WELCOME TO ALBANIAN AMERICAN ACADEMY OF SCIENCE(PERMANET MEMBERS LIST)

http://the-aaas.com/Permanent%20members.html

Dr.	Skender	Kodra	Dr.Kodra@yahoo.com		Doctor
Dr.	Adem	Harxhi	harxhi@yahoo.com	13474813043	Doctor
Prof.Dr.	Agron	Fico			Albanolog
Prof.Dr.	Abdula	Mehmeti			Proffesor
Dr.	Namik	Shehu	namik_shehu@hotmail.com	1(718)545-3094	Doctor
Prof.Dr	Flori	Bruqi			Doctor
Prof.Dr	Branislav	Sinadinovski			Proffesor
Dr.	Sanie	Veseli		908-418-6070	Doctor
Prof.Dr	Bekim	Fetaj	b.fetaji@gmail.com	38971381384	Doctor
Prof.Dr.	Shpetim	Shyti			Kimist
Prof	Nikolla	Spathari			Writer
Prof	Vulnet	Bajrami			Proffesor
Dr.	Adil	Mustafa			Doctor
Dr.	Fatmire	Ibrahimi			Medicine
Dr.	Atrim	Marku
Dr.	Ymer	Durmishi			Doctor
Dr.	Perlat	Lame			Profesor
Dr.	Klarita	Sadiraj
Prof.Dr.	Servet	Dani			Physics
Prof.Dr.	Rifat	Xhota			Electronics
Dr.	Rahim	Bujari			Science
Prof.Dr.	Hazbi	Shehu
Prof.Dr.	Muharrem	Carabregu			Geograffy
Prof.Dr.	Xhevdet	Mytebery			Physics
Prof.Dr.	Elisabeta	Susaj			Agriculture
Dr.	Afrim	Maqellara			Doctor
Prof.Dr.	Halit	Xhafa			Economist
Prof.Dr.	Petrit	Spahiu			Physics
Prof.Dr.	Celjana	Toti			Stomatolog
Dr.	Zenun	Shatri			Doctor
Dr.	Adem	Alushi			Stomatolog
Dr.	Etleva	Birqe			Doctor
Dr.	Kadengjika	Dabishevci			Doctor
Dr.	Zanina	Haxhia			Kimist
Dr.	Shenaj	Raimi			Stomatolog
Dr.	Mikelin	Zaka			Transpl/Special
Dr.	Dhorka	Dhamo			Arceologist/Albanology
Prof	Bajram	Doka	dokabajram@aol.com		Epigraphist /Albanolog
Prof	Dritan	Korumi	dr.korumi@gmail.com		Doctor
Prof	Kimet	Kodra			Lawyer
Prof	Mentor	Mata	matamentor@hotmail.com	7184149394	Com/Engi
Prof	Entezam	Vesely			Econimist
Prof	Minire	King
Prof	Fatos	Daci	dacifatos@yahoo.com		Histiorian
Prof	Xhafer	Dyla			Albanolog
Prof	Hysen	Kosovrasti			Teacher
Prof	Afrim	Maqellara
Prof	Petrit	Zenelaj			Veterinary
Prof	Dion	Spiro			Teacher
Prof	Orges	Ormanidhi			Director
Prof	Bardhyl	Ceku			Economist
Prof	Nuri	Koleci
Prof	Perparim	Tomcini
Mr	Erolind	Dumani	a1mabtex@hotmail.com	718 314 4445	Businessman
Mr	Perparim	Mata		355 69 6643061
Mr	Beqir	Sina			Gazetar
Prof	Evisa	Malo
Mr	Adrian	Kosovrasti		347 219 3133	Businessman
Mr	Xheladin	Zeka			Economist
Mr	Petraq	Risto
Mr	Fatiri	Papa			Microbiologist
Mr	Shaban	Arifi			Enginier
Mr	Gjon	Chota			Businessman
Mr	Saimir	Shatku			Lawyer
Mr	Tofik	Jegeni			Businessman
Mr	Ylber	Pilku			Businessman
Mr	Kujtim	Kasmi			Football
Mr	Enio	Kasmi
Mr	Isuf	Graiqevci
Mr	Zeq	Berdyna			Lawyer
Mr	Ali	Haxhaj			Business
Mr	Genc	Leka
Mr	Astrit	Tota			Scenograf
Mr	Shaban	Gashi
Mr	Adem	Alushi			Stomatolog
Mr	Arur	Asllani
Mr	Kreshnik	Grezda
Mr	Abaz	Hoxha			Engieener
Mr	Vllasova	Musta			Regjisor
Mr	Shefki	Neziri			Businessman
Mr	Arif	Vladi			Artist
Mr	Artur	Asllani
Mr	Kreshnik	Grezda
Mr	Frederik	Caja			Gazetary
Mrs	Lindita	Lole			Suprano
Mr	Ymer	Dangallisi			Architect
Mr	Ramazan	Kica			Solicitor
Mr	Xhevat	Limani			Artist
Mr	Imerr	Dedja
Mrs	Fitnete	Mata			Agriculture
Mrs	Tatiana	Prela			Teacher
Mrs	Sanie	Selita			Teacher
Miss	Elvana	Babameta			Psychology
Mrs	Valentina	Veizi			Compozitor
Mr	Florenc	Sulkuqi			Artist
Mr	Jorgo	Sulkuqi			Artist
Mrs	Iliriana	Sulkuqi
Miss	Rajmonda	Malecka
Mrs	Mukajete	Piro			Proffesor
Mrs	Violeta	Sulkuqi			Artist
Mr	Resul	Riro			Avokat
Mrs	Violeta	Mirakaj			Teacher
Miss	Englatina	Toska			Artist
Mr	Altin	Myftaraj			Artist
Miss	Feride	Murataj			Writer
Mr	Musa	Bajraktaraj			Bussiness
Mr	Ferat	Imeri			Bussiness
Mrs	Zyhra	Bajgora			Gazetary
Mr	Flamur	Veizi			History
Mr	Resul	Shabani			Writer
Mrs	Tatjana	Prela			Teacher
Mr	Agim	Shehu			Writer
Mr	Agim	Boba	agimboba@aol.com		Researcher
Mr	Jashar	Gjoni			Business
Mr	Edmond	Ismailati			Philosophy
Mrs	Dhurata	Rrista			Gazetary
Mr	Agim	Popa
Mr	Zef	Uka		586868-3095

Nga Flori Bruqi : Cikël poetik nga Adem Zaplluzha

KËTU NUK VIJNË MË SHIRAT

Jashtë dhomës së gjumit

Kishte mbetur dora jote e shastisur.

Mbi gardhin e oborrit të shkollës

S’fluturojnë më tufa zogjsh të harlisur.

Çfarë të bëjë me mjegullat e grisura?

Këndej nuk vijnë më shirat.

Edhe sivjet s’mund t’i ujisim drurët.

Për çdo ditë nga pakë po thahen kopshtet.

Bari i fishkur nën pemët e ngrira

Ëndërron stinën që s’erdhi asnjëherë.

Nuk erdhën as mërgimtarët sivjet.

E tëra kjo ngjau për shkak të dyndjeve.

Kurrë nuk është vonuar pranvera kështu.

Dimri i rraskapitur, terr, ngjan me mbrëmjet.

Një zog i plagosur përpëlitet në baltë.

Nga majat e bjeshkëve bërlyken dhembjet.

SA HERE QË DOLËM NGA NJË QORRSOKAK

Mbrëmë dora jote e butë

Lëkurën time e prekte si fijet e barit.

Rrënjët e këputura të selvisë

Përgjakeshin flokëve të thinjur të tufanit.

Pranvera kurrë më larg se sivjet.

Dimri paska mbetur në rrah.

S’mund ta lëviz dorën e majtë,

Po ashtu edhe këmbën e djathtë.

Kopshtet qenkan mbuluar me shtrezë

Nga pikon acari i verbët.

Më duket se do thahen pemët sivjet

Po ikin edhe lejlekët në një atdhe tjetër.

Në shtrojerë paskan mbetur të lënduar

Vetëm zogjtë e përzhitur

Ky dimër i hëngri të gjitha frutat,

Pranvera ndoshta do vdes e uritur.

S’patëm si të bëjmë ndryshe…

Sa herë që u larguam nga dashuria,

Te cepi i rrugës na priste një qorrsokak tjetër,

Më i verbët se vet verbëria.

STINËT SIVJET I NDËRRUAN

VENDET

Ishte një ditë jo e zakonshme.

Nuk i ngjante ditëve të tjera.

Nga veriu frynte jugu,

Nga jugu i trentë perëndimi.

Mos ish çmendur vërtet pranvera!?

Në mungesë të dimrit,

Stinët sivjet

Herët i ndërruan vendet fjalëmekur.

Nga çatitë e vjetra të qytetit,

Si kardinalët ulen oxhaqet e heshtur.

Kështjellat me nostalgji kujtojnë të shkuarën.

Rrethohen nga vegime të ëndërruar.

Me hingëllimat e kuajve të luftës

Vdisnin

Luftëtarët e dashuruar.

Shiu nuk prante nëpër istikame.

Ende sot dëgjohet zëri i lashtë i fitores,

Me tam-tame…

Mbyll sytë e më shfaqen ushtarët të vdekur,

Çmendurisht mbi shala kuajsh të tretur.

NJË THËLLIM PREJ SHIU TË TURBULLT

Kur zgjohet mëngjesi me makthe,

Nuk prajmë së kënduari psalmet e Davidit.

