Ekzekutimi i të burgosurve shqiptarë nëper rruget Beogradit , viti 1912

Me njëzet e nëntë nëntor 2012.kane kaluar plot 100 vite nga themelimi i Mbretërisë së Serbisë ne rrethin e Durresit .Kjo datë nuk do të jetë e shenuar si feste .Historiografia serbe është përpjekur për të "mos informuar " këtë aventurë neper Shqiperi të Pashiqit neper shkollat e tyre dhe te kaluaren e tyre , per keto tekste nuk jane te informuar tek nxnensit dhe gjeneratat serb .

Në fillim të shekullit të njëzetë, Perandoria Osmane miratoi kërkesën e fiseve shqiptare për krijimin e një vilajeti të veçantë shqiptare në kuadër të Perandorisë.Për Serbinë, Malin e Zi dhe Greqinë, të cilat kanë pasur plane për pushtimin e ketyre tokave ishte sikur thirrje per alarm ne kete pjese Turqise . Lufta e Parë Ballkanike, te cilen këto ditë në Serbi festojmë me krenari të madhe, nuk ishte asgjë tjeter vetem se nje lufte pushtimi te shteteve te vogla Ballkanike .
Sipas dëshmisë të disa ushtarëve serbë të shkolluar në këtë fushatë, veçanërisht Dimitrije Tucović dhe Kosta Novakoviç, Serbia ka treguar brutalitetin e forcave pushtuese. Nuk ka kursyer as civile por te njejten metode ka perdorur edhe ushtaret e vet dhe jane keqtrajtuar , mijera ushtare serb kane lene jeten e tyre atje pa u vrare nga plumbi (nga vet ushtria serbe ( shkaku qe kane kundershtuar padrejtesit te ushtris se tyre, shenimi im ). .
Ata te cilet kan shkrpeur zjar ose kane perdorur thika , kane lene historine me te turpshme te sebise te historise moderne srbe .
Nuk kishte donje rezistence te madhe nga ana e shqiptareve ne ate kohe , por si avansonte ushtria serbe gjate luftes , së pari në Kosovë dhe më pas në Shqipëri , krime dhe mizori te panumerta jane kryer ne emer "kinse" po kunderivihemi kryengriteseve .

Ndër krimet më të mëdha të kryera nga ushtria serbe në vitin 1912 është masakriimi i popullates civile shqiptare ne Lume ne krye me Jankoviq .B . ( emri i nje qyteti ne kufirin me Maqedoni - Jankovic , pas pavarsise te Kosoves quhet Hani e Elezit,shenim i im)
Trupat serbe masakruan civilë duke përfshirë gratë, fëmijët, të moshuarit dhe të sëmurët dhe dogjën 27 fshatra. Sipas raportit të Komisionit Ndërkombëtar për luftërat e Ballkanit, ne ate raport Ndërkombëtar eshte thene per krime të veçanta mizorike, duke përfshirë edhe djegien gjallë të grave dhe fëmijëve para syve te baballareve dhe burrave te tyre .

Pas kësaj, 400 njerëz vullnetarisht u dorëzuan tek autoritetet serbe, por ata u dërguan në Prizren dhe u ekzekutuan aty. Krimi në pyje u përsërit në shtator 1913, në fund e të ashtuquajtur "aventura shqiptare". Edhe pse Konferenca e Londrës u vendos që Luma ti përkas në Shqipërise, ushtria serbe nuk tërhiqet prej saj.

Për dy orë u zhduken 500 shpirtra ", thotë Tucoviç. Raporti i Komisionit Ndërkombëtar konstaton : "Unë nuk guxoj të them më shumë, por unë mund të them se Luma (zona shqiptare pranë lumit me te njejtin emer Lume) nuk ekziston më. Nuk ka asgjë, por vetem kufoma, pluhur dhe hi. Ka fshatra prej 100, 150, 200 shtëpi, ku nuk ka më një njeri . . Grabitje në të gjitha anët. Oficeri u tha ushtarëve për të shkuar në Prizren dhe shesin gjërat që ishin vjedhur ".

Pas masakrës në Lume, në vitin 1912, ushtria serbe "në stilin e njëjtë," vazhdoi penetrimin në Shqipërinë qendrore dhe qëllimi i saj kryesor - Deti Adriatik. Më 29 Nëntor 1912, duke fituar Shqipërinë veriore dhe qendrore,
Mbretëria e Serbisë shpalli rrethin Durres nën kufijte e Serbise. Ky qark është i përbërë nga katër rrethe: Durrës, Lezh, Elbasan dhe Tiranë. Ata menjëherë kane ngritur të gjitha organet administrative në kete rrethin.

Ne krye te kesaj rrethine ishte Ivan Ivanoviç, dhe kryetari qytetit te Durrësit, ishte Pjetri Đurašković. Pas entuziazmit fillestar te popullates Ortodokse ne këtë fushë (kryesisht greke dhe të krishterët shqiptarë), sistemi i qeverisjes despotike e autoriteteve serbe, arroganca e tyre , detyruan per mbledhjen e taksave nga popullsia e varfër, si dhe raprezaljet brutale qe provokoi reagim dhe rezistenca e të gjithë popullatës. Pavarësisht nga përkatësia etnike apo fetare.

Megjithatë, vendimi i Fuqive të Mëdha, Serbia u detyrua të largohet së shpejti nga Shqipëria. Në prill 1913, anijet ushtarake serbe u transferuar në Selanik, ku ata kthehen përsëri në Serbi.
Në ate gjysmë vit të qëndrimit të serbeve në Shqipëri, autoritetet serbe kanë mbjellë vetëm, grabitje frikë dhe vdekje. Dhe çfarë do të presim më vonë, pas 100 vitesh ? - mosbesim dhe urrejtje në mes të popullit serb dhe shqiptar.
Ky episod në historinë e Serbisë është përjashtuar plotësisht nga tekstet e historisë serbe."

Aleksandar Obradoviq

Serbia theri 70.000 shqiptarë dhe dogji 600 fshatra shqiptare

Jam i nderuar që, në emër të Kryesisë së Shoqatës së Muhaxhirëve të Kosovës, t’ju përshëndes dhe t’ju falënderoj për organizimin e kësaj tryeze kushtuar dëbimit masiv të shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit dhe rajoni i Toplicës. Ne, pra, jemi mbledhur sot që të përkujtojmë këtë ngjarje të dhimbshme, 130-vjetorin e dëbimit masiv të shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit dhe rajoni i Toplicës, me ç’rast Serbia, përmes dhunës dhe terrorit të organizuar shtetëror, ushtroi gjenocid dhe spastrim etnik mbi 700 vendbanime dhe mbi 300.000 shqiptarë, të cilët asokohe jetonin në trojet e veta etnike, apo në një hapësirë sa territori aktual i Kosovës.

Spastrimi i dhunshëm i hapësirës etnike shqiptare në mënyrë masive ndodhi pas Kongresit të Berlinit, më 1878, dhe vazhdoi deri me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë më 1912, kur pjesa më e madhe e popullatës shqiptare të Sanxhakut të Nishit dhe rajoni i Toplicës ishte dëbuar nga trojet e veta stërgjyshore. Në pronat e ligjshme të shqiptarëve të dëbuar u vendosën serbët dhe malazezët besnikë ndaj regjimit serb, ndërkohë që popullata e dëbuar shqiptare u vendos kryesisht në territorin e Kosovës së sotme dhe në një pjesë në territorin e Maqedonisë.

Shumë nga të dëbuarit përfunduan përtej Bosforit, në shkretëtirat e Anadollit e me gjerë në Turqi. Në një shkrim të postuar në internet me titull “Spastrimet etnike serbe ndaj shqiptarëve të Sanxhakut të Nishit” nga një bashkëpunëtor i Akademisë Diplomatike të Londrës konstatohet se vetëm në Luginën e Nishit gjatë kësaj periudhe u vranë dhe u masakruan 35.000 shqiptarë. Në një lagje të Nishit të banuar me shqiptarë (dokumentet osmane e vërtetojnë praninë e banorëve shqiptarë në qytetin e Nishit) u plaçkitën dhe u dogjën 300 shtëpi.

Në lidhje me këtë ngjarje tragjike të shqiptarëve flasin madje edhe vetë burimet dhe autorët serbë: “Disa familje shqiptare iknin dhe tërhiqeshin luginës së Moravës Jugore nëpër të ftohtit e madh, nëpër grykën e Gërdelicës, deri te Vranja e Kumanova”, konstaton Stefan L. Popoviq, në librin e tij “Putovanje po novoj Srbiji”, i botuar në Beograd në vitin 1950.

Ndërkaq, shkrimtari serb Jovan Haxhivasilev, duke shtjelluar politikën shfarosëse serbe ndaj etnisë shqiptare, shkruan (citojmë) “Dëbimi i shqiptarëve u bë me qëllim që Serbia të bëhej shtet i pastër nacional dhe të krijohet mundësia që aksioni i mëtejmë të drejtohet kah Kosova”.

Në disa shkrime të botuara në shtypin perëndimor të kohës, gjithashtu theksohet se pushtuesit serbë në Sanxhakun e Nishit dhe në rajonin e Toplicës kanë zbatuar strategjinë e tokës së djegur me përkrahjen morale, politike, diplomatike e ushtarake të Rusisë Cariste e të Evropës. Madje, vetë princi i Serbisë, Milan Obrenoviç, kishte urdhëruar ushtarakët serbë, duke u thënë se merita më të mëdha ndaj shtetit dhe kombit serb, do t’i ketë ai i cili do të arrijë të zhdukë e të shpërngulë më shumë shqiptarë”.

Burimet e kohës flasin për rreth 70.000 shqiptarë të therur, të vrarë e të pjekur në zjarrin e shtëpive në rreth 600 fshatra shqiptare të rrafshuara me zjarr vetëm më 1877/1878. Këto burime, gjithashtu, thonë se, asokohe, nuk ishte vërejtur disponimi i fuqive të mëdha për të parandaluar këtë gjenocid serb mbi shqiptarët e shqiptarësinë e Sanxhakut të Nishit. Pohimet e sipërshënuara i theksuam qëllimisht, ngase, sipas spekulimeve të albanofobëve serbë Jovan Cvijiç, Dushan Popoviç, Luba Stojanoviç, Vlladimir Stojanoviç, Anastasije Urosheviç e shumë të tjerë, familjet shqiptare si kolonizuese kanë depërtuar deri në Toplicë, Leskoç, Vranjë e gjetiu pas “Dyndjes së madhe serbe” të vitit 1690.

Sipas burime arkivore, por edhe sipas një burimi serb, deri në mesin e shek. XIX, vetëm në rrethinë të Leskoçit dhe të Prokuples ishin më se 300 fshatra shqiptare, kurse deri në vitin 1877 vetëm në rrethinë të Pustarekës dhe të Jabllanicës ishin 1539 shtëpi shqiptare. Me depërtimin e ushtrisë serbe, andej fshatit Bucë, pothuajse nuk kishte mbetur asnjë familje shqiptare. Kështu, nga Pustareka e Jabllanica pothuajse të gjitha familjet shqiptare u nisën këmbë drejt Gollakut.

Se çfarë terrori është bërë mbi shqiptarët, dëshmon e dhëna se, pas dëbimit të shqiptarëve, Serbia në krye me Mita Rakiçin kishte dërguar ekipe për ta popullzuar atë pjesë me kolonisë para se të mbahej Kongresi i Berlinit. Ekipet për formimin e komunave dhe regjistruesit, ndër të tjera, shkruanin: “Këtu të gjitha fshatrat kanë qenë shqiptare, tani janë të shkreta, të djegura dhe të rrënuara, prandaj edhe nuk mund të formohen komuna”. Të djegura, të shkreta dhe të rrënuara, regjistruesit i kishin shënuar 53 fshatra.

Se çka, në të vërtetë, kanë përjetuar shqiptarët gjatë dëbimit, për këtë flet edhe një fragment i udhëpërshkruesit serb, Sreten Popoviç, ku, ndër të tjera, shkruante: “Ato netë shumë familje shqiptare, duke ikur me fëmijët e tyre, nga acari i madh pësuan humbje të mëdha në njerëz. Shumë fëmijë në qerre ose në shpinë të nënës u ngrinë dhe vdiqën. Kishte raste të shumta kur edhe pleqtë vdisnin nga të ftohtit.”

