10 poezitë më të famshme

1. Edgar Allan Poe

KORBI

Një mesnatë i trishtuar, po mendoja

I drobitur i dërrmuar

Dhe qëndroja mbi një vëllim të harruar,

Me kokën mbi të.

Një trokitje kam dëgjuar, një goditje shumë

Të lehtë.

Që ishte gati në të shuar te dera, përmbi të.

Ndonjë vizitor troket te dera, po mendoja

Për këtë

Kjo do të jetë, asgjë më.

Ah e kujtoj mirë, atë natë dhjetori krejt të nxirë.

Thëngjijtë duke u shuar, hijen linin dhe terr

sillnin në çdo orë.

Isha në ankth të vinte dita, më kot gjithë natën

Prita.

Që librat të qetonin plagën për të dashurën

Lenorë

Vajzën rrezezjarrtë që në qiell quhet Lenorë

Po në tokën tonë, pa emër përgjithmonë.

Perdet e purpurta, të lehta, prej mëndafshi,

me fëshfërimë,

Po me futnin drithërimë që s’e kisha ndjerë

kurrë, si atë.

Kur zemra dridhej krejt, që të ishte më e qetë,

i thoja se një mysafir, kërkon të vijë tek unë,

tashmë.

Ndonjë vizitor pa shpresë, kërkon të hyjë

tek unë tashmë.

Kjo do të jetë, asgjë më!

Ndërkohë mora zemër, të mos prisja asgjë

tjetër.

Dhe i thashë: “Zot a zonjë s’e dëgjova atë

zhurmë.

Atë trokitje aq të lehtë, po dremisja krejt i

qetë.

Kërkoj të falur, që në fillim asgjë s’dëgjova

unë”

Pas kësaj i tronditur, i habitur, derën hapa unë.

Errësirë, asgjë më shumë!

Po vështroja i hutuar, nëpër drithma i tmerruar.

Po dyshoja, ëndërroja, ç’të ishte ajo zhurmë.

Shihja ëndrra që askush s’i kishte parë, në

qetësinë e heshtur nga ç’do anë.

Veç një tingull kisha ndjerë, që e thoja si në

gjumë,

Dëgjoja Lenorë, si jehonë-zhurmë, që e

pëshpërisja i përgjumë.

Vetëm kaq, asgjë më shumë!

U ktheva në dhomë, me shpirt të përvëluar,

i hutuar

I shqetësuar, befas trokitje më të fortë dëgjoj

unë.

Në dritaren mbyllur mirë, po troket ky

fatnxirë,

Do vështroj, që të gjej kush e solli këtë

zhurmë,

Ta zgjidh këtë mister, të qetësohem nga

kjo zhurmë.

Është era, asgjë më shumë!

Dhe s’e zgjata, dritaren e hapa, me flatra plot

me pende,

Hyn një korb si i shenjtë, hijerëndë pa thënë

asgjë,

Pa qëndruar, si një zot a zonjë, i lashtë si

atëherë,

Mbi një bust Palade përmbi derë, pa bëre gjë.

Ulet në të, pa një zhurmë, pa kërkuar tjetër gjë.

Vetëm ulet, asgjë më!

Ky korb plot shkëlqim, solli gaz në tmerrin

tim,

Nga kjo pamje kaq krenare që e mban

korbi me zor,

“E shoh që të kanë qethur, po nuk je zog

i trembur,

Pa ma thuaj korb i zi, emrin tënd mbretëror

Në brigjet e nxira të Plutonit, ku je zot

mbretëror. “

Kërret korbi “Nevermore”

Mbeta krejt i habitur kur dëgjoj të ketë

thërritur,

Korbi fjalë që dridhen brenda në kraharor.

Askush nuk mendon të dëgjojë zog të zi, që

flet si njeri

Dhe kërret pa pushuar, i tmerruar mbi bustin

skulpturor,

Me zë këngëtor, përmbi bustin skulpturor.

S’e ka emrin “Nevermore”

Ky korb kaq krenar që rri vetmitar, vetëm thotë,

Ato fjalë, që i solli nëpër botë, në acarin dimëror.

Ato vetëm ka në shpirt, vetëm ato pëshpërit.

Po do të ikë në agim, të më lërë të pashpresë,

në terror.

Si të tjerë do të shkojë, që të mbetem në terror.

Kërret korbi “Nevermore”

Tashmë i trembur nëpër natë, që qetësia u

prish prapë

S’ka dyshim me vete thashë, që ky korb

pa humor.

Këto fjale vetëm di, këtë refren kaq të zi.

Ndonjë zotëri i shkretë, ia ka thënë atë prorë,

Dhe tani, mbushur me melankoli, korbi thotë

prorë.

Vetëm “Never, nevermore”

Ai vazhdonte atë avaz, dhe në fytyre më sillte gaz.

Një kolltuk që ngjallte shumë kujtime, në këtë orë.

E çova para derës sime, i zhytur në ëndërrime.

Kërkoja të mësoja, ç’do të thotë ky korb-horr.

Ogurzi, i drobitur, i vrenjtur, faqezi,

ky korb-horr.

Me kërrkërimën “Nevermore”.

E vështroja si i ngrirë, i zhytur në mendime,

Korbi me sy prej vetëtime, në dritën e përkorë.

Po e digjte zemrën time, mbi mbulesën kadife,

Që një llambë e ndrinte atë atje me ndriçim

shkëlqimor,

Në ngjyrën vjollcë thosha: ajo në ndriçimin shkëlqimor

S’do të ulet “Nevermore”

Papritmas kisha ndjerë, një arome, një si erë,

Që një engjëll e kish sjelle me temjanin mbretëror.

Me tingëllima, po pa u dëgjuar, mbi qilimin

pushmbuluar.

Fatkeq, zoti nepenthë të ka sjellë dhe lëng qiellor,

Lenorën të harrosh, pra pije tashmë lëngun qiellor!

Kërret korbi “Nevermore”

Profet thirra shpirtnxirë, zog a djall i pamëshirë,

Po profet je, ndonëse tashmë ke nur djallëzor.

Je i trishtë, po i patrembur, ke ardhur ti tani,

Në këto brigje me vetmi dhe magji, në shpirtin e gjorë,

Ne Galad a ka balsam të qetojë zemrën e gjorë.

Kërret korbi “Nevermore”

Profet thirra shpirtnxirë, zog a djall i pamëshirë,

Po profet je, ndonëse tashmë ke nur djallëzor.

Për këtë qiell dhe për këtë zot, që të dy

i falemi sot,

Thuaji shpirtit a do të gjejë kur të shkojë

në qiellin engjëllor,

Vajzën rrezezjarrtë që quhet Lenorë në qiellin

engjëllor.

Kerret korbi “Nevermore”

Le të jetë kjo tingëllimë për ndarjen tonë,

thirra nëpër dhomë.

Shko përsëri, te Plutoni sterrë i zi, nëpër terrin

shkëmbor.

Pendë ti mos lër asnjë, mos më mashtro më.

Lëre bustin ti tani, të jem në vetmi,

ti korb – horr,

Hiqe sqepin nga zemra ime, hiqe formën

e mallkuar o zog – horr!

Kërret korbi “Nevermore”

Dhe mbi bust qëndron përherë, pa lëvizur

korbi sterrë.

Mbi Paladën ngjyrëzbehtë, me vështrimin

tmerr – terror,

Qëndron i hutuar, me sy të përvëluar, duke ëndërruar.

