Avni Spahiu for Adem Lushaj's book on Deçani Monastery

 

Avni Spahiu, editor of the book

Adem Lushaj's study book "Deçani Monastery and Social Properties" deserves to be seen on at least two important levels, from which it sheds light on the history, affiliation, role and historical, ethnic and political complications of a monastery which, at least in the recent past it has been used by the Serbian regime as a tool to extend its hegemonic and predatory policy towards Albanians. Secondly, it is a proof of how necessary it is to work with dedication for the illumination of a certain topic, very little affected by Albanian historiography, and how important such studies are, to clarify the historical truth, especially in this case, a vital issue for the Dečani region, since cases like this are similar in other parts of Kosovo regarding the role of the Serbian church in the service of Serbia's politics of the day.

Such a study would be welcome especially before a decision was made by UNESCO to incorporate the Kosovar churches under Serbian heritage, as well as, moreover, to help Kosovo's politicians to have material in this regard and enough facts to defend the truth about Serbian monasteries and churches in Kosovo. Of course, it would help them to defend the truth about these cult objects in front of the world even in the case of the publication a few years ago by the Ministry of Foreign Affairs of the truth based on Serbian myths about the cultural heritage of Kosovo in the framework of the request for admission to UNESCO . In that context, our side has accepted quite openly and without hesitation that the entire medieval heritage of Kosovo belongs to Serbian provenance, together with the following period which is accepted as Eastern Ottoman. Given that this "reasoning" does not even contain antiquity, in fact, this MFA pamphlet represents a complete denial of the Albanian heritage in Kosovo. In this respect, a book-study of this type, as written by Adem Lushaj, would be more than welcome and would present an aid to learn some simple and undeniable facts related to this issue. Of course, it would also help the Constitutional Court of Kosovo, which, in the absence of facts and relying only on the decisions of the law of the Milosevic regime, recognizes the Dečani Monastery the right to appropriate a significant property of the territory that belongs to the municipality of Deçan.

That Kosovar politics was just as unworthy in post-war Kosovo is also proven by the fact that it has never been insisted that all laws approved by the Milosevic regime be declared illegal and discriminatory with retroactive effect, so that cases like the one of Deçan Monastery the legal basis on which decisive decisions like that of the Constitutional Court could be taken is removed. As a result, the problem has grown to such a moment that today it represents one of the key issues of the dialogue with Serbia and the request of the internationals for the implementation of the decision and the delivery and transfer of the properties and the expansion of the territory of the Monastery of Deçan to the detriment of public interests and private of the Municipality of Deçan.

Other aspects in the book are looked at and studied through analyzes and arguments related to the problem, legal, historical, social and ethnographic arguments related to the truth about the properties and territory of the Monastery, which has not only become a "thorn in the side" for Kosovo but also in perpetrating injustice once again to the detriment of Albanians. These arguments are abundant and supported by documented data from the past to the present day…

The importance of this book, therefore, is multidimensional and presents as an example how to work in the approach of different aspects of the enlightenment of the truth. This is also necessary as a reminder for our historians to deal with this issue of the history of Serbian myths since we are faced with such similar cases almost every day when Serbia calls and trumpets everything from Kosovo's past as Serbian. Often, it achieves this precisely because of the fact that the Albanians are very little concerned with clarifying the historical truth regarding the antiquity and continuous presence of the Albanians in these lands.

The number of registered population in Kosovo, which does not include the diaspora, is 1,586,659 residents," he said.

 The Kosovo Statistics Agency (ASK) has published the preliminary results of the Census of Population, Family Economy and Housing (ReKos 2024).

The executive director of KAS, Avni Kastrati, in the conference held today, stated that the registration was six weeks, but that it was postponed for another week, adding that the registration process was done digitally, Telegrafi reports.

Kastrati also announced that the registration of the diaspora is continuing, until he called for registration.

"Preliminary data are published a few months after the population census, we are very fast with these data. We will announce the final results at the end of the year. The number of registered population in Kosovo, which does not include the diaspora, is 1,586,659 residents," he said.

Adem Lushajt “Manastiri i Deçanit dhe Pronat Shoqërore”

 

Avni Spahiu, redaktor i librit

Libri studimor i Adem Lushajt “Manastiri i Deçanit dhe Pronat Shoqërore” meriton të shihet në të paktën dy rrafshe të rëndësishme, nga që ai hedh dritë mbi historinë, përkatësinë, rolin dhe ndërlikimet historike, etnike dhe politike të një manastiri i cili, të paktën në të kaluarën e afërt është përdorur nga regjimi serb si një mjet për të shtrirë politikën e vet hegjemoniste dhe grabitëse ndaj shqiptarëve. Së dyti, është dëshmi se sa e nevojshme është  të punohet me përkushtim në për ndriçimin e një teme të caktuar, fare pak të prekur nga  historiografia shqiptare dhe se ç‘rëndësi kanë studime të tilla, për të sqaruar të vërtetën historike, sidomos në këtë rast, një çështje jetike  për rajonin Deçanit, meqë rastet si ky janë të ngjashme edhe me anë të tjera të Kosovës lidhur me rolin e kishës serbe në shërbim të politikës së ditës të Serbisë.

Një studim i tillë do të ishte i mirëpritur sidomos para se të merrej vendim nga UNESCO për të inkorporuar kishat kosovare nën trashëgiminë serbe, si dhe, për më tepër, për t’u dalë në ndihmë politikanëve të Kosovës që në këtë aspekt të kenë materiale dhe fakte të mjaftueshme për të mbrojtur të vërtetën për manastiret dhe kishat serbe në Kosovë. Natyrisht, do t’i ndihmonte ata  që të mbronin të vërtetën mbi këto objekte kulti para botës edhe me rastin e botimit të para disa  vjetëve nga MPJ të së vërtetës mbështetur në mitet  serbe mbi trashëgiminë kulturore të Kosovës  në kuadër të kërkesës për pranim në UNESKO. Në atë përmbajtje, pala  jonë ka pranuar fare hapur dhe pa hezitim se e tërë trashëgimia mesjetare e Kosovës  i takon proveniencës serbe, bashkë me periudhën në vazhdim që pranohet si otomane lindore. Duke qenë se ky “arsyetim” nuk përmban edhe lashtësinë,  në fakt, ky pamflet i MPJ paraqet një mohim të plotë të trashëgimisë shqiptare në Kosovë. Në këtë aspekt, një libër-studim i këtij lloji, siç është shkruar nga Adem Lushaj do të ishte më se i mirëseardhur dhe do të paraqiste një ndihmesë për të mësuar disa fakte të thjeshta dhe të pamohueshme lidhur me këtë çështje. Natyrisht, do të ndihmonte edhe Gjykatën Kushtetuese të Kosovës, e cila në mungesë të fakteve dhe duke u mbështetur  vetëm në vendimet e ligjit të regjimit të Millosheviçit i njeh Manastirit të Deçanit të drejtën për të përvetësuar një pasuri të konsiderueshme të territorit që i përket komunës së Deçanit.

