NJERIU I SEKRETEVE ZBULON SEKRETE
Klosi: Ja si e gjeta SHIK-un, dhe si i caktuam politikat dhe prioritetet e punës për luftën në Kosovë
-Kryeministri Fatos Nano, në ’97-tën më tha: “Dua nga ti që SHIK-ut t’ia ndërrosh imazhin negativ në popull, të ndërtosh një shërbim bashkëkohor, për një vend demokratik, perëndimor”
-SHIK-un e gjeta me një opinion shumë të keq në popull. SHIK-u ishte implikuar në shumë ngjarje të pakëndshme dhe ishte vënë për një kohë të gjatë në luftë kundër opozitës dhe kundër kundërshtarëve të Berishës në përgjithësi
-SHIK-u interesohet për situatën brenda vendit dhe për situatën në rajon, në rrugë legale dhe operative, në mënyrë që t’i parashikojë të gjitha ato dukuri, shtete, organizata apo njerëz që në një mënyrë ose në një tjetër, me dashje apo pa dashje, mund të cenojnë Sigurinë kombëtare të Shqipërisë
-E vërteta gjithmonë mbetet si një objektiv në tentativë, sepse metodat e Shërbimit nuk janë metoda që mbështeten në dokumente. Është fat po të kesh në ndonjë rast dokumente, prandaj baza e punës mbetet rrjeti informativ
Përgatitën : Burim Etemaj e Musli Krasniqi
Prishtinë, 4 qershor - Ish-shefi i Shërbimit Informativ Kombëtar (SHIK), Fatos Klosi, për herë të parë, në një intervistë ekskluzive për “Epokën e re”, zbulon shumë sekrete për luftën e UÇK-së, për raportet e drejtuesve të saj me shërbimet informative më të fuqishme të shteteve euro-amerikane, për ndihmën që ka dhënë shteti shqiptar në luftën e Kosovës, për FARK-un, Ahmet Krasniqin, Bujar Bukoshin, për Sali Berishën, prishjen e raporteve të tij me Fatos Nanon...
EPOKA E RE: Kush është Fatos Klosi?
Klosi: Jam një profesor i Fizikës në Universitetin e Tiranës, në të cilin kam punuar që nga viti ’68 pa ndërprerë, përveç gjashtë muajve (prill- gusht 97) kur kam qenë bashkëkryetar i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, dhe pesë viteve (gusht 97- gusht ‘02) që kam qenë në drejtim të SHIK-ut. Gjithë pjesën tjetër e kam kaluar në Fakultetin e Shkencave. Kam filluar të jap mësim duke qenë student në vitin e fundit. Pasi mora diplomën, u emërova asistent, pastaj si pedagog dhe dora-dorës doktor, docent dhe në fund profesor. Kam qenë për shumë vjet edhe përgjegjës i Katedrës së Fizikës dhe më vonë i Qendrës së Mikroskopisë Elektronike. Sot punoj në të njëjtin sektor ku kam punuar para se të shkoja në SHIK, jam përgjegjës i Sektorit të Materies së Kondensuar, në Departamentin e Fizikës, në Fakultetin e Shkencave Natyrore të Universitetit të Tiranës. Çdo ditë jam pranë studentëve dhe kolegëve të mi, një ambient i njohur dhe i dashur për mua dhe jam i kënaqur me punën që bëj.
EPOKA E RE: Sa ka qenë e vështirë kthimi nga detyra e shefit të SHIK-ut, në pedagog...?
Klosi: Në pedagog fare e lehtë. Ishte e vështirë për të kaluar nga puna e pedagogut në punën e kryetarit, e kundërta ishte fare e lehtë, sepse kthehesha në një ambient të njohur. Duhet të theksoj se të gjithë, kolegët dhe studentët, më pritën dashamirësisht. Megjithëse ishte një periudhë kur unë kisha marrëdhënie jo të mira me Kryeministrin (z. Nano), falë pavarësisë relativisht të mirë që kanë universitetet nga Qeveria, s’pati ndonjë problem që unë të filloj punën e pedagogut menjëherë.
KRYETARI I SHIK-UT EMËROHET ME DEKRET TË PRESIDENTIT
EPOKA E RE: Nga kush jeni propozuar e nga kush jeni emëruar shef i SHIK-ut?
Klosi: Normalisht, sipas ligjit, propozimin e bën Kryeministri, miratimi dhe dekretimi bëhet nga Presidenti. Pra, është një dekret i Presidentit që emëron kryetarin e SHIK-ut. Siç e shihni, unë vazhdoj të përdor emrin SHIK dhe jo SHISH, pasi ligjërisht cilësori i Shërbimit akoma është Kombëtar, edhe pse ka pasur një tentativë nga ish-kryeministri Majko dhe Gjykata Kushtetuese, për t’ia ndërruar emrin nga SHIK në SHISH, por Kuvendi nuk e pranoi.
E PRANOVA RELATIVISHT QETË DETYRËN E SHEFIT TË SHIK-UT
EPOKA E RE: A kishit dilema para se ta pranonit detyrën e shefit të SHIK-ut?
Klosi: Jo, e pranova relativisht qetë. Kur kryeministri i atëhershëm, Nano, ma propozoi, unë i kërkova se çka pretendonte ai nga unë në krye të SHIK-ut. Detyra që më dha m’u duk interesante. Ai më tha: “dua nga ti vetëm që t’ia ndërrosh imazhin negativ në popull, të ndërtosh një shërbim bashkëkohor, për një vend demokratik, perëndimor”. E pranova këtë detyrë, duke theksuar se hollësitë lidhur me detyrat e vërteta, konkrete të SHIK-ut, do t’i diskutonim rrugës, gjatë punës së përditshme.
SHIK-UN E GJETA ME NJË OPINION SHUMË TË KEQ NË POPULL
EPOKA E RE: Në çfarë gjendje e gjetët ju SHIK-un?
Klosi: SHIK-un e gjeta me një opinion shumë të keq në popull, dhe kuptohet, opinioni i popullit as nuk sajohet kot dhe as nuk ndreqet kollaj. SHIK-u ishte implikuar në shumë ngjarje të pakëndshme dhe ishte vënë për një kohë të gjatë në luftë kundër opozitës dhe kundër kundërshtarëve të Berishës në përgjithësi, prandaj dhe e gjithë furia e urrejtjes për regjimin e Berishës gjatë muajve të parë të vitit 97, kish rënë mbi të. Pothuaj të gjitha ndërtesat e tij, pa përjashtim, gjithandej Shqipërisë ishin të djegura. Një pjesë e efektivit, kuptohet, ata që e ndjenin veten më fajtorë për ç‘gjë kishte ndodhur, kishin ikur jashtë vendit; kishin mbetur vetëm ata që e quanin veten të paimplikuar në ngjarjet, kryesisht oficerë të niveleve të ulëta. Natyrisht, duhej filluar çdo gjë nga e para. Duheshin ndërruar pikësynimet dhe orientimet e Shërbimit, në përputhje me këto duhej ristrukturuar organogrami i Shërbimit, duheshin zgjedhur kuadro të rinj për të zëvendësuar ata që mungonin, duhej forcuar motivimi dhe profesionalizmi i punonjësve, duheshin përgatitur punonjës të rinj, me synime të reja, duheshin riparuar godinat, ringritur zyrat, siguruar mjetet e domosdoshme të punës e kapërcyer plot mangësi më të vogla. Për këto arsye, muajt e parë të punës kanë qenë muaj të vështirë. Të mos harrojmë edhe gjendjen shumë të vështirë që krijoi në vend opozita politike gjatë atyre muajve, ndodhën ngjarjet e Shkodrës, ngjarjet që pasuan vrasjen e Azem Hajdarit, e plot të tjera më pak të rëndësishme.
THEM SE IA KAM ARRITUR TA NDËRROJ IMAZHIN E SHIK-UT
EPOKA E RE: A mendoni se ia keni dalë që ta ndërroni imazhin e SHIK-ut?
Klosi: Megjithëse nuk më takon mua ta pohoj këtë, nga ajo që e kam ndier, nga opinioni i njerëzve, sidomos ai i mediave, them se ia kam arritur. Sigurisht, e mira nuk ka fund, ajo është gjithmonë një objektiv për të cilën duhet të punojnë breza të tërë.