Qystendili i Bullgarisë në janar të vitit 1878 ishte përplot shqiptarë, sikur Bllaca e prillit të vitit 1999, ku Serbia edhe kësaj radhe kishte tentuar që nga Kosova të krijojë Sanxhakun e Nishit dhe Toplicën e dytë, duke zbatuar elaboratin e saj për spastrimin etnik edhe të territorit të sotëm të Kosovës. Por, për fatin e mirë të popullit tonë, në dallim nga vitet 1877-1878, këtë herë, këtë katrahurë që përjetonte populli shqiptar i Kosovës, po e përcillte bota e qytetëruar, kurse shtetet më të fuqishme e më demokratike, në krye me SHBA-të dhe Britaninë e Madhe, si dhe vendet tjera të Bashkimit Evropian, u vunë në krah të drejtësisë dhe e ndihmuan këtë popull që të kthehej në trojet e veta etnike. Shkrimtari i njohur serb, Jovan Haxhi

Vasiljeviç, në librin “Albanska liga” (Beograd, 1909) thekson: “Shqiptarët kanë mbetur në Serbi (lexo në Sanxhakun e Nishit) deri në gusht të vitit 1878, përderisa qeveria serbe pas vendimeve të Kongresit të Berlinit i shpërnguli përtej kufirit të Serbisë në Kosovë”. Që ironia të jetë më e madhe, pas vitit 1912 këto të dhëna historiografia serbe i falsifikoi, duke propaganduar nëpër Evropë se gjoja shqiptarët që jetonin në trojet e tyre etnike në Sanxhakun e Nishit ishin shpërngulur nga Shqipëria, gjë që nuk i përgjigjet aspak të vërtetës.

Në realitet, askund, në asnjë arkiv apo bibliotekë botërore, nuk gjendet ndonjë dokument apo e dhënë mbi ndonjë shpërngulje nga Shqipëria në Kosovë apo në trojet etnike në Sanxhak të Nishit dhe në rajonin e Toplicës. Pse të mos theksohet se kësaj ngjarje të dhimbshme i kontribuuan edhe vendimet e Kongresit të Berlinit, në të cilin nuk u morën parasysh kërkesat e delegatëve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, që shqiptarët e dëbuar nga Sanxhaku i Nishit të kthehen sa më parë në trojet e tyre etnike.

Ndonëse Kongresi i Berlinit në kuadër të vendimeve të veta kishte krijuar Komisionin ndërkombëtar për t’i kthyer edhe shqiptarët e dëbuar në Sanxhakun e Nishit, mjerisht kjo nuk ndodhi kurrë. Këtë vlerësim e mbështesim në vendimet e Kongresit të Berlinit, përkatësisht në paragrafin 39 në të cilin thuhet (citojmë): “Ata që kanë prona në territoret e aneksuara nga Serbia dhe të cilët duan të jetojnë jashtë Principatës mund ta bëjnë një gjë të tillë dhe njëkohësisht të mbajnë pronat e tyre, ose t’i mbyllin nëse janë dyqane, apo t’ia japin për administrim një pale të tretë” (mbarim citati).

Mbështetur edhe në këtë fakt, ne e kemi themeluar Shoqatën e Muhaxhirëve të Kosovës, e cila po vepron në sensibilizimin e opinionit vendor e ndërkombëtar, që shqiptarëve muhaxhirë të dëbuar nga trojet e tyre etnike nga Sanxhaku i Nishit dhe rajoni i Toplicës t’u njihet e drejta e pronës, e cila në bazë të konventave ndërkombëtare është diçka e shenjtë. Me këtë qëllim, kohë më parë, Shoqata e Muhaxhirëve të Kosovës ka botuar librin me titull: “E drejta mbi vatrat dhe pasuritë reale dhe autoktone nuk vjetrohet” të doajenit dhe historianit të shquar, prof. dr. Sabit Uka, kryetar nderi i kësaj shoqate, i cili sa ishte në këtë jetë, me përkushtim është marrë me ndriçimin e fatit të muhaxhirëve të Kosovës, të cilët fati i ka katandisur në pjesë të ndryshme të botës.

Këto ditë po punojmë intensivisht që kjo vepër të botohet edhe në gjuhën angleze dhe, të njëjtën, së bashku me programin e Shoqatës së Muhaxhirëve të Kosovës, me qëllim të ndërkombëtarizimit, do t’ia dërgojmë misioneve diplomatike në Kosovë dhe qendrave ndërkombëtare të vendosjes. E gjithë kjo bëhet me qëllim që muhaxhirëve shqiptarë të dëbuar nga Sanxhaku i Nishit t’u njihet e drejta e pronës dhe që, njëkohësisht, ata, përmes faktografisë shkencore dhe historike, të njihen jo vetëm me spastrimin etnik që Serbia ka ushtruar mbi 700 vendbanimet shqiptare nga Sanxhaku i Nishit dhe rajoni Toplicës, por edhe me politikën e saj të vazhdueshme destruktive dhe gjenocidiste mbi shqiptarët.

Ndërkohë, më lejoni t’ju njoftoj se Shoqata e Muhaxhirëve të Kosovës po punon në përgatitjen e dokumenteve për realizimin e obligimeve nga protokolli i vendimeve të Kongresit të Berlinit, paragrafi 39, për aktivizimin e këtij paragrafi mbi njohjen e të drejtës së pronës për të gjithë muhaxhirët shqiptarë të dëbuar me dhunë nga Sanxhaku i Nishit. Kjo nismë e Shoqatës së Muhaxhirëve të Kosovës do të duhej, ndërkaq, të pasohej edhe me disa nisma të tjera, të tilla si: ngritja e një Memoriali Përkujtimor kushtuar shqiptarëve të dëbuar nga trojet e veta stërgjyshore në Sanxhakun e Nishit dhe në rajonin e Toplicës dhe, njëkohësisht, përjetësimi i kësaj kaptine tragjike në librat dhe në tekstet shkollore të nxënësve tanë. Të nderuar zonja dhe zotërinj. Në fund të kësaj fjale rasti, më lejoni që edhe njëherë t’Ju falënderoj për organizimin e kësaj tryeze, përmes të cilës ne së bashku rikujtojmë me dhembje, respekt e pietet një nga ngjarjet më të prekshme dhe më tragjike të historisë sonë kombëtare, shkruan agjencia e lajmeve “Presheva Jonë”

Fjala e autorit, kryetar i Shoqatës së Muhaxherëve të Kosovës e mbajtur në Tribunën, “Dëbimi i shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit 1877-78”

Masakrat greke ne Shqiperi si ato te bolshevikeve ne Rusi

Alexander Powell







Pjese e shkeputur nga libri Nga Alpet ne Egje 1920 i gazetarit dhe shkrimtarit te njohur amerikan E. Alexander Powell. Pavaresisht kushteve te trazuara qe mbizoteronin ne te gjithe Europen Juglindore gjate veres dhe vjeshtes se vitit 1919 udhetimi i regjistruar ne faqet e librit te E. Alexander Powell Kufijte e rinj te lirise ndash nga Alpet ne Egje E.Alexander Powell The new frontiers of freedom - from the Alps to the AEliggean New York Charles Scribners Sons prill 1920 u mundesua edhe fale bashkepunimit aktiv te qeverive te territoreve ne te cilat ai udhetoi. Nga Alpet ne Egje sjell nje panorame te viseve dhe gjendjes shoqerore e politike te atyre viteve ne Itali Dalmaci Mal te Zi Shqiperi Maqedoni Turqi Rumani Hungari dhe Serbi. Ajo eshte deshmia e nje gazetari e shkrimtari te mirenjohur amerikan i cili fitoi fame per udhetime e tij thuajse ne te gjithe globin dhe per stilin e vecante e te vertete te pershkrimit te jetes ne rajone te ndryshme. Pjesa qe sillet ne kete shkrim e shkeputur nga libri i mesiperm jep nje rrefim te gjendjes politiko-shoqerore me te cilen Powell u njoh ne Shqiperi Pjesa ku rrefehet per shqiptaret mban shenimin e autorit se eshte marre pjeserisht nga nje artikull i shkruar disa vjet me pare nga Alexander Powell ne gazeten Independent. E.A.P.

...Por ne jemi shmangur shume qe nga rruga qe po ndiqnim. Le te kthehemi te njerezit e maleve i pelqeja ata me shume se sa politikanet. Tivari i cili strehohet ne krahet e disa kodrave tre-kater milje ne brendesi te portit me te njejtin emer eshte nje nga qytetet e vogla me terheqese te Ballkanit. Rrugicat e tij gjarperimet rruget e shtruara me kalldrem muret e harkuara gardhet e lyera me blu te bardhe ose te verdhe dhe kostumet e mahnitshme piktoreske te banoreve te tij thatanike grate malazeze hijerenda veshur me veshjet e trasha e te gjata deri te kembet te bruzta e me ravijezime te kuqeje te ndezur boshnjaket me qillotat e ngjitura pas trupit te mbuluara me kordone te sperdredhur dhe me xhaketat e mbuluara me qendisje shqiptaret me veshjet e ngrira dhe fundet e palosura te linjave qe njihen si fustanella dhe me gjerdanet e fishekeve qe u kryqezohen ne gjoks me brezat e tyre te forte e te mbushur me arme te ndryshme prifterinjte ortodokse me floke e mjekra te paprera qe mbane kapele te cilat duken si tuba sobe kthyer mbrapsht turqit hunde-grep mjeker-bardhe me pamje patriarkale dhe me veshjet e tyre te lirshme e me turbanet si prej bore malesore me shikim theres barinj me kesula lekure e me guna ndash te gjitha keto te kombinuara per te me bere qe te ndihem sikur kam hyre ne brendesine e nje skene te nje teatri gjate shfaqjes se nje komedie muzikore ku duhet qe te gjej daljen dhe te shpetoj para se te me zbuloje drejtuesi i skenes. Nese David Belasco do ta kishte vizituar ndonjehere Tivarin ai do te ishte perpjekur ta blinte te gjithin sic ishte ta transportonte ate ne East 44-th Street dhe te shkruante nje pjese rreth tij...

...Nga Tivari deri ne Vlore me ane te detit eshte afersisht aq larg sa prej New York-ut deri ne Albany duke kaluar nga Hudson keshtu qe duke lene portin malazez ne mengjes heret ne nuk patem veshtiresi te arrinim ate shqiptar para perendimit te diellit. Para luftes Vlora - e cila meqe ra llafi shenohet si Avlona ne pjesen me te madhe te hartave amerikane ndash ishte nje fshat i parendesishem peshkimi por pas pushtimit te Shqiperise nga Italia ajo u be nje baze e rendesishme ushtarake. Kurdo qe ta preknim ne udhetimin tone bregun e saj ne ishim paralajmeruar per viziten tone ne Vlore per shkak te rrezikut ndaj etheve. Qyteti qendron ne buze te nje kenete qe kufizohet me bregun dhe duke qene se nuk eshte bere asnje perpjekje per te thare mocalin ose per te pastruar qytetin rreth 60 e trupave te vendosura atje vuajne ne menyre konstante nga nje forme virale e malaries e ngjashme me ethet Carxhes te Istmuth-it. Rreziku i infektimit konsiderohej haptas shume real prandaj para se ne te benim nje ore ne banesat e caktuara per ne oficeret filluan qe te vijne me mjete ruajtese te nje lloji ose nje tjetri. Njeri solli rrjeta per gjithe dritaret nje tjeter siguroi mbulesa kunder mushkonjave per krevatet nje i trete na solli disa dezinfektues ne forme kubash te cilet duhet ti digjnim brenda seciles dite per disa here rresht ne dhomen tone nje i katert na beri dhurate pilula kinine dy prej te cilave duhet ti merrnim cdo ore ndersa nje tjeter prej bujtesve tane u shfaq me nje duzine shishesh me uje mineral dhe na paralajmeroi qe te mos pinim nga uji i vendit dhe me ne fund per te na siguruar perkundrejt ndonje ngacmimi prej ndonje vagabondi vendas dy roje u vendosen prane dritareve tona.