Se politika kosovare ishte po aq e padenjë në Kosovën e pasluftës dëshmon edhe fakti se asnjëherë nuk është këmbëngulur që të gjitha ligjet e miratuara nga regjimi millosheviçian të shpallen të jashtëligjshme dhe diskriminuese me efekt retroaktiv, në mënyrë që rasteve si ky i Manastirit të Deçanit t’u hiqet baza ligjore mbi të cilën do të mund të merreshin vendime të prera si ai i Gjykatës Kushtetuese. Si rrjedhojë, problemi është rritur në një moment të tillë që sot paraqet një nga çështje kyçe të dialogut me Serbinë dhe kërkesës së ndërkombëtarëve për zbatimin e vendimit dhe të dorëzimit dhe bartjes së pronave dhe zgjerimin e territorit të Manastirit të Deçanit në dëm të interesave publike dhe private të Komunës së Deçanit.

Aspekte të tjera në libër janë vështruar dhe studiuar përmes analizash dhe argumentimesh lidhur me problematikën, argumentime juridike, historike, sociale dhe etnografike lidhur me të vërtetën mbi pronat dhe territorin e Manastirit, i cili jo vetëm që është kthyer në “mollë sherri” për Kosovën por edhe në ngadhënjim të padrejtësisë edhe një herë në dëm të shqiptarëve. Këto argumentime janë të bollshme dhe mbështetura nga të dhëna të dokumentuara që nga e kaluara deri më sot…

Rëndësia e këtij libri, pra është shumëdimensionale dhe paraqet në shembull se si duhet punuar në qasjen e aspekteve të ndryshme të ndriçimit të së vërtetës. Kjo është e nevojshme edhe si rikujtim për historianët tanë që të merren me këtë çështje të historisë së miteve serbe nga që me raste të  tilla  të ngjashme ballafaqohemi pothuajse çdo ditë kur Serbia çdo gjë nga e kaluara e Kosovës e quan dhe e trumbeton si serbe. Shpesh, ia arrin kësaj pikërisht për shkak  të faktit se shqiptarët merren fare  pak me sqarimin e së vërtetës historike lidhur me lashtësinë dhe praninë e shqiptarëve në mënyrë kontinuitive në këto troje.

I burgosur për vrasjen e ushtarit rus dhe vepra tjera penale, Hajrizi iku nga burgu i Smrekonicës dje në orët e mëngjesit me një plan të detajuar.

 

I burgosuri Faton Hajrizi  njeriu që u arratis të shtunën për herën e nëntë nga burgjet e Kosovës është shpallur në kërkim nga Policia, transmeton gazeta "Kosova Sot Online".

Burimet kanë bërë me dije se edhe këtë herë, si në ikjet e tij spektolare të mëhershme, Hajrizi ishte i përgatitur për t’u larguar nga burgu pa u kapur nga oficerët.

Faton Hajrizi dyshohet se u arratij gjatë periudhës kohore nga ora 05:00 e mëngjesit deri në orën 07:00.

I arratisuri më i famshëm në Kosovë arriti që fillimisht t’i shfrytëzojë qarqafët e shtratit, të cilët i lidhi në radiatorin e dhomës ku ai ishte i vendosur.

Në këtë mënyrë, Hajrizi arriti që të largohet nga dhoma përmes dritares në katin e dytë dhe kështu ia doli të depërtojë në katin e parë.

Nga aty, Hajrizi e kaloi rrethojën e jashtme të burgut dhe u arratis për të nëntën herë.

Qendra Korrektuese e Smrekonicës ku Hajrizi vuante dënimin është institucion i tipit të hapur.

“Ministër i punëve të kota”

 

Faton Hajrizi, i cili të shtunën u arratis për të nëntën herë, i ka reaguar Ministrit të Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçlës, i cili tha se arrestimi i tij është “çështje orësh apo ditësh”, përmes një videoje që ka publikuar në TikTok.

Hajrizi e ka quajtur Sveçlën “Ministër i punëve të kota”, derisa tha se s’mund ta kap kurrë.

“E pyes Sveçlën, i them se kur ke qenë i vogël a ke punuar në furrë a çka është puna se i ke disa orë të furraxhisë. Nuk mund të më kapësh ti mua. Kurrë s’mund të më kapësh o ministër i punëve të kota”, thotë Hajrizi në këtë video.

Sa për Sveçlën, Hajrizi ka thënë se vjen edhe në qendër të Prishtinës.

“Sa për ty, vi midis Prishtinës dhe s’guxon me më dalë hiç, por i shti ata burra, Njësi Speciale, ua the kokën e në fund ti rri në kollare, se ti vet edhe 100 herë me u klonu ti s’mund të më kapësh mua, se s’guxon të më afrohesh ti mua. Ky është mesazhi që ta jap unë ty, Xhelal Sveçla, a çfarë mbiemri falë e ki, mbiemër koti”, tha Hajrizi.

Sipas Hajrizit, ata që do ta kapnin atë “janë në Hagë”.

“Ata të cilët më kishin kapur dhe me marrëveshje, janë në Hagë atje që ua kisha dëgjuar hatrin, jo lepurushët e Vetëvendosjes. Ju njohim mirë kush jeni. Nuk jeni ju që e kapni askënd, hiç”, tha Hajrizi.

Ndryshe, Ministri Xhelal Sveçla tha se arrestimi i Hajrizit është “çështje orësh apo ditësh”.

“Tashmë policia ka bërë angazhimin e saj që të hetojë rastin në plotni, në qoftë arratisjen apo vendndodhjen e tij dhe arrestimin shumë të shpejtë… Policia po punon unë jam i bindur dhe policia shumë shpejt do të vijë me rezultate. Ju po i shihni rezultate e policisë për çdo ditë që të kemi numër minimal të rasteve ku kemi vështirësi në zbulueshmëri, do të thotë zbulueshmëria është maksimale, edhe veprimet e policisë janë jashtëzakonisht efektive. Unë nuk jam shumë i brengosur me këtë duke parë efikasitetin e policisë, është çështje orësh apo ditësh”, ka thënë Sveçla.

