Ismail Kadare është Kafka i këtij brezi”

Ismail Kadare është Kafka i këtij brezi”, shkruante dje “The Indipendent”, duke e vlerësuar letërsinë e tij si komedi të zezë, të padepërtueshme dhe të thjeshtë më tej deri në pikën më të errët. Gazeta prestigjiozja risillte në vëmendje sërish, temën e shumëdebatuar të Kadaresë para 1990-ës, pa harruar t’i japë notë maksimale letërsisë së tij. Çështja e zgjatur në lidhje me qëndrimin e tij politik në Shqipëri gjatë viteve të Enver Hoxhës, disident apo i lumtur me regjimin, është gjithnjë interesante. Kadare është më shumë i shqetësuar për natyrën e tregimit dhe rrjedhshmërinë e gjuhës sesa për politikën. Puna e tij ka lëvizur në kohë, që nga Egjipti i lashtë e deri në vitet post-Hoxha, por romani i ri i tij e kthen atë në temë, edhe pse nuk është fiks koha e librit të tij të parë “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, që mori jetë në vitin 1960 dhe ‘shqetësohej’ për riatdhesimin e trupave italiane të vdekur në tokat shqiptare. Ngjarjet në “Rënien e qytetit të gurtë” (titulli shqip: ‘Darka e gabuar’) ndodhin në kohën e luftës, pas rrethimit italian. Fqinjët italianë i kishin kërkuar Shqipërisë që së bashku me Abisininë të bëhej pjesë e perandorisë së Musolinit, dhe bashkë me trupat gjermane (invazorë? pushtues? çlirimtarë?) të shtyheshin në jug të Ballkanit për të mbushur vakuumin. Ndërsa tanket mbërrijnë në Gjirokastër, vendlindja e Kadaresë, populli dëgjon thashetheme se i diplomuari në Gjermani, Dr. Gurametoja i madh, po argëton mikun e tij të viteve studentore, kolonelin von Schwabe që drejton kolonën Wehrmacht. Besnikëritë pësojnë baticë-zbaticë. Ka një darkë. Muzika që luhet në gramafon, “Vdekja Schubert dhe Maiden”, e shpon tejpërtej qytetin që prej shtëpisë së Dr.Gurametos. Pengjet janë liruar pjesë-pjesë, por komandanti gjerman nuk do të diskutojë për të burgosurin e vetëm hebre. Rreth mëngjesit, në mënyrë misterioze, koloneli dhe njerëzit e tij janë larguar. A është arritur një marrëveshje? Cilado të jetë arsyeja, fati i Shqipërisë ka marrë një kthesë, duke e çuar atë larg Rilindjes e Iluminizmit të Evropës Perëndimore, e madje duke e shtyrë më shumë anës “aziatike” dhe drejt kampit të bolshevizmit sovjetik bashkuar edhe ideve maoiste. Për momentin, interesat monarkiste, nacionaliste dhe komuniste janë goditur nga një vakuum më shumë ontologjik sesa politik. E pikërisht këtu, Kadareja duket qartë “Kafkian”. Veprimet duket se kanë mungesë të dukshme qëllimi... Identiteti është i rrëshqitshëm dhe i rastit. Thashethemet kanë më shumë qëndrueshmëri se sa faktet. Janë të mprehta, të lehta dhe thellësisht shqetësuese. Kjo të çon drejt një arsyetimi politik; kjo ideologji nuk është as fisnore, as e lidhur domosdoshmërisht me interesin vetjak apo altruizmin. Përkthimet e mëhershme në anglisht të Kadaresë janë bërë nga tekstet franceze. Ndërsa ky version i John Hodgson është përkthyer nga origjinali në shqip. Kjo është një histori mrekullisht misterioze, e treguar mjeshtërisht.

Harta Arkeologjike e Kosovës

Projekti të cilin Instituti Arkeologjik i Kosovës e ka nisur gjashtë vjet më parë, tek tani ka dhënë sinjalin e parë të konktretizimit. Ky institucion ia ka dorëzuar Ministrisë së Kulturës draftin e vëllimit të dytë të Hartës Arkeologjike të Kosovës. Megjithatë, përurimi i këtij vëllimi do të bëhet tek vitin e ardhshëm. Pjesa e parë e Hartës Arkeologjike të Kosovës është botuar në vitin 2006 dhe është financuar nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Shqipërisë dhe nga ajo e Kosovës. Projekti është realizuar nga arkeologë të Kosovës dhe të Shqipërisë. Luan Përzhita, Kemajl Luci, Gëzim Hoxha, Adem Bunguri, Fatmir Peja dhe Tomor Kastrati janë pjesë e ekipit që ka realizuar vëllimin e parë.Financimi i projektit për vëllimin e dytë ishte bartur tek MKRS-ja e cila bashkë me IAK-un nuk e japin koston e përgjithshme të këtij projekti. MKRS-ja sivjet ka ndarë pesë mijë euro për vëllimin e dytë, për të cilin ende nuk ka afat të saktë se kur do ta prezantojë në publik.

“Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit për vëllimin e dytë të Hartës Arkeologjike të Kosovës ka ndarë pesë mijë euro. Tashmë drafti final i kësaj harte është përfunduar dhe presim që në fillim të vitit të ardhshëm të prezantohet dhe të promovohet”, ka thënë Shkëlzen Dragaj, këshilltar i ministrit të Kulturës, Memli Krasniqi.

Enver Rexhaj, udhëheqës i Institutit Arkeologjik të Kosovës, ka thënë se ky projekt afatagjatë është finalizuar sivjet.