Dhe drita që mbi të bie, lëshon poshtë një si hije, me valëzim drithmor.

Dhe shpirti që më mori theror, në valëzimin drithmor,

S ‘do te ngrihet – nevermore.

2. Sergej Esenin

Njeriu i zi

O mik, i dashur mik!

I sëmurë tashmë lëngoj!

Nuk di, kjo dhimbje nga vjen,

Era kudo fishkëllen.

Mbi fushën e zbrazët gjëmon!

Si lëndinat bari në shator,

Trurin alkooli pushton!

Veshët në kokë më tunden,

Si krahë zogu në fluturim

Koka nga qafa kërkon të shkëputet.

Të rrijë më, s’ka durim.

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Në shtrat je ulur tani

Njeri i zi!

Dhe gjumi s’më vjen në sy.

Njeriu i zi!

Sjell një libër – çudi

Dhe ulet tek unë, aty

Si mbi një murg të ngrirë

Lexon dhe psherëtin

Për një rrugaç që s’ka nder

Dhe mall në shpirt të sjell

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Dëgjo, dëgjo!

Më thotë ai.

Nga libri mëso

Planet e ëndrrat, që ky njeri

Pati aty!

Ku sharlatanë ka plot,

Në atë vend-neveri.

Por dëbora në këtë vend të zi,

Në dhjetor shtrihet, plot bardhësi.

Dhe tufanet që fryjnë,

Sjellin gaz-lumturi

Horr i poshtër, ish ky njeri,

Po prapë, lezet kishte plot.

Nga soji më i mirë që ka kjo botë.

Ishte i hijshëm,

Madje dhe poet

Më i fuqishëm se

Njerëzit e tjerë.

Një farë gruaje

Mbi dyzet vjet

E quante të ndyrë. Po,

E kish miken e vet.

Njeriu i shkathët

Është i lumtur,

Thotë ai.

Po kush e di,

Ai që nuk ka shkathtësi

Nuk ndjen lumturi.

Nëse guxim do të kesh

Gazin e jetës, patjetër do të gjesh.

Në shi dhe furtunë,

Në dallgët e jetës

Kur halle ke shumë

Qesh…dhe patjetër,

Gëzimi vjen prapë

Ky është arti më i lartë.

Njeri i zi!

Qëndro tani!

Ti s’ke mësuar vërtet

S’je zhytës që futesh në det.

Ç’më duhet mua të di,

Për një skandaloz poet,

Të lutem ik dhe shko

Një tjetri ia thuaj këto!

Njeri i zi!

Vështron me neveri.

Sytë tashmë ia mbulon

Një vrer që jeshilon

Sikur do të më thotë

Që jam horr dhe kusar.

Që vetë vjedh në këtë botë.

Pa turp, ç’ka tjetri ia marr.

O mik i dashur mik,

I sëmurë tashmë lëngoj,

Nuk e di kjo dhimbje nga vjen,

Era kudo fishkëllen,

Mbi fushën e zbrazët gjëmon.

Si lëndinat, bari në shtator,

Trurin, alkooli pushton.

Nata krejt e acartë

Udhëkryqi i heshtur qëndron,

Dhe unë i vetëm n’dritare

As shok, as mik nuk kërkoj.

Stepa krejt e mbuluar,

Me pluhur të butë, gëlqere,

Drurët në kopsht kanë qëndruar

Të heshtur, si kurrë ndonjëherë.

Tutje-tëhu dëgjohet,

Një zog i orëve të liga

Dhe drurët – kalorës marrin,

Trokthin e çmendur, nga frika.

Po ja, duket njeriu i zi,

Ulet në kolltuk përsëri,

Cilindrin nga koka e heq,

Kostumin me forcë zbërthen.

Dëgjo! Dëgjo!

Po gërhet ai.

Më afër më vjen

Të më shohë më mirë

Dhe vazhdon:

Nuk kam parë njeri, më të poshtër se ti

Që pa gjë pa shkak

Të rrijë në gjumë, çdo natë.

Ndoshta i gabuam jam!

Shih si duket lart hëna.

Pra lëri o mik, këto gjëma

Lëri proçkat mënjanë.

Ndoshta tashmë ajo vjen.

Me shalat tamam si kërcu.

Dhe ti fillon e lexon

Vjershat që shkruan këtu.

Ah! Sa i dua poetët!

Këdo ata e zbavitin.

Sa herë takohen me njerëzit,

Avazet e tyre nisin.

Një vajze fytyrën me prenka

Poeti me flokë të lëshuar

I flet për botë të tjera

Për epshin që s’ka të mbaruar.

Nuk e di, aspak s’e kujtoj

Atje diku në një fashat

Jetonte një djalë në kalugë

Apo ndoshta, ish në Rjazan.

Tashmë akoma s’e di…

I kishe sytë e kaltër.

Dhe flokët të verdhë flori.

U rrit,

I hijshëm,

Madje dhe poet,

Më i fuqishëm

Se njerëzit e tjerë.

Një farë gruaje

Mbi dyzet vjet,

E quante të ndyrë. Po,

E kish miken e vet.

Njeri i zi!

O mik i ndyrë

Fama jote tani

Kudo ka hyrë

Këtë famë e ke ti,

Njeri i zi!

Me tërbim i sulem,

Me bastun e qëlloj

Në fytyrën e poshtër

Dhe krejt e dërrmoj.

Hëna tashmë ka vdekur

Në dritare zbardh agimi

Ah! Moj natë,

Natë e tmerrshme trishtimi!

Me cilindrin në kokë qëndroj,

Askush nuk është me mua

I vetëm jam

Para pasqyrës, që kam copëtuar.

3.

Henri Longfellow

Rinia ime e humbur

Shpesh kujtoj një qytet të bukur,

Që ndodhet te bregu në det

Shpesh atje në ëndrra përkundur,

Në rrugët e dashura në qytet

Më kujtohet rinia dhe gëzimet e saj,

Një këngë e Leplendit kënduar me zjarr.

Ajo më thotë prapë, përherë:

“Dëshira e fëminisë, ikën si erë,

Kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Hijet e pemëve para syve më rrinë

Duket sikur ngadovezullojnë

Dallgët dëgjoj, në detin – oshëtimë,

Ishujt Hesperajde që më thonë

Për ëndrrat e bukura që ndrijnë si ar.

Ajo këngë e vjetër më djeg si zjarr.

Ajo drithma më fut kudo, përherë:

“Dëshira e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj sorkadhe dhe zogj të harbuar,

Dallgë deti që sjellin gëzim.

Detarë spanjollë mustaqembuluar,

Bukurinë e anijes që është në lundrim.

Magjinë e detit me ngjyra si ar, Magjinë e këngësplot afsh e zjarr

Atë këngë e kujtoj përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

I kujtoj dallgët që sulen në det,

Fortesën mbi kodër që rri mënjanë.

Krisma gimi që rrahin në breg,

Që mbushin hapësirën në çdo anë.

Mbrëmjet e bukura me ngjyra si ar,

Melodinë e këngës kur merrte zjarr

Ajo dhe tashmë më rrënqeth përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj gjithmonë betejat ditë e natë,

Gjëmime lufte si dallgë – tërmet.

Kapitenë të vdekur, luftëtarë pa jetë.

Në varret që shohin vetëm det.