Të shtunën e 6 korrikut, pas mesnate, Faton Hajrizi është arratisur nga Qendra Korrektuese në Smrekonicë. Policia e Kosovës po atë ditë lëshoi një njoftim duke kërkuar ndihmë për arrestimin e  Hajrizit, që tashmë njihet për ikjet nga burgu.

Tashmë janë bërë publike edhe detajet e ikjes së tij. Ai shfrytëzoi çarçafët e shtratit, të cilët i lidhi në radiatorin e dhomës ku ai ishte i vendosur. Në këtë mënyrë, Hajrizi arriti që të largohet nga dhoma përmes dritares në katin e dytë dhe kështu ia doli të depërtojë në katin e parë. Nga aty, Hajrizi e kaloi rrethojën e jashtme të burgut dhe u arratis për të nëntën herë.

Protesta kombëtare e opozitës, mijëra qytetarë mbildhen para Kryeministrisë

 

Dhjetëra mijëra qytetarë i janë bashkuar thirrjes së opozitës për të protestuar mbrëmjen e sotme te Kryeministria kundër keqqeverisjes së Edi Ramës dhe kërkesës për lirimin e Kryetarit të PD-së, Sali Berisha nga arresti politik.

Nga pamjet dhe fotot nga protesta dallohen qytetarët që janë dyndur në Bulevardin Dëshmorët e Kombit duke u pozicionuar përpara Kryeministrisë dhe zyrës së Ramës, i cili ndodhet në NewYork. 

Grupe të ndryshme me protestues janë nisur nga Sheshi Skënderbej dhe selia blu e Partisë Demokratike, për tu bashkua me protestuesit e tjerë në bulevard.

Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç ka replikuar ne distancë me Presidentin Biden, i cili në fjalimin e tij para liderëve të vendeve anëtare të NATO-s përmendi nderhyrjen në Ballkan për të ndalë spastrimin etnik pa përmendur specifikisht Beogradin.

 

“Kur shpërtheu lufta në Ballkan, ne ndërhymë për ta rivendosur paqen dhe për ta ndalur spastrimin etnik”, tha Biden para Sekretarit të Përgjithshëm, liderëve të vendeve të NATO-s, ministrave të jashtëm dhe të mbrojtjes, përfaqësuesve nga vendet partnere e të Bashkimit Europian dhe anëtarëve të Kongresit në Samitin e NATO-s.

Vuçiç u shfaq nervoz që lideri i superfuqisë botërore përmendi këtë fakt.

“Nëse në atë kohë parandalonit spastrimin etnik, duke u shfrenuar mbi një komb të vogël, atëherë pse nuk e sulmuat menjëherë Rusinë kur hynë në Ukrainë? Ose mbase e keni harruar pak moralin, ndaj nuk vlejnë rregullat” tha Vuçiç.

“Ose kur Rusia pushton Ukrainën, është agresion, dhe kur sulmoni Serbinë, atëherë kjo është shpëtim. Por mirë, ne kemi nevojë për marrëdhënie të mira me të gjithë. Edhe me amerikanët edhe me rusët, veç që i kërkoj të mësojnë se ne e duam lirinë më shumë se çdo gjë dhe se nuk duam të jemi të përulur – thotë ai” shtoi ai.

Ministri i Punëve të Jashtme i Serbisë, Marko Gjuriq :: Në Washington po lobojmë për pozicionin e Serbisë

 Ministri i Punëve të Jashtme i Serbisë, Marko Gjuriq tha se ka pasur rastin të bisedojë me Sekretarin amerikan të Shtetit Anthony Blinken në Washington, në margjinat e Samitit të NATO-s dhe se e ka ftuar atë të vizitojë Serbinë.

Në një deklaratë për mediat në pritjen për gazetarët serbë në Ambasadën e Serbisë në Washington, Gjuriq tha se dialogu në nivelin më të lartë politik me SHBA-të është i nevojshëm si për vazhdimin e bashkëpunimit ekonomik ashtu edhe për zgjidhjen e çështjeve për të cilat tha se “nuk pajtohemi, siç është çështja e statusit të Kosovës”, raportojnë mediat në Beograd..

“Ne kemi nevojë për një dialog në nivelin më të lartë politik me SHBA-në, jo vetëm për të vazhduar rritjen dhe zhvillimin e ekonomisë sonë, sepse Amerika është partneri numër një për sa i përket shërbimeve, dhe pikërisht në fushat që lidhen me teknologjitë e larta dhe atë që është motori i zhvillimit të ekonomisë sonë, por ky bashkëpunim na duhet edhe për t’i zgjidhur ato çështje për të cilat nuk pajtohemi, siç është çështja e statusit të Kosovës, por që nuk mund të zgjidhet në mënyrë pozitive pa angazhimin aktiv të nivelit më të lartë politik në SHBA”, tha Gjuriq.

Ai tha se prania e Serbisë në Samitin e NATO-s nuk do të thotë ndryshim i kursit të përcaktuar, por shtoi se kjo tregon që “Serbia po i forcon miqësitë, forcimin e partneriteteve dhe forcimin e pozicionit të saj në këtë pjesë të botës”.

“Këto ditë në Washington po lobojmë për pozicionin e Serbisë në pjesën perëndimore të bashkësisë ndërkombëtare, po bisedojmë me miqtë tanë se si t’i forcojmë marrëdhëniet tona ekonomike, politike, të sigurisë dhe të gjithanshme me këtë pjesë të botës”, tha Gjuriq.

I pyetur nëse ka pasur një reagim nga Moska për praninë e Serbisë në Samitin e NATO-s, Gjuriq tha se Serbia është atje si një vend i pavarur, ushtarakisht neutral, partner i Aleancës dhe një anëtar i programit të Partneritetit për Paqe për dekada.

Shkëndijëza...