Nëpër dhomat tona njëkatëshe

Na vijnë rrotull mjegullat e errëta të mitit.

Era i shalon kuajt e detit

Dhe kalëron deri në asgjësim.

Nga tryeza ime e punës

Dy flutura të djegura fërgëllojnë në fluturim.

Sërish si të çmendur çirren makthet.

Një dorë e padukshme i ndez qirinjtë.

Era i shkyçi të gjitha dritat në qytet.

Ulur mbi kreshtat e gjelit mëngjesi përshëndet.

Korbat pandërprerë trokasin,

Trokasin në mendjen time të ndrydhur.

Dritaret nuk hapen,

Eklipsi mbi xhamat e lagjes shtrydh terrin[

Një thëllim prej shiu të turbullt

Rrapëllon nëpër dritare xhamat e mbyllur.

Korbi i zi i natës sërish troket,

Troket te një pemë me mendje të shthurur.

AS QË DI KUSH

Sa herë që zgjohesha në mëngjes,

Një shpirt i keq ose i mirë

Ua ndërronte vendet sendeve intime,

Ndërsa heshtja heshtte në dhomën time.

Biblën e gjeja në një skutë,

Kurse në qoshen tjetër të dhomës,

Një dorë e padukshme prapa divanit

Shfletonte faqet e Kur-anit.

Dhoma, ku banoja, dukej si lama e thive.

Asgjë, asnjëherë nuk ishte në vendin e pare.

Sa herë që mu deshën librat e mi,

I gjeja në fund të shkallëve shpërndarë.

Kur i lija në fund të shkallëve,

Ata veç i gjeja të vendosur në bibliotekë.

Ndoshta këtij shpirti të padukshëm,

I pëlqente t’i zhvendoste gjërat sipas qejfit .

Druaj se një ditë

Edhe mua lart e poshtë do të më zvarrit.

Ky makth i trishtuar s’dihet si erdhi,

As që di kush se kah do të gjendem një ditë

Adem Zaplluzha u lind në Prizren, më 1943. Shkollën fillore dhe të mesme i kreu në vendlindje, ndërsa Akademinë Pedagogjike në Prishtinë. Një kohë punoi si mësues nëpër fshatrat Studençan të Therandës (ish Suharekës) dhe Hoça e qytetit, afër Prizrenit. Ndërkohë punësohet si përkthyes në Korporatën Energjetike të Kosovës. 

Me shkrime filloi të merret kryesisht me poezi që nga mosha e fëmijërisë. Rrugën letrare e nisi me vjershën e parë për fëmijë të cilën e botoi në revistën “Pionieri”, më 1957. Si i punësuar në Korporatën Energjetike të Kosovës bashkë me shokët e punës dhe pendës themeloi grupin letrar “Lulëkuqet e Kosovës”. 

Në Kuadër të punës së këtij grupi letrar qe botuar përmbledhja “Ngjyra e kohës”, në të cilën u përfshi një numër i konsideruar i poezive të tij. 

Krahas krijimeve të publikuara në revistat për fëmijë, botoi edhe një serë shkrimesh nëpër gazetat e kohës që dilnin në Prishtinë dhe Shkup. Është anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës, prezent në disa antologji dhe në librin Kosova letrare të poeteshës Monica Mureshan.

 Është prezantuar në Leksikonin e Shkrimtarëve Shqiptarë 1501-1990, nga Hasan Hasani, në Leksikonin Shkrimtarët Shqiptarë për fëmijë 1872 – 1995 nga Odhise K. Grillo, si dhe në librin Portrete Shkrimtarësh nga Demir Behluli, Prishtinë, 2002

Në maj të vitit 2013 Klubi i Artistëve dhe i shkrimtarëve të Durrësit ia ndau çmimin e karrierës për kontributin e dhënë në letrat shqipe. Jeton dhe krijon në Prishtinë ndërsa aktivitetin letrar e zhvillon në kuadrin e Klubit letrar “Fahri Fazliu”, në Kastriot.

*******

Adem Zaplluzha, one of the most prolific Kosovan Albanian poets was born in Prizren in 1943. He completed his primary and secondary education in his hometown and graduated from the School of Pedagogy at the University of Pristina. 

He worked as a teacher for a while in several villages near Prizren and as a legal translator at the Kosovan Electricity Corporation after that until the end of his career. He started writing and publishing literature from his childhood with his first poem being published in 1957 in the Pionieri literary magazine.

 At the Kosovan Electricity Corporation he co-founded the literary club 'Kosovan Poppies' which later published some of his works most notably in the 'Ngjyra e Kohës' ('The colour of time') anthology. His works were published in a wide variety of literary and non-literary publications in Kosovo, Albania, Macedonia and Romania.

In 2013 he was awarded the Lifetime Achievement Award by the Writers and Artists Club of Durrës, Albania. In the same year the Albanian literary critic Fatmir Minguli published a collection of critical essays on his body of work in a book entitled "Revoltë dhe meditim mbi poetikën e Adem Zaplluzhes". He is a member of the Kosovan Writers Society.

Some of his published works

“Puthje”, poezi, “Rilindja”, Prishtinë, 1974
“Ecjet e viteve të mëdha”, poezi, “Jeta e Re”, Prishtinë 1995
“Çamarrokët e Thepores”, poezi për fëmijë, “Shkëndija”,Prishtinë 1996
“Muret”, poezi, “Jeta e Re”, Prishtinë, 1997
“Morfologjia e dhembjes”, poezi, “Faik Konica”, Prishtinë, 2000
“Ai vjen nesër”, poezi, Qendra e Kulturës, Klubi letrar“Fahri Fazliu”, Kastriot, 2007
“Letër nga mërgimi”, poezi, Klubi letrar “Fahri Fazliu”Kastriot , 2007
“Letër nga mërgimi 2 “ poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar, “Fahri Fazliu”, Kastriot 2007
“Udhëndarja”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar, “Fahri Fazliu”, Kastriot, 2008
“Thirrje e gjakut”, poezi,”Qendra e Kulturës”, Klubi letrar, “Fahri Fazliu”Kastriot 2008
“Asgjë sikur molla”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar “Fahri Fazliu”, Kastriot, 2009
“Vesa në lotin tim”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar “Fahri Fazliu”, 2009,
“Puthja e gozhduar”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar, “Fahri Fazliu”, Kastriot, 2009
“Kashelasha në vargje”, poezi për fëmijë,” Qendra e kulturës, Kastriot, 2009
“Pema e bekuar”, E përkthyer, Rumani, 2010
“Bajraktarët e vatanit”, poezi satirike, Klubi letrar, ”Fahri Fazliu” Kastriot, 2010
“Hijet e ndryshkura”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot, 2010
”Stuhi në Kutulishte”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot, 2010
“Posa ikte nata”, poezi, “Qendra e kulturës “, Kastriot, 2010
“Loja e myshqeve”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot, 2010
”Lumëbardhi dhe gjëma”, poezi,”Qendra e kulturës”,Kastriot, 2010
“Metafora e heshtjes”, poezi, “Qendra e kulturës”,Kastriot, 2010
”Hyji në Prekaz”, poezi,”Qendra e Kulturës”, Kastriot, 2010
”Sinorët e hinores”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot 2010
”Don Kishoti dhe Rosinanti”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, Kastriot, 2010
”Zjarri i dashurisë”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2010
”Kur likenet vallëzojnë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2010
“Ditari në vargje”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2010
“Tingujt që nuk përfundojnë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2010
“Shtegu i mallit”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2010
”Korniza e thyer”’,Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, -Kastriot, 2010
“Zgjimi i gjëmës”,Poezi, Shoqata e Shkrimtareve-Kastriot, 2010
“Vallja mistike”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2010
”Merre kodin”, Poezi për fëmijë, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot, 2011
“Letër atdheut” poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2011
“Tejdukshmëria e shiut”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2011
“Përtej teje”,poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2011
“Sa afër e sa larg”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2011
“Vallja e zanoreve”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2011
“Ikja e eshtrave”, Poezi për të rritur, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2011
”Kalorësit e mjegullave”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2012
“Hingëllimat e shiut”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot 2012
“Kur pemët i ndërrojnë këmishët”. Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Mirëmëngjes Imzot”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve – Kastriot, 2012
“Kafshimi i mikut”, Poezi satirike, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Atje tej maleve”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, Kastriot-2012
“Heshtja që del në shesh,” Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, Kastriot -2012
“Portat e shpresës”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, Kastriot-2012
“Në dhomën time gjysmë të errët”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Kinse Lojë Shahu”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Për çdo dekadë nga një baladë “, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2012
“Fusha e mëllenjave”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“E kujt është kjo vetmi”, Poezi, Shoqate e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Mos pyet për adresën e lumit”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2012
“Stoli në parkun vjetër” Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Urori i stralltë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Po të mos ishte fjala”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Thyerja e urave”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Trokëllimat në gjumin e dallgëve”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Në flokët e dëborës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Një grusht nostalgji”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012
“Kur filluan të flasin njerëzit”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Kur stinët kapërcejnë fshehurazi”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2012
“ Lisi në rrënjët e veta”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot 2012
“Eca ecëm dhe do ecim”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2012
“Fëmijët e erës”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot 2012
“Çast në fund të stinës”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot-2012
“Si të flas me drurët”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012
“Më pëlqejnë mendimet e tua”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
”Andej dhe këndej kohës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Zëri i heshtjes”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012
“Kush i lexoi letrat prej erës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012
“Fluturimi i korbave në netët pa hënë”, prozë poetike, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Koha e ime dhe koha e jote”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012
”Diku te një baladë”, Poezi, Shoqate e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Sonte çdo gjë po i përngjan lotëve”,Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012
“Ky def prej hëne”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012
“Pyesni zogjtë në ikje ”,Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”- Kastriot 2013
“Fërfërimë gjethesh”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”, Kastriot- 2013
“Refrene yjesh”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2013
“Te delta e mjellmave”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”, Kastriot- 2013
“Rinjohja”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2013
“Diku në fund të një fillimi”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2013
“Makthi i hijes”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-“ Fahri Fazliu”Kastriot, 2013
“Një zog prej uji”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot
"Druri i pikëlluar", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Asnjë fjalë nuk frymon", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Lëreni zërin tim", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Mbi flokët e ullukëve", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Sytë e gurtë të erës", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Zjarri i mallit tim", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Dëneste bashkë me erën", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Atdheu i paçmuar", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Nëpër gjymtyrët e mjegullave", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Kur era teshtin", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Ndjekësit e enigmave", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Një grusht dashuri", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Kur dehen perënditë", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Daullet e një nate", Poezi,Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Stina asnjanëse", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Shi në qytetin tim", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Psalm i harruar", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Krakëllimat e natës", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Menatë vijnë lejlekët", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Fjetëm njëqind shekuj", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Loti i gotës së dehur", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Për kë po bie moj kambanë", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Si trenat e verbër", Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
"Mbi shpirtin e erës pagane", Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2014
”Ajo nuk erdhi sonte” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”- Prishtinë, 2015
“Një hënë e zhveshur”,Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”– Prishtinë, 2015
“Nëpër plasaritjet e mureve”,Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”– Prishtinë, 2015
“Mes telave gjembor ”,Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Të vizatosh një zog në mur”,Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
”Nuk flenë as kuajt e dehur” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
”Fluturojnë zogjtë e verbër ” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Një shi prej bryme” , Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Në prehrin e pemëve” Poezi,Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Zëri i largët i shiut ” , Poezi Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Yjet e ngrira të kujtesës ” , Poezi, Shtëpia Botuese “TREND” – Prishtinë, 2015
“Thirrmat e hijeve” , Poezi, Shtëpia Botuese”TREND” – Prishtinë, 2015
“Dritaret e verbëta ” , Poezi, Shtëpia Botuese”TREND” – Prishtinë, 2015
“Përtej portave të mbyllura” , Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2015
“Malli i etjes” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Kur qajnë pemët ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Të dielave në qytetin tim ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“ Nëpër brigjet e kujtesës” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Rrugës qante një stërqok”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Kali im prej bore” , Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Përballë hijes së mollës ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND “, Prishtinë, 2016
“Jehu i zërave”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Në kujtesën e pemëve ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND “, Prishtinë, 2016
“Më mirë një gjysmë ëndrre ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND “, Prishtinë, 2016
“Një dry prej dylli ” Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016.
“ Në anën tjetër të mendjes”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Sa shumë ethe pat dimri sivjet”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Enigmat e kashelashave ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Nuk i them unë dot kësaj liri” , Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Fluturat prej letre ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Fluturimi i gjinkallës”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2016
“Kumritë prej deltine”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë. 2016
“Më pritni te baladat e gurit”, poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2017.
“Trenat këtu gjithmonë vonohen”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë. 2017
“Lulëzojnë gjethet e ullinjve”, poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë, 2017
“Teatri antik i kujtesës”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë. 2017
“Portreti i lirisë”, poezi, Shtëpia Botuese TREND”, Prishtinë, 2017
“Një stinë delikate”, poezi, Shtëpia Botuese TREND”, Prishtinë, 2017
“Te ullishtat e vjetra ”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë. 2017
“Ishim të lumtur si gjinkallat”, poezi, Shtëpia Botuese TREND”, Prishtinë, 2017
“Pikëllimet e rrënjëve”, Poezi, Shtëpia Botuese “TREND”, Prishtinë. 2017
“Telat e shirave ” poezi, Shtëpia Botuese TREND”, Prishtinë, 2017
Etj.

