Sintezat kimike të një lulzimit veror ...(Dr.Zef Mulaj)

Zef Mulaj u lind në Nikaj-Mërtur të Malësisë së Gjakovës (Tropojë), në fshatin Qeresh-Mulaj. Ka shkruar poezi qysh në rininë e tij. Ka mbaruar studimet e larta në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë (Dega Farmaci). Ka punuar shumë vite në zonat e vendlindjes. Veç punës si farmacist, është marrë gjithnjë me kërkime shkencore në fushën e tij, sidomos në studimin e bimësisë mjeksore të alpeve të Shqipërisë. Në vitin 1994 vendoset në mënyrë legale në Itali, me një bashkëpunim shkencor në fushën e tij. Në vitin 1998, mbaroi përsëri studimet e larta në universitetin Camerino të Italisë, ku mbrojti titullin Doktor në shkencat farmaceutike, pikërisht në studimin e bimësisë mjeksore të alpeve të Shqipërisë. Është Anëtar i Lidhjes së Shkrimtarve dhe Artistëve në qytetin ku jeton, në Itali. Antare i leges botrore të poetve contemporen (world poets Society W.P.S.). Antar i lidhjes së shkrimtarve të Kosovës. Merr pjesë në koncertet recitale dhe konkurset e organizuera në Itali në fushën e poezisë.

Specialist në tosikologjin klinike e ambientale, në farmakovigjilence mjeksore. Ne kontrollin kimik të produkteve farmacutike, e lenden e pare. Eksperte në informatiken aplikative. Specializuar per nderhyrjet e shpejta mjeksore per kryqin e kuq internacional. Punon dhe kërkon zbulimin e substancave të reja farmakologjike naturale. Antare i shoqates se Fito-Terapis ne repupliken e italis, me qenender në universitetin Sienes Itali.

Ka një numër të madh Studimesh  dhe artikuj shkencor te publikuar në shumë revista shkencore...nga
Farmacia klinike  tek medikementet e reja etj.

Botime:

• Memory-Roman.Shtepia botuese Filara Tirane, tetor 2012
• Altri occhi all'orizonte poezi, shtepia botues "Simple" Macerata Itali 2012
• Lulet e shpirtit Poezi shtepia botuese "Filara" Tiranë 2012
• Merr per dore hijen time. Poezi,shtepia botuese Simple Macerata Itali , 2011
• Imazh Roman,policesk shtepia botuese Weso Tiranë 2011
• 880 bimë mjeksore në alpet e Shqipërisë, Tiranë, 2009
• Mjegullvarur mbi Ballkan, Tiranë, 2006 (Poezi)
• Emri që lind diellin, Tiranë, 2004 (Poezi)

Dr. ZEF MULAJ- I jepet titulli “Onorato i shoqatës Leopardian Komuniti” në Itali -

Me daten 23 mars, Diten Botrore te Poetve në qyetin Recanati, qyteti i poetit te madh e filozofit Xhakomo Leopardi, u organizua ne shkallë internacionale konkursi i poesisë i drejtuar nga poetesha italiane Novella Toregiani dhe presidente e shoqates Leopardian Komunity.

Pjesmarrja ishte nga gjithë regjionet e Italisë si dhe nga jasht saj. Mbasi u ben vizita gjithë diten në shtepinë e poetit Leopardi dhe bibliotekat e në tavernën e mrekullueshme, u organizua edhe një drekë e perbashket në këto ambjente antike me vlera të medha historike qe vizitohen nga gjithë bota.

Ne mbremje në salllen “Manja“ të Komunës së qytetit u ndan çmimet per konkursin e poezisë në Diten Botrore të Poetve.

Dhe shoqata organizuese kulturore e poetve “Leopardian Cpomunity” shpalli edhe kater poet dhe shkrimtare nga Italia si anterë nderi tĉ saj. Ne mes ketyre edhe doktori, poeti e shkrimtari nga Shqiperia me banim ne Itali Zef Mulaj, me motivacionin: “Arritje të larta në fushen e letersisë dhe te shkences me permasa europiane exelencë i diasporës internacionale”. Me pjesmarrjen e kryetarit te Komunes dhe personaliteteve të tjera te kultures të vendit, ne fund u organizua edhe një darkë në hotelin e bukur të qytetit të Recanatit.

Në Tiranë librin tjetër me poezi, “Lulet e shpirtit”. Ndërsa  një vit  më parë, po ne qytetin bregdetar  italian  Porto Recanati, paraqiti librin  “Merre  përdore hijen time”, i cili pati sukses edhe  në  Europë, pasi dhe u publikua  në katër gjuhë të këtij kontineti. Ndër të tjera, një kopje e këtij libri autori ia dhuroi  Presidentit të Republikës së Itaisë, Xh.Napolitano, i cili i dërgoi një masazh falënderues. Gjithashtu, atë e mori Papa i Romës, Benedidikti i 16-të.

Pak vite më parë, Dr. Z. Mulaj publikoi një libër unik në llojin e vet, që lidhet me profesionin e vet farmacist dhe origjinën e tij. Aty ai përshkruan me kompentencë shkencore  bimësinë e rrallë mjekësorë të Alpeve të Shqipërisë, duke dhënë edhe vlarat e shumta kurative të tyre.

Ndërsa këto ditë,  nga Shtëpia  Botuese “Simple”, doli libri i tij më i ri, gjithashtu  në gjuhen italiane (“Altri occi all’ orizonte=Sy të tjerë në horizont”), i cili do të prurohet në vendbanimin e tij, Porto Recanati, më datën 22  gusht 2012.

Kjo libër u botua nën kujdesin e poetes së njohur   italiane, Novella Toregiani, e cila ka bërë aty edhe një shënim vledrësues për të. Ndësr të tjera, ajo shprehet:

”Edhe poeti Zef Mulaj po len  xibaldone, si poeti ynë i madh e filozofi,  Xhakomo Leopardi. Temat  që trajtohen në poezitë e vëllimit janë të ndryshme, duke prekur  gjithë jetën e shoqëërisë së sotme, nëpërmjet fjalës poetike, si: dashuria, admirimi i madh për femrën dhe respektin ndaj saj, për natyrën dhe bukuritë e saj. Një  nga temat  më të trajtuera   në këtë libër janë  problemet shoqërore,  të cilat poeti Zef Mulaj i ndien në mënyrë të thellë. Kam kënaqësi të madhe, që kam rastin të jem rensionuese e këtij libri poetik”.

