Nga: Resul SHABANI
Gruaja, që kishte ardhur nga një vend i largët, nuk u entuziazmua shumë kur e pa liqenin. Shikonte rreth e rrotull vetes, thuajse kërkonte gjëkafshë të humbur dhe vetëm në të rrallë ia hidhte sytë ujit. Posa zbriti nga autobusi, aty në sheshin e qytetit, menjëherë u drejtua kah bregu i liqenit, gjithnjë duke i pyetur fëmijët. Herë-herë, u jepte ndonjë karamele ose sheqerkë të vogël dhe numri i tyre shtohej vazhdimisht. Fëmijët do ta ndiqnin edhe pa sheqerka, sepse femër aq të bukur s’kishin parë kurrë. Aty e kaloi gati tërë ditën, duke soditur valët dhe barkat.Në breg kishte fëmijë dhe në qiell zogj.
* * *
Ishte fillimi i verës. Qytetin ende nuk e kishin vërshuar turistët e huaj dhe pushuesit e vendit, të cilët vinin nga krahinat e ndryshme të kalonin ndonjë ditë pushimi buzë liqenit dhe të çlodheshin, duke i ngopur sytë me bukurinë e tij magjike. Mund të thuhej se gruaja e re qe e para prej të huajve që ia behu asaj vere dhe, për çudi, ishte e para turiste që tërë ditën e ardhjes e kaloi duke shëtitur buzë liqenit. Mbante në dorë një ombrellë të kaltër, në qafë kishte lidhur një shall të madh të gjelbër, i cili ishte shumë i bukur dhe valëvitej nga puhia e lehtë e liqenit, kishte këpucë me taka të larta dhe pak të çuditshme, por edhe ato ishin të bukura shumë, kurse fustanin e kishte të bardhë, të gjatë e më të bukur se çdo gjë tjetër që kishte veshur në trupin e saj selvi. Në kokë kishte një kapele të rrumbullakët, por në të kishte ngjitur edhe ca lule, për të cilat nuk dinte askush nëse ishin artificiale apo të vërteta. Kishte sjellje dhe veshje të çuditshme por, mbi të gjitha, bukurinë.
Shëtiti e brodhi kështu gjithë ditën buzë liqenit ajo grua, që nuk u desh shumë të bëhej objekt kërëshërie në sytë e njerëzve që rrinin trotuareve ose në rërën e imët. Kishte edhe të tillë, e më shumë nga këta ishin fëmijë, të cilët e përcillnin hap më hap, por kjo gjë dukej sheshit se nuk i pengonte shumë gruas magjike, e cila, për çudinë e të gjithëve, nuk dinte të shqiptonte asnjë fjalë ose, sigurisht, mund të ketë menduar se asnjëri në këtë qytet buzë liqenit s’e kuptonte gjuhën e saj. Ajo vetëm mendonte kështu.
Sa kthehej në shesh, fët e fët, njerëzit grumbulloheshin rreth saj, e shikonin me sy të habitur e pastaj shtyheshin, por askush nuk i fliste me gojë, e asaj nuk i bëhej vonë, të paktën kjo përshtypje fitohej. Aq më shumë, ajo as nuk hidhërohej pse njerëzit mblidheshin rreth saj. Dukej qartë se kjo gjë e argëtonte.
Dhe kështu, gjersa ra muzgu i parë.
Pastaj, dalëngadalë, njerëzve filloi t’u shuhej kërshëria për të dhe e lanë vetëm. Nuk dihet ku fjeti atë natë, çfarë hëngri për darkë, me se u mbulua, a foli me njeri, a gjeti atë që kërkonte dhe a ishte në vete, apo ndonjë shëtitëse e marrë dhe e rastit. Të gjitha këto nuk i interesonin më askujt të gjallë në qytet, bile as atyre që shquheshin si kureshtarë të pasionuar dhe që të gjithë i njihnin për njerëz që më shumë çajnë kokën për hallet e të tjerëve, sesa për punët e veta. As këta nuk dinin tashmë të tregonin diçka për atë grua, që u bë mysafirja jonë e çuditshme.
Veçse duhet përmendur një imtësi: thuhej se me dashje apo rastësisht të gjithë e kishin vërejtur atë, dhe për të flisnin të gjithë, përveç fëmijëve dhe grave. Gruaja kishte një bukuri hyjnore, aq të rrallë e të hijeshuar, me një mistikë të pakuptueshme, që të pushtonte me shikimin e parë. Mirëpo asnjëri prej banorëve të qytetit nuk kishte gjuhë ta përshkruante bukurinë e saj, sado që shumica u mundua ta bënte këtë.
