Nga Prof.dr.Jakup Krasniqi-Prishtinë
.Të dyja figurat, Gjergj Kastrioti -
Skënderbeu dhe Adem Jashari, përveç shumë anëve historike të ndriçuara
tashmë, veçohen edhe për integritetin e veçantë me të cilin duhet të
udhëhiqen liderët dhe përfaqësuesit e zgjedhur të popullit
E kaluara jonë, së paku nga mesjeta e deri në ditët e sotme,
panteonit shqiptar të vlerave i ka dhënë personalitete të mëdha, të
cilat me integritetin e përkushtimin e tyre kanë dhënë shembuj të
shumtë që duhet t’i përkujtomë shpeshherë, me qëllimin më përmbajtjesor
dhe fisnik: për t’i edukuar gjeneratat e reja me thesarin e
trashëgimisë shpirtërore, historike e kulturore. Literatura
perëndimore, mendimtarë dhe filozofë të shumtë të shquar të kësaj bote,
kanë konstatuar se vetëm njerëzit me integritet, me përkushtim
konsekuent janë vizionarë dhe arrijnë të bëjnë hope të rëndësishme
shoqërore.
Në këtë shkrim do të ndalem te dy personalitete nga
më të rëndësishmet dhe të veçantët e historisë sonë kombëtare, siç
janë: Gjergj Kastrioti – Skënderbeu dhe Adem Jashari – Komandanti
Legjendar i UÇK-së. Këto dy personalitete, duke qenë se janë
personalitetet më të pakontestuara, i pari i periudhës së Rilindjes
Europiane dhe i dyti i periudhës më të re, të cilët në historinë e
shqiptarëve lanë gjurmë të thella për t’u kujtuar me pietet sa herë që e
do rasti.
Adem Jashari bëri kthesën më të madhe, duke i
çliruar në fund të shekullit XX më se 11.000 kilometra katrorë. Në fund
të shekullit XX mrekulli të tilla janë të rralla.
Këto
personalitete nuk kanë ngjashmëri as në kohë, as në hapësirë, përveç
ngjashmërisë së luftës për liri. Ndaj, sa i përket integritetit të
veprimit, janë shembujt më unikë në historinë tonë shumëshekullore.
Mst: Gjergj Kastrioti – Skënderbeu
Edhe
pse kanë kaluar pesë shekuj e gjysmë nga Epoka e Skënderbeut, veprimet
e guximshme dhe strategjia gjeniale e heroit tonë, nga cilado anë që
të shikohet, tregon qartë së kemi të bëjmë me një personalitet, i cili
edhe sot rrezaton besim, përkushtim, konsekuencë dhe integritet! Kjo
epokë dhe ky personalitet që e ndriçojnë rrugën tonë të integritetit
njerëzor e kombëtar, vlejnë sidomos për liderët që përfaqësojnë
qytetarët tanë, të majtë apo të djathtë, pozitë apo opozitë, sepse në
radhë të parë janë dhe mbrojnë interesat e atdheut.
Të gjithë
fjalorët e gjuhës (shqipe), deri te ai Oksfordit (enciklopedik, shqip
tashmë), nuk flasin për integritetin e individit apo të liderit, por
kryesisht për integritetin territorial, për tërësinë, për të tërën.
Përgjithësisht, nuk është lehtë të jepet një përkufizim më i plotë për
integritetin e liderit ose të udhëheqësit. Filozofi Lajn MecFoll (Lynne
McFall) e përkufizon mirë integritetin, kur thotë: “Një person me
integritet është i gatshëm të vuajë pasojat e bindjeve të tij, edhe kur
kjo është e vështirë, domethënë kur pasojat nuk janë të pëlqyeshme”.
Njeriu me integritet duhet ta ketë një vizion të menduar mirë, të
planifikuar mirë, duhet ta këtë besimin, guximin dhe vendosmërinë e
veprimit, duke i paraparë të gjitha shkallët e rrezikshmërisë. Njeriu
me integritet, vizionit të tij i shkon deri në fund, edhe me kushtin që
vizioni mund t’u mbetet brezave të ardhshëm për t’u finalizuar
tërësisht. Nëse kemi parasysh këtë tip të integritetit, atëherë
përzgjedhja e këtyre personaliteteve të mëdha të historisë sonë
kombëtare nuk është e rastësishme. Sigurisht që këta nuk janë të
vetmit, por janë më të veçantët.