                                        Kopertinat e librit

Gjithashtu,  poeti dhe shkrimtari  i njohur  italian, Adriano Accorsi, në parathënjen e tij në këtë libër thotë, në mes të tjerave:

“Sy të tjerë në horizont”, botuar nga “Simple  macerata”, është libri  më i ri i poetit Zef  Mulaj, cili konfirmon jo vetëm  individualitetin, por është edhe një poet i vlerave  tëkonsiderueshme. 400 poezi- haiku në libër rrjedhin  natyrshëm në venat,  zemrën dhe mendjen e këtij poeti  dhe dëshmojnë për   një sfond  të shquar të tij kulturor. Haiku i Zef Mulajt, që respekton  simetrikën  klasike: 5-7-5 të tre vargjeve, është haiku modern, i një njeriu e autori të ushqyer në kulturën perëndimore dhe me ndjeshmëri të veçantë; atëherë, ajo është shpesh më shumë racionale se intuitive. Ja se si e shkrehë ai dashurinë, që i jep forcë për të kapërcyer të gjitha dhimbjet: “goja jote e ëmbël, / tani kam pi buzet tua / edhe dhimbjen”.

Pra,  ështe poet i   i njohur Zef  Mulaj dhe  me fjalen e tij kapë  pikerisht  atë çast të  të kohës, të cilin e kthen në art për njerëzimin”.

Për lexuesit dhamë pak mendime, që kanë shprehur poetë italianë për këtë libër, të cilët dëshmojnë qartazi vlerat e këtij vëllimi të ri poetik. Me këtë rast, e urojmë nga zemra Dr. Zef Mulaj për këtë botim të ri, duke i dëshiruar arritje në profesionin e tij, krijimtari sa më të frytshme dhe lumturi në familje!

****

Në Ditën e Republikës Italiane, Presidenti Giorgio Napolitano vizitoi shtëpinë e poetit të madh italian, Xhakomo Leopardi në qytetin Rekanati, si dhe Qendrën Botërore të Poezisë, po në atë qytet. Ai u prit ngrohtësisht nga populli i Rajonit Marke, si dhe nga mjaft emigrantë, ndër të cilët kishte shqiptarë. Me këtë rast, shoqata të ndryshme artistike e letrare, ndër to edhe “Leopardian Comunity Coro a Piu Voci”, i dorëzuan atij dhurata të shumta simbolike. Njëri nga anëtarët e kësaj shoqate është edhe  poeti emigrant shqiptar, Dr. Zef Mulaj. Në shenjë nderimi e respekti për Presidentin Napolitano, i cili ka bërë dhe bën shumë në mbështetje të emigrantëve nga vende të ndryshme të botës, në këtë shtet të madh e demokratik europian, ai i dhuroi atij, me një shënim dashamirës, librin e tij me poezi, “Prendi per mano la mia ombre”(Merre përdore hijen time). Ai është botuar në katër gjuhë, pra dhe shqip e italisht.

Nuk kaluan vetëm pak ditë dhe në adresë të Dr.Zef Mulaj erdhi një lajm i befasishëm, jo i zakonshëm dhe mjaft i bukur e mbresëlënës. Kështu, nga Carlo Guelfi, në zyrën e sekretarisë së Presidentit të Republikës së Italisë, Napolitano, ai mori një mesazh përshëndetës e falënderues për librin-dhuratë të tij. Në të dëshmohet se librin e dhuruar, nga Dr. Zef Mulaj, e ka marrë Presidenti Napolitano dhe ai dëshmon për  nderimin e respektin ndaj kryetarit të shtetit italian. Gjithashtu, po aty, thuhet se Presidneti Napolitano e ka ngarkuar atë  t’i trasmetojë  atij përshëndetjet më të përzemërta dhe urimet më të mira për punë të mbarë, gjë për të cilën bashkohet edhe ai, me shumë dëshirë.

Ashtu si më parë, por dhe të nxitur nga fakti që përmendëm më lart, disa gazeta rajonale italiane kanë shkruar për librat e publikuar nga Dr. Zef Mulaj, si në poezi, por edhe në fushën e tij të farmaceutikës, siç është ai për bimët mjekësore në Alpet e Shqipërisë. Gjithashtu, kanë treguar për pjesëmarrjen e tij në veprimtari të ndryshme letrare, në rajonin ku ai banon. Gazeta të tilla janë: “Resto del Carlino”(5 qershor 2012), “Coriere Adriatica” (7 qershor 2012) etj.

Në mënyrë të veçantë, mesazhi i ardhur nga  Presidenti i Republikës së Italisë, Napolitano, por dhe publikimet e ndryshme në shtypin rajonal italian, e kanë nxitur Dr. Zef Mulaj që t’i përkushtohet më tepër profesionit të farmaceutikës, si dhe pasionit për studime në fushën e tij dhe për të shkruar poezi sa më të bukura.

Lulet e egra të kaosit në poezinë e Zef Mulajt

Ndoshta nuk kam kujtesë të mjaftueshme, por mendoj se është hera e parë që ndesh në poezi togfjalëshin “lulet e egra”. Në urtësinë shqiptare, sidomos në urtësinë malësore lulet e egra simbolizojnë djerrën, braktisjen, lënien shkret të truallit.

Për më tepër, në poezinë e Zef Mulajt kjo është braktisje e varreve të të parëve, lënie e tyre në prani të florës së egër dhe të faunës së egër, pra është një braktisje fatale me rreze veprimi të shtrirë sa në të ardhmen aq edhe në të shkuarën.

Lulet e egra të këtyre poezive janë lule të kaosit të shkaktuar prej mallit dhe prej vetmisë. Malli rëndom është ndjenjë e përftuar nga largësia në kohë ose në hapësirë, siç është malli për një moshë të tillë si fëmijëria, malli për të dashurën e dikurshme, malli për atdheun. Në poezinë e Zef Mulajt vendin më të madh e zë malli për atdheun, një ndjenjë kjo e përftuar në mënyrë të dyfishtë, sa nga largësia në hapësirë, aq edhe nga largësia në kohë. Dhe ky mall përjetohet në vetmi, përjetohet në zbrazëtinë e njeriut në botën e huaj, ku asgjë nuk ia zëvendëson atë që i mungon, ku njeriu ndjehet fantazmë e vetvetes.