“Harta Arkeologjike e Kosovës si projekt afatgjatë ka përfunduar sivjet. Ne e kemi dorëzuar draftin e botimit në Ministri të Kulturës dhe ajo e merr përgjegjësinë për botimin”, ka thënë Rexhaj, derisa ka shpjeguar se për hartimin e saj përveç arkeologëve të institucionit të tij, janë përfshirë edhe ata të Muzeut të Kosovës, të Institutit të Tiranës për Mbrojtje të Monumenteve dhe Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve dhe Muzeu Rajonal i Prishtinës.

Sipas Rexhajt, zvarritja e këtij projekti nuk është bërë për shkak të mjeteve financiare.

“Nuk ka qenë puna te mjetet financiare, por i ndërrimeve që janë bërë në strukturat udhëheqëse. Po ashtu është dashur kohë që të plotësohen me burime historike të dhënat për lokalitetet e secilës komunë”, ka thënë ai. Por Rexha nuk ka qenë në gjendje të japë shifrën e përgjithshme të mjeteve që janë shpenzuar për vëllimin e dytë të Hartës Arkeologjike.

“Nuk mund të jap shumën e përgjithshme, sepse është një projekt që ka ecur çdo vit. Në mandatin tim këto dy vjetët e fundit janë ndarë 10 mijë euro vitin e kaluar dhe sivjet 5 mijë euro”, ka thënë Rexhaj.

Ai ka shpjeguar se çka përfshin vëllimi i cili përthekohet në mbi 300 faqe.

“Në aspektin gjeografik ky vëllim jep informata për Istogun, Skënderajn, Drenasin, Vushtrrinë, Obiliqin, Fushë-Kosovën, Lipjanin dhe Shtimen”, ka shpjeguar ai. Rexhaj ka thënë se data e përurimit të hartës varet nga MKRS-ja. “Ministria e boton dhe e përcakton datën. Pas botimit ky vëllim do të shpërndahet nëpër institucione dhe komuna, sipas nevojës”, ka thënë ai.

Kemajl Luci, arkeolog në Muzeun e Kosovës, i cili ka qenë i përfshirë në hartimin e vëllimit të dytë të Hartës Arkeologjike, ka thënë se ka pasur nevojë për një botim të tillë.

“Shpresoj që do të vazhdojnë edhe vëllimet e tjera që të kompletohet Harta Arkeologjike e Kosovës, meqë ka pasur nevojë shumë të madhe”, ka thënë Luci.

Ndryshe vëllimi i parë i Hartës Arkeologjike të Kosovës përfshin të dhënat arkeologjike për rreth 500 fshatra, ku janë evidencuar 267 qendra arkeologjike. Vepra që është një volum rreth 500 faqesh është përgatitur nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës dhe nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Shqipërisë, në bazë të marrëveshjes së bashkëpunimit të nënshkruar në mes të këtyre dy institucioneve që në vitin 2000, ndërsa është realizuar nga Instituti i Arkeologjisë në Tiranë dhe nga Muzeu i Kosovës. Më vonë këtij bashkëpunimi i është shtuar edhe Instituti Arkeologjik i Kosovës, i themeluar në vitin 2004.

“Harta Arkeologjike e Kosovës I” përfshin të gjitha periudhat që janë vërejtur në terren, prej parahistorisë e deri në mesjetën e vonshme, duke përfshirë periudhat si: parahistoria, periudha antike e hershme, antikiteti i vonë, Bizanti i hershëm, mesjeta e më tutje.

Për realizimin e këtij projekti kanë qenë të angazhuara edhe institucionet e tjera nga Kosova, si Instituti Arkeologjik i Kosovës, Instituti i Monumenteve i Gjakovës, ai i Prizrenit, si dhe Instituti i Prishtinës.

Ndryshimi i historisë: Në kohën e Perandorisë Osmani, nuk kishte as dhunë e as vrasje!?

Dy vjet pas vizitës së Kryeministrit të Turqisë në Kosovë, Recep Tayyip Erdogan, janë ndryshuar librat e ciklit parauniversitar në raport me kohën e Perandorisë Osmane. Në versionin ri të historisë Perandoria Osmane është një pushtues, por jo një sundues i egër.
Kryeministri turk Recep Tayyip Erdogan dhe ai kosovar Hashim Thaçi e falën së bashku një namaz xhumaje në nëntor të vitit 2010. Shefi i qeverisë turke po e vizitonte për herë të parë Kosovën dhe kur pa objektet fetare në Prizren foli për relacionet Kosovë-Turqi.

“Këto xhami simbolizojnë vëllazërinë mes Kosovës dhe Turqisë”, tha Erdogan.

Kosova ka lidhur deri më tash 13 marrëveshje me Turqinë që kanë të bëjnë me mjedis, shkencë, ekonomi e ndihmë ushtarake nga shteti euro-aziatik. Por, Turqia ka kërkuar bashkëpunim edhe në fushën e arsimit: autoritetet turke kërkojnë pastrimin e librave të historisë.

Gjashtë muaj pas vizitës së Kryeministrit Erdogan në Kosovë, më 5 prill 2011, ministri i Arsimit, Ramë Buja, krijoi komisionin pesë anëtarësh që do të merrej me këtë punë. Por, zyrtarët turk nuk reshtën së kërkuari ndryshimet e historisë sa herë që vizitonin Kosovën. Kjo ka ndodhur edhe gjatë vizitës në Kosovë të ministrit të Punëve të Jashtme, Ahmet Davutoglu, dhe atij të arsimit, Omer Dinçer.

“Turqisë nuk i pëlqen që kosovarët të mësojnë historinë e interpretuar nga Josip Broz Tito apo Enver Hoxha”, kishte thënë Ahmet Davutoglu, ministër i Punëve të Jashtme të Turqisë, gjatë vizitës më 26 gusht 2011.

Ndërkohë edhe Dinçer vitin e kaluar, kur takoi ministrin e Arsimit, Ramë Buja, kërkoi që të largohen paragrafët nga librat e historisë së Kosovës, të cilat përmbajnë fyerje për Turqinë dhe personalitetet historike të këtij vendi.

