Rrufe është fjala e sajë e fundit:Unë,ti,ne dhe armiku ugurzi!....

Shkruan: Flori Bruqi 

Duke shëtitur rrugëve të Prishtinës, cingërroj telefoni i mikes time të njohur nga Shkupi,
profesoreshës dhe doktoreshës tashmë në zë ,e njohur nga lexuesi shqiptar : Vlera Bytyçi Ejupi .

Ajo disa vjet më parë ishte përkujdesur aqë shumë , për mbarvajtjën sa më të mirë të Konferencës shkencore që mbahej në Tetovë, Universitetin Ndërkombëtar të Evropës Juglindore. 

 (Prof.Dr.Vlera  Bytyçi Ejupi , është ligjeruese e lëndëve :
 Letërsi Moderne  dhe  Postmoderne  Anglo- Amerikane   , pranë  Kolegjit UBT Prishtinë )

Kam kujtime të bukura për shkrimtarën,studiuesën ,pedagogën Prof. Dr. Vlera Bytyçi Ejupi.
Ajo është një emër premtues në letërsi dhe shkencën shqiptare në veçanti …

Në vitet e mëpastajme, prej disa meskinëve universitarë kalvari i jetës së sajë prej pedagogëje pësoi zigzage duke ligjeruar lëndet mësimore në disa nga univerzitetet më të njohura në Prishtinë. 

Kryeneqësia e sajë shkencore atë e shpuari në zgripcin e jetës,…e ajo si gjithnjë më një stoicizëm të pa shoq nuk iu nda letërsisë ,shkencës…

Ajo shkruan me vullnet e pasion të lindur shkruan për dashurinë, atdheun ,… e lëvron poezinë, si gjirmë e vlerave të shkrimeve të saja vezulluese.

Dhe para disa ditëve në e-mailin tim nga po kjo studiuese e letërsisë, poete , erdhën sihariqe të reja –tufëza poezishë që mikëlojnë shpirtin …

Po,po e kam njohur mirë mikën time të vjetër, e kam ndjerë ngrohtësinë dhe dorën e sajë edhe në vitet më të vështira, prandaj u gëzova pa masë kur i lexova dhe studiova poezitë e sajë.

Si gjithmonë ajo ,në dorë mbante çantën e zakonshme të pedagogës… Një çantë të re, por që gjithnjë mban thesare letrare... 

Kur u takuam, për here të pare edhe ajo e provoi të njëjtën ndjenjë malli.

Dhe, siç ndodh me shkrimtarët, e pyeta se çfarë po shkruante.Ajo , me thjeshtësinë e saj karakteristike dhe buzagazin e sinqertë, m`u përgjigj se këto ditë do ta nxjerrë nga shtypi vëllimin më të ri me poezi… .

Ciklin poetik e lexova,rilexova,e shkrova dhe studiova mjaftë gjatë. I thashë që do të shkruaj një vështrim të shkurtër …

Por, çdo fjalë, varg,strofë më bënte për vehte …ato me rrëmbenin njëra pas tjetres dhe thuajse nuk e ndjeva kohën, teksa brenda vetes subjektet origjinale dhe interesante, si dhe personazhet e tyre më buqisnin në kokë, herë njëri dhe herë tjetri…

Analizimin e poezive e nisa me poezinë “Çerdhja e gjarpërinjve ”.

Aty flitet edhe për “çerdhen e mjellmës”, “çërdhen e zogjëve si krijesa jargavitëse” të cilat e kundërmojnë gjakun e prishur,i cili nuk dhuron gjë përpos skamjës shpirtërore me helme djallëzore”.

(Poezia “Çerdhja e gjarpërinjve”).

Poetja Prof.Dr. Vlera Bytyçi Ejupi,e deshi me shpirt zemrën e Shqipërinë. Ajo sakrifikoi çdo gjë, shkroi dhe e mbështeti gjatë gjithë jetës së saj vetëdijen e ngulfatur me “xhaketa me etiketa,me parfume pa emër, por me ndonjë firmë,pa shije,tek tuk ndonjë zbukurim,nga ndonjë viktimë rasti ,…pra pa shije, e me vetëdije, pa dije që e ngulfati anatominë e jetës"  poetja,Prof.Dr. Vlera Bytyçi Ejupi.

(Poezia “Vetëdija e ngulfatur”)

Madje,ajo përpara lexuesve tregon veprimin e madhërishëm pa frikë a lodhje me rrugë e zig-zake të zeza pa dalje…me paranojë,makthe,klostrafobi,e zullume që e “nxinë” edhe bërthamën e kombit …duke e humbur arbërororën dhe pamjen ilire " dhe se :

“Unë këtu,ti aty,e ne askund,
Na përbiu terri duke na shpier dikund pa fund…
Po nuk ka kush përret,e mjera shqiptari,
Unë,ti,ne dhe armiku ugurzi…”

(Poezia “Unë,ti dhe ne”)

Ajo e njef jetën e trishtë të shqiptarit…,duke kapur një sentencë të thjeshtë në dukje, por interesant dhe emocionues ngase :

“Të parët e heqin të zezat e ullirit
Të dytë e shesin dhe gjakun e të birit “

(Poezia”Turmat”)

Në këtë linjë poetike zhvillohet edhe vetë subjekti, si dhe zgjidhja artistike. Vargu i saj ka një gjuhë të spikatur, me mjete dhe figuracione poetike, me bukuri e emocione :

“Po rolet sikur shpejtë u ndërruan
Të dytët në të paret u shndërruan
Dhe kështu u krijua kaosi gjakpirës
I cili thithi pa kursim çdo gjë prej të mirës”…

(Poezia:”Turmat”)

Kur ne të tjerët i mbushim trastat me bukë dhe me ushqime, ajoi i mbushte me libra. 

I zbrazte ato në shtëpi dhe i mbushte prapë, nuk ngopej kurrë me libra ajo dhe i madhi gjysh kishin:

”tinguj plot harmoni nga goja e saj dhe të madhit tonë gjysh”.

Po,po “gjyshja kishte fjalët hyjnore,këshilluese për të mos gabuar kurrë”…

(Poezia”Gjyshja ime”)

-Unë them të dëgjojmë se çfarë do të na thotë për “mjegullitë e vatanit …balta e zezë dhe më e zezë se katrani” që çdo ditë “luledilli guximshëm ngre lartë shtatin duke zhbirë katranin nga çdo cep me plisa të bardhë të vatanit “.

(Poezia “Katrani,Plisi dhe vatani”)

Dhe, vërtetë, në vitet në vazhdim, rruga përpara shtëpive tona quhej gjithnjë: Mëmedheu që ka pamjen e fytyrës së nënës. 

Jo vetëm banorët e mëmëdheut ilir , por edhe postierët që ndërroheshin herë pas here, atë emër përmendnin, madje shpesh herë nuk e përmendnin fare të kaluarën dhe të tashmën pa asnjë shkak! 

Ata vjedhin emrin e lagjes, të rrugës, që gjatë gjithë kohës vodhën gjuhën dhe sit ë çmendur,të vërbër shkatrruan cepin e zemrës, mendjës …dhe thundra e tyre më burrëri falso,krime makabre tkurrën padukshëm popullin tim” .


(Poezia “Këta vrasës”).


Mendoj se në këtë “kanistër” me vargje të bukura e tërheqëse dhe që përçojnë mesazhe mbresëlënëse për këdo që i lexon, përbën një bukuri të rrallë poezia “Kur do të vish”…, ku poetja tregohet mjeshtër i vërtetë si në thurjen e subjektit, në përshkrimin e tipave dhe karaktereve, në dialogët e thekur dhe plot lëng jetësor, e ku shfaqen personazhe të skalitur me shumë dashuri dhe origjinalitet. Poezia tregon për “ngulfatje të mbyllur në klostrafobikën shkretirë” e cila “frymon pa humbur kombëtarën formë”, pa i harruar rininë,idealët e rinisë ,të burgosurve të pafajshëm nëpër kazamatët e Shkupit .

(Poezia “Kur do të vish”)

Subjekti rrjedh natyrshëm, plot skena të bukura e tërheqëse, që të mbajnë të mbërthyer fort pas leximit, njëra skenë më e bukur se tjetra. Janë shumë, por unë po e ilustroj përshtypjen time, veçanërisht me momentin kur:

“lulja nga vdekja, do që të ngrejë kokë,
kurse gjarpëri shtyp me lehtësi karakterin e saj,
Vrullshëm e shkatrron me aq shumë shokë”,…

Dhe se :

“As për lulen, e kiu më për karakterin, gjarpëri, jo,jo ,nuk ka mëshirë” …


(Poezia “Lulja dhe karakteri”).


Një dialog ngazëllues, me një tingëllimë sinqeriteti dhe lirizmi:

"Mami im,sa ke zbukuruar ylberin dukr kslusr mr dhputat tua nga njëra ngjyrë në tjetër”…”syçkat e tua të gjelbërta…të bënte të verbër “ …

Veçse, poshtë syve të kaltër i dalloheshin qartë rrathë të hollë, të zinj, që, siç shifët , tregonin shumë vuajtje të fytyrës engjëllore”të mamit- Mbretëreshë “!


(Poezia me mungon Mami im…”)

-Po sytë, përse m`i keni qepur në fytyrë sikur jeni përbindësha të vegjël? – na shkundi nga hutimi zëri i pa pushim:

“Herë si gjarpër e here si hi që të djeg gjer në trishtim"...

Shkretira pa fund dalin para meje dhe më kërcnohen…pa pike ndërgjgje… dhe nuk mund të ndalën këta dreqër që po përshkallzohën pa pushim”, që kanë lëkurë qengji e dihet se vetë janë djaj!...


(Poezia “Shkretëtirat”)


-Po, ajo është e çeliktë,kreshnike, e ëmbël,me sy margaritar të saj, kurorë me lule,gërsheta kaçurrele, e ëmbël e butë:

…”ashtu si di e imja bijë”

(Poezia “Bija ime”)


-Ore, kush ju ka mësuar juve të flisni kështu?

-Pse njeriu shpesh shndërron vetën në të mjerë, dhe kaplohet nga ankthi shkatrrues , apo :

Truri vetëm i ka vërejtur në mënyrë pasive…

Dhe kështu lejon që lumturia të jetë ngrohtësi nëpër shumë shpirtra”-thotë poetja.

Poetja ka përdorur figura artistike mjaft shprehëse dhe emocionale, veçanërisht metafora, metonimi, epitete dhe krahasime të bukura, poetja Prof.Dr.Vlera Bytyçi Ejupi ka arritur të vizatojë në veprën e saj personazhe të spikatura që mbeten gjatë ne mendjen e lexuesit. 

Kjo ndodh, ngase ajo e ka prezantuar veten si poete e formuar, me një pasuri përshtypjesh dhe vëzhgimesh nga jeta e përditshme që e njeh mirë. 

Poezia e Prof.Dr.Vlera Bytyçi Ejupi, është e ngjizur me kurbën e kalvarit të saj jetësor. 

Ajo, i ka provuar në jetë të gjitha punët, nga ato më të vlerësuarat në shoqëri, në të cilat ajo ka spikatur si vlerë shoqërore e njohur, deri në punët që në mënyrë të pamerituar e kanë çuar në zgrip të jetës. Ajo ka provuar të jetë edhe në Olimpin shqiptar edhe në Purgatorë. 

Kurba e jetës së saj, fillon nga aulat e larta të administratës shtetërore e deri të punëtore e thjeshtë… 
  
Ajo e njeh edhe ambientin shoqëror, njerëzit, gjendjen e tyre shoqërore dhe ekonomike, preokupimet dhe dëshirat e tyre. 


Mbi këtë bazë janë ndërtuar poezitë më të mira, duke kritikuar të këqijat e kësaj jete njerëzore mjaft të lodhur, që edhe në ditët e sotme nuk po gjen qetësi. 

Vlera Bytyçi Ejupi  parashtron para lexuesit kujdesin që duhet treguar për mirërritjen e fëmijëve, duke theksuar se jo gjithmonë përkujdesja e tepruar, e ashtuquajtur intelektuale, është efektive… 

Në mënyrë mjeshtërore dhe si një rrjedhje të natyrshme, shkrimtarja në dallgët e frymëzimit na ofron vargje dhe skena të tilla, që na bëjnë të mendojmë ndryshe për gjëra për të cilat kemi qenë të sigurt pak më parë dhe se mësimet më të mira t`i jep jeta dhe njerëzit me përvoja dhe halleshumë, ata që përleshen çdo ditë me jetën.


Talenti i poetës  Vlera Bytyçi Ejupi, është e sprovuar.Ajo këtë e shprehë  në pasqyrimin e trazirave shpirtërore të njerëzve të thjeshtë të gjendur përpara realitetit të egër të shoqërisë në ndryshim... 