Dhe duke u vënë në kërkim të atdheut, në kërkim të së shkuarës, ai tragjikisht e kupton se është vënë në kërkim të vetvetes. Kjo ndihet ndoshta më shumë se kudo në poezinë “Varre të tretura”: “Jam duke filmuar këto male/ Atje lart në qiell/ Me kamerën e shpirti të tretur/ Atje mbi gurë/ Mbi sytë dielli është ulur/ Në këto udhë më fton/ Të eci përsëri aty poshtë/ Rrëzë malit me aha/ Rrethuar si ushtarë/ Një copë tokë kryqa të rrëzuar/ Si një fund lufte askush s’ka mbetë/ Vetëm varret pa emra të njerëzve/ Ku janë tretë .. i pashë/ U treta edhe unë/ M’u duk sikur kam vdekë/ Ku shpirtrat e njerëzve midis këtyre maleve/ Vetëm kanë mbetë/ Vetëm bar shoh e gur me lëmyshk/ Ikën të trembur njerëzit, të trembur/ Harruan këtu kockat e të parëve tanë/ E lanë hënën e rrëzuar mbi aha duke qajtë/ E zogjtë cicërojnë/ Duke grithur me sqep kryqat mbi tokë/ Në rrënjët e lisave kocka njerëzish/ Më dalin para fytyra ulurima si gjamë..”

Poezia është një pasqyrë e cila e bën të bukur atë që është rrënuar, shkruante dikur poeti Percy Bysshe Shelley. Kur është fjala tek realiteti të cilin e pasqyron poezia e Zef Mulajt, atëherë poetit nuk i mbetet mjet tjetër përveç kaosit metaforik, prej nga ta rilindë një realitet nga rrënojat e tij, ta ribëjë nga ajo çka ka mbetur prej tij. Është një aventurë që mund ta përmbushë vetëm poezia: “Ti kam prekur damarët e gjatë/ të prerë …/ I gjeta rrjedhjet e tyre nga shkojnë dhe vinë./ Ti lypa sytë/ ndezur të kishin mbetë./ Ta lypa koken, nuk të kishte tretë …./ Ta lypa gjuhën/ në çdo thërrime të dheut të kishte mbetë./ Ta lypa zemrën, gjallë ishte me të vertetë./ Ti kërkova zërat e njerëzve,/ ngrirë në muret e kalave/ të kishin mbetë….”.

Këto vargje nga poezia e “Anatomia e atdheut tim” e shprehin ndoshta më haptas se kudo tjetër frymën baladike të poezive të Zef Mulajt, të sjellë tashmë prej tij në një konceptim krejtësisht modern dhe origjinal. Është kjo fryma e eposit legjendar shqiptar, është fryma e gjëmave karakteristike të veriut shqiptar, e cila nuk mund të kuptohet pa atë teatër tragjik të kaosit, të makthit, të lektisjes së dëshpëruar për të shpëtuar nga ngurosja lëndën ende të gjallë të jetes së atdheut tënd, për ta rikthyer në jetë edhe atë pjesë mbi të cilën trashet korja e ftohur e lavës së vdekjes.

Kjo bën që poezitë e Zef Mulajt të jenë një bukuri tronditëse, një bukuri që e ndryshon realitetin duke mos u pajtuar me realitetin.

Siç thotë në një nga poezitë e tij, poeti është bir i një kohe shtatzënë me heshtjen. Dhe kjo e bën të pazëvendësueshëm misionin e tij për të qenë zëri i saj.(S.Buqpapaj).

Vepra e Zef Mulajt “Jetë e thyer” vijëzon në embrionin e vet të gjitha ngrehinat e jetës në kohën e një thyerje të madhe siç ishte koha e diktaturës në Shqipërinë komuniste. Titulli i veprës përkon me realitetin duke u shndërruar në metaforë artistike, që mëton t’i ravijëzojë të gjitha krajatat e saj Kjo sintagmë tashmë burimin e vet e ka në biografinë e shkrimtarit të rrëfyer nëpërmes kryepersonazhit të romanit. Pra autori është realiteti i asaj kohe, ndërsa kryepersonazhi, Leka, i veprës “Jetë e thyer” të Zef Mulajt, është pasqyrimi artistik e letrar i asaj kohe. Gërshetimi i këtyre këndeve rrëfimorë janë bashkëdyzim letrar dhe ngjizën artistikisht në vepër. Andaj gërshetimet e tilla shpesh zbresin thellë në realitetin, sepse autori këtë e bën duke vijëzuar figurat politike të Partisë e të shtetit, të cilat ishin faktorët kryesorë të thyerjes, e pse jo, edhe të përmbysjes së asaj jete.

Rrugëtimi i kryepersonazhit, Leka, që në realitet është vet autori i veprës, ndërmjetëson në të gjitha poret e jetës së asaj kohe historike, e cila mori emrin e vetë si epoka e monizmit dhe e diktaturës së socializmit në Shqipëri. Emërtimi i tillë nuk është i dhunshëm në vepër, sepse përshkruan të gjitha katrahurat e saj, madje ato të përjetuara nga Leka, kryepersonazh. Dhe rrëfimi në të nuk bëhet në mënyrë të improvizuar, madje as të trilluar, por përkon me të gjitha frytet e asaj kohe, e cila kishte të mbjellat dhe të korrat e veta. Nëpër rrathët e tillë marshon Leka, i cili përjeton dhe shijon të gjitha frytet e kohës së Shqipërisë moniste e diktatoriale. Dhe këtë ai e përjeton që nga koha e fëmijërisë së tij e deri në kohën e pjekurisë, madje edhe më vonë. Forma e rrëfimit në vepër krearohet nëpërmes të formës rrëfimtare, e cila deri diku ka elemente të një ditari të jetës, apo të një romani artistik të shkruar në formë ditari. Por këtë, autori Zef Mulaj, nuk e trason sepse, më përjashtim ndonjëherë, nuk i shënon ditët, madje as datat, muajt e vitet, edhe pse kjo mund të kuptohet nga lexuesi, i cili ishte përjetues i tyre, por edhe lexuesi tjetër.

Kështu në qendër të veprës frymojnë të gjitha qelizat dhe indet artistike, e pse jo edhe reale të asaj kohe gjysmë shekullore në Shqipëri, e që udhëhiqej nga Partia Komuniste e Shqipërisë, më vonë nga PPSH, e cila ishte jo vetëm kreatore, por edhe ekzekutuese dhe vepruese. Dhe nëpër këto rënie e ngritje, nëpër këto sundime e maltretime kalon edhe Leka me të gjitha personazhet e veprës “Jetë e thyer” të autorit Zef Mulaj.

Ky është romani i dytë i këtij autori që në këtë mënyrë pasqyron jetën e shqiptarëve dhe të Shqipërisë diktatoriale, moniste dhe komuniste. Një gamë të kësaj jete ky autor e paraqet edhe në romanin e tij “Imazh”, edhe pse këtu pasqyrohet jeta e kohës së tranzicionit të Shqipërisë. Por lidhja e këtyre dy hallkave në një formë ose tjetër mishërohen lehtas, duke e plotësuar njëra tjetrën mirë, por edhe me sukses.