Përparim Hysi : “Blerim” në moshë të tretë

Ai e shihte vazhdimisht. Ajo vinte tek i njëjti klub dhe,reciprokisht, shkëmbenin buzëqeshje. Tek e kundronte nga larg, me flokët pis të zinj që, kur frynte era, mbi kokë sikur shkaktohej kaos: sikur nuk ishte më ajo e para, por një Meduzë që ngrefoset dhe nisej diku për të marrë hak. Trupin e kishte si një bredh alpin, sa që dhe pleqtë (ai pranonte që kish hyrë në moshë të pleqërisë), kur e shihnin, harronin jo vetëm moshën, por dhe flaknin tej nga trupi të gjitha sëmundjet për shkak moshe apo dhe të mbartura nga gene të trashëguara.
Ajo qe e ndërgjegjshme për bukurinë e saj dhe, sado që kish kohë që ishte përcjell me rininë e saj të plotë, ende e ruante dhe freskinë, por dhe sharmin e saj femëror. Veç këtyre tipareve gati gjenetike , të trashëguara nga prindërit, ajo tregonte një kujdes të tepruar për veshjen e saj. Vishej thjesht, por me gusto.
Ai, tek e kundronte nga larg, zinte e lëpinte gjuhën dhe aq e kish humbur pusullën pas saj, sa, kur dilte ajo nga klubi, i dukej se, tanimë, edhe ai duhej të ngrihej. Jo vetëm ngrihej, por vihej dhe në përgjim (veprim prej tuhafi, pa dyshim) dhe, kur nga ajo nuk kishte mbetur asnjë gjurmë, vihej, përsëri, në hamendësime krejt të kota.

* * *

Po ku kishte shkuar, vallë, me këtë shpejtësi prej ere? Se ai, në pamundësi që të dilte njëherësh me të, dilte dhe ndiqte, paksa nga larg, të njëjtën rrugë që bënte ajo. Siç mendonte, duhet të ishte ende në punë. Po,edhe në se ishte, kurrë nuk nxitonte si sot. Ku vinte dhe ç’e ndillte në atë nxitim aq me galop? Këtyre pyetjeve asnjëherë nuk u jepte përgjigje të saktë, por as që i bëhej vonë,se sos se ishte para një testimi nga një “panelë” që gjykojnë përgjigjet. Vet pyeste e vet përgjigjej. Largohej për një çast nga pyetjet dhe u fut në”çahire” të tjera për “kullotë”. I dukej krejt e pamundur që të pushtonte qoftë dhe për pak çaste atë krijesë që, me sa kish vënë re, ngjasonte me një ylle që,sa këputet nga qielli, humbet në pafundësi. Humbiste, vërtet, në pafundësi, por ai priste me durim. Hapat, për t’u afruar drejt saj, i hidhte ngadalë- ngadalë. Qe përcjell me ngutjet dhe, nga përvoja që kishte, e dinte mirë: kush ecën ngadalë, mbrrin më shpejt. Tek i bënte qefin vetes, risillte në kujtesë atë fabulën e breshkës me lepurin. Sado që”breshka” s’kishte ndonjë kontonacion të pëlqyeshëm, por në analogjinë që i lipsej, pranonte të vishte çfarëdo lëkurë dhe çfarëdo paronom, vetëm e vetëm që të arrinte aty ku duhej.
Kushdo tjetër, sidomos në moshën e tij, do qe lodhur me këtë “gjueti të ndaluar”, por, kokëmushkë siç ishte, ai jo vetëm nuk “lodhej”, por i dukej vetja sikur ishte po ai i disa vjeteve më parë, kur, siç pohonte, nuk kishte humbur ndonjëherë. E matte veten me hijen e mëngjesit dhe kujtonte se kjo “lloj hijeje” do zgjaste dhe në”moshën gri” të tij.