Njerëz të pushtetshëm edhe sot e kësaj dite “bëjnë ligjin” në shoqëri, ndaj them se me të drejtë autorja në shumë poezi ngrehë zërin “Mos iu përul kurrë “të fortit”,/shpinën ta shndërron në urë,/ po u frikësove,/ai të shtyp, mbi ty bënë rrugë”.

Poezitë e Vlera Bytyçi Ejupi, shfaqet me bukuri të pashoqe : "humanizmi dhe dashuria mes njerëzve, respekti për vlerat dhe veprat e mira… “

Ka poezi interesante me subjekt shkollën e ku personazhet kryesorë janë nxënës, mësues, prindër dhe marrëdhëniet që krijohen mes tyre.

 Autorja, duke qenë shkrimtare, por një herazi edhe pedagoge, prind, tregon me një stil tërheqës artistik dhe pedagogjik ngjarje që mbeten në mendje për vlerat e mëdha ideore, emocionale, estetike dhe edukative. Mund të themi se edhe me veprën e saj më të re,Vlera Bytyçi Ejupi  jep kontribut të çmuar në zhvillimin dhe pasurimin e letërsisë sonë, duke vazhduar traditat më të mira të mjeshtërve të letërsisë shqiptare dhe duke shfaqur një origjinalitet letrar, që meriton vëmendjen dhe respektin e lexuesve.

(Flori Bruqi,mbanë titullin shkencor Prof.Dr.Ph.D dhe është  anëtar i rregulltë i Akademisë së Shkencave dhe Arteve në SH.B.A.Është drejtor për mardhënie me publikun pranë Akademisë së Shkencave dhe Arteve Shqiptaro-Amerikane me seli Në New York dhe degët e sajë të ASHASHA-së në Tiranë, Prishtinë,dhe Shkup).

Prishtinë, 11.10.2018.

Përtej asaj që shihet/ Fuqia e një “like” në rrjetet sociale

Alison Pearce Stevens 

Na pëlqen ose jo, mediat sociale janë një pjesë e rëndësishme e jetës sot. Adoleshentët, kalojnë më shumë se gjysmën e orëve të tyre zgjuar në internet. Ju vetë e përdorni një pjesë të asaj kohe për të postuar foto, dhe për të hapur profile në llogaritë e mediave sociale. Por shumicën e kohës lexoni dhe reagoni ndaj postimeve të miqve dhe familjarëve tuaj.

Të klikosh mbi një ikonë, është një mënyrë e thjeshtë për të qëndruar në kontakt me të tjerët. Por këto “like”, mund të kenë një fuqi që shkon përtej një lidhjeje të thjeshtë. Disa faqe në mediat sociale, i përdorin këto “like”, për të përcaktuar se sa njerëz e shohin përfundimisht një postim.

Një postim me me shumë pëlqime ka më shumë gjasa të shihet – dhe të marrë akoma më shumë klikime.
Për më tepër, shikimi i postimeve me shumë pëlqime aktivizon sistemin e shpërblimit në trurin tonë. Kjo gjithashtu mund të ulë vetë-kontrollin e shikuesit. Dhe postimet që lidhen me alkoolin, mund të inkurajojnë adoleshentët të pijnë. Kjo do të thotë se ajo që ju pëlqen në internet, ka fuqinë të ndikojë jo vetëm se çfarë i pëlqen të tjerëve, por edhe atë që bëni ju vetë.

Nuk është çudi që reagimet nga kolegët, ndikojnë në mënyrën se si sillemi. Dhe jo gjithnjë për mirë. Për shembull, në një studim të vitit 2011, adoleshentëve që iu kërkua të improvizonin sikur po ngisnin makinën në një laborator, “rrezikonin” më shumë kur kishin përreth miqtë e tyre.
Like, Share Follow

Hulumtuesit vëzhguan trurin e adoleshentëve gjatë kësaj detyre. Ata panë aktivitet të theksuar në një pjesë të truritm që përfshihej tek zona e shpërblimit. Kjo sugjeron se këta adoleshentë po ndryshonin sjelljen e tyre, në përpjekje për të marrë miratimin shoqëror, shpjegon Loren Sherman, neuroshkencëtare konjitive në Universitetin Tempëll në Filadelfia.

Përfshirja në mediat sociale, mund t’iu japë njerëzve një ndjenjë të pëkatësisë dhe rëndësisë. Por postimet mund të teprojnë se sa mirë ndjehen miqtë tanë dhe të tjerët, duke i bërë ato të duken shumë më të lumtur sesa ne. Dhe kjo, në mënyrë të papërshtatshme, mund të na bëjë të ndihemi më pak të suksesshëm se ata.

Sherman donte të dinte nëse adoleshentët, bëjnë ndryshime të ngjashme në sjelljen e tyre, kur përdorin mediat sociale. Për ta zbuluar këtë, ajo dhe ekipi i saj rekrutuan 32 adoleshentë për një studim. Të gjithë përdorën fotografitë e dërguara nga llogaritë personale të Instagramit.

Studiuesit i përzierin fotot e adoleshentëve me fotografi të tjera nga llogaritë publike të Instagram.

Pastaj rastësisht u treguan gjysmën e imazheve që kishin më shumë pëlqime (midis 23-45, shumica kishin më shumë se 30). Ata i dhanë gjysmës tjetër me jo më shumë se 22 pëlqime (shumica kishin më pak se 15). Fotot e pjesëmarrësve ishin të ndara në mënyrë të barabartë midis marrjes së disa ose shumë pëlqimeve.

Pëlqimet mund të kenë një efekt të lehtë, por të rëndësishëm mbi atë se si ndërveprojnë adoleshentët me miqtë në internet, thekson Sherman. “Kjo mund të ndikojë edhe në tendencën e tyre për të klikuar”- shton ai. Reagimet pozitive ndaj fotove të tyre (në formën e shumë pëlqimeve), i bëjnë adoleshentët të mendojnë se miqtë e tyre e vlerësojnë atë që ata po postojnë.

Por, shikimi i fotove popullore të dikujt tjetër, nuk aktivizon domosdoshmërisht vetëm zonën e shpërblimit në tru. Ndonjëherë shikimi i fotove të caktuara, ndikon direkt tek sjellja. Për shembull, kontrolli njohës i ndihmon njerëzit të mbajnë vetëkontrollin. Gjithashtu i ndihmon ata të mendojnë për planet dhe qëllimet e tyre.

Rajoni i trurit i lidhur me kontrollin konjitiv, pritet të bëhet më pak aktiv kur sheh disa foto të caktuara. Po çfarë lloj fotosh e “fikin” këtë rajon që kontrollon trurin? Ata janë foto që shfaqin sjellje të rrezikshme, të tilla si pirja e duhanit apo e alkoolit. Shikimi i fotove të tilla, mund t’i bëjë adoleshentët të heqin dorë nga vetë-kontrolli, kur bëhet fjalë për eksperimentimin me drogërat dhe alkoolin, shprehet e shqetësuar Sherman.

Klikimi është një akt i thjeshtë, por që mund të ketë rezultate komplekse. Përdoruesit e mediave sociale, shohin vetëm momentet kryesore dhe më të mira të një feste. Këto janë postimet që pëlqejnë të tjerët. Por njerëzit postojnë rrallë fotot e tyre të dehur, notat e dobëta në shkollë, apo lëndimet e pësuara si pasojë e pijes, vëren neuroshkencëtarja.

Sherman shpreson që të gjithë përdoruesit e teknologjisë, të reflektojnë për përdorimin prej tyre të mediave sociale. Përvojat tona online, janë formuar nga opinionet e të tjerëve. Shkuarja pas turmës nuk është domosdoshmërisht e keqe, thotë ajo. Por njerëzit, dhe sidomos adoleshentët duhet “të jenë të vetëdijshëm se ndikimi i bashkëmoshatarëve, është një faktor i vazhdueshëm, sa herë që ata përdorin mediat sociale”.

Analisti , Mustafa Nano tregon të vërtetën e pjesëmarrjes së tij në një konferencë të organizuar nga agjencitë shtetërore të lajmeve në Beograd.

Mustafa Nano - (ky bërllog është i lindur në Durres) është analist politik shqiptar nga Shqipëria.

Prej më shumë se dhjetë vitesh punon si gazetar në shtypin e në televizionet e Tiranës. Në qëndrimet dhe shkrimet e tij dallohet për pikëpamjet liberal-progresiste. Ka bashkëpunuar në periudha të ndryshme me gazetat Shekulli, Korrieri e Shqip. Është autor i tre librave eseistikë. Ai është edhe themelues i blog-ut online Respublica.al ku trajtohen tema aktualiteti, ekonomike dhe sociale.

Mustafa Nano nuk është zmbrapsur nga deklarata e tij që kosovarët kanë gjak serbi. Ai, madje ka mbrojtur edhe më shumë deklaratën e tij.

Nano, ka ngritur disa pyetje kur u pyet nga gazetari për deklaratën se “kosovarët kanë gjak serbi”.

“Ku është pasaktësia e kësaj, ku është makthi i madh? Duke qenë se kemi qenë fqinjë për shekuj me radhe, nën pushtime të njëjta, ato bizantine, serbe e më pas otomane, me siguri burra e gra edhe kanë fjetur me njëri tjetrin, kanë fjetur gratë kosovare me burrat serbë dhe anasjelltas, kjo është matematikisht e saktë për mua”, tha Nano për Frontal.

Ai tha se në ditët e sotme, sipas tij ky fakt, është i zorshëm të pranohet.

Sipas Nanos “Kosova është ‘gjylja e madhe’ në këmbët e marrëdhënieve shqiptaro-serbe”. Ka pasur disa reagime ndaj një qëndrimi tuajit në Beograd, në një konferencë të përbashkët serbo-shqiptare. Çfarë ishte kjo konferencë?

Ishte një konferencë e organizuar nga Tanjugu dhe ATSHja, me titullin “Shqiptarë e serbë – si të ecet më tutje?”, në të cilën ishin ftuar intelektualë e studiues nga të dyja anët. Ishte i ftuar edhe i mirënjohuri dhe i kudogjenduri Eduard Kukan dhe ministri i Jashtëm serb Ivica Daçiç, i cili, meqë ra fjala, mbajti një fjalë që nuk më pëlqeu. Ishte një nga ato fjalimet e tij të zakonshme, ku mes rreshtave apo edhe në rreshta, vihej re makthi serb për Kosovën e humbur. Ishte një fjalim që mua nuk m’u duk në frymën që duhej të përcillte konferenca.

Në një intervistë për “Panorama”, Nano tregon se kritikët e tij e kanë kuptuar drejt këtë herë, por mendojnë ndryshe nga ai.

Por këtu kanë shkaktuar debat nja dy qëndrimet tuaja. Mendoni që jeni keqkuptuar?

Jo, problemi nuk është që jam keqkuptuar. Problemi është që jam kuptuar drejt. Kjo do të thotë se sulmohem nga njerëz, që në këtë çështje mendojnë ndryshe nga unë.

Çfarë thatë ju atje?

Thashë shumë pak gjëra. Së pari, thashë se nuk kisha pritur që në këtë konferencë të flitej aq shumë për Kosovën. Intelektualët serbë, por edhe ministri i tyre, siç ju thashë, i hapnin dhe i mbyllnin fjalët e tyre me Kosovën. Nuk është se flisnin me gjuhën e Milosheviçit. Madje, as me gjuhën e Daçiçit nuk flisnin. Por dukej se serbët nuk janë ende të përgatitur t’i shohin marrëdhëniet mes tyre e shqiptarëve në një perspektivë, që e kapërcen ankthin e tyre mbi Kosovën. Dhe kjo mua më befasoi, sidomos po të mendojmë që ai ishte një takim midis Tiranës e Beogradit (nuk kishte të ftuar nga Kosova). Nisur nga kjo, unë thashë në thelb se ka shumë Kosovë në këtë takim, duhet ta shmangim pak Kosovën, dhe mund ta shmangim, ndryshe i bie që të llokoçitemi në llucën e zakonshme e të xhirojmë në vend.

Por mund të ndodhë kjo? Mund të përjashtohet Kosova, kur flitet mbi marrëdhëniet mes shqiptarëve e serbëve?

