VALBONA PALUKA
BAKTERI ESHERIA COLI - ÇFARË DUHET TË DINË NJERZIT
Bakteri Esheria – Coli,
që në shumë forma të tij jeton pa ndërprerë në organizmin e njeriut, në zorrën
e trashë të njeriut, u shfaq për herë të parë me pasoja alarmante ditën kur
Bill Klinton mori presidencën në Amerikë në vitin 1993. Në mishin e
hamburgerave u shfaq një lloj Esheria –
Coli, pra një nga llojet e baktereve e-coli, problematik.
Tani sërish Europa gjendet në alarm prej një jave nga një
lloj i bakteries të Esheria – Coli
Përtej luftës së tregjeve të kastravecave e perimeve, ku Spanja
më në fund si e ndëshkuar me të padrejtë me 200 milione euro humbje për fermerët
e saj, po kërkon dëmshperblim, cfarë duhet të dimë e të bëjme ne shqiptarët në
këtë situatë.
E para gjë që nuk duhet të ndodhë absolutisht është të mos
ndëshkohet fermeri shqiptar sepse është ndëshkim shumë i padrejtë, ndëshkim nga
injoranca dhe paniku i rremë.
Ne Gjermani, në landin ku eshte Hamburgu port, ka patur
njerez me diarre me gjak, bllokim veshkash etj. Nga analizat ka dale se kanë Esheria – Coli (që do ta shkruajmë
e.coli në vijim), ne formen e demshme hemoragjike dhe kane vdekë disa njerëz.
1 ka vdekë ne Suedi, por që ka qenë në Hamburg.
Nga 10 kastraveca te analizuar, qe kishin konsumuar keto
njerez, doli e.coli, në gjakun e dalë me fekalet nga zorra e trashë. Keto
kastraveca kane ardhë nga Spanja, dhe u dha alarmi qe kastravecat nga Spanja
kane e.coli. Më pas shtuan lajmin edhe për sallaten marule e domatet e fresketa
ne liste si mundesi për burim infeksioni.
Pas reagimit të fortë kundërshtues të Spanjës, po del se ne port të
Hamburgut eshte permbys paleti me kastraveca e ka ra ne toke. Normal dhe toka
gjermane në port ka fekale nga kembet, halete etj etj. Nga laboratory nuk u
vertetua se kastravecat nga Spanja janë shkaktarë.
Por ne tregun gjerman ka akoma dhe vazhdojnë të shiten kastravecat
spanjollë se jo gjithe njerezia jane idiote, pasi nuk ka mundesi qe Spanja ka
cu vec ne Hamburg
kastraveca me fekale.
Esheria – Coli, bakter ky që eshtë 24 ore ne 24 ore ne
zorren e trashe te njeriut jeton me njeriun. Forma e tij ekstreme ekstreme
shfaqet nga pakujdesia ne higjenen e gatimit dhe ate vetjake; nga mos pjekja e
mishit deri ne brendesi; nga sperkatja me uje me fekale e zarzavateve e frutave,
gje qe eshte rendom tek ne. Nga pakujdesia në restorante ku të serviret sallatë
e shplarë por jo e larë, pasi në një kovë futet e shplahet sallata e domatja e
kastraveci. Nga përdorimi i thikave të papastra, nga leckat fshirëse të
tryezave të papastra, nga vendi ku pritet apo përgatitet mishi për biftek, etj.
Tek shohim alarm që nuk duhet të jetë, tek shohim deklarata
që janë të pakujdesshme, pasi nuk ndalohet ky bakter nëse bllokon importion nga
Spanja sepse nuk importojmë kastraveca nga Spanja, qe nuk kemi te bejme me nje
shtam bakteri te panjohur por bashkejetues me ne, për me e ditë se per cfare
behet fjale, nga mund te merret e si mund te ruhesh, evitohen infektimet, unë
po përcjell për lexuesit këtë informacion, që të jetë i qetë, që ta dijë mirë
se ketë bakter e ka në zorrën e trashë të tij cdo njeri, 24 orë në 24 orë, që të
bëjë kujdes pastertinë e higjenën.
E.coli eshte bashkeudhetar ne
jeten njerezore, eshte bakter qe "rritet" ne organizmin e njeriut dhe
te kafshes,eshte i jodemshem por nje tip i caktuar i tij eshte i demshem deri
ne shkaktim vdekje.Disa shpjegime se si ku mund te shfaqet forma e demshme e si
mund te ruhemi
1. Çfarë është Escherichia coli?
E. coli është
e forma e shkurtuar për termin mjekësor
Escherichia coli.
E. coli është
një emri i nje lloj
bakteri që jeton ne aparatin tretes te
njerezve dhe kafsheve. E. coli jeton normalisht brenda
zorrëve, ku
ndihmon organizmin të trete ushqimin qe
hahet. Për fat të keq, disa tipe te
E. coli mund
të kalojne nga zorrët në gjak. Kjo shkakton një
sëmundje te
rrallë, por mund të shkaktojë
një infeksion
shumë serioz.
Ky bakter quhet enterohemorrhagic E. coli
(EHEC). Tek disa njerez ky bakter mund
te shkaktoj anemi, bllokim te veshkave, infeksion te rrugeve urinare, te cilat
mund te shkaktojne dhe vdekje.
Simptomat e nje personi te
infektuar me E. Coli :
dhimbje te forta
stomaku dhe barku
të vjella
diarre ndonjëherë
shoqeruar me gjak
2. Si shkaktohet infektimi me
E.coli?