 RASIM BEBO

 SHKËNDIJËZA  

Autori Flori Bruqi, poet shkrimtarë, historian, hulumtues dhe kritik i talentuar, prezantohet në mjedisin letrar me libri e 39 “Shkëndijëza”stisur nga frymëzimi i shkëndijëzave, duke qëndruar anës së lumit, jo për të mbledhur gurë të shndritshëm, por për ndjellur mendimet, ashtu si afroheshin valët e qeta të lumit deri te këmbët e tij që e freskonin. I vinin ndërmënd autore të ndryshëm të gjinive letrare, prej kohës së antikitetit, nga të cilët përmend Homerin, shqiptarin e madh të letërsisë botërore Fishtën, dhe vjen te Pashaidha dhe te Karl Reiholdi, të cilët dinakëria greke i fshehu shekuj më parë dhe u zbuluan pas vitit 1990. Nobert Jokli në enciklopedin e Madhe Gjermane, e ka quajtur “Lahutën e MALCISË:  “Kënga e këngës së Ballkanit dhe me rastin 60 vjetorit të ditëlindjes, i dërgon telegram urimi. Në vitin 1932, shkruan te “Ylli i Dritës”, ajo është një poemë epike historike me 15.613 vargje, në këto vargje shtrihen ngjarjet e historisë së Shqipërisë së Veriut nga viti 1858 deri në vitin 1913. Lahuta është një nga Krijimet më mahnitëse, në mbarë historinë e letërsisë shqiptare”. (“Artikuj II, f. 54.) 

          “Fishta është shkëmbi i tokës dhe shkëmbi i shpirtit shqiptar” e ka cilësuar Lasgush Poradeci.

                                     

Si Fishta edhe Flori Bruqi, ka marrë përsipër rolin e ndërmjetësit në shtegëtimin e veprës letrare nga autori tek lezuesi. Flori vazhdon të ndikojë me autoritet mbi botën shpirtërore të lexuesit. Rrjedhja kohore ecën me ritmet e saj, duke rruajtur në memorjen e nderit njerëz dhe personalitete të nderuar. Në epokën e sotme një nga këta është intelektuali, shkrimtari Flori Bruqi. 

Po të mos ishte shkatërruar, djegur e përvëluar Roma më 476 e. J. nga Vizigotët dhe biblioteka e Aleksandris në vitet 640 e. J. Nga Kalif Omari, që i vuri zjarrin, dike thënë se nuk na duhet biblioteka, se çdo gjë e ka Kurani thotë i “mënçuri Kalif omar.  Bota sot do të ishte 3 shekuj më përpara, Flori Bruqi do t’i  kishte kapërdirë shkëndijat e tyre. Ndërsa “Pashaida” do kish mbetur e pa njohur, e mbyllur në bodrumet e arkivit të Athinës. Një krijim të përcaktuar për Ali Pashën dha edhe arvanitas Haxhi Sheqreti një mysliman, analfabet me dhunti nga ato që japin muzat disa njerëzve, “e meta” e tij është e të qënit mysliman dhe jo një i krishterë dhe e “meta” e dytë është se i kushtohet një myslimani Ali Pashë Tepelenës. Në qoftë se nuk do të ishin këto dy mëkate, Haxhi Sheqreti do të ishte një “Homer i Ri”, me 10.000 vargje: Tregojmë disa nga vargjet e Pashaidhës: “Kur turbullohet qielli, shkrepëtin e bubullin / dhe era mbi det trazuar ndëron drejtim, / zmadhon dallgët dhe tmerrshëm gjëmojnë, / ngrihen si male, kaltërojnë dhe verdhojnë, / njëra-tjetrës i vijnë, tokën kercënojnë, / të tilla gjëmime, nga se cili top, / gjithkush i dëgjonte, do t’i kujtojë për mot, / si dridhen duart e tyre, sipër mbi dyfek / dhe së prapthi i kapin të errërit fishek...”. (R. B. “Dodona...” bot. 2008, f. 254).“ Flori Bruqi, si një kritik erudit, është i pari në historinë e letërsisë shqipe, i cili ka nxjerrë, si në një “parakalim festiv” të gjithë shkrimtarët dhe poetët e trojeve etnike shqiptare . Nga rradhët e tyre në Perëndimin evropian dhe amerikan, ai përmend 54  syresh. 

Flori Bruqi është ndalur në tre momente kryesore; 1. Në zhvillimin e letersisë në kosovë, e cila zë fill në vitet 30 të shekullit të kaluar, që vazhdojnë krimtarinë në kushtet e terrorit serb. Asnjë herë nuk hoqën dorë nga krijimtaria letrare, duke vlerësuar atë si një armë të fuqishme të indetitetit kombëtar. 2. Në zhvillimin e letërsisë arbëreshe, ku jeton një popullsi 90.000 frymësh që vazhdojnë të flasin gjuhën shqipe. 3. Flori flet për arvanitët, Çamërinë,  Epirin dhe djallëzitë e qarqeve greke ndaj popullit shqiptar. 

Bajroni shkruan: “Nuk ka komb që të jetë parë nga fqinjët e vet me aq urrejtje dhe tmerr se sa shqiptarët”. Kush nuk e di se në fitoren e pavarësisë së Greqisë (1829) që i parapriu kryengritja e vitit 1821, 90% ishin shqiptarë, heronj legjendarë si Kollokotroni, Mjauli, Karaiskaj, Boçari, Xhavella, Bubulina etj.,  që u vranë prapa shpine njëri pas tjetrit. Lufta më e ashpër kundra çamëve u bë më 27 qershor 1944 në të gjith ëÇamërinë veçanërisht në Paramithi, me pabesinë greke, duke therur, pushkatuar, përdhunuar, torturuar dhe dëbuar, mijëra njerëz të pafajshëm. Dhe për këtë masakër të madhe, nuk u muarr hakë kundra minoritetit grek në Shqipëri, me një fjalë nuk u shpërblye gjaku me gjak dhe dëbimi me debim. Është e turpëshme për Enver Hoxhën, i cili si argat i regjur i Beogradit dhe i Athinës, nuk veproi kundra minoritetit grek ashtu si veproi greku kundra Çamërisë. Nëse Dante Aligheri na solli Ferrin e fantazuar, me të gjitha labirintet e tij, deri në rrethin ei 12-të Perëndisë, në ditët tona dolli një Dante i Ri. Ai ështe shkrimtari Kosovar Flori Bruqi. Ky autor na ka sjellë ferrin e vërtetë njerëzor, ku janë gjeneralë të Serbisë, të strukturave te ushtrisë dhe policisë serbe. Në librin: “Njeriu që shtron shinat e “Olimpit”, nga faqja në faqe njihesh me skena të llahtarshme, jo të sajuara, por reale, ku artistët që luajnë, janë plaka, pleq, gra, burra dhe fëmijë, një popull i tërë i vënë në kalvarine vuajtjes e të torturës, një popull destinuar për t’u përzënë nga trojet etnike. Eshtë një vend i cili u bë shkrum e hi, jo vetëm nga zjarri i predhave, por edhe nga zjarri i vendosur me benzinë nga dora e njeriut, e këtyre kriminelëve të njerëzimit, egërsirave serbogreke. 