Paraqitja e tërë egërsisë, madje edhe e veprimit të komunizmit shqiptar, e pse jo edhe stalinist, nga pena e shkrimtarit Mulaj, bëhet dendur dhe tepër realisht. Kjo shihet mirë nëpër disa episode në vepër, të cilat janë madje edhe nyjëtime kyçe, sepse bartin tërë bagazhin e veprimit dramatik të strukturimit letrar e artistik të veprës. Njëri ndër momentet e tilla është rasti i kongolezit të zi, i cili kishte ardhur për t’u kalitur me ideologji dhe patriotizëm komunist në Shqipërinë diktatoriale e moniste. Me të njëjtën peshë janë edhe momentet e ankesave të Lekës në instancat e larta të komiteteve politike të Partisë për të vazhduar shkollimin, duke filluar nga ato lokale, të rretheve e deri tek ato qendrore në Tiranë. Shfaqja e kësaj diktature dhe egërsia e saj është e pamëshirshme dhe është centraliste sepse dirigjohet nga një pozitë e cila gjithmonë është syhapur, është “vigjilente” dhe orientuese e të gjitha “të mirave” të popullit. Në pasurinë e popullit, autori Zef Mulaj, paraqet edhe bukuritë e peizazhit të mrekullueshëm të Malësisë, vendlindjes së tij dhe malësorëve, e cila është një pjesë që është ruajtur e tillë nëpër të gjitha poret e shekujve të historisë kombëtare. Andaj edhe flladi, dashuria, uji i kulluar, ajri i pastër dhe pyjet e pasura me bimë të njohura dhe mjekësore e që janë shëruese, e bëjnë këtë pjesë interesante dhe tejet tërheqëse për lexuesin, por edhe për vizitorin. Leka i romanit dhe autori Mulaj i realitetit objektiv, janë pasqyrimet me reale të kësaj ane dhe të atij realiteti në Shqipërinë e kohës së komunizmit dhe diktaturës së saj që ishte unikate e këtij sistemi në rruzullin tokësor.

Vazhdimi i shkollimit të Lekës është një dritare interesante e kësaj vepre. Sipas normave, ligjeve dhe urdhrave të diktaturës askush nuk mund të shkollohej pa lejen e Partisë dhe të pushtetin. E njëjta gjë i ndodh edhe Lekës si personazh, por mbase, edhe Zef Mulajt si autor i veprës. Ky kombinim është një dritare nëpër të cilën depërtojnë këto reflektime që janë shëmtia e një kohe në Shqipëri. Duke u përvijuar nëpër këto stade dhe nivele pasqyrohet zhvillimi, edukimi, madje edhe shkollimi në atë kohë. Caktimi i shkollarëve bëhej nga lartë sipas pikëpamjeve dhe përshtatshmërisë politike e ideologjike, e jo sipas dëshirës apo aftësisë së të rinjve për dije, arsimim dhe shkollim.

Mbi kurrizin e Lekës bien të gjitha insinuatat që janë aq të pakuptimta sa që njeriu normal as që mund t’i imagjinojë. Rruga e shkollimit të tij është rruga e gjarpinjve, sepse për të shkuar dhe për t’u ulur në bankat e shkollave dhe të fakulteteve në Shqipëri duhej kaluar kjo rrugë. E Leka është i detyruar ta bëjë këtë marshim, i cili ishte tepër i vështirë dhe i paarritshëm për të. Por qëllimi, synimi dhe puna e tij më në fund është triumfuese dhe arritje në cakun e dëshiruar.

Edhe shkuarja në shërbimin ushtarak është një episod tjetër i pasqyrimit të anomalitetit të pushtetit monist e diktatorial të Shqipërisë së asaj kohe. Ushtria, zboret, ushtrimet ushtarake e të tjera janë aq tragjike sa që njeriu i sotëm mund vetëm t’i imagjinojë dhe kurrë të mos i besojë se ishin realitet i udhëheqjes gjysmëshekullore shqiptare. Dukuritë e tilla e bëjnë këtë vepër tejet interesante, madje edhe të dobishme për ta paraqitur këtë segment të pushtetit antipopullor të kohës.

Vepra “Jetë e thyer” e Zef Mulajt ka në strukturimin e vet një gjuhë të pasur në suazat e normës letrare, e cila është tepër e begatshme. Këtë e bën ky autor, i cili e njeh mirë të folmen e vendlindjes së vet, e cila ka begati. Norma letrare veç sa ia shton vlerën kësaj vepre.(.(H. Haxhosaj).

Shikuar në tërësinë e saj kjo vepër e Zef Mulajt qëndron suksesshëm në mesin e veprave të shkruara me këtë tematikë pas përmbysjes së diktaturës në Shqipëri. Mbase ajo ka elemente jo vetëm kronike e historike të kohës, por suksesshëm mund të jetë edhe “memory” e roman autobiografik në formë të ditarit me norma dhe koncepcione të tjera dhe më të avancuara.

Portretizimi i personazheve, ngjarjeve dhe sidomos i peizazhit të kohës janë nyjëtime të suksesshme të kësaj vepre në prozë.

Ka edhe elemente të tjera që e shtojnë begatinë e kësaj vepre, e cila është një pasuri e paraqitjes dhe pasqyrimit artistik i asaj “ memory e jete të thyer”.

Fytyrë si qelqi
Trupin si kolona
Cromatografis separarse
Në sintezat kimike
Precipiton koha.

Pin akullin dimëror
Në livadhet e ngrira
Në fije bari të mbetura
Çukisin zogjtë
Lulzimin veror.

Ëndrrat
Precipitojnë
Si në kolonat
Cromatografis separarse.

Sintezë mbijetese
Pikon... pikon pikon
Misteri në fytyrat e ftohta
Si qelqi.

Fillim shekulli……..

Përgatiti:Flori Bruqi

Samiti dështon për shkak të bojkotit për mosftesë Kosovës

Është anuluar Samiti i vendeve të përfshira në procesin e bashkëpunimit në Evropën Juglindore.
Njoftimin e ka bërë presidenti i Maqedonisë, Gjorgje Ivanov pas vendimit të disa shteteve si Shqipëria, Greqia, Bullgaria dhe Kroacia për të bojkotuar këtë Samit rajonal.

Ai tha se Republika e Maqedonisë ka vepruar në përputhje të plotë me dokumentet dhe rregullat si kryesuese e përgjegjshme me këtë proces.