* * *
Më vonë u bindën se përpjekjet i patën të kota. Ndonëse nuk kishin ndonjë fuqi shprehjeje që ta përshkruanin bukurinë e saj, për të cilën u mahnitën gati krejt ata që e panë, ky fakt nuk i pengonte të flisnin për këtë cilësi të saj. Mbase merreshin me bukurinë e kësaj gruaje, meqë s’kishin për çfarë të flisnin me të, pasi nuk kishte nxjerrë asnjë fjalë nga goja dhe nuk kishte treguar asgjë tjetër përveç bukurisë.
Kjo nuk do të thoshte se s’kishte përse të flitej. Më në fund, ajo ishte sjellë disi çuditshëm e pakuptueshëm. Prandaj, të gjitha këto që ndodhën brenda ditës dhe befasitë lidhur me këtë grua, siç shihet prej vetë sjelljes së saj, nuk jepnin ndonjë mundësi të flitej më shumë. Prandaj edhe flitej vetëm për bukurinë e saj, bukuri që nuk mund t’i gjenin një krahasim për të qenë, sepse ajo mbetej vazhdimisht më e bukur sesa krahasimi që mund të gjendej.
Meqë bisedat mbi bukurinë gjatë tërë asaj nate bëheshin gjithnjë e më të thella, më epshore e më fantaste, nuk ishte çudi e madhe pse të nesërmen, gati të gjithë ata që kishin dëgjuar për të, e madje edhe ata që e kishin parë vetë një ditë më parë, të dilnin për ta kundruar edhe një herë këtë grua të çuditshme, që kishte sjellë aq me pahir mitin e bukurisë në qytetin e tyre buzë liqenit.
Disa dilnin të bindeshin për fjalët që kishin dëgjuar nga bashkëqytetarët e tyre; disa që përsëri ta takonin e të bindeshin se edhe ata dinin ta shijonin të bukurën, pasi nga rrëfimet që dëgjonin prej të tjerëve, ndonëse e kishin parë vetë, ajo sikur u bëhej më e bukur sesa një ditë më parë, ose sesa fuqi kishin që ta përshkruanin.
Dhe të nesërmen herët, gati i tërë qyteti ishte më këmbë. Të gjithë përgatiteshin për shëtitje (për fat, kishte qëlluar ditë e diel, ditë pushimi) dhe, sado që kjo përgatitje për shëtitjen e jashtëzakonshme bëhej spontanisht, e paorganizuar, sado që secili prej shëtitësve ishte i interesuar ta shihte sa më për së afërmi këtë bukuroshe hyjnore, asnjëri prej tyre nuk e tregonte qëllimin. Secili mendonte se ishte i vetmi që do të interesohej për të.
Mirëpo ndodhi ajo që nuk pritej. Herët në mëngjes, buzë liqenit, nëpër rrugicat e qytetit, nëpër rrojtoret dhe në restorantet e bujtinat, ishin shpërndarë aq shumë qytetarë, sa njeriu nuk kishte ku ta hidhte gjilpërën. Vërtet, asnjëri e nuk e tregonte qëllimin e daljes, dhe secili prej tyre thoshte se kishte dalë për të marrë pak ajër të pastër. Por çdokush e ndiente gënjeshtrën në gojën e tjetrit dhe secili e përsëriste vetë po të njëjtën gënjeshtër.
Dhe këtë të diel moti kishte marrë i bukur, vera sapo fillonte me ngrohtësinë e saj e me frutat, dhe dielli dukej se derdhte tërë rrezet vetëm në liqen dhe në qytetin buzë tij.
Edhe ata që nuk u interesonte fort bukuria, e kishn shfrytëzuar mirë këtë të diel, kur e gjithë qyteza përgatitej për të shuar kërshërinë dhe për ta përjetuar atë që përjetohet shumë rrallë – bukurinë!
Po cilët ishin këta që aq u bënte bukuria, por që kishin ditur ta shfrytëzonin këtë frymëzim të qytetarëve: ishin qebaptorët, ëmbëltorët, shitësit e luleve dhe të peshqve.
Prandaj në çdo rrugë e rrugicë, në çdo shesh (kurse bulevarde nuk kishte qyteti buzë liqenit), mund të hasje ndonjë mangall me prush ku piqeshin gurneckat e imëta, kurse afër tij ishte shitësi dhe shitësja e luleve, e shamive dhe suvenireve të tjera që i blenin njerëzit, për ta shuar kërshërinë e tyre fëmijërore, së paku dy-tri orë, e pastaj t’i hidhnin.
Qyteti vlonte.