Po, mund të ndodhë. Madje, duhet të ndodhë. Për dy arsye. Së pari, sepse çështja e Kosovës ka marrë rrugë e nuk mund të kthehet prapa; nuk ka fuqi askush që ta kthejë prapa; çfarëdo që të ndodhë, nuk ka më kthim prapa; edhe sikur kosovarët të rrëmbejnë armët e të fillojnë të luftojnë me njëritjetrin, kthim prapa nuk ka; dhe kjo duhet të jetë e qartë për të gjithë; unë çuditem pse kjo nuk është e qartë. Dhe së dyti, sepse ka gjëra të tjera për të biseduar, që mund të jenë shkëmbimet në ekonomi, në kulturë etj., apo edhe – kjo është një temë që unë e kam për zemër – shkëmbimet e takimet midis intelektualëve, akademikëve, gazetarëve, në mënyrë që këta të fundit të ballafaqojnë e të përafrojnë ide, mendime, vizione mbi historinë, mbi njëri-tjetrin, mbi gjëra që ne ndajmë.

Kjo ka shkaktuar debat, mes të tjerash. Se ju keni thënë, sipas kritikëve tuaj, që shqiptarë e serbë kanë shumë gjëra të përbashkëta.

Saktësisht, teza ime është se “problemi ynë është Kosova; kur flasim për marrëdhëniet mes shqiptarëve e serbëve, Kosova është “gjylja e madhe” në këmbët e këtyre marrëdhënieve; dhe sikur kjo çështje të mos ekzistonte apo sikur të gjente një zgjidhje imediate, që do t’i bënte të gjithë ta flinin mendjen, ne nuk do kishim përse të grindeshim, pasi nuk na ndajnë gjëra të tjera të mëdha. Diferencat e tjera janë si diferencat mes kombeve të tjera, si ato mes Francës e Gjermanisë, si ato mes Spanjës e Portugalisë etj., etj., madje, serbë e shqiptarë janë më të ngjashëm sesa janë të tjerë me njëritjetrin; dhe kjo sepse kemi qenë fqinjë që për shekuj me radhë, kemi jetuar nën sundimtarë të njëjtë dhe në këtë kontekst, më shumë kemi dhënë e kemi marrë me njëri-tjetrin sesa kemi luftuar; dhe se kush mohon faktin që ne kemi dhënë e kemi marrë me njëri-tjetrin, është një i paditur”.

Ku e keni fjalën, kur thoni se “kemi dhënë e kemi marrë me njëri-tjetrin”?

Ku ta kem më parë? Kemi dhënë e kemi marrë aq shumë, sa mund të thuhet pa frikë se në gjakun serb ka shumë prej Shqipërie, ashtu si në gjakun shqiptar, sidomos në Kosovë, ka shumë prej Serbie. Kjo që thashë mund t’u duket një çmenduri, por nuk është. Në harkun e shekujve ka pasur me mijëra krushqira të lidhura, të cilat kanë pasur efektin e tyre. Ka pasur edhe shumë zhvendosje popullsish e asimilime në të dyja krahët. Edith Durhami, të cilën ne shqiptarët e kemi shumë xhan, por edhe Hahni e të tjerë, e kanë vënë në dukje këtë ngjashmëri. Përveç kësaj, ne i mëshojmë shumë armiqësisë sonë, por kjo armiqësi – dhe kjo është një tezë tjetër e imja, të cilën e kam shtjelluar me imtësi në librin “Sandwich” – është e vonë, dhe është jo më e gjatë se 150-vjeçare. Pastaj, edhe kulturalisht ne kemi dhënë e kemi marrë. Shikoni traditat tona orale, të cilat ne i shfrytëzojmë për të krijuar një klimë emulative, i shfrytëzojmë për të thënë se “jemi ne djepi i traditave orale në Ballkan”, në një kohë që e vërteta është se nuk ka një traditë orale ekskluzivisht serbe, boshnjake, malazeze, shqiptare, etj., por ka një traditë orale ballkanike, se tradita orale ballkanike është një “joint venture” dhe se çdo traditë orale kombëtare është pjella, jo djepi i kësaj tradite orale ballkanike. E prandaj, unë mendoj se është e pakuptueshme, madje edhe qesharake, grindja që bëjnë akademikët e historianët për ta vjedhur këtë traditë ballkanike e për ta bërë të tyren. Siç shihet, edhe gjëra që na bashkojnë, ne i shndërrojmë menjëherë në gjëra që na ndajnë dhe kjo është absurde. Doni më? Ka edhe fjalë që ne i kemi huazuar nga njëri tjetri. Ka fjalë të shqipes, fjala vjen, që janë me origjinë serbe, siç janë kovaç, shëtit, vadit, kosit. Madje, me shumë gjasë edhe fjala “vatër”, të cilën shqiptarët e Amerikës e kanë përdorur për të pagëzuar organizatën famëmadhe “Vatra”, është me origjinë serbe. Për të mos folur për fjalët që ne i kemi të përbashkëta prej pushtimit osman, si zanat, inat, hajde etj.. Dhe mua më vjen çudi se si mund të tërbohet njeriu prej titullit “Provokacija”, që unë kam zgjedhur për programin tim.

Pse, ka që janë tërbuar?

Pse, nuk e dini ju? Ka që kanë refuzuar të vijnë në programin tim thjesht prej emrit “Provokacija”. Meqë ra fjala, Idro Seferi që moderonte një nga sesionet e konferencës, e nisi diskutimin me mua bash me këtë pyetje: Pse ky emër për programin tuaj televiziv? Duket që ka bërë përshtypje. Mirëpo nuk duhet të bëjë.

Dhe cila ishte përgjigja juaj?

Përgjigjja ime ishte në frymën e tezave që unë mbroj: Kam dashur t’u përcjell shqiptarëve mesazhin se me serbët nuk është vetëm armiqësia që na mban të lidhur dhe se gjërat serbe nuk janë apriori të huaja e armiqësore për ne. E di, kjo tingëllon surreale, ose më e pakta provokative, por nuk është as surreale, as provokative. Na duket e tillë ngaqë jemi mëkuar qysh në djep me idenë se serbët janë armiqtë tanë të përjetshëm, se ata nuk mund të jenë gjë tjetër, veçse armiqtë tanë dhe se ne shqiptarët nuk mund të përkufizohemi ndryshe, veçse nëpërmjet armiqësisë e urrejtjes ndaj serbëve. Kjo ka qenë e vërtetë në periudha të caktuara në harkun e 150 viteve të fundit, por jo më parë. E nuk ka pse të projektohet edhe në të ardhshmen. Sidomos nëse mendojmë që Kosova do të jetë gjithnjë e më pak një problem.

Ka bërë përshtypje edhe që ju u bëtë thirrje shqiptarëve të Preshevës që të mos jetojnë me ëndrrën e bashkimit. Unë kam qenë në Preshevë. Dhe pashë që shqiptarët atje e mbanin veten peng të një pritmërie, të një perspektive të bashkimit me Shqipërinë a me Kosovën. Ishin duke pritur Godot-në. Dhe kjo i çmobilizonte, i mbante në një gjendje të ngrirë, në një gjendje midis, sandwich, ua bënte pa kuptim çdo përpjekje integrimi në Republikën serbe. Mua m’u dhimbën ata shqiptarë. Mirëpo, kjo është një gjë e zakonshme në Ballkan. Në të njëjtën gjendje të ngrirë, madje edhe më keq, janë serbët e Mitrovicës, të cilët mendjen e kanë në Beograd, jo në Prishtinë. Po kështu edhe serbët e Bosnjës. Po kështu edhe shqiptarët e Maqedonisë. Madje, edhe grekët e Shqipërisë e kanë mendjen në Athinë. Dhe unë i përmenda të gjitha këto. Nuk është se përmenda vetëm shqiptarët e Preshevës. Dhe unë mendoj gjithë ditën e ditës se kjo është një situatë e çmendur, prej së cilës nuk shqetësohet askush në Ballkan. Përkundrazi, të gjithë duan që ta përjetësojnë këtë ngrirje. Të gjithë këtyre anëve përpiqen të inkurajojnë/përjetësojnë konflikte. Në ballë të këtyre përpjekjeve janë elitat tona, ato politike e kulturore, anëtarët e të cilave bëjnë garë me sho-shoqin se kush t’i hedhë më shumë benzinë zjarrit të konfliktit. Dhe teksa bëjnë këtë këtë, këta e quajnë veten patriotë. Ndërsa mua, që po bëj bash të kundërtën, këta idiotë më quajnë antishqiptar, shërbëtor të interesave serbe. Dhe keni vënë re më të bukurën, d.m.th., që elitat tona sulmojnë elitat serbe dhe anasjelltas? Është një luftë që bëhet mes të ngjashmish. Janë elita mendjembyllura, të cilave nuk u intereson paqja dhe e vërteta. Për mua, ne duhet ta fillojmë çdo gjë duke u shkëputur prej ndikimit të elitave tona.

*****


Polemikat për origjinën, Mustafa Nano: Edhe motra e Skënderbeut u martua me një serb



Një deklaratë e analistit Mustafa Nano se nëna e Skënderbeut është serbe ka ndezur polemika e hapur një debat mes studiuesve, historianëve dhe njerëzve të medias.

Prej momentit të daljes së librit-ese “Sandwich”, Nano përballet me tezat e tij në publik, duke marrë me vete sërish zhurmën që ndjekin librat e tij. Këtë herë Nano i shkon më tej, duke deklaruar se edhe motra e heroit kombëtar u martuar me një serb.


Në reagimet e shumta që janë vënë re ditët e fundit në diskutimin mbi origjinën e nënës së Skënderbeut, janë përmendur referenca të shumta. Por nuk ka nevojë t’u referohesh të gjithëve. Mjafton të shkosh te disa burime të hershme, më të hershmet. Sepse të gjithë të tjerët janë bazuar te këto burime. Në këtë kuptim, është mundim i kotë e bjerradit t’u thuash të tjerëve se ç’ka thënë Fan Noli, Kristo Frashëri, Oliver Jens Schmitti, Hahni, Babingeri apo edhe të tjerë që kanë lënë shënime apo kanë shkruar monografi mbi heroin tonë kombëtar. Le të mbetemi pra te burimet më të para mbi këtë argument.

Cilët janë autorët që kanë folur për Vojsavën? Janë po ata që kanë folur për të birin e saj, Skënderbeun. Më i pari është Marin Barleti që – është thënë e stërthënë kjo gjë, tanimë – në veprën e tij të famshme mbi Skënderbeun shkruan se Vojsava ishte e bija e princit të tribalëve (Shih te Barleti në versionin shqip me titullin “Historia e Skënderbeut”, përkthyer nga Stefan I. Prifti, në faqen 2, por edhe te versioni origjinal në latinisht i librit “Historia de vita et gestis Scanderbegi epirotarum principis…”, në faqen III).

Tani, Barletit mund të mos ia vëmë veshin shumë për sa kohë ai bën përshkrime (stili i tij karakterizohet nga teprimi), por kur na thotë një fakt, nuk kemi pse ta vëmë në dyshim. Dhe fakti është ky: Vojsava ishte bijë e princit të tribalëve.

Të njëjtën gjë lë të kuptohet edhe Gjon Muzaka, dhe me këtë kemi ardhur te dëshmia e dytë, që daton në vitin 1510 (është shkruar pak a shumë në të njëjtën kohë kur Barleti ka shkruar historinë e tij të Skënderbeut). Ky pinjoll i Muzakajve ka lënë një histori të derës së vet, dhe aty, për sa i takon Vojsavës, shkruan: “E piú sappiate ch’ il signor Giovanni Castrioto, padre del signor Scanderbego, hebbe per moglie la signora Visava Tribalda, con la quale fece quattro figli mascoli e cinque figlie femine”, (“Historia della casa Musachia”, pjesë e librit të Charles Hopf-it me titull “Chroniques gréco-romanés…”, botuar në Berlin, nga shtëpia botuese “Librairie de Weidmann”, faqja 295).

Që në shqip do bënte: “Mësoni gjithashtu se zoti Gjon Kastrioti, baba i zotit Skënderbe, pati për grua zonjën Vojsava Tribalda, me të cilën bëri katër djem e pesë vajza”, (faqja 446 e librit të Pëllumb Xhufit me titull “Nga paleologët te Muzakajt”).

Kuptohet, mbiemri “Tribalda” ka lidhje me sojin e “tribalëve”. Kush janë tribalët (por pa e ngatërruar me adjektivin “tribal” që lidhet me substantivin “tribú”)? Këtë mund ta mësojmë nga i biri i Gjon Muzakës, Konstandini që, në shënimet që ka lënë mbi të parët e vet (kjo është dëshmia nr. 3), shkruan: “… li Dalmatini ch’ hoggi sono li Schiavoni, et Illirij ch’ oggi dicono Bosnesi, Tribali ch’ hoggi se nominano Serviani”, (faqja 313 e librit të sapopërmendur të Charles Hopf-it)”. Në shqip bën: “… me emrin dalmatë thirren sot sllavët, me emrin ilirë thirren boshnjakët, me emrin tribalë thirren serbët”.