NUK JAM NJERI I RREZIKSHËM
EPOKA E RE: Njerëz të caktuar ju kanë konsideruar si njeri të rrezikshëm, duke pasur parasysh vetë funksionin tuaj që e keni pasur në krye të shërbimit sekret shqiptar. A është kaq i rrezikshëm Fatos Klosi sa thuhet?
Klosi: Them me bindje që jo. Ata njerëz që përhapin falsifikime të tilla, mendoj se kanë qenë të paaftë për t’i bërë punët e tyre dhe kanë kërkuar dhe kërkojnë të justifikohen se gjoja i kanë penguar të tjerët, midis të cilëve edhe SHIK-u. Unë shpesh u kam kërkuar këtyre njerëzve, çdo shqiptari, le të dalë njëri dhe të thotë me argumente se si e ka rrezikuar SHIK-u. Jam i sigurt se këtë s’mund ta bëjë asnjë prej tyre. Të gjitha kanë qenë dhe janë shpifje. Unë i denoncoj ato me bindjen se nuk janë të vërteta dhe nuk i shërbejnë çështjes së Kombit.
POZICIONI IM NË SHIK KA QENË AI KLASIK, I DREJTUESIT KRYESOR
EPOKA E RE: A mund të na e cekni fushëveprimin dhe veprimtaritë e një shërbimi informativ, në këtë rast të Shërbimit Informativ të Shqipërisë? Me çfarë rastesh jeni marrë ju konkretisht? Si e identifikoni një rast të caktuar, një person apo një grup personash? Me kë bashkëpunonit? Cilat janë masat që i ndërmerrnit ndaj tij/tyre?
Klosi: Duhet të kemi parasysh se bota është shumë e madhe dhe shtetet e ndryshme, varësisht nga interesat e tyre, i caktojnë detyra të ndryshme shërbimeve informative. P.sh.: Shërbimi britanik përpiqet që t’i mbrojë interesat e Britanisë së madhe në gjithë botën, po kështu edhe shërbimi amerikan, ai francez etj., ndërkohë që Shqipëria është një vend i vogël, me interesa kryesisht rajonale. Kjo i përcakton edhe detyrat e SHIK-ut. Në ligjin për SHIK-un janë të përcaktuara shumë qartë detyrat e tij, që janë të informojë dy autoritetet më të larta të shtetit, Presidentin dhe Kryeministrin, për të gjitha ato dukuri që rrezikojnë apo mund të rrezikojnë Sigurinë Kombëtare, edhe pse në asnjë ligj të vendit nuk është përcaktuar se cili është kuptimi i saktë i Sigurisë kombëtare. Megjithatë, ka një opinion të përgjithshëm në botë për këtë koncept dhe ne jemi përpjekur që këtë ta zbërthejmë në konditat shqiptare. Pra, SHIK-u interesohet për situatën brenda vendit dhe për situatën në rajon, në rrugë legale dhe operative, në mënyrë që t’i parashikojë të gjitha ato dukuri, shtete, organizata apo njerëz që në një mënyrë ose në një tjetër, me dashje apo pa dashje, mund të cenojnë Sigurinë kombëtare të Shqipërisë. Së bashku me këtë, në bazë të opinioneve të krijuara nga informacioni i mbledhur, bashkëpunohet me ata që marrin vendime, për të vendosur se çfarë masash duhen marrë në rastet konkrete, për të parandaluar efektet negative. Por, duhet theksuar se detyrat tona kanë qenë thjesht informative dhe sugjeruese. SHIK-u nuk ka pasur dhe nuk ka të drejtë të marrë vendime apo të kryejë operacione ekzekutive. Pozicioni im në SHIK ka qenë ai klasik, i drejtuesit kryesor. Unë jam marrë kryesisht me politikat e Shërbimit, me prioritetet e punës së tij, me vendimet kryesore të marra, e më pak me informacionet konkrete.
VEPRONIM SIÇ VEPROJNË TË GJITHA SHËRBIMET TJERA TË BOTËS
EPOKA E RE: Si arrinit ju ta identifikonit apo ta zbulonit një person, ose një grup të caktuar që i cenonin interesat e Shqipërisë?
Klosi: Është një punë komplekse që varet dhe ndryshon nga rasti në rast... Megjithatë, në përgjithësi, ne vepronim siç veprojnë të gjitha shërbimet tjera të botës. Në këtë fushë ka një teori të tërë... se çfarë ndodh me informacionin e parë, si verifikohet, cilat janë pastaj detyrat për ta thelluar më tej, si zgjerohet ky informacion... Siç dihet, baza e punës së çdo shërbimi është një rrjet informativ që krijohet, i cili përbëhet nga njerëz që janë pranë dukurive apo subjekteve për të cilat Shërbimi është i interesuar. Këtyre njerëzve u jepen detyra të caktuara për mbledhjen e informatave, për vërtetimin e tyre, për krijimin e situatave që lehtësojnë mbledhjen e informacionit etj. Pastaj, ka metodika të caktuara se si krahasohen burimet e ndryshme, si analizohet dhe përpunohet informacioni, në mënyrë që “klientëve tanë”, presidentit dhe kryeministrit, informacionet t’iu shkojnë në mënyrë sa më të saktë dhe sa më bindëse. Natyrisht, e vërteta gjithmonë mbetet si një objektiv në tentativë, sepse metodat e Shërbimit nuk janë metoda që mbështeten në dokumente. Është fat po të kesh në ndonjë rast dokumente, prandaj baza e punës mbetet rrjeti informativ. Dhe për sa kohë që është një punë e mbështetur mbi thëniet e njerëzve, mbi deklaratat e njërit apo tjetrit, gjithmonë e mban brenda pasigurinë dhe asnjëherë nuk mund të jemi fare të sigurt se ajo çka dimë, është e vërteta e plotë.
SA MË TË VËSHTIRA TË JENË DETYRAT, AQ MË I ZOTI ËSHTË AI QË I ZGJIDHË ATO
EPOKA E RE: Çdo detyrë i ka anët pozitive e negative. Ju ka rastisur ndonjëherë të mallkoni veten pse i keni hyrë kësaj pune?
Klosi: Them se jo, nuk ka arritur puna deri aty... Natyrisht, kam pasur shumë momente të vështira. Kuptohet, ishte një detyrë e vështirë, sidomos në fazat e para, qoftë se ne ishim duke u riorganizuar, qoftë për situatat e vështira që kalonte vendi. Unë në përgjithësi jam optimist dhe kam konsideruar se sa më të vështira të jenë detyrat, aq më i zoti është ai që i zgjidhë ato. Me këtë filozofi i kam kapërcyer mjaft situata të vështira. Pastaj, t’ju them të drejtën, nuk kam qenë asnjëherë vetëm, kam pasur edhe shumë bashkëpunëtorë të mirë, kuadro të shërbimit me shumë eksperiencë, që më kanë ndihmuar duke i kapërcyer së bashku momentet e vështira.
EPOKA E RE: Gjatë kohës sa ju keni qenë në krye të SHIK-ut, është bërë edhe përgatitja, organizimi dhe është zhvilluar lufta çlirimtare në Kosovë. Me kënd nga njerëzit e UÇK-së keni kontaktuar për herë të parë?
KLOSI: SHIK-U E BINDI PERËNDIMIN SE UÇK-JA NUK ISHTE TERRORISTE
Ish-shefi i Shërbimit Informativ Kombëtar (SHIK), Fatos Klosi, për herë të parë, në një intervistë ekskluzive për “Epokën e re”, zbulon shumë sekrete për luftën e UÇK-së, për raportet e drejtuesve të saj me shërbimet informative më të fuqishme të shteteve euro-amerikane, për ndihmën që ka dhënë shteti shqiptar në luftën e Kosovës, për FARK-un, Ahmet Krasniqin, Bujar Bukoshin, për Sali Berishën, prishjen e raporteve të tij me Fatos Nanon...
EPOKA E RE: Gjatë kohës sa Ju keni qenë në krye të SHIK-ut është bërë edhe përgatitja, organizimi dhe është zhvilluar lufta çlirimtare në Kosovë. Me kënd nga njerëzit e UÇK-së keni kontaktuar për herë të parë?
