Djemte me largohen per shkak te emrit e gati pernate i lutem babait te ma ndryshoje, te gjithe me quajne djali i spiunes sovjetike. Mua me quajne Lori, i shpjegova, sivjet futem ne klase te pare. Sa per emrin nuk e di, eshte shqiptar spo sovjetik.
Nuk ishte sovjetik, ma shpejgoi nena ate mbremje. Mesova dhe dicka qe nuk e dija. Emri im ishte shkurtim i emrit te nenes. Kishte qene deshira e tim eti te me quanin me shkurtimin e emrit te nenes. Te gjitha keto desha t’ia tregoja te nesermen Sergeit. Te nesermen une kreva te njejtat veprime mengjesore, i hengra te dyja fetat e bukes me recel, qendrova ne dritare derisa nena humbi ne rrugen e qerreve ne fushetire dhe prita qe poshte te shfaqej Sergei me breshkat. Ai u shfaq por pa breshkat. Ne vend te tyre kishte nje kuti te vogel prej kartoni, e brenda kutise, dy zhuzhage. Kur une zbrita poshte, ai sapo kishte lidhur ne kemben e njerit prej tyre nje fije peri. Desha ta pyesja se ku i kishte gjetur ata zhuzhake. Nuk e pyeta. Pata frike se mos thoshte se i kishte kapur duke bere dashuri. Mos me pyeste nese kisha pare ndonjehere zhuzhake duke bere dashuri. Dhe kesaj rradhe, per te mos u trguar e paditur do ta genjeja, do ti thosha po, ndonese e verteta ishte ndryshe, deri ate dite une nuk kisha pare zhuzhake as duke bere, as duke mos bere dashuri. Ne vend te kesaj iu luta prapa te me lejonte t’i prekja me dore. Sokrati i Rrjedhur mberriti prane nesh kur Sergei me lejoji te zhuzhakun e lidhur, e ai hapi krahet, deshi te fluturonte, dhe vertet fluturoi, por nuk shkoi larg, Sergei e mbante ne anen tjeter te fillit. Sokrati i Rrjedhur e perfshiu me nje veshtrim te eger. Iu afrua, ai rrembeu fillin nga dora, nje cope here u mor me zgjidhjen e peritne kemben e zhuzhakut e meqe nuk po e zgjidhte dot, m’u drejtua mua: zgjidhe, me urdehroi me nje ze qe nuk linte shteg per kundershtim, dhe une bera sic me tha, e zgjidha, e zhuzhaku fluturoi, u zhduk tutje, sic u zhduk dhe tjetri sapo plaku e vuri ne pellemben e dores dhe i fryu. Pastaj na tundi gishtin qortueshem, na ktheu krahet u largua dhe une mbeta e shtangur, nuk e kuptova perse ma tundi gishtin pikerisht mua.
E ndjej dhe sot e kesaj dite veshtrimin e tij. Si nje qortim nga nje bote e vdekur. Zakonisht ai vinte ne shtepine tone mbremjeve. Ne e kuptonim nga menyra e trokitjes, tri goditje te lehta. Une ngutesha te shkoja te hapja deren dhe ne kuadrat shfaqej fytyra e tij me nje mjekerr te thinjur e te parruar. Nena i nxirrte raki ne nje gote kristali. Ai pinte ngadale, nuk e kalonte kurre nje gote. Mua me dukej se me shume i kenaqej gotes se kristalte, qe e mbante dhe e rrotullonte neper duar, si nje relike te nje jete te dikurshme, sesa rakise. Ai nuk i nderpreu vizitat dhe kur nenen e braktisen te gjithe, sidomos grate e Viles, me te cilat hynte e dilte ndonjehere. Nenen e merzisnin bisedat, ajo pelqente te rrinte mbyllur ne dhome. Dhe pinte. Ne raste te tilla kushdo te trokiste, ne nuk e hapnim deren. Nuk e di nga e moren vesh grate e Viles qe ajo pinte, megjithate vazhdonin t’i benin vizite, sic u shkonte dhe ajo. Ate e bojkotuan kur u hap fjala se po shihej te hynte e te dilte te strofulla e Cerberit, por kjo ndodhi me vone, kur une shkoja ne shkolle. E ketu eshte vendi te pohoj mekatin me te madh te jetes sime, ato kohe une e urreja nenen. Tani me del gjumi naten, nje makth me shtrengon per fyti: me duket sikur bej pjese dhe une ne turmen qe e coi ate drejt vdekjes.