Shkaktohet nga kontakti me fecen ( jashteqitjen) e njeriut
ose te kafshes; nga konsumi i ujit te pijshem te infektuar ; nga konsumi i
ushqimit te kontaminuar nga fecet.
Ky bakter mund të
merret nga ushqimet si mish, qumesht, uje dhe perime.
Një shfaqje
shume e keqe te E.
coli u konstatua në Amerike ne spinaq
të freskët në
vitin 2006 dhe
disa hamburgerë
të ushqimit te shpejtë( fast food) në vitin
1993. Mishi i viçit mund të përmbajë
E. coli, sepse mund te infektohet nga
bagetite me kete bakter. Bakteri mund të shfaqet në mish që origjinon nga infektimi i kafshëve nga jashtqitjet e tyre, jashtqitje e cila
perdoret edhe si pleh organik.
Sigurisht jo me qëllim,
por kjo mund të ndodhë në rastet e perdorjes se plehut organik për
plehrim (një
praktikë e zakonshme për të ndihmuar rritjen e fruta perimeve) ose në qoftë se
uji i ndotur me
E. coli përdoret
për të ujitur
keto bime.
3.
Cilat jane disa
ushqime për t’u patur kujdes?
E. coli mund të transmetohet nga personi në person, por serioz eshte
transmetimi i infeksionit te E. coli nga ushqim që përmban ketë baktere
tek personi. Personi i konsumon keto ushqime të kontaminuar dhe sëmuret.
Disa ushqime që mund
të shkaktojnë helmim me E. coli jane :
mish viçi i paperpunuar
plotesisht (përdoret për hamburgera)
Nxehtesia
ben te mundur shkaterrimin e bakterit E. coli, kështu që ekspertët rekomandojnë
që njerëzit të gatuajne mishin e vicit derisa nxehtesia te kete depertuar ne
thellesi te tij dhe ngjyra te mos jete me rozë.Tajtimi I mishit ne temperature
mbi 71 grade celcius ben te mundur shkaterrimin e ketij bakteri
perime te rritura me
pleherim nga plehrat e lopes/vicit ose ujitja me ujë të ndotur
lëng frutash që nuk është
pasterizuar (pasterizim është një proces që përdor nxehtesine për të vrarë
mikrobet) Lengjet e frutave te papasterizuar është një tjetër mënyrë për
infektim te mundur me e.coli
qumeshti dhe produktet e tij
te paperpunuara( duhet be kujdes te konsumohet qumesht I ambalazhuar dhe mbi
etikete te jete shkruar ”pasterizuar” Kjo tregon qe keto produkte I jane
nenshtruar trajtimit termik per shkaterrimin e ketij bakteri).
Disa lloje perimesh te
fresketa si sallata marule, spinaqi, qepet,domate,kastravec etj.
Kohet e fundit disa ekspertë rekomandojë
larje te forte te perime para se të hahen. Por disa të tjerë thonë se E. coli
është e vështirë për ta hequr ne se jane kontaminuar produktet të tilla si
spinaq, sallate marule, qepë etj,produkte qe konsumohen te fresketa dhe nuk I
nenshtrohen proceseve termike. Zgjidhje, thonë ata, është që të merren hapa
parandaluese më shumë qe E. coli te mos jete ne kontakt me produktin.
Ekziston edhe transmetimi nga personi ne
person I cili behet I mundur nga mos larja e plote e duarve nga persona te
infektuar dhe qenia ne kontakt me produkete ushqimore qe konsumohen .
4.
Çfarë mund te bej doktori?
Simptoma
kryesore eshte diarre deri me gjak. Gjithashtu mund të ketë dhimbje stomaku dhe të vjella.Simptomat
zakonisht fillojnë 3 ose 4 ditë
pas infektimit me E.
coli.
Nëse dikush ka simptomat e helmimit nga E.
coli, mjeku do të ushtroje disa analiza gjakut dhe të marrë një mostër të
feces se personit te semure. Keto analiza do te japin nje rezutat nese
organizmi eshte I prekur nga E.coli dhe konkretisht nga tipi I demshem.
Edhe pse diarre është një prej simptomave kryesore, personi nuk duhet të marrë
ilaçe anti-diarre, sepse ato mund të ngadalësojë kohën e shërimit.
Disa njerëz
mund të shërohen në shtëpi, ndërsa të tjerët duhet të jetë në spital. Në
disa raste, kontaminimi me E. Coli mund të shkaktojë probleme të rrezikshme për
veshkat.
5. Si mund te parandaloni
infektimin:
• Gatuaj të
gjitha llojet e mishit, por sidomos viçi, për të paktën 160 ° F (71 ° C).
• Në kuzhinë, laj shpesh duart me ujë të ngrohtë, sapun, veçanërisht pasi të keni kontakt me
mish te paperpunuar.
• Laj sipërfaqet e kuzhinës, që kanë prekur mishin.
• Përdor vetëm qumësht te pasterizuar,
produkte qumështi te pasterizuar, produkte leng frutash te pasterizuar.
• Përdor uje te
pijshem te trajtuar me klor.
• Kur ju udhëtoni në vende që mund të ketë ujë të pijshëm të pasigurt, mos përdorni akull apo ujë “cesme”..
• Lani duart shpesh, dhe gjithmonë pas kryerjes se nevoja personale ne tualet.