E fillova më Skënderbeun, duke
e zgjedhur Gjergjin, për faktin se integriteti i tij është i veçantë,
më i veçanti nga gjithë udhëheqësit e kohës (së tij), që me luftë të
pakursyer i kundërshtuan pushtimet osmane në Evropë. Cila është e
veçanta e Gjergj Kastriotit? Skënderbeu më se 20 vjet ishte edukuar dhe
kishte luftuar në radhët e ushtrisë osmane. E njihte mirë organizimin e
saj (më mirë se kushdo tjetër në Evropën e kohës), e njihte fuqinë e
saj ushtarake, epërsinë e saj numerike, por këto fakte nuk qenë të
mjaftueshme për të pranuar robërinë e popullit që i përkiste, për të
pranuar robërinë si zgjidhje për atdheun e tij stërgjyshor.
Rrjedhimisht, Ai nuk mund të pranonte nderin dhe dinjitetin e
nëpërkëmbur, prandaj vendosi të luftonte për liri. Për ta arritur këtë
paraprakisht bëri planin e veprimit, të cilin e realizoi me konsekuencë
e përkushtim. Ajo që bëri Gjergji ynë kërkonte vizion, kërkonte guxim,
kërkonte besim, kërkonte qëndrim dhe veprim me integritet. Po të
kishte interesin personal, do të ngrihej lehtësisht në shkallët e
hierarkisë ushtarake të Perandorinë Osmane, siç edhe bënë shumë
bashkëkombës të tij, të cilët (duhet pranuar këtë) janë pjesë e
ndritshme e historisë së Perandorisë Osmane. Ajo ndritshmëri nuk i
shërbeu ndritshmërisht atdheut të tyre – Shqipërisë. Integriteti shpesh e
ka edhe shkallën tepër të lartë të rrezikshmërisë, por liderët
vizionarë kjo nuk i bën të heqin dorë nga integriteti i personalitetit
që rrezaton nëpër vite. Në mënyrë të veçantë, kur me vizionin, me
integritetin janë besimi, por dhe drejtësia. Njerëzit më integritet nuk
iu nënshtrohen asnjë forme të korrupsionit (për mua korrupsioni nuk
është vetëm financiar). Të tillët nuk tundohen para asnjë lakmie, veç
asaj të interesit kombëtar. Vetëm ata që nuk i tundon lakmia për
interesa meskine, nuk iu nënshtrohen asnjë forme të korrupsionit, ndaj
kanë mundësinë për ta ruajtur integritetin e personalitetit të tyre. Kam
bindjen e thellë dhe besimin e plotë se Skënderbeu ishte personalitet
me integritet të pacenueshëm gjatë gjithë jetës, që e shënoi Epokën e
Tij, Epokën Skenderbegiane.
Mst: Adem Jashari
Komandanti
Legjendar i UÇK-së, lindur e rritur, formuar e vepruar në rrethana
krejtësisht të tjera, është personalitet krejt ndryshe nga Skënderbeu.
Një antipod i çuditshëm, por që të përbashkët kanë: a) guximin për të
luftuar pushtuesit, fuqitë e të cilëve i njihnin mirë dhe b)
integritetin njerëzor për të hapur shtigje lirie për popullin e tyre.
Nëse Skënderbeu është udhëhequr nga shembulli i princërve feudalë të
Arbërisë, të Epirit e të Maqedonisë, Adem Jashari është udhëhequr nga
vizioni i Lëvizjes Kombëtare për Çlirim, e cila asnjëherë nuk i kishte
ndalur përpjekjet për çlirim. Edhe Adem Jashari sikurse Skënderbeu e
njihte fuqinë e armikut shekullor, por kishte vendosur ta vazhdonte
luftën për liri, aty ku e kishin lënë paraardhësit e tij pas Luftës së
Dytë Botërore.
Adem Jashari, si dhe Skënderbeu, është përgatitur
gjatë për luftën çlirimtare. Kjo përgatitje, sipas shumë dëshmive ka
filluar në majin e vitit 1981, kur Shaban Jashari me të bijtë, Hamzën
dhe Ademin, të varret e Tahir e Nebih Mehës, të vrarë nga pushteti i
huaj më 13 maj 1981, u betuan se do ta vazhdojnë luftën për liri deri në
fitore. Shqiptarët në vitet ’90, krahas vizionit të Lëvizjes Kombëtare
për Çlirim, që do të përfaqësohet më denjësisht nga Adem Jashari,
kishin edhe një vizion tjetër, por koha tregoi se vizioni që i hapi
shtigjet e lirisë e të pavarësisë, vizioni që Kosovën e bëri Republikë
të pavarur dhe sovrane, qe vizioni i luftës çlirimtare, vizioni i Adem
Legjendarit.