Perpiqem shpesh t’i gjej nje shpjegim urrejtjes sime te athershme. Mirepo spiralja e arsyetimit me fut ne nje rruge pa krye. Gjithcka duhet te kete nisur kur une kuptova se gjerat e kesaj bote nk po me benin me pershtypje dhe kete e lidhe me nje mbremje te nxehte. Nena nuk gjeti dot kurre nje ilac per buburrecat, ato vazhdonin te vertiteshin neper dhome sovrane. Nen driten e vdekur te llambes elektrike nena rrinte ne kembe ne mes te dhomes, me nje vrastare ne dore, pergjonte buburrecat, sapo shfaqej ndonje i sulej, e vriste, qellonte qe nuk e vriste. Edhe po te vriste ndonje, ato nuk zhdukeshin, dilnin nga rrezat si nje kaloresi e zeze dhe ajo nevrikosej, sidomos me mua. Prej kohesh une nuk e ndihmoja me ne luften kunder buburrecave. Ata nuk me shqetesonin, ishin banore te asaj dhome po aq sa ne dhe ne nuk ndryshonim shume nga buburrecat. Pikesrisht ate mbremje te nxehte, kur nena ishte bere nervoze nga buburrecat, po ndoshta me shuma nga une, ne dere u ndien trokitjet e Sokratit te Rrjedhur. Vrapova te hapja deren. Nena e nderpreu betejen, e ftoi te sapo ardhurin te ulej dhe i nxorri raki me goten e kristalte.
S’mund te them nese Sokrati i Rrjedhur ia tregoi nenes fundin e babait te saj ate mbremje. Mundet t’ia kishte treguar me pare, mundet t’ia kete treguar me vone, nje mbremje tjeter. Por mua me kujtohet qarte se ndodhi ne nje mbremje te nxehte pavaresisht se kur, qe nje histori te cilen nenen e beri te qante, mua me la indiferente, ndonese fjala ishte per gjyshin tim. Se kush ishte gjyshi im nga nena e kuptova me vone. Hija e tij me ka ndjekur nga pas qysh nga ajo mbremje e nxehte e femijerise ne Vilen e Shtrigave, kur nga goja e Sokratit te Rrjedhur mesova fundin e tij. Nena nuk me kishte folur kurre per te. Deri atehere une njihja gjyshen nga babai, por ajo ndodhej larg, ne qytetin M. Ne nuk mund te shkonim tek ajo, as ajo nuk mund te vinte te ne. Sa per gjyshin dhe gjyshen nga nena, ata kishin vdekur, vetem kaq dija. Dhe u habita kur nga goja e Sokratit te Rrjedhur degjova gjyshi im nuk paskej vdekur.
Po rrija shtrire ne kanape. Nuk e kisha mendjen fort te biseda e tyre, ja ngaqe nxehtesia mbytese e mbremjes nuk me lejonte te perqendrohesha, ja ngaqe me terhiqnin me shume buburrecat. Ato shfaqeshin ne qoshet e erreta, ne fillim te druajtura, tere vigjilence. Pastaj u dilte frika, nuk u kanosej ndonje rrezik, e shihnin, dhe vraponin tere hare nga nje qoshe e dhomes ne tjetren, dhe une prishja me kureshtje nese do te ciftezoheshin, me kishte rastisur te shihja buburreca te ciftezuara, duke bere dashuri, do te thoshte Sergei. Me ne fund syte me zune dy prej tyre prane njeri tjetrit, te palevizshem, si te ngrodhur dhe ate cast Sokrati i rrjedhur tha dicka qe me terhoqi vemendjen. Ai tha se gjyshin tim e kishin vrare me urdher te Hadit. Nuk e di, me beri shume pershtypje me shume pershtypje fakti qe gjyshin e kishin vrare, apo emri Had, i shqiptuar prej vizitorit neper dhembe, me ze te ulet. Pa i shqitur syte nga buburrecat, ia vura veshin bisedes. Une kam qene deshmitar i krimit, vazhdoi Sokrati i Rrjedhur, isha i shtruar ne spitalin e burgut ne te njejten kohe me te. Kurohej nga veshkat por betohem se gjendja e tij nuk kishte arritur piken e fundit. Ate e vrane me nje injeksion, e ai u perpelit pa i ardhur ne ndihme askush, asnje mjek nuk u gjend ta shihte kur perpelitej ne agonine e vuajtjeve derisa dha shpirt dhe u hap fjala se kishte vdekur nga nje krize azotemie. Genjeshtra! Hadi nuk mund te flinte i qete pa e pare ate te vdekur. Ai vagabond keshtu i zhduku te gjithe, njeri pas tjetrit, sic me mban dhe mua te mbyllur ne kete humbetire ku me eshte harruar dhe emri. Tet eti se paku i ka mbetur emri.