Vlora nuk eshte nje vend shume i shendetshem per te jetuar ne te Une e bera kete verejtje gjate nje bisede me nje prej oficereve i cili ishte mysafiri yne ne ate mbremje. Fytyra e tij ishte po aq e verdhe sa edhe nje pergamene e vjeter dhe ai dridhej nga ethet.

Plotesisht pohoi ai me gjysme zemre ju duhet te jeni te kujdesshem qe te mos ju pickoje ndonje mushkonje se ne te kundert do te merrni malarien. Si dhe mos pini ujin e ketushem sepse do te merrni tifon. Qendroni larg nga lagjet e vendasve pasi atje mund te gjeni pak a shume gjithmone semundjen e lise ne pazar. Mos shkoni te bridhni perreth qytetit pas muzgut sepse atje ka gjithnje mundesi qe ndonje fanatik tju fuse nje thike mes shpatullave. Ne te kundert nuk ka tjeter vend ne bote me te shendetshem sesa Vlora.

Matane rruges ku ndodhej ndertesa ne te cilen ishim strehuar ishte nje xhami e madhe e cila duke gjykuar nga skela e ndertimit rreth saj ishte nen riparim. Por edhe pse dukej si nje xhami e madhe dhe e rendesishme rreth saj nuk punohej. Komentova rreth kesaj gjeje nje dite tek bisedoja me nje oficer me te cilin po beja nje cope udhe.

A i shihni ata lejleket atje lart me pyeti ai duke me treguar dy shpende kembegjate qe qendronin prane folese se tyre ne kubene e xhamise. Lejleku eshte shpendi i shenjte i Shqiperise dhe nese ai nderton nje fole ne nje ndertese e cila po ndertohet e gjithe puna nderpritet per aq kohe sa lejleket qendrojne aty. Puna per nje barake te cilen ne po e ndertonim zgjati me muaj pasi nje lejlek vendosi qe te ndertonte cerdhen e tij mbi te dhe pasi e pane kete gje punetoret vendas hodhen mjetet e punes dhe u larguan.

Ne vendin tim eshte komplet e kunderta vura ne dukje une. Atje kur lejleket vijne ne vend qe te lene punen fillojne te ndertojne nje dhome femijesh.

Kisha deshiruar shume qe te shkoja permes Shqiperise dhe Maqedonise nga Adriatiku deri ne Egje me motor por sa me shume i ishim afruar Shqiperise aq me i pashprese na dukej ky projekt per tu realizuar. Ne ishim te sigurt se nuk kishte rruge ne brendesi te vendit ose nese ekzistonin te tilla ato do te ishin te pakalueshme nga asgje perjashtuar ketu qerret me buaj se vendi ishte shkaterruar nga ushtrite te cilat kishin luftuar dhe do te ishte e pamundur per te gjetur ushqim ne rruge se malet qe ne do te kalonim ishin te frekuentuara nga banditet dhe komitet dhe se ne do te ishim te ekspozuar ndaj sulmit dhe kapjes se megjithese italianet mund te na linin te kalonim permes Shqiperise rojet e kufirit serb dhe ato greke nuk do te na lejonin qe te hynim ne Maqedoni dhe si argument final ndaj sipermarrjes ne ishim te paralajmeruar se i tere vendi kuterbonte nga ethet. Por kur i tregova Guvernatorit te Pergjithshem te Shqiperise gjeneralit Piacentini se cfare kisha nder mend te beja cdo pengese u zhduk si me shkop magjik.

Ju do ta lini Vloren neser ne te gdhire tha ai pas nje keshillimi te shkurter me shefin e tij te shtabit. Ju do te jeni i shoqeruar nga nje prej oficereve te Shtabit tim i cili ka qene me ushtrine serbe gjate terheqjes se saj neper Shqiperi deri ne det. Ne vend ka garnizone gjithandej dhe une nuk parashikoj as edhe traziren me te vogel por si nje mase sigurie nje grup ushtaresh do ta ndjekin makinen tuaj me nje kamioncine. Ju do ta kaloni naten e pare ne Gjirokaster te dyten ne Leskovik dhe te treten ne Korce e cila eshte e pushtuar nga francezet. Une do ti nis nje telegraf agjentit tone diplomatik atje qe te marre masa me autoritetet jugosllave per lejimin tuaj te kalimit te kufirit serb per ne Manastir ku ne akoma kemi pak trupa tonat qe merren me pune shpetimi. Ne jug te Manastirit ju do te futeni ne territor grek por une do ti nis telegraf oficerit komandues te forcave italiane ne Selanik qe te ndermarre hapa lehtesuese per udhetimin tuaj permes Maqedonise drejt Egjeut.

Ky udhetim permes nje prej territoreve me te egra e me te panjohura ne gjithe Europen ishte rregulluar aq thjesht sa mund ta rregullonte per hir te se vertetes nje nepunes ne nje agjenci turistike nje udhetim me motor permes Malit te Bardhe. Me perjashtimin e vetem te nje apo dy devijimeve ne itinerar te detyrueshme per shkak problemeve me gomat udhetimi u krye pikerisht ashtu si gjeneral Piacentini e planifikoi dhe aq teresore ishin rregullimet saqe ushqimet dhe vendet ku do te flinim ishin pergatitur edhe ne male e katunde te cilet si kishim degjuar kurre.

Deri ne pushtimin e saj nga italianet ne 1917 Shqiperia nuk ishte vetem vendi me i pak i njohur ne Europe por ajo ishte nje nga vendet me pak te njohura ne bote. Ne veshtrimin e Italise ajo ishte me pak e njohur se shume zona te Azise Qendrore apo Afrikes Ekuatoriale. Dhe ajo vazhdon te jete edhe sot nje vend i ashper nje toke qe ka ndryshuar pak qe nga ditet e Konstandinit dhe te Dioklicianit nje toke qe per me shume se 20 shekuj nuk ka njohur padron dhe deri ne ardhjen e italianeve nuk kishte njohur ligj. Para pushtimit italian nuk ka pasur nje qeveri ne Shqiperi ne sensin qe bota e sotme e perdor kete dhe nuk ka as tani nje qeveri civile por ka organizime fisnore te cilat mund te krahasohen me ato qe ekzistojne ne Skoci nen Mbretin Stjuart.

Termi albanian do tu duket i panjohur shumices se banoreve te cilet e quajne veten e tyre shqiptare dhe vendin e tyre Shqypni. Ata jane ndash sic bien dakord shumica e etnologeve ndash me sa duket raca me e lashte ne Europe. Ka cdo arsye te mundshme per te besuar se ata jane pasardhes te drejtperdrejte te atyre Arjaneve aventuriere qe lane shtepite stergjyshore ne brigjet e Kaspikut kapercyen Kaukazet dhe hyne ne Europe ne agimin me te hershem te historise. Nje nga fiset e kesaj morie migruese perhumbi ne keto lugina te vetmuara duke u vendosur atje te grumbulluar bashke duke jetuar te njejten jete si me pare duke folur te njejten gjuhe duke ndjekur te njejtat tradita si paraardhesit e tyre Arjane totalisht indiferente ndaj ndryshimeve te medha qe kryheshin ne boten pertej mureve te tyre malore. Nje gje eshte e sigurt se Shqiperia ishte prej kohesh nje komb i lashte kur historia greke filloi.

Ne ndryshim me popullsite e tjera primitive te Gadishullit Ballkanit te cilat me kalimin e kohes u helenizuan latinizuan ose sllavizuan shqiptaret kane ngelur pothuajse te paprekur nga influencat e huaja. Me ben pershtypje si nje gje e cuditshme qe trimeria dhe vendosmeria me te cilen kjo race e shquar e ka mbajtur veten ne malet e saja si fortese nder kohera si dhe perballimi i ashper dhe i palekundur te cilin e ka treguar kunder pushtuesve te panumert te kete ndjelle kaq pak vleresim dhe admirim ne boten e jashtme. Historia nuk ka kenge epike te tilla si ato te heroit kombetar Gjergj Kastrioti me mire i njohur si Skenderbeu i cili me ushtrine e malesoreve te tij te keqarmatosur derrmoi njezet e tre ushtri otomane njera pas tjetres.

Pikturoni nese mundni nje vend te mrekullueshem e te ngjashem ne karakteristikat fizike me Rajonin Ridge te Jugut te SHBA-se me te njejtat stine vere te nxehta dimra te ftohte te populluar nga e njejta varferi njerez analfabete gernjare dyshues me arme ne brez race malesoresh praktikues te feudalizmit dhe ju do te keni paralelen vendore me te mire te Shqiperise te cilen une mund tju jap.

Ndonese gjate muajve tejet te nxehte te veres ditet ndiqen nga net me nje te ftohte te hidhur dhe ethet jane mbizoteruese kudo pergjate bregdetit si dhe ne disa lugina Shqiperia eshte duke nenkuptuar klimen nje vend njerezish te bardhe. Malet e saj besohet se permbajne hekur qymyrguri ar plumb dhe baker por gjendja e brendshme e vendit e ka bere te pamundur hetimin e burimeve minerare te saja e aq me pak zhvillimin e tyre.

Me perjashtim te Vlores e cila eshte zhvilluar ne brendesi te nje gjiri deri diku te mire nuk ka porte te tjere me te mire se Durresi Saranda dhe Shen Gjini qe jane ne rade dhe jane pothuajse te pambrojtur nga ererat detare. Nuk ka hekurudha ne Shqiperi dhe indiferenca e qeverise turke korrupsioni i udheheqesve lokale dhe gjakmarrja me te cilen njerezit jane vazhdimisht te zene kane sjelle si perfundim mungesen totale te rrugeve te mira.

Kjo gjendje eshte riparuar nga italianet gjithsesi te cilet me qellim qe te lehtesojne operacionet e tyre ushtarake kane ndertuar nje sistem rrugesh shume te perngjashem me ato qe ata kane ndertuar ne Alpe. Ndonese pjesa me e madhe e vendit nuk e njeh plugun pjeset e pakta te cilat jane nen kultivim prodhojne vaj ulliri te shkelqyer vere te nje cilesie te pranueshme nje duhan te forte por te mire dhe sasi te konsiderueshme gruri Shqiperia pavaresisht nga metodat e saja primitive te agrikultures ploteson nevojat me te medha per drithera te brigjeve dalmate.

Shqiperia per aq sa une jam ne dijeni eshte vendi i vetem ku ju mund te blini nje bashkeshorte me nje planifikim paraprak ashtu si ju mund te blini nje enciklopedi ose nje piano apo gramafon. Eumlshte me se e vertete se ka shume vende ku grate mund te blihen - Cerkezia per shembull ne Kine dhe ne Ishujt Solomon - por ne ato vende dhendri i ardhshem eshte i detyruar te paguaje cmimin e blerjes ne para te thata duke mos iu dhene lehtesia e hapjes se nje llogarie. Ne Shqiperi megjithate gjera te tilla behen me mire duke paguar nje pagese te pjesshme te cmimit te blerjes se vajzes per prinderit e saj kur ndermerret angazhimi pas se ciles ajo nuk ofrohet me per shitje por lihet menjane si nje artikull per te cilin eshte bere nje depozitim deri sa kesti perfundimtar te jete paguar kur ajo i dorezohet burrit te saj te ardhshem.

Shqiperia eshte gjithashtu i vetmi vend qe une di ku cdonjeri qe ka lidhje me te zemerohet nese nje vrases dergohet ne burg. Te afermit e te dashurit te tyre te vdekur marrin zet nga kjo sepse ata mendojne se gjyqtari ua ka hedhur duke i lene ata pa hakmarrjen e tyre qe ata ndoshta do te merrnin kur vrasesi te ishte i lire duke i futur nje thike ose nje plumb pistolete mes shpatullave. Vrasesi sigurisht qe kundershton ndaj denimit sepse ai nuk e pelqen burgimin si dhe per shkak se ai beson se mund te shpetoje nga te afermit e viktimes se tij nese i jepet liria. Nese ai ose miqte e tij kane para gjithsesi ceshtja zakonisht rregullohet mbi baza financiare gjakmarrja shuhet vrasesi falet dhe cdonjeri qe ka lidhje me perjashtim vetem te se vdekurit eshte po aq i kenaqur dhe miqesor sikur asgje te mos kish ndodhur ndonjehere qe te nderpriste marredheniet e tyre miqesore. Njerez te cuditshem shqiptaret.