Klosi: Kemi kontaktuar me shumë njerëz. Duhet thënë që në fillim se lufta çlirimtare në Kosovë ka qenë meritë e djemve të Kosovës, dhe ne si Shërbim jemi interesuar për të ditur se çka po ndodh, për t’i dalë përpara çdo të papriture. Gjithçka ka qenë thjesht meritë e atyre që patën kurajën, që patën trimërinë dhe vendosen për të mos e duruar atë situatë që ishte. Ndërkaq ne, duke qenë se ishim bij të të njëjtit komb, ishim të interesuar që në Kosovë të ndodhte ajo që donte populli i Kosovës, që punët të rridhnin drejt pavarësisë, dhe ky synim më ka krijuar nevojën e kontakteve me shumë e shumë kosovarë dhe jokosovarë.
DISKUTIMIN E PARË SERIOZ PËR UÇK-NË E KAM BËRË ME XHAVIT HALITIN
EPOKA E RE: Me kënd konkretisht jeni takuar për herë të parë?
Klosi: Me kënd kam diskutuar për herë të parë ndoshta nuk e mbaj mend, por mbaj mend që diskutimin e parë serioz e kam bërë me Xhavit Halitin, pas përpjekjeve shumë të mëdha për ta takuar, pasi siç mora vesh më vonë, ai kishte pak besim te strukturat e shtetit shqiptar.
EPOKA E RE: Ku jeni takuar?
Klosi: Në Tiranë.
EPOKA E RE: Kur?
Klosi: Diku nga fillimi i vitit ’98.
NË ATË KOHË ASNJËRI NUK MUND TË BESONTE SE NGJARJET DO TË RRIDHNIN AQ SHPEJT
EPOKA E RE: Çfarë përshtypjesh keni pasur pas atij takimi?
Klosi: Përshtypjet e mia, pas këtij dhe takimeve të tjera, ishin pozitive. Përveç dëshirës që gjithmonë kanë pasur shqiptarët për të luftuar për lirinë e tyre, në këtë rast ndihej edhe guximi për t’u organizuar e angazhuar konkretisht në luftë, dëshira për ta ndërkombëtarizuar problemin e shqiptarëve në Kosovë etj. Këto ishin përshtypjet e mia të para. Natyrisht, në atë kohë asnjëri nuk mund të shpresonte dhe të besonte se ngjarjet do të rridhnin aq shpejt sa që të arrinim në këtë situatë që jemi sot. Ishin kontaktet e mia të para me një realitet krejt ndryshe nga ai për të cilin kishim dëgjuar më parë. Këtë radhë po merreshin iniciativa më serioze dhe po kërkohej të krijoheshin struktura serioze, për të përballuar atë që ne e dinim se do të pasonte, një represion jashtëzakonisht të egër, qoftë të policisë serbe, e cila në përgjithësi mbante kontakt me të tilla aktivitete, por edhe të ushtrisë, ndërhyrja e së cilës në këtë radhë do të ishte më serioze se herëve tjera.
MË VONË, KONTAKTET ME UÇK-NË U ZYRTARIZUAN
EPOKA E RE: Dhe kontaktet në vazhdimësi i keni mbajtur...?
Klosi: Natyrisht, në fillim me Xhavitin. Ai ishte i caktuar nga ana e udhëheqjes së LPK-së dhe Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, e më pas, me krijimin e Drejtorisë Politike të UÇK-së, si përfaqësues i saj për të mbajtur kontaktet me ne dhe struktura të tjera të shtetit shqiptar dhe për të organizuar punën për furnizimet. Më vonë edhe me kuadro të tjerë të LPK-së e të UÇK-së. Gjithsesi, sidomos pas masakrës së Drenicës, kontakte pothuaj të përditshme mbanim me Xhavitin, që atëherë e quanim Zeka. Më vonë, kontaktet u zyrtarizuan dhe UÇK-ja vendosi edhe të tjerë njerëz që, të drejtuar nga Xhaviti, do ta përfaqësonin në Tiranë, Durrës, Kukës, Tropojë e kudo që ishte e nevojshme, brenda e jashtë vendit.
KA PASUR PËRPJEKJE NGA NJERËZ QË DONIN TË PËRFITONIN NGA MERITAT E UÇK-SË, POR SHIK-U I NJIHTE TË GJITHË...
EPOKA E RE: Kush ishin ata të tjerët?
Klosi: Zyrtarisht në Tiranë ishte Xhaviti. Ndërkohë, ka pasur edhe përpjekje nga njerëz të tjerë, sidomos pas sukseseve të para të UÇK-së dhe imazhit të mirë që krijoi ajo si në popull ashtu edhe te faktori ndërkombëtar, që të paraqiteshin si të UÇK-së dhe të përfitonin nga meritat e saj. Por, ne natyrisht e kishim të qartë situatën, e dinim se kush ishte për luftë kundër serbëve, dhe kush vetëm hiqej se donte të luftonte dhe “priste kohën e përshtatshme”. Tanimë ne e dinim kush ishte njëri e kush ishte tjetri, kush pranonte të sakrifikonte për luftën dhe kush donte të përfitonte prej saj.
KONTRIBUTI I SHIK-UT ISHTE I PAPËRFILLSHËM NË KRAHASIM ME PËRPJEKJET QË KANË BËRË DJEMTË E UÇK-SË
EPOKA E RE: Sa ishte në dijeni shteti shqiptar për përgatitjen e luftës çlirimtare në Kosovë?
Klosi: Aq sa ishim në dijeni ne. Thashë, në fillim nuk dinim shumë, por pas kontakteve të para me grupime të ndryshme, dita-ditës krijuam ide gjithnjë e më të qarta se çka po ndodhte, se kush e shihte luftën si një mënyrë të pashmangshme për fitimin e lirisë dhe ishte gati ta fillonte, e kush vetëm fliste për të. E thashë edhe në fillim, peshën e luftës në terren dhe në prapavijë e mbajtën ata djem që guxuan e u ngritën kundër represionit serb, që guxuan të organizohen pa marrë parasysh vështirësitë e mëdha të krijuara nga policia dhe ushtria serbe në brendësi të Kosovës dhe sidomos në kufirin me Shqipërinë, si dhe nga policitë e gjithë Evropës, gjithkund ku kërkoheshin armë për luftën. Ne në fillim vetëm kemi konstatuar, kemi informuar Qeverinë shqiptare, më vonë edhe shërbimet partnerë, për atë që realisht po ndodhte në Kosovë, duke u përpjekur të zbulonim demagogjinë serbe e të demaskonim informacionet e tyre në Evropë dhe botë. Më vonë erdhi një fazë kur ne u përpoqëm të ndihmonim ndonjë gjë sidomos në prapavijë, por prapë po e përsëris, se kontributi ynë ishte i papërfillshëm në krahasim me përpjekjet që kanë bërë djemtë e UÇK-së në të gjitha fazat dhe aspektet e luftës.
PAS PREKAZIT E REÇAKUT..., SHËRBIMET E MËDHA FILLUAN TË INTERESOHEN PËR KONTAKTE MË DIREKTE ME NJERËZIT E UÇK-SË
EPOKA E RE: Çka ka bërë SHIK-u që t’i informojë shtetet perëndimore se UÇK-ja nuk ishte terroriste, siç akuzohej në fillim nga disa politikanë vendorë e të huaj?