* * *

Sot e kishte ballë për ballë. I kishin shkëmbyer përshëndetjet dhe u bë entuziast. Ajo erdhi pas tij dhe, para se të ulej, pa ia bërë syri tërr nga banakieri e kamerieri dhe, veç tyre,edhe nga dy klientë të tjerë, pa u ulur, i tha:
– Të kam parë në ëndërr dhe dua të përqafoj.
Ai, mend pati atë gazin e Arkimedit që bërtiti:”Eureka”, u ngrit dhe, kur ajo i vuri duarët kular mbi qafën e tij, donte që ky çast të zgjaste pambarim. E përqafoi dhe, tek zuri vend atje përballë, pa që ai sikur po “mbytej” mbi filxhanin e kafesë. Por ç’donte më shumë se sa kaq?
Donte ta pyeste se si e kish parë në ëndërr dhe pse, pikërisht, atë. Por kish frikë se prishte një tabu që, gjithsesi, fliste veç për mirë. Tek e shpinte mendjen atje ku i rrihte çekani, iu ravijëzua një sentencë arabe që i shkonte si”rrobë prerë me porosi” kësaj ëndrre dhe këtij përqafimi kaq të papritur. Arabët thonë:- Mos e kërko aventurën, por mos iu shmang asaj, në të daltë në rrugë. Tanimë ëndrra qe bërë zgjëndërr. I kalmendur si një fëmijë që ka gjetur atë lodër që i pëlqen, tek e shpinte ujtë në mullirin e tij, zuri të merrte veten me të mirë:- Unë,- thoshte,- jam ende në gjendje që ta bëjë atë që të ndihet mirë; se gjalloj ende. Unë e adhuroj atë dhe, siç shoh, ajo është në të njëjtën “gjatësi vale” me mua. Adhurimi është dhurata më e bukur që i bëhet një femre. NJë femre, siodomos, në moshë të saj. Nuk është as e re, por as edhe e vjetër. Donte të qe i saktë në çmimin që i vinte dhe tek e quajti”stuhi mëngjesi”, tak dhe u ngrefos; stuhi mëngjesi, por unë di se si qetësohet një”stuhi” e tillë. Tek unë,- thoshte ai,- çdo femër gjen “stacionin e relaksimit”.
* * *
Ndodhi ashtu siç thotë ajo thënia: me inat i fola, me inat iu përgjigja. Jo vetëm ai ia nguli sytë, por, si shkëmbim reciprok, ajo sikur e ndolli që ta ndiqte. Ai qe i ndërgjegjshëm që një thirrje apo një apel i tillë është sa i frikshëm, por, në të njjëtën kohë, i mbushur me mistere. Por cili vallë ruan gjakftohtësinë dhe kthjellësinë e mendimit kur mbi zemrën e tij fryn fuqishëm një erë apo murlan? Dhe i ra pas: mes frikës e misterit. Sado që çapitej pak tinëzisht (kujtonte se kushdo qe vënë pas tij), i erdhën në mend dy vargje të një poezie të Lermotovit që thotë:”… dhe ,ajo e mara,sikur kërkon stuhinë?!!! Ndoshta,Lermotovi nuk ka thënë pikëprisht kështu, por,sidoqoftë, vargu qe si aperativ për t’i freskuar gurmazin që gati po i thahej. I shmangën rrugët kryesore dhe, kur hynë në një nga rrugicat, prapë i erdhi një imazh nga një film sosrealist: “Rrugicat që kërkonin diell”. Saj këtyre asocasionesh, sikur mbushej me emocione pozitive. Në fund të fundit,- arsyentonte ai,- e mira apo e paarritshmja, arrihet përmjet mundimeve dhe privacioneve. Por ka ndodhur (në moshën e tij është pothuaj prezente), që nisesh për lesh dhe kthehesh kokëqethur. Dibranët që shpotitë i kanë si në majë të gojës për këto raste, thonë:- Vajti shyta për brina dhe la edhe veshët në ta.
Ndërkaq, pa që ngjiti shkallët e një pallati tri-katësh dhe e ndoqi, pothuaj, qorraz drejt kiametit. Hyri pas saj dhe, i pushtuar nga emocione gjithfarësh, hoqi këpucët në korridor dhe zuri vend mbi divan. Ajo, pasi e mbylli me çelës derën, rendi si me vrap drejt tij. Zgjati qafën drejt tij dhe krejt hapësira e gjirit iu rrëfye si i plotë para tij. Ai e rroku me të dy duarët,e shtrëngoi fort,sikur do ta shtrydhte dhe, ndërsa buzët ishin mbërthyer mbi njëra-tjetrën, ndërkaq vendosën të zhvisheshin kollopan. Ajo e mori prej dore siç merr një fëmijë që ke frikë mos rrëzohet dhe, tek e tërhoqi pas vetes, bashkë me të u rrokullisën në krevat. Aty, mbi krevat, ai nuk kish më nevojë për udhëheqje. E dinte mirë se si kryhej ajo lloj “detyre”: ia vuri duarët mbi shpatulla dhe, tek e tërhoqi nga vetja, nisi atë rit që ishte i vjetër sa vet njeriu.
* * *
Pas kësaj “beteje” që ai e mbaroi me sukses, tek relaksoheshin, ai i tha:
– Ti më do,- sigurisht.
-Një fshat që duket, nuk do kallaus.
Dhe, ndërsa i dha përgjigje, me buzët e tendosura e puthi gjatë dhe nxhetësisht. Hë,- i tha,- ende nuk je i bindur?
-Jo vetëm jam i bindur, por dhe i këndelllur. Më duket vetja si fëmijë i përkëdhelur që do të arrijë gjithçka. Dhe tani, moj mikja ime e bukur dhe e dashur, unë po kthehem në shtëpi.
-Kaq shpejt?
-Për ty është shpejt, po për mua është vonë,- tha ai.
-Jo.Jo,- ngulmoi ajo. Nuk të lë.
-Por jo, moj mike e dashur, është e kotë që të qëndroj më gjatë.
Pastaj, pa i lënë kohë asaj, i dha dhe një puthje të gjatë dhe, pasi doli tek dhoma tjetër, u vesh nxitimthi.
-Do më falësh,- i tha ai duke qeshur se jam në atë pozitën shpotitëse të NAPOLEONIT që u thoshte, ndonjëherë shërbyesëve:” Më vishni me ngadalë, se kam një punë me nxitim”.
E puthi përsëri dhe, nxitimthi, zbriti shkallët e u nis për në shtëpi.



Tiranë, 25 mars 2017

Intervista – Shoku i qelisë i Visar Zhitit: Ja kush ishin spiunët e Komandës në burg

Shkrimtari Visar Zhiti

(Flet ish i dënuar politik Lekë Frroku, bashkëvuajtës dhe bashkëjetues në një dhomë me Visar Zhitin: I del boja shpifjes mbi poetin, në vitet 1982 e në vazhdim, Visar Zhiti ka vuajtur dënimin jo në Spaç, por në Qafë-Bari)

Tek zyrat e Institutit të Studimeve të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit (ISKK) u paraqit ish i dënuari politik, Lekë Frroku. Më parë kishim bërë një bisedë të gjatë e të filmuar me të, rreth kalvarit të tij e të familjes së tij nëpër burgjet e komunizmit.


Por sot Lekë Frroku kishte ardhur i shqetësuar rreth akuzave e shpifjeve të fundit që iu bënë bashkëvuajtësit të tij nga presidenti i Republikës, z. Bujar Nishani. Lekë Frroku është shumë i brengosur për këtë padrejtësi dhe sulm të ulët ndaj bashkëvuajtësit të tij, poetit Visar Zhiti, me të cilin, për 6 vjet rresht kanë ndarë hapësirën e ngushtë të një dhome në burgun famëkeq të Qafë Barit. Ai kërkon të dëgjohet edhe e vërteta e tij, se si e ka njohur ai Visar Zhitin. Për më tepër, ai është i çmeritur nga shpifja ndaj Zhitit, pasi sipas tij, vitet për të cilat akuzohet se ka qenë spiun i administratës në Spa,ç nuk përkojnë (1982-1983), nga se gjatë këtyre viteve Visar Zhiti e ka kaluar dënimin bashkë më të në kamp-burgun e Qafë Barit. Ne bëmë bisedën e mëposhtme me z. Lekë Frroku

– Zotni Lekë, si e keni njohur bashkëvuajtësin tuaj, poetin Visar Zhiti?

Lekë Frroku: Visarin e njoh që nga shkurt viti 1982. Më ka gjetur aty, dy muaj pasi kisha ardhur në Qafë Bari. Kam fjetur me Visarin në një dhumë për 6 vjet pa ndërprerje. Visari ka punuar gjithnjë si vagonist, kurse unë kam punuar minator. Për gjithë këto vite, nuk ka ardhur asnjëherë tellalli për ta thirrur të dilte tek porta. Zakonisht kur thirreshin, që dikush të dilte te porta, thirreshin o për spiunime, o për shkak të ndonjë faji, pas të cilit i thirruri nuk kthehej sepse përfundonte në birucë. Nëse kthehej, atëherë kuptohej se ai ishte informator. Në i njihnim dhe në konfidencë ia tregonim njëri-tjetrit spiunat, me qëllim që të kishim kujdes prej tyre. Për shembull, dihej gjerësisht midis nesh se Vladimir Prifti (jo aktori), Ylli Molla, Xhemal Neza etj, thireshin rregullisht nga komanda dhe dihej se për çfarë. Por kurrësesi Visari! Asnjëherë! Gjatë këtyre viteve Visar Zhitin asnjëherë nuk e kanë thirrur te porta dhe për këtë jam shumë i bindur. Në ndonjë rast të vetmuar kur e kanë thirrur, nuk është kthyer, por ka përfunduar 1 muaj në birucë. Këto i them, pasi një ish-i burgosur nga Kukësi me iniciale, përpiqet me hedhë baltë mbi Visarin. Marr shkas nga një artikull i tij, se gjoja, në vitet 1982-1983, Visari ka qenë Spiun në Spaç. Gënjeshtra qëndron këtu, se shpifësi me iniciale bie në kundërthënie flagrante, pasi, siç e thashë, nga shkurti i vitit 1982 e në vazhdim, Visari nuk ka qenë jo në Spaç, por në Qafë Bari. Kështu që në këto vite kur pretendojnë se ka qenë spiun në Spaç, ndërsa ai ka qenë në Qafë Bari, tregojnë se sajesa e shpifjes bie poshte vetvetiu.

– Për ç’arsye përdoren këto shpifje ndaj Visarit sipas jush?