Tashmë valë ka në çdo an’

Dhe ajo këngë vajtimi thënë me zjarr

Me drithma më thotë përherë:

“”Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Era rreh mbi kupola gjethesh të blerta,

Hije të zymta ka në Pyllin e Drerëve

Miqësi të lashta dhe dashuri të vjetra,

Një këngë sabati që shkon drejt qiejve.

Që këndohej me mall në ato an’

Më kujton vargje me push dhe me zjarr.

Melodia e tyre më ndjek përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj shkëlqime dhe trishtime që vijnë,

Në mendimet e fëmijëve tanë në shkollë

Heshtjen dhe këngët që në zemër rrinë

Dhe profecitë që mbushin shpirtin tonë

Ato janë kujtime që shtrihen pa cak

Që ajo këngë m’i sjell prapë me zjarr.

Ajo këngë që të shqetëson përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Për shumë gjëra nuk mund të flas,

Shumë ëndrra mbetën pa jetë..

Shumë mendime zemrën e bëjnë të plasë

Dhe fytyra merr ngjyrë të zbehtë.

Para syve mjegull ka në çdo an’

Dhe fjalët fatale të asaj kënge zjarr

Shpirtin ma zgjojnë për herë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Tashmë vetëm hije që ngjallin habi,

Shoh në qytetin tim të vjetër

Po në ajër ka shumë dashuri,

Dhe hijet e tij më futen në çdo zemër.

Drurë të dashur shoh në çdo an’

Duket se këndojnë atë këngë zjarr.

Dhe zemrës i pëshpërit përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Pylli i Drerëve ka shumë hijeshi,

Po gëzimi atje si dhimbje të ngjan

Zemra ime në ato vende rri,

Mes ëndrrash dhe endjesh që nuk janë!

Rininë e humbur gjej në ato an’

Dhe kënga e bukur me magji dhe zjarr

Mes degësh dhe fletësh përsërit përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

4. Sharl Bodler

Albatrosi

Shpesh për zbavitje, detarët në lundrim,

Marrin albatrosë, ca zogj të mëdhenj deti

Që ndjekin anijen me përtim në rrugëtim

Kur kjo rrëshqet mbi zgavra tmerri.

Sapo mbi dërrasa, ata i lëshojnë,

Këta mbretër të hapësirës së kaltër

Ulin me dhimbje flatrat që bardhojnë,

Si lopata lundrimi në rërën e lagësht.

Ky udhëtar me krahë bëhet i plogët

Shformohet dhe shëmtohet, s’ka më bukuri,

Dikush i prek me llullë sqepin e dobët,

Tjetri e përtall, çalon përbri tij.

Poeti ngjason, me këtë princ kaltërsish,

Që sfidon shigjetarin, përqesh stuhinë

Po kur në tokë ai ulet sërish

Krahët gjigandë si pengesa i rrinë.

5.Edgar Allen Poe

Anabel Li

Shumë vite kanë kaluar,

Në një mbretëri të bukur plot magji.

Afër detit jetonte një vajzë e dashuruar

Me emrin e shtrenjtë, Anabel Li.

Jetonte ajo vetëm duke menduar,

Të më deshte dhe t’i shfaqja dashuri.

Ishte e freskët, e brishtë, e dashur,

Në këtë mbretëri plot magji.

Afër detit dhe unë isha i ri

Dashuria jonë, kalonte çdo dashuri.

Sa e desha vajzën time Anabel Li!

Engjëjt që rrinin në qiellin e kaltër,

Na shihnin të vrenjtur me zili.

Kaluan vite, ata që na kishin zili,

Në këtë mbretëri plot magji.

Afër detit dërguan një të zezë stuhi,

Që e ngriu, vajzën time, Anabel li.

U sulën engjëjt dhe zbritën në tokë,

E morën atë nga kjo jetë.

E varrosën, më mbytën në lotë,

Në këtë vend afër në det.

Engjëjt që nuk janë krejt të lumtur,

Na shihnin me smirë ne të dy

Oh! Kjo ishte arsyeja (çdokush e di)

Që në këtë mbretëri plot magji

Afër detit, tufani erdhi për ta shkulur

Për ta vrarë, vajzën e bukur, Anabel Li.

Dashuria jonë, qe më e fortë se çdo dashuri,

Që kanë ata që janë mbi ne

Që janë mtë ditur se ç’jemi ne. Prandaj dhe engjëlli që në qiell rri,

Dhe djalli që vështron me zili,

Shpirtin tim nuk e shkulin dot krejt

Nga e bukura ime, Anabel Li.

Hëna kur del, më mbush me ëndrra

Për engjëllin e bukur Anabel Li

Kur yjet janë në qiell më rreh zemra,

Ata flasin, për vajzën time, Anabel li.

Kur valët përplasen me furi, unë rri aty,

Mendoj për atë bukuri

Që e desha me aq dashuri.

Për nusen time, të varrosur te bregu në det,

Në varrin që dallgët e rrahin përjetë.

6.Jorgo Seferis

Gjendja shpirtërore e një dite

Gjendja shpirtërore e një dite, që përjetuam

Dhjetë vite më parë në një vend të huaj

Shpirti i shpenguar, i një çasti të lashtë që

Flatrat hapi dhe iku si një engjëll i Zotit,

Zëri i një gruaje të harruar, me shumë

Shqetësim dhe mundim,

Një fund pa ngushëllim, janë sfondi

i mermertë që solli, dikur shtatori

Shtëpi të reja klinikash me pluhur sëmundjesh

Ekstantemike dritare në dyqane arkivolesh.

A mund ta kuptojë dikush, vuajtjen shpirtërore

Të një farmacisti në shërbimin e natës?

Dhoma rrëmujë, kuadratet e dritareve,

Dyert të hapura si varre, si gojë egërsirash.

Një burrë i lodhur nxjerr letrat e bixhozit

Me yjet bisedon, vështron dhe kërkon.

Shqetësohet: nëse te dera të trokasin, kush do ta

Hapë atë? Nëse hap një libër kë do të kërkojë

Në të? Nëse hap shpirtin, kush do ta njohë?

Hallka të një zinxhiri.

Ku është dashuria, që me një të goditur e

Ndan kohën me dysh dhe e saldon prapë?

Fjalë vetëm dhe gjeste. Një monolog monoton

Para pasqyrës, poshtë një rrudhe qëndron.

Si një pikë bojë shkrimi mbi shami, përpihet

Mërzia dhe rri.

Të gjithë në këtë anije kanë vdekur, po ajo

Ecën në rrugën që filloi, kur nga porti u nis.

Si janë rritur thonjtë e kapitenit… dhe oficeri

Që tre dashnore ka në çdo port i praruar…

Deti dallgëzon ngadalë, valët dhe direkët

Mbushen me krenari, dita bëhet më e butë.

Befas shkëlqejnë tre delfinë në të zi, një

Sirenë deti buzëqesh, një detar i harruar shtyn anijen mënjanë,

duke e lëvizur në çdo anë.

7.Alfred Tenisën

Vajza e mullxhiut

Vajz’ e vogël e mullxhiut

Rritet, rritet si burbuqe

Më zu meraku, mua të ziun

Për buzët e saj të kuqe.

Të isha vëth në vesh të saj

T’i prekja qafën me mall!

Të ishabrez, te beli i bukur,

Te beli që s’më la të qetë

Te zemr’e saj në qoshe srukur.