Ne menyre qe te zhvilloje burimet e vendit dhe per te transformuar varferine e tij te tashme ne prosperitet Italia ka peruruar tashme nje skeme te gjere te puneve publike e cila perfshin rikuperimin e kenetave ripyllezimin e maleve rindertimin e rrugeve kryesore permiresimin e porteve si dhe ndertimin e nje hekurudhe te drejte permes gjithe Shqiperise nga brigjet e Durresit per ne Manastir ne Maqedonine serbe ku ajo do te lidhet me linjen nga Beogradi ne Selanik. Kjo hekurudhe do te ndjeke rrugen e nje prej arterieve me te rendesishme te Perandorise Romake Via Egnatias asaj rruge te fuqishme ushtarake dhe komerciale nje vazhdim trans-Adriatik i Via Appia-s e cila duke filluar nga Dyrachium Durresi i sotem kalonte fushen e Kavajes drejt Shkumbinit ngjiste shpatet e maleve Candavia shenim malet e Polisit dhe duke kaluar Maqedonine e Traken perfundonte ne Bosfor duke lidhur keshtu kryeqytetet e perandorive perendimore dhe lindore. Ne udhetuam ne kete rruge te lashte e cila kishte gjemuar dy mije vjet me pare nen kocine kater-kuajshe te Cezarit me nje tip tjeter kocie qe nen kofanon e saj te pjerret kishte fuqi njezet here me te madhe se kocite me kater kuaj.

Kjo do te na jape te drejte neve ne vitet e ardhshme per te degjuar me perfilljen e pioniereve tregimet e turisteve te cilet do te kene bere te njejtin udhetim trans-ballkanik ne nje vagon te rehatshem fjetje me uje te rrjedhshem te nxehte e te ftohte drita elektrike dhe nje vagon ngrenie perpara. Eumlshte gje e madhe qe te kesh pare nje vend ne fazen pioniere te ekzistences se tij.

Ne kete pjese te Shqiperise se Jugut te njohur si Epiri i Veriut ne udhetuam me makine per nje dite te tere nepermjet nje rajoni te pasur me ato qe kishin qene me sa dukej qytete dhe fshatra vertet te begate por te cilat jane tani pirgje germadhash te nxira nga zjarri. Ky shkaterrim masiv u informova per shtangien time ishte pune e grekeve te cilet thuajse ne te njejten kohe kur gjermanet ishin duke tmerruar boten e civilizuar me sjelljen e tyre ne Belgjike ishin duke bere pikerisht te njejten gje thuhet por ne nje shkalle shume me te gjere ne Shqiperi. Si rezultat i ketyre mizorive te kryera nga nje komb i ashtuquajtur i krishtere dhe sic e thote me gojen e vet i qyteteruar nje numer i madh qytetesh dhe fshatrash shqiptare jane shkaterruar me zjarr dhe dinamit.

Edhe pse une kam qene ne gjendje per te marre ndonje shifer te besueshme konsensusi i opinionit mes shqiptareve zyrtareve franceze e italianeve dhe misionareve amerikane e punetoreve ndihmes me te cilet kam biseduar eshte se rreth 10000 deri ne 12000 burra gra dhe femije u qelluan me arme zjarri u theren me bajoneta ose u dogjen deri ne vdekje te pakten dyfishi i ketij numri vdiq nga i ftohti dhe uria si dhe nje numer i madh - une kam degjuar se shifra shkonte deri ne 200000 ndash ishin shnderruar ne te pastrehe. Rrefimet qe degjova mbi trajtimin ndaj te cilit ishin nenshtruar grate shqiptare jane aq te neveritshme sa qe eshte e pamundur te shkruhen. Ne kaluam nje nate ne Leskovik tre te katertat e te cilit ishin shkaterruar. Nga nje popullsi e cila mu tha se ne fillim shkonte ne rreth 8000 vete kishin mbetur vetem 1200 vete.

Edhe pse shumica me e madhe e viktimave ishin myslimane mizorite nuk ishin bere drejtpersedrejti per shkaqe fetare por ishin te frymezuara kryesisht nga lakmia per territor. Kur pas vendimit qe Shqiperia te behej nje mbreteri e pavarur ne vitin 1913 greket u urdheruan nga Fuqite e Medha te terhiqen nga Epiri i Veriut kufijte e te cilit ata i kishin shkelur me vendosmeri dhe qe kishin bere si u kishte dashur qejfi i tyre u raportua per ta se kishin filluar nje seri sistematike mizorish mbi popullsine civile te rajonit per te cilat nje paralele e pershtatshme mund te gjendet vetem ne masakrat turke ne Armeni apo tmerret e sundimit bolshevik ne Rusi. Ne vendosmerine e tyre per te siguruar jugun e Shqiperise per veten e tyre greket me sa duket pervetesuan politiken e ndjekur me nje sukses te tille nga turqit ne Armeni te cilet shpallen ne menyre cinike se askush nuk mund ta beje nje shtet pa banore.

Une nuk mendoj se greket jane perpjekur per ti mohuar keto mizori ndash deshmia eshte shume me teper bindese per kete ndash por edhe pse i madh nje grek si M. Venizelos i justifikon ato qe ngjane ne terren se ishin provokuar nga shqiptaret. Qe gjera te tilla mund te ndodhin pa shkaktuar tmerr dhe denim neper te gjithe boten e civilizuar u be shkak fakti se ne veren e vitit 1914 vemendja e botes u perqendrua ne ngjarjet e Frances dhe Belgjikes.

Une nuk kam asnje sherr me greket dhe asgje nuk eshte me larg deshires sime sesa te merrem me ate qe njihet si mbledhje-plehu por une jam duke raportuar ate qe kam pare dhe qe kam degjuar ne Shqiperi sepse une besoj se populli amerikan duhet te vihet ne dijeni te kesaj. Duke bere lidhje edhe me sjelljen e trupave greke ne Smirna ne pranveren e vitit 1918 kjo duhet te na mundesoje me shume per formimin e nje opinioni per sa i perket paraqitjes morale te grekeve qe ti besohet me mandate mbi popullsi te prapambetura.

Megjithese Shqiperia eshte nje protektorat italian shqiptaret perkunder te gjitha atyre qe Italia eshte duke bere ne drejtim te zhvillimit te vendit nuk e duan mbrojtjen italiane. Kjo pothuajse te habit megjithate eshte si pikeshikimi i qendrimit te nje populli tjeter te pambikeqyrshem si egjiptianet te cilet edhe pse i detyroheshin per prosperitetin e tyre te mahnitshem vetem sundimit britanik do ti rrezonin britaniket ne rastin e pare qe iu ofrua.

Ndonese italianet jane te dyshuar sepse shqiptaret kerkojne kompetencat e tyre administrative dhe per shkak se kane frike se italianet do te perpiqen ti ckombetarizojne ata francezet shikohen me nje urrejtje te cilen une rralle e kam pare te njejte diku tjeter. Kjo ndodh per shkak - imagjinoj une - te besimit se francezet jane aleate me armiqte e tyre te trasheguar greket dhe serbet dhe per shkak te qeverisjes se rrepte te Frances e cila ishte ilustruar kur gjenerali Sarril qe komandonte ushtrine e Orientit urdheroi kryerjen e ekzekutimit te Presidentit te Republikes jeteshkurter shqiptare qe u themelua ne Korce.

Per hir te se vertetes shqiptaret edhe pse mjaft te papershtatshem per pavaresine iu kundervune me dhune vendosjes nen mbrojtjen e ndonje kombi tjeter pervecse nese ky komb do te ishin Shtetet e Bashkuara apo Anglia ku te te dy keto kombe ata kishin besim te patundur. Une u habita kur mesova se disa amerikane qe kane depertuar ne Shqiperi qe nga lufta ndash misionare punonjes te Kryqit te Kuq dhe nje ose dy hetues te Konferences se Paqes ndash kane inkurajuar te vendasit besimin se Shtetet e Bashkuara ndoshta do te pranonin nje mandat per Shqiperine. Une nuk e di nese ata e bene kete gje ne menyre qe te beheshin popullore e te lehtesonin ne kete menyre edhe misionet e tyre ose per shkak te ndonje injorance te skajshme te ndjenjave publike amerikane por mbetet fakti qe ata ngriten ne zemrat e mijera shqiptareve shpresa qe nuk mund te realizohen kurre. Duke konsideruar cdo gje mendoj se shqiptaret mund te benin me keq nese nuk do tia besonin te ardhmen e tyre politike drejtimit te italianeve te cilet pervecse kane sjelle ligjin rendin drejtesine si dhe fillimet e prosperitetit ne nje vend qe kurre nuk kishte pasur as njohurite me te pakta te ndonjeres prej tyre me pare duket se tregojne interesin e madh te njerezve me zemer te sinqerte.

Duke lene Korcen nje qytet i paster dhe i mbajtur mire me ndoshta 10000 njerez i cili ishte pushtuar kur ne ishim atje nga nje batalion prej trupash zezake nga Sudani francez dhe prej disa marokenesh ne notuam neper kallamishte deri lart ne trevat e malit Peristeri ne nje rrepire tronditese ne nje shteg te ngushte lart me lart gjithmone me lart...

Le te marrim ne konsiderate tani pretendimet e Greqise per rikthimin e pasurive se te Semurit. Duke marre parasysh qendrimin e tyre gjate pjeses se hershme te luftes nuk eshte sekret se operacionet e Gjeneral Sarrilit ne Maqedoni u penguan seriozisht nga frika e tij se Greqia mund ta sulmonte ate ne pjesen e pasme dhe numrin e paket te humbjeve te tyre ne beteje greket kane arsyetuar mire ne lojen e grabitjes se territorit. A e kuptoni ndash une habitem ndash shtrirjen e plote te kerkesave greke Greqia kerkon 1 pjesen jugore te Shqiperise e njohur si Epiri i Veriut 2 te gjithe Traken bullgare duke e ndaluar keshtu plotesisht daljen e Bullgarise ne Egje 3 tere Turqine Europiane duke perfshire edhe Dardanelet e Kostandinopojen 4 krahinen e Trebizondit ne bregun jugor te Detit te Zi banoret greke te se ciles u perpoqen per krijimin e te ashtuquajtures Republika Ponte 5 portin e madh detar te Smirnes me 400000 banoret e tij dhe nje pjese te konsiderueshme te pjeses se brendshme te cilat ajo i ka pushtuar tashme 6 Ishujt Dodekanesus nga te cilet me i madhi eshte Rodosi ne brigjet perendimore te Azise se Vogel te cilin italianet e pushtuan gjate luftes turko-italiane dhe qe nuk e kane evakuuar akoma 7 lenien e Qipros nga Anglia e cila e ka administruar ate qe nga viti 1878. Kerkesat modeste te Greqise mund te permblidhen ne fjalet e nje kenge te njohur ne Shtetet e Bashkuara nje duzine vitesh me pare dhe qe mund te pervetesohet e te miratohet nga greket si himni i tyre kombetar

Gjithcka qe dua jane 50 milione dollare
Nje shatervan shampanje qe te rrjedhe ne kembet e mia
J. Pierpont Morgan duke pritur ne tryeze
Dhe grupin Sousa duke luajtur ndersa une ha.
Morgan bankier i njohur amerikan Sousa bande muzikore shume e famshme ne SHBA-ne e viteve 1900 ndash shenim A.H.

