Sëmundjet e shkaktuara nga valët elektromagnetike

Ne jeten tone te perditshme, ne ndeshemi me vale te shumellojshme, ndaj te cilave organizmi reagon ne menyra te ndryshme.

Valet e detit zakonisht kane nje efekt relaksues mbi organizmi human, e kundeta ndodh me valet elektromagnetike.

Pervec valeve te drites, ne shtepite tona hyjne edhe vale te prodhuara artificialisht si nga stacionet e radios, televizoret, telefonat celulare, kompiuterat dhe te tjera. Te gjitha keto vale transmetojne energji secila ne mase me te madhe apo me te vogel. Efekti i tyre mbi organizmin eshte i ndryshem (sepse jane vale me karakteristika te ndryshme).

Antenat e ripetitoreve te TV, Radios dhe Telefonave Mobile a jane te demshme? Potenca e nje ripetitori te telefonise se levizeshme eshte shume me e madhe sesa ajo e nje celulari. Por nese telefoni celular do te vendoset anash kokes, kjo do te shkaktoje nxehtesi nga vete aparati dhe praktikisht behet me e demshme se ajo e ripetitorit.

Problemi i elektromagnetizmit qendron sepse eshte nje ndotje e "padukshme", "nuk ka ere", por qe shkakton rrezatim elektromagnetik vecanerisht te rende dhe te demshem, duke rrezikuar per tumore, sidomos tek femijet, dhe ky problem me koshience harrohet nga te gjithe, sepse te gjithe jemi perdorues te kesaj teknologjie (qofte edhe duke perdorur celularin).

"Nese zhvillimi ekonomik duhet te realizohet me fondet e shendetit publik, kjo rrezikon qe te fitohet dicka sot, duke shtuar shpenzimet socio – sanitare ne te ardhmen si pasoje e shtimit te rasteve te kancerit, crregullimeve neurodegjenerative, infertilitetit, pagjumesise, depresionit, alergjive dhe te gjitha problemeve te lidhura me radiofrekuencat". (Shoqata e semundjeve nga intoksikacioni kronik dhe ambiental _ Francesca Romana).

Shtimi i antenave te ripetitoreve te frekuencave, me te vertete qe te ben te lidhesh me shpejt me internetin, televizorin, stacionet e redios dhe te tjera, por kjo mund te beje qe te shtohet problemi i semundeshmerise. Kete kane nenvizuar presidentet e Agjencise Rajonale per Ambientin dhe te Institutit te Larte per Kerkimet Ambientale ne Itali ne Nentor 2011.

 

Studimet e viteve te fundit kane vene ne dukje se valet e padukeshme te spektrit elektromagnetik, kane nje ndikim te thelle mbi mbi cdo aspekt te rregullimit biologjik. Funksionet biologjike te organizmit tone (te rrahurat e zemres, funksionimi i trurit, reaksionet metabolike qe ndodhin ne cdo qelize, etj), rregullohen nga rryma, pra ne jemi "qenie elektrike".

Ne boten e qyteteruar kryesisht, ne ndodhemi ne nje ekspozim te panderprere ndaj valeve elektromagnetike qe clirohen nga paisjet elektrike te perdorimit te perditshem si frigorifere, televizore, telefona celulare, kompiuter, Wi-Fi, etj.dhe si pasoje detyrimisht qe predispozohemi me pasojat shendetesore te nje lloi apo tjetri, nga veprimi i ketyre valeve.

Sipas Dr. Ann Louise Gittleman, autore e librit Zapped: ne jemi te ekspozuar ndaj nivelit rrezatimit radioaktiv per 100 milion here me shume se stergjysherit tane.

Hulumtuesit ne Institutin Kombetar per Shendetesi kane zbuluar se thjeshte, vetem mbajtja e nje celulari aktiv afer kokes per 50 minuta, prodhon ndryshime te dukshme ne metabolizmin e trurit.

Raporti komplet eshte prezantuar se fundi nga Prof. Girish Kumar i departamentit IIT te Bombay te ingenierise elektrike. Kumar ka thelluar kerkimet e tij mbi radiacionin e telefonise celulare dhe efektet e saj, eshte kunder perdorimit te shpeshte te telefonave celulare,nsepse i shkakton perdoruesve shtimin e riskut te kancerit, tumoreve te trurit dhe rreziqe te shumta te tjera per shendetin.Per femijet kjo eshte edhe me e shprehur.

Wi-fi (interneti pa fije), eshte nje sistem qe krijon fushe elektromegnetike me nje frekuence rreth 2400 megaherz, gati e barabarte me ate qe organizmi absorbon edhe nga celulari.

Valet e emetuara nga telefonat celularë a shkaktojnë kancer?

Fjalë mbi këtë pyetje ka shumë, por pak mund të quhen informacione apo fakte minimalisht të kënaqshme.

Ne vitin 2001 Paolo Vecchia ne Institutin e Larte te shendetit, Rome – ka krijuar klasifikimin e quajtur IARC per vleresimin e aftesise kancerogene te fushave elektromagnetike.

Klasifikimi sipas IARC:

1. Agjeent kancerogen per njeriun
2. a) Agjent probabilisht kancerogjen per njeriun
   b) Agjent i mundeshem kancerogjen per njeriun
3. Agjent jo i klasifikueshem persa i perket kancerogjenitetit tek njeriu
4. Agjent probabilisht jo kancerogjen per njeriun.

IARC I ka klasifikuar fushat magnetike ELF si te mundeshme kancerogjene per njeriun (Grupi 2B).

Efektet akute teshkaktuara nga cilado fushe radiofrekuence:

• Absorbim te energjise elektromagnetike
• Shperndarje ne formen e nxehtesise
• Ngritje e temperatures se pergjitheshme apo lokale (efekti termik)

Shkenca mjeksore e konsideron si te tolerueshme nje ngritje konstante te temperatures deri ne 1Grade Celcius, qe korespondon me nje vlere prej 4W/kg.

OBSH-ja (Organizata Botërore e Shëndetësisë) në 2011 i klasifikoi telefonat celularë si burim i mundshëm kancerogjen. (Grupi 2B).

Kanceri i penisit në rritje

Penisi është një organ gjenital mashkullor, që gjithashtu shërben si kanal urinar.

Prerje tërthore e penisit.

Pjesët kryesore janë rrënja (radix); trupi (korpusin); dhe epitheliumi i penisit që përfshin lëkurën e boshtit dhe lafshën e penisit, të cilët mbulojnë glans penis. 

Trupi i penisit është i përbërë nga tri shtylla indesh: dy cavernosa corpora në anën dorsale dhe një corpus spongiosum mes tyre, në anën ventrale. 

Diagram anatomik i penisit

Uretra e mashkullit kalon përmes gjëndrrës së prostatës, ku bashkohet me kanalin ejakulues, dhe pastaj përmes penisit. 