Klosi: Është e vërtetë se në fillim qarkulloi nëpër botë një informacion i gabuar për UÇK-në, dhe kjo ishte e natyrshme. Serbia ishte një vend më i madh se Kosova dhe Shqipëria. Në Serbi vendet evropiane kishin interesa më të mëdha se në Shqipëri. Tradita dhe afërsia e kontakteve midis tyre ishte më e madhe se me Shqipërinë. Prandaj, ata në fillimet e luftës mbajtën anën e serbëve, duke pranuar tezën e tyre se UÇK-ja ishte një organizatë terroriste. Këtij kori evropian iu shtua edhe ndonjë zë i administratës amerikane. Në këto fillime, në të gjitha shërbimet e mëdha të botës perëndimore, pati zënë vend ideja se kjo luftë është një lojë e pak njerëzve, me parametra që ata i quanin edhe terroristë, një lloj prej përpjekjesh që ndodhin nëpër botë, më shumë për t’u evidentuar këta si persona sesa për të arritur objektivat që i deklarojnë. Duke i parë këto komente të gabuara, ne e quajtëm detyrë tonën profesionale dhe patriotike t’ua sqaronim të gjithë atyre që donin të na dëgjonin, të vërtetën për situatën në Kosovë, të vërtetën për UÇK-në dhe për drejtuesit e saj. Natyrisht, kjo nuk ka qenë një punë e lehtë. Kërkoi kohë dhe shumë argumente, megjithatë çdo ditë që kalonte bënim një hap përpara në këtë drejtim. Ndonjëherë, nga ndonjë deklaratë e pakujdesshme e ndonjë shqiptari jemi kthyer me javë prapa.
Ndërkohë, siç e kujtojmë të gjithë, pas asaj që ndodhi me familjen Jashari, gjërat rrodhën shumë shpejt dhe u pa se UÇK-ja nuk ishte një lëvizje e pak njerëzve ekstremistë. Më vonë, sidomos pas masakrës serbe në Reçak, ishte më e lehtë t’u sqarohej të gjitha shërbimeve të interesuara, se ky zemërim i serbëve nuk vinte nga një grup i vogël njerëzish terroristë, por vinte dhe ishte një paralajmërim ogurzi për të gjithë popullin kosovar që po e përkrahte UÇK-në. Ishte koha kur të gjitha shërbimet e mëdha filluan të interesoheshin për kontakte më direkte me njerëzit e UÇK-së.
NË NUMRIN E ARDHSHËM DO TË LEXONI: A ka qenë SHIK-u një urë e vendosjes së kontakteve të përfaqësuesve të UÇK-së me shërbimet informative perëndimore? Ku ishte vendtakimi i njerëzve të UÇK-së me shërbimet informative perëndimore? Kush e përfaqësonte UÇK-në në këto takime? Si ia doli SHIK-u, që së bashku me njerëzit e UÇK-së, ta bindin perëndimin se lufta në Kosovë nuk financohej nga shtetet islamike? A ndryshoi roli i SHIK-ut gjatë zhvillimit të luftës çlirimtare në Kosovë?...
SHIK-U I VURI KONTAKTET MES UÇK-SË DHE PERËNDIMIT
Në vazhdimin e tretë të intervistës për “Epokën e re”, ish-shefi i SHIK-ut, Fatos Klosi, hedh dritë mbi zhvillimet fillestare të vënies së kontakteve direkte ndërmjet përfaqësuesve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) dhe shteteve perëndimore, konkretisht shërbimet informative të atyre shteteve, të cilat ishin të interesuara për gjendjen në Kosovë. Para së gjithash, ato ishin të interesuara për strukturën e organizimit, përbërjen dhe misionin e ushtrisë më të re në Evropë. Klosi pranon se SHIK-u në fillim ka qenë një urë lidhëse ndërmjet shërbimeve të huaja dhe përfaqësuesve të UÇK-së, përderisa ndërmjetësimi thuajse u bë i panevojshëm, pasi që shërbimet i krijuan kontaktet e veta me UÇK-në. Ish-shefi i SHIK-ut rrëfen për njerëzit e UÇK-së me të cilët u vunë kontaktet, vendtakimet, për punën e madhe të SHIK-ut dhe përfaqësuesve të UÇK-së për ta bindur perëndimin se UÇK-ja nuk financohej nga vendet islamike etj.
TË GJITHA SHËRBIMET PERËNDIMORE KËRKONIN KONTAKTE ME TË NGARKUARIN E SHP TË UÇK-SË, XHAVIT HALITIN
EPOKA E RE: Z. Klosi, a ka qenë SHIK-u urë kaluese e vendosjes së kontakteve të përfaqësuesve të UÇK-së me shërbimet informative perëndimore?
Klosi: Në fillim po, ishte normale. Në kontaktet e para duheshin sqaruar pozicionet e palëve dhe duheshin vendosur urat e besimit reciprok dhe natyrisht na takonte neve të ishim ndërmjetësit, pasi, së pari, e dëshironim që të ndodhte kjo gjë, dhe, së dyti - i njihnim të dyja palët dhe mund të ndihmonim në afrimin e tyre.
KONTAKTET ME SHËRBIMET PERËNDIMORE VLEJTËN PËR TË PARAQITUR FYTYRËN E VËRTETË TË UÇK-SË
EPOKA E RE: Kush nga UÇK-ja i filloi kontaktet me shërbimet e huaja?
Klosi: Kryesia e LPK-së dhe Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së kishin ngarkuar Xhavit Halitin që të merrej me këtë punë, dhe e kishin autorizuar t’i përfaqësonte ato në këto kontakte, prandaj të gjitha shërbimet filluan të kërkojnë kontakte me të. Duhet të kemi parasysh se shërbimet në të tilla kontakte i përfaqësojnë shtetet e tyre, ato janë pjesë e institucioneve të shtetit përkatës, që për nga natyra e punës së tyre dalin në kohë para Ministrisë së Jashtme apo asaj të Mbrojtjes, sidomos kur është fjala për situata të paqarta dhe të sikletshme. Fatkeqësisht, një pjesë e publikut u jep këtyre kontakteve një sens pezhorativ. Sipas nesh, këto kontakte kanë qenë të domosdoshme dhe shumë pozitive për UÇK-në. Kështu që, qysh në kontaktet e para të përbashkëta me këto shërbime, ne e dinim mirë se “po kontaktonim” me Presidentin amerikan apo francez, me Kryeministrin anglez apo italian etj. Këto kontakte me shërbimet perëndimore vlejtën për të paraqitur fytyrën e vërtetë të UÇK-së, qëllimet e saj dhe planet e saj serioze tek qeveritë perëndimore. Mund të pohoj me plot gojën: këtë mision e detyrë të ngarkuar, Xhavit Haliti e kreu me nder dhe sukses, dhe të gjithë ne së bashku ia arritëm që ta paraqesim para ndërkombëtarëve UÇK-në ashtu siç ishte në të vërtetë; një lëvizje çlirimtare e popullit të Kosovës për çlirimin përfundimtar nga pushtimi serb. Realiteti i sotëm tregon se djemtë heroikë që mbushën radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, udhëheqësit e drejtuesit politikë e ushtarakë të saj, të gjithë ne, kemi pasur të drejtë që vepruam kështu, e për këtë nuk mund të mos ndjejmë një krenari të ligjshme.
I BINDËM SHËRBIMET PERËNDIMORE PËR PASTËRTINË E LUFTËS SË UÇK-SË
EPOKA E RE: Me cilat shërbime e keni pasur më problem për ta treguar tamam fytyrën e vërtetë të UÇK-së?
Klosi: Nuk mund të ankohemi për ndonjë prej tyre. Të mos i harrojmë dy faktorë: së pari, ne nuk ishim i vetmi burim i informacionit për ta, pra ata e njohën të vërtetën edhe nga kanale të tjera, dhe së dyti- shërbimet e mëdha të NATO-s kanë një bashkëpunim shumë të mirë me njëri-tjetrin, duke shkëmbyer informacione dhe analiza. Gjithë kjo vorbull informacionesh dhe analizash, me siguri ka konfirmuar se para së gjithash ne kemi qenë seriozë dhe të saktë në vlerësimet e analizat tona. Edhe partnerët tanë ishin seriozë. Kështu që unë them se u gjet gjuha e përbashkët, pothuaj njëkohësisht me të gjithë.
PROBLEMET TONA ISHIN ATO QË AKOMA NUK ISHIN BËRË ZYRTARE
EPOKA E RE: Para se të lidhnit kontakte me përfaqësuesit e UÇK-së, apo edhe pas, a keni pasur kontakte me politikanët e atëhershëm të Kosovës?