Do te isha krejt i sinqerte po te thosha se une kam pak simpati per pretendimet e Greqise ne keto territore jo sepse ajo nuk ka te drejte per to ne baze te kombesise ndash per kete nuk duhet mohuar se ne te gjitha rajonet ne fjale hiq vetem Shqiperine dhe Traken greket formojne shumicen e banoreve te krishtere ndash por sepse ajo nuk eshte vete aq e avancuar sa per ti besuar autoritet mbi racat e tjera vecanerisht mbi myslimanet. Mizorite e kryera nga trupat greke mbi myslimanet e Shqiperise dhe te Smirnes per te mos thene asgje pastaj nga sjellja e bandave greke ne Maqedoni gjate lufterave ne Ballkan duhet te jene prove e mjaftueshme e papershtatshmerise se saj per te qeverisur nje race te huaj. Une tashme kam folur mbi disa detaje per mizorite greke te raportuara ne Shqiperi. Por ky nuk ishte nje shembull i izoluar i metodave te kryera ne helenizimin e popullsive myslimane.

Ne pranvere te vitit 1919 Konferenca e Paqes e hipnotizuar me sa duket nga M. Venizelos i cili eshte nje nga diplomatet me te zote te kohes beri gabim qe lejoi forcat greke te pashoqeruara nga trupa te tjera per te zbarkuar ne Smirna. Pothuajse menjehere aty filloi nje masaker pa dallim ndaj zyrtareve dhe civileve turq si hakmarrje ashtu si pohojne greket per masakren e grekeve ndaj turqve ne rajonet e largeta. Pergjigjja e qarte per kete eshte se ndersa greket pretendojne se jane nje race e qyteteruar ata mbrojne idene se turqit nuk jane te tille. Protesta kunder grekeve ne kete rast ishte aq e madhe saqe nje komision me perberje nga aleatet duke perfshire perfaqesues amerikane u emerua per te bere nje hetim te plote. Ky komision i gjeti njezeri greket si fajtore te masakres se paprovokuar te 800 burrave grave dhe femijeve turq te cilet ishin vrare gjakftohtesish me arme ndersa po marshonin pergjate skeles ne Smirna ata qe nuk u vrane menjehere u hodhen nga ushtaret greke ne det.

U provua gjithashtu me deshmi edhe sjellja despotike dhe fyese e trupave greke ne qytetet dhe fshatrat pertej Smirnes. Une nuk kerkoj ndonje deshmi te metejshme per mungesen e maturise nese do te vendoseshin myslimanet nen kontrollin grek por ne qofte se do te doja kam proven e z. Hamlin djali i themeluesit te Roberts College i cili ka lindur ne Turqi qe flet turqisht e greqisht dhe qe u dergua ne Smirna nga qeveria greke si nje hetues dhe keshilltar. Ai me tha se qendrimi grek ndaj myslimaneve ishte shume provokativ dhe autoritar dhe se aleatet ishin fajtore per neglizhence penale kur ata i lejuan greket te zbarkonin te vetem ne Smirna.

Edhe pse ata e dine se endrra e tyre e rikthimit te sundimit helen mbi Bizant nuk mund te realizohet greket i kane kundershtuar ashper Shtetet e Bashkuara me qellim marrjen e nje mandati per Kostandinopojen. Shkalla e armiqesise greke ndaj Shteteve te Bashkuara te Amerikes nuk eshte vleresuar ne Amerike por kam gjetur gjurme te saj kudo ne perandorine otomane. Nje propagande e gjere greke e ka hedhur pergjegjesine per deshtimin e Greqise ne marrjen e gjithe Trakes mbi Shtetet e Bashkuara. Ndaj kesaj akuze eshte shtuar edhe pergjegjesia se amerikanet ishin kryesoret ne krijimin e ndjenjes kunder grekeve mbi masakrat e Smirnes masaker te cilen greket pretendojne se ishte thjesht nje incident fatkeq dhe se duhet te mos vihet re. Cdo lloj arsyeje e jashtezakonshme eshte nxjerre per armiqesine e supozuar te Amerikes ne lidhje me pretendimet greke duke filluar qe nga akuza se qendrimi yne eshte i frymezuar nga misionaret per shkak se Kisha Orthodhokse e ka kundershtuar gjithmone pranine e misionareve amerikane ne tokat greke e deri tek ambiciet tregtare. Ashtu si nje dokument drejtues grek e nxjerr ate ne pah Krahasuar me lakmine e Amerikes dhe skemat per zgjerim tregtar qe prej luftes imperializmi i Gjermanise ishte idealizem i paster.

...Dhe per te mbyllur kete copez rrefimi te Alexander Powell po citojme ate qe ai shpreh ne forme deshire ne librin e tij

Ndonje dite kur bota te jete me te vertete ne paqe dhe te mos kete me cte shkruash rreth lufterave mendoj se do te kthehem atje Larg larg qe ketu / Ku Adriatiku thyhet mbi nje gji te ngrohte /Ndermjet kodrave te gjelbra Ilire...
Kush eshte E. Alexander Powell 1879 ndash 1958

Eduard Aleksander Pauell Edward Alexander Powell lindi ne vitin 1879. Familjaret e tij ishin mbareshtues kuajsh ose me sakte fermere dhe ne moshe te re ai u dergua me nje tufe kuajsh race te paster ne Meksike. Ne rrugen e kthimit duke ardhur nga Kuba ai u infektua jo vetem me nje rast te rende te dizenterise por u infektua edhe me nje dashuri jetegjate per udhetimin dhe aventuren. Me pas ai filloi nje karriere qe do ta conte ne te gjithe boten ne disa nga zonat me te shkreta dhe me te largeta ne toke ne fushebetejat e Luftes se Madhe dhe ne shoqeri me shume nga lideret dhe politikanet me te rendesishem te shekullit XX si Theodor Rusvelt Mbreti i belgeve Albert I Winston Churchill Lordi Northcliffe gjeneralet Gouraud dhe Nivelle Pancho Villa Gabriele dAnnunzio Shahu i Persise marshallet von Hindenburg dhe Pilsudski marshalli sovjetik Tuckashevsky Adolf Hitler dhe shume e shume te tjere.

Ai filloi nje karriere ne gazetari dhe ne shkrime aventure pak a shume ne menyre te paqellimshme. Ndersa udhetonte neper Europe para Luftes se Madhe artikujt e tij te pare ishin ne lidhje me kuajt dhe garat sportive te tyre por pothuajse natyrshem ai rreshqiti ne shkrimet qe pershkruanin udhetimet dhe aventuren e me vone kaloi direkt ne raportimin e lajmeve. Si nje profesion te dyte ai hyri ne ushtrine britanike per nje periudhe te shkurter pas diplomimit dhe u punesua edhe nga qeveria e SHBA-se ne sherbimin konsullor ne Lindjen e Mesme per pak kohe.

Me hyrjen amerikane ne lufte ne prill te vitit 1917 Powell doli vullnetar per kryerjen e sherbimit ushtarak dhe u emerua kapiten i Zbulimit Ushtarak. Pas disa detyrave ai pesoi demtime ne shtyllen kurrizore nga nje rrezim me kale ne France ne shtator 1918 dhe qendroi ne regjim pushimi deri pas armepushimit. Ai u largua nga Forcat e Armatosura amerikane me graden major.

Pas Luftes se Madhe ai e vazhdoi karrieren e tij gazetareske dhe si shkrimtar aventure duke udhetuar larg dhe jashte vendit duke shkruar nje numer te madh librash dhe artikujsh. Veshtire se gjendet nje zone e botes te cilen Powell nuk e ka vizituar gjate jetes se tij ai shkoi ne Azine Qendrore ruse Indonezi Indi ne te gjithe Lindjen e Mesme Etiopi Afrike Persi Bashkimin Sovjetik dhe madje arriti te hyje edhe ne Nepal ne kohen kur vendi ishte ende i mbyllur zyrtarisht per te gjithe te huajt.

Edhe pse te shkruara me shume se gjysme shekulli me pare librat e tij mbeten jashtezakonisht te lexueshem dhe terheqes. Ai shkruan ne menyre te qarte dhe te sakte pa lajka ose shtirje por pershkrimet e tij mbi vendet dhe gjendjen shpirterore jane shume te arrira sidomos kur shkrimet e tij karakterizohen nga nje forme e bute humori amerikan. Dhe me sa duket fale gjithe menyres se tij te sjelljes se vecante amerikane ai levizi ne qarqet me te larta diplomatike e te biznesit ne kohen e tij dhe njohu disa nga politikanet e ushtaraket me te famshem dhe me famekeq te shekullit XX.

Autobiografia e tij u botua ne vitin 1954 dhe u quajt ne menyre kuptimplote Rruga e aventures. Powell vdiq me 13 nentor 1958 ne moshen 78-vjecare.

New York Times më 31 dhjetor të vitit 1912, publikon ,Vrasjet si sport ditor

Gjenocidin , masakra , shpërnguljet dhe shfarosjet e njëpasnjëshme të popullësisë shqiptare nga ana e fqinjëve tanë sllavo-greko-ortodoksë .
Fqinjët grabitqarë lakmonin të copëtonin gjithë Shqipërinë.


New York Times më 31 dhjetor të vitit 1912, publikon ,Vrasjet si sport ditor

Reportazhi i publikuar në gazetën New York Times më 31 dhjetor të vitit 1912, tregon se si mijëra shqiptarë, mes tyre gra e fëmijë, u masakruan prej ushtrisëserbe.




                             Ushtria Serbe 1912



Londër, e martë, 31 dhjetor 1912

I dërguari i 'Daily Telegraph' në Budapest tregon detale në lidhje me mizoritë që po ndodhin në Shqipëri dhe përreth, raporte këto të mbledhura për autoritetet e Austro-Hungarisë. Korrespondenti thotë: Gjatë marshit drejt detit nëpër Shqipëri, serbët jo vetëm që dinakërisht vranë dhe ekzekutuan shqiptarët e armatosur, por mizoria e tyre nuk u ndal as kur u takuan me njerëz të paarmatosur dhe të pambrojtur, gra dhe burra, fëmijë dhe foshnja në gji. Oficerët serbë, të dehur me fitoren e tyre, deklaruan se qetësimi më i efektshëm i Shqipërisë është zhdukja totale e shqiptarëve musliman por nuk u kursyen as katolikët shqiptar. Kjo thënie u adoptua shpejt nga ushtria serbe e okupimit dhe u vu në përdorim.
Në mes të Kumanovës dhe Shkupit, rreth 3000 veta janë rrahur deri në vdekje. Afër Prishtinës, diku afër 5000 shqiptarë ranë në duar të serbëve, jo gjatë ndonjë lufte të ndershme, por gjatë vrasjeve të pajustifikueshme. Për t'i bërë këto krime, ushtarët e çmendur shpikën metoda
të reja mizore për të kënaqur etjen e tyre për gjak. Në shumë fshatra, tërë shtëpitë ishin djegur dhe, derisa banorët fatkëqij iknin nga flaka, ata u pushkatuan si minj. Burrat u vranë para syve të grave dhe fëmijëve, e pastaj gratë e pashpresa u detyruan të shikojnë fëmijët e tyre duke u bërë copë e grimë me bajoneta.

Ekzekutimet ishin përditshmëri për ushtarët serbë. Në secilën shtëpi ku gjendeshin armë, të gjithë banorët vriteshin, duke u varur ose pushkatuar. Brenda një dite ndodhnin mbi 36 ekzekutime.
Ish-sekretari i premierit Pashiq, Tomiatch thotë se gjatë një udhëtimi nga Prizreni në Pejë, ai nuk pa asgjë tjetër pos fshatra të shkrumbuara. Anash rrugës kishte trekëmbësha për varje, ku vareshin trupat e shqiptarëve.

Rruga për në Gjakovë ishte si "rrugë e varjeve". Por tregimet e ligësive, të cilat u bënë në Shqipëri nuk mbaruan me kaq. Veprimet e bëra në Prilep, Kosovë, Veshitcë, thuhet se kanë tejkaluar çdo gjë që shqiptarët kishin vuajtur nën okupimin turk.

Një shqiptar, i cili iku nga Prizreni në Graz, në Stiria dhe i cili studioi në Austri, si i ri, tregon: "Kushdo që e denonconte një shqiptar te serbët, ishte e sigurt që ai person do të vritej.