Uretra kalon përmes corpus spongiosum, dhe hapjes së tij, meatus, që qëndron në majën e glans penis. Kanali urinar është një pasazh qoftë për urinim dhe për derdhjen e spermës.

Shumica e penisit zhvillohet nga tnjëjtat inde të embrionit nga ku zhvillohet klitorisi te femrat; ndërsa lëkura që mbulon penisin dhe uretra ka të njëjtën origjinë embrionale me labia minora tek femrat.

Një ngritje është ngurtësimi dhe rritja e penisit, i cili ndodh gjatë kënaqësisë seksuale, edhe pse mund të ndodhë edhe në situata jo-seksuale.

Ndonëse rezultatet ndryshojnë sipas studimeve, konsensusi shkencor është që mesatarja e gjatësisë së penisit të ngritur është rreth 12.9–15 cm (5.1–5.9 polç), ku rreth 95 % e meshkujve pas pubertetit kanë një gjatësi brenda intervalit 10.7–19.1 cm (4.2–7.5 polç).



Rrënja e penisit (radix): Ajo është e pjesa e bashkangjitur me trupin, dhe që përbëhet nga bulbi i penisit në mes dhe dy "këmbëzat" e penisit, që gjenden në anë të bulbit.

Trupi i penisit (corpus): ka dy sipërfaqe: dorsale (posterosuperiore në penisin e ngritur), dhe ventrale ose urethrale. Sipërfaqia ventrale është e shënuar nga një ulluk në drejtimin lateral.

Epitheliumi i penisit përbëhet nga lëkura e boshtit, lafsha (prepuci), dhe mukoza prepuciale në brendësi të lafshës dhe që mbulon glans penis. Epitheliumi nuk është i bashkangjitur me boshtin, kështu që ai mund të rrëshqitet para dhe prapa mbi bosht.


Trupi i penisit është i përbërë nga tri shtylla indesh: dy cavernosa corpora në anën dorsale dhe një corpus spongiosum mes tyre, në anën ventrale.

Pjesa e gjerë në fundin e corpus spongiosum njihet si glans penis, e cila mban lafshën, apo prepucin, një palë e lirshme lëkure që në të rriturit mund të tërhiqet për të ekspozuar glans-i.

Zona në pjesën e poshtme të penisit, ku lafsha bashkëngjitet me glans-in, njihet si frenulum. Baza e rrumbullakuar e glans penis njihet si corona.

Uretra kalon përmes corpus spongiosum, dhe hapjes së tij, meatus, që qëndron në majën e glans penis. Kanali urinar është një pasazh qoftë për urinim dhe për derdhjen e spermës.

Penisi i njeriut ndryshon nga ai i gjitarëve të tjerë, duke qenë se penisi ynë baculum, një kockë brenda penisit që ndihmon me ngritjen, dhe në vend të saj e arrin ngritjen me anë të mbushjes me gjak të trupit të penisit.

Madhësia

Ndonëse rezultatet ndryshojnë sipas studimeve, konsensusi shkencor është që mesatarja e gjatësisë së penisit të ngritur është rreth 12.9–15 cm (5.1–5.9 polç), ku rreth 95% e meshkujve pas pubertetit kanë një gjatësi brenda intervalit 10.7–19.1 cm (4.2–7.5 polç).

 Gjithsesi, duhet pasur parasysh që mesatarja e madhësisë së penisit është pak më e madhe sesa mediana (mesorja) e madhësisë (pra, shumica e penisave janë nën mesataren e madhësisë).

Një projekt kërkimor, duke përmbledhur dhjetëra studime të kryera nga mjekët e kombësive të ndryshme, tregon se, në mbarë botën, madhësia e penisit të ngritur varion midis 9.6 dhe 16 cm (3.8 dhe 6.3 polç). 

Është sugjeruar se ky variacion në madhsë shkaktohet jo vetëm nga gjenetika , por edhe nga faktorë mjedisorë, të tilla si medikamentet e fertilitetit, kultura, dieta, dhe ekspozimi nga ndotja.


Ngritja është ngurtësimi dhe rritja e penisit, i cili ndodh gjatë kënaqësisë seksuale, edhe pse ajo mund të ndodhë edhe në situata jo-seksuale. 

Mekanizmi primar fiziologjik përgjegjës për ngritjen është zgjerimi autonomic i arterieve që furnizojnë gjakun në penis, çka lejon pompimin e gjakut brenda tre boshtet e indeve sfrungerore të penisit, çka shkakton zgjatimin dhe zgjerimin e tij.

Ngritja e lehtëson marrëdhënien seksuale edhe pse nuk është thelbësore për aktivitete të tjera seksuale

Këndi i ngritjes

Edhe pse shumë penisë të ngritur kanë një drejtim të lehtë nga lart, është e zakonshme dhe normale për penisin e ngritur të ketë drejtim të theksuar nga lart, drejtim të theksuar nga poshtë, drejtim të lehtë nga poshtë ose në pozicion vertikal, në varësi të tensionit të ligamentit mbështetës, i cili siguron mbajtjen konstante të pozicionit gjatë ngritjes.

Penisi më i gjatë i dokumentuar zyrtarisht u zbulua nga mjeku Robert Latou Dickinson. Ajo ishte 34.3 cm (13.5 polç) në gjatësi dhe 15.9 cm (6.26 polç) në cirkumferencë.

Kanceri i penisit është rritur më shumë se 20% gjatë 30 viteve të fundit, por a dini shenja për të parë? Është e rëndësishme të njihni simptomat e kancerit të penisit


Ndërsa shumica e njerëzve njohin të gjitha simptomat e kancerit të prostatës dhe kancerit të testikujve, shumë njerëz nuk janë ne dijeni te kancerit te penisit.

Megjithatë, rreth 550 meshkuj janë diagnostikuar me kancer kërcënues për jetën në Angli çdo vit. Ajo zakonisht ndikon tek meshkujt mbi 60 vjeç, por mund të gjendet tek meshkujt e të gjitha moshave.

Ekspertët besojnë se burrat që mbajnë virusin (HPV) kanë një rrezik në rritje të zhvillimit të kancerit të penisit.

Studimet kanë zbuluar se pothuajse 47% me kancerin e penisit gjithashtu kanë një infeksion të HPV-së – që është virusi që shkakton lythat gjenitale.

Disa shenja paralajmeruese:

Dhimbje koke 

– Leuçemia është një kancer që mund të shkaktojë dhimbje koke për periudha të zgjatura kohore.

Kollë e vazhdueshme – Një kollë e vazhdueshme që zgjat për javë apo edhe muaj është një shenjë e një problemi më serioz. Nëse filloni të shihni gjak pas kollitjes, shikoni një mjek sa më shpejt të jetë e mundur.

Ethe

 – Kanceri e bën trupin tuaj të dobët. Sistemi imunitar nuk do të funksionojë në mënyrë optimale. Bakteret do ta kene më të lehtë për të sulmuar trupin tuaj..