Lekë Frroku: Kjo mbase ka të bëjë më natyrën e polemikave që Visari e presidenti kanë shkëmbyer mes tyre, lidhur me mosdekretimin e Zhitit si ambasador në Vatikan. Me sa duket njeriu me iniciale, duhet ta ketë pasur traditë të hershme shpifjen dhe spiunllëkun, që nga kohët e burgut, sa ai tashmë, nuk arrin as të bejë as llogarinë e viteve.

– Po sikur shpifësi me iniciale ta ketë fjalën për vitet para 1982 kur Visar Zhiti ka qenë në Spaç?

Lekë Frroku: Nisur nga njohja ime e ngushtë me Visarin në rrethanat e burgut dhe sjellja e tij e pastër në vijimësi, nuk më japin shkas të mendoj ndryshe. Mjaton hedhja poshtë e periudhës kur akuzuesi me iniciale shpif për Visarin, që të dyshosh, se gjithçka tjetër kundër tij është e sajuar ose e porositur nga Nishani pa nishan.

– A e dëmton vallë imazhin e ish të dënuarve politikë kjo akuzë e presidentit ndaj Visarit?

Frroku: Akuza e Nishanit ndaj Visarit dëmton e diskretiton vetëm spiunët dhe aspak ish-të dënuarit e ndershëm, si Visari.

– Çfarë interesi mund të ketë z. Nishani kur përbalt figurën e vuajtur të Visar Zhitit?

Frroku: Në vitin 1991 unë e kam parë disa herë në televizor, jo vetëm Nishanin, por edhe Ridvan Boden, me fotografi të Enver Hoxhës. Është, ndoshta e kaluara e tyre si ish-enveristë, që nuk i lë të qetë dhe kanë një xhelozi ndaj figurav qëndrestare të burgjeve komuniste. Ata duan të përlyejnë gjithçka.

– Me që ra fjala, si jeni ndjerë ju më 11 prill, kur vdiq diktatori Enver Hoxha?

Frroku: 11 prilli i vitit 1985 ka qenë dita më e lumtur e jetës sime. Popullit shqiptar iu hoq qafe diktatori më gjakatar e më i urryer që ka parë njerëzimi. Nga gëzimi i madh e i papërmbajtshëm që kisha, nuk u kujdesa që ta fshihja, sa rashë në sy të policisë duke festuar. Policia më arrestoi dhe nga 11 prilli deri më 11 maj më mbajti të izoluar në birucë.

– Pse nuk e dekretoi presidenti Visarin si ambasador dhe pse nuk ngurroi të dekretonte Fatmir Xhafën, që thonë se ka qenë ish-hetues në Krujë e gjetkë?

Frroku: Vatikani nuk e ka refuzuar Visarin asnjëherë, por e ka refuzuar Nishani. Nishani nuk duhet ta refuzonte qoftë edhe si emër: “Visar”! Pse e dekretoi Xhafë? Këtu ndalemi pak. Si e njoh unë Fatmir Xhafën… Nuk përbën lajm fakti se fotografia e rinisë së Fatmir Xhafës përkrah Enver Hoxhës, tregon një lidhje të ngushtë shpirtërore të Xhafës me komunizmin dhe diktatorin. Është një foto romantike, që u shpjegon shqiptarëve zellin dhe origjinën nga vijnë këta politikanë. Dhe të dekretosh persekutorët e të mos dekretosh viktimat e tyre, tregon se në cilën anë je.

– Çfarë mbani mend nga sjellja e këtyre ish komunistëve me pushtet mbas daljes suaj nga burgu?

Lekë Frroku: Në vitin 1990 vajza ime, Florinda, mbaroi shkollën 8-vjeçare me të gjitha notat dhjeta. Na sugjeruan të kërkonim, sipas të drejtës, një bursë për vajzën, meqë nuk kishte asnjë notë tjetër përveç 10. Meqenëse këtë të drejtë nuk na e jepnin organet vendore të partisë, iu drejtova vetë ministrit të arsimit të asaj kohe, Skënder Gjinushit. Pas kembënguljes time të gjatë, më priti në zyrë. I tregova dëftesën dhe sa e pa, tha: “sipas notave i takon bursa pa diskutim”. Pastaj më pyeti se ku ke punar. Unë i thashë se kam punuar minator në Spaç. Pse në Spaç, më pyeti ai. Unë i thashë se kam qenë i burgosur politik. Atëherë ulëriti: “Dil jashtë! Jashtë! Përsëri në Spaç do t’ju dërgojmë!”. Buras vajzës time nuk iu dha. Ajo vazhdoi gjimnazin në Milotë për tre muaj, deri sa u krijua Shoqata e të Burgosurve Politikë, e cila, në bazë të dëftesës e dërgoi vajzën time me bursë në shkollën e gjuhëve të huaj “Asim Vokshi” në Tiranë.

– Kush kanë qenë hetuesit e tu në rrethin e Krujës? Ju kujtohen?

Frroku: Marenglen Rrapi, Kristo Vangjeli, Rrapo Dhimo, Mark Pllumi dhe Thoma Jano. Më kanë bërë totura nga më çnjerëzore, të cilat vetëm mosha e re mund t’i përballojë. Pas këtyre hetuesve, diku pas vitit 1983, nga largimi i Marenglen rrapit në një detyrë tjetër, ka ardhur hetues në Krujë Fatmir Xhafa. Nuk kam pasur vetë përvojë personale me të, por siç tregojnë të dënuarit pas meje, Xhafa ka qenë një ndër torturuesit më mizor.

– Flitet për pastërtinë e figurave dhe për vetingun, me qëllim që në pushtet të kemi drejtues të pa implikuar me veglat e dhunës së regjimit komunist. Pse nuk u kërkua kjo pastërti figure për Fatmir Xhafën?

Frroku: Kjo tregon, se “pastërtia e figurave” dhe “vetingu” janë pallavra boshe, që bëhen për shou, ose për t’u hyrë në qef emisarëve të Europës. Por në fakt, janë po ata pjella e vegla të diktaturës, që kanë lyer duart me gjakun e pafajshëm të qytetarëve shqiptar, në emër të fanatizmit enverist. Ndërsa shtresës sonë, që përbën rreth 30% të popullsisë, asnjëherë nuk i kërkoi kush të falur. Kjo është krejt e pamoralshme dhe përbën një provokim të rëndë për plagët tona.

Bisedoi: Agron Tufa

Alfred Ashiku – 5 vjet burg politik, vdes në internim

Alfred Ashiku – Lindur në Shkodër 1917.

Ne nje familje ku edhe babai i tij Ndoc Ashiku ishte farmacist.

Mbasi mbaroi filloren dhe Gjimnazin e Shkodres, kryen studimet e larta për Mjeksi (farmaci) në Itali.

Arrestohet në vitin 22 Maj 1947.

Dënohet 10 për agjitacion e propagandë.

Kundërshtar i vendosur i komunizmit.

Lirohet në 24 Mars 1952.

Internohet ne Vlore dhe ku vdes 1962.

Beniamin Bakalli

NXIRRNI EDHE NGA VARREZAT

Nga Fritz RADOVANI: Pjesa e IX.

NXIRRNI  EDHE  NGA  VARREZAT !

 

PAPA GJON PALI II ka thanë: “Ajo që ka ngja në Shqipni, të dashtun Vëllazën dhe Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerëzimit...”

TË PRANGUEM TË GJALLËT...E TË PRANGUEM TË VDEKUNIT !

Asht kenë një thanje e vjeter: “Hall’ me vdekë dhe gjyq me rrnue!”

Enver Hoxha ushqehej me gjak klerikësh katolik Shqiptarë! Mbas vitit 1967 i duheshin kocka klerikësh katolik, me i mbajtë në gojë derisa zbuteshin, mandej i kafshonte...

Thonte një Plak në Gri...”Kur qeni fillon me ngranë njerzit e shtëpisë, ai duhet vra!”...

Ndersa, tek ne edhe tashti vazhdojmë me ju besue edhe klyshve të këtyne zagarve...

Nuk asht e largët ajo kohë që shumë nga këto fakte nuk kanë me u besue!

1945, SHKODER 25 MARS, pushkatohen 14 vetë të quejtun Grupi i Prekë Calit ku asht edhe Don Ndre Zadeja. Me tregonte mbas sa vitesh Pjeter Radovani: “Shkova me pa të vramë të shkretin Don Ndre në Zallin e Kirit... Kur u afrova gati më la zemra! Të gjithë Ata të vramë ishin të lidhun njenimetjetrin me sixhir hekuri të mbyllun me dryj. U afrova pak tek Don Ndreu, edhe Ky i lidhun...Por, per çudi, dryni tek duert ishte hapë, se plumbi i kishte ra drynit dhe ishte i vetmi i hapun... Në një moment kur roja u largue, e mora atë dry, dhe ashtu si ishte me gjak e futa në xhep në një shami të mbështjellun. Kur erdha në shtëpi, e mësheha në murin e shtëpisë dhe e murosa me pak gelqere nga krahu i majtë prej derës hymjes... U bane shumë vite dhe, njëditë, sesi mu dha me e kerkue, po, a e beson se e kam harrue vendin ku e kam mësheh... Nuk e gjeta!”

Kur po më tregonte Pjetri këte ngjarje kishin kalue 46 vjetë, ishte viti 1991... Koh’e gjatë.

Asht shumë e vështirë me i kujtue me hollsi ngjarjet e mnershme të atyne viteve !

Sterzgjatjet jo vetem fshijnë shumë fakte nga kujtesa, po edhe i hapin rrugë “Rilindjes”!

