Nga Flori Bruqi
Rritet numri i vetëvrasjeve, ja shenjat që paralajmërojnë gjendjen e rënduar mendore që cojnë në këtë akt
Një 20-vjeçar nga qyteti i Fierit i dha fund jetës, pasi u nda nga e dashura dhe vetëm një ditë më pas një 19 vjeçare i ka dhënë fund jetës duke u hedhur nga kati i tetë i një pallati në lagjen “Apollonia” të qytetit të Fierit, ku bashkëjetonte me një 33- vjeçar.
“Prej 10 ditësh ai është shfaqur i mbyllur në vetvete dhe i shkëputur nga komunikimet, por nëna e tij i ka thënë policisë se nuk e mendonte kurrë që të shkonte deri në këtë pikë.”
“Ajo vetëm qante, nuk e kuptoja dot se çfarë kishte” , ka thënë ai para policisë në gjendje të tronditur. Fqinjët e çiftit thonë se ata ishin problematikë, dhe ziheshin shpesh me njëri-tjetrin.
Vetëvrasja është shumë komplekse dhe shpesh nuk varet nga një arsye ose shkak i veçantë. Disa shenja që paralajmërojnë vetëvrasjen
Flasin për vdekje ose vetëvrasje, madje edhe me shaka
Shprehje të mungesës së shpresës ose të bllokimit
Tërheqje nga miqtë dhe familja
Rritja e përdorimit të alkoolit ose të drogave të tjera
Shprehje e zemërimit apo hakmarrjes
Ndryshime dramatike në humor
Hulumtimi në metodat e vetëvrasjes në internet
Bërjen e marrëveshjeve përfundimtare, të tilla si duke u thënë lamtumirë miqve dhe familjes
Depresion për një periudhë të konsiderueshme kohore
Kur duhet të shqetësoheni dhe çfarë të bëni ?
Sa më shumë paralajmërime që tregon fëmija juaj, aq më shumë shqetësime ka. Mos injoroni instinktet tuaja. Pyesni adoleshentin drejtpërsëdrejti nëse po mendon për vetëvrasje. Kërkoni ndihmën e profesionistit! Është e rëndësishme të mbani mend se rimëkëmbja është e mundur...
Të ndodhur në udhëkryq, të shumtë janë ata që zgjedhin rrugën më të shkurtër.
Vitin e shkuar 213 persona në Shqipëri sipas Institutit të Statistikave i kanë dhënë fund jetës. 14 më shumë se në 2017. Vetëvrasjet thonë sociologët reflektojnë krizën që po kalon shoqëria.
Nuk është vetëm me komponent material, por është edhe me komponentë të rëndësishëm imaterialë, siç janë ato psikologjikë dhe shpirtërorë.
Kanë krijuar një situatë eksplozive, e cila reflektohet pastaj në kapitullimin e shumë njerëzve përpara këtyre fatkeqësive dhe që gjejnë mënyrën më të lehtë për t’iu larguar telasheve të jetës siç është vetëvrasja.
Ka shenja që bëhet më intensive sepse edhe problemet e përballimit të jetës nuk janë të lehta.
Numri më i lartë i vetëvrasjeve është regjistruar tek burrat, 148, në raport me gratë, 65. Sociologët kanë një shpjegim dhe për këtë.
Gratë janë më të qëndrueshme, më rezistente, janë më të afta për t’u orientuar në këtë terren likuid të rrëshqitshëm të realiteteve të sotshme.
Mendojnë më gjatë, i marrin vendimet më të peshuara, ndërsa tek meshkujt kjo është edhe një rezultat i ngutjes që kanë në vendimmarrje.
Por kjo është edhe me një arsye tjetër sepse meshkujt në shoqërinë shqiptare janë përdorues të gjerë të lëndëve psikotrope, të alkoolit, të drogës, të cilat kanë efekte degraduese.
Sociologët apelojnë për forcim të rolit të familjes. Shmangia e turpit dhe drejtimi tek psikologu do të evitonte veprimin fatal.
Kërkimi i ndihmës nga psikologu, nga ndihmësi social, nga pedagogu, nga mësuesi, nga mjeku etj, janë kërkesa të domosdoshme sepse në fund të fundit sa do të dijë bashkëshorti, për bashkëshorten, këto janë ca diagnoza që duhet t’i bëjë profesionisti.
Prandaj le t’i afrojmë pak më shumë në shoqëri këta profesioniste si i bën mirë. Nëse ne i stërvitim fëmijët me lugën e argjendtë në gojë, duke menduar që gjithçka do shkojë vaj, e ka gabim.
Kjo jetë nuk është më e qetë, kjo jetë nuk është më e sigurt, përkundrazi frikërat, pasiguritë, vështirësitë, do vijnë gjithnjë e më shumë në rritje. Këto do të përballohen individualisht.