Të ndieja rrahjet plot me jetë.

Në çaste gazi e vajtme

Ta mbaja fort, në dorën time.

Sigjerdan te gjoksi i ri,

Do desha të qëndroja

Ditë e natë të dëgjoja

Si psherëtin, e qesh ai

Dhe pastaj, ta pushtoja

Pa pushuar në krahët e mi.

8. Mihail Eminesku

Gjer tek ylli

Nga ylli, rruga gjer tek ne,

Është e gjatë dhe s’mbaron

Që drita të vijë përmbi dhe

Me mijëra vite do të shkojnë.

Ndoshta ylli s’është më,

U shua në botën errësirë

Po drit’ e tij ecën gjithnjë

Tashmë tek ne ka arrirë.

Nga kandili i tij i shuar,

Ndriçimi endet nëpër botë

Ylli shumë pat jetuar,

Por kur vdiq, erdhi në tokë.

Kur dashuria ikën e s’vjen

E mbulon hija e trishtimit

Kujtimi i saj prapë na gjen,

Siç na gjen vala e ndriçimit.

9.Xhelaledin Rumi

Kur dashuria është grackë

Kur në grackë është kapur dashuria,

Atë që syri vështron, nuk është mëkat.

Tashmë ai nuk sheh, më rrezet e tija,

Nga brenda flet, shpirti i ngratë.

Ai tashmë është dehur, me verë,

Që e piu nga dashuria e vërtetë.

Kur ishe e imja, nuk shkoje me të tjerë,

Më premtove, se kështu do të jesh përjetë.

Dashuria ime, nuk ka për t’u zbehur

Dhe kur të jem larg në syrgjyn

Shkëlqimi tradhton, thëngjillin e fshehur

Dashuria tradhton shpirtin tim.

Vezullimi i syrit, kap dashurinë në grackë,

Toka ku shkel bëhet si fron mbreti.

Sa herë që ti do, do të jemi bashkë

Jam skllavi yt, do kthehem nga kurbeti.

10. Hajnrih Hajne

Helena

Më je betuar, deri në varr,

Me magjinë tënde më ke folur

Se do më duash tërë zjarr,

Po prapë mbetem i pangopur.

Gojën, te fytyra ime e ver,

Fryma jonë s’ka të sosur

Shpirtin tënd, do ta pi krejt

Të vdekshmit janë të pangopur.

Përkthyer nga Aleko Ballauri

Edgar Allan Poe – Hija e madhe e korbit

Ky përkthim bëhet me rastin e 200-vjetorit të lindjes së poetit më të madh amerikan, Edgar Allan Poe (1809-1849), i cili më 1945 e shkroi poemën “Korbi” (The Raven), ndërsa një vjet më vonë e publikoi tekstin “Filozofia e kompozicionit” (The Philosophy of Composition), në të cilën tregonte se si e kishte shkruar poemën “Korbi”, e cila ia dha atij kurorën e mbretit të poezisë amerikane. Edgar Allan Poe, shkrimtar i tmerrit, përfaqësues i tregimit të shkurtër, poet muzikal, tregimtar i temave tabu, dezertor i romantizmit dhe hero i modernizmit, është shkrimtar dhe teoricien aq i madh sa që hija e tij ka rënë mbi të gjithë shkrimtarët dhe teoricienët që kanë shkruar pas tij. Deri sa romani psikologjik ka paradigmë prozën e tij, teoritë moderne – në përgjithësi e, teoria formaliste dhe strukturaliste – në veçanti, janë thjesht amplifikime të teksteve të tij të njohura, si: “Eureka”, “Parimet poetike” etj. Ashtu sikur poeti që nuk mund të lirohej nga hija e madhe e korbit, edhe letërsia dhe kultura Perëndimore nuk mundi të lirohet nga hija e këtij poeti. Në mesin e shkrimtarëve që e adhuronin ishte edhe Dostojevski, ndërsa Charles Baudelaire, i cili i kishte përkthyer veprat e Poes në frëngjisht, thoshte: “kryevepra ime është përkthimi i Edgar Allan Poes”, kurse J. L. Borges e vlerësonte në superlativ, duke thënë: “pa emrin e Edgar Allan Poes kultura Perëndimore nuk do të kishte kuptim”. Ndër shqiptarët i pari që e kuptoi madhështinë e këtij poeti ishte Fan S. Noli, banor amerikan, i cili edhe e shqipëroi “Korbin” për herë të parë (“Adriatic Review/ Rivista Adriatike”, 1918). Rreth njëqind vjet pas përkthimit të Nolit, “Korbin” e përkthyen edhe Dritan Thomallari (në revistën “Mehr Licht!”, nr. 17/ 2001) dhe Aleko Ballauri (në “Edgar Allan Poe, Lirika, Korçë 2008”). Noli e përktheu në toskërishte, dhe e theu vargun përgjysmë, kështu që nga 108 vargjet që ka “Korbi” në anglisht, në shqip doli me 196 vargje. Si pasojë e këtij përgjysmimi, “Korbi” i Nolit ka një ritëm më të shpejtuar, i cili nuk korrespondon me misterin, që kërkon një ritëm më të ngadalët. Në anën tjetër, Thomallari, që e përktheu në shqipen standarde, i qëndron më afër origjinalit, por nuk arriti të krijojë muzikalitetin, pa të cilin nuk mund të imagjinohet poezia e Poes, ndërsa refrenin “nevermore” e përktheu me një sintagmë jologjike për gjuhën tonë: “kurrë ndoj’herë”. Ndërsa Aleko Ballauri, që gjithashtu e përktheu në gjuhën standarde, e solli “Korbin” në tri variante, por në asnjërin nuk iu përmbajt formës origjinale e, natyrisht, “Korbi” i tij nuk ka as muzikë, as mister. “Korbi”, siç del nga analiza të cilën vetë Poe ia bën te “Filozofia e kompozicionit”, është një poemë ekzakte, me formë të rregulltë, me skemën e rimave ABCBBB dhe me mizanskenë matematikore. Mirëpo, përkthyesit tanë nuk e kanë marrë në konsideratë këtë mizanskenë, as ngjyrat e tmerrit (e kuqja dhe e zeza), prandaj ngjyra e perdeve në përkthim nuk përmendet fare, kurse monologu i subjektit lirik që ia jep dramacitetin veprës injorohet e deformohet në të gjitha variantet e përkthyera në shqip. Pasi që “Korbi” është përkthyer në dialektin toskë dhe në gjuhën standarde, unë vetëm desha ta dëgjoj si krrokatë korbi në dialektin gegë. E, ky përkthim është rezultat i kësaj dëshire.
(A. A.)

(1845)

Në një mesnatë të tmerrshme, kur prej mësimeve gjumi më merrte
Përmbi do libra fort të rrallë të një dije të harrueme tashmâ,
Mendja po m’luente me krye mbi fletë, kur befas dikush troket.
Shumë e lehtë ish kjo goditje, kjo goditje që derës time i ra.
“Ndonjë kalimtar”, pëshpërita, “derës do t’i ketë ra.
Veç njëherë dhe hiç mâ”.

Ah, e mbaj mend sikur sot atë natë dhjetori të ftohtë,
Dhe n’oxhak gacat shuheshin e hijet shtriheshin pa poterë.
S’më pritej derisa t’agonte dita – më kot ngushëllimin e prita
Prej librave të mi, me i dhanë fund vuejtjes për Lenorën e mjerë –
Për të rrallën rrezore vajzë që engjëjt Lenorë e quanin atëherë –
E tash këtu e paemën mbet përherë.