30 SHTATOR 1946, Dy nga vrasësit e njohun ma barbar Zoji Thëmeli dhe Vaskë Koleci, në hetuesinë e Shkodres i kishin lidhë krahët mbrapa Av. Muzafer Pipës, per një karrigë të mberthyeme per dysheme. Skuqën një hekur dhe vendosën me ia kalue në muskujt e dy krahëve mbas shpine... Mbasi hekuri kaloi krahun e djathtë...nga dhimbjet e forta, Trupi i Muzaferit bani lëvizje që katilët nuk mujtën me i kontrollue... Hekuri i skuqun takoi per shtyllen kurrizore dhe Muzaferi, mbylli jetën në mënyrën ma mizore. Me 30 Shtator, në mengjes u perhap edhe “legjenda se Muzaferi u vra tue dashtë me ikë nga hetuesia...” Nuk dij çka thotë sot “zbatuesi i urdhërit vrasjes terroristi Aranit Çela?”

■“Shoku komandant”kur u njoh “me zbatimin e urdhërit tij dhenë K.Xoxes” u gëzue!

1951 Imzot Jul Bonatti ishte jashta Shqipnisë para 1944, e sjellin anglezët (e as sot nuk e dij pse?), dënohet 5 vjetë dhe mbas pak kohe e dergojnë në një çmendi... Kur shkon aty me e takue e mesa e vet, Imzoti i Nderuem i tha: “Kam provue tortura të pa ndigjueme e të pa lexueme. Masakra me knaqë shpirtin e tyne pa asnjë arsye...” Shumë shpejtë një natë... E shkyejnë të çmendunit !! As nuk dij me i mendue ata “të çmendun” sesi kanë mërrijtë me shkye një dijetar aq të madh, vetem pse ishte Prift Katolik... E shkyene !!

Kjo ngjau në vitet e para, rreth vitit 1951... Ishte fillimi e, hetuesit ishin si kafshë t’ egra !

Po ma vonë, a u zbuten ata bisha që ushqeheshin vetem me gjak e mish njeriu ?!

1964(?)... Ishte mbrame vonë kur Alfred Ashiku, mbylli farmacinë në Vlonë. Dy xhelat të sigurimit të shtetit e morën me vete “për një sqarim në Degen e Mbrendshme!” U hap fjala në mengjes heret se: “Alfred Ashiku ka vdekë papritmas natën...në shtëpinë e vet”. Legjenda u besue! Ata që e njohën në Vlonë u piklluen per vdekjen e Tij të papritun!

Po, kur morëm vesh të vertetën u brengosen edhe ma shumë! Alfred Ashiku asht thirrë në degë të mbrendshme të Vlonës, dhe nuk ka pranue me “dishmue në rrenë per një mikun e Tij... E kanë mbytë xhelatët tue i derdhë acid në organet genitale... Natën, e kanë çue në dhomen e vet të vdekun...dhe, të nesermen u varros fatziu Alfred Ashiku...”

***

1967 DOSJA 2291... Nga Shqipnia “socialiste” dergohen grupe “të besuarish të PPSH, për të marrur eksperiencë nga zhvillimet e Revolucionit Ideollogjik në Kinë...”  

Disa nga studentët shqiptarë që ishin atë kohë në Kinë, flasin për zhdukje masive të rinisë kineze në vënde të padijtuna, të shumë intelektualëve, profesorëve, ingjenjerëve dhe mjaft njerzëve të thjeshtë që u ndiqnin nga “gardistët e kuq”, drejt Tibetit... etj.

Qendrimi i shkrimtarëve dhe artistëve apo i Akademisë së Shkencave ndaj Revolucionit Kulturor as nuk zehet me gojë. Vetem po të rishikohen librat dhe revistat shqiptare të vitit 1967 e deri në 1991, do të dilte në shesh vneri dhe helmi i tyne antinjerzor...

Aso kohe janë kenë dërgue edhe nga Shqipnia shumë grupe specialistësh të Sigurimit të Shtetit me marrë “përvojën e re” të torturave nga specialistët kinezë. Nuk mjaftonin ato masakra që agjentët tanë aplikonin tek ne që nder ditët e para të “çlirimit” në 1944... Këta grupe i drejtonte katili Nevzat Haznedari me shokë. Qendra e hetimëve tashti u ba Tirana, ku hetonin, torturonin e mbytnin pa pikë mëshire kriminelë të zgjedhun si: Koço Josifi, Ali Xhunga, Elham Xhika, Dhimitër Andoni, Xheudet Miloti, Iljaz Haxhi, Ilo Papa, Shyqyri Çoku, Shkëlzen Bajraktari, Dhimitër Shkodrani, Jake Tefiku etj. të cilët, me “autorizim” të Lefter Gogës, Aranit Çelës, Shuajp Panaritit etj.., mund të përdornin torturat ma shnjerëzore deri në vdekje të burgosunve, “pa asnjë përgjegjësi penale ndaj të pandehurve që mund të vdisnin në duart e tyre në hetuesi.”(Dosja 2291).

Me shumë kujdes Ministria e Mbrendshme emnonte kryetarët e degave të Tiranës dhe të Shkodres, dhe antarët e gjykatave të këtyne qyteteve nga Feqorr Shehu, Rexhep Kolli, Nuri Çakërri, Nuri Resmja, Faik Minarolli, Remzi Kruja, Irakli Bozo, Rustem Gjata etj.

Nder ma të besueshmit terroristë asht kenë monstra e sigurimit të shtetit Shyqyri Çoku, i cili, perveç sa e sa të tjerëve që ka zhdukë nga faqja e dheut, ky ka hetue edhe:

1.      Imz. Ernesto Çoba (1913 – 8 Janar 1980) Mbas hetimeve nga krimineli i njohun Shyqyri Çoku, u dënue 25 vjet burg. U mbajt në hetuesinë e Shkodres...pa asnjë shkak perveç gjendjes randueme nga torturat dhe, një ditë e futen në një thes dhe e nisën per Tiranë. Atje i bane një injeksion dhe vdiq pa asnjë shpjegim...1980.

2.      Don Pjetër Gruda (1922 – 13 Janar 1989) Arrestohet në 1974, hetimet i ban me Shyqyri Çokun, dhe dënohet 15 vjet burg. Në kampin e Sarandës asht gjithnjë i smurë... Tre muej para se me u lirue vdes në kampin Sarandë, 13 Janar 1989.

3.      Don Lec Sahatçija...(1906 – 4 Prill 1986) U arrestue në 1976, u mbajt 225 ditë tue e torturue nga hetuesi Shyqyri Çoku, mbasi nuk pranon asnjë nga akuzat. U dënue 25 vjet burg...vetem se ishte Klerik. Vdiq në Burgun e Tiranës, me 4 Prill 1986.

4.      Hilë Gjoni ose Don Mikel Hilë Beltoja (1935 – 10 Shkurt 1974). Hetuesi kriminel Shyqyri Çoku nuk mungon me 10 Shkurt 1974, dhe bashkë me Alush Bakallin e marrin në Degen e Mbrendshme të Shkodres, me e dergue në Tiranë.

Nga terheqjet si kafshë i shkyjnë kambët dhe Don Mikeli vdes... E dergojnë në Tiranë dhe kufoma e Don Mikelit coptohet gjoja prej studentave të mjeksisë...

5.      At Aleks Baqli...Dënohet per agjitacion e propagandë.

6.      At Leon Kabashi...(Më mungon informacioni i saktë. FR)

7.      At Zef Pllumbi...Dënohet me 25 vjet burg per tentativë arratisje...

8.      Don Zef Hardhija Arrestohet dhe vuejti 12 vjet burg në Spaç.

9.      Don Kol Toni...Vuejti 11 vjet dhe pak kohe mbrapa vdes nga vuejtjet në burg...

10.   Fra Gasper Jubani...(Më mungon informacioni i saktë. FR)

11.   Dom Gjergj Hardhija... Dënohet per agjitacion e propagandë...

●E kushedi, sa krime të këtij hetuesi nuk i dijmë as sot e, as nuk kemi me i dijtë kurrë!

Shyqyri Çoku gradohet dhe shperblehet edhe sot per masakrat ndaj Klerikëve Katolik...

E bashkë me Shyqin kemi Dhimiter Shkodranin, e një varg të pafund kriminelash...

Të cilëve u prinë Xheudet Miloti me grupin e Seksionit Katolik të Degës së Shkodres. 

Ligji komunist i Shtetit vrastarë nuk lejonte që kufomat e të pushkatuemve të merreshin nga Familja dhe të kryhej ceremonia e varrimit. Vendi mbahej i mësheftë dhe shumica e të pushkatuemëve nuk dihen as sot ku janë pushkatue as varrosë...

Ata që vdisnin nder tortura në hetuesi, shumica zhdukeshin... Ndersa, kush vdiste nder burgje ose kampe pune varroseshin mësheftas në varreza dhe ju shenohej një “numur”, që dihej vetem nga zyrat sekrete të Ministrisë së mbrendshme...

●Po kështu, veprohej edhe per të vramit në kufi në “tentativë arratisje” etj...

E sa mija Nana, e gra e motra me lot perfaqe tue i marrë erë rrobave të viktimave, edhe pse të mbushuna me morra e të pista...Vetem pse i dukej se asht era e djalit, e vllaut...

Apo, e Babës apo e Nanës, që nuk do ta shohin persa të jenë jeta...

