BAKTERI ESHERIA COLI - ÇFARË DUHET TË DINË NJERZIT

VALBONA PALUKA

BAKTERI ESHERIA COLI - ÇFARË DUHET TË DINË NJERZIT

Bakteri Esheria – Coli, që në shumë forma të tij jeton pa ndërprerë në organizmin e njeriut, në zorrën e trashë të njeriut, u shfaq për herë të parë me pasoja alarmante ditën kur Bill Klinton mori presidencën në Amerikë në vitin 1993. Në mishin e hamburgerave u shfaq një lloj Esheria – Coli, pra një nga llojet e baktereve e-coli, problematik.

Tani sërish Europa gjendet në alarm prej një jave nga një lloj i bakteries të Esheria – Coli

Përtej luftës së tregjeve të kastravecave e perimeve, ku Spanja më në fund si e ndëshkuar me të padrejtë me 200 milione euro humbje për fermerët e saj, po kërkon dëmshperblim, cfarë duhet të dimë e të bëjme ne shqiptarët në këtë situatë. 

E para gjë që nuk duhet të ndodhë absolutisht është të mos ndëshkohet fermeri shqiptar sepse është ndëshkim shumë i padrejtë, ndëshkim nga injoranca dhe paniku i rremë. 

Ne Gjermani, në landin ku eshte Hamburgu port, ka patur njerez me diarre me gjak, bllokim veshkash etj. Nga analizat ka dale se kanë Esheria – Coli (që do ta shkruajmë e.coli në vijim), ne formen e demshme hemoragjike dhe kane vdekë disa njerëz. 

1 ka vdekë ne Suedi, por që ka qenë në Hamburg.

Nga 10 kastraveca te analizuar, qe kishin konsumuar keto njerez, doli e.coli, në gjakun e dalë me fekalet nga zorra e trashë. Keto kastraveca kane ardhë nga Spanja, dhe u dha alarmi qe kastravecat nga Spanja kane e.coli. Më pas shtuan lajmin edhe për sallaten marule e domatet e fresketa ne liste si mundesi për burim infeksioni.

Pas reagimit të fortë kundërshtues të Spanjës, po del se ne port të Hamburgut eshte permbys paleti me kastraveca e ka ra ne toke. Normal dhe toka gjermane në port ka fekale nga kembet, halete etj etj. Nga laboratory nuk u vertetua se kastravecat nga Spanja janë shkaktarë.

Por ne tregun gjerman ka akoma dhe vazhdojnë të shiten kastravecat spanjollë se jo gjithe njerezia jane idiote, pasi nuk ka mundesi qe Spanja ka cu vec ne Hamburg kastraveca me fekale.

Esheria – Coli, bakter ky që eshtë 24 ore ne 24 ore ne zorren e trashe te njeriut jeton me njeriun. Forma e tij ekstreme ekstreme shfaqet nga pakujdesia ne higjenen e gatimit dhe ate vetjake; nga mos pjekja e mishit deri ne brendesi; nga sperkatja me uje me fekale e zarzavateve e frutave, gje qe eshte rendom tek ne. Nga pakujdesia në restorante ku të serviret sallatë e shplarë por jo e larë, pasi në një kovë futet e shplahet sallata e domatja e kastraveci. Nga përdorimi i thikave të papastra, nga leckat fshirëse të tryezave të papastra, nga vendi ku pritet apo përgatitet mishi për biftek, etj. 

Tek shohim alarm që nuk duhet të jetë, tek shohim deklarata që janë të pakujdesshme, pasi nuk ndalohet ky bakter nëse bllokon importion nga Spanja sepse nuk importojmë kastraveca nga Spanja, qe nuk kemi te bejme me nje shtam bakteri te panjohur por bashkejetues me ne, për me e ditë se per cfare behet fjale, nga mund te merret e si mund te ruhesh, evitohen infektimet, unë po përcjell për lexuesit këtë informacion, që të jetë i qetë, që ta dijë mirë se ketë bakter e ka në zorrën e trashë të tij cdo njeri, 24 orë në 24 orë, që të bëjë kujdes pastertinë e higjenën.

E.coli eshte bashkeudhetar ne jeten njerezore, eshte bakter qe "rritet" ne organizmin e njeriut dhe te kafshes,eshte i jodemshem por nje tip i caktuar i tij eshte i demshem deri ne shkaktim vdekje.Disa shpjegime se si ku mund te shfaqet forma e demshme e si mund te ruhemi

1. Çfarë është Escherichia coli?

E. coli është e forma e shkurtuar  për termin mjekësor Escherichia coli.

E. coli është një emri i nje lloj bakteri që jeton ne aparatin tretes te njerezve dhe kafsheve. E. coli jeton normalisht brenda zorrëve, ku ndihmon organizmin të trete ushqimin qe hahet. Për fat të keq, disa tipe te  E. coli mund të kalojne nga zorrët në gjak. Kjo shkakton një sëmundje te rrallë, por mund të shkaktojë një infeksion shumë serioz. Ky bakter quhet enterohemorrhagic E. coli (EHEC). Tek disa njerez ky bakter mund te shkaktoj anemi, bllokim te veshkave, infeksion te rrugeve urinare, te cilat mund te shkaktojne dhe vdekje.