Duket nena nuk u ngushellua qe babait te saj i kishte mbetur emri. Ate e mbyti denesa. Ajo tha se dicka te tille e kishte degjuar, por jo nga deshmitare okulare. Ajo shtoi se ato kohe kishte qene e vogel. Ja, verejti duke shikuar nga une, sa Lori, dhe ndodhesha ne te njejtat rrethana si tani, ne nje grope midis dy malesh. Kur nena veshtroi nga une pata nje ngasje te ngrihesha. Te shkoja tek ajo, t’i thosha se me vinte keq per te gjitha. Per gjyshin qe e kishin vrare ne spitalin e burgut. Per ate vete qe ne moshen time kishte jetuar ne nje grope mes dy malesh. Ta pyesja nese ajo se paku e kishte njohur te atin para se ta vrisnin. Une per vete nuk e mbaja mend tim ate, fytyren ia njihja vetem nga fotografite dhe, sidoqofte, ajo nuk duhej te qante tani, sic nuk po me vinte per te qare mua, ndonese im ate ndodhej ne burg dhe kisha afersisht te njejtat arsye per te qare. Nuk leviza. Syte me vajten te buburrecat, ato nderkaq ishin ciftezuar dhe mendja ime u shperqendrua. Buburrecat ciftezoheshin si breshkat. Si buajt. Nje dite kisha vajtur me Sergein nga keneta te gjenim fole me veze rosash te egra dhe ne vend te tyre zbuluam dy buaj te ciftezuar. Bualli ishte trupmadh, buallica trupvogel. Une u tmerrova nga pamja qe mu shfaq para syve. M’u duk sikur bualli i ngritur mbi dy kembet e prapme dhe dy te perparmet mbi trupin e buallicesi me ca levizje te shemtuara dhe koken qe mezi e mbante perpjete, do ta shtypte nen vete buallicen. Do ta zhyste ne kenete. Mirepo buallica nuk bente asnje perpjekje per te shpetuar, ajo rrinte pa levizur, e lejonte buallin te bente c’te donte, ndersa Sergei kenaqej duke i veshtruar, dhe zuri te leshonte ca klithma. Pata frike se ne ate dalldi ai do te bente me mua ate qe po bente bualli me buallicen. E trembur ua mbatha, u ktheva ne shtepi me nje fryme duke vrapuar neper fushetire, me pamjen e buajve qe nuk me shqitej dhe friken e paprovuar ndonjehere nga dalldia e Sergeit.
Lekura e qenit II
Nje ngacmim i fundit per te marre pjese ne biseden e te rriturve me erdhi nga emri Had. Desha ta pyesja njerin prej tyre, nenen ose Sokratin e Rrjedhur, se kush ishte Hadi. Por edhe nga kjo hoqa dore. Ne nje fare menyre i dhashe pergjigje vete. Duhej te ishte nje qenie pak a shume e ngjajshme me Cerberin. Sa here qellonte te kryqezohesha me te ne qendren plot lluce e bajga te fermes, kur shkoja ose dilja nga shkolla, me kujtohej dridhja e dores se nenes mbremjen e mberritjes sone ne Vilen e Shtrigave dhe me pershkonin te rrenqethura. Une ende nuk e dija se ashtu sic nuk e zinte gjumi Hadin pa e pare te vdekur gjyshin, ashtu nuk e zinte gjumi edhe Cerberin pa e cuar drejt vdekjes nenen. Shpesh me duket sikur Cerberi jane pamje te ndryshme, ne kohe dhe vende te ndryshme, te te njejtit person.