Numri më i lartë i vetëvrasjeve në vendin tonë në gjashtë vitet e fundit sipas Institutit të Statistikave është shënuar në 2014-n, me 262 persona që i kanë dhënë fund jetës.
Gjendje alarmante e vetëvrasjeve mes radhëve të policisë në Francë. Sipas të dhënave më të fundit policët që vetëvriten janë më të shumtë në numër se ata që vriten në detyrë.
Me qindra agjentë policie në Francë u mblodhën në heshtje para komisariatit të Montpelie, ku një kolegia e tyre 48 vjeçare, nënë e dy fëmijëve, vrau veten. Me lot në sy ata i dhanë lamtumirën agjentes së fundit të policisë që është vetëvrarë me armën e shërbimit me një plumb në zemër.
Bëhet fjalë për vetëvrasjen e 28 në radhët e forcave të rendit, që nga fillimi i këtij viti. Sipas sindikatave, në të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri ishte 14.
Vetëm një ditë më parë një tjetër agjent 25 vjeçar u gjet i pajetë në banesën e tij në periferi të Parisit. Ai i përkiste divizionit rajonal për sigurinë rrugore dhe punonte në shkolla
Në vitin 2018 sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme, në Francë ishin 35 agjentët e policisë që u përpoqën të vrisnin veten me armën e shërbimit, këtyre u shtohen dhe 33 anëtarë të xhandarmerisë të vetëvrarë.
Sipas psikologëve një nga arsyet kryesore është stresi si pasojë e atentateve që goditën Francën në vitin 2015, por kjo është vetëm një pjesë e arsyetimit.
Ministri i Brendshëm Kastane premtoi se do të përshpejtonte aktualizimin e planit anti – vetëvrasje të nisur në vitin 2018 nga paraardhësi i tij.
Përveç rekrutimit të psikologëve, dhe reduktimit të kohës që agjentët mund të mbajnë armët jashtë shërbimit, tashmë do të ketë dhe një njësi alarmi dhe një numër telefoni të posaçëm që do të jetë në shërbim 24 orë.
Vitin e shkuar 213 persona në Shqipëri sipas Institutit të Statistikave i kanë dhënë fund jetës. 14 më shumë se në 2017. Vetëvrasjet thonë sociologët reflektojnë krizën që po kalon shoqëria.
Nuk është vetëm me komponent material, por është edhe me komponentë të rëndësishëm imaterialë, siç janë ato psikologjikë dhe shpirtërorë.
Ka shenja që bëhet më intensive sepse edhe problemet e përballimit të jetës nuk janë të lehta.
Numri më i lartë i vetëvrasjeve është regjistruar tek burrat, 148, në raport me gratë, 65. Sociologët kanë një shpjegim dhe për këtë.
Gratë janë më të qëndrueshme, më rezistente, janë më të afta për t’u orientuar në këtë terren likuid të rrëshqitshëm të realiteteve të sotshme.
Mendojnë më gjatë, i marrin vendimet më të peshuara, ndërsa tek meshkujt kjo është edhe një rezultat i ngutjes që kanë në vendimmarrje.
Por kjo është edhe me një arsye tjetër sepse meshkujt në shoqërinë shqiptare janë përdorues të gjerë të lëndëve psikotrope, të alkoolit, të drogës, të cilat kanë efekte degraduese.
Sociologët apelojnë për forcim të rolit të familjes. Shmangia e turpit dhe drejtimi tek psikologu do të evitonte veprimin fatal.
Kërkimi i ndihmës nga psikologu, nga ndihmësi social, nga pedagogu, nga mësuesi, nga mjeku etj, janë kërkesa të domosdoshme sepse në fund të fundit sa do të dijë bashkëshorti, për bashkëshorten, këto janë ca diagnoza që duhet t’i bëjë profesionisti.
Prandaj le t’i afrojmë pak më shumë në shoqëri këta profesioniste si i bën mirë. Nëse ne i stërvitim fëmijët me lugën e argjendtë në gojë, duke menduar që gjithçka do shkojë vaj, e ka gabim.
Kjo jetë nuk është më e qetë, kjo jetë nuk është më e sigurt, përkundrazi frikërat, pasiguritë, vështirësitë, do vijnë gjithnjë e më shumë në rritje. Këto do të përballohen individualisht.
Numri më i lartë i vetëvrasjeve në vendin tonë në gjashtë vitet e fundit sipas Institutit të Statistikave është shënuar në 2014-n, me 262 persona që i kanë dhënë fund jetës.
Me qindra agjentë policie në Francë u mblodhën në heshtje para komisariatit të Montpelie, ku një kolegia e tyre 48 vjeçare, nënë e dy fëmijëve, vrau veten. Me lot në sy ata i dhanë lamtumirën agjentes së fundit të policisë që është vetëvrarë me armën e shërbimit me një plumb në zemër.