Cngjyrosje te lekures 

– Kjo është një simptomë klasike e kancerit të lëkurës.

Plage që nuk shërohen 

– Plaget e hapura që nuk shërohen kurrë janë një shenjë tjetër e kancerit. Këto plagë do të rrjedhin gjak ,por kurrë nuk do të shërohen. Këto plagë mund të jenë një shenjë e kancerit të lëkurës ose diabetit.

Dhimbja e belit 

– Kanceri pankreatik është një nga kanceret më vdekjeprurëse që mund të merrni. Vetëm 14% e njerëzve që zbulojnë këtë kancer në fazat më të hershme mbijetojnë. Pankreatia është një abdomen që ndihmon në rregullimin e enzimave të trupit tuaj.

Gjatë 30 viteve të fundit numri i rasteve është rritur me më shumë se 20%, ndoshta për shkak të ndryshimeve në praktikat seksuale.

‘Cancer Research UK’ thotë se 95% e kancereve të penisit zhvillohen nga karcinomat e ngadalshëm në rritje të qelizave ‘squamous’, kështu që kapja e kancerit të penisit herët është çelësi i shërimit, por shumë burra nuk e dinë.

Shenjat dhe simptomat e kancerit të penisit

Ju duhet të jeni të vetëdijshëm për ndonjë anomali ose shenjë të kancerit të penisit, duke përfshirë:

1. Një rritje ose lëndim në penis që nuk shërohet brenda katër javëve.

2. Gjakderdhja nga penisi ose nga nën lafshë.

3. Një shkarkesë e urryer.

4.Një ndryshim në ngjyrën e lëkurës së penisit ose të lafshës

6. Një skuqje në penis

Nëse i përjetoni këto simptoma, është e rëndësishme që ato të kontrollohen nga mjeku juaj sa më shpejt të jetë e mundur. Si diagnostikohet kanceri i penisit?

Specialisti do të pyesë për simptomat tuaja, ai gjithashtu mund të marre një test gjaku dhe të kryejë një biopsi.

Si trajtohet kanceri i penisit?

Në rastet e kancerit në situ (CIS), ku preken vetëm qelizat e lëkurës së penisit, pacientët do të trajtohen duke përdorur kremoterapi ose kirurgji lazer.

Trajtimet kryesore për kancerin më të avancuar te penisit janë:

1. Kirurgjia ; 2. Radioterapia ; 3. Kimioterapia

Literatura:

^ Keith L. Moore, T. V. N. Persaud, Mark G. Torchia, The Developing Human: Clinically Oriented Embryology 10th Ed. Elsevier Health Sciences, 2015 ISBN 9780323313483, pp 267-69
^ Richard E. Jones; Kristin H. Lopez (28 September 2013). Human Reproductive Biology. Academic Press. f. 352. 978-0-12-382185-0.
^ Video of gliding action
^ Wessells H, Lue TF, McAninch JW (September 1996). "Penile length in the flaccid and erect states: guidelines for penile augmentation". The Journal of Urology. 156 (3): 995–7. :10.1016/S0022-5347(01)65682-9. 8709382.
^ Chen J, Gefen A, Greenstein A, Matzkin H, Elad D (December 2000). "Predicting penile size during erection". International Journal of Impotence Research. 12 (6): 328–33. :10.1038/sj.ijir.3900627. 11416836.
^ "ANSELL RESEARCH – The Penis Size Survey". March 2001. Marrë më 2006-07-13.
^ Center of Disease Control. "DES Update: Consumers". Marrë më 2013-11-07.
^ Swan SH, Main KM, Liu F, etj. (August 2005). "Decrease in anogenital distance among male infants with prenatal phthalate exposure". Environmental Health Perspectives. 113 (8): 1056–61. :10.1289/ehp.8100. 1280349 Nuk kërkohet regjistrim. 16079079.
^ Montague, Peter. "PCBs Diminish Penis Size". Rachel's Hazardous Waste News. 372. Arkivuar nga origjinali më 2012-03-03.
^ "Hormone Hell". DISCOVER. Marrë më 2008-04-05.
^ Dickinson, R.L. (1940). The Sex Life of the Unmarried Adult. New York: Vanguard Press.
^ Sparling J (1997). "Penile erections: shape, angle, and length". Journal of Sex & Marital Therapy. 23 (3): 195–207. :10.1080/00926239708403924. 9

Magjia e përkthimit të një matrice poetike

Moikom Zeqo

Një libër, një antologji e poeteve modernë amerikanë, një përkthim i përsosur i 73 poetëve të përzgjedhur nga poeti Moikom Zeqo. Përkthime të poezisë anglosaksone e veçanërisht të asaj amerikano-veriore. Të përkthesh një poezi të poetit të huaj do të thotë të përkthesh vetë poetin. Atëhere përkthimi nuk është më një përkthim. Është diçka tjetër që vetë Moikomi e quan “Striptizë poetike” e që mund të thuhet dhe “Striptizë Shpirti”. “Këta poetë janë brenda meje. Ose unë isha brenda tyre” – kështu shprehet Moikom Zeqo për këtë libër që është me tepër se antologjik. Kur e pyetën një njeri të ditur se ç’është poezia, ai u përgjigj:- Eshtë një mister i pashprehur. Po përkthimi i poezisë ? – do shtoja unë. Përgjigjen e gjej pikërisht në këtë libër ku janë përkthyer poetët më të mirë të Amerikës.

***

Letërsia anglosaksone ka ardhur relativisht vonë ne Shqipëri. Fan Noli e hapi portën e saj me Shekspirin dhe me Longfelloun. Pastaj erdhën ” Fijet e barit” të Ëalt Ëitman- it nga Skënder Luarasi dhe “Parajsa e humbur” e Xhon Miltonit përkthyer nga Alqi Kristo. Por poezia moderne kishte boshllek në vazhdimësi deri kur Gentian Çoçoli botoi të përkthyer kolanën komplete me dhjetë poetë amerikanë. Një plotësim boshllëku i ndjeshëm jo vetëm për poetët dhe studjuesit shqiptarë.

***

Moikom Zeqo e filloi këtë punë madhore që në vitin 1996, në Ëashington D.C. , ku ” ethet ” e para u shprehën të botuara në librin e tij “Shtatë ditë të zbulimit të Amerikës” dhe me vonë në librin ” Çfarë i thotë nata varkës se zbrazët” të poetit bashkohës amerikan Ëayne Miller. Ndërsa në librin e parë i dha një dritë inteligjente poetëve të “Beat generation”, shoqëruar me rrezatimin profetik të Ëalt Ëitmanit, në librin e dytë Moikomi na fut në botën e poezisë urbane të ditëve tona në Amerikë.

Po këto nuk mjaftonin për zhveshjen e plotë të shpirtit poetik të tij prandaj solli këtë vepër të papërsëritshme duke u futur në rrymat përçuese të ideve të poezisë së Botës së re moderne.