Dhe me këtë më vjen t’iu them të gjithë detraktorëve të mi: Ju kam gozhduar! Por e vërteta është që nuk ka pasur nevojë të kërkonim prova me lupë te shënimet e kursyera të Konstandin Muzakës. Ka plot autorë të tjerë para e pas tij që kanë bërë të njëjtën gjë, d.m.th. termin tribalë e kanë përdorur për të thirrur serbët e bullgarët, por më së shumti serbët. E kështu, nuk ka asnjë artific që tribalët mund t’i bëjë shqiptarë.

“Tribalët kanë qenë një tribu ilire”, është nënvizuar këto ditë. Por kjo nuk do me thënë asgjë. Siç u pa me pohimin e sapopërmendur të Konstandin Muzakës, emrin e vendit mund ta marrë pa problem kushdo që banon aty në kohë të mëvonshme. Më tej, kjo puna e origjinës “etnike” të tribusë së tribalëve të lashtësisë (Triballi) nuk është edhe aq e qartë. Ka ndonjë autor që i quan ilirë, por ka edhe ndonjë tjetër që i quan trakas.

E në fund, ja ta zëmë se tribalët kanë qenë ilirë. Ta zëmë se kjo gjë është e provueshme. Ose më mirë akoma, e provuar tanimë. Çfarë kemi zgjidhur me këtë? Asgjë. Në këtë rrethanë do na duhej të provonim që shqiptarët rrjedhin prej ilirëve apo, me fjalë të tjera, që ka një vijueshmëri të pandërprerë iliro-shqiptare. Mirëpo edhe historiani më budalla e di se kjo gjë është ende e paprovuar 100%. Çfarë shkenca (po them: shkenca) ka thënë deri më sot është shumë e thjeshtë: Shqiptarët kanë më shumë arsye se popujt e tjerë që banojnë në viset ku në lashtësi kanë jetuar ilirët, që të pretendojnë se rrjedhin prej këtyre të fundit, por gjithsesi kjo mbetet në një masë të madhe për t’u provuar. Kështu që ID-në ilire do bënim mirë ta përdornim për aq sa është e vlefshme. Kur bëjmë diskutime shkencore, kuptohet.

Vijmë tani te dëshmia e katërt, që është më interesante se tri të parat. Në një libër me titullin “Comentario delle cose de turchi, et del signor George Scanderbeg, principe di Epiro, con la sua vita et le vittorie per lui conseguite, et le inestimabili forze, et vertú di quello, degne di memoria”, me autor Paulo Giovio-n e Andrea Gambini-n, botim i gjysmës së parë të shekullit XVI, saktësisht i vitit 1541 (MDXLI), kapitulli i fundit është mbi Skënderbeun. Dhe aty, në faqen e parë të këtij kapitulli, thuhet: “Scanderbeg, prencipe di Epiro, fu figliuolo del s. Ivan Castrioth, che signoreggiava quella parte di Albania, la qual si chiama Emathia e Tumenistia: e la matre di esso Scanderbeg, chiamata Voisava, fu figliuola del s. di Pollogo, che é una parte della Macedonia et Bugaria”.

Në shqip: Skënderbeu, princi i Epirit, qe biri i zotit Gjon Kastrioti (Ivan e quan autori në origjinal, dhe Kristo Frashëri nuk e përmend këtë dokument teksa polemizon me Oliver Jens Schmittin mbi emrin e të atit të Skënderbeut e teksa mbron tezën se në burimet italiane e latine ai nuk thirrej Ivan; ndoshta nuk e ka pasur në dorë këtë dokument; dhe më mirë kështu; ndryshe, do ta kish kapur trishtimi), që sundonte atë pjesë të Shqipërisë që quhej Mat e Tumenishtë; nëna e Skënderbeut, me emrin Vojsava, ishte bijë e zotit të Pollogut që – këtu do doja vëmendjen tuaj! – është një pjesë e Maqedonisë dhe e Bullgarisë.

E vini re? Autori, që mund të ketë qenë edhe shqiptari Dhimitër Frangu (Demetrio Franco) nuk lë vend për asnjë spekulim në favor të tezës së Pollogut shqiptar. “Pollogu është pjesë e Maqedonisë dhe Bullgarisë”, thuhet qartazi. Me këtë i largohemi tezës se Vojsava ka qenë serbe, por mbetet e sigurt se Vojsava ka qenë sllave. Shqiptare, jo se jo. Ata që i mbahen tezës se Pollogu “është banuar fillimisht nga arbërorët”, duhet të na thonë se ku e kanë gjetur provën se Pollogu është banuar nga arbërorët e të na sqarojnë se ç’duan të thonë me ndajfoljen “fillimisht”.

Tani, nuk ka pse përjashtohet që në Pollog të ketë pasur arbërorë atëbotë, madje mendja ta thotë se ka pasur familje arbërore që ç’ke me të, por familja e Vojsavës nuk ka qenë një prej tyre. Ndryshe, autorët e hershëm nuk do na thoshin se ajo është e tribalëve. Do na thoshin se është e arbërorëve.

Këto dokumente, sipas meje, janë më të rëndësishmet mbi këtë çështje. Së pari, sepse janë më të hershmet. Së dyti sepse janë tonat, arbërore. Dhe unë shpresoj që sa më sipër të shërbejë si një ftesë për një debat të shtruar, mbi bazë dokumentesh, larg etiketimeve, larg pozave, ngrefosjeve, dënglave, ndjeshmërive, të qarave të stisura patriotike me lot e qurre. Jo për ndonjë gjë, por patriotizmi në këtë rast nuk vlen asnjë çikë.

Siç kam patur rast të them, e siç dihet mirë nga njohësit e historisë, martesat ndëretnike në kohën e Vojsavës kanë qenë të shpeshta, më të shpeshta sesa janë sot çaprashitjet akademike me armiq e tradhtarë. Sa për ilustrim, libri i Gjon Muzakës është përveç të tjerash edhe një lloj zyre e gjendjes civile e aristokracisë shqiptare të shekujve XIV, XV e XVI, dhe një lexuesi të tij, sado i pakujdesshëm të jetë, nuk mund t’i shpëtojë fakti që familjet princore shqiptare (Muzakajt, Komnenët, Dukagjinët, Topiajt, Kastriotët, Gropajt, Balshajt, etj.) i parapëlqenin shumë krushqitë me njëra-tjetrin, por në të njëjtën kohë s’e kishin për gjë të martonin pjellën e tyre me malazezë, serbë, bullgarë, raguzanë, venecianë, napoletanë, hungarezë, deri edhe francezë etj. Martesa e Gjon Kastriotit me Vojsavën ishte një nga të shumtat e këtij lloji.

Madje – në këtë pikë, mbahuni burra! – edhe i biri i Skënderbeut, me emrin Gjon, mori për grua Jerina Paleologen (Erina Paliologa në origjinal), që ish bijë e Llazarit, despotit të Serbisë (shih faqen 432 te përkthimi i Xhufit apo faqen 28 te libri i Charles Hopf-it). Doni më?

Edhe e motra e Skënderbeut, Maria (siç e quan Gjon Muzaka) apo Mara (siç e quan Marin Barleti), u martua me Stefan Cernojeviqin (shih faqen 447 te libri i Xhufit “Nga paleologët te Muzakajt”, dhe faqen 295 te libri i Charles hopf-it “Chroniques greco-romanés”). Siç shihet, Kastriotët i kanë pasur shumë për zemër martesat me serbë e sllavë. Por nuk ka nevojë të ligështohet asnjë patriot. Kjo nuk ndryshon asgjë në faktin që Gjergj Kastrioti Skënderbeu ka qenë, është, dhe do të mbetet heroi kombëtar i shqiptarëve. Kjo e fundit nuk mund të vihet në diskutim. Dhe asnjëri me mend në kokë nuk e ka vënë. Është jeta e vepra e tij (përveç origjinës në linjë atërore) që na thonë se ai ka qenë shqiptar.

Brengosje në Beograd që “askush s’po reagon rreth deklaratave për Shqipërinë e madhe”

Shkruan Flori Bruqi 

Më shumë se 100-vjet më parë, ekzistonte ideja se të gjithë shqiptarët të kishin një shtet të përbashkët në Ballkan. Tani Shqipëria dhe Kosova po afrohen papritmas me njëra-tjetrën. Hapat e marra tashmë kanë tronditur fqinjët.

 

Vullnet Mato

 

SHQIPËRIA ETNIKE

 

Dëgjojmë të lakohet fjala “Shqipëri e Madhe”,

epiteti keqdashës kundër dëshirës për bashkim,

që na kanë ngjitur gojët e liga të grabitqarëve,

nga koha kur ata shqyen trojet tona me tërbim. 

 

Dhe u ranë daulleve me gjëmime të frikshme, 

duke shpërthyer nga armët flakë dhe tym të zi, 

për t’i mbyllur gojën klithmës sonë të ligjshme, 

sa herë padrejtësive të mëdha u kërkuam liri.

 

Nuk ka dhe nuk ekziston “Shqipëria e madhe”,

por në hapësirën e lashtë të shtrirjes ballkanike,

mbijeton në mijëravjeçarë atdheu i shqiptarëve,

kombi me rrënjë natyrale, Shqipëria jonë etnike.   

 

Ashtu siç nuk ka në Evropë, Gjermani të madhe,

Vietnam të madh, e Kore që kërkon rritje në Azi,

nuk ka e s’mund të ketë pretendime territoriale, 

aty ku kombi me gjuhë dhe troje quhet Shqipëri.

 

Jo më kot në ndarjen kufitare, i mençuri Telini,

hidhte mbi turma fëmijësh monedhat e argjendit,

të vërtetonte te britmat e tyre gjuhën që flisnin,

deri sa e vranë pabesisht, trojet të na rrëmbenin. 

 

Kudo ku flitet shqip dhe buka s’ka emra të tjerë,  

nuk quhet “hleb” as “leba” as “psomi” nuk i thonë, 

ku nusen e prin flamuri që ka shqipen me dy krerë,

gjendet përjetësisht e patjetërsuara Shqipëria jonë. 

 

Pavarësisht nga piramidat dhe tabelat orientuese,

që vunë zhvatësit në trojet e të parëve të këtij vëndi, 

nuk mund t’i mohohet shqiptarit gjeneza ekzistuese,    

aty ku bën hije mbi shkëmb, qëkur u krijua shkëmbi.     

Pothuajse pa u vënë re nga të huajt, Shqipëria dhe Kosova, të cilat janë pothuajse tërësisht të banuara nga shqiptarët, po afrohen shumë shpejt. Propozimet për një president të përbashkët u zhdukën shpejt pas një britme të lëshuar nga ndërkombëtarët, por përsëri ideja vazhdon të qëndrojë në sirtar. Por krijimi i një autoriteti të përbashkët doganor tashmë është zbatuar. Dhe heqja e kufijve midis fqinjëve në janar të vitit të ardhshëm është e frikshme për popujt e tjerë në Ballkan.

Sepse projekti për një “Shqipëri Natyrore”, e cila ka fjetur për dekada, pretendon të ketë në gjirin e saj territore të vendeve fqinje aty ku jetojnë shqiptarë.

Projekti mori hov ditët e fundit, lidhur me deklarata e lëshuara nga Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi. Ndërkohë, ai po kërkon “korrigjime kufitare”, domethënë “bashkimin e luginës së Preshevës me Kosovën”. Vlerësohet se deri në 100,000 shqiptarë jetojnë në këtë rajon rreth qyteteve të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës në Serbinë jugore. Ata prej kohësh dua që të shkëputen nga Beogradi.

Ky “korrigjim kufitar” është “i mundshëm” dhe i domosdoshëm, “sepse Serbia nuk ka arritur të garantojë të drejtat e pakicave”, arsyeton Thaçi në qëndrimin e tij. Cilat territore do të përfshijnë Shqipërinë e Madhe, e cila refuzohet fuqimisht nga BE-ja dhe SHBA-të? Pikë kryesore do të ishte Republika e Shqipërisë dhe Kosova e sotme. Përveç kësaj, gjysma e shqiptarëve ende jetojnë në Maqedoni, plus bashkatdhetarët në Serbinë jugore dhe dhjetëra mijëra në Mal të Zi. Teoricienët shqiptarë si Koco Danaj në Tiranë, shprehen se do të synohen edhe rajone në Greqi. Të gjitha këta territore bashkë do ta bënin një popullsi prej gjashtë milionë njerëz.