 Kjo ndodhte aq vazhdimisht sa njerëzit që iu kishin borxh të holla shqiptarëve muhamedanë, i lajmëronin si tradhtarë. Këta vareshin menjëherë dhe borxhliu mund ta blinte shtëpinë dhe fermën e viktimës me një çmim absurd të lirë".

Në Shkup shqiptarët e paarmatosur thjesht vriteshin në rrugë nga oficerët serbë dhe nëse vetëm një thikë e gjuetisë gjendej në shtëpi, pronari vritej pa mëshirë.
Në Verisoviç komandanti serb i ftoi refugjatët të kthehen dhe t'i dorëzojnë armët. Pasi ata i dorëzuan armët, 400 veta u vranë.

Në tërë Veroviçin vetëm pak familje myslimane kishin mbetur.

Në Pana, serbët vranë të burgosurit, ndërsa në Prishtinë popullata ishte masakruar.
Vetë oficerët serbë thonë se i kanë ndjekur shqiptarët dhe një oficer mburrej se si kishte vrarë 9 shqiptarë brenda një dite. Edhe jashtë kufijve të Shqipërisë ushtarët serbë kryen krime të llojeve të ndryshme. Në kalanë e Nishit, ku ishin sjellë shumë të burgosur turq, ndodhën skena tragjike. Një njeri ishte shkelmuar deri në vdekje për shkak të mosbindjes.

Një doktor i Kryqit të Kuq thotë: "Kudo që gjendeshin shqiptarët, ata vriteshin pa mëshirë.
As gratë, fëmijët dhe pleqtë nuk u kursyen. Unë pashë fshatra që digjeshin për çdo ditë."
Afër Kratovës gjenerali Stefanoviç renditi qindra të burgosur në dy rende dhe urdhëroi të vriteshin me mitraloz.
Gjenerali Zivkoviç urdhëroi të vriteshin 950 njerëz të shquar shqiptarë dhe turq afër Sjenicës, sepse ata e kundërshtonin përparimin e tij.

Publikuar më 31 dhjetor 1912,The New York Times

Raporti i Komisionit Ndërkombëtar për luftërat e Ballkanit

In 1914 the Carnegie Endowment for International Peace published a report regarding the conduct of the nations that participated in the Balkan Wars. The report was written by an international commission that was dispatched to the region in order to investigate the actions of the Balkan armies as well as to investigate the causes of the various conflicts that took place during the wars.

Raporti i Komisionit Ndërkombëtar për hetimin e shkaqeve dhe mënyra e mbajtjes së Luftërave Ballkanike (en. Raport i Komisionit Ndërkombëtar për të pyes në Shkaqet dhe Sjelljes të luftërave ballkanike) është dokument i botuar në Uashington në vitin 1914. Shkaqet e luftërave ballkanike dhe për krimet e luftës të kryera gjatë kohes së tyre.
Anëtarët e komisionit vlerësuan se këto luftëra janë frymëzuar nga "megalomaniac-et" per idenë e Greqis te Madhe, Bullgarin e Madhe, Serbinë e Madhe , etj.. Raporti diskuton shkeljet e shumta të konventave ndërkombëtare dhe krime lufte të kryera gjatë luftrave, ushtria përbëhej nga të gjithë vendet pjesëmarrëse.
Djegia e fshatrave dhe eksodi i popullsisë mundi është normale dhe tradicionale daljen në të gjitha luftrat në Ballkan dhe kryengritjeve. Ajo është zakon në të gjithë këta njerëz. Të cilet ata vetë kane vuajtur nga ana e të tjerëve që shkaktuan. Ata ishin në gjendje për të parandaluar vetëm udhëzimet e qarta nga Athina, Beogradi dhe Sofja dhe vetëm nëse Kisha dhe organizata e rebelëve të mbështetur nga vendosmërinë e qeverive të tyre.
Ky komision ndërkombëtar i përbërë nga profesorë universiteti dhe individë të tjerë të shquar nga Franca, Britania e Madhe, SHBA, Gjermania, Austria dhe Rusia. Renditet i Komisionit që përmbante tre fitues të çmimit Nobel.
Komisioni ka udhëtuar në Ballkan që nga fillimi i gushtit deri në fund të shtatorit dhe në këtë fushë ishin mbledhur materiale, rastet e intervistave me refugjatë dhe robëri, fotot e fshatrave të djegur, arkivat, dokumentat origjinale (letra, njoftime, udhëzime, broshura, deklarata) dhe të ngjashme.
Pas kthimit të tyre në Paris, të gjitha materialet janë përpunuar dhe lëshuar në formën e raporteve të hollësishme.

Raporti në fushën e betejës serbe

Që nga hyrja e tij në Serbi, Komisioni u takua me një numër problemesh dhe qëndrimin refuzues të zyrtarëve serbë, edhe pse ardhja e saj u njoftua mbi ambasadën serbe në Paris është një komision ndërkombëtar e konfirmoi se ajo ishte për krime të rënda. Ata zbuluan se armët jane përdorur vetëm kundër ushtrisë se armikut, por është përdorur edhe për vrasjen e popullatës në Maqedoni dhe Shqipëri,ke të moshuarit, Fshataret, fermerët, gratë dhe fëmijët. Autoritetet serbe në fund të gushtit 1913. të parandaluar per hyrjen e Komisionit në zonat shqiptare të kontrolluara nga ushtria serbe, së bashku me një ekip të shtypit serb sulmuan ardhjen e komisionit ndërkombëtar si një kufizim i sovranitetit dhe ndërhyrje në punët e brendshme të shtetit Serb.Te përmbledhur raportet e mbledhura mbi gjendjen në zonat e banuara nga shqiptarët, anëtarët e komisioni arriten në përfundimin:
Shtëpi dhe fshatra të tërë janë kthyer në hi, dhe shqiptaret njerze e pafajshëm dhe njerëz te paarmatosur, u masakruan në shkallë të gjerë, aktet e pabesueshme të dhunës, plaçkitjet dhe brutaliteti i çdo lloji - këto janë fonde që kanë aplikuar dhe të aplikoni-Malit të Zi e ushtrisë serbe, në mënyrë të plotë ndryshim të karakterit etnik të zonës së banuar Shqiptarët vetëm.

Anetaret e komisionit .

"Golgotha Shqiptare"- si u gjet libri i holokaustit !

Leo Freundlich

Leo Freundlih, hebreu që protestoi kundër zhdukjes masive të shqiptarëve nga serbët në vitet 1912-1913.
Holokausti mbi shqiptarët Serbët vranë 500 000 njerëz
Libri i tij "Akuza që ulërijnë" dëshmia e parë për shfarosjen kolektive të një populli evropian para atij Ebraik. Masakrat që u ndërmorrën serbët në trojet shqiptare. Mbi 250 mijë shqiptarë të masakruar vetëm në veriun etnik të Shqipërisë gjatë vjeshtën e vitit 1912.
Kopja e vetme e librit të Freundlih "Akuza që ulërijnë", i cili përmban protestën ndaj Evropës që nuk reagoi në mbrotje të shqiptarëve gjatë zhdukjen masive të pjesës më të mëdhe të popullit shqiptar në Ballkan, është gjetur në bibliotekën e Universitetit të Harvardit në SHBA, në vitin 1982 nga studiouesja Safete Juka, me banim në Amerikë.
Shkrimtari hebre Leo Freundlih me banim në Vjenë, është njëri ndër intelektualët e pakët që mbajti koleksionin e të gjitha gazetave të mëdha të kohës që tregonin mbi shfarosjen e së paku një gjysëm milioni shqiptarëve nga serbët në vitet 1912-1913. I revoltuar ai ngriti zërin e tij kundër asaj që ai e qujati "Golgotha Shqiptare", e që u shoqërua nga masakra të atij tipi që nuk i kishte njohur Bota më parë. "Unë e dënoj dhunën që ushtrohet padrejtësisht ndaj çdo populli. Ai që nuk bën kështu sot, të mos çuditet nëse nesër edhe ai vetë do të bëhet viktimë e një Golgothe tjetër" – thotë shkrimtari hebre. Vetëm pas 10 vjetësh, pikërisht në vitin 1992, ky libër njohu botim në tri gjuhë, në saj të ndihmës së jashtëzakonshme të gjermanit Hans Peter Rullman me banim në Hamburg. Botimi në anglisht u bë në saj të zotit Steve Tomkin, kroat i lindur në Kosovë. Në Kroatisht libri i përkthye dhe u botua nga mjeku Dr. S Leban, i lindur në Bosnje. Ndërkohë që përkthimin në shqip e realizoi Riza Lahi, nën sponsorizimin e Xhaferr Kastratit nga Kosova dhe përkujdesjen e shtypshkronjës "Eurorilindja" në Tiranë.
Serbia, "macja që kërkon të behet luan"
Pas traktat të Shën Stefanit mes Turiqë që humbi luftëra të njëpasnjëshme dhe Rusisë fituese, kombi shqiptar u vu në rrezik të jashtëzakonshëm, pasi aleatja ballkanike e perendorisë së Carëve Serbia, kërkoi të zgjeronte zotërimet e veta për tu kthyer në një fuqi ballkanike dhe evropiane, megjithëse kishte një popullsi vetëm 900 mijë banorë. Por nëse deri në vitin 1911 synimet ruse dhe serbe në Ballkan do të dështonin, kjo nuk erdhi për meritë të Perendorisë Turke nën të cilën ndoshej Shqipëria, por thjesht nga fakti që shqiptarët me anë të Lidhjes së Prizrenit më 1878 nuk e lejuan një gjë të tillë dhe e kundështuan me armë.Që nga viti 1906 deri në vitin 1912, një sërë kryengritjesh për pavarësi të shqiptarëve, kryesisht në veri të trojeve etnike shqiptare, u shtypën me dhunë dhe barbari nga na e ushtrive turke. Me fillimin e luftës ballkanike, Shqipëria ishte gjysëm e shkretuar dhe trupat serbe, në ëmër të luftës kundër Perendorisë Osmane, ndërmori një sërë pushtimesh të cilët i shoqëruan me masakra masive kundër një popullise krejtësisht të paarmatosur, ku sipas shtypit evropian humbën jetën 250 mijë shqiptarë. Ndërkohë ka të dhana të sigurta se shifta mund të jetë edhe një gjysëm milioni. Nga 180 mijë kilometra katrorë, me një popullsi rreth 2 milionë banorë që numëroheshin brenda teritoreve shqiptare në fund të shekullit të XIX, në vitet ' 30 kishin mbetur teritore shqiptare vetëm 80 mijë km katrorë, dhe këto në pjesën më të madhe jashtë shteti shqiptar. Sipas historinëve të kohëve moderne, ekspasioni sllav që u shoqërua dhe me shpërgulje masive dhe dukje të popullisive etnike të vendeve të mësipërme, që njehsohej me ekpansionin komunist më vonë i mori popujve gjernanë, hungarezë, shqiptarë, rumunë, armenë etj teritore të cilat kapnin sipërfaqen rreth një milionë kilometra katrorë nga të cilat një dhjeta i takonin teritoreve shqiptare. Etnia shqiptare në prag të shkatërrimit të perendorisë së kalbur Osmane humbi më shumë se gjysmën e teritoreve të veta. Zona e Tivarit, e Hotit, e Grudës, e Pazarit të Ri, Sanxhakut (Novipazarit) Nishit, Rrethinat e manastrit, shtoju këtyre edhe humbjen e krahinave të Janinës dhe të Çamërisë, të cilat u shpopulluar ose u asimiluan me forcë nga Greqia, përbëjnë edhe fushatën më të egër atishqiptare të ekspansionit sllav kundër popullit më të vjetët në Ballkan dhe Evropë. Njëri ndër libra që hedh dritë mbi shpërnguljet masive të shqiptarëve është edhe libri historik i Leo Freundlich "Golgotha shqiptare" Dëshmitare e krimeve të serbëve në vitin 1912-1913 ka qenë edhe "Nënë Tereza", atëherë fëmijë. Ajo pa me sytë e saj sesi serbët i helmosën të atin, ndërkohë që anëtarët e tjerë të familjes shpëtuan duke u arratisur në drejtim të Tiranës.