Një rrugë e gjatë përkthimi, një aventurë elegante në tokat e pazbuluara poetike. Por rrugëtimi i gjatë nuk është e vetmja vështirësi. Poezia moderne amerikane përveç përzgjedhjes së autorëve ngërthen në vetvete mistere të reja , mistere ndryshe nga ato te poezisë eurocentriste. Umberto Eko thotë: ” Përkthimi është një nga gjërat më të vështira por që e bën të njohur letërsinë në botë”. Moikom Zeqo është shumë kërkues në këtë fluks vështirësisë, fluks që tani, me këtë libër të poezisë amerikane është kthyer në një përmendore kuptimplotë.

***

Le të kthehem në boshllëkun që ekzistoi në Shqipëri , mungesën dhe largësinë e poezisë anglo – saksone në Shqipëri. Përse ky fenomen ?- Në Shqipëri u krijua matrica e eurocentrizmit, ngadalë por e plotesuar.- Poezia e poetëve amerikanë nuk mund të perkthehet nga mjeshtrit e mediokritetit. Dhe me të vërtetë Ezra Pound, një nga poetet e mirë amerikanë që guxoi ndermjet të tjerash të përkthejë poetët e mëdhej të Kinës e të Japonisë thotë fare thjeshtë:” Poetët e mëdhenj, përkthehen vetëm nga poetë të mëdhenj”…

I ndodhur në dhomën e mistereve të poezisë amerikane të kohës sonë, Moikom Zeqo ka ditur të orientohet me shqisën “e shtatë”, duke hedhur tej format konvencionale të studimit të poezisë. Antologjija me përkthime të poetëve moderne amerikanë ” Striptizë poetike në Ëashington D.C. “, nën ankthin e së vërtetës jepet me shumë perparesi të cilat po i paraqes të radhitura më poshtë: Eshtë një komplet i gjere poetik me 73 poetë që nga Ëitmani.

– Janë poezi që janë përkthyer vetëm nga Moikomi, çka përbën një veçanti madhore në botën e përkthimeve.

– Eshtë përdorur teknika e kuptueshmërisë së vargjeve me formën e vargjeve te paraqitura në prozë. Kjo është forma e jashtme por që i jep krahë brendësisë për të kapur idenë në mënyrën më të plotë që poeti kërkon të shprehë.


– Ka sensin e estetikës në përkthim, gjë që në shumë përkthyes mungon. Ne se kjo estetikë nuk ekziston, atëhere një poet i madh i huaj duket tepër i rëndomtë.

***

Po të shohim historikisht një nga faktorët e mësipërm, pikërisht përdorimin e teknikës të paraqitjes së poezisë në formë proze, gjejmë si paraardhës Faik Konicën që përktheu disa poetë të mëdhenj.Natyrisht që realizimi me art i kësaj eksperience nga ana e Moikom Zeqos, bazohet në përsosje të vazhdueshme të një pune të madhe edhe si poet origjinal. Ndryshe nuk do të gjendej kjo përshtatje kaq natyrale e përkthimit të poeteve moderne amerikane.Moikom Zeqo sjell poetë të tillë të njohur në gjuhën shqipe si William Blake, Walt Whitman, William Butler Yeats, Thomas Eliot, Ezra Pound, Ëallas Stevens, Silvia Plath, Gregory Corso, etj. Ai ka ditur të përzgjedhë poetët midis detit të madh të poetëve amerikanë, ata poetë që na afrohen me shumë si mesdhetarë por edhe si temperament prej shqiptari. Nga është nisur Moikomi ka bërë këtë përzgjedhje? Në radhë të parë ka qëmtuar vetëm pak poetë dhe në radhë të dytë nga krijimtaria e çdo poeti ka marrë vetëm pak poezi. Qindra vëllime qarkullojnë nëpër botën amerikane me poezi të këtyre poetëve por në antologjinë delikate të Moikom Zeqos “ Striptizë poetike në Ëashington D.C.”, do të gjejmë botën e shkuar të mpleksur me të tanishmen konkrete dhe me të ardhmen abstrakte. Për shembull poeti Charles Simiç në poezinë “ Njeriu i padukshëm”duket sikur e përgjum të tanishmen dëftore dhe e trondit nga e ardhmja e foljeve qiellore….

***

Në këtë antologji lexuesi shqiptar do të gjejë kënaqësinë e intersektimit të botës së sotme amerikane me botët e lashtësisë europiane, me Biblën dhe me Odiseun, me Roterdamin dhe më Afërditën e Luvrit. Poeti nobelist Derek Ëalcot sjell në poezinë e tij “Odiseu” një Odise tjetër , tepër të dëshiruar, por të kohëve tona. Metafora është e qartë.

Moikomi realizon kështu një tablo të munguar në Shqipëri, atë të pasqyrimit të poetëve amerikanë të Botës së Vjetër. Pikërisht këto rikthime të poetëve modernë amerikanë në botën europiane të rrugëve romake, Pompeit, Francisco Goja-s, Paulo Uccelon, Jeruzalemit, Bizantit, Dantes e Karontit, etj e bëjnë antologjinë që po analizoj me vlera të jashtëzakonshme. Në këtë prurje poetike mund të gjejmë përgjigjen në teorinë e “ kujtesës së drurit”. Kujtesa e drurit nuk është thjeshtë teknika e kthimit të pemës në letër tipografike, është shumë më tepër. Është kujtesa e kohës, kujtesa e pemëve jetë gjata që ruajnë në lëngun e tyre ngjarjet e jetës….

Gati gjysma e poetëve në këtë antologji i janë kushtuar Europës.

***

Një vend të posaçëm zë në këtë libër edhe poeti i sotëm Ëayne Miller. Përkthyes i poezive të Moikom Zeqos nga shqipja, ky poet është konsideruar një e ardhme e poezisë amerikane. Përkthimet e para të poezisë së tij u bënë nga Moikomi në vitin 2010 dhe tani e kemi përsëri në grup me poetët e tjerë modern amerikanë. Poezia e tij është një skaner i jetës së qytetit amerikan të sotëm, ku lëvizja në dukje turbulente qetësohet nëpërmjet tre personazheve fëmijë: Justinës, Klarensit dhe Andit. Udhëtimet e tyre imagjinare nën figuracionin poetik tejet modern të Millerit të kujtojnë “Lizën në Botën e çudirave”.Një skenë e çuditshme paraqitet në poezinë “Festival rruge” , poezi e cila është xhirimi i kamerës lëvizëse nëpër rrugët e qytetit: ‘Ku kulmet e palmave janë elektrizuar në flokë-/Ku fishekzjarret bëhen hi nga terri-/ ku dritaret janë copëza muzgu mbi rrugë-/ ku tingulli I dritës i jep zhurma lumit-.” Ëayne Milleri vjen i plotë në këtë libër striptize të poezisë. Duhet ta lexosh që të ndjesh frymëmarrjen e shpirtit të poetit, e bashkë me të do ndjesh dhe tingujt e rrugës, ditën dhe natë, do ndjesh lëvizjen kaotike të njerëzve në trotuaret e Nju Jorkut e në fund do të kuptosh se vetëm kaos nuk ka. Rregullsi jete, po!