Eksperti gjerman Andreas Wildermuth e sheh situatën me qetësi. Shqipëria dhe Kosova donin të “krijojnë sa më shumë unitet të jetë e mundur nën bashkimin formal”. Ky është “një qëllim legjitim sepse nuk mund t’i mohoni ato rregulla që janë standarde në BE”, tha ai. Mbi të gjitha, Serbia e sheh këtë krejtësisht ndryshe, e cila gjithashtu dëshiron të ketë krahinën e saj të mëparshme dhjetë vjet pas shkëputjes së Kosovës. “Tirana dhe Prishtina po krijojnë një “Shqipëri Natyrore”, shkruan në titullin e një shkrimi pak ditë më parë gazeta qeverisë serbe “Politika”. “Të gjitha vendet e Ballkanit kanë arsye për shqetësim”, tha ministri i Mbrojtjes Aleksandar Vulin. Ideja ishte “një fatkeqësi” që duhej parandaluar me gjithë fuqinë e saj.

Nga ana tjetër, në vitet e fundit, ideologu Prof.Dr.Koço Danaj ka vizituar territoret dhe shprehet se “pikëpyetja shqiptare ende nuk është zgjidhur”. Shqiptarët janë të ndarë si një shtet i ashtuquajtur i vonuar në shumë shtete. Ndonjëherë krahasohet me kurdët. Për shekuj me radhë ata jetonin nën Perandorinë Osmane dhe erdhën në shtetin e tyre pak më shumë se 100 vjet më parë. Ajo që i bashkon ata përveç gjuhës është adhurimi i komandantit të tyre të ushtrisë mesjetare Gjergj Kastrioti, i quajtur Skënderbeu, i cili në shekullin e 15-të organizoi rezistencën kundër osmanëve me suksese të përkohshme. Tani po ndërton monumente madhështore në shumë zona shqiptare.

Një është duke u planifikuar në qytetin malazez të Ulqinit, shumica e të cilave është e banuar edhe nga shqiptarët. Partia e dytë më e fortë në Kosovë, Vetëvendosja, ka bërë unifikimin e të gjithë shqiptarëve pjesë të programit. Në moshën 82 vjeçare, në fund të korrikut, vdiq një simbol i kësaj përpjekjeje në Kosovë: Adem Demaci. Ai ishte i njohur për shumë njerëz si “Nelson Mandela Kosovës” dhe kishte marrë në vitin 1991 Çmimin Saharov të Parlamentit Evropian. Politikanët kryesorë të Kosovës sigurojnë në funeralin e tij se janë të përkushtuar ndaj ideve të “babait të kombit”.

Greqia, frikë nga “Shqipëria Natyrale”

Ngjarjet e fundit në rajon, situata në Maqedoni dhe deklaratat për bashkimin e mundshëm të Shqipërisë me Kosovën, ka ngjallë debat edhe në Athinë. Një prej gazetave kryesore greke, “Idisis” i ka kushtuar ballinën e të kësaj teme, me titull “Shqetësim madh nga Shqipëria e madhe”.Sipas gazetës greke, është vetëm çështje kohe shpërthimi i konfliktit ndëretnik në Maqedoni, e cila në mënyrë të pashmangshme do të qojë vendin në ndarje. Sipas analistëve grek, ky zhvillim shënon hapin e parë që të bëhet realitet “ëndrra e ithtarëve të “Shqipërisë  Natyrale ” në Tiranë, por edhe në Prishtinë e Ankara, transmeton Klan Kosova.E përditshmja athinase ‘’Idisis” citon burime diplomatike greke, por edhe europiane, sipas të cilave, krahas inicimit të Shqipërisë së Madhe, do të fillojnë përpjekjet edhe për “Bullgarinë e Madhe”.

Athina insiston të mos ndryshohen kufijt, duke cituar kështu edhe një deklaratë të ditëve të fundit, të ministrit të jashtëm, Nikos Kotzias.“Kërkohet respekt i madh ndaj kufijve. Greqia është në mënyrë të qëndrueshme në favor të stabilitetit të rajonit”.Sipas shtypit grek, zhvillimet e fundit në rajon dhe shqetësimet e Athinës janë diskutuar edhe në një takim midis kryeministrit Aleksis Tsipras dhe kancelares gjermane, Angela Merkel.

“Projekt i  Shqipërisë Natyrale  mund të realizohet vetëm me luftë madhe ballkanike, kjo është e qartë për të gjithë, këtë duhet ta ketë të qartë Brukseli”, ka thënë Aleksandar Vulin duke reaguar ndaj deklaratave të Edi Ramës e Hashim Thaçiq se “nëse ngec anëtarësimi në BE, atëherë në opsion është bashkimi i Shqipërisë dhe Kosovës(20.04.2017).

“Prishtina e Tirana kanë thënë qartë ç’qëllim kanë e ai është “Shqipëria e madhe dhe bashkimi i të gjithë shqiptarëve në një hapësirë etnike. Kjo mund të bëhet vetëm me luftë të madhe ballkanike dhe e gjitha kjo duhet t’i jetë e qartë për Brukselin, i cili nëse nuk është në gjendje ta gjykojë, duhet ’ua bëjë me dije se kjo sjellje do të dënohet, se në rast të tillë gjithë përgjegjësinë për ngjarjet e ardhshme do të bien mbi të”, citon tanjug të ketë thënë Aleksandar Vulin, ministër serb për çështje sociale e të luftës.

Ai ka thënës se “reagimet e tilla të buta nga Brukseli, në të cilat, sipas tij, pothuaj shprehet mirëkuptim për hidhërimin e Edi Ramës dhe kërcënimin me luftë ballkanike, atëherë ka qenë e pritur që të paraqitet edhe Thaçi.

“Përgjegjësia nuk është më as në Shqipëri e as në Kosovë, sepse ne e dimë se ato gjithmonë kanë ëndërruar Shqipërinë e madhe, se do ta ëndërrojnë gjithmonë, se do të bëjnë çmos që ta realizojnë, nëse nuk ndalen, nëse nuk dënohen para se t’ia fillojnë. Edhe Prishtina e edha Tirana e thanë qartë ç’qëllim kanë. Qëllim e kanë Shqipërinë e madhe dhe bashkimin e të gjithë shqiptarëve kudo që janë në një hapësish etnike. Përgjegjësia tani është te Brukseli”, ka thënë ai.

Ndërsa Kryetari i Serbisë Alksandar Vuçiq ka shfaqur brengën e tij se “shqiptarët po flasin gjithnjë për krijimin e Shqipërisë Natyrale ” dhe as Evropa dhe as bota nuk po reagon ndaj tyre.

“Na brengos situata në Kosovë dhe marrëdhëniet me Prishtinën, jo pse ne duam të bëjmë ndonjë gjë kundër shqiptarëve, por pse shqiptarët vazhdojnë të flasin për krijimin e Shqipërisë Natyrale  e për këtë askush nuk reagon”, citon FoNet të ketë thënë  Aleksandër Vuçiq.

Ai ka shtuar se Beogradi duhet t’i përcjellë hapat e njerëzve të cilët në çdo moment provokojnë, e kjo, sipas tij, nuk do të thotë se Serbia i frikohet ndokujt.

Vuçiqi në fund ka përkujtuar marrëdhëniet shumë të mira që Serbia i ka me Rusinë e Kinën.

Rusia: Problem është “Kosova dhe Shqipëria Natyrale”!

 Ministria e Punëve të Jashtme të Rusisë nëpërmjet një njoftimi zyrtar ka reaguar në lidhje me incidentin në Gushincë që ndodhi dy ditë më parë duke e lidhur këtë incident me “Kosovën dhe Shqipërinë Natyrale”.

“Shprehim shqetësimin tonë të thellë pas informative për incidentin në pjesën kosovare të kufirit Maqedoni-Serbi kur një grup i personave të armatosur e kanë marrë pjesën e kufirit në Gushincë në pjesën e territorit maqedonas”, thuhet në reagimin e MPJ-së të Rusisë.


“Incidenti në kufirin maqedonas tregon se në këtë pjesë të Ballkanit edhe më tutje ekzistojnë tensione të thella etnike dhe vend për konflikte potenciale. Në këtë situatë ndikim primar ka mungesa serioze e sundimit të ligjit dhe sigurisë në Kosovë, që është pasojë e problemit të pazgjidhur të Kosovës si tërësi.

Kjo nuk mund të injorohet më shumë si dhe parrullat e shpeshta të Shqipëri Natyrale. Shpresojmë se përpjekjet e organeve shtetërore maqedonase do ta kthejnë rendin në rajonin problematic të këtij vendi dhe do ta fitojnë mbështetjen e duhur ndërkombëtare”, thuhet në fund të reagimit të MPJ-së ruse.

****

Rusët: Në vitin 2035 formohet ‘Shqipëria Natyrale’

Ekspertët rusë kanë vlerësuar se në vitin 2035 do të formohet “Shqipëria Natyrale”.Sipas tyre, në Ballkan do të ketë ndryshime të mëdha kufijsh.Ekspertët besojnë se Shqipëria dhe Kosova do të bashkohen.Ndryshimet sipas tyre do të fillojnë në Britani, kur Skocia do të shpallë pavarësinë dhe pastaj do të bashkohet me Irlandën.Katalonjasit dhe baskët do të shpallin pavarësi për shkak të nivelit të lartë të papunësisë në Spanjë, kurse kjo do të ketë ndikimin e saj edhe në Francë, ku do të krijohet shtet islamik.

Gazeta ruse Ekspress, shkruan se në Ballkan Bosnja do të ndahet nga Kroacia dhe Serbia, ndërsa një pjesë e Maqedonisë do të jetë e bashkuar me Shqipërinë dhe me Kosovën.

Sipas medieve serbe,  bëhet fjalë për një portal rus Izvestija.ru i cili ka paralajmëruar se pas zgjedhjeve të parakohshme në Kosovë në pushtet në Prishtinë do të vijnë “nacionalistët ekstremë” të cilët do të fillojnë procesin e krijimit të një “Shqipërie Natyrale ”.


“Sondazhet kanë parashikuar një fitore të skajshme nacionaliste të Lëvizjes “Vetëvendosje”, e cila është angazhuar hapur për mbajtjen e një referendumi mbi bashkimin e Kosovës dhe Shqipërisë”.

Izvestija.ru thekson se “kërcënimi i projektit ‘Shqipëria Natyrale ’ ishte një nga temat kryesore të bisedës së presidentit rus Vladimir Putin me homologun e tij serb, Aleksandër Vuçiq më 15 maj  2017 në Pekin”.

“Rënia e qeverisë , mund të shpjegohet vetëm në një mënyrë, dhe që është presioni amerikan mbi shqiptarët e Kosovës për të përshpejtuar realizimin e projektit “Shqipëria Natyrale ” si dhe  kthimin e e Ramush Haradinajt në politikë, që do të thotë plane më agresive të shqiptarëve të Kosovës në raport me Serbinë dhe Maqedoninë”, citohet të ketë thënë Drejtori i Qendrës Ballkanike për Bashkëpunim Ndërkombëtar, Viktor Kolbanovski.

Kufijtë e shteteve të Evropës sipas Putinit,

 krijohet Shqipëria Natyrale

Mediat ruse në korrik të vitit 2012 kanë publikuar harta të Evropës të cilat kanë shkaktuar reagime të bujshme në opinionin ndërkombëtar. Kurse sërish kanë publikuar një hartë të re pas ndryshimeve të kufirit të Ukrainës dhe aneksimit të Krimesë nga Rusia.

Në harta mund të shihet pikërisht Krimeja si pjesë e Rusisë, si dhe bashkëngjitja e Donbasit (ku tani po zhvillohen luftime të ashpra midis forcave ukrainase dhe separatistëve pro-rusë), por edhe krahina të njohura me emrin "Nova Rusia" (Rusia e Re) në jug të Ukrainës, të cilat të ndërlidhura me Pridniestrin (pjesën lindore të Moldavisë) dhe në këtë mënyrë Ukraina do të mbetej pa dalje në Detin e Zi.

Gazeta “Foreign Policy” shkruan se hartat do të duheshin lexuar si ilustrim hartografik i listës ruse të dëshirave, të cilat reflektojnë shpresat dhe frustrimet e një segmenti të opinionit rus.

Sipas kësaj harte, shumëkujt në Rusi i duket që Evropa e vitit 2035 do të duket e fragmentarizuar, e islamizuar, ndërkohë do të vuajë edhe nga Gjermania gjithnjë më e fuqishme. Sipas "Ekspres gazete", e tërë kjo nuk do të ndodhte sikur në vitin 1991 të mos ndodhte shkatërrimi (shpërbërja e ish-Bashkimit Sovjetik).

Sa i përket Ballkanit, harta ruse do të dukej kështu: Bosnjë e Hercegovina më 2035 nuk do të ekzistojë pasi do të jetë e ndarë midis Serbisë e Kroacisë. Deri atëherë do të jetë Shqipëria Natyrale, së cilës i janë bashkuar Kosova dhe pjesë të Serbisë jugore (Lugina e Preshevës) dhe Maqedonisë perëndimore.