Përshfaqet aty Shën Bartolemeu i Gjakovës, objektet fetare qindravjeçare që digjen, nëna që dhunohen para fëmijëve, mure të përgjakura, bajoneta që presin kopsa, çajnë gjokset, trupa që digjen me benzinë, maqina që mbushen me kufoma, sisë të prera, sy të dalë, gishta të copëtuar etj. Shëmbëltyra më të këqija të Evropës së sotme. 

Është shumë tragjike, vrasja e 22 fëmijëve, masakrimi i kirurgut gjakovar Dr. Izet Himës, i 2019 femrave të dhunuara që trajtohen nga shoqata “Jeta në Kastriot” nga të cilat , 124 prej tyre janë me gji të prerë, me gishtrinj të këputur, 9 me sy të nxjerrë, 16 me plagë në fytyrë, që kanë lënë 4327 fëmijë jetimë. Krime që as mendohen se mund të ndodhin në realitet, s’ka pse te ketë asnjë hezitim nga Tribunali i Hagës për të hetuar dhe vënë para përgjegjësisë. Pikërisht libri i autorit Fori Bruqi “Olimpi Shqiptar” është sinteza më e mirë e dëshmisë së krimeve kundër njerëzimit dhe genocidit serb në Kosovë dhe atij Grek nëÇamëri. 

Flori zbret në truallin e folklorit dhe konkretisht në atë të artit rapsodik të rapsodit Dervish Shaqa të Kosovës, të cilin me shumë të drejtë, ai e quan “Gjeneral të folklorit shqiptar”. Vallë ky gjeneral e ka lexuar Karl Reinholdin, që ka botuar në vitin 1856 librin e famshëm “Netët Pellazgjike”, ku paraqet Arvanitët dhe çamët ortodoksë ne Greqi, që flasin gjuhën shqipe. (Nga folklori çam: Karl Reinhold “Netët Pellazgjike”, botimi 2005, mjek nga Getingeni Gjermanisë, kishte ndjekur më 1834 mbretin e parë të Greqisë së pavarur, Oton.) 

 

Ai u dashurua pas shqipes dhe shqiptarëve, që flisnin shqipen “edhe më mirë se na” dhe u martua me një vajzë arvanite, ishte poliglot. Nuk thithet nga helenizmi dhe helenët. Në atë kohë gjuha e flotës ishte shqipja. Në vitin 1896 Gustav Meieri, ka qënë në Greqi për të verifikuar regjistrimet e Reinholdit, na njofton se “si në marinën luftarake ashtu dhe në ate tregtare, gjuha e komunikimit ishtemë e shumta shqipja” (Alb. studien V.f. I. 1896). Në Parathënien e librit “Noctes pellasgicae” ai shkruan: “I shtyrë nga shoqëria plot dashuri dhe ngrohtësia ndaj meje e pellazgëve, këtyre aleatëve të flotës mbretërore, i kushtova vëmendje gjuhës së tyre dhe më lindi dëshira aq e fuqishme për visaret e saj... të folurës elegante ... nga kumbimi i ligjërimit shqip”. Reinhordi, miku i tij, patër Vasil Saqellari, me të cilin është njohur në flotë, i dorëzonte rregullisht tekste shqipe që janë pjesë të folklorit si këngë, peralla, anekdoda etj. Dhe kjo disa dekada përpara Thimi Mitkos, Zef Jubanit, ose Zef Skiroit. Në fletoren origjinale bëjnë pjesë: 15 dialloge, 15 përalla, 14 tregime dhe anekdoda, 47 gjë a gjëza dhe vargje saterike. Nga Netët Pellazgjike, 62 pjesë,  dorëshkrime 82 pjesë, 32 letra drejtuar Reinholdit nga prifti i Porozit , Vasil Saqellarit. Shqipërime janë 138 fabula të Ezopit, 11 fragmente nga ungjijtë etj. Vëllimi që unë kam me 200 faqe ka filluartë shkruhet më 22 janar 1856 dhe është mbaruar në Kalavri më 16 mars1856.  Kaluan nga kjo kohë deri në vitin 2005, pikërisht në përvjetorine 150-të të “Netëve Pellazgjike”. Gjatë gjithë kësaj kohe REINHORDI ka qënë më e madhja e fshehtë e ditur e Albanollogjisë.  Kuptohet se edhe e grekut dhe më vonë politikës së Enver Hoxhës, që shqiptarëve të Greqisë u vuri kazmën dhe hyri në një izolim të plotë. Po të kishtë dalë në dritë gjithë kjo pasuri, arbërishtja e Greqisë do të kishte qënë e njohur në shkollat tona kudo, po aq sa dhe arbërishtja e Italisë.

EROTIKË Trandafilë, flettë gjërë! / Eja, të të puth një herë! / More, vashëza pa mëmë / Haide, vemi ndë dhe t’ënë! / U të thom e ti të dish: / Të zësh dhromthinë, të vish! / Atje ce jë kumbisurë: / Si shëit’ zografisurë / More!  Rusu poshtë të të flas: / Mos nomis, se do të ‘ngas! / u  të thashë shumë herë: / Sovaro të mos më mbash / Një zoisë kam i ndari / Të kerkonish, të ma hash? / Klumusht’, mialtë të të jet...” 

14 allonarit 1858, Poerje mik të fahlem.   

Shumë mot kam të gjen kartë t’ënte, e vreronhem tiatrë gjë, podo haronj gluhënë. E ndë më volifshitë këtë muaj, do vinj për pak dit, i të vish. E të shënonj prëposh ca k’shilie Arbërisht, e nëkë di, andë’ i ke shkruajturë. Këtozë vetëmë kishë, e, ndëçofsha edhe të tiera, do t’a ruanj. Po të më shkrunjësh prë këto, and’ i ke shkruajturë, e, ndë ke gjë punë të të bënj, dergo-më. Vashëza e-ime të puth dorënë. Miku i-it  V. S. Prift (f. 315). Fjalori:  Dhormthinë = rruga, kumbisurë = shtrirë, zografisur =vizaatuar, nomis = ndërment, sovaro = sigurtë, zoisë = jetë, volifshitë  = mundesishtë, këtozë = këto.