“Për fat të keq paragjykimet e vjetra ballkanike sërish erdhën në shprehje para mbajtjes së Samitit. Nuk do të lejoj që pas shpinës së Maqedonisë të thyhen këto paragjykime ballkanike. Sfidat duhet të zgjidhen me dialog jo me bojkot”, deklaroi presidenti Ivanov, transmeton REL.

Ai theksoi se vendimi për anulimin e Samitit ka të bëjë edhe me shmangien e manipulimeve të mundshme.
"Këtë vendim e solla që të mos manipulohen qytetarët e Maqedonisë si dhe qytetarët e shteteve të rajonit. Përfundimisht erdhi dita kur dikush duhet haptazi të pranojw se bashkëpunimi rajonal ndodhet para një sfide serioze”, deklaroi Ivanov.

Samiti i shefave të shteteve dhe qeverive të vendeve të përfshira në procesin e bashkëpunimit të Evropës Juglindore, ishte planifikuar të mbahet të shtunën, më 1 qershor në Ohër.

Kosova, nuk kishte qenë e ftuar të marrë pjesë në këtë Samit, me arsyetimin se ajo nuk është anëtare formale e kësaj nisme.

Në njoftimin e mëhershëm të lëshuar nga kabineti i presidentit të Maqedonisë, Gjorgje Ivanov, thuhej:

“Në formatin e vërtetuar deri më tani, në të gjitha Samitet e proceseve për bashkëpunim në Evropës Juglindore, Kosova nuk figuron si anëtare formale. Republika e Maqedonisë po përcjell zhvillimin dhe implementimin e marrëveshjes së arritur kohë më parë mes Prishtinës dhe Beogradit dhe pas konsultimeve do të ketë një qëndrim përfundimtar rreth kësaj çështjeje”.

Ivanov: Samiti dështon për shkak të bojkotit për mosftesë Kosovës

i Maqedonisë ka konfirmuar edhe zyrtarisht vendimin për anulimin e Samitit të Ohrit.
Në daljen e tij përpara mediave, Ivanov ka theksuar se shkak për këtë vendim është bojkotimi nga presidentet e vendeve fqinje, si pasojë e mungesës së ftesës për presidenten kosovare, Atifete Jahjaga.

Presidenti i vendit i ka uruar ndërkaq shumë sukses kryesuesit të radhës së Procesit të Vendeve të Evropës Juglindore, një forum rajonal ky ku aderojnë vendet e Ballkanit.

Paraprakisht, presidentët e Shqipërisë dhe të Kroacisë, bënë të ditur mospjesëmarrjen e tyre, për shkak të mospërfshirjes së Kosovës në këtë takim rajonal në nivel presidentësh.

Ivanov anulon zyrtarisht Samitin e Ohrit

Presidenti maqedon, George Ivanov ka bërë të ditur se Samiti i presidentëve e kryeministrave të rajonit që duhej të mbahej në fundjavë, është anuluar.

Në një konferencë të jashtëzakonshme shtypi, Ivanov ka thënë se Maqedonia nuk dëshiron të bëhet pjesë e proceseve ku ka veto dhe bojkote. Ai ka pohuar se dështimi i mbajtjes tregon realitetin e mosbashkëpunimit rajonal.

FIASKOJA SLLAVO-MAQEDONE!

Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës e ka cilësuar dështimin e Samitit të Ohrit si dëmtim të imazhit të shteteve të rajonit dhe të vet Bashkimit Europian.

Në një dokument të siguruar nga Gazeta Express, Ministria e Jashtme ka përshkruar në detaje se si ka rrjedhur i tërë procesi i përgatitjes së Samitit të Ohrit e deri te dështimi i sotëm.

Aty thuhet se është vërtetuar se pa Kosovën nismat rajonale nuk kanë karakter kuptimplotë.

“Po dëshmohet edhe njëherë se bashkëpunimi rajonal pa Kosovën është i paplotë, dhe i papërfunduar”, thuhet në dokumentin e MPJ’së.

MPJ konsideron se mos-përfshirja e Kosovës në këtë Samit, përkatësisht dështimi për të siguruar ftesë zyrtare për Presidenten e Republikës së Kosovës, Kryetarin e Kuvendit dhe Ministrin e Jashtëm, janë karakteristikë e trashëgimisë së vjetër të tendencave përjashtuese dhe paragjykuese për popujt dhe shtetet e caktuara në Ballkanin Perëndimor.

“Tendenca e Serbisë për të mbajtur peng rajonin, përmes metodave të bllokimit dhe mungesës së bashkëpunimit rajonal mbi parimet europiane, tashmë është dekonspiruar dhe si e tillë duhet dënuar ashpër. Pretendimet hegjemoniste të ndërtuara mbi doktrina ideologjike dhe anti-demokratike të Serbisë nuk guxojnë të jenë në shërbim të frymës së bashkëpunimit rajonal”, thuhet në dokumentin e MPJ’së, dërguar shteteve mike të Kosovës.

Samiti është paraparë të mbahet në fillim të qershorit, por është anuluar sot nga Presidentit i Maqedonisë, për shkak se Kroacia, Shqipëria dhe Sllovenia kanë anuluar pjesëmarrjen me arsyetimin se mungon përfaqësuesit e Kosovës.

Sidoqoftë, përgatitjet për Samitin kishin nisur më 5 prill, ku Republika e Kosovës kishte shprehur kërkesën e saj përmes letrës zyrtare drejtuar Ministrit të Punëve të Jashtme, Nikolla Poposki që të jetë pjesëmarrëse në takimet e SEECP.

“Me këtë rast, është shprehur vullneti politik që pas anëtarësimit të Republikës së Kosovës në RCC, të sigurohet pjesëmarrja e plotë e Kosovës në premisa të barabarta nën ombrellën e SEECP. Letra e drejtuar nga Ministri Hoxhaj ka kërkuar nga Kryesuesi i radhës të fasilitoj pjesëmarrjen e delegacionit të Kosovës në takimin e formal të Ministrave të Punëve të Jashtme”, thuhet të dokumentin e MPJ’së.

Por, më 11 maj, Ministri i Jashtëm, Enver Hoxhaj kishte lëshuar një njoftim, pasi kishte folur me Kryediplomatin maqedon, se Kosova do të marrë pjesë në Samit si shtet i pavarur dhe i barabartë me të gjitha vendet e rajonit.

Në fakt, Hoxhaj, sipas dokumentit, ftesën për të marrë pjesë në Samit e kishte marrë dy ditë më herët, përkatësisht me 9 maj.