Hungarisë do t’i ktheheshin territoret që i anë copëtuar pas Luftës së Parë Botërore, Vojvodina e Serbisë dhe Transilvania e Rumanisë.

As Franca nuk do të kalojë shumë më mirë. Një pjesë të territorit të saj në vitin 2035 do ta kenë baskët, kurse shumë imigrantë do të zhvendosen në Piemontin Arab, me kryeqytet Marsejën (Marseille), ndërsa do të ndahen edhe Korsika (bëhet e pavarur) dhe Alzas e Loren (bashkohen me Gjermaninë).

Belgjika ndërkaq është zhdukur nga kjo hartë, derisa Italia do të ndahet në dy shtete Veriu dhe Jugu, kurse më pas nga Jugu ndahen edhe Sardenja dhe Sicilia.

Sipas këtyre hartave do të humbin territore edhe Polonia (në dobi të Gjermanisë), por edhe shtetet e Baltikut, Estonia dhe Letonia, kurse Bullgaria do të duhet të dorëzojë Burgasin në favor të Turqisë.

Alarmohet Greqia dhe Serbia: Shqipëria Natyrale nis me shpërbërjen e Maqedonisë, SHBA faktor nxitës

Shqipëria Natyrale  ka frikësuar Beogradin dhe Athinën. Serbia dhe Greqia po përpiqen të ndalojnë rritjen e rolit të shqiptarëve në rajon, fenomen i cili po mbështetet nga SHBA.

Nga paniku i Shqipërisë Natyrale  Serbia dhe Greqia po përpiqen të ndalin këtë fenomen, duke kërkuar shpërbërjen e Maqedonisë.

Disa ekspertë të rajonit janë shprehur për gazetën serbe “Novosti” se, Shqipëria  Natyrale  nuk është një projekt i parealizueshëm, praktikisht funksionon që tani.

Ata madje thonë se më vonë gjithçka do të bëhet “çështje e mbyllur” dhe kjo do të ndodhë pa asnjë konflikt madhor mes shteteve të rajonit.

Ndërsa politologia kroate Jadranka Poloviç, thotë se, Hillari Klinton vizitoi rajonin dimrin e kaluar ku vetëm në Maqedoni nuk vajti. Kjo sipas saj ishte “dënim me vdekje” për këtë shtet dhe “Shqipëria Natyrale ” do të nisë me shpërbërjen e Maqedonisë.

Analisti grek

Analisti politik grek, Dimitris Panatojakis, thotë se shqiptarët presin që bashkimi i tyre në një shtet të ndodhë në vitin 2016.

Sipas tij Uashingtoni dhe Brukseli kanë shpenzuar shumë për këtë qëllim. Ai thotë se ndoshta “Shqipëria Natyrale  nuk do të jetë formale por legalisht dhe praktikisht ajo funksionon që tani sepse kufijtë mes Kosovës dhe Shqipërinë nuk ekzistojnë dhe mes Kosovës dhe Maqedonisë ato janë më shumë imagjinarë se sa real.

Historiani dhe politologu serb, Dragan Petroviç thotë se ky projekt ka mbështetjen e SHBA-ve, Britanisë së Madhe dhe një pjesë të mirë të Gjermanisë.

Por ai thotë se, nëse vendet e rajonit, si Serbia, Mali i Zi, Maqedonia dhe Greqia bashkëpunojnë atëherë faktori shqiptar nuk do të ketë shanse të realizojë këtë projekt. Vendet që sipas tij nuk e mbështesin këtë koncept janë Franca, Spanjë, Italia, Sllovakia dhe Rumania.

Shqipëria  Natyrale

E përditshmja New York Times në një artikull, marrëveshja e nënshkruar mes Serbisë dhe Kosovës vleftëson agjendën e dhunshme nacionaliste të “Serbisë së Madhe” të promovuar nga Sllobodan Millosheviçi, i cili vdiq në burg në vitin 2006, ndërsa përballej me akuzat për krime lufte. Kjo gjithashtu, thuhet në artikull, inkurajon aspiratat për një “Shqipëri Natyrale” në mesin e shqiptarëve etnikë në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe Mal të Zi.

 Por, gazeta thekson se marrëveshja nuk do t’i pajtojë dy kombet ballkanike, e as nuk do t’i ndihmojë ato që të fitojnë anëtarësimin në Bashkimin Evropian.

 “Për t'i bërë gjërat edhe më keq, të dy shtetet thanë në këtë javë se nuk mund të pajtohen për një afat kohor për zbatimin e marrëveshjes”, shkruan David L. Phillips, drejtor i Programeve në Institutin për Studimin e të drejtave të Njeriut, në Universitetin Columbia, është edhe autor i “Çlirimi i Kosovës: Diplomacia Detyruese dhe Intervenimi i SHBA-së".

“NYT” thekson se kjo pengesë nuk është asgjë krahasuar me shkallën e masakrave të Ballkanit në vitet e ’90-ta, por përfaqëson një dështim të vazhdueshëm për ta lënë pas të kaluarën e trazuar dhe për të vazhduar drejt integrimit me pjesën tjetër të Evropës.

Marrëveshja Serbi-Kosovë

Marrëveshja, e nënshkruar më 19 prill, pranon se Serbia, e cila nuk e njeh pavarësinë e Kosovës të shpallur në vitin 2000, ka një rol të vazhdueshëm në mbrojtjen e interesave të serbëve në veri të Kosovës.

Në fakt, ajo ndan Kosovën në zonë qendrore me shqiptarët dhe me një shtojcë serbe. Shumica e 1.7 milionë banorëve të Kosovës janë shqiptarë të përkatësisë myslimane, por një pjesë e konsiderueshme e serbëve dhe të pakicave ortodokse në veri kanë mbrojtjen e NATO-s dhe janë autonomë nga qeveria kombëtare.

Studiuesja ruse: Shqipëria Natyrore  realitet 

Shqipëria  Natyrale , pjesë e së cilës do të jetë edhe Kosova, nuk është diçka vetëm në ajër. Në pesë vitet e ardhshme ky projekt do të bëhet realitet.

Epoka e shqiptarëve në Ballkan ka filluar, ndërsa për popullin serb 25 vitet e ardhshme do të jenë të errëta, thotë në një intervistë për mediat serbe, Anja Filemonit, anëtare e Akademisë së Shkencave Ruse.

“Projekti i Shqipërisë Matyrale  ka marrë një impuls të ri. Duket se Perëndimi e ka përmbyllur fazën e parë, dhe ajo ka përfunduar në vitin 2008 me shpalljen e pavarësisë së Kosovës.

Tani fillon faza tjetër, e cila shkon në nivele tjera, e që ka të bëjë me komunat me shumicë shqiptare në Serbi, siç janë Presheva, Bujanoci dhe Medvegja”.

Ajo thotë se Serbia duhet të shqetësohet për këtë realitet, pasi sistemi arsimor i Shqipërisë dhe Kosovës po unifikohet, e ai po përfshinë edhe komunat jugore të Serbisë.


Por përveç kësaj thotë se Shqipëria dhe Kosova kanë filluar edhe projekte të përbashkëta ekonomike, siç është autostrada.

“Kufijtë midis Shqipërisë dhe Kosovës nuk ekzistojnë. Është vetëm çështje kohe para se territorit të Shqipërisë t’i bashkohet edhe e ashtuquajtura Republikë e Kosovës”.

Në 25 vitet e ardhshme sipas saj Serbinë e pret një perspektivë e zymtë, jo vetëm shkaku i politikave të Perëndimit, por edhe për fajin e politikave të brendshme që po i aplikon shteti serb, veçanërisht me miratimin e ligjit për pakicat kombëtare, që sipas saj do të jetë vdekjeprurës.

Shqipëria e Madhe dhe Shqipëria Etnike, 

këto 2 terminologji të gabuara

Kemi dëgjuar 2 terminologji, si në përdorimin e përditshëm, ashtu dhe në këngë e poezi, që “nacionalistët”, me apo pa qëllim i përdorin, e që janë shumë të gabuara. Këto terminologji përcjellen edhe me harta përkatëse, gjithashtu të gabuara.

Është terminologji fashiste, e përdorur në kohën e okupimit italian 1939–1943. Territori i “Shqipërisë së Madhe”, përfshin Shqipërinë e Sotme, pjesërisht territorin e sotëm të Kosovës (pa komunat e Mitrovicës, Gjilanit e Kaçanikut) dhe disa komuna shqiptare në IRMJ-në e sotme.


Nëse përdoret kjo terminologji, atëherë ne heqim dorë nga pothuajse gjysma e territoreve të Shqipërisë.

Është terminologji e përdorur zakonisht pas vitit 1992 dhe përfshin të gjitha territoret e banuara me shqiptarë.

Nëse përdoret kjo terminologji, atëherë ne heqim dorë nga të gjitha territoret shqiptare, popullata e të cilave është dëbuar me dhunë apo asimiluar, si dhe territori është kolonizuar me grekë e sllavë.

Përderisa “Shqipëria e Madhe” është haptaz terminologji qëllimkeqe, “Shqipëria Etnike” ka gjasa që përdoret dhe pa qëllim, duke menduar në të mirë, por siç e paraqita më lartë, është gjithashtu terminologji e gabuar.

Territori i shteteve, caktohet me marëveshje juridike-politike siç është dhe rasti i Shqipërisë.


Harta reale e Shqiperise (sipas marreveshjes se gushtit 1912 mes kryengritesve shqiptare dhe Portes se Larte)

Cila është terminologjia e saktë që duhet të përdoret?


Në shekujt 13–15 kur për të parën herë është përdorur termi Shqipëri, territori shqiptar ka qenë shumë i vogël dhe kohë pas kohe tkurrej vetëm në Durrës dhe rrethinën e Durrësit.

Pas ngritjes së Perandorisë serbe në shekullin 14, para ardhjes së osmanëve, i tërë territori që banohej nga shqiptarët u përfshi nën Perandorinë Serbe.

 Përandorët serb, nuk e njohën kombësinë shqiptare zyrtarisht dhe pagëzoheshin vetëm si “Perandor i Serbëve dhe Helenëve”. Gjatë ditëve të fundit të kësaj perandorie, dhe ndarjes së saj në dy pjesë, njëri nga perandorët serb, që sundonte territorin e Shqipërisë Jugore dhe Greqisë, u pagëzua si “perandor i serbëve, helenëve dhe shqiptarëve”.


Sidoqoftë, kur erdhën osmanët, për herë të parë, me ftesë të princit famëmadh Karl Topia, morën informacionet e para se një popull që nuk fliste as sllavisht e as greqisht, jetonte në këtë pjesë të Ballkanit.


Pas instalimit të plotë të okupimit osman dhe regjistrimit të parë të popullësisë të vitit 1485, kombësia shqiptare njihet me ligj, ndërsa që nga shekulli 16, territori prej Prijepoles e deri në Prevezë quhej “Arnavutlluk” ose “Shqipëria”.

Në kohën e Sulltan Abdulhamidit, shekulli 19, kur u formua edhe Vilajeti i Kosovës, zyrtarisht të gjitha territoret osmane në Ballkan, quheshin Shqipëri. 4 vilajetet: Kosova, Janina, Manastiri dhe Shkodra, përbëheshin nga 66% shqiptarë dhe 34% minoritete turke, serbe e bullgare.


Ndërsa vlen të ceket se edhe Vilajeti i Selanikut kishte shumicë relative shqiptare, që dmth shqiptarët me rreth 30% ishte grupi më i madh etnik në atë vilajet. Lidhja e Pejës, në programin e saj kishte paraparë edhe vilajetin e Selanikut që zyrtarisht të njihet si Shqipëri, por kjo kërkesë nuk u miratua.

Pas rënies së autoritetit të Sulltanit dhe ngritjes së qeverisë demokratike të dalur nga zgjedhjet e vitit 1908, qeveria xhonturke, duke e parë se Perandoria mori fund, në gusht 1912, bëri marëveshje me liderët e kryengritësve shqiptar për kufinjt e Shqipërisë dhe shpalljen e saj të pavarur, ku dhe u njoft territori i 4 vilajeteve, si dhe u bë plani për mbrojtjen e këtij territori.


Në tetor 1912 filloi lufta ballkanike, ndërsa në nëntor 1912 shpallet pavarësia e Shqipërisë. Shqipëri don të thotë territori i 4 vilajeteve para paqes së Shën Stefanit (1878), sipas platformës së Lidhjes së Prizrenit.

Juridikisht, ai territor është territori legjitim i Shqipërisë dhe shqipëtarëve, pavarësisht fatit të zi e okupimit të 2/3 të territorit.