Çamja e bukur Thonë edhe zoqtë e malit ik (Nga Kolec Traboni) të tromaksur matan detit Zura një mike një belhollë Më s’dëgjohen cicërima çame e bukur nga Filati veç e qara e një shelgu zgjuar ëndrash, ik mes klithmash për mes flakësh edhe zjarrit Kur do vinëçamovogëlthit Larg vendlindjes rritur shtatin                 bashkë me zogjtë kur do vinë me pikëllim në syt e zi mos janë rritur të tromaksur për shtëpi e për një vatër që kur morren arratinë për një pjergull nëÇamëri Për një gjysh e për një gjyshe                    Eh , si mbet Paramithia për një vëlla që vranë në portëm e shkretuar e pa jetë ish i brishtë si një engjëll veç ca peq rrinë në portë e mes engjejsh shkon n’atë botë               E sikush me vete flet.

Emocionuese janë faqet e librit, kushtuar njërit nga personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare Çamit me origjinë nga Arta, Mitrush Kuteli, ekonomist, mendjendritur dhe shkrimtar erudit. Nga Ilinden Spase:  “mbrëmë von, natën, në të errët erdhën dhe e morën Dhimitrin. Tha ajo me zëmër të dridhur dhe ra në krahët e babajtë. Babai u zverdh në fytyrë. Goja iu zu... Atë ditë , ishte grindur keq në zyrën e eprorit të tij ku ishin dhe disa këshilltarë të huaj. Kishte arritur puna deri atje, sa ai jo vetëm që nuk firmosi po e kish flakur dosjen tutje dhe kish ikur i xhindosur nëpër koridoret e bankës duke bërtitur: -Këtu ka tradhëti! Këtu ka tradhëti!   Mbasi iku, Efterpi (Shoqia e Mirushit) erdhi Nonda e tha: “Kanë futur brënda Petro Markon, Andrea Varfin dhe mustafa Greblleshin. (“Im atë Sterjo”, bot 1995, f. 173). 

Flori Bruqi shkruan me pikëllim për Mitrush Kutelin: “Prekëse deri në lendim të shpirtit, Përmbajta e letrës është tronditëse, Kuteli zbulon një realitet tragjik të kohës së diktaturës.”Në librin e vet, Flori i ka kushtuar vemendje të veçantë NËNË TEREZËS, e cila pasqyron simbolin e ngrohtësisë shpirtërore dhe të humanizmit botëror. Presidenti Amerikan Bill Klinton shprehej në qershor të vitit 2002 se: “Nënë Tereza ishte e para ajo që më bëri të dua kombin shqiptar dhe tani ndihem shumë krenar që plotësova një detyrëmorale ndaj saj dhe vlerave të lirisë” Fjala është për shpalljen e Kosovës se pavarur.  Flori vazhdon analizën  për shqipen e njësuar, duke u ndalur në parahistorinë e saj që prej shek XVI – XVIII ... Në konsultën gjuhësore të Prishtinës të vitit 1968, e cila u mbështet në parimin “Një komb, një gjuhë, një flamur. Për të arritur këtu u shtrua rruga, që shkruajmë më poshtë.  Pikërisht për këtë citojmë F. Gordinjano “Gjeografia kishtare e Shqipërisë” 1934.  Thotë: “se islamizimi (në vendin tonë) fillon ngafundi i shek. XVI deri në gjysmën e shek. XVII kemi kthimin masiv të shqiptarëve nga të krishterë në myslimanë. Shqiptarët, thonë mjaft autorë bashkëkohorë, u kthyen në myslimanë të mos thitheshin prej popujve kufitarë sllavë dhe grekë, Kështu mendojnë: I. Irvin, R. Falasci, W.S. Dawis, Roberto Morozo etj. Citojmë prej tyre: “Islamizimi prej shqiptarëve ka qënë një pritë kundër presionit sllav dhe grek”. Dhe më tej bëhet pyetja: “Po si do të ishte harta e sotme politike në Ballkan, në se shqiptarët do të vazhdonin të luteshin në kishat serbe të Savës e në kishat greke,  Në gjuhën e këtyre dy kombeve?! A do të ishin asimiluar ata? Shqiptarët U BENË MYSLIMANË PER TË RUAJTUR INDIVIDUALITETIN  DHE INDETITETIN KOMBËTAR”.  (Sh. Delvina, bot. 1999, f. 304) Aristidh Kola thotë: “Sulltan Murati lëshon urdhër sipas Kuranit dhe thotë: “Sa katolikë dhe të krishterëkanë feude të myslimanizohen dhe do t’i marrin ato, në rast të kundërt do t’i humbin”.  Por përveç pasurisë u hiqet edhe liria. Janë njerëz të kategorisë dytë. Kështu që shqiptarët duhet të zgjidhnin midis krishterimit dhe lirisë e pasurisë. Shqiptarët gjithmonë kur u gjëndën në dilema të tilla kanë parapëlqyer gjithmonë lirinë dhe pasurinë, e cila siguronte akoma më tepër të parën. (“Arvanitasit”, bot 2002, f. 283). 

Faik Konica thotë: : “Po të mos ishim kthyer në myslimanë, Shqipëria do të ishte e madhe, po nuk dotë ishim Shqiptarë”.  Prof. Dr. ESHREF YMERI shkruan:”Flori Bruqi bie në sy për thellësinë e kujtesës letrare dhe për trajtimin estetik të artittë fjalës së shkruar, çka mburon nga pregatitja e tij si një intelektual erudit, i pa përsëritshëm në lëmin e shkencës së kritikës letrare. (internet “Putpuria”, 8 qershor 2016).  Prof. Dr. Flori Bruqit, si mjeshtër i Analizës kritioko-letrare i uroj edhe shumë libra të tjerë për ushqim të shpirtit të kombit Shqiptar. Rasim Bebo, Addison Çikago, IL. USA.  Qershor 2016.

Mesazhet në protestën e opozitës: Lironi Sali Berishën

 

Nga thirrjet për lirimin e Sali Berishës te akuzat për keqqeverisje kanë qenë mesazhet e përcjella në protestën e opozitës.

Nga pamjet dhe fotot nga protesta qytetarët shihen në Bulevardin Dëshmorët e Kombit duke u pozicionuar përpara Kryeministrisë dhe zyrës së Ramës, i cili ndodhet në NewYork.