“Më 9 Maj 2013, MPJ ka pranuar ftesën zyrtare nga Ministri i Jashtëm Poposki, duke theksuar se Samiti i radhës i SEECP-së bazohet mbi parime të gjithëpërfshirës, si një ndër shtyllat e bashkëpunimit rajonal. Më tutje, Ministri Poposki ka ftuar Ministrin Hoxhaj në kapacitet të Mysafirit Special, datë 31 Maj 2013”, thuhet në dokument.

Mirëpo, krejt situatë është përmbysur para dy javësh, në takimin e Drejtorëve Politik të Ministrive të Punëve të Jashtme të SEECP të mbajtur më 15 Maj 2013 në Shkup.

Aty Serbia nuk ka lejuar që kërkesa e Ministrit Hoxhaj të jetë në agjendën e takimit, duke propozuar procedurën e aprovimit me heshtje.

“Më datë 17 Maj 2013, Sekretariati i Kryesuesit të radhës ka kërkuar nga Drejtorët Politik të shteteve anëtare të SEECP përmes komunikimit elektronik që shtetet anëtare të deklarohen rreth ftesës dërguar për Ministrin e Jashtëm të Republikës së Kosovës, duke ju referuar Charter on Good Neighbourly Relations, Stability, Security and Cooperation in South-eastern Europe si dhe Annex Procedural përmes procedurës së aprovimit me heshtje deri më datë 23 Maj 2013. Vlen të theksohet se kjo kërkese është bërë vetëm për ftesën e Ministrit të Jashtëm të Republikës së Kosovës, duke mos u praktikuar në ftesat tjera nën kapacitetin e Mysafirit Special, siç është rasti me Vuk Jeremic, President aktual i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së”.

“Serbia dhe Bosnje Hercegovina kanë thyer procedurës e aprovimit me heshtje në mënyrë të shkruar duke u shprehur kundër pjesëmarrjes së Ministrit të Jashtë të Republikës së Kosovës në këtë takim”, thuhet më tej në dokument.

Në këtë takim, Serbia ka deklaruar se Kosova nuk është shtet dhe nuk mund të pranoj pjesëmarrjen.

“Për dallim nga Serbia, Bosnje Hercegovina ka shprehur mos-pajtimin e saj për praninë e Ministrit të Jashtëm të Republikës së Kosovës, si rezultat i mosnjohjes nga Bosnje Herzegovina”.

KUSH TALLET ME EDI RAMEN NË DRENICË

REXHEP SHAHU

 

 

Nga rrjetet sociale mësova se Edi Rama është bërë Qytetar Nderi i Komunës Skënderaj në Kosovë. Për ata që nuk orientohen, Skenderaj është qendra e Drenicës, Drenica është krahinë e Kosovës, Kosova sipas një libri të rekomanduar për nxënësit e cilklit të ulët të Shqipërisë është “fisi ynë i madh…”.

Gëzimin për dhurimin e këtij titulli z. Rama e shpreh kështu :

“Mirënjohje e thellë për kë e propozoi & votoi në komunë këtë titull kaq të lartë për mua! Uroj ta përqafoj shpejt në liri mikun Sami Lushtaku” shkruan z. Rama. “Çfarë suprize fantastike për mua : Qytetar Nderi i Skenderajt, vatra e shenjtë e Luftës Çlirimtare të Kosovës ku ra heroikisht Adem Jashari”.

“E pas 23 qershorit do të hapim një faqe të re historie shqiptare e rajonale në bashkëpunim me Kosovën. Shqipëri – Kosovë model i ri zhvillimi” përfundon teksti i shkruar nga z. Rama për vetën e tij.

E para gjë që më shkoi në mendje kur lexova këtë gallatë është se skenaristët dhe regjizorët e kësaj gallate janë treguar të pashpirt dhe cinikë.

Sepse gjëja më e paduhur, më e panevojshme, gjëja që nuk ngjit, që nuk ka ku rri, gjëja për të cilën më e pakta qesh njerzia, është të shpallet Edi Rama qytetar nderi i Drenicës. Kjo nuk ka bythë ku të rrijë.

Sepse në historinë e re të marrëdhënieve Kosovë-Shqipëri Edi Rama nuk ka lidhje aspak me Drenicën, përveçse në ia ka mundësuar ndokush, ndonjë komunist i vonë me xhepa plot të hajë ndonjë drekë apo darkë.

Aq lidhje ka Rama me Drenicën sa kam unë me Pekinin apo sa ka Rexhep Qosja me komunën e Tropjës.

Këtë tallje Rama nuk duhet ta kishte pranuar. Ose të paktën të ushtronte gjithë pushtetin e tij që e ka ndaj mediave dhe të heshtej ky biçim lajmi. Dhe ta përbuzte të paktën me heshtje “dashurinë” e madhe që kanë treguar ndaj ti që duke dashtë ta puthin e kanë përjargë dhe kafshuar.

Dimensioni apo përmasa e munguar patriotike e Edi Ramës kryetar i Partisë Socialiste të Shqipërisë nuk kompensohet apo plotësohet në mënyra të tilla qesharake.

Kosova dhe gjithë shqiptarët e dinë se z. Rama është i paqasur në Kosovë, i paqetë, i parehatuar, i papranuar. Për të mos u treguar i vrazhdë, është i refuzuar.

Sepse z. Rama as nuk lodhet të jetë patriot e nacionalist, dashnor i Kosovës.

Këtë përmasë të munguar ai deshi ta plotësonte me sorrat e tij që dikur i shpalli shqiponja e në fund i gjuajti me çifte se kujtoi se mos vertetë sorrat po bëhën shqiponja, se mos Niku po bëhet vërtetë Kreshnik...

Z. Rama është i paqasur në Kosovë, i papranuar atje, se pavarësisht llogjeve që flet në fushatë, pavarësisht çfarë shkruan në adresat e tij në rrjetet sociale, ai në programin politik të Partisë Socialiste, Kosovës i ka kushtuar vetëm 54 germa, ose gjysmë fjalie dhe saktësisht ka shkruar vetëm kaq : “Ndërtimi i një partneriteti me shtetin e ri të Kosovës”.

E kam strëthënë këtë gjë por duket nuk i han palla askujt ta analizojë këtë përmasë “dashurie” të Partisë Socialiste për Kosovën, këtë mungesë vemendje të Partisë Socialiste për Kosovën në dokumentin më kryesor të kësaj Partie (programi politik i botuar) për gjysmën e kombit shqiptar. Program që ia ka dhuruar me mburrje dhe pa asnjë vrasje ndërgjegje kryeministrit Hashim Thaçi, për të cilin nuk di si do të jetë ndjerë, nëse e ka lexuar.