Nuk ka asnjë akt juridik që Perandoria Osmane njohu këtë okupim, e edhe njohja e shteteve të reja ballkanike është bërë vetëm si njohje diplomatike, por jo dhe njohje e territorit, për të cilin ranë rreth 50.000 dëshmorë nga ushtria osmane, së paku gjysma e tyre më kombësi shqiptare.

Kushti i kësaj njohjeje ka qenë ekzistenca e shtetit Shqiptar.

Këshilla për në fund, është që të mos përdoret asnjë terminologji artificiale, por Shqipëria të quhet Shqipëri

Idetë e Ivica Daçiç: 

Shqipëria Natyrale zonë influence e perëndimit

Në artikullin e së përditshmes “Frankfurter Allgemeine Zeitung” mbi debatin aktual në Serbi për më shumë realizëm ndaj çështjes së Kosovës, nënvizohet, se pas presidentit Vuçiç është ministri i Jashtëm serb, Ivica Daçiç, ai që hedh ide për Kosovën. “Serbia gjithmonë ka humbur përmes një politike jorealiste dhe utopike ‘gjithçka ka arritur me gjak’, shkruan Daçiç në një tekst me pasazhe luftarake, të botuar të hënën në gazetën ‘Novosti'”.

“Pika që gërryen Fushë-Kosovën”


Sipas Daçiç qëllimi i shqiptarëve është krijimi i Shqipërisë Natyrale. “Kjo Shqipëri Natyrale kërcënon të jetë ‘shteti më vital i Ballkanit’ dhe një instrument i ndikimit perëndimor në rajon.”. Daçiç vazhdon me paralajmërime, se shqiptarët kanë në plan të bashkojnë veriun e Kosovës me Sanxhakun për të ‘rigjallëuar territorin historik-osman’. “Një lidhje e ‘Kosovës së islamizuar’ me Sanxhakun, sipas Daçiç do të ishte një dështim më i madh për popullin serb, më i madh se të gjitha dështimet e popullit serb në shekullin e 20-të.”


Propozimi i Daçiçit për zgjidhjen e problemeve të Serbisë nuk është edhe aq i ri- ndarja e Kosovës e bashkimi de jure i veriut të Kosovës me Serbinë. “Përveç kësaj manastiret serbe dhe kishat e Fushë-Kosovës duhet të marrin statusin autonom. FAZ analizon, se Daçiç e shikon të vetmen zgjidhje realiste për Kosovën në atë ‘”që territoret ku jetojnë serbë, të bashkohen me Serbinë, dhe pjesët e tjera ku jetojnë shqiptarët të pavarësohen’. Me sa duket Beogradi ndjek planin, se pika që pikon pandërprerë do të jetë ajo që do ta gërryejë Fushë-Kosovën”.

*****

Shqipëria Natyrale  nuk u krijua duke i zaptuar territoret e huaja, por duke i kthyer territoret që Evropa ia kishte falur Serbisë, Bullgarisë, Malit të Zi e Greqisë II 

Ata që duan ta fshehin këtë të vërtetë historike, ose janë syleshë ose hipokritë, ose nuk kanë lexuar asnjë tekst historie lidhur me kohën për të cilën po flasim.

“Shqipëria e Madhe”(natyrale) nuk u krijua duke i zaptuar territoret e huaja ku nuk kishte shqiptarë, por duke i kthyer ato territore që Evropa ia kishte falur Serbis, Bullgarisë, Malit të Zi e Greqisë. Në aspektin politik qeveria fashiste në Tiranë nuk ndryshonte aspak nga qeveritë fashiste e kuislinge që ishin instaluar edhe në Athinë, Sofje e në Beograd. Qeveria kuislinge e Tiranës, shqiptarëve të çliruar nga Jugosllavia iu kishte lejuar madje edhe kishte organizuar në mënyrë institucionale shkollim në gjuhën amtare, të cilin e kishin pasur të ndaluar me ligj gjatë kohës së regjimit kriminal e despotik të “Kralevinës së SKS”. Të liruar nga fashizmi despotik serb, shumëfish më i egër, më shtazor e më barbar, fashizmi italian, me të drejtë shqiptarëve të viseve të çliruara nga Mbretëria SKS, iu kishte sjellë liri në shumë segmente, liri të cilat, shqiptarët nuk i kishin gëzuar sikur popujt tjerë të Ballkanit.

Në zhvillimin e mëvonshëm të rrjedhave historike, në kohën kur Gjermanët po e humbnin luftën, mori hov Lëvizja Antifashiste në Ballkan dhe kësaj Lëvizje me kohë iu kishin bashkuar forcat partizane shqiptare, edhe pse jo të ndihmuara sa duhet nga koalicioni Antifashist, meqë forcat anglo-amerikane dëshironin që luftën kundër fashizmit ta udhëhiqnin forcat nacionaliste shqiptare dhe jo ato komuniste…

Për fitoren kundër fashizmit meritorë u shpallën forcat partizane komuniste në të gjitha shtetet e Ballkanit, të cilat në vitin e fundit të luftës i kishte ndihmuar Armata e Kuqe e Stalinit, përveç Shqipërisë, e cila u çlirua e para në Ballkan dhe krejtësisht me forcat e veta. “Lufta Nacionalçlirimtare kishte marrë zhvillime të vrullshme që me krijimin e reparteve sulmuese të Ushtrisë Nacionalçlirimtare dhe me krijimin e Shtabit të Përgjithshëm me 10 Korrik 1943, ky shtab mori në drejtim dhe centralizojë veprimet luftarake duke u shtuar goditjet kundër pushtuesve u krijuan zona të lira. Në këto momente aleatët e në radhë të parë anglezët dërguan përfaqësuesit e tyre pranë Shtabit të Përgjithshëm të cilët ndiqnin nga afër Luftën tonë dhe u bindën se e vetmja forcë ushtarake e organizuar në Shqipëri që bënte Luftë të vendosur kundër pushtuesve nazifashistë ishte Ushtria Nacionalçlirimtare. Pas kësaj bindje ata i shtuan misionet e tyre në Shqipëri dhe filluan të na ndihmojnë me armatime e materiale luftarake, megjithëse shumë të kufizuara për shtimin e zgjerimin e Ushtrisë sonë gjatë viteve 1943-1944. (Portali, Veterani…Historia e LANÇ)

Në kushte dhe rrethanat e krijuara pas Luftës së Dytë Botërore, shqiptarët jo vetëm që nuk arritën t’i ruajnë territoret, por Shqipëria akuzohej si shtet kuisling, duke lënë anash faktin se të tilla shtete kuislinge kishin qenë të instaluara edhe në Greqi, Bullgari e Jugosllavi. Një shërbim të keq, mbase edhe pa ditur e padashur fundit të kësaj lufte ia dhanë edhe brigadat partizane shqiptare, të cilat nuk u ndalen në Kosovë për ta ruajtur atë nga ripushtimi jugosllav, por u dyndën të ndihmojnë partizanët jugosllavë për ta çliruar Sanxhakun e viset e Bosnjës. Pikërisht në atë kohë kur ato brigada po sulmonin gjermanët në ikje e sipër, forcat partizane e çetnike kthehen në Kosovë dhe fillon ploja kundër shqiptarëve, të cilët sipas tyre kishin përkrahur fashizmin, por duke i amnistuar çetnikët e forcat profashiste serbe, bullgare e greke.

Duke qenë se Lëvizja partizane në Kosovë kishte qenë nën direktivat e komunistëve jugosllavë, ajo nuk arriti të bëhej forcë me ndikim, meqë nuk kishte kurrfarë mbështetje në popull dhe numerikisht ishte e papërfillshme për të qenë forcë mbrojtëse e vendit. Madje ajo as kishte ndonjë synim të tillë, edhe për faktin se komunistët e Fadil Hoxhës vetë hoqën dorë nga rezoluta e Bujanit e vitit 1943-1944 dhe në gusht të vitit 1945 nënshkruan në Prizren mbetjen e Kosovës nën Serbi e Jugosllavi. (Duke marrë parasysh vendimin e Kuvendit të Prizrenit, në Rezolutën e miratuar në seancën e parlamentit jugosllav (KANCJ), të mbajtur më 7-10 gusht 1945, thuhet: “Kosova dhe Dukagjini në mbledhjen e zhvilluar dhe 10 korrik 1945 në Prizren, kanë miratuar rezolutën, në të cilën territori i Kosovës dhe Dukagjinit i bashkohet Serbisë Federale”. Dokumentin e nënshkroi Ivan Llolla Ribar, i cili ka qenë kryetar i parlamentit mbretëror në vitet 1920-1923, kur u dogjën 182 fshatra shqiptare në Kosovë dhe u vranë 40.000 shqiptarë. (Skënder Demaliaj: Konferenca e Bujanit – ngjarje e ndritshme në historinë e Kosovës).

Me qëllim për ta diskredituar popullin shqiptar si popull që unanimisht kishte përkrahur fashizmin, komunistët jugosllavë dhe partizanët e Fadil Hoxhës filluar terrorin kundër të gjithë shqiptarëve, që kishin qenë pjesë e administratës italo-gjermane. Sa për dy e faqe, (nëse kishin sy e faqe komunistët e asaj kohe), u dënua tek tuk edhe ndonjë çetnik kuisling e profashist, por ata me kohë ishin rreshtuar me forcat partizane, ndërsa Tito e Rankoviqi i kishin amnistuar qysh në vitin 1945.

Ndikimi i Turqisë në vendet e Ballkanit është rritur dhe ka parametra që tregojnë se ai do të rritet në të ardhmen, sidomos në aspektin ekonomik e pse jo edhe në atë gjeostrategjik. Amerika e Turqia janë garanci e vetme, jo vetëm politike e diplomatike në ruajtje të sigurisë së Kosovës, Shqipërisë, Bosnjës, e Sanxhakut, ku shumica dërrmuese e popullatës i përket besimit islam, sunit. Asnjë prej këtyre shteteve të Ballkanit nuk e ka përkrahjen e shteteve të Evropës, përveç një përkrahje deklarative e verbale në kontestin diplomatik. Turqia, vendi i dhjetë në botë me forcë ushtarake, nuk është më Perandoria pushtuese Osmane, as pritet të jetë e tillë, sepse populli turk është shumë i orientuar edhe nga demokracia e tipit perëndimor. Turqia është shteti model i islamit tradicional, krejtësisht identik me islamin ndër shqiptarë, dhe nuk mund të tronditet nga Shteti Islamik as nga shtetet në rajon. Duke folur për ketë çështje Akademik Rexhep Qosja ka thënë: Në Serbi u çmendën para pak kohe pse kryeministri turk, Erdogan e tha në Prizren një fjali më shumë artistike sesa politike: Kosova, tha, është Turqi dhe Turqia është Kosovë. Intelektualë e politikanë serbë, të njohur për mosdurim ndaj besimit islam, kërkuan prej shtetit të tyre që të ndërpresë turr marrëdhëniet me Turqinë sepse kryeministri i saj e paska bërë turke, e paska ripushtuar, krahinën e tyre Kosovën! Pikërisht pse vuajnë prej mosdurimit të Islamit, ata s’duan ta dinë se kur kryeministri Erdogan tha se Kosova është Turqi e paska bërë Kosovën Turqi, por kur tha se Turqia është Kosovë kryeministri turk Erdogan e paska bërë Turqinë Kosovë, domethënë shqiptare. Kryeministri Erdogan e paska shtuar Turqinë me dy milionë “turq” të Kosovës, ndërsa e paska shtuar Kosovën me 70 milionë turq të ”shqiptarizuar”. Nuk ka dyshim se reagimet serbe ndaj kësaj deklarate të Erdoganit ishin sa naive aq edhe nacionaliste primitive. (Rexhep Qosja: Turqinë e kemi mike, ndërsa islamin fe… (Portalb, 28. 12. 2013)

Duke qenë një forcë e madhe ushtarake dhe ekonomike, aleatja më besnike e Amerikës dhe shtet ndër më të fuqishmit në NATO, Turqia do të ketë perspektivë në ndërtimin e harmonishëm dhe tolerant të botës islame, pavarësisht se cila forcë politike vjen në pushtet. Turqia Kemaliste ka mbijetuar me kushtetutën e vetë ashtu sikur kanë mbijetuar Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Turqia edhe aktualisht e ruan baraspeshën e sigurisë në rajonin e Ballkanit. Ajo ka marrëdhënie të mira ekonomike e tregtare me të gjitha shtetet në rajon dhe duke qenë në përkrahje parimore të myslimanëve, ashtu sikur është Evropa dhe Rusia në përkrahje të krishterëve, Turqia ruan baraspeshën e domosdoshme, për të mos lejuar të përsëriten recidivet e së kaluarës.