Rrokullima e nenes nisi pak me vone. Ajo perkon me mberritjen e letres se katert apo te peste te tim eti, kur mua zune te me binin ne sy disa ndryshime ne sjelljet e saj. Cdo dite une nisesha per ne shkolle me nenen. Si ecnim nja nje ore neper rrugen e qerreve, ajo kthehej nga stallat, une vazhdoja me tej, deri ne shkolle. Nje dite u gdhiva e semure, me merreshin mendte e me vinte per te vjelle. Kjo do te thoshte se nena s’do te me lejonte te shkoja ne shkolle. Ne raste te tilla rrija prane ditares me ore te tera. Ishte shume interesante. Nganjehere shfaqeshin banoret e Viles se Shtrigave, te cilet i njihja te gjithe dhe te gjitheve ua dija historine. Fjala vjen, babai i Sergeit. Ky ishte nje burre shtatlarte, me ca nofulla te kercyera, ish-oficer. Tani punonte arave dhe, sic thuhej bente dashuri me nje grua nga fshati. Kesaj i kishte vdekur burri dhe ishte shemtire. Dija dhe plot histori te tjera te mesuara kur nenes i vinin per vizita grate. Por ne syte e mi me enigmatiket mbeteshin banoret perballe nesh: nje grua qe nuk dilte kurre ne pune se bashku me femijet e saj, nje djale e nje vajze, te dy te rritur. Ndonese banonin perballe nesh, i shihja rralle. Sipas grave, kjo ishte familja e nje personi te fuqishem te denuar me burg dhe e shoqja mbahej rende, nuk denjonte te ulej ne rangun e te tjereve. Me tej, ato shtonin dicka te pabesueshme: djali bente dashuri me te motren. E thoshin nga ligesia, keshtu mendoja. Djali dhe vajza ishin te bukur si yje, tere kohen rrinin bashke, shperfilles si e ema.
Ate dite, kur u gdhiva e semure, percolla nga dritarja kthimin e tufes. Ne fillim mberriten te bukurit e perfolur, ne fund Sokrati i Rrjedhur. Te gjithe te nxire, mbytur ne pluhur. Une vazhdoja te qendroja ne dritare edhe pas kthimit te Sokratit te Rrjedhur. Tufa nuk ishte kthyer e plote. Mungonte nena. Kaloi nje ore dhe ajo spo dukej. Qe nje dite e zymte, me ca re te uleta, nga keneta shkarkoheshin rrufe. Nenen e shqova ne fushetire kur qielli vetetiu dhe u perhap nje bubullime e forte. Tutje dukej brezi i shiut. Nena zyri te afrohej bashke me brezin e shiut. Dhe mberriten njekohesisht, nena ne dhome, litaret e rrebeshit ne dritare.
Gjeja e pare qe me ra ne sy ishte nje send qe ajo e mbante nen sqetull, te mbeshtjelle me gazete. Me ra ne sy gjithashtu se kishte pire. Kur u perkul te me puthte, ndjeva ere alkooli. Nena pinte ne shtepi, nuk kishte qelluar kurre te kthehej nga stallat me ere alkooli. Ne stalla ajo vishej me cizme e kominoshe. Keto i linte atje, megjithate rrobat e saj sillnin ne shtepi eren e stallave. Ajo me kot nderrohej perseri, ne dhomen tone do te gjendej gjithmone dicka qe te clironte eren e stallave. Vete trupi i saj tashme vinte ere stallash. E ndoshta kjo ka qene arsyeja qe nena, me ne fund, vendosi te gjente nje rruge per te shpetuar nga era e stallave. Por ate dite mua s’me lindi ndonje dyshim. Per rrjedhoje, nuk u perpoqa te merrja me mend pse ate dita nena nuk ishte kthyer ne shtepi, jo me ere stallash po me ere alkooli. As sendi qe ajo mbante nen sqetull te mbeshtjelle me gazete, nuk me ngjalli ndonje dyshim. Ai ishte nje radiotransistor i markes “Iliria”. Ne nuk kishim ndonje radio dhe ne Vilen e Shtrigave askush nuk kishte radiotransistor, aq me pak te markes “Iliria”. Nena e kishte sjelle nje te tille vetem per mua. Me drita apo pa drita, une mund te degjoja cfare te doja, sidomos emision “Teatri ne mikrofon”. Une ngordhja per emision “Teatri ne mikrofon”. Nje here ne jave, cdo te premte pasdite, shkoja te Sokrati i Rrjedhur, ai kishte nje radio, por kjo nuk zgjati shume. Bashke me te, ne te njejtin apartament, banonte nje familje me tre djem te rritur. Une i futa shpejt ne kategorine e cerbereve. Cerberet kishin nje turi, brenda ose jashte “Viles se Shtrigave”. Si plot te tjere, ata zune t’ia nxinin jeten nenes, i dilnin ne rruge, e ndiqnin, vinin deri ne shtepi, trokisnin ne dere, e kjo ka qene nje periudhe e zeze per mua dhe per nenen. Nuk e di c’beri ajo qe ata e lane te qete.