1913
Leo Freundlich:
Albaniens Golgatha:
Anklageakten gegen die Vernichter des Albanervolkes



Das kleine Buch 'Albaniens Golgatha' ist im Wesentlichen eine Zusammenstellung von Presseberichten aus Kosova während der Balkankriege, 1912-1913. Das Osmanische Reich, das fünfhundert Jahre lang in Kosova herrschte, war im Begriff auseinanderzubrechen und sich aufzulösen. Während der kriegerischen Auseinandersetzungen, die auf dem gesamten Balkan stattfanden, griffen serbische Truppen Kosova an und besetzten es für Serbien. Dabei versuchten sie, es - mit entsetzlichen Folgen - von seiner einheimischen, albanisch-sprachigen Bevölkerung zu säubern.

Zoom in (real dimensions: 300 x 449)Image


Leo Freundlich

Der Verfasser dieser bewegenden Schrift, Leo Freundlich (1875 - 1953), war ein Politiker und Publizist aus Wien.



Fast alle Kaufleute in Montenegro entstammen dieser Nation, ebenso die fähigsten Handelsleute in vielen größeren Städten Rumäniens. In Italien spielen die Albaner auf allen Gebieten eine bedeutende Rolle; u.a. war Crispi einer der ihren. Griechenlands tüchtigsten Soldaten sind albanischen Stammes.

Aber die serbische Eroberungssucht hat eine Methode gefunden, diesen schönen Traum eines tapferen und freiheitsliebenden Volkes kurz vor seiner Verwirklichung zu zerstören. Mit Mord und Brand sind die serbischen Truppen in Albanien eingefallen. Kann Albanien nicht erobert, so sollen die Albaner ausgerottet werden - das ist die Lösung!

Tausende und Abertausende ermordete und zu Tode gequälte Männer, Frauen, Greise und Kinder, verbrannte und geplünderte Dörfer, geschändete Frauen und Mädchen, ein verwüstetes, geplündertes, im Blute schwimmendes und geschändetes Land geben Antwort auf diese Frage.
Nicht als Befreier, als Mörder der Albaner sind die Serben nach Albanien gekommen. Auf der Londoner Botschafterunion wurde die Anregung gegeben, die Grenzen Albaniens nach einer nationalen oder konfessionellen Statistik zu bestimmen, die eine Kommission an Ort und Stelle zu erheben hätte. Die Serben haben sich beeilt, diese Statistik mit Maschinengewehren, mit Flinten und Bajonetten zu präparieren. Sie haben Greuel verübt, die unbeschreiblich sind. Die Empörung und das Entsetzen über diese Missetaten werden übertroffen von dem Gefühl tiefer Bedrückung, daß solche schauderhafte Untaten in Europa, unfern großer Kulturzentren, im zwanzigsten Jahrhundert möglich sind. Und noch schwerer wird dieses Gefühl durch die Tatsache, daß, trotzdem Berichterstatter aller Nationen seit Monaten von diesem entsetzlichen Taten erzählen, trotzdem Pierre Loti seine flammende Anklage in die Welt geworfen hat, nichts geschieht, um diesem entsetzlichen Morden ein Ende zu bereiten.
Ein tapferes, charaktervolles Volk wird vor aller Welt gekreuzigt, und Europa, das christliche, das zivilisierte Europa, schweigt dazu!
Zehntausende wehrlose Menschen werden niedergemetzelt, Frauen werden geschändet, Greise und Kinder erwürgt, Hunderte Dörfer niedergebrannt, Priester abgeschlachtet.

Und Europa schweigt!
Serbien und Montenegro sind ausgezogen, um fremdes Land zu erobern. Aber auf dem Land sitzt ein freiheitsliebendes, tapferes Volk, dessen Nacken trotz jahrhundertelanger Knechtschaft sich noch nicht gewöhnt hat, fremdes Joch zu tragen. So ist ganz offen die Lösung ausgegeben worden: Die Albaner müssen ausgerottet werden!
Eine verwilderte, entmenschte Soldateska hat diese Lösung in der fürchterlichsten Weise zur Wahrheit gemacht.
Ungezählte Dörfer werden dem Erdboden gleichgemacht, zahllose Menschen in tierischer Grausamkeit niedergemetzelt. Wo der Fleiß von Generationen den armen Albanern eine bescheidenen Heimat schuf, liegen rauchende Trümmerhaufen; ein ganzes Volk blutet am Kreuz - und Europa schweigt!



Die Albanesen müssen ausgerottet werden!
In Verbindung mit der Nachricht, daß in Prizrend 300 albanesische Ljumesen, die unbewaffnet angetroffen wurden, ohne Gerichtsverfahren erschossen worden sind, schreibt die Frankfurter Zeitung: In dem jetzigen Falle scheint reguläres serbisches Militär das Blutbad angerichtet zu haben. Aber auch wo man sonst die schlimmsten Metzeleien den irregulären Hilfstruppen überließ, haben diese ohne allen Zweifel unter vollständiger Duldung und nach dem Willen der serbischen Behörden gehandelt. Uns selbst gegenüber ist zu Beginn des Krieges von verantwortlicher serbischer Stelle aus offen erklärt worden: "Wir werden die Albanesen ausrotten." Nachdem allen europäischen Protesten gegenüber diese systematische Ausrottungspolitik unverändert fortgesetzt wird, scheint es uns Pflicht, die Absichten der Herren in Belgrad rücksichtslos bloßzulegen. Die Herren werden entrüstet leugnen in der Gewißheit, daß journalistischer Anstand uns hindert, Namen zu nennen. Aber es versteht sich von selbst, daß wir eine solche Mitteilung nicht machen würden, wenn wir nicht unbedingt an ihr festhalten könnten. Schließlich sprechen hier die Tatsachen lauter, als die offenherzigsten Geständnisse es tun könnten. Seitdem im vergangenen Herbst serbische Truppen die Grenze überschritten und Gebiete besetzt haben, die von Albanern bewohnt sind, hat ein Blutbad an das andere sich gereiht.

Ein Ausrottungskrieg
Professor Schiemann schrieb in einem in der Kreuzzeitung veröffentlichten Artikel: Ein außerordentlich betrübendes Bild geben allmählich, trotz der strengen Zensur der verbündeten Balkanstaaten und trotz des Druckes, der auf die Kriegskorrespondenten ausgeübt wird, die hierher gelangenden Privatbriefe vom Kriegsschauplatze, in welchen die Kriegsführung der Serben und Griechen geschildert wird. Die Serben, heißt es in dem Artikel, führen einen Ausrottungskrieg gegen die albanesische Nation, die sie am liebsten bis auf die Wurzel vernichten möchten.
Daily Chronicle meldet am 12. November 1912, es sei Tatsache, daß Tausende von Arnauten von den Serben massakriert wurden. In der Nähe von Üsküb wurden 2000 und unweit Prizrend 5000 mohammedanische Arnauten niedergemetzelt. Viele Dörfer sind von den Serben angezündet und die Bewohner abgeschlachtet worden. Bei den Hausdurchsuchungen nach Waffen wurden Albanesen, auch wenn man in deren Häusern keine Waffen vorfand, einfach getötet. Die Serben erklärten ganz offen, die mohammedanischen Albaner müßten ausgerottet werden, das sei das wirksamste Mittel zur Pazifizierung des Landes.
Der Kriegsberichterstatter des römischen Messaggero meldet furchtbare serbische Albanesengemetzel im Wilajet Kossowo. Infolge Widerstandes der Albanesen wurden die Ortschaften Ferisovic, Negotin, Lipian Babus und andere völlig zerstört, die Bewohner größtenteils niedergemacht. Ein katholischer Erzpriester erzählte, es sei drei Tage wütend um Ferisovic gekämpft worden, nach der Eroberung habe der serbische Kommandant die Geflüchteten auffordern lassen, ruhig zurückzukehren und die Waffen abzuliefern. Nachdem dies geschehen, seien drei- oder vierhundert Personen niedergemacht worden. In ganz Ferisovic sei nur ein halbes Dutzend muselmanischer Familien übriggeblieben. Die ärmeren serbischen Familien haben sich schleunigst in den Häusern der wohlhabenden Flüchtlinge eingenistet.

Massenmord
Im Bukarester Adeverul vom 6. Januar 1913 berichtet ein rumänischer Arzt, Dr. Leonte, daß das, was er an Grausamkeiten von seiten der serbischen Armee erlebte, die grauenvollsten Erwartungen bei weitem übertroffen hätte. Daß Hunderte gefangengenommene Moslims hundert Kilometer weit gehetzt wurden, wäre für diese Unglücklichen noch das geringste Unheil gewesen. Wenn aber einer dieser Erbarmungswürdigen infolge Erschöpfung und aus Hunger zusammenbrach, wurde er einfach von dem nächstbesten Soldaten mit dem Bajonette niedergestochen und die Leiche liegen gelassen. Noch seien die Felder mit Leichen von hingemordeten alten und jungen Männern und Frauen sowie Kindern bedeckt. Als die serbischen Truppen in Monastir einzogen, wurden alle in den Spitälern liegenden türkischen Verwundeten getötet, um Platz für die serbischen Verwundeten zu schaffen. Die Soldaten haben gestohlen, was ihnen in die Hände fiel. Auch fremde Banken wurden beraubt. Ein bulgarischer Professor, der sich infolge eines auf den König Ferdinand ausgebrachten Toastes bei den serbischen Offizieren mißliebig machte, ist seit dem Festabend, an dem er den Toast ausbrachte, spurlos verschwunden. Dr. Leonte gibt auch sonst Darstellungen über Grausamkeiten, die jenen von Kumanovo, Prizrend usw. gleichwertig sind.
Die Serben ermorden auch Christen
Die Reichspost veröffentlichte am 20. März eine Brief aus Albanien, in dem berichtet wird:

"Dem Pfarrer des Heiligtumes von Cernagora oder Setnica, Don Tommaso, haben die serbischen Soldaten alles Geld geraubt, das der Kirche gehörte, indem sie ihn mit gezücktem Bajonette zwangen, die Kasse zu öffnen, und daraus die Gelder entnahmen, die den Schatz des Wallfahrtsortes bilden.
Dem Pfarrer von Djakova drohte man mit dem Tode und rief ihm zu: "Entweder entsage dem österreichischen Protektorate oder wir brennen dir das Gehirn durch!" Doch machte der Pfarrer durch sein mutiges Auftreten ihre Drohungen zunichte.
Dem Pfarrer von Ferizovic versagen die Serben seit drei Monaten jede Freiheit in der Ausübung seines Amtes und lassen jeden einkerkern, der mit ihm redet oder zur Messe und Beicht zu ihm geht. Das gleiche versuchten sie mit den zwei Priestern von Prizrend.
Gegen die Katholiken von Janjewo (400 Familien, fast alle slawischer Nationalität) setzt man alle Hebel in Bewegung, um sie zum Übertritt zur schismatischen Kirche zu bringen.
Seit mehreren Jahrhunderten leben hier in dieser Erzdiözese etwa 8000 Katholiken, sogenannte Laraman, das heißt Verborgene, welche wegen der Verfolgung durch die Türken bisher ihren Glauben nicht offen bekennen konnten. Als nun die Serben kamen, wollten mehrere Hundert dieser Laraman sich offen als Katholiken erklären. Als dies die Vertreter der neuen Regierung erfuhren, kam der Bescheid: "Entweder Mohammedaner oder Orthodoxe, Katholiken nicht!"
In der Nähe des Heiligtums von Letnica liegt das Dorf Shashara (90 Familien, alle katholisch). Hier zogen serbische Soldaten ein, versammelten auf den Wiesen die Männer und banden sie mit Stricken; hierauf begannen sie die Häuser auszuplündern und Frauen und Mädchen in bestialischer Weise zu vergewaltigen.

Marrëveshja turko-jugosllave e vitit 1953

Çubrilloviçi e shihte Turqinë si aleate te Serbise ne politiken e shpernguljes se shqiptareve dhe kolonizimin e trojeve te tyre.