U dridhën pak perdet e purpurta e mue në palcë më hyni tuta;
U frigova – u pushtova prej nji fantazie që s’e kisha provue n’jetë;
E, tue ndie trokitjen e zemrës ‘mjerë, ndëgjojsha goditjen n’derë:
“Ndonji vizitor që po e lyp derën e ksaj dhome duhet të jetë –
Ndonji vizitor i vonë që po e lyp derën e dhomës duhet të jetë–
Veç kësaj kurgja s’mund të ketë”.

Menjiherë veten e mblodha e pa drojë derës iu afrova,
“Zotni,” thashë, “ose Zonjë, më falni se ndoshta keni ardh qe sa;
Po në fakt unë isha tue dremitë dhe ju lehtë keni trokit’,
Shumë lehtë keni trokit’, aq lehtë derës i keni ra,
Sa që unë mendova se m’bânë veshët”-dhe hapa derën për me pa;
Përveç territ, kurrgja s’ka.

Me sy terrin tue soditun, mbeta n’prag i çuditun e i nemitun,
I habitun, tue andrrue andrra që të vdekshmit s’guxojnë me i pa
Por e pathyeshme mbet ajo qetësi, heshtjen askush s’e ka thy’,
Përveç fjalës “Lenorë” që nga goja si padashje m’u nda,
Pëshpërimën time “Lenorë” jehona prapë mue ma dha;
Përveç kësaj, kurrgja mâ.

U ktheva në dhomën time prapë, krejt shpirti më kallej flakë,
Dhe prapë ndëgjova nji trokitje, ma fort se herën e parë i ra.
“Me siguri”, me vete thashë , “dikush te grilat e dritares asht:
Prit ta shoh se kush asht, t’i jap fund këtij misteri ma –
Prit moj zemër nji moment se edhe ky mister u zhbâ –
Përveç erës, kurrgja s’ka”.

I hapa krahë më krahë kanatat, kur me vrull i përplas flatrat,
Futet mbrenda nji korb i madh i ditëve t’shenjta që ishin kaherë;
E fare s’më përshëndeti; askund s’u ndal, askund nuk ndejti;
Por, si nji zonjë a si zotni, u ndal mu aty përmbi derë-
Qëndroi mbi atë bust Pallade, që gjendej përmbi derë –
Pushoi aty e mâ s’u sjell.

Porsa e pashë këtë zog të zi, ma mbyti me gaz atë mërzi,
Me ato sjellje aq solemne, mendjemadh sa ma s’ka.
“Edhe pse je qeth e kreh”, thashë, “budallë s’dukesh që je,
Zog i zi, korb i vjetër, prej brigjeve të territ ke ardh me m’pa-
Tregomë çfarë emni fisnik në natën plutoniane zotnia t’la’”.
Krrokati korbi “Kurrë mâ”.

U çudita pa masë sakaq prej fjalëve t’qarta që tha ky ngalakaq,
Përgjigja e tij s’kish fort kuptim, ishte, si i thonë, fjalë në hava;
Kjo mendja ime mue m’thotë që s’ka tjetër njeri në këtë botë
Që ndonjiherë ndonji zog mbi derën e dhomës ‘tij të ketë pa-
Zog a korb mbi bustin e bukur mbi derë t’dhomës të ketë pa,
Më këso emni “Kurrë ma”.

Por korbi aty vetëm priste, mbi bustin e gdhendun, e fliste
Veç atë fjalë, thuajse krejt shpirti i tij n’atë fjalë i derdhun â’.
Kurrgja tjetër ma nuk tha – e nuk i rrahu ma ata krah’-
Deri kur me vete mërmërova: “shokët tjerë dheu i ha,
Edhe ky do t’më le vetëm, n’ag do t’ikë, do t’shkojë me ta”.
Atëherë korbi tha “Kurrë mâ”.

Zemra në gjoks befas m’u tremb kur ndëgjova atë fjalë me vend,
“Pa dyshim”, thashë, “kjo do të jetë krejt ajo çka ka,
Që ia ka mësue ndonji i mjerë, të cilin fati i keq përherë
Zi e më zi e ka ndjekë mbas derisa kangën pikëllim e ka –
Derisa vajtimi i shpresës së tij mban kaq melankoli e hata
N’atë “Kurrë – Kurrë ma”.

Por ende korbi më argëtoi dhe ndjenjat e mira n’mue i zgjoi,
Nji kolltuk përballë zogut, bustit e derës e ktheva shpejt tue nga;
Dhe u ula në atë kadife të butë, mendimet nja mbas nja hiç pa i këput,
Ç’lajm m’ka pru prej asaj kohe ky korb kobzi, mendojsha pa pra,
Ky i ziu, i ngathti, i kobshmi, thataniku zog ogurzi i kohës që s’â’,
Me atë krrokatje “Kurrë ma”.

Veç këtë deshta me ditë, po asnji za s’e kam qit për me e pyet
Këtë shpend me sytë gaca që kësaj zemrës time flakë i dha;
Këtë, po edhe ma shumë, kërkova, kur kryet mbrapa e lëshova
Në jastëkun e mbuluem me kadife, që llamba sipër ndriçue e ka,
Por mbi këtë jastëk me astar vjollce që dritën e llambës sipër e ka,
Koka e saj s’do të pshtetet, ah, kurrë mâ!

Mandej u ngre një erë vrullshëm, parfumosun prej temjani t’padukshëm
Sjellë prej shpirtave që hapat ua ndëgjojsha nëpër patos pa nda.
“Mjeran”, thirra, “ty Zoti t’i ka çue këta engjëj për me t’tregue
Me pushue, mos me vajtue, e me bar Lenorën me harrue ma!
Pije, oh, pije me fund këtë bar harrimi dhe Lenorën harroje ma!”
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Profet!”, thashë, “a shpirt i keq!- profet i urtë, shpend a dreq!
Qoftë magjistar ai që të nxori, apo stuhi ajo që t’hodhi këtu e t’la
Fillikat e sypatrembun, në këtë vend të shkretë të magjepsun-
Në këtë dhomë me fantazma të tmerrshme, tregom’ drejt, a ka-
A ka melhem n’Gallad? Thuejma, thuejma, aman, a ka?”
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Profet!”, thashë, “a shpirt i keq!- profet i urtë, shpend a dreq!
Pashë atë Qiell që i lutemi bashkë – pashë atë Zot që n’dorë na ka-
Këtij shpirti të brengosun a po i rrëfen, a do të mundem atje n’Eden
Vajzën e shenjtë, që engjëjt Lenorë i thonë, me e kapë në krah;
T’rrallën rrezore që engjëjt i thonë Lenorë, me e kapë në krah?”.
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Le t’jetë kjo fjal’ shenjë që u ndamë, zog a dreq!”, brita e u çova n’kambë,
“Kthehu shpejt nëpër stuhi në bregun e natës plutoniane ku rreze s’ka!
Mos le asnjë pupël të zezë se s’due rrena jote këtu me mue të mbesë!
Lemë vetëm e të pathyeshëm!- Leje të qetë bustin përmbi derë dhe ik mâ!
Hiqma sqepin nga kjo zemër, hiqe dhe merre, merre dhe çoje larg dikah!”
Krrokati korbi: “Kurrë ma”.