Tash, pasi që ndryshimet janë bërë, zyrtarët shtetërorë turq vlerësojnë se me këtë veprim do të fuqizojnë marrëdhëniet e shkëlqyeshme ndërshtetërore. Ambasadorja e Turqisë në Kosovë, Songul Ozan, i tha “Gazetës Jeta në Kosovë” se ndryshimet në librat e historisë do t’i kontribuojnë marrëdhënieve Kosovë-Turqi të cilat, sipas saj, janë të shkëlqyeshme. Ajo kujton se ngjashëm kanë vepruar edhe shtete tjera “të cilat kanë jetuar në të kaluarën një histori të përbashkët”.

Komisioni i ngritur nga ministri Buja dorëzoi para më shumë se gjashtë muajsh rekomandimet se në cilat pjesë duhet të korrigjohen librat e historisë. Nga korrigjimet e librave të historisë nga klasa e 5-të deri në të 13-të, del se Perandoria Osmane përgjatë shekujve të pushtimit të viseve të banuara me shqiptarë, nuk ka vrarë, ushtruar dhunë apo se ishte e ashpër. Në vend të këtyre shprehjeve, sipas korrigjimeve, sulltanët me ushtrinë e administratën e tyre, sunduan, burgosën dhe ushtruan ndërhyrje ushtarake.

Këto janë vetëm disa nga ndryshimet që nga viti i ri shkollor 2013-2014, që do të vendosen në librat e historisë së klasave fillore e të mesme.

Sipas një gazete,ajo ka gjetur gjithashtu disa prej ndryshimeve konkrete që kanë pësuar librat e historisë nga klasa e pestë deri në klasën e trembëdhjetë. Shembujt e paraqitur në këtë rast u takojnë librave të historisë së klasës së pestë, gjashtë dhe tetë.

Në librin aktual të historisë së klasës së pestë, në faqen 62, fjalët “dhunë” dhe “vrasje” në raport me Perandorinë Osmane - janë fshirë. Në vend të tyre janë vendosur “pushtim” dhe “burgosje”. Në faqen 48 të librit aktual, në lidhje me marrjen e pronave dhe pasurisë së shqiptarëve, janë fshirë fjalët “...hakmarrje” dhe “...vrasje”. Në vend të tyre është vendosur fjalia “...marrja e pronave, vendosja e taksave si dhe depërtimi i një pjese të popullatës vendase...”!

Fjalia “...osmanët vranë shumë shqiptarë...” është fshirë tërësisht kurse në faqen 69 të librit aktual, fjala “..ashpërsi” është shndërruar në “...ndërhyrje ushtarake”.

Ndryshimet e tjera janë bërë në faqen 83 të librit të historisë së klasës së 6-të, ku fjalia “...sundimi i egër osman...”, është shndërruar në “...pushtimi osman”.

Vijë i është rënë edhe pjesëve të librit të historisë së klasës së 8-të si në faqen 68, ku fjalia “...merreshin masa të rrepta ndaj atyre që nuk ishin të fesë islame...”, tash ka tjetër kuptim.

“..Në praktikë të gjithë shtetasit në viset e tyre të pushtuara nga Perandoria Osmane, në jetën e përditshme ishin të barabartë para ligjit. Natyrisht ndonjëherë shfaqeshin keqpërdorimet e nënpunësve lokal osmanë në kuadrin e reformave të tanzimatit”.

Ndryshimeve nuk u kanë shpëtuar as librat e kulturës muzikore.

“Sa i përket muzikës, pala turke mund të ketë pasur vërejtje si për himnizim të figurës së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut”, ka thënë kryesuesi i komisionit. Ai thotë se nuk i kujtohet në detaje çfarë ndryshimesh janë bërë në këtë rast.

Emri zyrtar i plotë i Komisionit është “Komisioni për Rishikimin e Prezantimit të Historisë, Gjeografisë dhe Kulturës Osmane e Turke”. Kjo gazetë ka siguruar një raport të punës së këtij Komisioni kryetar i tij ishte prof.dr. Shkelzen Raça (historian), me anëtarë prof.dr. Ruzhdi Pllana (gjeograf), prof.dr Hysen Matoshi (kulturë osmane dhe turke-gjuhë e letërsi), Mr.sc. Astrit Mustafa (kulturë osmane e turke-muzikë) dhe sekretar i komisionit, Mr.sc. Avni Rexha.

Ministri Buja, kur kishte emëruar anëtarët e komisionit më 5 prill të vitit të kaluar, nuk kishte pranuar të bënte publikë emrat e tyre.

Komisioni dorëzoi në MASHT para më shumë se gjashtë muajsh një raport me rekomandimet për ndryshimin e historisë. Por, anëtarët e komisionit nuk ishin të panjohur për Ambasadoren e Turqisë në Kosovë, Songul Ozan. Ajo i ka takuar anëtarët e komisionit gjatë punës së tyre.

Historiani Shkelzen Raça ka konfirmuar takim me ambasadoren e Turqisë në Kosovë. Ndërsa, anëtarët e Komisionit kanë pasur vizitë edhe në Turqi. Ata kanë qenë në Ankara, në Institutin që merret me hartimin e teksteve shkollore dhe kurrikulave.

“Kemi marrë vërejtjet që eventualisht konsiderohen si lëshime nga ana e autorëve tanë. I kemi biseduar të dy palët brenda dy a tre ditëve sa kemi qëndruar”, thotë profesor Raça.

Historiani Shkelzen Raça thotë se komisioni ka bërë punë të mirë, asnjanëse dhe profesionale, në përputhje me metodologjinë dhe sajimin e teksteve shkollore për shkollat fillore e të mesme.

“Synimi ka qenë të heqim aty-këtu gjuhë të urrejtjes, të një fjalori pak a shumë agresiv, ka thënë ai.