***

Libri me poezi amerikane “Striptizë poetike në Ëashington D.C. “ mund të jetë dhe një tekst i mirëfilltë shkolle, që nga arsimi i mesëm e deri te pasuniversitar. Dhe kjo nuk është thjeshtë një dëshirë, dhe as një propozim. Eshtë një domosdoshmëri për të thyer ato korraca të ngurtësuara të teksteve të letërsisë ku vetëm frymëmarrje shpërthyese të poezisë hapësinore s’ ka.

Flori Bruqi: Magjia dje dhe sot ? A egziston magjia ?

Ja se si kamerat e sigurimit i kapin magjistaret (ose ndihmesit e tyre ) shqiptare, duke ia mallkuar (duke i hudhur magji ne toke) dhe rreth shtëpisë !!!

Kemi dëgjuar shpesh se magjia ekziston dhe se pasojat e kësaj vepre të konsideruar me fuqi të lashta, janë me të vërtetë të forta.

Edhe në ditët e sotme kjo fjalë qarkullon dhe përdoret në disa forma.

Kryesisht në disa fshatra të thellë të vendit, thuhet se praktikohet ende nga gratë e moshuara për qëllime të caktuar.

Një video me një temë të tillë ka mbërritur në redaksinë e JOQ e komentuar nga një djalë, i cili thotë se e moshuara po bën magji dhe i bën thirrje të gjithë të rinjve beqarë të ruhen se kjo mund të jetë arsyeja pse nuk po martohen dot ende.

Magjia është dukuri e cila e tejkalon horizontin e dijenisë së shoqërisë në të cilën shumica e njerëzve jeton.

Magjistari i përdor aftësitë e tij për qëllime të mira ose të këqija, për këtë arsye ka dy magji, e bardhë dhe e zezë. 

Shkenca e magjisë vepron përmes simboleve, qofshin këto fjalë, mendime, figura, gjeste, kërcime apo tinguj. Teknikat e magjisë mund të ndahen në 4 kategori :

Magjia omeopatike, e cila kryhet nëpërmjet përdorimit të imazheve ose objekteve të ndryshme si personifikim i personit, mbi të cilin do të bjer magjia (afërsisht siç ndodh në ritet Voodoo).

Magjia me kontakt, që kryhet nëpërmjet përdorimit të substancave të ndryshme të përgatitura me përbërës natyror.

Hipnotizimi me anë të formulave magjike.

Parashikimet si astrologjia, leximi i letrave, leximi i fatit në dorë etj.

Gjatë riteve magjike këto ndarje edhe mund të kombinohen me njëra tjetrën. Në rastet kur magjistari kërkon ndihmën e shpirtrave dhe forcave të errëta atëherë kemi të bëjmë me spirtitualizëm dhe demonologji.

Historia e magjisë në kulturën perëndimore

Në shumicën e kulturave antike, besimet dhe praktikat magjike kane ekzistuar që në lindjen e qytetërimeve. Karakteristika janë të ngjashme ndërsa mënyra e zbatimi ndryshon. Njerëzi ishin shumë supersticioze ndaj magjive por edhe fenomeneve natyrore te cilat nuk arrinin ti shpjegonin.

Në Francë janë gjetur disa piktura të periudhës së paleolitit të cilat provojnë përdorimin e magjisë për ndihme ne aktivitete të ndryshme si gjuetia ose për mënjanimin e reshjeve.

Magjia në Egjipt

Në shoqërinë e Egjiptit antik besohej shumë në magji. Në panteonin egjiptian përveç Veret-Hekau, perëndesha e magjisë, dhe shumë njerëz të tjerë që kanë qeverisur vendin zotëronin të tilla aftësi. Këtë e tregojnë dokumentet dhe papiruset e shumta që janë gjetur, të cilat përmbajnë formula magjike në gjendje për të zgjatur jetën, të zgjidhin çështje dashurie dhe për të luftuar të këqijat.

Magjia në Lindjen e Mesme

Në Mesopotami, në të ashtuquajturën toka e Magjistareve, janë gjetur shumë dokumente që faktojnë jo vetëm ekzistencën e magjisë por edhe praktikimin e saj masiv, deri të kryerja e ritualeve në grup. Këto burime japin shembuj të llojeve të ndryshme të praktikave gjatë magjisë, ku mund të përmendim :

Përdorimi i shkopit magjik ose medaljoneve te ndryshëm
Krijimi i një rrethi njerëzish për të mbrojtur magjistarin nga shpirtrat.

Përdorimi i simboleve misterioze për të kërkuar ndihmen e fuqive të mbinatyrshme

Megjithatë në Lindjen e Mesme magjia lidhej ngushte me astrologjinë e cila shpjegonte çdo lloj fenomeni natyror ose jo.

Magjia ne botën Greko-Romake

I pari që futi termin "magjistar" në fjalorin e Greqisë ishte Euriditi, i cili e përdori këtë fjale për të treguar një prift të Persisë Antike. Që nga shekulli VI p.e.s. termi "mageia" përdorej për të përkufizuar praktika ose rituale të trashëguara nga Persia. Pikërisht kultura helene shkriu elementet magjike me ato astrologjike e alkimike, për ti dhëne shkas lindjes së shume spekulimeve në shekujt që do pasonin.

Në letërsinë latine janë gjetur shume dëshmi në lidhje me magjinë. Vrasje të mistershme, kafshe që flasin, statuja që ecin, metamorfoza, medaljone që kurojnë janë vetëm disa nga elementet që citohen në veprat e Oracit, Porfirit, Plinit apo Virgjilit. Në panoramën letrare të magjisë latine, vendin e parë e zëne pa dyshim "Metamorfozat”. Apuleio është një nga shkrimtaret e pare të asaj epoke që ka folur për magji në librin e tij “Gomari i Arte”. Në fakt vete Apulieo është gjykuar për ushtrim magjie pasi u përpoq që me anë të disa formulave të bindte një vejushe që të martohej me të në mënyre që të përfitonte nga pasuria e saj. Sipas ligjeve të Romës çdokush që përdorte magjinë për qëllime përfitimi ndëshkohej rëndë deri me vdekje.