Në rrugë për ta ruajtur me çdo kusht status-quonë dhe baraspeshën etnike e fetare në Ballkan, shqiptarëve po iu krijohen kushte për zgjerim demografik, në kushte dhe rrethana të ekonomisë së tregut, të lëvizjes së lirë dhe konkurrencës.

Edhe pse Greqia ka ushtruar gjenocid, spastrim etnik dhe ka shpërbërë në tërësi Çamërinë, në Greqi jetojnë së paku 700 apo 800 mijë shqiptarë, emigrantë pune, pa llogaritur këtu arvanitasit me origjinë shqiptare, që numerikisht janë një e treta e Greqisë. E tillë është gjendja edhe në Turqi. Janë milionë turq me origjinë shqiptare, por edhe me një vetëdije të lakmueshme kombëtare, gjithnjë në rritje. Elementi shqiptar është natyral, i përshtatet situatave e rrethanave dhe mbi të gjitha është i lidhur për familjen, shtimin demografik dhe e shfrytëzon për mrekulli lëvizjen e lirë, zgjerimin e qetë dhe shumë tolerant. Arben Llalla: 4 milionë grekë kanë origjinë të pastër shqiptare. (Shekulli 4. 8 2013)

Prania e shqiptarëve në Serbi, në Mal të Zi, sidomos në Maqedoni ku përbëjnë rreth 40 për qind të popullatës së përgjithshme, është gjithnjë në rritje, për shkak të rritjes demografike. Në ish-RJ të Maqedonisë, sipas disa statistikave në vitin e fundit nxënës fillestarë ka sa shqiptarë, aq edhe sllavë maqedonë.

Shqiptarët kanë mbijetuar me aktin e ngulitjes dhe qëndresës. Vrasja e një serbi, qoftë edhe pa asnjë motiv politik në Kosovë, bën që disa serbë përnjëherë të ikin drejt Serbisë, sepse ata nuk janë mësuar të jetojnë nën dhunë. Ata janë mësuar të jenë dhunues, të jenë një pakicë që sundon shumicën. Gjatë protestave më marsit të vitit 2004, edhe pse u vranë më shumë shqiptarë sesa serbë, dhjetëra mijëra serbë ikën nga Kosova. Ikja ishte bërë dhe po bëhet edhe për leverdi ekonomike, meqë ata u shesin pronat shqiptarëve, ndërsa po të duan të kthehen u ndërtojnë shtëpi të reja, të cilat po ashtu mund t’ua shesin sërish shqiptarëve, sikur edhe bëjnë përditë.

Perspektiva e serbëve për të jetuar në Kosovë është shumë e zymtë, edhe për faktin se shumica prej tyre kanë kryer krime dhe i frikësohen hakmarrjes nga shqiptarët, raste që kanë ndodhur dhe mund të ndodhin pavarësisht qëndrimeve shtetërore. Shqiptari shkon në Serbi hap firmën dhe punon, pavarësisht kërcënimeve, rrahjes në kohë fushatash nacionaliste, apo edhe vrasjeve që kanë ndodhur në vazhdimësi.

Në Serbi kanë frikë nga zgjerimi i qetë dhe i heshtur i shqiptarëve. “Stop shqiptarizimit të Nishit, thuhet në një portal serb, i cili citon dhëna nga mediet lokale, që tregojnë se nga janari deri në shtator të vitit 2010, afër 11 mijë shqiptarë kanë regjistruar vendbanimin e tyre në territorin e Komunës, Medijana ( Telegrafi. 19. 2 2015)

Serbët në këtë drejtim janë shumë frikacakë. Nuk gjen dot një serb të vetëm që do të pranonte të ndërtonte apo të shkonte për të jetuar në një fshat apo qytet të Drenicës, apo Dukagjinit. Ndryshe është puna me shqiptarët. Ata shkojnë në Serbi, madje me pasaporta e letërnjoftime serbe dhe nguliten atje ku nuk e pret. Edhe pse të ndjekur nga Serbia, edhe pse të torturuan me orë të tëra pritje në kufi, ata i mësyjnë rrugës dhe nuk ndalojnë hapin e tyre historik për mbijetesë në çdo kusht dhe në çdo rrethanë, sepse kështu kanë jetuar nëpër shekuj. Në vitin 1981, kur në Kosovë shpërthyen demonstratat me kërkesë për Kosovën Republikë, filloi një proces i ikjes së serbëve nga Kosova, pavarësisht se regjimi mundohej me çdo kusht ta pengonte, duke fajësuar shqiptarët, për të cilët thuhej se po i dëbonin dhunshëm, edhe pse policia kontrollohej nga federata. Asokohe në Beograd jetonin hiq më pak se 80.000 shqiptarë. Dhjetëra mijëra jetonin në Vojvodinë, në Bosnje, në Kroaci dhe të në gjitha republikat e Jugosllavisë, meqë shqiptarët numerikisht ishin popullata e tretë me numër, pas serbëve dhe kroatëve. ( Naile Mala-Imami (Sa shqiptarë jetuan dhe sa janë tani në Beograd? Im…Mulakaj.com)

Shqipëria e Madhe, apo si do të quhet ndryshme do të bëhet një ditë me hir apo pa hir, sepse Iliria-Arbëria edhe ka qenë shteti më i madh në Ballkan. Në Enciklopedinë e Sami Frashërit, ku ai përshkruan qytetet dhe vendbanimet në Ballkan, numrin e popullsisë dhe elemente të tjerë, del se katër vilajetet kishin rreth 2.50.0000 shqiptarë, gjysma e popullatës së shteteve të Ballkanit. Grekë kishte rreth 9oo mijë, serbë 800 mijë po aq edhe bullgarë. Ky përafërsisht ishte raporti.

Në kushte paqeje me shtrirje të ngadalshme por të sigurt, në kushte lufte gjithsesi me një fitore tjetër, një ditë do të bashkohemi, sepse ne ende nuk e kemi shfrytëzuar të drejtën tonë të ligjshme dhe të natyrshme për të jetuar të gjithë bashkë, me një shtet apo me një bashkësi të shteteve shqiptare në Ballkan. E ardhmja, sado që duhet e zymtë, për shkak të politikave aktuale pacifiste në Tiranë, Prishtinë e në Shkup, u përket shqiptarëve, sepse proceset historike përsëriten në mënyrë ciklike.

Radha është jona, kthim prapa nuk ka! Shqipëria do të bëhet, qoftë edhe shumë më e madhe, kjo nuk na prish punë, sepse edhe si e tillë, territori i saj do të jetë më i vogël se ai i Serbisë, Bullgarisë, apo Greqisë, të cilat nuk pranojnë të jenë të mëdha, por iu pengon një Shqipëri e bashkuar etnike, natyrale.

Ideatorit i sintagmës Shqipëria natyrale, Koço Danaj thotë se “Shqipëria të jetë në kufijtë e saj natyrorë, të cilën e shpallën zyrtarisht, me akt juridik ata 40 burra në Kuvendin e Vlorës, më 28 Nëntor 1912. Vetë përbërja e qeverisë së Vlorës, ku përfshiheshin gjithë përfaqësuesit e trojeve shqiptare, të Shqipërisë Natyrale, është domethënëse e shprehëse e aktit juridik të Pavarësisë së Shqipërisë së Madhe. Dhe këtë akt juridik të Nëntorit 1912 nuk është çështja që Fuqitë e Mëdha e diskutuan dhe e hodhën poshtë. Përkundrazi. Nuk e mori fare parasysh, nuk e injoroi. Ne kërkojmë një të drejtë, si çdo komb tjetër. Hajdeni, të ulemi e ta diskutojmë. Nëse ky akt juridik, ju, bashkësia ndërkombëtare, nëse keni dokumente, le ta hidhni poshtë dhe ne le të pranojmë këtë Shqipëri artificiale që është sot. Por, nëse argumentet janë në favorin tonë, atëherë, do të na jepni ne, shqiptarëve të drejtë. Eduard Grej thotë në kujtimet e tij: “Ne i copëtuam kufijtë e Shqipërisë me të drejtën e forcës të së madhit, mbi të voglin”. Sot jemi në një kohë tjetër e flasim me forcën e së drejtës, forcën e argumenteve. Për forcën e fakteve. Ndaj bashkësia ndërkombëtare duhet ta lejojë Shqipërinë Natyrale, dhe ta ketë të qartë, që vetëm kjo Shqipëri Natyrale e qetëson dhe e stabilizon paqen në Ballkan”. (Koço Danaj: Shqipëria Natyrale triumfoi mbi Beogradin, Daçiç-Vuçiç zëdhënës të shovinizmit, ja çfarë fshihet pas flamurit mbi kokat e nazifashistëve serbë (Sot News).

Duke marrë para sysh këto dhe qindra fakte të tjera, arrijmë në përfundim si Shqipëria duhet të jetë, e një ditë do të bëhet një, qoftë si Shqipëri e Madhe, apo jo aq e madhe, qoftë si Shqipëri Etnike apo natyrale, pavarësisht terminologjisë, pavarësisht sintagmave gjuhësore, pavarësisht injorimit që i bëjnë shtetet fqinje, bashkimit të kombit shqiptar në një shtet. Një ditë, Shqipëria e plotë mbi pasimin etnik do të bëhet.

Literatura:

http://floripress.blogspot.com/2018/08/shqiperia-natyrale-eshte-krejt-hapesira.html

http://floripress.blogspot.com/2012/12/shqiperia-etnike.html

http://floripress.blogspot.com/2013/10/projekti-m-per-e-shqiperine-natyrale-i.html

http://floripress.blogspot.com/2012/12/shqiperia-natyrale-eshte-kyci-i.html

http://floripress.blogspot.com/2015/10/shqiperia-natyrale-oferte-per-paqe-dhe.html

http://floripress.blogspot.com/2018/03/shqiperia-natyrore-eshte-realitet.html


http://floripress.blogspot.com/2013/09/platforma-e-shqiperise-natyrale.html


http://floripress.blogspot.com/2014/01/procesi-i-integrimit-te-shqiperise.html

http://floripress.blogspot.com/2018/06/batalioni-atlantiku-nuk-ka-kaluar-ne.html

http://floripress.blogspot.com/2014/10/shqiperia-duaje-ose-lere.html

http://floripress.blogspot.com/2015/12/nga-flori-bruqi-cfare-eshte-shqiperia.html

http://floripress.blogspot.com/2012/12/shqiperi-etnike-pa-hezitim.html

http://floripress.blogspot.com/2015/04/shqiperia-etnike-nuk-eshte-shqiperi-e.html

https://atunispoetry.com/2016/04/13/shkrimtari-nuk-duhet-te-jete-i-etur-per-njohje-e-fame-qofte-edhe-per-nje-filxhan-lavdie-interviste-me-shkrimtarin-flori-bruqi-n%D1%91-kosov%D1%91-nga-zef-pergega/

Historia e Popullit Shqiptar, Toena, Tiranë, 2002

Gazeta “Blic”: Sllavica Tuviq: Dali ce “Bela kuga” izpraziti Srbiju?, 26. 12. 2010. ( A do ta zbraz Serbinë “Murtaja e bardhë”?

Valerie Dedaj, “Martesat me shkesë e shqiptareve me serbë, Shekulli, 15. 4. 2013.

Vikipedia serbisht, kroatisht, bullgarisht.

Dusanov zakonik, Kodi zakonor i Dushanit. Ky kod është hartuar nga viti 1349- 1355.

Sabit Uka: “Dëbimi i shqiptarëve nga Sanxhaku i Nishit 1877 – 1878”, libri I. Prishtinë, 1994.

Leon Tolstoi: Ana Karenina, Neraida, Tiranë, 2009, pjesa e Tretë

Lufta italo – greke, diktatorë e kuislingë, libër historik. Autor, Arben Puto. Shtëpia botuese: Toena, 2011.

B. Mahmuti: ideja e “Shqipërisë së Madhe” u “rishfaq” në diskurset e komunistëve jugosllavë, 25. 6. 2003.

Portali, Veterani…Historia e LANÇ.

Skënder Demaliaj: Konferenca e Bujanit – ngjarje e ndritshme në historinë e Kosovës.

Rexhep Qosja: Turqinë e kemi mike, ndërsa islamin fe… (Portalb, 28. 12. 2013)

Arben Llalla: 4 milionë grekë kanë origjinë të pastër shqiptare. (Shekulli 4. 8 2013)

Naile Mala-Imami: “Sa shqiptarë jetuan dhe sa janë tani në Beograd? Im…Mulakaj.com

Koço Danaj: Shqipëria Natyrale triumfoi mbi Beogradin, “Sot News”, 16, tetor 2014.


Etj.