Në vitet e ’90-ta, armiku më të gjithë mekanizmat e
tij vrastarë siç ishin politika destruktive gjenodicale, policia që
nuk e fshihte dot mllefin famëkeq udbist, ushtria e stërarmatosur,
gjyqësia e dirigjuar dhe mediet e frymëzuara dhe të mbështetura nga
Akademia dhe Sinodi i Kishës Ortodokse Serbe në unison përhapnin
pasiguri, frikë e tmerr në tërë hapësirën shqiptare të ish-RSFJ-së (nga
1992 RFJ, njëfarë Serbosllavie). Edhe pjesa më e madhe e alternativës
demokratike shqiptare i ndihmonte në përhapjen e frikës e tmerrit në
Kosovë. Në një atmosferë të tillë, dalja me formacion të armatosur
ishte më shumë se vizion, më shumë se guxim, më shumë së vendosmëri.
Ishte besim i patundur në fitore.
Besim të tillë largpamës mund
të kenë vetëm liderët me integritet që kanë guximin t’i paraprijnë
rrezikut, por duke mos e humbur për asnjë moment besimin në fitoren e
popullit të vet. Ky është integriteti që i duhet çdo lideri, i cili
denjon të jetë përfaqësues i popullit. Stephen L. Carter (në librin e
tij “Integriteti”) thotë se: “...nuk ka integritet pa rrezik humbjeje”,
ndërsa Macfoll: “Atje ku nuk ka mundësi që integriteti të humbasë, ai
nuk mund të ekzistojë”.
Bashkëluftëtarët që vazhduan luftën,
edhe pas rënies së Komandantit Legjendar dhe familjes së tij, treguan
integritet e vendosmëri, sepse patën besim, qenë vetvetja dhe qenë
konsekuentë në fitore. Për fat të keq, ky integritet nuk do të vazhdojë
gjatë, sidomos, pas Luftës Çlirimtare. E them me bindje këtë, sepse
njerëzit me integritet nuk pranojnë asnjë formë të korrupsionit, as
politik, as moral, financiar apo çfarëdo qoftë. Shumë bashkëluftëtarë të
Adem Jasharit pas Luftës Çlirimtare nuk u bënë ballë tundimeve
korruptive. Ata që u tundën para lakmisë, e cila shpie pashmangshëm në
humnerën e korrupsionit, e humbën integritetin e dëshmuar në kohë lufte.
Këtë e bëjnë ndonjëherë edhe duke përvetësuar, personalizuar e
privatizuar gjithçka, madje dhe luftën çlirimtare. Natyrisht, qëndrimi
vertikalisht, ka çmim, të cilin s’mund ta “paguajnë” të gjithë
luftëtarët. Këto fenomene të shëmtuara, në kohën tonë, e veçmas në
shoqëritë në transicion, kanë marrë përmasa shqetësuese.
Është
tejet vështirë që të gjithë përfaqësuesit e popullit, të paktën ata që
numërohen në gishtërinjtë e dy apo të një dore të jenë në integritetin e
personaliteteve që mora në shqyrtim, por, përfaqësuesit e popullit e
kanë për obligim të marrin të paktën diçka nga integriteti i tyre.
Gazeta “The New York Times” e 29 shtatorit 1972, në kryeartikullin
“Ndershmëria në Washington”, shkruante: “Virtyti më i mirë në politikë
është integriteti”. Të dyja figurat, Gjergj Kastrioti Skënderbeu dhe
Adem Jashari, përveç shumë anëve historike të ndriçuara tashmë, veçohen
edhe për integritetin e veçantë me të cilin duhet të udhëhiqen liderët
dhe përfaqësuesit e zgjedhur të popullit. Sigurisht se nuk do t’i
veçonim këto personalitete sikur në kohën e tyre të punonin (po qe se
shprehemi me terminologjinë e sotme) ad hoc, me telekomandë, me
kalkulator në xhep apo me moral të dyfishtë, dukuri këto të përhapura
gjithandej. E sotmja, koha jonë, kërkon vlera të tjera integriteti,
përgjegjësie, përkushtimi e konsekuence për liderët përfaqësues. Kërkon
personalitet me integritet që i përgjigjet dhe shënjon kohën, sikur
Epoka e Skënderbeut dhe Epoka e Adem Jasharit. //kohanet