Komisioni ka mbajtur shtatë apo tetë takime, ka konfirmuar sekretari i kësaj trupe, Avni Rexha.

Në raportin prej tre faqesh tregohet puna e bërë nga anëtarët e komisionit.

“Kujtojmë se në tekstet shkollore duhet zënë më tepër vend aspektet afruese ndërmjet Turqisë dhe Kosovës duke theksuar edhe aspektet pozitive nga marrëdhëniet shqiptaro-turke në të kaluarën”, shkruan në një konkluzion të raportit të siguruar nga kjo gazetë. Më tej thuhet se “prioritet mbi prioritetet në këto tekste ekzistuese si dhe në ato në të ardhmen, duhet të jetë gjuha e afrimit, bashkëpunimit dhe referimi i vlerave të tolerancës”.

Rekomandimet e komisionit i ka pranuar MASHT-i.

“Pikërisht, këto do të futen në tekstet e vitit të ardhshëm”, ka thënë Ramush Lekaj, udhëheqës i Divizionit të Plan-programeve në MASHT. “Rishikimet do të jenë të përfshira në libra nga viti i ardhshëm”.

Ai thotë se nuk mund të dihet se sa mund t’i kushtojë MASHT-it ribotimi i librave të rinj pasi që nuk dihet se sa libra do të shtypen vitin e ardhshëm.

Asnjëri nga anëtarët e komisionit nuk është autor i ndonjërit prej librave shkollor të Historisë. Libri aktual i historisë i klasë së 5-të dhe 8-të, për autorë ka historianët Frashër Demaj e Fehmi Rexhepi, të cilët thonë se askush nuk i ka konsultuar për të bërë “korrigjimet”.

Në deklarim të përbashkët, pasi tregojnë se nuk kanë ide se kush mund të ketë qenë në komision, thonë se nuk kanë pranuar asgjë zyrtare nga Ministria e Arsimit.

“Është obligim institucional, pavarësisht preferencave të ndryshme, qysh në nisje të kësaj pune, që pjesë e këtij komisioni të jetë edhe ndonjë nga autorët e teksteve shkollore të historisë”, thonë Demaj e Rexhepi.

Kështu nuk mendon profesori Shkelzen Raça, kryetar i komisionit.

“Nuk e kemi pasur për obligim t’i konsultojmë autorët e teksteve”, thotë ai.

Me këtë konstatim të profesor Raçës, nuk pajtohet historiani, profesor Isa Bicaj, i cili është edhe autor i librit aktual të historisë së klasës së shtatë.

“Më duket pak e palogjikshme që vërejtjet janë bërë pa konsultim me autorët e teksteve”, thotë Bicaj i cili është kundër rekomandimeve për ndryshimin e librave të historisë të cilat i ka bërë komisioni.

“Ma këput dorën, e termin ‘ardhje’ për osmanët nuk e përdor. Ata kanë qenë pushtues”, thotë Isa Bicaj, profesori i historisë.

Kosova do ta ketë në prioritet kulturën

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Memli Krasniqi sot në Berlin, në sesionin e 11-të të European Cultural Parliament ka mbajtur një fjalim me temën ‘Roli i kulturës në Kosovë në integrimet evropiane’. Në këtë takim kanë marrë pjesë personalitete të shumta nga fusha e kulturës dhe politikës në Evropë.

Në fjalimin e tij ai tha se rrugëtimi i Kosovës në perspektivën evropiane padyshim se ngërthen në vete edhe kulturën, të cilës, ministri Krasniqi, tha se në dy vitet fundit shteti i ka dhënë një vëmendje të veçantë. Kjo sidomos, ka thënë ministri, në aspektin e promovimit të vlerave kulturore dhe diversitetit.

“Në dy vitet e fundit, për herë të parë, kultura është bërë një nga prioritetet në vend, dhe është trajtuar jo më si komoditet ose luks, por si nevojë. Si rezultat i kësaj, edhe në kohën e krizës ekonomike globale, ne kemi arritur që të rrisim buxhetin për Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, madje duke e dyfishuar. Kjo pastaj ka ndikuar në rritjen e buxhetit për institucionet e kulturës për projektet e asaj që e quajmë kulturë e pavarur por padyshim edhe në investime në infrastrukturën kulturore”, ka thënë ministri. Ai përmendi po ashtu se ka pasur një rritje vërtetë të prekshme edhe në trashëgiminë kulturore, e po ashtu është dhënë fokus i veçantë infrastrukturës ligjore duke e harmonizuar atë me praktikat më të mira në BE, por edhe duke pasur gjithnjë parasysh gjendjen në terren. Në këtë kontekst ai ka përmendur se tashmë statusi legal dhe financiar i artistëve është rregulluar, duke siguruar një autonomi më të madhe tek ta.

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Memli Krasniqi sot në Berlin, në sesionin e 11-të të European Cultural Parliament ka mbajtur një fjalim me temën ‘Roli i kulturës në Kosovë në integrimet evropiane’. Në këtë takim kanë marrë pjesë personalitete të shumta nga fusha e kulturës dhe politikës në Evropë.

Në fjalimin e tij ai tha se rrugëtimi i Kosovës në perspektivën evropiane padyshim se ngërthen në vete edhe kulturën, të cilës, ministri Krasniqi, tha se në dy vitet fundit shteti i ka dhënë një vëmendje të veçantë. Kjo sidomos, ka thënë ministri, në aspektin e promovimit të vlerave kulturore dhe diversitetit.