Z. Rama është i paqasur apo i refuzuar në Kosovë sepse dy herë që ka shkuar për aktivitete politike atje ka shkuar dhe është strehuar në një dhomë në bibliotekën e Prishtinës sikur ai të mos ishte kryetari i Partisë Socialiste të Shqipërisë por sikur të ishte një shkrimtar apo poet që shkon të promovojë veten dhe librat e tij në mjedisin e duhur.

Z. Rama është i paqasur dhe i refuzuar në Kosovë se Kosovës ia ka sharë Udhën. Z. Rama nuk e din çdo  të thotë me të sha udhën… Ia ka sharë dhe mallkuar Udhën e Kombit, që edhe qorri e budalla e din se Berisha e ndërtoi për ta bashkuar fizikisht Kosovën me Shqipërinë dhe që Kosova të jetë edhe përmes kësaj udhe krejt e pavarur dhe ta marrë hisen e vet të detit…

Sado bojë të hedh unë, një kile mjafton se boja tjetër tepron dhe nuk tretet.

Por nuk më rrihet pa i kujtuar z. Rama dhe pushtetarëve të Drenicës trime, jo vetëm të Adem Jasharit si mbret i trimave dhe qëndrestarëve, se Drenica nuk do t’i jepte asnjëlloj titulli Edi Ramës që para pak ditësh u përqafua me ish presidentin serb Tadiç në Shkodër dhe u bekua prej Tadiçit si Enveri prej Miladin Popoviçit e Dushan Mugoshës për ta qeverisë Shqipërinë…

Ma merr mendja se të ishte gjallë Adem Jashari do të troshitej duke ikë prej Drenice Edi Rama bashkë me Sami Lushtakun e çdo titull shitës tjetër.

 

Bojkotohet samiti i Ohrit

Komisionari për Zgjerim i BE-së, Shtefan Fyle, nuk do të marrë pjesë në Samitin e presidentëve të vendeve të rajonit, i cili do të mbahet më 1 e 2 qershor 2013 në Ohër, raporton rtk. Për shkak të mosftesës së Kosovës në këtë ngjarje, samiti do të bojkotohet edhe nga Shqipëria dhe Bullgaria, ndërsa ka reaguar ashpër edhe Këshilli Kombëtar Shqiptaro-Amerikan.



Komisionari për Zgjerim i Bashkimit Evropian, Shtefan Fyle ka anuluar pjesëmarrjen e tij në Samitin e Kryetarëve të shteteve të Evropës Juglindore.

Ai do të shkoj një ditë më parë në takimin e Ministrave të jashtëm të Procesit të Bashkëpunimit në Evropën Juglindore që do të mbahet më 31 maj në Ohër dhe menjëherë në mbrëmje do të udhëtojë drejt Brukselit, pa takuar pjesëmarrësit e Samitit të Ohrit.

Presidenca maqedonase paraprakisht kishte paralajmëruar edhe pjesëmarrjen e Fyles në Samit, por mund të jetë vendimi i shtetit maqedonas për mos të ftuar Kosovën, që i ndryshoi mendjen në momentin e fundit diplomatit Fyle.

Samiti do te bojkotohet edhe nga Shqipëria. “Fakti se presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, nuk është ftuar të marrë pjesë në këtë eveniment, në kundërshtim me frymën e bashkëpunimit dhe të dialogut që mbizotëron në rajon dhe që lehtëson arritjen e synimit të përbashkët, atë të integrimit evropian”, theksohet si shkak për vendimin e presidentit shqiptar, Bujar Nishani, për të bojkotuar Samitin.

Samitin e Ohrit e ka bojkotuar edhe presidenti i Sllovenisë Barut Pahor.

Klan Kosova, merr vesh nga burime ndërkombëtare, që slloveni nuk do të marr pjesë në Samitin e Krerëve të Shteteve në Ohër të Maqedonisë, i cili po organizohet nën ombrellën e organizatës rajonale SEECP.

Në rast, se ky samit mbahet, Sllovenia do të përfaqësohet nga ambasadori i saj në Shkup.

Por, Zhurnal njofton se kjo ngjarje është anuluar krejtësisht.
Presidenca ka anuluar takimin, pas lajmit se ai do të bojkotohet nga presidentët e Shqipërisë dhe të Kroacisë, si rezultat i mungesës së ftesës për presidenten e Kosovës, Atifete Jahjaga.

Presidenti i Maqedonisë, Gjorge Ivanov, pritet të dalë para medieve në orët e pasdites.

Burime nga Zagrebi konfirmojnë se tash në orët e fundit, edhe Presidenti Kroat Ivo Josipovic ka vendosur të mos marrë pjesë në Samitin e Krerëve të Shteteve në Ohër të Maqedonisë, i cili po organizohet nën ombrellën e organizatës rajonale SEECP.

Vizita e Josipovic ka qenë paralajmëruar edhe si një fitore diplomatike e Maqedonisë pasi planifikohej të takonte edhe Presidentin serb, Tomislav Nikolic.

Pas mosftesës së Presidentes Jahjaga nën presionin e Presidencës serbe, Maqedonia tani është para dështimit total të Samitit. Serbia që vitin e kaluar e ka bërë të qarte vendimin se Kosova kurrë nuk do të mund të marrë pjesë për shkak se nuk është shtet-anëtar i SEECP, por BE ka pritur se një vizitë e Jahjagës dhe Ministrit Hoxhaj do të jetë e mundur pas arritjes se marrëveshjes së Brukselit.

Përndryshe, në Samitin e Ohrit, nuk do të marrë pjesë as Greqia, Bullgaria dhe Shqipëria.

Burime të Express nuk kanë mundur të tregojnë nëse Kroacia, megjithatë, do të përfaqësohet në Samitin e Ohrit me Ministren e Jashtme, Vesna Pusic.

TAKIM PROMOVUES LIBRI

E diel me 2/06/2013 ne ora 7-te pas dite ne “The Imperial Hause”

Diten e diel me 2 qershor 2013 ne The Imperial Hause organizohet takimi promovues i librit te fundit “ORA E RODIT” i krijuesit te komunitetit te Detroitit, Z. ZEF PERGEGA

Ky liber eshte botuar nga shtepia botuese “Albin” ne Tirane dhe qarkullon ne librarite e Tiranes dhe ne eliten krijuese te Kosoves. Ne kete botim permblidhen ne formatin e nje libri te vecante PRILLI NE BRONX me 35 tregime nga jeta e veshtire e emigracionit, PERTEJ LOTIT ku perfshihen 29 poezi te zgjedhura me nje tematike te larmishme, VALESI I DELFINEVE, me 24 fabula dhe vete ORA E RODIT me publicistike te kohes.