Ate dite i drejtova nenes vetem nje pyetje: ku e kishte blere radiotransistorin. Ajo m’u pergjigh terthorazi. Nuk e kam blere me tha, e solla per ty. Pergjigja me mjaftoi. S’kishte rendesi e kishte blere apo jo, tashme isha bere me radiotransistor. E ndeza, gjeta nje stacion, aty jepej muzike e nderkaq nena qe nderruar, kishte veshur rrobat e shtepise dhe po lexonte nje leter. Kjo duhet te kete qene letra e katert apo e peste e tim eti. Ate dite, pasi e lexoi letren, ajo nuk qau. As nuk u ul t’i shkruante menjehere, sic bente zakonisht. Ajo e palosi letren, e futi ne zarf, zarfin e vuri s’di se ku. Me kujtohet, ne dere u ndien tre trokitje te lehta. Une shova radion. Dhe nuk vrapova te hapja deren. Nena ma beri me shenje te mos e hapja.
Disa dite me vone ajo ndryshoi vendin e punen: nga stallat e lopeve kaloi ne zyrat e fermes, pastruese. Une nuk isha ne gjendje ta masja kete ndryshim. As te ngrija pikepyetje. Vura re vetem nje gje: nena zyri t’i kushtonte kujdes paraqitjes se saj. Ne fillim kjo nuk me beri pershtypje. Kujdesi i nenes m’u kthye ne torture kur ne veshin tim mberriten fjalet sipas te cilave ajo shihej te hynte e te dilte te strokfulla e Cerberit. Dhe se radiotransistorin tim te markes “Iliria” banoret e Viles se Shtrigave e njihnin mire. E kishin pare ne zyren e Cerberit sa here ua sillte puna te paraqiteshin atje. Ata paraqiteshin atje kur i therriste Cerberi. Ose kur shkonin te nxirrnin tek ai ndonje leje per te takuar te afermit, ne qytetet prej nga i kishin debuar. Te gjitha keto m’i tregoi nje dite Sergei, buze kenetes. Ne po kerkonim per fole me veze rosash te egra, e perseri na u shfaqen buajt, e une u largova, ja nga ato qe mesova prej Sergeit per nenen dhe prejardhjen e radiotransistorit, ja nga frika se buajt do te ciftezoheshin e Sergei do te leshonte klithmat e tij.
Me tej, sa here e shihja nenen duke u rregulluar para pasqyres, perfshihesha nga nje gjendje e semure. Me shfaqej skena e buajve ne kenete, mashkulli i ngritur mbi kembet e prapme e te perparmet te vendosura ne shpinen e femres, me ato levizjet e shemtuara, koken qe mezi e mbante perpjete, dhe femra trupvogel nen te, e nenshtruar. E mua me behej se ajo ishte nena ime, e siper saj Cerberi, e ky e mbante te mberthyer midis putrave te tij, e shtypte nen peshen e trupit te madh, e mua me vinte te ulerija, te shkoja t’ia rrembeja nenes kreherin nga dora, edhe pasqyren, t’ia thyeja cope-cope, t’i thoja se ishte bere lavire, tashme kete fjale e kisha mesuar, nje lavire jo dosido, lavire e perbindeshit qe torturonte banoret e Viles se Shtrigave dhe ata e tregonin me gisht, e urrenin, sic e urreja dhe une.
Nuk ia theva ndonjehere nenes as kreherin, as pasqyren. Ne fillim vuaja perbrenda. Ishte nje brejtje sfilitese, qe me shkaterronte nervat. Derisa nje dite, kur dola nga shkolla, une nuk mora rrugen e qerreve neper fushetire per t’u kthyer te Vila e Shtrigave. Qendrova e fshehur pas nje gardhi orej nga dukej ngrehina me cati tjegullash e zyrave te fermes, e perballe saj strofulla e Cerberit. Si u larguan te gjithe e ne qender kishte mbetur hapur vetem berberi, pashe nenen. Ajo doli nga zyrat dhe vajti drejt e te strofulla e Cerberit. Para syve m’u shfaq skena e kenetes por ne vend te buajve, Cerberi me nenen time. Me hipi te sulesha drejt asaj ngrehine pa e patur te qarte perse, mjafton te sulesha, te futesha brenda e t’ia jepja ulerimes. U largova. U ndeja e braktisur e vetme ne nje bote cerberesh. Dhe qeniesh te dobeta si nena ime. Ata ishin te ngjajshem, Cerberi dhe nena. Te krahasueshem me buajt e kenetes. Me breshkat. Me brumbujt. Po te qe e mundur do t’i shnderroja ne brumbuj, do t’i vrisja pa pike meshire qe te dy. Sic vriste nena buburrecat e dhomes. Me t’u kthyer ne shtepi gjeta radiotransistorin dhe zura vend ne dritare. Me koken te zbrazur. Shpirtin te thare. E pazonja te qaja. Ne vijen e horizontit u shfaq nje pike e zeze dhe une mendova se ishte nje brumbull. Duka u afruar pika u zmadhua, zuri te merrte trajta dhe, se fundi, shqova nenen. Kur ajo mberriti poshte Viles, une e flaka radiotransistorin nga dritarja. Ai vajti e i ra me zhurme prane kembeve. Nena ngriti koken dhe une pashe fytyren e saj te tmerruar.