Grupe të ndryshme me protestues janë nisur nga Sheshi Skënderbej dhe selia blu e Partisë Demokratike, për tu bashkuar me protestuesit e tjerë në bulevard.

• 
  
  

Albin Kurti në CNN: Serbia dhe Rusia u shkaktojnë probleme fqinjëve sepse duan zgjerim

 

• 

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Serbia është agresive ndaj Kosovës, jo vetëm duke mos e njohur si shtet të pavarur, por për shkak se “është angazhuar” në luftë hibride dhe po zhvillon trajnime ushtarake në bazat që i ka pranë kufirit me Kosovën.

Gjatë një interviste për CNN, Kurti tha se Kosova i kërkon Perëndimit që t’i bëjë presion Serbisë që të largojë ato baza, teksa theksoi se Beogradi ka ngjashmëri me Rusinë, pasi sipas tij, të dy u shkaktojnë telashe fqinjëve sepse “duan zgjerim”.

“Në aspektin politik, Serbia është shumë e ngjashme me Federatën Ruse. Ato nuk njohin de facto dhe de jure fqinjët e tyre. Ato u shkaktojnë probleme fqinjëve sepse duan zgjerim. Në anën tjetër, duhet ta them se Rusia ndoshta e imiton Serbinë e regjimit të Millosheviqit. Tani mund ta shohim sesi presidenti despotik [Vladimir] Putin dëshiron ta shndërrojë Ukrainën në një shtet, të ngjashëm me skenarin boshnjak, ku përbrenda do të ishte e ndarë në aspektin territorial, në mënyrë që ta bëjë jofunksionale dhe të krijojë mundësi për pushtim të mëtejmë të territorit”, tha Kurti.

Kryeministri kosovar tha se në aspektin historik, kulturor dhe operacional, Kremlini dhe Beogradi kanë imituar njëri-tjetrin dhe kjo është shqetësuese për Kosovën.

“Prandaj jemi të shqetësuar sepse është në interesin e Kremlinit që të përhapë konflikte të tjera në Evropë përmes bashkëpunëtorëve të tij. Dhe Serbia në Ballkan është shtet hegjemonist dhe njëkohësisht bashkëpunëtore e Rusisë”, tha Kurti.

Edhe gjenerali i pensionuar amerikan, Wesley Clark, akuzoi Serbinë se i shërben interesave të Rusisë, shtet që ka nisur pushtimin në shkallë të gjerë të Ukrainës fqinje mbi dy vjet më parë.

Clark – që ka udhëhequr fushatën ajrore të NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe më 1999, që çoi në çlirimin e Kosovës – tha se Serbia dëshiron të marrë pjesën veriore të Kosovës dhe ta ndajë Bosnjë e Hercegovinën, për të krijuar “Serbinë e Madhe”.

“Dora e Rusisë ndihet në Ballkan. Serbia është krahu i Rusisë në Ballkan. Serbia u shërben interesave të Rusisë. Presidenti [serb, Aleksandar] Vuçiq është i mençur. Ai tenton të duket se po luan me dy porta, por kur të vijë momenti, ai do të bëjë çfarë i kërkon Putini. Dhe çfarë ai do nga Putini, sigurisht është autoriteti për të përdorur trupat e tij në Kosovë, të paktën të marrë gjysmën e pjesës veriore të Kosovës dhe ndoshta më shumë. Njëkohësisht, duan ta ndajnë Bosnjën, ta marrin Republikën Sërpska dhe ta bëjnë ‘Serbinë e Madhe’. E gjithë kjo ka të bëjë me spastrim etnik në Ballkan”, tha Clark.

Duke folur për ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë, ai tha se ajo ishte vendimtare, duke kritikuar aleancën se nuk po bën sa duhet për të ndihmuar Ukrainën, që po përballet me pushtimin e Rusisë.

“NATO duhet të bëjë më shumë. Shikoni shembullin e Kosovës sot, 25 vjet demokraci, shtet i lirë. Kështu duhet të jetë edhe për Ukrainën, mund ta shpëtojmë Ukrainën nëse ngrihemi dhe e bëjmë [ndërhyjmë]. Kjo është detyra jonë”, tha Clark.

Ai shtoi se nëse NATO “çalon” në Ukrainë, atëherë problemet nga atje do të barten në Ballkanin Perëndimor.

Edhe më herët, zyrtarët në Kosovë kanë akuzuar Serbinë se po e ndihmon Rusinë të hapë një front të ri kundër Perëndimit.

Serbia, që mban raporte të mira me Rusinë, deri më tani ka refuzuar që t’i vendosë sanksione Moskës për shkak të luftës në Ukrainë. Por, Beogradi ka votuar për disa rezoluta në Kombet e Bashkuara që kanë dënuar agresionin rus kundër Ukrainës. /REL

---

Albin Kurti në CNN: Projekti gjenocidal i regjimit të Millosheviqit nuk do të ndalej pa intervenimin e NATO-s

Kryeministri Albin Kurti ka thënë se pa intervenimin e NATO-s në Kosovë më 1999, projekti gjenocidal i regjimit të Millosheviqit nuk do të ndalej.

Në një paraqitje për gazetaren Christiane Amanpour në CNN, Kurti tha se forcat policore dhe ushtarake të Millosheviqit e deshën Kosovën vetëm si territor, por pa popullin e saj shqiptar.

“Paraprakisht ka pasur një dyzinë masakrash kundër popullsisë civile në Kosovë ku fëmijë, gra e të moshuar janë vrarë, gra janë dhunuar, shtëpi e fshatra të tërë janë djegur dhe e gjithë kjo ka qenë përbrenda projektit gjenocidal të regjimit të Millosheviqit që Kosova të jetë pa popullin e saj, pa shqiptarë. Pra, ata e panë vendin tonë si territor e jo si popull, dhe deshën që ata njerëz ose të vriteshin ose të dëboheshin. Dhe operacioni ‘Patkoi’ po realizohej kur NATO-ja intervenoi dhe ndaloi gjenocidin e Serbisë. Prandaj, ndalimi i gjenocidit dhe çlirimi i vendit tonë, dhe sjellja e paqes në fund, ishin një dhe e njëjta gjë që u mundësua dhe më vonë u garantua nga NATO-ja”, deklaroi kryeministri Albin Kurti në këtë intervistë.

Shfaqet Murtaja e Zezë që vrau 25 milionë njerëz në mesjetë

 

Bakteret e murtajës zakonisht transmetohen nga brejtësit dhe pleshtat te njerëzit duke kafshuar, prekur ose gërvishtur lëkurën e kafshëve të infektuara.