“Në dy vitet e fundit, për herë të parë, kultura është bërë një nga prioritetet në vend, dhe është trajtuar jo më si komoditet ose luks, por si nevojë. Si rezultat i kësaj, edhe në kohën e krizës ekonomike globale, ne kemi arritur që të rrisim buxhetin për Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, madje duke e dyfishuar. Kjo pastaj ka ndikuar në rritjen e buxhetit për institucionet e kulturës për projektet e asaj që e quajmë kulturë e pavarur por padyshim edhe në investime në infrastrukturën kulturore”, ka thënë ministri. Ai përmendi po ashtu se ka pasur një rritje vërtetë të prekshme edhe në trashëgiminë kulturore, e po ashtu është dhënë fokus i veçantë infrastrukturës ligjore duke e harmonizuar atë me praktikat më të mira në BE, por edhe duke pasur gjithnjë parasysh gjendjen në terren. Në këtë kontekst ai ka përmendur se tashmë statusi legal dhe financiar i artistëve është rregulluar, duke siguruar një autonomi më të madhe tek ta.

“Një progres i madh është vërejtur sidomos tek e drejta e autorit, flas gjithnjë nga Raporti i Progresit për Kosovën për këtë vit”, tha ministri. Ajo çka ministri Krasniqi ka vlerësuar si shumë të rëndësishme dhe mjaftë jetike për vendin, e që ende nuk po ndodh, është futja e Kosovës në programet kulturore të Bashkimit Evropian. Ai përmendi që fatkeqësisht asnjë artist nga Kosova nuk përfiton nga këto programe mjaftë të vlefshme, dhe kjo tha ministri, ka ndodhur për shkak të arsyeve politike dhe mungesës së konsensusit të BE-së rreth statusit të Kosovës. Ministri shfaqi shpresën se dialogu për Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit do të udhëheqë Kosovën drejt futjes në të gjitha programet e Bashkimit Evropian. Ai shtoi se Kosova do ta ketë në prioritet kulturën, duke punuar edhe më shumë për një hapësirë sa më të madhe dhe më të lirë për artistët, të cilët tha ai, janë të gatshëm të japin shumë për kulturën e gjithëmbarshme në Evropë.

Sa i përket bashkëpunimit në fushën e kulturës, me vende të ndryshme nga bota, ministri ka përmendur se tashmë disa marrëveshje kulturore janë nënshkruar, siç janë: me Gjermaninë, Letoninë dhe Maltën. Po ashtu ai tha se Ministria drejtpërsëdrejti por edhe institucionet e kulturës, siç janë Teatri, Filarmonia, Baleti dhe institucione të tjera kanë bashkëpunim të thellë më institucionet kulturore nga vendet e Ballkanit, Maqedonia, Shqipëria, Bosnja etj. Kultura, tha Ministri Memli Krasniqi, ka qenë një aspekt i mirë që Kosova ka përdorur si lobim dhe njohje me pesë vendet e Bashkimit Evropian që ende nuk e kanë njohur Kosovën. Ka pasur shumë artistë nga Kosova, tha ai, që kanë përformuar në ngjarje të ndryshme në këto pesë vende, dhe prezantimi ka qenë si artistë nga Kosova.

Duke u ndalur tek jeta kulturore, Ministri Krasniqi tha se Prishtina është një qendër e rëndësishme për filmin dhe muzikën në Ballkan pasi ka disa festivale ndërkombëtare mjaft prestigjioze, e të cilat kanë sjellë në Prishtinë artistë nga e mbarë bota. Kjo ka bërë, tha ai që kontaktet mes artistëve tanë dhe atyre nga bota të thellohen, për të parë edhe forma konkrete të bashkëpunimit.

Një tjetër aspekt ku është ndalur ministri Krasniqi ka qenë edhe prezantimi i kulturës në botë, në ngjarjet e mëdha kulturore. Ai përmendi me theks të veçantë se Kosova për herë të parë këtë vit është prezantuar në ngjarjet më të rëndësishme të kulturës në botë siç ka qenë Festivali i Filmit në Berlinale të Gjermanisë, ai në Kanë të Francës, Bienalja e Venedikut në Itali, Montreux Jazz Festival të Zvicrës, si dhe evenimente të tjera të rëndësishme. Këto prezantime kanë ndihmuar shumë artistë tanë, tha ministri Krasniqi, teksa ka shtuar se ndjehet mjaft i kënaqur që format e bashkëpunimit tashmë kanë nisur. Këtu përmendi faktin se faza parapërzgjedhëse për filmat nga Ballkani që do të hyjnë në garë në Berlinale, është mbajtur në Prishtinë.

Pas fjalimit të tij, ministri Krasniqi ka zhvilluar edhe një takim me drejtuesit e ECP-së, zotin Par Stenback, kryetar i senatit të ECP-së dhe Karl –Eric Norman, sekretar. Ministri Krasniqi ka falënderuar drejtuesit e ECP-së për bashkëpunimin e ofruar, duke shfaqur kështu vullnetin që ky bashkëpunim të rritet. Ai tha se Kosova do të ishte mjaft e nderuar nëse në të ardhmen njëri nga sesionet e European Cultural Parliament mbahet në Prishtinë. Një gjë e tillë u mirëprit nga drejtuesit e ECP-së, të cilët premtuan se do të kenë kontakte të vazhdueshëm me MKRS-në dhe institucione të tjera të kulturës në Kosovë, në funksion të rritjes së bashkëpunimit.

European Cultural Parliamnet është një forum i personaliteteve të ndryshme të kulturës nga Evropa, që synon të rrisë bashkëpunimin kulturor në Evropë.