Kjo me ka mbetur prej nenes, fytyra e tmerruar. Syte tane u kryqezuan por une nuk iu shmanga. U shmang ajo: u perkul more ne toke radiotransistorin e thyer. Une vazhdoja te rrija prane dritares edhe kur degjova rrotullimin e celesit ne brave. Nena u fut ne dhome pa fjale. Ndryshe nga c’e prisja, ajo nuk me drejtoi asnje qortim. E la radion ne nje qoshe dhe me ze te qete, si te mos kishte ndodhur asgje, me pyeti c’deshiroja te me pergatiste per te ngrene. Une iu pergjigja ftohte dhe shkurt: nuk dua asgje! Ajo kembenguli, me pyeti ne deshiroja te me gatuante per ate mbremje nje trishk, trishku ishte nje embelsire qe mua me pelqente shume dhe embelsira ne gatuanim rralle. Une perseri iu pergjigja ftohte dhe shkurt, jo. Nena u zbeh. Ajo nuk mund te ushtronte kurrfare autoriteti ndaj meje. Donte vetem nje gje, te mos ia haja shpirtin. Ndersa une isha e vendosur per te kunderten. Kur me rane ne dore dhe lexova letrat e tim eti, zbulova nje vrasje te pangushellueshme ndergjegjeje se deshira ime e atyre koheve per ta bere nenen te vuante i ngjante asaj te tim eti. I mjeri im ate, duhet te kete vuajtur tmerresisht nga xhelozia, sic vuaja une. Nuk e di c’i shkruante nena atij, por jam e sigurte se nga ane te tjera ai duhej te merrte letra te nxira per nenen. Derisa vendosi te mos i shkruante me. Vendosi edhe ai ta braktiste, ate qe tashme e kishin braktisur te gjithe. E keshtu vjen fundi i saj.
Atehere ne shkolle mua me quanin vajza e kurves. Une dilja e para e klases ne mesime por nuk mungonin ata qe me vinin ne dukje se lodhesha kot. Bije e nje te burgosuri politik dhe vajza e nje kurve, njeherazi bije e nje ish-te burgosuri politik me nam, e kishte vendin te Vila e Shtrigave. Dhe nuk mund te shkonte pertej arave buze kenetes. Ky ngacmim me gerryente cdo dite. Kjo qe arsyeja qe, me ne fund, gjate nje ore mesimi be klase u drodha nga nje perfytyrim i frikshem: te nena pashe te ardhmen time. Pra, do te vinte nje dite e une do te martohesha me nje burre si im ate. Ky do te binte ne burg dhe mua, kudo qe te ndodhesha, me priste Vila e Shtrigave. Ajo ishte e perjetshme, sic ishte i perjetshem nje Cerber. Pa i kerkuar leje mesuesit u ngrita, dola jashte. Nuk e kisha fort te qarte c’po ndodhte brenda meje. Ndjeja pendese dhe tmerr. Mbi te gjitha, doja te shkoja te nena. T’i puthja duart. T’i kerkoja falje. T’i thosha se ishte qenia ime me e dashur. Keshtu bera, vajta drejt e te zyra e fermes, por nenen nuk e gjeta. Nje burre me tha se ajo ishte larguar para nje ore.