Disa mija të vramë pa varre... Asnjë Shenjë as Emen tek gropat...

●Nuk vonoi dhe nga Tirana e tiranëve u ndigjue një virrem me za të shkyem pikrisht nga zyret e komitetit qendror të zagarëve të PPSh: “Nxirrni edhe nga Varrezat..!” Ishin disa Burra të tjerë të dijtun, që i sherbyen Atdheut e nuk kursyen asgja per Shqipni...

I nxoren Eshtnat nga Vorret e Tyne dhe i treten... Vetem pse ishin Klerikë Katolik...

●U fillue me Poetin Don Ndre Mjedja dhe vazhdoi masakra ndaj të vdekunve edhe nder fshatrat ma të humbuna, tue perfshi edhe prishjen e të gjitha Kishave Katolike Shqiptare.

●E pra, pothuej, të gjithë kishin ma shumë se dhjetë vjetë që kishin vdekë para 1944 ! 

E mandej, u kujtuen dhe shemben edhe Kishat edhe pse ishin Monumente Kulture!

E mos t’ ishte Gjon Kamsi, u sheshuen edhe Varrezat Monumentale të Rrëmajit...

●Mbas 1967 në Shqipni, nuk kishte asnjë Kishë Katolike si pasojë e “harmonisë fetare”.

Edhe kater mure rrethuese që ishin qyshë me pushtuesit turq në Kala të Shkodres, të njohuna me emnin e Kathedrales së Shen Shtjefnit që në Shek. XV, edhe asaj po i thonë emnit “xhami’ vëllezërit e gjakut të tyne të “ringjallun” në Shek. XXI...

●As ky terror e shfarosje e Shqiptarit per urrejtje...nuk quhet as sot Gjenocid !?

            Vazhdon Pjesa e X.

            Melbourne Prill 2017.

Mr. Kadrush Radogoshi: Një vepër e harruar (e Injac Zamputtit)

E lexova me interes të veçantë shkrimin ,,Rrëfimi i Injac Zamputtit: Pse kundërshtova të spiunoj Eqerem Çabejin?” dhe u gëzova që informacioni që sjell ky shkrim për çudi përputhej me konstatimin tim të bërë 13 vjet më parë për këtë shkrimtar. Kur e kam lexuar librin me tregime ,,Atje, nën hijen e Rozafës” nuk kam pasur kurrfarë informacioni për fatin e autorit, por për çudi intuita nuk më paska mashtruar. Me bindjen se kjo vepër dhe autori i saj kërkojnë vendin e vet në rendin e vlerave të traditës sonë, duke trokitur me forcë në ndërgjegjen e shoqërisë shqiptare, e cila shpeshherë duke afishuar jovlerat apo vlerat e dyshimta, mbulon me harresë vlerat e njëmendta të saj, po jua dërgoj shkrimin tim ,,Një vepër e harruar”, fillimisht i botuar në revistën për kulturë, art, letërsi ,,FJALA” të Prishtinës në numrin e prillit 1997, faqe 6.

Më vonë këtë punim e kam futur në librin tim me studime, kritikë e ese ,,Nëpër universin letrar” të botuar në vitin 2003 në shtëpinë botuese ,,Rilindja” të Prishtinës. Ju njoftoj se ky libër në atë vit ka fituar Çmimin ,,Pjetër Bogdani”, i cili jepet për librin më të mirë të vitit në të gjitha zhanret. Përshëndetje vëllazërore Mr. Kadrush Radogoshi NJË VEPËR E HARRUAR Persiatje fillestare

Rastësisht, te një mik që nuk e ka profesion letërsinë, e gjeta një libër të pluhurosur e të zverdhur nga koha. Ashtu si Faik Konica ”Prometeut të mbërthyer” ia fshiva pluhurin dhe fillova ta lexoj. Në kopertinën e parë, në pjesën e sipërme, spikat titulli i shkruar me shkronja të mëdha ”ATJE, NËN HIJEN E ROZAFËS”, ndërsa më poshtë me shkronja të imta ”Tregime nga Injac Zamputti”, kurse në fund ”ISMAIL MULOSMANI BOTONJËS – TIRANË”.

Koha e saktë e botimit, prill 1944, lexohet në kopertinën e fundit, ku është botuar Radhori i botimeve të këtij botuesi, të bëra në muajt mars-prill të atij viti dhe atyre që do të botoheshin në muajin maj, pra të gjitha janë botime në kohën e Luftës së Dytë Botërore, apo në kohën e funksionimit të Shtetit Etnik Shqiptar. Leximin e fillova me bindjen se ky libër tregimesh ishte dënuar me harresë, prandaj kisha kureshtje ta dija shkakun e këtij dënimi. Shkaku i parë dhe më i rëndësishëm se pse mund të dënohet me harresë një vepër letrare mund të jetë vlera e saj modeste. Ky shkak, zakonisht, vepron në lexuesit e popujve, që nuk jetojnë në shoqëritë totalitare, por jo edhe në historinë e letërsisë së tyre, e cila nuk ndodh ta dënojë me heshtje një artefakt të një kohe të kaluar siç ka ndodhur me shumë vepra të letërsisë sonë. Shkaku i dytë është ai jashtë letrar, politik e ideologjik. Meqenëse shqiptarët, në të dy anët e kufirit, për pesëdhjetë vjet jetuan në dy sisteme totalitare dhe antishqiptare, ku vritej për çdo çast fjala dhe mendimi i lirë, përjetuan pasojat e veprimit të shkakut të dytë. Vritej autori si njeri, me vendim gjykate apo pa të, vritej vepra me harresë. Nuk e di se a ka qenë i përndjekur Injac Zamputti apo jo, por ka mjaftuar edhe vetëm fakti i përmendur më parë se vepra është botuar në kohën e funksionimit të shtetit etnik shqiptar, për t’iu shqiptuar dënimi me heshtje. (Ne foto profesor Injac Zamputti)

Tematika shqiptare e perceptuar nga pikëvështrimi i kategorive morale dhe sentimentale

Libri ”Atje nën hijen e Rozafës” i shkrimtarit dhe studiuesit Injac Zamputti përbëhet nga ”Paraqitja” (një formë e prologut), nga shtatëmbëdhjetë tregime dhe tri poezi (”Nji valzer”, ”Rromke” dhe ”Dallëndyshes së vjeshtës”). Tematika e tregimeve është përcaktuar në aspektin e hapësirës vendore dhe kohore. Hapësirën vendore na e sugjeron vet titulli i librit ”Atje, nën hijen e Rozafës”, që e nënkupton qytetin e Shkodrës, ndërsa hapësira kohore e nënkuptuar e në ndonjë rast edhe e përcaktuar saktë është perioda që fillon në pragun e shpalljes së pavarësisë e përfundon në prill të vitit 1944, kur edhe është botuar ky libër tregimesh. Kjo periodë nënkupton kohën, kur shoqëria shqiptare po bënte përpjekje për t’u emancipuar dhe për t’iu bashkangjitur pjesës tjetër të kontinentit, nga e cila ishte shkëputur dhunshëm. Të ndeshur me një okupim të gjatë, shqiptarët nuk patën mundësi ta emancipojnë qenien e tyre kombëtare në të gjitha aspektet, por përkundrazi qenë të detyruar ta konservojnë atë dhe ky konservim, në kohën e funksionimit të shtetit shqiptar, ishte shndërruar në pengesë. Pikërisht pengesa, që shkakton konservimi i gjatë brenda zakoneve shqiptare, pjesa dërmuese e të cilave e kishin humbur karakterin e tyre mbrojtës ndaj qenies kombëtare, është gurra prej nga e seleksionon ”lëndën” për tregimet e tij tregimtari Injac Zamputti.

Pra, të gjitha tregimet e këtij libri i karakterizon tematika shqiptare e perceptuar nga një pikëvështrim që karakterizohet nga kategoritë morale dhe sentimentale duke lënë në plan të dytë e të tretë, apo duke e injoruar fare kondicionimin historik, social e psikologjik të fenomeneve që e përbëjnë atë tematikë. Kategoria bazë për zgjidhjen e konfliktit në këto tregime është zemra, e shndërruar në sinonim të ndenjës dhe virtytit. Duke i dhënë përparësi kësaj kategorie, autori na i sugjeron tiparet sentimentaliste të prozës së tij. Pothuajse, në të gjitha tregimet e këtij libri, konfliktet mbi të cilat ndërtohen ato zgjidhen ashtu siç thotë zemra. Braktisen zakonet, që e pengojnë emancipimin, vetëm pse personazhi vendos ashtu si i dikton zemra. Në tregimin a parë ”Cili asht djepi i im” personazhi Dedë Shpendi e braktisë malësinë dhe zakonet e saj për ta shpëtuar djalin e tij të vetëm Sokolin nga hakmarrja. Më vonë e braktis edhe zakonin e familjes patriarkale, sipas të cilit babai është autoritet i parë dhe absolut në familje. Të dy këto braktisje i bën, sepse i thotë zemra e tij. Kjo braktisje e zakonit në emër të emancipimit e udhëhequr nga ndjesia e personazhit nuk arrin të krijojë një vizion të qartë dhe konkret të atij emancipimi.