“Një progres i madh është vërejtur sidomos tek e drejta e autorit, flas gjithnjë nga Raporti i Progresit për Kosovën për këtë vit”, tha ministri. Ajo çka ministri Krasniqi ka vlerësuar si shumë të rëndësishme dhe mjaftë jetike për vendin, e që ende nuk po ndodh, është futja e Kosovës në programet kulturore të Bashkimit Evropian. Ai përmendi që fatkeqësisht asnjë artist nga Kosova nuk përfiton nga këto programe mjaftë të vlefshme, dhe kjo tha ministri, ka ndodhur për shkak të arsyeve politike dhe mungesës së konsensusit të BE-së rreth statusit të Kosovës. Ministri shfaqi shpresën se dialogu për Marrëveshjen e Stabilizim Asocimit do të udhëheqë Kosovën drejt futjes në të gjitha programet e Bashkimit Evropian. Ai shtoi se Kosova do ta ketë në prioritet kulturën, duke punuar edhe më shumë për një hapësirë sa më të madhe dhe më të lirë për artistët, të cilët tha ai, janë të gatshëm të japin shumë për kulturën e gjithëmbarshme në Evropë.

Sa i përket bashkëpunimit në fushën e kulturës, me vende të ndryshme nga bota, ministri ka përmendur se tashmë disa marrëveshje kulturore janë nënshkruar, siç janë: me Gjermaninë, Letoninë dhe Maltën. Po ashtu ai tha se Ministria drejtpërsëdrejti por edhe institucionet e kulturës, siç janë Teatri, Filarmonia, Baleti dhe institucione të tjera kanë bashkëpunim të thellë më institucionet kulturore nga vendet e Ballkanit, Maqedonia, Shqipëria, Bosnja etj. Kultura, tha Ministri Memli Krasniqi, ka qenë një aspekt i mirë që Kosova ka përdorur si lobim dhe njohje me pesë vendet e Bashkimit Evropian që ende nuk e kanë njohur Kosovën. Ka pasur shumë artistë nga Kosova, tha ai, që kanë përformuar në ngjarje të ndryshme në këto pesë vende, dhe prezantimi ka qenë si artistë nga Kosova.

Duke u ndalur tek jeta kulturore, Ministri Krasniqi tha se Prishtina është një qendër e rëndësishme për filmin dhe muzikën në Ballkan pasi ka disa festivale ndërkombëtare mjaft prestigjioze, e të cilat kanë sjellë në Prishtinë artistë nga e mbarë bota. Kjo ka bërë, tha ai që kontaktet mes artistëve tanë dhe atyre nga bota të thellohen, për të parë edhe forma konkrete të bashkëpunimit.

Një tjetër aspekt ku është ndalur ministri Krasniqi ka qenë edhe prezantimi i kulturës në botë, në ngjarjet e mëdha kulturore. Ai përmendi me theks të veçantë se Kosova për herë të parë këtë vit është prezantuar në ngjarjet më të rëndësishme të kulturës në botë siç ka qenë Festivali i Filmit në Berlinale të Gjermanisë, ai në Kanë të Francës, Bienalja e Venedikut në Itali, Montreux Jazz Festival të Zvicrës, si dhe evenimente të tjera të rëndësishme. Këto prezantime kanë ndihmuar shumë artistë tanë, tha ministri Krasniqi, teksa ka shtuar se ndjehet mjaft i kënaqur që format e bashkëpunimit tashmë kanë nisur. Këtu përmendi faktin se faza parapërzgjedhëse për filmat nga Ballkani që do të hyjnë në garë në Berlinale, është mbajtur në Prishtinë.

Pas fjalimit të tij, ministri Krasniqi ka zhvilluar edhe një takim me drejtuesit e ECP-së, zotin Par Stenback, kryetar i senatit të ECP-së dhe Karl –Eric Norman, sekretar. Ministri Krasniqi ka falënderuar drejtuesit e ECP-së për bashkëpunimin e ofruar, duke shfaqur kështu vullnetin që ky bashkëpunim të rritet. Ai tha se Kosova do të ishte mjaft e nderuar nëse në të ardhmen njëri nga sesionet e European Cultural Parliament mbahet në Prishtinë. Një gjë e tillë u mirëprit nga drejtuesit e ECP-së, të cilët premtuan se do të kenë kontakte të vazhdueshëm me MKRS-në dhe institucione të tjera të kulturës në Kosovë, në funksion të rritjes së bashkëpunimit.

European Cultural Parliamnet është një forum i personaliteteve të ndryshme të kulturës nga Evropa, që synon të rrisë bashkëpunimin kulturor në Evropë.

Sali Berisha “Është në etikën profesionale të medieve që të thonë të vërtetën”

Kryeministri i Shqipërisë, Prof.dr.Sali Berisha sulmoi në një konferencë ambasadorët e SHBA dhe BE, të cilët e kritikuan atë për retorikën nacionaliste. Por sulmoi ashpër edhe ambasadoren gjermane, që pati thënë se statusi nuk merrej edhe nëse miratoheshin tre ligjet.

Berisha, në një konferencë për shtyp, deklaroi se nuk ka asgjë të keqe me qëndrimet e tij nacionaliste. Ai madje shtoi se këto qëndrime janë ripërsëritje.

Ai theksoi se nuk do ndalet në dhënien e shtetësisë për çdo shqiptar, madje theksoi se votimet nuk do bëhen pengesë për këtë gjë.

Berisha e krahasoi kryetarin e PS, Edi Rama, me grekët e Aleks Cipras, që flasin në parlament për këtë çështje.

Në këtë mënyrë Berisha i është kundërpërgjigjur ambasadorit amerikan, Arvizu, por edhe atij të BE, Sekui, që u shpreh se BE nuk toleron qëndrime të tilla.

“Nuk komentoj deklarata ambasadorësh, por ajo që thoni ju janë të pavërteta të mëdha. Deklaratat e mia kanë qenë e janë në tërësinë e tyre një ripërsëritje e qëndrimeve të mia. Absolutisht. Në vitin 1992 do gjesh qëndrimin e sotëm për shtetësinë në dekret. Aty thotë se shtetësia shqiptare do u njihet të gjithë qytetarëve me origjinë shqiptare kudo që ndodhen. Ky problem është parashikuar edhe në preambulën e Kushtetutës së Shqipërisë. Kush është hipokrit me Kushtetutën, është hipokrit me veten e tij”, tha Berisha.