Në Kolorado, konkretisht në kontenë Pueblo, 118 milje në jug të Denverit, është raportuar një rast i ri i murtajës njerëzore.

Autoritetet shëndetësore amerikane deri më tani nuk kanë bërë të ditur gjendjen e pacientit dhe se si është infektuar, por paralajmërojnë se bëhet fjalë për një sëmundje potencialisht fatale që transmetohet nga brejtësit dhe pleshtat dhe në mesjetë ka vrarë miliona njerëz.

Sipas të dhënave nga shërbimet epidemiologjike në SHBA, gjashtëmbëdhjetë persona kanë vdekur nga murtaja në 20 vjet, ndërsa viktima e fundit është regjistruar vitin e kaluar në jugperëndim të Kolorados.

Në të vërtetë, murtaja te njerëzit është shumë e rrallë, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), me një mesatare prej shtatë rastesh të infeksionit në vit. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) regjistron 1,000 deri në 2,000 raste të murtajës çdo vit, kryesisht në zonat rurale të Afrikës, Azisë, Amerikës së Jugut dhe SHBA. Simptomat përfshijnë fillimin e papritur të etheve dhe të dridhurave, dhimbje koke të forta, dhimbje muskujsh, të përzier, të vjella dhe ënjtje të nyjeve limfatike.

Bakteret e murtajës zakonisht transmetohen nga brejtësit dhe pleshtat te njerëzit duke kafshuar, prekur ose gërvishtur lëkurën e kafshëve të infektuara. Mund të transmetohet edhe te njerëzit nëse thithin pika të pështymës nga një person ose kafshë e infektuar.”Ne këshillojmë qytetarët që të mbrojnë veten dhe kafshët e tyre nga murtaja,” tha zyrtarja e Departamentit të Shëndetësisë në Puebla, Alicia Solis .

Kjo është arsyeja pse zyrtarët shëndetësorë rekomandojnë që banorët të mbrojnë shtëpitë e tyre nga brejtësit dhe të shmangin kontaktin me kafshët e ngordhura. Për shembull, kafshët shtëpiake duhet të trajtohen rregullisht kundër pleshtave dhe të mbahen në ambiente të mbyllura ose me zinxhir. Gjithashtu, infeksionet e pleshtave te kafshët shtëpiake duhet të trajtohen menjëherë dhe të dërgohen te veterineri nëse ato sëmuren.

Vlerësohet se murtaja, ose Vdekja e Zezë, vrau 25 milionë njerëz në Evropë në mesin e shekullit të 14-të. Prej kohësh besohej se transmetohej nga minjtë, derisa një raport i vitit 2018 nga Universitetet e Oslos dhe Ferrarit zbuloi se morrat dhe pleshtat ishin kryesisht përgjegjës për përhapjen e sëmundjes te njerëzit.

Sëmundja mund të prekë njerëz të të gjitha moshave, por rreth gjysma e rasteve përfshijnë pacientë midis moshës 12 dhe 45 vjeç, sipas CDC. Nëse nuk trajtohet, murtaja ka një shkallë vdekshmërie prej 30 deri në 60 përqind, por ato numra të zinj bien në më pak se pesë përqind nëse sëmundja zbulohet herët dhe trajtohet me antibiotikë.

Temperaturat në “Luginën e Vdekjes” deri në 54 gradë. – SHBA goditet nga një valë përvëluese të nxehti

 

Një valë e ngadaltë të nxehti, shoqëruar potencialisht me temperatura rekord po përhapet në të gjithë pjesën perëndimore të Shteteve të Bashkuara, njoftoi Shërbimi Kombëtar i Meteorologjik.

Rajonet juglindore dhe ato në qendër të vendit po përballen gjithashtu me një valë nxehtësi e lagështire që pritet të zgjasë.

Në kontenë Maricopa të shtetit të Arizonës, që përfshin qytetin Phoenix, këtë vit janë konfirmuar të paktën 13 raste vdekjesh të lidhura me të nxehtin, ndërsa janë nën hetim edhe 160 vdekje të tjera, të dyshuara nga nxehtësia, sipas një raporti më të fundit.

Raporti nuk përfshin vdekjen e një djali 10-vjeçar në fillim të kësaj jave në Phoenix, i cili pësoi një “incident mjekësor të lidhur me të nxehtin” ndërsa po shëtiste me familjen e tij në një prej parqeve të qarkut, njoftoi departamenti i policisë.

Ndërkohë sipas parashikimeve temperaturat në atë që njihet si Lugina e Vdekjes në Kaliforni mund të arrijnë deri në 53.8 gradë Celsius gjatë ditës së dielë dhe më pas rreth 54.44 gradë Celcius deri të mërkurën.

Rekordi zyrtar botëror për temperaturën më të nxehtë të regjistruar në Tokë është shënuar po në Luginën e Vdekjes prej 56.67 gradë Celcius në korrik të 1913, por disa ekspertë i kundërshtojnë të dhënat dhe thonë se rekordi i vërtetë është prej 54.44 gradë Celcius, i regjistruar në korrik të vitit 2021.

Shkencëtarët zbulojnë pikturën 51.200 vjeçare

 

Shembulli më i vjetër i artit figurativ të shpellave është zbuluar në ishullin indonezian Sulaesi nga shkencëtarë australianë dhe indonezianë.

Piktura e një derri të egër dhe tre figurave të ngjashme me njeriun është të paktën 51,200 vjet e vjetër, më shumë se 5,000 vjet më e vjetër se arti i mëparshëm më i vjetër i shpellës.

Sipas ekspertëve, zbulimi tregon se njerëzit asokohe  kishin aftësinë për të menduar në terma abstrakte.

Këto piktura  përfaqësojnë një evolucion në proceset e mendimit në specien tonë që i dhanë fill artit dhe shkencës.

Prof Adam Brumm nga Universiteti Griffith tha se zbulimet më të fundit të artit të shpellave indoneziane hedhin dritë të re mbi rolin e rëndësishëm të tregimit në historinë e artit.

“Vlen të përmendet se arti më i vjetër i shpellave që kemi gjetur deri më tani në Sulaëesi përbëhet nga skena të dallueshme: domethënë, piktura që përshkruajnë njerëzit dhe kafshët duke ndërvepruar në atë mënyrë që ne mund të nxjerrim përfundimin se artisti synon të komunikojë një rrëfim të një lloji-një histori”, tha ai.