Dhe korbi kurrë nuk iku prej aty, ende rri, po, ende rri
Në bustin e Palladës drejt mbi derën e dhomës ende â’;
Dhe sytë e tij me sytë e djallit ngjasojnë teksa bahen se po andrrojnë
Dhe drita e llambës ia derdh hijen mbi dysheme, hijen hata
Dhe shpirti im jashtë asaj hije, që këtu poshtë mbi mue ka ra,
Nuk do të ngrihet kurrë mâ!

Lirizmi poetik i Gjekë Marinajt

Krijimtaria e derisotme poetike e shkrimtarit të njohur Gjekë Marinaj përfaqësohet me vëllimet poetike “Mos më ik larg”, “Infinit” dhe së fundmi me përmbledhjen poetike “Lutje në ditën e tetë të javës”, të botuar kohë më parë pranë shtëpisë botuese “Faik Konica” në Prishtinë. Që në fillim të këtij vështrimi duhet konstatuar se shkrimtari shqiptar Gjekë Marinaj, i cili i ka kaluar kufijtë kombëtarë dhe europianë, në mënyrë besnike ka ndjekur nismën e tij krijuese, duke manifestuar shenja të avancimit të lirikës së tij, apo ndonjëherë edhe shenja të dukshme të përsosmërisë së saj. Kritika bashkëkohore, vlerat ideo-artistike të vargut të Marinajt i vë në të njëjtën nivel me të Camajt, Reshpjes, Agollit e shumë lirikëve të tjerë, që tashmë kanë krijuar emër në letrat shqipe dhe më gjerë. Poetikën e Marinajt e karakterizon një lirizëm i fuqishëm dhe natyrshmëri e thellësishme poetike. Të shkruash për përmbledhjen e fundit me poezi të Marinajt, që titullohet “Lutje për ditën e tetë të javës”, e të mos prezantojmë mendimin e shprehur të kolosit të letrave shqipe, të Ismail Kadaresë, apo edhe të shkrimtarëve të tjerë evropianë, si Frederik Turner, kandidat për çmim “Nobel” në letërsi, apo të shkrimtarit Wole Soynka, fitues i çmimit “Nobel” në letërsi, 1986, është një moment që nuk mund t‘i shmangemi, nuk u shmangemi as kësaj radhe. Shkrimtari Ismail Kadare, duke dhënë vlerësimin e tij në librin e Marinajt “Lutje në ditën e tetë të javës”, për këtë vlerë vërtet të çmueshme të letërsisë sonë shprehet se Gjekë Marinaj dallohet ndër poetët më të mirë shqiptarë të kohës dhe shton se: “Kjo do të thotë se ai zë vend midis poetëve më të mirë europianë. Në universin e tij poetik, ka theksuar Kadare, ka një harmoni të mrekullueshme midis shpirtësisë ballkanase, më e vjetra e kontinentit dhe asaj planetare. Siç ndodh shpesh me poetët e vërtetë, kjo harmoni kalon nga jeta te vepra poetike dhe anasjelltas. Kështu për shembull, kur lexojmë poezinë e tij për kalimin e Akeronit, lumit të skëterrës, atë që ndan jetën nga vdekja, s‘ka si të mos na kujtohet episodi prekës, ku ai, djalosh i ri, u arratis nga Shqipëria totalitare më 1990-ën, duke kapërcyer me ‘not‘ një lumë që shërbente si kufi”, shprehet në vlerësimin e tij, shkrimtari i madh shqiptar Ismail Kadare. Ndërkaq, shkrimtari i madh, Fridick Turne, duke folur për vlerat e poezisë së Marinajt, shkruan: “Në një botë ku poezia tingëllon si një mplakje, e rraskapitur dhe si një luftëtare u dorëzua në mbrojtje të pikave të fundit të sensibilitetit letrar, Gjekë Marinaj shpërthen në skenë me tërë shkëlqimin e rinisë, me energjinë erotike dhe maturinë e një poeti të pjekur. Ai na tregon në mënyrë që ta shohim botën përtej realizmit magjik, përtej mendjemadhësisë metafizike, madje dhe përtej surealizmit ngjyrëplotë të Europës Lindore, që tregon akoma agun shpresëplotë të civilizimit human”, është shprehur shkrimtari Turner. Edhe shkrimtari Wole Souinka, fitues i çmimit “Nobel” në letërsi, për veprën e Marinajt, ndër të tjera shprehet se nëse Marinaj vazhdon të shkruajë kështu, ka gjasa se një ditë jo të largët e gjithë bota letrare do ta kuptojë domethënien e fjalëve vlerësuese të prof. Kuye-s për Gjekën, thekson ai.

Poezia e Marinajt është autentike, ajo është mishërim i invencionit, ose observimeve, i mundësive të pafundme të sintezave asociative, i gërshetimit të nuancave të ndryshme të të shprehurit, elementet diskursive dhe imagjinatën e frytshme e të paanë. Librit të Marinajt, “Lutje në ditën e tetë të javës”, i paraprin një hyrje e studiuesit të spikatur të letrave shqipe, Ndue Ukaj. Libri është i ndarë në një strukturë ciklike të veçantë, si: Autoportreti i avancuar, Mesnatë pa datë në kalendar, 24 orë dashuri, Lutjet e së dielës, Duart e nënës, Rrëfimi i Rozafës, Sugjerim me zë të ulët Ailuropoda në gjyqin e fjalës dhe Labirintet e mendimeve të tangunit.

Te libri i poetit Marinaj është shkrirë një pjesë e biografisë së tij në biografinë e qenies. Qenia, e cila paraqitet në vargun e Marinajt nuk është e përcaktuar. Marinaj ka lënë një hapësirë që t‘i mundësojë lexuesit identifikimin e mesazhit dhe të perceptimit të vargut. Ai ia ka lënë në dorë vetë lexuesit ta kuptojë asociacionin. Asociacioni është në nivelin e vet si mjet te ky poet:

Atmosfera ime është një shtresë e hollë jete a vdekje Hidrosfera më mbetet tërësia e djersëve dhe gjakutBiosfera më nxit neutronet të veprojnë së bashku, më ndihmon litosferën: fytyrën që mbroj nga turpiI parrëfyer para kodeve të errësirës së KaositUrrej nga afër efektet e çdo prelude për pushimShkatërrimin e njërit si mundësi e qetësisë së tjetrit

Të më falë Miltoni, por për mua do të ishte më mirëTë jem shërbëtor në parajsë se sa sundues në ferr. (Poezia, “Autoprotret”, f.19).

Cikli i dytë i përmbledhjes, “Mesnatë pa datë në kalendar”, sjell poezi me vlera të larta ideo-artistike, në të cilat metafora, si figurë stilistike përshkohet në tërë vargjet. Edhe mesazhet që shpalos autori janë tepër interesante dhe japin për të kuptuar shumëçka për jetën, po ashtu edhe për vdekjen dhe kozmosin në përgjithësi. Poezitë e Marinajt në këtë pjesë të librit përshkohen nga shumë emocione, që poeti i ndjen në qenien e tij duke përcjellë te bota përjetimet e tij, në trajtat e shkrimit.