Gazetari Zef Pergega, si nje vezhgues e vemendshem i jetes se emigracionit dhe pjesmarres aktiv, ka patur prurje te reja persa i perket gjinive te letersise artistike, duke i kushtuar nje kujdes temes se historise se vjeter te mergates, per te ndricuar sa eshte e mundur kontributin e pazevendesueshem te diaspores dhe te eksponenteve te saj per ceshtjen kombetare, ne vecanti ate te Kosoves e Camerise.

Zef Pergega ka botuar keto libra:

Vigan ne Krisht e vatan-monografi kushtuar Mons. Dr. Zef Oroshit.
Kembana e Mergimtarit-publicistike
Dheui i Atit -poezi
Deti dhe Peshku-fabula
SARAJAT -veshtrim per kullen e Gjonmarkut te Mirdites
Kallnori ne Detroit-poezi
Djepi i Thyer - veshtrim per treven e vendlidjes se autorit
Ylberet e Shejzave- kushtuar Ernest Koliqit dhe revistes se tij Shejzat
Lereni Kohen te Flase-poezi
Zjarri Shqip Regetin-publicistike
Zeri im Prishtine-publicistike

Dy libra te Pergeges jane perfshire ne librarine e Kongresit Amerikan. Zef Pergega ka dhe dy libra ne proces botimi. Njeri i kushtohet veprimtarise letrare dhe krijues te Dom Prek Ndrevashes dhe tjetri kontributit te shqiptaro-amerikaneve per ceshtjen came.

Ne kete takim jane te mirepritur si gjithmone krijuesit, dashamiresit e librit dhe te kultures, aktiviste dhe kontribues te komunitetit ndaj ceshtjes kombetare.
Me kete rast revista online Albdreams e falenderon Pergegen per kete dhurate te re te krijimtarise dhe per angazhimin e tij me shkrime te njepasnjeshme qe botohen ne kete reviste.

Misionarja e dashurisë botërorer-Nëna Terezë shqiptare

Nёnë Tereza iu përkushtua si askush tjetёr dashurisë pёr tё afёrmin. Nё Kalkutё ajo u mor me mё tё varfёrit e tё varfёrve, me tё sёmurët nga lebra. Ajo nderohet nga njerёzit anembanё botёs. Pёr shumё vetë, ajo është njё shenjtore moderne: "The Saint of the Gutters". Angazhimi i saj pёr dinjitetin njerёzor u nderua nё vitin1979 me Çmimin Nobel pёr Paqe. Ndёrsa kritika e saj radikale kundёr çdo forme tё abortit e bёri atё edhe person tё kontestueshёm. Urdhëri i themeluar nga Nёna Terezё"Misionaret e Dashurisё" pёrfaqёsohet nё shumё vende tё botёs.

	Jeta dhe vepra: Njё biografi e shkurtёr pёrshkruan stacionet kryesore nё jetёn e Nёnё Terezёs.		Citate dhe fjalime: Pёrveç fjalimit me rastin e pranimit tё Çmimit Nobel dhe citateve tё shkurta, nё kёtё faqe mund tё gjeni edhe njё pёrmbledhje me lutje.
	Sfond: Varfёria nё Kalkutё është sfondi i veprёs sё Nёnё Terezёs.		Materiale: Nekrologji dhe raporte shtypi pas vdekjes sё Nёnё Terezёs nё vitin 1997sqarojnё rёndёsinё e saj.
	Linklista: Për të lehtësuar kërkimin në internet, nё kёtё faqe pёrshkruhen burime tё ndryshme informative nё internet mbi Nёnё Terezёn.	Citat	"Ajo nxit paqen nё mёnyrёn mё rrёnjёsore, nëpёrmjet pёrforёcimit tё patjetёrsimit tё dinjitetit njerёzor." [John Sannes, fjalimi Nobel1979]

Njohja e tё drejtave tё popujve indigjenё-Rigoberta Mençu

Rigoberta Mençu nga Guatemala fitoi nё vitin 1992 Çmimin Nobel pёr Paqe si e para përfaqësuese e popujve indigjenë dhe fituesja mё e re nё historinё e dhënies sё tij. Dhёnia e Çmimit indianes Quichéishte shumë i kontestueshёm. Qёndrimi i saj mbi rezistencёn e dhunshme nё vendlindjen e saj Guatemalё, shtet i cili bёn pjesё nё vendet me shkelje mё tё mёdha tё tё drejtave tё njeriut, pёr disa kritikё nuk ishte i qartё sa duhet. Suksesi i autobiografisё sё saj tё publikuar nё vitin 1983 "Yo, Rigoberta Menchú" jo vetёm qё ka tёrhequr vёmendjen e bashkёsisё ndёrkombёtare mbi gjendjen katastrofike nё Guatemalё, por ajo shёnoi edhe fillimin drejt njohjes sё tё drejtave tё popujve indigjenё nё të gjithё botёn.

	Jeta dhe vepra: Prindёrit dhe njёri vёlla u vranë nga ushtria, dy vёllezёr vdiqёn tё rinj nga varfёria - Rigoberta Mençu u arratis nё Meksikё.		Citate dhe fjalime: Pёrveç fjalimit me rastin e ndarjes sё Çmimit Nobel, nё kёtё pjesё është nё dispozicion ndёr tё tjera edhe njё intervistё me Rigoberta Mençu.
	Sfond: Historia e Guatemalёs qё nga kolonizimi spanjoll e deri nё regjimet e padrejta moderne pёrbёn sfondin e jetёs dhe veprёs sё Rigoberta Mençusë.		Materiale: Portrete tё shkurtra dhe raporte shtypi, kryesisht të vitit 1992, bёjnё tё qartё rёndёsinё e indianes quiché, e cila edhe sot lufton pёr tё drejtat popujve indogjen.
	Linklista: Nё kёtё faqe pёrshkruhen burime tё zgjedhura informative nё internetmbi Rigoberta Mençu Tum, pёr t'ju lehtёsuar kërkimin nё internet.	Citat	"Rigoberta Mençu angazhohet nё vendin e saj, nё kontinentin amerikan dhe nё të gjithё botёn pёr paqe dhe pajtim, pa marrё parasysh linjat ndarёse etnike, kulturore dhe sociale." [Sejersted, kryetar i Komitetit tё Çmimit Nobel 1992]