Në bazë të hulumtimit sistematik të dy shërbimeve konzullare (sektorit të pasaportave) jugosllave dhe turke, dëshmohet se në periudhën 1951-1968 prej Jugosllavisë në Turqi janë shpërngulur 414.500 shqiptarë... ndërsa gjatë periudhës në fjalë (bazuar në statistikat sekrete jugosllave) në Kosovë ishin sjellur në heshtje 63.000 kolonë sllavë, prej të cilëve, pas rënjes së Rankoviçit (1966) duke mos u duruar një farë "barazie" me shqiptarët, shumica prej tyre udbash e kriminelë marrin ikën për Serbi . Ndërkaq sipas statistikave të publikuara më vonë del se në periudhën 1952-1965 per ne Turqi janë shpërngulur: 452.371 shqiptarë.

Në ato vite me dhunë detyrohen të shpërngulen edhe mijëra shqiptarë, kryesisht nga Mali i Zi (nga Hoti, Gruda, Plava, Gucia, Vuthaj, Ulqini, Tivari, Triepshi, Shpuza, Kraja etj.)



Në dimrin e vitit 1955/56 organizon aksionin për mbledhjen e armëve dhe gjatë këtij procesi të dhunshëm i keqtrajtuan në format më mizore mëse 30.000 shqiptarë.

.Në këtë ekspeditë udbeske,nga rrahjet dhe torturat u mbytën 103 shqiptarë,ndërsa u gjymtuan për jetë rreth 10.000 të tjerë...!!!

Hulumtimet shkencore për zbardhjen e një ngjarje historike siq është marrëveshja “Xhentëllmene” turko-jugosllave e vitit 1953 ndërmjet Titos dhe Kypreliut, sado që janë jo të mjaftueshme,prap na japin një pasqyrë shumë të mirë për ta kuptuar këtë marrveshje. Vlen të përmenden veprat e historianëve të kombit shqiptarë siq janë: Fehmi Pushkolli në vepren “Fronti Popullor-Lidhja Socialiste e Kosovës”, Jusuf Osmani në vepren “Vendbanimet e Kosovës-Gjilani”, Hakif Bajrami “Politika e shfarosjes së shqiptarëve dhe kolonizimi serb i Kosovës 1844-1995”, Sabile Basha “Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës 1877-1995” dhe në shumë hulumtime të punimeve shkencore të cilat e kanë për objekt të studimit këtë temë shum të ndishme për popullin shqiptarë. Të gjitha këto vepra dhe shum dokumente tjera të cilat do ti përmendim në fucnot janë të lidhura me marrveshjen e Splitit ndërmjet Titos dhe Kypriliut. Në këtë marrveshje gojore edhe pse askush nuk diti se çka përmbante, pasojat e sajë u panë menjëherë, pas fillimit të zbatimit të sajë. Pas vitit 1953 filloi dëbimi masiv i shqiptarëve për në Turqi, gjë e cila e zbardhi këtë marrveshje. Represioni serbë u përcoll nga instrumentet shtetrore dhe në mënyr të organizuar nga vet shteti serbo-jugosllav. Paraprakisht ishte një marrveshje në mes Jugosllavisë dhe Turqisë e njohur si “Konventa jugosllavo-turke e vitit 1938”, e cila parashihte dëbimin e shqiptarëve për në Anadoll. Çështja e shpërnguljes së shqiptarëve pothuaj se u hesht gjithëher, ndërsa u shkrua dhe u propagandua nga qarqet serbe, kinse për shpërngulje serbo-malazeze që në të vërtet nuk ishte asgjë tjetër veqse migrime të vogla, të vullnetshme të popullsisë.



Marrëveshja turko-jugosllave e vitit 1953

Prishja e mardhënjeve jugosllavo-shqiptare 1948 u shfrytëzua nga Beogradi me mjeshtëri për ndjekjen, arrestimin dhe keqtrajtimin e mijëra shqiptarëve të akuzuar “stalinistë”.

Në vitet e 50-ta shteti jugosllav kishte shpallur për objektiv një shoqëri të afirmimit të barazisë së popujve të kësaj ish federate.

Ndërkaq, shqiptarët sanksionohen si pakicë dhe me këtë vëhen në pozit të pabarabartë karshi popujve tjerë të po kësajë federate.



Sistemi policorë i UDB-së së Rankoviqit bënte trysni të ndryshme mbi shqiptarët, duke i shtypur dhe duke ua ngushtuar përspektivën, me çka synohej dealbanizimi i Kosovës.

Si rezultat i këtj presioni, mjaftë shqiptarë u regjistruan si turqë dhe pati një rritje të ndjeshme të pakicës turke në Kosovë.

Këtë process të deklarimit të dhunshëm të shqiptarëve si turqë e kundërshtuan intelektualët: Zekerija Rexha, Mehmet Vokshi, Skender Rizaj etj.

Për ta shpërblyer poziten e udhëheqësve shtetrorë të ish-Jugosllavisë u propozua që Çubrilloviqit ti jepet shpërblimi AVNOJ-it i cili u refuzua kategorikishtë nga antari i Akademis së Shkencave të Kosovës prof. Fehmi Agani.

Edhe pas kësaj periudhe, sidomos pas Luftes së Dytë Botërore filluan aksionet e mbledhjes së armëve dhe formave të tjera të presionit me qëllim të detyrimit të popullates për shpërngulje në Turqi.

Takimi i Splitit Tito-Kyprili

Më 1953 në Split u takua kryetari i Jugosllavisë Josip Broz Tito dhe Fuad Kyprili, minister i punëve të jashtëme të Turqisë. Ata u moren veshë që të filloi shpërngulja e sërishme e shqiptarëve për në Turqi.. Marrveshja planifikonte vazhdimin e aksionit të shpërnguljes së shqiptarëve nga Kosova për Turqi, në baz të Konventës së vitit 1938. Dëbimi i shqiptarëve parashihej të bëhet përmes Maqedonisë.. Kjo erdhi në shprehje të zbatohet menjëher pas prishjes së marrveshjes jugosllavo-shqiptare, me pretekstin se i sherbenin Shqipërisë u denuan dhe internuan nëpër burgje mbi 500 shqiptarë të cilët u derguan në kampin famkeqë të Goli Otokut.

Meqë me marrveshjen “Xhentëllmene” nuk u arrit qëllimi për dëbimin e shqiptarëve për në Anadoll, Serbia

nuk pushoi përpjekjet për shfarosjen e popullit shqiptarë në Kosovë.

Marrveshja mbi miqësinë dhe bashkëpunimin në mes të Jugosllavisë, Greqisë dhe Turqisë e nënshkruar në Ankara më 28 shkurt 1953 u bë e njohur si Pakti Ballkanik.

Marrveshja përmbanë 10 pika dhe mori karakterin ushtarak, por pa ndikim e obligime, të cilat rezultonin nga Kontrata e Atlantikut Veriorë e 4 prrilit 1949 që i përkiste Turqisë dhe Greqisë.

Kjo marrëveshje linte hapsirë edhe për marrveshje të tjera të problemeve ekonomike, teknike dhe kulturore



Jugosllavia për ti shpërngulur shqipatrët nga Kosova dëshironte të krijonte lidhje sa më të ngushtë me Turqinë.



Lidhja duhej të bëhej duke e riaktivizur Konventën jugosllavo-turke të vitit 1938 për shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi. Në këtë frym bashkpunimi mes tyre u lidh edhe marrveshja “Xhentëllmene” mes Jugosllavis e Turqisë. Qështjen e shpërnguljes së shqiptarëve Jugosllavia e nxiste nëpër mjet shtypit turk. Në periudhen kohore 1955-1957 si rezultat i marrveshjes “Xhentëllmene” pushteti serbë në proceset e montuara politike i rrahu brutalisht rreth 30 mijë shqiptarë, 300 prej tyre vdiqën nga plagët e marra.



Si rrjedhojë, për një kohë të shkurtër u turqizuan dhunshëm rreth 60 mijë shqiptarë, kurse u shpërngulën për në Turqi mbi 250 mijë shqiptarë.



Nga fundi i vitit 1944 e këndej shqiptarët filluan të arratiseshin në male dhe në Shqipëri madje dhe duke migruar krejt jahstë vendit. Shqiptarët për ta kundershtuar ripushtimin jugosllav organizuan edhe lëvizje ilegale.



Në deklaratën zyrtare, të lëshuar më 29 janar 1953 mbi bisedat në Split, të dy delegacionet fshehen marrveshjen “Xhentëllmene” dhe iu referuan bashkëpunimit parlamentar dhe qështjes së Paktit Ballkanik. Me këtë marrveshje Tito realizonte ëndrren e serbëve për shpërnguljen e shqiptarëve nga Kosova, ndërsa Turqia fitonte banorë vitalë dhe mjete fonanciare.



Ç’do shqiptarë do të shpallej i rrezikshëm dhe I dyshimtë për sigurinë e vendit, sidomos intelektualët me të cilët i mbushën burgjet dhe pas kësajë u shpik kombësia turke.



Krahina Autonome e Kosovës e Metohisë gëzoi të drejtën e një trupi legjislativ dhe ekzekutiv si dhe të përfaqësimit në kuvendin e Serbisë dhe atë Federalë, por jo pushtetin juridik dhe pikrishtë në vitin 1953 ajo humbi lidhjen me federaten dhe mbeti vetëm në kuadër të Serbisë.



Ushtrimi i dhunës ndaj shqiptarëve

Kolektivizmi i dhunshëm i një pjese të tokave të fshatarsisë së Kosovës si dhe keqtarajtimet dhe shperdorimet perfide serbe, prekën thellë traditën kombëtare shqipatre.Në funksion të shpërnguljes shqiptare u miratua edhe ligji i planit 5 vjeqarë 1947-1951.



Pushteti jugosllav krahas dhunës e gjunjëzimit ekonomik sulmonte thell edhe ndjenjat kombëtare, të kaluarën dhe traditen historike. Ai reduktoi hapjen e shkollave dhe të institucioneve arsimore e kulturore madje mohonte edhe prejardhjen e popullit shqiptarë.

Titistët në anën tjetër e bënë të veten, i përzuri mbi 18% të popullsisë shqiptare nga Jugosllavia për në Anadoll.



E gjith kjo ngjarje ishte rezultat i marrveshjes “Xhentëllmene” jugosllavo-turke gjë të cilën e ndaluan në mënyr të tërthortë vetëm pas vitit 1966 atëherë kur kishin mbaruar 21520 procese gjyqsore të montuara kundër shqiptarëve. Kjo ishte një zbrazje e madhe e viseve etnike shqiptare që pati pasoja negative për jetën ekonomike, shoqërore e politike të popullit shqiptarë. Vetëm lindëshmëria (nataliteti) i lartë i shqiptarëve bëri të mundur që të ruhej struktura etnike dhe të dështoi plani për serbizimin e trojeve shqiptare.

Qeveria jugosllave e kishte formuar një komision shtetërorë për dëbimin e shqiptarëve në Turqi të cilin e përbënin: Aleksandër Rankoviqi, Krste Cërvenkovski, Zvetisllav Stefanoviq, Vojkan Llukiq, Marko Vuqkoviq etj.



Qeveria turke pasi mori informatat se është formuar shtabi jugosllav për shpernguljen e shqiptarëve e angazhoi Hulusu Kejmonin, për kontaktë me Jugosllavinë. Komunikimet ishin tepër sekret dhe u bënë përmes dokumentit turkë me numër dhe shifër tejet sekret nr. 3977/51, ku me këtë rastë Turqia inicion zyrtarishtë aktualizimin e konventës së vitit 1938. Turqia i kishte premtuar Jugosllavisë që shqiptarët do ti vendosë në vilajetin Mysh. “Pas të gjitha këtyre me 28 shkurt 1953, Koqa Popuviqi dhe Hulusu Kejman nënshkruan në Shkup një marrveshje të re sekrete, që në Turqi të shpërnguleshin të gjith myslimanet që jetojnë në Jugosllavi. Shtabi jugosllavë për dëbimin e shqiptarëve në Turqi u legalizua më 16 marsë 1955”..