Edhe në ciklin e katërt, “24 orë dashuri”, vërejmë poezi të një ligjërimi të drejtpërdrejtë lirik, prandaj edhe ndjeshmëria kaq e madhe e nyjëtimit të temave dhe motiveve që ngërthehen në këtë pjesë të librit, janë vlerë e shprehjes qartësuese, përmes një poetike ku poeti shpreh një transparencë të kristaltë. Një fuqi shprehëse mesazheve të këtyre poezive u japin idetë, imazhet dhe mesazhet që ngërthejnë vargjet e goditura dhe të brumosura. Një poezi me fuqi të posaçme shprehëse vërehet sidomos te poezitë, si “Afërdita”, “Qiej të përflakur”, “Dusitës në 14-vjetorin e martesës”, “Muzg”, “Më ëmbël seç puth vesa bjeshkën”, “24 orë dashuri, Dusitës” etj,. Poezitë e ciklit të pestë, “Lutjet e së dielës”, karakterizohen për rrafshin meditues të jashtëzakonshëm, ku perceptimet poetike dhe idetë shkrihen në trajtë universi. Në ciklin “Duart e nënës” janë të konceptuara kryesisht poezi që himnizojnë figurën e nënës, tematikë mjaft e shprehur te shumë poetë tanë. Poezitë si “Duart e Nënës”, “Në ditëlindjen e nënës”, “Himn për prindërit e mi”, “Mall për nënën” etj., i karakterizon një ngrohtësi e thellë e ndjenjës.

Në poezitë e konceptuara në ciklin vijues “Rrëfimi i Rozafës”, autori Marinaj figurën mitike të Rozafës e sheh “mjaft origjinale” (Mujë Buçpapaj). Po ashtu, edhe figurat e tjera që janë të përfshira brenda këtij cikli, si Gonxhe Bojaxhiu (Nënë Tereza), të Skënderbeut etj., autori mëton të rikrijojë një dialog poetik, duke e vënë shpeshherë edhe në brendinë e funksionit mishërues poetik: O ZotSa vështirëJeta e saj

I mbylli kllapatPrapëseprapëMidis tyreAjo mbetiSi një ekuacion i pazgjidhur deri në fund. (Poezia “Nënë Tereza”, f. 100). Edhe poezitë e tjera të këtij cikli, siç janë “Shkodra”, “Empati për Klinën”, “Me kohën e mbështetur në prehër të Kosovës”, “Hijet e Klinës”, “Për Prend Buzhalën”, “Retë”, “Luftës së Deçiqit” etj., janë poezi mjaft të realizuara, të cilat brenda vetes ngërthejnë etikën artistike, po ashtu edhe figuracionin filozofik.

Një frymëzim i thellë poetik, po ashtu vërehet edhe te ciklet vijuese të këtij libri, si “Sugjerim me zë të lartë”, “Ailuropoda në gjyqin e fjalës” dhe “Labirintet e mendimeve të tangunit”.

Sikur poezitë e cikleve të mëparshme, po ashtu edhe të këtyre të cikleve të fundit i përshkon e njëjta frymë, po ashtu edhe i njëjti vokacion. Poezitë e Marinajt, të kapërthyer brenda këtyre koncepteve, sendërtojnë synimet krijuese, pikësëpari me qartësinë, komunikimin dhe përjetimin e saj të drejtpërdrejtë me krijimin e një mozaiku tematik e motivor. Një fuqizim shprehës dhe motivor e hasim sidomos te poezitë si “Flluska mbi Adriatik”, “Si na vajtonte gjyshja ime ne emigrantët në 1990-ën”, “Shqipëri”, “I paimunitet në Shqipëri”, “Fytyrat në rrethin e dytë të purgatorit”, “Fishtës”, “Sot u lind Fridrik Reshpja”, “Nëna e poetit Luigj Çekaj dha shpirt”, “Migjeni” etj. Përkushtimi dhe dhembja janë një simbiozë e ndërlidhur shumë fuqishëm, që i japin edhe më shumë jetë poezisë së Marinajt, edhe si vlerë artistike, por edhe si vlerë motivore. Atdhedashuria në poezitë e Marinajt është shprehur në formë filozofike, në universin e së cilës shpalos peshën e etikës që ka krijuesi për imazhet, idetë dhe mesazhin që ngërthen vargu i tij, por edhe me shprehjen që qenësinë e vet ta ruajë kudo. I gjithë libri në tërësi përbën një metaforë të madhe të jetës dhe të pasjetës, ku gjithherë ngarend për të kuptuar misterin dhe sublimen, tragjiken dhe të zakonshmen etj. Kështu, në përfundim mund të konstatojmë se poeti Gjekë Marinaj me poezinë e tij i sjell një model të rrallë poetik lexuesit shqiptar dhe letërsisë shqipe. 

MIKEL GOJANI

KUAJT

Tërë jetën duke vrapuar rrimë

Shohim veç përpara

Ç’bëhet prapa s’duam t’ia dimë.

Ne nuk kemi emër

Të gjithëve kuaj na thonë.

Nuk qajmë,

Nuk qeshim;

Heshtim,

Dëgjojmë;

Hamë atë ç’na japin,

Ecim nga na thonë,

Asnjë nga ne s’është mendje hollë.

Kush qe kalë mbreti,

Posti qe i lartë

Kush qe kalë princeshe

I bënë shalë të artë

Kush qe kalë fshatari

Pat samarë me kashtë

Kush qe kalë i egër

Tërë jetën fjeti jashtë.

Po qemë dhe mbetem kuaj, para njeriut!

Infinit

Pika qendrore e ekuadorit te drejtesise

nuk mund te jete e barazlarguar nga ne.

Sepse jeta mbetet nje teoreme

ku kushti dhe perfundimi

na jepen krejtesisht paradoksale;

minus dicka ne arsyetim

e plus dicka tjeter ne perberje.

Keshtu vehtja ne grafikun e gjithesise

del prej nesh ne kahe te kunderta.

Dhe mbesim ne pozicionin:

minus pafundesish te ashtushem

dhe plus pafundesisht te keshtushem.

VAJZAT E KALIFORNISË

Ecin majë gishtave mbi krahët muskuloz të tokës

duke endur çudira në lëvizjen e hijeve,

çudira të pasqyrta – kurthe vështrimesh,

prekje që e ndajnë gjithësinë në kube të qelqta.

Vajzat e Kalifornisë

heshtin në gjuhën tamlore.

Me termetet dhe njerëzit u mjafton dialekti i trupit.

Ndërsa me djemtë – syze

përtej të cilëve deti u duket si një trandafil në çelje

ato përdorin gjuhën e mjaltit;

zëri u zgjatet si një ushtimë në të ardhur

diku nga një lëndinë e bardhë dhe e virgjër yjesh.

Kalifornia ka gjelbërim vajzëror të përhershëm.

Ndaj

retë e bardha nderen konfuze midis tyre dhe qiellit.

Ndaj

vullkanet në Majami shpërthejnë gjoksin e zjarrtë

duke i përcëlluar me inat buzët e kripura të ujrave.

Ndaj

pa vajzat e Kalifornisë vet bukuria ndjehet jetime.

Ato, të bukurat, bjondinat, vajzat zëmjaltë

jetën e djemëve e ngrejnë tek orët e zgjatura të ëndrrave,

dhe ëndërrave të tyre u japin sisë të rritem të qashtra.

SHOQET E ZYRËS TIME

Ato hyjnë në zyrë si boja e freskët në varg.