Kryeministri më pas lexoi edhe një letër që i kishte ardhur nga një kosovare që studionte në Amerikë, e cila kërkonte marrjen e shtetësisë shqiptare.

“Hezitimet, ngurrimet nga disa grupe brenda vendit janë një atavizëm e dasive të ndryshme, të cilat ky komb i ka kapërcyer me vendosmëri e kohë. Për dekada e dekada të huajt janë përpjekur të përdorin dialektet e gjuhës sonë si mure ndarëse. Ata që vërshuan nga e gjithë bota, nga gjitha trojet etnike shqiptare për të festuar pavarësinë e Shqipërisë, dhanë mesazhin e qartë se kanë dalë mbi krahinorizmat,” tha Berisha”, tha Berisha, duke shtuar se “dhënia e shtetësisë nuk do të ndodhë përpara zgjedhjeve, por problemi i votës nuk do jetë një pengesë”.

Kryeministri Sali Berisha sulmoi edhe kreun e PS, Edi Rama në lidhje me këtë çështje, duke e krahasuar atë me deputetët e lëvizjes SYRIZA në Greqi.

“Përfaqësuesit e Cipras flisnin njësoj si Edi Rama në parlament”, tha Berisha.

Më pas kryeministri rezervoi një tjetër sulm ndaj një diplomateje. Kësaj here ndaj diplomates së Gjermanisë në Tiranë, që pati deklaruar se statusi nuk do merrej edhe nëse miratoheshin tre ligjet.

Berisha tha se Këshilli i Ministrave të BE, Komisioni Evropian dhe Parlamenti Evropian kanë thënë të njëjtën gjë, që duhen miratuar tre ligjet për të marrë statusin. Berisha tha se ai njeh fjalën e institucioneve, duke kërcënuar se edhe nja dy ambasadorë të huaj thanë se nuk do e marrim ftesën për në NATO. “Por ku përfunduan ata”, tha Berisha.

“Ditën që do merrej ftesa për në NATO, ishin dy ambasadorë që u kishin thënë socialistëve që nuk do e marrin. Për të mos shkuar pastaj më tutje”, tha Berisha.

Madje kryeministri deklaroi se edhe mediet nuk thonë të vërtetën në lidhje me statusin. “Është në etikën profesionale të medieve që të thonë të vërtetën”, tha Berisha.

Njëmijë puthjesh në thellësi - Me zërin e "erret" të Leonard Cohen

S. Guraziu

Njerezit, shpirtrat takohen... në aq shumë mënyrash te ndryshme. Ashtu në panumër pikash takohen, pikëtakohen dhe Arti me Shkencen, janë gjëra që duhet të takohen. Njëjtë gjithçka e kësaj bote dhe ndoshta njëjtë te gjitha dimensionet dhe ato botet nën-dimensionale. Ndonjehere as pa e ditur, edhe unë takohem me artin, me shkencën dhe me gjithçka tjetër. Ndoshta dhe ju njëjtë, gjithkush nga ne, dmth takimet sikur janë të pashmangshme. P.sh. sa e sa herë e kam "takuar" poetin Leonard Cohen, artin e tij, shpirtin e tij. E kam takuar dhe kur nuk e prisja ta takoj, madje para disa muajve dhe aty ku as që mendoja se do ta takoj. Thjesht mendoj se nuk do më shkonte mendja.

Ne lidhje me artin poetik, po e ndaj me ju një diç shumë të bukur, artistikisht e rrumbullakësuar si produkt (që ne me gjuhen e ftohtë ordinere ia themi "reklamë") për kompaninë e mirënjohur Sony (ndoshta ka 1 vit tashme qe eshte bere). Reklama eshte punuar vertet bukur nga një kompani tjetër per "advertising" e keso punesh, me emrin "Spy Films". Si art vizual i ardhur ne jete jo vetem nepermjet idese, kreativitetit dhe efekteve speciale por dhe me "ndihmën" shkencës në mënyre te tërthurur - eshte dic si njefare dansi romantik mes shkences dhe artit - pra po ta thosha keshtu me ca fjale paksa më abstrakte, do dilte më e shkurter. Sepse në këtë lloj arti njëra pa tjetrën sikur vështirë të "realizohen" plotësisht.

Si reklame, nga aspekti artistik-reklamatik eshte dic vertet e mrekullueshme (kjo sipas meje, sipas njohurive te mia ne kete drejtim). Si ide nuk eshte aq origjinale, sic mesova doli se eshte "derivacion" nga filmi i shkurter "Nuit Blanche", punuar më pare nga e njejta kompani. Pastaj si reklame eshte aso e shtrenjtë, reklamash te tipit a la Delta Lloyds, qe kerkojne shume... Bie fjala duhet gjetur muziken, e kjo s'është aspak çështje e vogël. Dhe tash nese duhet, ja do jetë askush tjeter por kesaj radhe Clint Mansell (ka bere ky muziken dhe per filmat e njohur Black Swan, Requiem For A Dream), pra cdo gje eshte speciale, asgje nuk i eshte lene rastesise. Versioni kinematografik i reklames eshte po ashtu në 3D, keso gjerash tashme disi sikur nenkuptohen, sikur e kerkon vetvetiu puna, sikur imponohen nga vetë industria...

Në rregull të gjitha, por çfarë ka të veçantë reklama dhe përse desha t'i rendis këto dy-tri fjalë lidhur me të? Ja se çfarë ka, nuk është as shumë por dhe as pak - njeriu niset dhe flet për ato që atij i intereson, mua më interesonte Poezia, arti poetik i ngerthyer ne "komercializmat" e korporatave dhe vallëzimi i artik poetik me format tjera artistike. 