Zakoni i familjes patriarkale braktiset edhe nga Lezina, personazhi i tregimit ”Kur t’epet e mbara…”, e cila nuk pajtohet, që të bie viktimë si motra e madhe dhe tre vëllezërit duke mbetur pa u martuar. Një kundërvënie zakonit të hakmarrjes, por edhe mendimit të gabuar të turmës për viktimën e atij zakoni plakën, së cilës ia kishin vrarë të gjithë djemtë dhe nipat me përjashtim të një nipi, që ia kishin shpëtuar e rritur miqtë, e shohim në tregimin ”Shtriga e lagjes”. Këtë plakë e ”ka vrarë pushka apo zakoni” e ”vret ” lagjja, e cila e quan shtrigë dhe e ”vret” nëpunësi që e nxjerr nga shtëpia. Ky tregim është pothuajse i vetmi që e përshkon toni i kritikës sociale. Në tregimet ”Dera qi nuk çelej” dhe ”Ta quej vjedhje” ndeshet tematika sociale, varfëria e madhe e personazheve. Në të parin jepet drama e një lypësi, ndërsa në të dytin drama e një gruaje, që nuk ka me se t’i ushqej fëmijët, prandaj është e detyruar të vjedh në kishë, por me premtimin se do t’i kthej paratë e vjedhura.

Në të dy këto tregime përsëri spikat kategoria e zemrës së pastër apo sinonimi i saj virtyti, në bazë të cilit zgjidhet konflikti në tregim. E njëjta gjë ndodh edhe në tregimin ”Liza e Maria”: kur bindet Liza për virtytin e Marisë, zemra i dikton ta ndërrojë vendimin, që kishte marrë më parë, për ta kthyer te prindët e saj të vërtetë, nga të cilët e kishte marrë para se t’i lindte fëmija i saj. Pjesa më e madhe e tregimeve të këtij libri ndërtohen mbi një skemë të njohur, karakteristike për sentimentalizmin. Dy të rinj dashurohen në mes tyre dhe kjo dashuri zakonisht lind menjëherë, që në kontaktin e parë, qoftë ai edhe vetëm një shikim apo dëgjim i zërit, por që has në pengesa dhe që për t’u realizuar duhet t’i kalojë pengesat, të cilat herë janë të kapërcyeshme e herë të pakapërcyeshme. Në disa tregime edhe kur tejkalohet pengesa mbi të cilën është ndërtuar konflikti i tregimit, nuk ndodh bashkimi i të rinjve, sepse del pengesa e dytë, ajo e pakapërcyeshmja, pranimi i vuajtjes si flijim për të dëshmuar vlerën e lartë morale. Në tregimin ”Na ka bijtë lulja në mur!…” Leci, poet e këngëtar, e dëgjon zërin e Marisë, fqinjës së tij të panjohur dhe dashurohet në të. E njëjta gjë ndodh edhe me Marinë, e cila, kur dëgjon këngën e tij dashurohet, por këtë dashuri e pengon muri i oborrit. Pengesën e kalon Maria, e cila një ditë prej ditësh hyp në mur dhe fytyra e saj i shfaqet Lecit si lule, duke frymëzuar atë për ta krijuar këngën me titull ”Na ka bijtë lulja në mur!…” Mjetet shprehëse janë tipike sentimentale dhe shërbejnë për ngritjen e tensionit emocional. Dominojnë pyetjet retorike, ndërsa portretizimi i vajzës bëhet me ngjyra romantiko-sentimentale, duke e poetizuar natyrën dhe duke antropomorfizuar elementë të saj: ”S’dij pse sod dielli shndrrit ma ambël, s’dij pse lulet e kopshtit apin erë aq të kandëshme, s’dij pse ajo kumbullë n’atë anë të murit ka qit kryet e qeshet…”(f.25).

Pengesa e dashurisë tejkalohet edhe në tregimin ”Lulja e kopshtit”, kur vajza e dashuruar ia qet të parën vjollcë të marsit, të dashurit të saj Lipit, që po i këndonte nën dritaren e saj. Tejkalimi i pengesës në dashurinë e dy të rinjve Bardhit e Prendës, në një tjetër tregim, nënkupton rrënimin e zakonit, sipas të cilit vajzat fejoheshin në djep dhe ironizimin e paragjykimeve dhe anakronizmin e besimit në qeniet mitologjike. Zakoni i fejesës së vajzave në djep është pengesë për realizimin e dashurisë edhe në mes Dilës së fejuar për Bardhin dhe Ndocit, i cili duke e shfrytëzuar kohën e luftës e vret rivalin e tij. Dila, kur e merr vesh këtë fakt nga vet Ndoci, e kërkon gjakun e të fejuarit. E vetmja falje që mund t’ia bëjë është që Ndoci të vritet për lirinë e atdheut. Për dashurinë ndaj Dilës e vret Bardhin, ndërsa për dashurinë ndaj saj dhe atdheut vritet vet. Në tregimin ”Tepër vonë” Djaloshi i dashuruar, në shikim të parë, në vajzën e Gjergj Sybës ia kërkon atij vajzën, por ai jo vetëm që nuk ia jep. por e fejon për tjetërkë. Kur djaloshi po qëndronte nën dritaren e së dashurës, vëllau i saj i vogël bie nga dritarja dhe ai e pret.

Për këtë shkak Gjergj Syba pranon të prish fejesën e vajzës dhe t’ia jep atë djaloshit, por ky nuk pranon sepse i dhimbset i fejuari i saj, i cili mund të vuante nga ky shkak, prandaj e flijon dashurinë e tij për lumturinë e tjetrit. Sipas autorit ky djalosh është fatos sepse ”e dashuron vuajtjen ma shumë se gëzimin dhe asht gadi të flijohet për zemra të panjohtuna”. Derisa në këtë tregim flijimi bëhet për zemrën e panjohur, në atë ”Dramë shpirtnore” Maria Flijon dashurinë e vet ndaj Luigjit, i cili ia kishte rrëmbyer zemrën, për ta bërë të lumtur zemrën e babait të saj Ndoc Fryshanit, i cili e kishte rritur pa nënë që nga mosha e saj trevjeçare. Prirja për të krijuar tregim sentimental, ku kategoria e lotëve është parësore dhe ndikon në rrjedhën e ngjarjes, kushtëzon zgjidhje të pamotivuara në aspektin social besa edhe logjik. Lotët dhe zemra e ndryshojnë rrjedhën e tregimit, duke krijuar në zgjidhje paradoksale. Si mund të arsyetohet kërkesa e babait profesor me studime të kryera jashtë, shkrimtar e shkencëtar, që vajza e tij të mbyllet në shtëpi? Dashuria e penguar nga kodi moral shqiptar, i cili nuk e lejon dashurinë në mes të kushërinjve është në qendër të tregimit ”Kushrij”.

Tregimet ”Mica (ose daci) në shtëpinë e re” dhe ”Zana e mirë” janë tregime për dashurinë ndaj truallit dhe lirisë, për të cilën vlen të rrezikohet jeta, po edhe të flijohet. Në tregimin e parë rrëfehet për tri macet, të cilat nuk shkojnë pas të zotit, kur ai e ndërron shtëpinë dhe truallin, ndërsa daci i zënë në shtëpinë tjetër, pa marrë parasysh kujdesin e njerëzve, është i pakënaqur për shkak të lirisë së humbur, prandaj kërcen nga dritarja e katit të dytë, duke e rrezikuar jetën e tij. Mesazhi i këtij tregimi është i qartë: edhe kafsha rrezikon për ta gjetur lirinë e humbur. Në tregimin e dytë, këngëtari plak, i cili e kishte lënë këngën, pasi e njoftojnë se u fitua liria dhe djali i vogël iu vra në Deçiç për Shqipëri, e merr lahutën dhe fillon të këndojë pa iu dridhur as zëri as dora.

Persiatje përmbyllëse

Poetika e tregimeve të Injac Zamputtit të përmbledhura Brenda librit ”Atje nën hijen e Rozafës” është sentimentaliste, sipas së cilës vepra letrare duhet të shpreh synimet intime dhe ndjenjat e njeriut. Zakonisht rrëfehet për vuajtjet e të dashuruarve, dashurinë e të cilëve e pengon diçka, që herë mund të kalohet ma sakrifica e herë s’mund të kalohet fare, pra tregimet janë të ndërtuara, kryesisht sipas formulës së thjeshtë antitetike. Në të dy rastet rrëfimi është i prekshëm e shpeshherë rrjedhin lot, të cilët burojnë nga zemra e lënduar. Në disa prej këtyre tregimeve haset edhe idila, që është njëra nga temat më të preferuara të sentimentalizmit. Erih Auerbahu në veprën e tij ”Mimezisi” (f.394) për prozën e këtillë ndër të tjera thotë: Për sa i përket moralit, flitet shumë për ndershmërinë dhe virtytet, personazhet edhe kur bëjnë ndonjë gabim, nuk e humbin shprehinë të kenë ndjenja fisnike dhe kënaqen gjatë shqyrtimeve moraliste, të cilat nganjëherë janë naive, por që autori i merr shumë seriozisht”. Autori shërbehet me të gjitha mundësitë e të rrëfyerit, karakteristike për tregimin. Ai përdor të rrëfyerit autorial, të rrëfyerit e personazhit në veten e parë me digresione lirike dhe të rrëfyerit objektiv apo në veten e tretë. Mjetet shprehëse të preferuara për këtë autor janë: peizazhi, krahasimi, antropomorfizimi e aty këtu edhe kontrapunkti (poezia ”Rromke” vuajtja e djalit që kërkon nënën dhe nënës që kërkon djalin e saj të vdekur, është dhënë në pranverë).