Takohem me të gjitha si me puhizën e mëngjesit:

sytë e ditës mbushën me aromën e tyre njerëzore.

Ndërsa unë, që s’e imagjinoj Akilin të ketë pasë thembra,

pa e kuptuar kërkoj nënshtetsi tek atdheu i tyre i bukurisë.

SEPSE NJË DITËTË PASHË ME DETIN

Aherë, për të mbrritë tek dashuria

ishim akoma të pakrahë.

Si zogj të porsalindur prisnim dashuria

të na hidhej vetiu në gojë.

Prekjet janë të dëmshme për fëmijët

me thoje,

puthjet janë të rrezikshme

si loja me zjarrin.

Të bësh dashuri, pa u rritur,

jo, jo shtoje.

Por unë merrja frymë

prej mushkërive tuaja.

Tek flija, ti ishe ëndrra

ku akoma

lumturia dhe ndrojtja ime

lëkundeshin të ekuilibruara.

Tek ecja, ti më mbaje në ajër

rrugëve baltore të Bajzës

të mos njollosja pantallonat

e hekurosur vetëm për ty.

Çdo e rrahur zemre

më qarkullonte në gjak emrin tënd.

Larg teje

isha si njeriu larg syzeve të tij optike –

ngjyrat e universit më ngjanin

po aq të lodhura sa unë.

Imazhi yt ishte shkrirë

në materiet e botës që thirrja në ndihmë.

Pra, unë dhe ti, ishim një trup,

një shpirt, një dashuri;

po të mblidhnim moshën e ne të dyve

do të ishim tamam 32 vjeç.

Megjithatë

je akoma i vogël, akoma, përsëritje.

E prapë më gënjeje se të pëlqente

të ishe e pacikëshme.

Them më gënjeje

sepse një ditë të pashë me detin.

Krahët e tij muskulozë

të tërhiqnin fort rreth thellësisë.

Ai, deti, ti puthte sytë e tu

si të ishin të parët sy që shihte.

Ti madje, për ca sekonda,

harrove frymëmarrjen.

Të mbushëm ajër

harrova edhe unë duke ju parë.

Ti largoheshe në bluhtësinë e gjoksit të tij

si një ëngjëll i bardhë.

Po, po, e pashë atë detin

tek i petëzonte gishtërinjët e ujët

dhe si për inatin tim

t’i preku lëmueshëm flokët, fytyrën.

Madje i shtriu si nëperka tinzare

edhe nën kostumin tënd të banjës.

Ti e di. Këto gjëra

vetëm unë duhet t’i kisha bërë me ty.

Po, po! Atë që ti e bëre me detin

duhet ta kishe bërë vetëm me mua.

E ku ta dija unë

se po ta lashë dashurinë për më vonë ajo brymoset.

PËR TY

Me të dyja duart e shkunda hapsirën trilluese.

Si nga një pemë mbushur portokalle trishtimi

yjet më ranë mbi buzëqeshje dhe ma velën atë.

Unë ziej ndjenjat të bëj raki sa për te dehur veten.

Por pa ty, kuptimi i dritës më është qorruar keq,

si një pasqyrë e lagur

ku shoh njëqind fytyra dhe s’di cilën të deh.

Të ndarë tek dashuria, e dashur,

jemi vetëm dy të pandehur vetdënuar pritje.

Dy lule të këputura nga lëndina e lotëve jemi.

Për ty

ia kam pirë të gjithë ujin e njelmët detit të mungesës.

Mos ia pashë kurrë fundin e mnershëm kësaj zgavrre:

oh, sa puthje të njoma kanë kryqëzuar duart atje.

Sa prekje të buta i kanë lënë rrobat e mëndafshta

në një anë…

Sa fjalë të ëmbla kanë vdekur në grevë urije për ne.

Si ta mbrrijë qetësinë, t’ja përkundë djepin e padukshëm?

Si ta përshkoj tunelin e vranët të gushtit pa ty?

Unë i di mirë arsyet që kemi për botën, detyrimet.

Po jeta është kaq e shkurtër, e dashur

sa ne vetëm shkrihemi si dy copëza akulli mbi të,

si mbi një kaki të skuqur, nën të cilën pjeket fytyra

e vyshkjes.

Le të mbetën sa gjëra përgyjsmë, e dashur

se mungesa kasollen e saj prej prushi ka ngritur

nën lëkurën time,

e cila djersin shkujdesur imazhin tënd.

FËMIJËRIA NUK ËSHTË ME ATY

Një të kthyer kokën dhe fëmijëria ikën prej teje

si një puhizë erotike që lëvron buzëqeshje gjoksit të gushtit.

Ajo, fëmijëria, var akuarelet e saj mureve ajërore të kujtesës

duke na ftuar në hyrje-daljen e definitetit të fantazisë,

duke na e larguar veten nga vetja pa as më të voglën britmë,

duke na e ngjyrosur realitetin në një ylber të pakapshëm,

duke na i rritur këmbët sa këpucëzat kurr më t’mos na bien.

Kështu, edhe gjurmët të lëna muzgjeve e humbën fosforin.

Ndaj zërat e pasditeve na u ngurtësuan në pluhur të bardhë

që busulla të ketë një tjetër shigjetë që shoqëron drejtimet tona,

drejtimet tona drejt horizonteve të panjohura as nga zoti as nga djalli.

Ndoshta na duhet një frymëmarrje e thellë, miq,

një frymëmarrje gjaknxehtë si në çudirat e dinosurëve.

Dhe të imagjinojmë veten krahëhapur si një kryq pa lidhje me krishtin.

Ku në njërin krahë mbajmë çiltërsinë e fëmijërisë

dhe thesin e mëkateve të rritjes përpiqemi të ekuilibrojmë në krahun tjetër.

Le të bëhemi vetë peshorja e drejtësisë së vetvetes.

Eh, jo! Nuk është vonë të kthejmë kokën prapa nga fëmijëria,

ndonëse fëmijëria nuk është më aty.

Sepse hijet e trupave tanë u tjetërsuan anekseve të dashurisë, urrejtjes.

E sa më tepër që këto hije rritën,

aq më pak vertetësi shohim tek vetja!

ANTIGONA

Ajo nguli gishtërinjtë në javën e fundit të tokës

si shtatë kalemet e mbetura të Sofokliut.

Pastaj

la dorëshkrimin e rëndësisë së dheut mbi të vdekurin

dhe fshiu të gjithë kufijtë në hartën e dashurisë.

Antigona

për të qeshurën e shkyer të së vëllait

mbushi bulçinjtë me vdekje

dhe pa derte

me jetën e saj pështyu mbretin Kreon në fytyrë.

E kujt i duhet jeta

kur ajo vetë brenda njeriut është e pajetë!

ANA TJETËR E REBELIMIT

Mos të kthehemi tek britma e ëndërrës së mbrëmshme,

apo tek durimi i shkrirë në të bardhën e syve, njerëz.

Le t’i lëmë djegiet e brendëshme të avullojë të luhatura…

Ngadalsoi gjurmët drejt varrezave të ndjenjave, njeri.

Dua të vuaj me ty!

Por qelqen e qytetit të nëndheshëm dëshiroj ta thyej.

Brinjët e së sotmes s’duhet të mbeten skeleti i së nesërmes.

Fundi dhe fillimi i jetës s’duhet të cikin njëri – tjetrin.