Rënia e Magjisë

Ne shekullin XVII kur magjia ishte në kulmin e saj dhe pritej të merrte një zhvillim akoma më të madh ndodhi krej e kundërta. Shkenca përparonte dhe vazhdonte të jepte shpjegime të fenomeneve që deri në atë moment ishin abstrakte. Një nga emrat që u dallua për sulmin e ashpër ndaj doktrinës së magjisë ishte Francis Baconi. Rënia e magjisë u përshpejtua edhe nga mendimtarë të shquar si Dekarti dhe Hobbes. Gjithashtu në shekullin XVII Iluminizmi e mundi magjinë por pa arritur ta zhdukte përfundimisht atë.

Magjia ne shekullin e XIX

Në historinë e njerëzimit, gjate gjysmës së dyte e viteve 1800 pati një rilindje të interesit ndaj magjisë. Një nga emrat më të spikatur të kohës në këtë fushe ishte pa dyshim Eliphas Lévi. Veprat e shumta letrare që ky njeri shkroi patën një ndikim të rëndësishëm në brezat pasardhës. Në dekadën e fundit të 1800-es u themeluan dhe disa organizatë ose grupime me prirje magjie. Nder më të njohurat mund të përmendim Hermetic Order of the Golden Dawn apo Teosofic Society.

Magjia dje dhe sot

Imazhi i magjisë në ditët e sotme nuk është fort i qartë, kjo fale dhe e kaosit që ekziston mbi doktrinën magjike. Teorikisht gjërat janë si në lashtësi, kushtet për të bërë magji janë pak a shume të njëjtat por gjithnjë të varuara nga yjet, formulat, shpirtrat dhe sendet magjike. Tematikat që hasen gjatë studimit të magjisë kryesisht kanë të bëjnë me lidhjet e saj me shkencën dhe fenë, por dhe funksionin e saj shoqëror. Magjia është një fenomen që ka lindur njëherësh me qytetërimet më të lashta, ndërsa sot është kthyer dhe në objekt studimi, antropologjia kulturore, etnologia dhe psikologjia.

A ekziston magjia e zezë? 

Këto janë 3 fakte tmerruese rreth 

Keni menduar që dini mjaftueshëm për magjinë e zezë? Lexoni faktet e mëposhtme për ta kuptuar se sa e frikshme është ajo.

Magjia e zezë

Nuk mund t’i ngjallë të vdekurit Shpeshherë mund të keni parë në filma apo mund të keni dëgjuar në rrëfime antike se si magjia e zezë përdoret për t’i ngjallur të vdekurit. Megjithatë, në jetën reale, një gjë e tillë nuk ndodhë. Kur njeriu vdes, ai nuk mund të kthehet më në këtë jetë. Pra, ndonëse mund të keni dëgjuar që njerëzit mund të kthehen në këtë botë, mirëpo pastaj kërkojnë të vdesin, pasi që e ndjejnë që nuk i përkasin më kësaj bote, apo gjëra të ngjashme, mos besoni, të vdekurit asnjëherë nuk mund të ringjallen me magji të zezë.

Dëmi i paqëllimshëm

Edhe nëse nuk besoni në ndikimin e magjisë së zezë, kjo nuk do të thotë që ajo nuk ekziston. Për mijëra vjet, magjia e zezë ka prekur njerëzit anekënd botës, me praktikuesit e magjisë së zezë, të cilët i kanë mallkuar objektet e ndryshme, për t’i dërguar pastaj në afërsi të viktimave. Pra, praktikuesit e magjisë së zezë kanë për qëllim armiqtë e tyre, mirëpo objektet, të cilat ata i mallkojnë, me qëllim për t’i lënduar armiqtë, kanë efekt negativ në të gjithë ata që i prekin.

Magjia e zezë kurrë nuk mund të bëjë mire

Është aq e thjeshtë sa thuhet edhe në titull: Asgjë e mirë nuk mund të vjen nga magjia e zezë. Mund të keni dëgjuar njerëz të cilët pretendojnë që procesi i magjisë së zezë nganjëherë mund të jetë një gjë e mirë për shkak të asaj që nuk mund të kemi dritë pa errësirë. Megjithatë, asnjëherë, askush, nuk mund të bëjë ndonjë mirësi nëpërmjet magjisë së zezë. Në një botë të përkryer nuk do të kishte vend për asnjë formë të magjisë së zezë, megjithatë, për fatin e keq të të gjithëve, ky realitet nuk ekziston.

Proces që krijon varësi

Magjia e zezë është një proces që mund të fillohet nga kureshtja apo nga dëshira për t’i bërë keq dikujt, mirëpo, një gjë është e sigurt, kushdo që merret me magji të zezë për një kohë të gjatë krijon varësi ndaj këtij procesi, për shkak të asaj që të praktikuarit e magjisë së zezë është një proces që ka tendencë të krijojë varësi të madhe dhe të rrallë janë ata praktikues të cilët mund të tërhiqen, pasi që të jenë zhytur në botën e errët të magjisë së zezë.

Nga Flori Bruqi : Rritet numri i vetëvrasjeve

Nga Flori Bruqi

Rritet numri i vetëvrasjeve, ja shenjat që paralajmërojnë gjendjen e rënduar mendore që cojnë në këtë akt

Vetëvrasja është ende shkaku kryesor i vdekjve në mesin e të rinjve të moshës 15-24 vjeç. 

Një 20-vjeçar nga qyteti i Fierit i dha fund jetës, pasi u nda nga e dashura dhe vetëm një ditë më pas një 19 vjeçare i ka dhënë fund jetës duke u hedhur nga kati i tetë i një pallati në lagjen “Apollonia” të qytetit të Fierit, ku bashkëjetonte me një 33- vjeçar.

“Prej 10 ditësh ai është shfaqur i mbyllur në vetvete dhe i shkëputur nga komunikimet, por nëna e tij i ka thënë policisë se nuk e mendonte kurrë që të shkonte deri në këtë pikë.”

“Ajo vetëm qante, nuk e kuptoja dot se çfarë kishte” , ka thënë ai para policisë në gjendje të tronditur. Fqinjët e çiftit thonë se ata ishin problematikë, dhe ziheshin shpesh me njëri-tjetrin.

Vetëvrasja është shumë komplekse dhe shpesh nuk varet nga një arsye ose shkak i veçantë. Disa shenja që paralajmërojnë vetëvrasjen

Flasin për vdekje ose vetëvrasje, madje edhe me shaka 

Shprehje të mungesës së shpresës ose të bllokimit

Tërheqje nga miqtë dhe familja 

Rritja e përdorimit të alkoolit ose të drogave të tjera

Shprehje e zemërimit apo hakmarrjes

Ndryshime dramatike në humor

Hulumtimi në metodat e vetëvrasjes në internet

Bërjen e marrëveshjeve përfundimtare, të tilla si duke u thënë lamtumirë miqve dhe familjes

Depresion për një periudhë të konsiderueshme kohore

Kur duhet të shqetësoheni dhe çfarë të bëni ?