Ia krisa vrapit neper fushetire. Me sa me hanin kembet. Me fytyren qe me digjte nga djersa. Dhe nje deshire per te mberritur ne shtepi sa me pare. E me te mberritur t’i hidhesha nenes ne qafe. Ta siguroja se tash e tutje do t’i bindesha per cdo gje. Nuk do ta lija vetem. Tash e tutje nuk duhej ta cante koken qe grate e Viles se Shtrigave nuk i vinin per vizite. Tash e tutje do te me kishte mua, kurdohere prane saj, si nje qen besnik, e gatshme ta mbroja nga rreziqet, te gjakosesha per te, te vdisja per te. Kur mberrita ne shtepi dhe u gjenda ne dhome, te gjitha keto me ngecen ne gryke. Bashke me nenen ndodhej Sokrati i Rrjedhur. Ajo po rrinte ulur ne karrige prane tryezes. Fytyra e saj ishte e zbehte. Kurre nuk e kisha pare nje zbehtesi ne tille ne fytyren e nenes. Ajo me hodhi nje veshtrim, pastaj i hoqi syte prej meje, i perqendroi diku, ne boshllek. E mua me pershkuan mornica, mendova se duhej te ishte e semure. Iu afrova, e pyeta c’kishte, e ajo vazhdoi te qendronte ashtu, pa m’u pergjigjur, e verdhe dylle, me vershtrimin gjithmone ne boshllek, derisa Sokrati i Rrkedhur me vuri doren ne koke, me largoi prej saj, pastaj u perkul, me puthi ne te dyja faqet e me zerin e mbytur me pershperiti ne vesh te mos e lodhja nenen tani, kishte ndodhur dicka shume e keqe.
Hollersirat e asaj qe kishte ndodhur une i mora vesh pak me vone. Aty per aty mesova se babai im kishte vdekur. Kete ma beri te ditur Sokrati i Rrjedhur kur une zura vend ne divan dhe ai u ul prane meje, e me vuri doren ne koke, e me ze te mbytur me njoftoi mandaten, pra im ate kishte vdekur e une duhej ta mbaja veten, te tregohesha e forte. E verteta ishta ca me e nderlikuar. Babai nuk kishte vdekur nga ndonje semundje. Ai qe vrare bashke me nje te denuar tjeter ne nje perpjekje per t’u arratisur nga burgu. Hollesirat mberriten te Vila e Shtrigave nje jave pas ngjarjes, kur trupi i tij tashme mbulohej nen dhe, ne ndonje grope diku, qe nuk do ta merrnim vesh kurre ku ndodhej. Mundet qe nena t’i dinte qysh ne fillim keto hollesira, por une nuk i mesova prej saj. Ajo nuk me hapi ndonje bisede per vdekjen e tim eti. As per hollesirat e vrasjes se tij. Qysh nga ajo dite nena u mbyll. Dhe une kalova nje periudhe te tmerrshme, me te tmerrshmen e jetes sime.
Ajo u paraqit ne pune qe te nesermen. Si zakonisht, me mori me vete ne mengjes dhe te dyja pershkuam rrugen e pafund te qerreve. Ajo ecte perpara, une prapa. Ne nje heshtje varri. Ky rrugetim neper hapesiren e vdekur te fushetires, u kthye per mua ne torture. Ecja prapa saj e sigurte se po t’i flisja nuk do te me pergjigjej. Ajo nuk duronte me njeri, as mua. Tashme edhe Sokrati i Rrjedhur nuk ishte i mirepritur, kur vinte ai nena heshtte, mezi nxirrte ndonje fjale, derisa tjetri largohej, e ajo ngucej ta mbyllte deren me shul. Pastaj, ndersa buburrecat bridhnin pa frike nga njeri cep i dhomes ne tjetrin, guxonin te ngjiteshin dhe mbi tryeze, ajo pinte. Ndonjehere qante. Dhe une e shihja me zemer te ngrire. Nuk guxoja t’i flisja, t’i drejtoja ndonje pyetje, aq me pak t’i thosha te mos pinte. Njehere qe e bera kete, ajo me uleriu, e une pata frike se mos me rrihte, por ajo nuk me rrahu. Mesa me kujtohet, medalionin ma tregoi ne nje nga keto gjendje te dehura, pas te cilave te nesermen ne mengjes mezi ngrihej, po te mos e zgjoja une rrezik te mos ngrihej fare. Dhe ecnim te dyja ne hapesiren e vdekur te fushetires, ajo para e une prapa, dhe ndaleshim te qendra, kurdohere me balte, e fermes, ajo kthehej nga zyrat, une vazhdoja me tej deri ne shkolle, e keshtu cdo dite, ne nje merzi perzier me frike, qe kujtoja se nuk do te merrnin fund kurre.