* * *
Dhe kështu kalonin orët pa u vërejtur, në biseda rasti e takime mes njerëzish, në grindje dhe rrahje, e aty të paktën kishte ndonjë rast edhe pak tragjik apo komik. E shoqja e tregtarit e kishte ofenduar të shoqen e kasapit. Pas këtyre fyerjeve, kishin ndodhur edhe disa proçka të tjera, por të parëndësishme për t’u përmendur. Pastaj ia behu edhe koha e drekës, por askujt prej qytetarëve nuk i binte ndër mend të kthehej në shtëpi. Edhe sikur t’i kishte rënë ndër mend ndonjërit kjo ide e përditshme, lë që nuk i shkohej, por edhe po të ndodhte, shtëpinë do ta gjente të zbrazët, sepse fëmijët e gratë, si edhe burrat e pleqtë kishin dalë buzë liqenit. Askush nuk kishte mbetur në shtëpi. Do të ishte fare e çuditshme sikur dikush të shkonte dhe të mbyllej atje, në dhomën e vet, e të shihte prej dritares turmën e qytetit. Këtë e bënin vetëm plakat, që s’kishin më këmbë të forta të ecnin dhe ndonjë plak i pamundur, që rrinte me llullë a cigare në gojë dhe që mund të vështronte pa kuptuar fare se ç’po ndodhte.
Në këtë atmosferë kaloi jo vetëm dreka, por edhe pasdrekja. Pastaj edhe mbrëmja, e gjithashtu, kjo tollovi e pakuptimtë zgjati deri në orët e vona të natës. Dhe kur njerëzit po ktheheshin në shtëpitë e tyre, u kujtuan se gruaja e bukur nuk kishte dalë fare në rrugë. Nuk ishte parë askund, as në shesh, as në restorantin e bujtinës, as buzë liqenit dhe askund tjetër, ku e kishin kërkuar njerëzit e qytetit, pa ditur as vetë se në të vërtetë kishin dalë ta kërkonin hyjneshën e përfytyruar nga rrëfimet e bashkëqytetarëve.
Ajo sikur ishte zhdukur ose ishte fshehur diku, pasi s’kishte dashur të bëhej pasqyrë për të gjithë. Arsyeja nuk u kuptua. Ndoshta, ajo as që dinte se çfarë vullkani kishte ndezur në qytezën buzë liqenit, se përndryshe nuk do të kishte mundur të përmbahej pa u ekspozuar së paku për disa orë, mbasi siç e thanë edhe qytetarët, një ditë më parë ajo nuk kishte ngurruar të bëhej pasqyrë e kureshtarëve dhe për asnjë fije floku nuk e kishte penguar grumbulli i tyre. Mirëpo, ja, shì atë ditë të diel, kur pritej aq shumë, ajo u tret si shkuma dhe nuk pati asnjeri në qytet që të mund të thoshte se e kishte parë sërish.
Mirëpo edhe në mbrëmje, kur po përgatiteshin për gjumë, qytetarët nuk e hoqën prej goje bukuroshen e përfytyruar nga rrëfimet e të tjerëve. Disa u habitën më së shumti (por nuk e shprehën me fjalë këtë habi), duke medituar për këtë grua dhe duke përfunduar se në qytetin e tyre, për çdo verë, vijnë prej së largu shumë njerëz nga bota e huaj, të pushojnë aty në breg të liqenit, dhe me këta njerëz vijnë edhe shumë gra të bukura, kurse qyetarët vendas nuk e çajnë fort kokën për to, bile nganjëherë as nuk lodhen ta kthejnë kokën prapa që t’ua shohin këmbët ose hijet.
Mirëpo çfarë djalli i shtyri që atë të diel, të gjithë qytetarët, të bëheshin aq kureshtarë për një grua të tillë të huaj, sado e bukur të kishte qenë, çfarë djall kureshtje ishte ajo që i bëri të dilnin të gjithë në rrugë?
Por kësaj pyetjeje, meqë nuk iu bë askujt, askush as nuk u përgjigj. Mbeti të bluhej në mendje. Një ditë më parë njerëzit përsëri bisedonin për gruan e bukur, që kishte shoqe vetëm perritë dhe supozonin se qe dikur vetëm një ditë aty, e pastaj e kishte lëshuar toka. Mbase ishte kthyer në vendin e saj të largët dhe për qytetarët e qytetit buzë liqenit mbetën të panjohura arsyet, aq sa edhe vetë ajo.
Askush nuk deshi t’i besonte një fëmije, i cili disa ditë më vonë nisi të fliste për gruan e bukur si perri. Sa kishin filluar ta harronin dhe sapo shuheshin bisedat kureshtare për të. Fëmija kishte thënë se gruan e bukur, të veshur me të bardha, e kishte parë diku në mes të liqenit, mbase duke u mbytur.
Njerëzit kishin vrapuar ta kërkonin me barka e rrjeta. Disa ditë e kishin “lëvruar” liqenin, por më kot. Gruaja e bukur s’u gjet më.
Tashmë kanë kaluar vite dhe njerëzit mendojnë se bukuria e saj, ajo pamje tërheqëse me flokë të lëshuara, vetëm mbrëmjeve del në syprinën e liqenit. Rrinë tani në breg mijëra njerëz dhe mundohen ta shijojnë bukurinë mistike.
Ata vetëm mundohen.