Mendoj që asnjë reklamë tjetër (dmth. që mua më ka rastisur ta shoh ndonjehere) nuk e inkuadron artin poetik në mënyrën siç e bën reklama "Sony - Two Worlds". Askund tjetër nuk puçen poetikja me vizualen artistike më bukur, e thella shpirtërore me atë më të skajshmën dramatikë të sipërfaqes së gjallimit ndjesor e fizik. 
Kur për dy shpirtra koha sikur ngadalësohet, sikur "ndalet", në të njëjtën kohë hiper-realiteti sikur shpërthen aq bujshëm dhe i pushton-kaplon të gjitha shqisat e mundshme, këtë e shpalosë secili kuadër i videos, që ashtu-kështu sikur i matur me mikrometra, secili event i akorduar me secilin tingull. 

Video-reklama inkuadron një poezi shumë të fuqishme të Leonard Cohen, e inkuadron zërin e tij. Poezia e tij audiencës i imponohet të "lexohet me veshë", mediumi s'është pra letra (sepse nuk mund te jete por as nuk eshte nevoja te jete), audio-poetika "koheniane" pa germa germatizohet si një milion copëzash të xhamave dhe të grimcave të panumërta nga dimensionit fizik, bashkëdyzohet me vizualen surreale dhe me realitetin e dashurisë, me të vërtetën e saj si subjekt-qëllim.

Për kompaninë Sony, reklama shumë bukur përçon mesazhin komercialistik, atë që kompania dhe ka mëtuar ta përcjellë tek konsumatori i vet potencial - denjësisht e bukur: "JO VETËM SHIKO - PËRJETO". 
Edhe une tash, pa më ardhur aspak keq që nuk jam "origjinal me përshendetjet", do doja si Sony t'i përshendes lexuesit e poezisë me kete slogan reklamatik të tyre, sepse 2-3 fjale, thenie aq e thjeshte dhe aq shume domethënëse. Mirëpo Sony shet aparate televizive, ekrane e gjithçka, nuk merret me poezi ;)... prandaj po e ndryshoj pak: 
"jo vetëm lexo, përjeto"! 

Po jua nis dhe vjershen e Cohen, ashtu siç eshte, pa e perkthyer as prekur (ndonëse 2 strofa janë, lehtë mund dhe të përkthehet)
Reklamen (te cilen duhet ta shihni, cdo gje eshte e lidhur , perndryshe asnje nga fjalet e mia s'do kete kuptim) po e atashoj si MP4, por dhe mund te kerkohet ne web e te gjenden lidhjet ne Youtube ose gjetiu per versione më kualitatve në HD e në 3D po ashtu (shih ne attachments - bashkëngjitur). Me poshte dhe te dhenat:

Sony - Two Worlds (Director's Cut) - from Spy Films
Original poem: That's What I Heard You Say, written and read by Leonard Cohen

Don’t matter if the road is long
Don’t matter if it’s steep
Don’t matter if the page is gone
It’s written that we’ll meet.
I loved you when you opened
like a lily to the heat
and I love you when it closes
a thousand kisses deep.

I know you had to lie to me
I know you had to cheat
You learned it on your father’s knee
and at your mother’s feet.
But did you have to fight your wayacross the burning street
where all our vital interests lay
a thousand kisses deep…


Sony - Two Worlds
Director: Arev Manoukian - Production Company: Spy Films - Cinematographer: Bojan Bazelli ASC - (Mr. & Mrs. Smith, The Lone Ranger) - Music: Clint Mansell (Black Swan, Requiem For A Dream)
Production Company:  Spy Films - Executive Producer:  Carlo Trulli & Marcus Trulli - Producer: Marcus Trulli & Peter Oad

Camera Co. 3DCC
Stereographer William Reeves CSC
Post Production Digital Domain (LA)
Editing Company Will Cyr @ Creative Post
Sound Design/Arrangement Lime Studios (LA) Grand Central (London)

Agency Grey London
Executive Creative Director Nils Leonard
Creative Director Dave Monk and Matt Waller
Agency Producer Jacqueline Dobrin
Business Director Anneliese St-Amour
Account Manager Suzi Napier

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - sign- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
"Poezia vjen nga diku si vend që askush nuk mund ta ketë nën kontroll, që nuk e pushton dot kush. Prandaj ndjehem pak si një sharlatan të pranoj një çmim për një aktivitet të cilin nuk e komandoj".
(Poetry comes from a place that no one commands, that no one conquers. So I feel somewhat like a charlatan to accept an award for an activity which I do not command.) 
-- Leonard Cohen (Prince of Asturias Award 2011) --

Poezi nga presidentja e Shoqatës Boterore te shkrimtareve dhe artistëve

 

 

               TERESINKA PEREIRA

 

 

12 – 12 – 12

 

 

Kaq ishte

sekreti i fryrë…

- plasi!

Ende gjallë

mbetëm! 

 Parashikimet

e frikëshme

të apokalipsit

 shkuan!

Ende gjallë

mbetën

 Kalendari Mayan+

dhe lojtarët

kryesorë

të Uall $tritit.

Epo…

mbetëm gjallë…

  Dalim…  

psonisim…

paguajmë faturat e të ardhurave

  të  kartave tona

 të kreditit

siç kemi bërë

  gjithmonë…

 

 

*********************************

 

+ Kalendari Mayan eshte i Indianeve te vjeter; ai predikon fundin e  botës

 

 

Shqipëruar    RIZA LAHI

 

 

Teresinka Pereira

 

12-12-12

                   

The secret surged

it was discovered

and succumbed.

We are still alive

after the grim

predictions

of the Apocalypse,

the Mayan Calendar,

and the major players

of Wall $treet.

Because we are still

alive and shopping

we have to pay, as usual,

the incoming bills

of our credit cards.

********