Sa më shumë paralajmërime që tregon fëmija juaj, aq më shumë shqetësime ka. Mos injoroni instinktet tuaja. Pyesni adoleshentin drejtpërsëdrejti nëse po mendon për vetëvrasje. Kërkoni ndihmën e profesionistit! Është e rëndësishme të mbani mend se rimëkëmbja është e mundur...

Të ndodhur në udhëkryq, të shumtë janë ata që zgjedhin rrugën më të shkurtër.

 Vitin e shkuar 213 persona në Shqipëri sipas Institutit të Statistikave i kanë dhënë fund jetës. 14 më shumë se në 2017. Vetëvrasjet thonë sociologët reflektojnë krizën që po kalon shoqëria.

Nuk është vetëm me komponent material, por është edhe me komponentë të rëndësishëm imaterialë, siç janë ato psikologjikë dhe shpirtërorë. 

Kanë krijuar një situatë eksplozive, e cila reflektohet pastaj në kapitullimin e shumë njerëzve përpara këtyre fatkeqësive dhe që gjejnë mënyrën më të lehtë për t’iu larguar telasheve të jetës siç është vetëvrasja.

 Ka shenja që bëhet më intensive sepse edhe problemet e përballimit të jetës nuk janë të lehta.



Numri më i lartë i vetëvrasjeve është regjistruar tek burrat, 148, në raport me gratë, 65. Sociologët kanë një shpjegim dhe për këtë.

Gratë janë më të qëndrueshme, më rezistente, janë më të afta për t’u orientuar në këtë terren likuid të rrëshqitshëm të realiteteve të sotshme.

 Mendojnë më gjatë, i marrin vendimet më të peshuara, ndërsa tek meshkujt kjo është edhe një rezultat i ngutjes që kanë në vendimmarrje.

 Por kjo është edhe me një arsye tjetër sepse meshkujt në shoqërinë shqiptare janë përdorues të gjerë të lëndëve psikotrope, të alkoolit, të drogës, të cilat kanë efekte degraduese.

Sociologët apelojnë për forcim të rolit të familjes. Shmangia e turpit dhe drejtimi tek psikologu  do të evitonte veprimin fatal.

Kërkimi i ndihmës nga psikologu, nga ndihmësi social, nga pedagogu, nga mësuesi, nga mjeku etj, janë kërkesa të domosdoshme sepse në fund të fundit sa do të dijë bashkëshorti, për bashkëshorten, këto janë ca diagnoza që duhet t’i bëjë profesionisti. 

Prandaj le t’i afrojmë pak më shumë në shoqëri këta profesioniste si i bën mirë. Nëse ne i stërvitim fëmijët me lugën e argjendtë në gojë, duke menduar që gjithçka do shkojë vaj, e ka gabim.

Kjo jetë nuk është më e qetë, kjo jetë nuk është më e sigurt, përkundrazi frikërat, pasiguritë, vështirësitë, do vijnë gjithnjë e më shumë në rritje. Këto do të përballohen individualisht.

Numri më i lartë i vetëvrasjeve në vendin tonë në gjashtë vitet e fundit sipas Institutit të Statistikave është shënuar në 2014-n, me 262 persona që i kanë dhënë fund jetës.

Gjendje alarmante e vetëvrasjeve mes radhëve të policisë në Francë. Sipas të dhënave më të fundit policët që vetëvriten janë më të shumtë në numër se ata që vriten në detyrë.

Me qindra agjentë policie në Francë u mblodhën në heshtje para komisariatit të Montpelie, ku një kolegia e tyre 48 vjeçare, nënë e dy fëmijëve, vrau veten. Me lot në sy ata i dhanë lamtumirën agjentes së fundit të policisë që është vetëvrarë me armën e shërbimit me një plumb në zemër.

Bëhet fjalë për vetëvrasjen e 28 në radhët e forcave të rendit, që nga fillimi i këtij viti. Sipas sindikatave, në të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri ishte 14.

Vetëm një ditë më parë një tjetër agjent 25 vjeçar u gjet i pajetë në banesën e tij në periferi të Parisit. Ai i përkiste divizionit rajonal për sigurinë rrugore dhe punonte në shkolla

Në vitin 2018 sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme, në Francë ishin 35 agjentët e policisë që u përpoqën të vrisnin veten me armën e shërbimit, këtyre u shtohen dhe 33 anëtarë të xhandarmerisë të vetëvrarë.

Sipas psikologëve një nga arsyet kryesore është stresi si pasojë e atentateve që goditën Francën në vitin 2015, por kjo është vetëm një pjesë e arsyetimit.

 Ministri i Brendshëm Kastane premtoi se do të përshpejtonte aktualizimin e planit anti – vetëvrasje të nisur në vitin 2018 nga paraardhësi i tij.

 Përveç rekrutimit të psikologëve, dhe reduktimit të kohës që agjentët mund të mbajnë armët jashtë shërbimit, tashmë do të ketë dhe një njësi alarmi dhe një numër telefoni të posaçëm që do të jetë në shërbim 24 orë.

Ekspozimi në çdo orë të ditës në internet, përballja dhe krahasimi mes moshatarësh që jetojnë mes luksit, apo të pasur në dukje, i vë në presion adoleshentët dhe të rinjtë.

Për vetë ata është e vështirë të heqin dorë edhe pse janë të ndërgjegjshëm që përdorimi i telefonit për një kohë aq të gjatë nuk është normale.

Zgjidhja, sipas prindërve do të ishte më pak telefon dhe më shumë sport.

Megjithatë, ekspertët, jo vetëm në botë, por edhe në vendin tonë ngrenë alarmin se përdorimi i rrjeteve sociale nuk shkakton vetëm probleme fizike, por çon deri në aktet ekstreme të bullizmit në shkolla, apo vetëvrasje.

Të dhënat statistikore në Shqipëri tregojnë për një rritje të vetëvrasjeve për të rinjtë e moshës 20-29 vjeç gjatë vitit të kaluar. Akte të tilla jo domosdoshmërisht shkaktohen vetëm nga problemet ekonomike.

Tirana, Lezha, Korça, Berati, Durrësi janë qarqet me numrin më të madh të vetëvrasjeve, ndërsa Kukësi, më i varfri në vend, në statistikat e tilla renditet i fundit.

Rritet numri i vetëvrasjeve në Kosovë

Depresioni, lufta, gjenda socio-ekonomike janë shkaktar të vetëvrasjeve muajve të fundit është rritur numri i vetëvrasjeve në Kosovë. 

Statistikat e Policisë së Kosovës thonë se vetëm në tre muajt e parë të këtij viti janë regjistruar katër vetëvrasje, përfshirë këtu vetëvrasjet e dy nxënëse të klasës së dhjetë të shkollës së mesme të mjekësisë, “Luçiano Motroni” në Prizren./

Sipas të dhënave statistikore të Policisë së Kosovës, numri i vetëvrasjeve në Kosovë është rritur frikshëm që nga viti 2001.