Klosi: Po, kemi pasur kontakte të rralla. Më shumë për t’u njohur dhe për të shkëmbyer opinione. Kontaktet me politikanët i kemi konsideruar detyra të Qeverisë apo të partive politike, ato mund të bëheshin legale dhe s’kishin nevojë për mobilizimin tonë. Problemet tona ishin ato që akoma nuk ishin bërë zyrtare. Ndërkaq, marrëdhëniet politike Shqipëri-Kosovë të asaj periudhe, unë do t’i quaja normale, ndoshta jo shumë të mira, por kjo ishte pjesë e politikës dhe ne nuk kishim asnjë detyrë në këtë drejtim.
PAS DHE GJATË LUFTËS, NË KOSOVË U FUTËN JO VETËM SHËRBIMET, POR EDHE DIPLOMATË AMERIKANË E TË TJERË, TË CILËT KONTAKTUAN ME UÇK-NË
EPOKA E RE: Të kthehemi papë te SHIK-u. Më vonë, gjatë zhvillimit më të hovshëm të luftës çlirimtare në Kosovë, a ndryshoi roli i SHIK-ut?
Klosi: Roli i SHIK-ut në parim mbeti ai i fillimit, por siç e thashë më parë, ngjarjet rrodhën aq shpejt saqë të gjitha fazat u ndërthurën dhe zëvendësuan shpejt njëra-tjetrën. Ju e dini se më pas, gjatë luftës, në Kosovë u futën jo vetëm shërbimet, por edhe diplomatë amerikanë e të tjerë, të cilët kontaktuan me UÇK-në dhe popullin e Kosovës, dhe në njëfarë mënyre roli ynë filloi të zbehej dita-ditës. Dua të theksoj një fakt, që sipas meje është shumë i rëndësishëm dhe nuk duhet harruar: situata kosovare, sidomos përgatitja dhe zhvillimi i luftës nga UÇK-ja u menaxhuan me seriozitet dhe maturi maksimale, duke na çuar në një fakt që ndoshta është unik në dhjetëvjeçarët e fundit: është rasti i vetëm në historinë bashkëkohore, që një lëvizje çlirimtare e arrin objektivin e vet me luftë të armatosur, i cili urojmë që të plotësohet përfundimisht sa më shpejt.
DREJTUESIT E UÇK-SË NUK LEJUAN QË NË KOSOVË TË PËRSËRITEJ EKSPERIENCA E BOSNJËS
EPOKA E RE: Më herët thatë se keni luajtur rolin e ndërmjetësimit në lidhjet ndërmjet përfaqësuesve të UÇK-së dhe të shërbimeve të huaja. Ku janë mbajtur takimet e para mes këtyre palëve?
Klosi: Nuk ka ndonjë rëndësi se ku janë takuar. Më shpesh në Tiranë... por, siç thashë edhe më herët, ne shërbimet i kemi konsideruar si pjesë të shteteve përkatëse dhe jemi përpjekur që në ato shtete të shkojnë informacione sa më korrekte për luftën e drejtë që po zhvillohej në Kosovë dhe organizimin korrekt e serioz të strukturave të saj. Dhe ata u bindën mbasi i kontaktuan edhe vetë përfaqësuesit dhe udhëheqësit e UÇK-së.
Së pari, ata u bindën se nuk bëhej fjalë për organizatë apo njerëz terroristë. UÇK-ja kurrë nuk ndërmori asnjë akt terrorist jashtë ose brenda Kosovës, akt ku të goditeshin civilë serbë. Për të bërë efekt në publik, mund të kishin vepruar edhe në Beograd ose në ndonjë qytet tjetër serb, me ndonjë bombë, siç bëjnë zakonisht terroristët. Jo, kjo nuk ndodhi asnjëherë, jo se s’kishin mundësi, por se aktet terroriste nuk bënin pjesë në filozofinë e tyre të aksionit.
Së dyti, shërbimet perëndimore u bindën se lufta e UÇK-së nuk mbështetej nga paratë e drogës, siç pretendonin serbët. Ato i morën të gjitha sigurimet e nevojshme se paratë për armatimet mblidheshin nga të gjithë shqiptarët e botës.
Së treti, ne dhe UÇK-ja arritëm të hedhim poshtë akuzën serbe, se lufta në Kosovë po financohej dhe drejtohej nga organizata dhe shtete islamike. Kjo tezë u kërkua të shitej nga serbët, duke u mbështetur te fakti se pjesa më e madhe e popullsisë kosovare është e besimit mysliman. Por, të gjithë u bindën se edhe ata pak islamikë që tentuan t’i bashkohen UÇK-së, u larguan shpejt pasi nuk gjetën terrenin e përshtatshëm që prisnin. Drejtuesit dhe përfaqësuesit e UÇK-së nuk lejuan që në Kosovë të përsëritej eksperienca e Bosnjës. Prandaj, falë kësaj politike të matur, UÇK-ja arriti që për një kohë relativisht të shkurtër të fitojë mbështetjen e të gjitha fuqive të mëdha. UÇK-ja kishte synim të vërtetë çlirimin e Kosovës, e jo ndërmarrjen e akteve terroriste që bënin efekte. Ajo e filloi luftën konkrete në fillim me aksione kundër policisë serbe, e më vonë e përballoi edhe ushtrinë serbe, që ishte një ndër ushtritë më të forta jo vetëm në Ballkan, por edhe në Evropë. Këto kanë qenë parametra shumë të rëndësishëm, që i bindën të gjitha shtetet e botës se këtu kemi të bëjmë me një organizatë shumë serioze, patriotike, e cila asgjë nuk e bën për bujë, për të rënë në sy, siç ndodh shpesh e shpesh. Jo, kjo është një ndërmarrje serioze. Kjo e pati efektin e vet. Natyrisht, edhe krimet e rënda të serbëve kundër civilëve shqiptarë e bënë efektin e tyre, e bindën opinionin publik ndërkombëtar, se ushtria dhe policia serbe duheshin dëbuar nga Kosova.
NË NUMRIN E ARDHSHËM:
Kush ishte drejtuesi kryesor i SHIK- ut në Kosovë, sipas Klosit? A e ka urdhëruar ndonjëherë SHIK-u i Shqipërisë SHIK-un e Kosovës? Cili ka qenë bashkëpunimi i SHIK-ut të Shqipërisë me SHIK-un e Kosovës gjatë dhe pas luftës? A e ka penguar në fillim shteti shqiptar veprimtarinë e UÇK-së në territorin e tij? A ka pasur presion shteti shqiptar nga Perëndimi për shkak se e ka lejuar veprimtarinë e UÇK-së në territorin e saj? A vinin linjat e armatimit për UÇK-në nga Shqipëria? A ka penguar shteti shqiptar që armë të ndryshme nga vendet perëndimore të futen në Kosovë?...
KLOSI: JA SI ARMATOSEJ UÇK-ja
Në kulmin e ofensivës serbe, Pandeli Majko e la UÇK-në disa javë pothuaj pa municione
Në pjesën e katërt të intervistës për “Epokën e re”, ish-shefi i Shërbimit Informativ Kombëtar ka sqaruar pjesën më kryesore dhe të ndjeshme të organizimit dhe luftës në Kosovë, sigurimin e armatimit nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK). Klosi akuzon shtetin shqiptar se nuk ka bërë atë që duhej të bënte për UÇK-në, madje thotë se në disa raste ka penguar kalimin e armatimit nëpër Shqipëri e edhe futjen e të rinjve në Kosovë. Sigurimi i parave, sigurimi i armatimeve, municioneve dhe pajisjeve në përgjithësi, kanë qenë zgjidhje që ka bërë vetë UÇK-ja, thotë Klosi, ndërkaq sipas tij, Shqipëria nuk ka dhuruar gjë. Ai thotë se një pjesë e armatimeve janë siguruar nga njerëzit të cilët gjatë hapjes së depove kishin marrë numër të konsiderueshëm armësh, dhe tani ato ia shisnin UÇK-së. Ndërkaq, sa i përket bashkëpunimit me Shërbimin Informativ të Kosovës (SHIK), ai thotë se gjatë luftës kanë pasur bashkëpunim, veçanërisht në identifikimin e caqeve të forcave serbe, të cilat kërkoheshin nga NATO-ja, ndërkaq pas luftës është ndërprerë bashkëpunimi me të.