 

Simptomat e nje personi te infektuar me E. Coli :

dhimbje te forta stomaku dhe barku       

të vjella

diarre ndonjëherë shoqeruar me gjak

2.    Si shkaktohet infektimi me E.coli? 

Shkaktohet nga kontakti me fecen ( jashteqitjen) e njeriut ose te kafshes; nga konsumi i ujit te pijshem te infektuar ; nga konsumi i ushqimit te kontaminuar nga fecet.

Ky bakter mund të merret nga ushqimet si mish, qumesht, uje dhe perime.

Një shfaqje shume e keqe te E. coli u konstatua në Amerike ne spinaq të freskët në vitin 2006 dhe disa hamburgerë të ushqimit te shpejtë( fast food)  në vitin 1993. Mishi i viçit mund të përmbajë E. coli, sepse mund te infektohet nga bagetite me kete bakter. Bakteri mund të shfaqet në mish që origjinon nga infektimi i kafshëve nga jashtqitjet e tyre, jashtqitje e cila perdoret edhe si  pleh organik.

Sigurisht jo me qëllim, por kjo mund të ndodhë në rastet e perdorjes se plehut organik për plehrim (një praktikë e zakonshme për të ndihmuar rritjen e fruta perimeve) ose në qoftë se uji i ndotur me E. coli përdoret për të ujitur keto bime. 

3.    Cilat jane disa ushqime  për t’u patur kujdes?

E. coli mund të transmetohet nga personi në person, por serioz eshte transmetimi i infeksionit te E. coli  nga ushqim që përmban ketë baktere tek personi. Personi i konsumon keto ushqime të kontaminuar dhe sëmuret.
Disa ushqime që mund të shkaktojnë helmim me E. coli jane :

       mish viçi  i paperpunuar plotesisht (përdoret për hamburgera)

Nxehtesia ben te mundur shkaterrimin e  bakterit E. coli, kështu që ekspertët rekomandojnë që njerëzit të gatuajne mishin e vicit derisa nxehtesia te kete depertuar ne thellesi te tij dhe ngjyra te mos jete me rozë.Tajtimi I mishit ne temperature mbi 71 grade celcius ben te mundur shkaterrimin e ketij bakteri

     perime te rritura me pleherim nga plehrat e lopes/vicit ose ujitja me ujë të ndotur
           

        lëng frutash që nuk është pasterizuar (pasterizim është një proces që përdor nxehtesine për të vrarë mikrobet) Lengjet e frutave te  papasterizuar është një tjetër mënyrë për infektim te mundur me e.coli

       qumeshti dhe produktet e tij te paperpunuara( duhet be kujdes te konsumohet qumesht I ambalazhuar dhe mbi etikete te jete shkruar ”pasterizuar” Kjo tregon qe keto produkte I jane nenshtruar trajtimit termik per shkaterrimin e ketij bakteri).

       Disa lloje perimesh te fresketa si sallata marule, spinaqi, qepet,domate,kastravec etj.

Kohet e fundit disa ekspertë rekomandojë larje te forte te perime para se të hahen. Por disa të tjerë thonë se E. coli është e vështirë për ta hequr ne se jane kontaminuar produktet të tilla si spinaq, sallate marule, qepë etj,produkte qe konsumohen te fresketa dhe nuk I nenshtrohen proceseve termike. Zgjidhje, thonë ata, është që të merren hapa parandaluese më shumë qe E. coli te mos jete ne kontakt me produktin.

Ekziston edhe transmetimi nga personi ne person I cili behet I mundur nga mos larja e plote e duarve nga persona te infektuar dhe qenia ne kontakt me produkete ushqimore qe konsumohen .

 

 4.    Çfarë mund te bej doktori? 

Simptoma kryesore eshte diarre deri me gjak. Gjithashtu mund të ketë dhimbje stomaku dhe të vjella.Simptomat zakonisht fillojnë 3 ose 4 ditë pas infektimit me E. coli.

Nëse dikush ka simptomat e helmimit nga E. coli, mjeku do të ushtroje disa analiza  gjakut dhe të marrë një mostër të feces se personit te semure. Keto analiza do te japin nje rezutat nese organizmi eshte I prekur nga E.coli dhe konkretisht nga tipi  I demshem. Edhe pse diarre është një prej simptomave kryesore, personi nuk duhet të marrë ilaçe anti-diarre, sepse ato mund të ngadalësojë kohën e shërimit.
Disa njerëz mund  të shërohen në shtëpi, ndërsa të tjerët duhet të jetë në spital. Në disa raste, kontaminimi me E. Coli mund të shkaktojë probleme të rrezikshme për  veshkat.

5.    Si mund te parandaloni infektimin:

 

• Gatuaj të gjitha llojet e mishit, por sidomos viçi, për të paktën 160 ° F (71 ° C).
• Në kuzhinë, laj shpesh duart me ujë të ngrohtë, sapun, veçanërisht pasi të keni kontakt me mish te paperpunuar.
• Laj sipërfaqet e kuzhinës, që kanë prekur mishin.
• Përdor vetëm qumësht te pasterizuar, produkte qumështi te pasterizuar, produkte leng frutash te pasterizuar.
• Përdor uje te pijshem te trajtuar me klor.
• Kur ju udhëtoni në vende që mund të ketë ujë të pijshëm të pasigurt, mos përdorni akull apo ujë “cesme”..
• Lani duart shpesh, dhe gjithmonë pas kryerjes se nevoja personale ne tualet.