 Sipas të dhënave gjatë 13 viteve të fundit në Kosovë kanë kryer vetëvrasje 855 persona, ndërsa janë regjistruar rreth 3 mijë vrasje në tentativë. 

Për psikiatrit dhe sociologet ky fenomen në rritje ka shkaktar të ndryshëm, duke filluar nga gjendja e rënd sociale e deri te mungesa e kujdesit shpirtëror.

Raportet e Policisë së Kosovës , flasin për rritje të ndjeshme të numrit të tentim vetëvrasjeve dhe vetëvrasjeve në Kosovë. 

Kjo rritje, sipas psikiatërve dhe sociologëve, po vjen si pasojë tramuave të luftës së fundit, por ka raste edhe për shkak të mungesës së kujdesit shpirtëror në planin individual dhe në atë institucional.

Përderisa në vitin 2001 statistikat flisnin për 74 vetëvrasje dhe 41 tentim vetëvrasje, në vitin 2014 numri vetëvrasjeve arrin 79, ndërsa 246 raste janë regjistruar si tentim vrasje. 

Ndërsa prej vitit 2001 deri në vitin 2014 janë evidentuar 855 raste të vetëvrasjeve dhe 2967 vetëvrasje në tentativë. 


Ky fenomen, sipas Policisë së Kosovës, po merr përmasa të gjera nga viti në vit. Psikologët dhe sociologët sugjerojnë se kjo dukuri nuk ka qenë pjesë e traditës kosovare.

Zëdhënësi i Policisë së Kosovës Daut Hoxha ka thënë se Policia i heton rastet kur dyshohet se personi është i shtyrë të bëjë një veprim të tillë, pra “shtyrja në vetëvrasje dhe ndihma në vetëvrasje” është vepër penale.

Ndërkaq, psikiatri, Agim Selimi në një prononcim për medie 
 ka thënë se vetëvrasja si fenomen nuk kursen asnjë shoqëri.

 Ai thotë se përveç mungesës së përkujdesjes së kosovarëve ndaj aspektit shpirtëror, si një ndër shkaqet kryesore që po ndikon në rritjen e numrit të vetëvrasjeve sipas tij është edhe pasojat e luftës, si dhe kushtet e rënda ekonomike.

Kurse, sociologu Artan Muhaxhiri lidhur me këtë temë ka thënë 
 se këto akte po rriten si pasojë e mos-trajtimit institucional. Për këtë arsye ai porositë që institucionet përkatëse të merren në mënyrë serioze me këto raste.

Sipas hulumtimeve shkencore, është vërtetuar se të rinjtë deri në moshën 35-vjeçare më së shpeshti bëjnë tentim vetëvrasje, ndërsa të moshuarit nga 50 vjeç e tutje, më shpesh bëjnë vetëvrasje.


Policia e Kosovës  nuk mund ta luftoj e vetme këtë lloj fenomeni sepse ne po mendojmë qe hallka apo zingjiri i institucioneve që është dashur të merren me fenomenin e vrasjeve apo trajtimin e viktimave të tentim vetëvrasjeve po mungon lidhja zingjirore ,
 ka thënë  Gazmend Hoxha, epror i lartë në PK.

Edhe kryetari i Ferizajt, Muharrem Svarqa, lidhur me këtë problematikë ka vlerësuar se kështu po hapet një debat i rëndësishëm me qëllim të parandalimit të kësaj dukurie e cila për fat të keq ka marrë përmasa shqetësuese në Kosovë.

“Sado që duket që akti i vetëvrasjes është një akt personal megjithatë duhet të jetë një nga brengat shoqërore”, ka thënë Svarqa, për të shtuar se akoma nuk janë ndërmarr të gjitha masat që shkollat të kenë organet profesionale si psikolog, pedagog dhe organe këshilluese profesionale.

Në Ferizaj vetëm në vitin 2012 janë shënuar 12 raste të tilla, ndërsa sipas gjinisë nga numri i përgjithshëm i vetëvrasjeve, 59 raste i takojnë gjinisë mashkullore, ndërsa 14 raste gjinisë femrore.

---

Numri i përgjithshëm i vdekjeve nga vetëvrasjet është rritur rreth 6,7% në nivel global, gjatë periudhës 1990-2016. Një shifër që po ta përkthejmë në një numër arrin rreth 817,000 raste për çdo vit. Sipas këtij kërkimi shkencor, kjo shifër korrespondon me 1,5% të vdekjeve në nivel botëror.

Sipas studiuesve, një nga faktet inkurajuese është se në qoftë se bëhet një përmbledhje e këtyre statistikave duke u bazuar tek moshat, atëherë shifrat e vdekjeve në 100,000 persona ndikohen nga ndryshimet në moshën e këtyre personave. Kjo do të thotë se numri i vetëvrasjeve në nivel global ka rënë 33% midis vitit 1990 dhe 2016.


Sipas një kërkimi të publikuar nga revista British Medical Journal (BMJ) duket qartë se shifrën më të lartë të vetëvrasjeve e mbajnë meshkujt me 15,6 vdekje në 100,000 persona. Gratë kanë vetëm 7 vetëvrasje në 100,000 persona, duke përjashtuar moshën 15 deri në 19 vjeç ku vetëvrasjet e femrave janë më të shumta.

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka si objektiv dhe reduktimin e vetëvrasjeve në mbarë botën deri në vitin 2030

Shifrat më të larta të vetëvrasjeve i kanë të rinjtë dhe të moshuarit në krahasim me ata të moshës së mesme. Në përgjithësi shifrat e vetëvrasjeve ndryshojnë nga vendi në vend. Organizata Botërore e Shëndetësisë e konsideron këtë si një problem shqetësues për shëndetin publik. Madje, ajo ka si objektiv dhe reduktimin e këtij fenomeni në mbarë botën deri në vitin 2030.

Vetëvrasjet janë ndër 10 shkaqet kryesore të vdekjeve në Evropën Lindore. Në Evropë dhe në vendet perëndimore, ekziston një lidhje e ngushtë mes vetëvrasjes dhe sëmundjes mendore, por kjo nuk ndodh në Azi.

Shifrat më të larta të vetëvrasjeve janë regjistruar në Lesoto të Afrikës (39 vdekje në 100,000), në Lituani (31 vdekje në 100,000), Rusi (30,6 vdekje në 100,000) dhe në Zibabue (27,8 në 100,000). Vetëvrasjet në Indi dhe Kinë përbëjnë gjysmën e shifrës së këtij fenomeni në nivel global. Megjithatë, situata ka treguar shenja përmirësimi, pasi ky numër po zvogëlohet me kalimin e kohës.

Studiuesit kanë theksuar se numri real i vetëvrasjeve mund të jetë shumë më i madh, pasi në disa shtete vetëvrasja ndalohet për arsye kulturore ose fetare. Në këto vende shpesh herë vetëvrasjet mbulohen dhe fshihen.

Prishtinë,17.08.2019.