NË FILLIM TË LUFTËS, SHTETI SHQIPTAR ISHTE I KUJDESSHËM
EPOKA E RE: A janë mbledhur ndonjëherë krerët më të lartë të shtetit shqiptar, përfshirë edhe Ju, për të biseduar për gjendjen në Kosovë?
Klosi: Padyshim, shumë herë. Sa herë që kanë ndodhur ngjarje të rëndësishme.
EPOKA E RE: A ju kanë kërkuar informacione për atë se çfarë po ndodhte?
Klosi: Përditë shkonin informacionet në Qeveri lidhur me ngjarjet në Kosovë.
EPOKA E RE: A e ka penguar në fillim shteti shqiptar veprimtarinë e UÇK-së në territorin e tij?
Klosi: Jo. Them se në fillim shteti shqiptar ishte i kujdesshëm, siç i takonte të ishte. Edhe shteti shqiptar kërkoi një kohë për t’u bindur se kishim të bëjmë me një gjë serioze.
KUR LUFTËTARËT E UÇK-SË KONSIDEROHESHIN TERRORISTË, KA PASUR KËRKESA PËR TË PENGUAR TRANSPORTIMIN E ARMËVE
EPOKA E RE: A ka pasur presion shteti shqiptar ndonjëherë nga Perëndimi, për shkak se e ka lejuar veprimtarinë e UÇK-së në territorin e tij?
Klosi: Unë them se në fillimet e luftës, kur akoma luftëtarët e UÇK-së konsideroheshin terroristë, ka pasur kërkesa nga vendet perëndimore për të penguar transportimin e armëve, për të ndaluar kalimin e vullnetarëve për në Kosovë etj etj. Më vonë qëndrimet u zbutën, megjithatë shërbimet e tyre mbetën të vëmendshme, sidomos për të kuptuar se nga vinin armët dhe municionet.
SHTETI SHQIPTAR NUK KA KONTRIBUAR NË ARMATIMIN E UÇK-SË
EPOKA E RE: Thuhet se linjat e armatimit për UÇK-në vinin nga Shqipëria...
Klosi: Fatkeqësisht jo. Unë do të kisha dëshirë që shteti shqiptar të kishte kontribuar diçka me armatime, municione apo pajisje. Sigurisht mund të ishte gjetur një mënyrë për të dërguar qoftë dhe një sasi simbolike pajisjesh. Për sa i takon linjave të transportit, ato, ishte e detyrueshme të kalonin nga Shqipëria, sepse nuk mund të kalonin as nga Maqedonia, as nga Mali i Zi, dhe sigurisht as nga Serbia. Por sigurimi i parave, sigurimi i armatimeve, municioneve dhe pajisjeve në përgjithësi, kanë qenë zgjidhje që ka bërë vetë UÇK-ja. Shqipëria nuk ka dhuruar gjë.
EPOKA E RE: Pse Shqipëria nuk ka bërë më shumë për UÇK-në, p.sh nuk ka dhuruar armë?
Klosi: Për këtë duhen pyetur politikanët që vendosnin në atë kohë, se pse nuk e bënë këtë punë. Edhe ato armë që janë siguruar në Shqipëri, janë siguruar duke i blerë…
EPOKA E RE: Nga shteti…?
Klosi: Jo, nga njerëzit privatë. Ju e dini se në Shqipëri, në ’97-ën u hapën depot e armatimit dhe njerëzit i çuan armët nëpër shtëpi. Më vonë ata që kishin nevojë për para, i shitën ato armë. Dolën në atë kohë edhe shumë njerëz që u morën me këtë aktivitet, ata blinin nga populli armë, municione dhe pajisje ushtarake, dhe ua shisnin pastaj më shtrenjtë këto njerëzve të UÇK-së për të përfituar ekonomikisht.
EPOKA E RE: Kush ishin ata që i mblodhën armët?
Klosi: Shqiptarë të ndryshëm që e shfrytëzuan situatën për të fituar.
EPOKA E RE: Nuk ishin këta njerëz të organizuar nga shteti?
Klosi: Natyrisht jo, ata përkundrazi gjuheshin nga shteti, kjo është e vërtetë. Shteti është munduar që këtë lloj aktiviteti ta ndërpresë, por jo gjithmonë ia ka dalë, ky është realiteti. Janë arrestuar në atë kohë shumë nga këta sekserë armatimesh. Shteti shqiptar nuk ka kontribuar për armatimin e UÇK-së, këtë e them me bindje dhe do ta them gjithmonë. Shteti shqiptar duhet të bënte më shumë. Atëherë kur e gjithë bota, shtetet më të fuqishme, e pranuan si të drejtë këtë lëvizje, gati-gati e dhanë edhe bekimin e tyre, shteti shqiptar akoma ishte shumë i kujdesshëm, duke shfaqur një servilizëm ekstrem, të panevojshëm. Duhet ta them se fatkeqësisht edhe partitë politike apo faktori politik shqiptar nuk e kapën me kohë situatën dhe nuk arritën që të ishin me një qëndrim të vetëm, unik, lidhur me luftën në Kosovë. Shpeshherë opozita e atëhershme (PD), e ka konsideruar transportin e armëve apo të municionit drejt Kosovës si trafikim për qëllime përfitimi, si mjet për përfitime personale të drejtuesve të sektorëve të veçantë të shtetit, sidomos të SHIK-ut, e plot të tjera si këto, të gjitha në dëm të luftës që bëhej në Kosovë.
KADRI VESELI KA QENË PËR MUA DREJTUESI KRYESOR I SHIK-UT NË KOSOVË
EPOKA E RE: Të ndalemi edhe njëherë te SHIK-u. A e ka urdhëruar ndonjëherë SHIK-u i Shqipërisë SHIK-un e Kosovës (Shërbimi Informativ i Kosovës)...?
Klosi: Urdhëruar? Kurrë jo! As që e kishim si koncept të urdhëruarin, aq më tepër për një organizatë që nuk ishte në kompetencat e mia. Unë jam përpjekur që me SHIK-un e Kosovës të kishim kontakte sa më të shpeshta, në mënyrë që unë të isha sa më i informuar e të dija çka të informoja Qeverinë. Shumicën e kontakteve i kam mbajtur me Xhavit Halitin, por edhe ata na kanë ndihmuar dhe ne i kemi ndihmuar...
EPOKA E RE: Kush ishin ata?
Klosi: Po, ata që janë edhe sot.
EPOKA E RE: Ju nuk përmendni emra, por këtu Kadri Veseli ka dalë se është shef i SHIK-ut...
Klosi: Kadri Veseli ka dalë në publik?
EPOKA E RE: Po.
Klosi: Mirë atëherë. Kadri Veseli ka qenë për mua drejtuesi kryesor i SHIK ut në Kosovë.
SHIK-U I KOSOVËS ISHTE I VETMI INSTITUCION I UÇK-SË ME TË CILIN MUND TË BASHKËPUNONIM
EPOKA E RE: Me herët thatë se SHIK-u i Shqipërisë nuk e ka influencuar SHIK-un e Kosovës dhe po ashtu i përmendët disa kontakte. Cili ka qenë bashkëpunimi me SHIK-un e Kosovës gjatë dhe pas luftës?
Klosi: Unë thashë nuk e kemi urdhëruar. Gjatë luftës kemi pasur bashkëpunim të vazhdueshëm, veç njësive të furnizimit, SHIK-u ka qenë i vetmi institucion i UÇK-së me të cilin mund të bashkëpunonim konkretisht. Na kërkuan aleatët që të kishin njerëz në terren për të korrigjuar bombardimet, dhe ne këta i gjetëm nëpërmjet SHIK-ut kosovar.