Ne nje nga keto dite, kur dola nga shkolla, Sergei po me priste jashte. Atehere Sergei ishte ne klasen e tete, une ne te katerten. Ai dukej i hutuar dhe tha se do te me tregonte dicka te rendesishme. Puna qe keshtu: te dera e zyrave te fermes kishin ngjitur nje flete-rrufe. Autoret shtronin pyetjen: deri kur drejtoria do te mbante si pastruese nje femer te perdale, bije dhe grua armiqsh te popullit, ndersa grave dhe vajzave tona te ndershme u bie bretku arave? Pastaj shtoheshin fjale te tjera, qe sipas Sergeit ishin thumba drejtuar Cerberit, ndonese emri i tij nuk permendej. Flete-rrufeja s’me beri pershtypje. Djalli ishte shume i zi, nuk mund te nxihej me keq. Keshtu duhej te mendonte dhe nena. Ajo ishte kthyer ne shtepi perpara meje dhe m’u duk e qete. Flete-rrufene nuk e zume ne goje, pra as asaj nuk i kishte bere ndonje pershtypje.
Ate mbremje nena piu, jo aq sa te dehej, ne shishe nuk kishte mbetur aq raki sa te dehej dhe ne mengjes me tha se nuk ndihej mire, rrugen per ne shkolle do ta beja vetem. Ishte e zbehte. Cdo mengjes ajo ngrihej e zbehte dhe une nuk kisha ndonje arsye te merakosesha nga zbehtesia e fytyres se nenes. Rastisi qe me te zbritur poshte takova Sergein. Ai me propozoi qe te mos shkonim fare ne shkolle ate dite. Plani i tij ishte t’ua mbathnim nga keneta, si gjithmone per te gjetur fole me veze rosash te egra, ndonese vazhdimisht kishim deshtuar, nuk kishim arritur te gjenim kurre fole me veze rosash te egra. Ne ato vise rosat e egra nuk dukeshin kurre. Ne vend te tyre na shfaqeshin buajt e mua kjo kafshe nuk me pelqente, me dukej tmerresisht e shemtuar dhe pise, dhe e peshtire. Megjithate propozimin e Sergeit e pranova, tekefundit per mua shkolla s’kishte me kuptim, dilja mire apo keq me mesime.
Nena i dha fund jetes kur une bridhja me Sergein ne kerkim te foleve me veze rosash te egra. Me kot. Pame vetem nje gjarper qe iu hodh nje bretkose dhe e ndoqem skenen te fshehur pas kallamishteve, derisa ai e gelltiti ngadale, e perpiu te teren. Me pas kjo skene me ka munduar vazhimisht. Me mundon edhe sot. Me duket sikur nena eshte larguar nga kjo bote kur une shihja gelltitjen e bretkoses nga gjarperi. Ne ato caste mendoja se bretkosa duhej te vuante tmerresisht dhe, nese do te kishte pasur mundesi te ulerinte, do te leshonte ca ulerima ngjethese. Bretkosa nuk mund te ulerinte dhe gjarperi e gelltiti ne heshtje. E mua me behet se edhe nenen e ka gelltitur nje gjarper. Ne heshtje. Ajo duhet te kete patur nje vdekje te tmerrshme, por askush nuk kishte degjuar gje, qofte dhe renkimin me te vogel. U ktheva ne shtepi afer mbremjes. Nenen e kishin hequr prej kohesh. Ne dhome gjeta vetem Sokratin e Rrjedhur. Ate nate ai qendroi me mua. Qendroi dhe nete te tjera.
Nena kishte pire bar minjsh. Atehere une nuke dija c’ishte bari i minjve. Dhe me dridhet mishi kur mendoj se sa shume duhet te kete vuajtur. Me ngushellon vetem nje gje: une e di ku ndodhet varri i saj. Nje dite do te shkoj atje. Tani prej saj kane mbetur vetem kockat, por se paku di ku t’i gjej. Do t’i heq, do t’i varros gjetiu. Ne nje vend ku te shkoj per ti cuar nje buqete me lule. Te mos e le perjetesisht te Vila e Shtrigave. Ndersa per tim ate, s’mund te bej asgje. Askush nuk e di ku e kane kallur.
Nja tre-kater dite pas varrimit te nenes, me thane te paraqitesha te strfulla e Cerberit. Atje me priste nje burre. Ky vinte i deguar nga gjyshja ime prej babai dhe Cerberi me beri te ditur se qysh ate dite duhej te largohesha, te shkoja me burrin. Nuk paraq,ta ndonje kundershtim. Nuk kisha arsye te paraqisja ndonje kundershtim. Keshtu u largova nga Vila e Shtrigave dhe vajta te jetoja me gjyshen ne qytetin M. Gjithcka me pas eshte e rendomte, s’ka me asgje per te rrefyer.