Pas luftës, niveli i bashkëpunimit ra ndjeshëm, duke arritur deri në ndërprerjen e pothuaj të çdo lloj kontakti. Pas luftës, i vetmi interes i SHIK-ut dhe i shtetit shqiptar ishte që institucionet në Kosovë të ishin autonome dhe vetëvepruese. Unë në Kosovë kam ardhur vetëm njëherë, me presidentin Mejdani, gjatë një vizite të tij. Ne e kemi konsideruar ngatërresë futjen tonë pas lufte në Kosovë dhe po them me përgjegjësi se përveç dashakëqijve që na kanë akuzuar për ndërhyrje në Kosovë, askush tjetër nuk mund të japë qoftë dhe një argument të vetëm për të thënë: “Ja ku është dora e SHIK-ut në Kosovë”. Ka qenë e prerë. Nga ana ime bindja ishte se Kosova tashmë e ka zgjidhur problemin e vet themelor dhe në qoftë se ne do të ndërhynim, do të gabonim. Në Kosovë ka një pushtet, që është UNMIK-u, dhe ka një forcë ushtarake, që është KFOR-i, forcat kryesore të të cilit ishin aleatët tanë gjatë luftës dhe pas saj. Ne kishim kontakte shumë të mira me shërbimet përkatëse dhe nuk kishim nevojë të futeshim në Kosovë. Shumë gjëra për Kosovën e pasluftës ne i mësuam prej tyre, sepse ato ishin prezentë në Kosovë së bashku me ushtritë e tyre.
NË KULMIN E OFENSIVËS SERBE, PANDELI MAJKO E LA UÇK-NË DISA JAVË POTHUAJ PA MUNICIONE
EPOKA E RE: Pasi shteti shqiptar nuk ka dhuruar armë për UÇK-në, a ka penguar ai që armë të ndryshme nga vendet perëndimore të futen në Kosovë?
Klosi: Armët janë blerë në të gjithë Evropën, në Shqipëri thjesht kanë kaluar si tranzit. Ne u përpoqëm që të mos i pengojmë, por shpesh jemi përplasur me policinë, sepse policia nuk kishte marrë urdhër për ta lejuar këtë transport, pastaj u përdorën metoda më të stërholluara... gjithsesi shteti shqiptar zyrtarisht nuk mund të jepte miratim publik për atë që ndodhte. Më keq akoma, në kulmin e fushatës së dytë serbe në Kosovë, kryeministri Majko jep urdhër për ndërprerjen e çdo lloj furnizimi, duke e lënë UÇK-në disa javë pothuaj pa municione. Shpesh janë penguar të rinj kosovarë për t‘u futur në Kosovë. Periudha e luftës në Kosovë, deri në fillimin e bombardimeve të NATO-s, është një periudhë për të cilën Shqipëria zyrtare dhe klasa politike e saj në përgjithësi nuk duhet të mburret. Dhe le ta lëmë me kaq këtë problem.
Ata ishin njerëz që kishin ardhur nga jashtë dhe pretendonin të luftonin për një çështje të drejtë, por ne e pamë që s’po luftonin gjë, çështjen e kishin vetëm në llafe. Kemi pasur probleme me ta, na kanë hapur shumë telashe... Kështu e vlerëson aktivitetin e FARK-ut në Shqipëri, ish-shefi i SHIK-ut, Fatos Klosi, në pjesën e pestë të intervistës për “Epokën e re”. Ai thotë se SHIK-u kishte shprehur gjithë gatishmërinë për të ndihmuar çdo organizëm që donte të luftonte në Kosovë, në këtë rast edhe FARK-un, por, siç thotë Klosi, ata nuk kishin gatishmëri për këtë.
“’Duam të luftojmë!’ - mirë, nëse doni të luftoni në Kosovë, jeni të përkrahur! Na thoni në ç’vend të kufirit doni të kaloni, ku t’i çojmë armët! Na thoshin: Po ende nuk ka ardhur ajo kohë!”, rrëfen ish-njeriu i parë i sekreteve në Shqipëri, sipas të cilit, erdhi një kohë që oficerët e FARK-ut u bënë të bezdisshëm në Shqipëri.
E GJITHË HISTORIA E LUFTËS SË FARK-UT...
EPOKA E RE: Z. Klosi, të kthehemi edhe njëherë në periudhën e luftës. Dihet se në Shqipëri ka qenë e pranishme edhe një forcë tjetër, e ashtuquajtur FARK. Çka dini ju për të?
Klosi: Po, dimë disa gjëra...!
EPOKA E RE: Çka për shembull?
Klosi: Ishte një forcë e cila pretendonte të ishte forca ushtarake e Qeverisë së Kosovës në mërgim. Kishte një Ministri të Mbrojtjes, një ministër, një shtab të përgjithshëm, struktura plot, të mbushura me oficerë e bodiguardë që vinin nga radhët e ushtrisë jugosllave, e që “kishin vendosur të luftonin në Kosovë”, që pretendonin, por që ne s’arritëm kurrë t’i shohim.
EPOKA E RE: S’keni pasur kontakte me ta?
Klosi: Kontakte kemi pasur vazhdimisht me ta, por asnjëherë s’na bindën se donin të luftonin seriozisht në Kosovë. Madje na kanë kritikuar shpesh se ne paskemi mbajtur një qëndrim të ndryshëm ndaj UÇK-së dhe ndaj tyre. Këtë e lidhnin me faktin se qeveria ishte socialiste, e majtë, ndërsa këta ishin...! Absolutisht jo, qëndrimi ndaj tyre nuk ka të bëjë fare me ngjyrën e ndryshme politike të Qeverisë. Unë isha i ngarkuari nga shteti shqiptar për të komunikuar me ta, sepse një luftë e mundshme në Kosovë nuk do të mbështetej legalisht nga shteti shqiptar. Nuk ishte kjo një luftë frontale, nuk ishte një luftë zyrtare midis shteteve, por ishte një luftë e një populli që nuk e duronte dot një zgjedhë. Ishte një luftë që unë e quaj luftë patriotike, luftë çlirimtare, por zyrtarisht për shtetin nuk ishte një luftë gjithaq zyrtare. Unë kam pasur disa kontakte me ta.
EPOKA E RE: Me kënd?
Klosi: Me të gjithë.
EPOKA E RE: Për shembull, ndonjë emër konkret?
Klosi: Me Ministrin e Mbrojtjes, me shefin e shtabit të tyre etj...
ERDHI NJË KOHË QË OFICERËT E FARK-UT NA U BËNË TË BEZDISSHËM NË SHQIPËRI
EPOKA E RE: Po me Bujar Bukoshin a jeni takuar ndonjëherë?
Klosi: Me Bukoshin kam kontaktuar disa herë. Ka ardhur në zyrë, më është ankuar, ka kërkuar ndihmë... I kam thënë po, jam i gatshëm. I kam thënë se nuk kam marrë kurrfarë udhëzimi nga qeveria, por e quaj të domosdoshme të përkrah çdo tentativë për çlirimin e Kosovës, e quaj detyrë timen dhe do t’i përkrah të gjithë ata që duan të luftojnë.
“Duam të luftojmë!” - mirë, nëse doni të luftoni në Kosovë, jeni të përkrahur! Na thoni në ç’vend të kufirit doni të kaloni, ku t’i çojmë armët?! Na thoshin: Po ende nuk ka ardhur ajo kohë! Po mirë, kur të vijë atëherë. Unë kam plotësisht bindjen, e kam thënë edhe atëherë, e them prapë, se nuk kanë qenë absolutisht konsideratat politike, konsideratat e vetme kanë qenë do të luftohet apo jo! Erdhi një kohë që oficerët e FARK-ut na u bënë të bezdisshëm në Shqipëri. Nuk ishte normale, ndërsa ne përpiqeshim fshehurazi të ndihmonim luftën në Kosovë, sepse në Shqipëri kishte gazetarë, diplomatë dhe përfaqësues të shërbimeve të të gjithë botës, e kishim shumë të vështirë t’i fshihnim oficerët e Bukoshit para tyre. Qarkullonin me uniforma nëpër Tiranë, mbanin edhe stemat e UÇK-së. Ne e dinim se ata s’kishin asgjë të përbashkët me UÇK-në, ajo stemë ishte e tjetërkujt. Ata e mbanin stemën e UÇK-së sepse morën vesh që UÇK-ja po bënte emër... Ata kishin ambasadë të tyren në Shqipëri, kishin zyrat, kampe për stërvitje etj., dhe më shumë na krijuan shqetësime se sa kishim nevojë për ta. Kishin kampet ku stërviteshin në tre-katër vende të Shqipërisë, por s’kishin ushtarë. Nuk e di kush stërvitej, por ushtarët numëroheshin me kokrra. Ndërkohë, shumica ishin oficerë dhe oficerët vinin për atë rrogë të madhe që merrnin, sepse merrnin goxha rrogë. Unë uroj ta kem gabim që vetëm për rrogën, por rroga ishte faktor kryesor aty, ndërkohë që e dinim që djemtë që po luftonin në Kosovë nuk kishin lidhje me asnjëfarë rroge. Të them të drejtën, jemi përpjekur disa herë t’i nxisim që të futen në Kosovë. Nuk e bënë asnjëherë seriozisht. Pati një tentativë kur u luftua në Koshare, pati një dështim komplet të një brigade që i dorëzoi armët te serbët dhe pastaj morën edhe dekorata për atë punë, e që për mua ishte skandaloze. Kjo qe e gjithë historia e luftës së FARK-ut. Kishin vite që përgatiteshin, para kishin plot, por ndonjë aktivitet serioz që të merrnin përkrahje nga ana jonë nuk e bënë kurrë. Kanë qenë nga “turistët” më të armatosur në Shqipëri. Ata mund të thonë ç’të duan, por neve na kanë krijuar shqetësime. Nuk ishte normale për askënd, as për Qeverinë shqiptare e as për këdo që i shihte ata në Shqipëri që aq hapur gjoja stërviteshin.
FARK-U KA BREDHUR NËPËR SHQIPËRI, DUKE NA HAPUR SHUMË TELASHE... ATA KISHIN VETËM LLAFE
EPOKA E RE: Ka pasur thashetheme se SHIK-iu ia ka marrë armatimin FARK-ut dhe ia ka dhënë UÇK-së. A është e vërtetë kjo?
Klosi: Kurrë. Absolutisht asnjëherë, absolutisht asnjëherë! Ne e kuptonim që ishte e pakëndshme t’i kërkonim policisë shqiptare të merrte masa ndaj tyre, të mos i linte ata të shëtitshin me uniforma nëpër Tiranë, të mos i linte të stërviteshin aq hapur, qoftë në Mamurras, qoftë në Kavajë etj. Më shumë iu jemi lutur, “mosni, mosni se na krijoni probleme”, sesa i kemi detyruar për t’i zbatuar ato rregulla që i ka çdo shtet. Ata ishin njerëz që kishin ardhur nga jashtë dhe pretendonin të luftonin për një çështje të drejtë, por ne e pamë që s’po luftonin gjë, çështjen e kishin vetëm në llafe. Kemi pasur probleme me ta, na kanë hapur shumë telashe...
REMZI HOXHA GJATË TORTURAVE I KA MBETUR NË DORË SHIK-UT TË GAZIDEDËS
EPOKA E RE: Mediat kanë shkruar se Remzi Hoxhën e ka vrarë SHIK-u i Shqipërisë në kohën e Bashkim Gazidedës. Keni informata për këtë vrasje?
Klosi: Ka informata, i kemi çuar në Prokurori të gjitha informatat që i kemi pasur, u dënuan dy nënoficerë për këtë çështje, por për urdhëruesit nuk u arrit të bëhej gjë. Ne nuk arritëm ta gjejmë varrin e Remzi Hoxhës, megjithëse gërmuam mjaft në zonën që na e treguan si zonë të mundshme të varrimit. Për ne gjithë pjesa tjetër është shumë e qartë. SHIK-u i Gazidedës e ka marrë, e ka pyetur, ka tentuar t’ia nxjerrë me zor pohimin se ishte agjent i serbëve dhe gjatë torturave u ka mbetur në dorë... dhe e kanë varrosur. Të gjithë njerëzit që kanë qenë të implikuar në këtë ngjarje, janë ndihmuar nga Shërbimi për të ikur në Angli.
AS QË DUHET ÇUAR NËPËR MEND QË SHIK-U I SHQIPËRISË QËNDRON PRAPA VRASJEVE NË KOSOVË - KËTO JANË AKUZA FALSE
EPOKA E RE: Kur jemi te shërbimet e Kosovës, z. Klosi, a jeni takuar ndonjëherë me Ramë Marajn, i cili njihet si njeri i shërbimeve në Kosovë?
Klosi: Jo, jo. Dhe as që kam dëgjuar ndonjëherë për të.
EPOKA E RE: SHIK-u i Shqipërisë, SHIK-u i Kosovës dhe Xhavit Haliti, janë akuzuar nga një pjesë e mediave se janë urdhërdhënësit e vrasjeve politike në Kosovë...
Klosi: Sipas opinionit tim, pas luftës qeveria shqiptare ka qenë shumë pak aktive në atë çka po ndodh në Kosovë. Ajo nuk ka mundur të krijojë kurrë një ide të qartë se cilat duhet të jenë detyrat e qeverisë shqiptare në lidhje me Kosovën. Natyrisht, ne ishim shtet në vete, që nuk duhej zyrtarisht të ngatërroheshim, pasi në Kosovë ishte vendosur një autoritet ndërkombëtar. Megjithatë, unë gjithmonë kam menduar se pozita e Shqipërisë lidhur me Kosovën është shumë e veçantë dhe ne nuk duhet të ishim kurrë të painteresuar se çka po ndodhte atje. Ndërkohë, qeveria shqiptare, gjithmonë me një servilizëm karakteristik ndaj të mëdhenjve, ka qenë jashtëzakonisht e kujdesshme se mos ndonjë lëvizje e pamatur ose e keqkuptuar e saj mund të komentohej si ndërhyrje në Kosovë, në cenim të planeve dhe interesave të të mëdhenjve. Pra, edhe për këtë arsye, të gjitha akuzat që bëhen janë false, janë akuza absolutisht false. Neve na ka ardhur vërtetë keq, e kemi quajtur një defekt të politikës kosovare, të të gjithë atyre që në njëfarë mënyre mund të kontribuonin në politikën kosovare, që ato që ndodhën, të mos ndodhnin. Që ka pasur vrasje dhe ngjarje të pakëndshme, që në njëfarë mënyre dëmtonin vlerësimin ndërkombëtar lidhur me aftësitë e kosovarëve për vetëqeverisjen e Kosovës, kjo gjithmonë na ka krijuar shqetësim dhe keqardhje, dhe as duhet çuar nëpër mend që të ketë pasur ndonjë udhëzim të Qeverisë shqiptare ose timin për strukturat e SHIK-ut, për të influencuar qoftë edhe pak në jetën kosovare në përgjithësi, e jo pastaj për të influencuar nëpërmjet vrasjeve apo aktiviteteve tjera joligjore. Është absurde ta mendosh, janë vetëm justifikime të paarsyeshme të atyre që i kanë bërë këto vepra ose pohime të analistëve mjeranë, të cilët me shpresë për ta larguar interesin e drejtësisë ndaj tyre, thonë le t’ia veshim SHIK-ut, se ndoshta është më e besueshme. Histori të tilla kanë mbetur vetëm nëpër filma. Shërbimi ynë nuk ka për të dalë kurrë nëpër filma të tillë. Pse duhet të urdhëroja unë veprime të tilla? Pas ndryshimit të ligjit që ka ndodhur në vitin 1998, SHIK-u nuk ka asnjë detyrim ekzekutiv, ai ka vetëm detyrën e informimit dhe do të ishte gabim nga unë futja në siklete të panevojshme, në qoftë se unë do të bëja qoftë edhe shumë pak nga ato që akuzohem. Kur më kanë pyetur në Shqipëri lidhur me akuza të tilla, kam thënë: Pse të kem bërë gjëra të tilla? Në emër të kujt? Më quani budalla, që unë kam dëshirë të futem në telashe, që mos sot, nesër, pasnesër, pas dhjetë vitesh mund të zbardhet e vërteta dhe të dalë që Fatos Klosi i ka bërë këto punë. As kërkush nuk më ka dhënë përgjigje bindëse për këtë pyetje. Zakonisht Berisha akuzonte Nanon si urdhërues paranojak i këtyre veprave, më vonë, në periudhën e idilit të tyre, në gjysmën e dytë të viti 2002, akuzuan së bashku Meidanin si urdhërues i tyre, me akuzën se kështu do të përjetësonte të qenit president?!…