Bëhet fjalë për vetëvrasjen e 28 në radhët e forcave të rendit, që nga fillimi i këtij viti. Sipas sindikatave, në të njëjtën periudhë të një viti më parë, numri ishte 14.
Në vitin 2018 sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme, në Francë ishin 35 agjentët e policisë që u përpoqën të vrisnin veten me armën e shërbimit, këtyre u shtohen dhe 33 anëtarë të xhandarmerisë të vetëvrarë.
Sipas psikologëve një nga arsyet kryesore është stresi si pasojë e atentateve që goditën Francën në vitin 2015, por kjo është vetëm një pjesë e arsyetimit.
Ministri i Brendshëm Kastane premtoi se do të përshpejtonte aktualizimin e planit anti – vetëvrasje të nisur në vitin 2018 nga paraardhësi i tij.
Përveç rekrutimit të psikologëve, dhe reduktimit të kohës që agjentët mund të mbajnë armët jashtë shërbimit, tashmë do të ketë dhe një njësi alarmi dhe një numër telefoni të posaçëm që do të jetë në shërbim 24 orë.
Ekspozimi në çdo orë të ditës në internet, përballja dhe krahasimi mes moshatarësh që jetojnë mes luksit, apo të pasur në dukje, i vë në presion adoleshentët dhe të rinjtë.
Për vetë ata është e vështirë të heqin dorë edhe pse janë të ndërgjegjshëm që përdorimi i telefonit për një kohë aq të gjatë nuk është normale.
Zgjidhja, sipas prindërve do të ishte më pak telefon dhe më shumë sport.
Megjithatë, ekspertët, jo vetëm në botë, por edhe në vendin tonë ngrenë alarmin se përdorimi i rrjeteve sociale nuk shkakton vetëm probleme fizike, por çon deri në aktet ekstreme të bullizmit në shkolla, apo vetëvrasje.
Të dhënat statistikore në Shqipëri tregojnë për një rritje të vetëvrasjeve për të rinjtë e moshës 20-29 vjeç gjatë vitit të kaluar. Akte të tilla jo domosdoshmërisht shkaktohen vetëm nga problemet ekonomike.
Tirana, Lezha, Korça, Berati, Durrësi janë qarqet me numrin më të madh të vetëvrasjeve, ndërsa Kukësi, më i varfri në vend, në statistikat e tilla renditet i fundit.
Rritet numri i vetëvrasjeve në Kosovë
Depresioni, lufta, gjenda socio-ekonomike janë shkaktar të vetëvrasjeve muajve të fundit është rritur numri i vetëvrasjeve në Kosovë.
Statistikat e Policisë së Kosovës thonë se vetëm në tre muajt e parë të këtij viti janë regjistruar katër vetëvrasje, përfshirë këtu vetëvrasjet e dy nxënëse të klasës së dhjetë të shkollës së mesme të mjekësisë, “Luçiano Motroni” në Prizren./
Për psikiatrit dhe sociologet ky fenomen në rritje ka shkaktar të ndryshëm, duke filluar nga gjendja e rënd sociale e deri te mungesa e kujdesit shpirtëror.
Raportet e Policisë së Kosovës , flasin për rritje të ndjeshme të numrit të tentim vetëvrasjeve dhe vetëvrasjeve në Kosovë.
Kjo rritje, sipas psikiatërve dhe sociologëve, po vjen si pasojë tramuave të luftës së fundit, por ka raste edhe për shkak të mungesës së kujdesit shpirtëror në planin individual dhe në atë institucional.
Ndërsa prej vitit 2001 deri në vitin 2014 janë evidentuar 855 raste të vetëvrasjeve dhe 2967 vetëvrasje në tentativë.
Ky fenomen, sipas Policisë së Kosovës, po merr përmasa të gjera nga viti në vit. Psikologët dhe sociologët sugjerojnë se kjo dukuri nuk ka qenë pjesë e traditës kosovare.
Zëdhënësi i Policisë së Kosovës Daut Hoxha ka thënë se Policia i heton rastet kur dyshohet se personi është i shtyrë të bëjë një veprim të tillë, pra “shtyrja në vetëvrasje dhe ndihma në vetëvrasje” është vepër penale.
Ndërkaq, psikiatri, Agim Selimi në një prononcim për medie
ka thënë se vetëvrasja si fenomen nuk kursen asnjë shoqëri.
Ai thotë se përveç mungesës së përkujdesjes së kosovarëve ndaj aspektit shpirtëror, si një ndër shkaqet kryesore që po ndikon në rritjen e numrit të vetëvrasjeve sipas tij është edhe pasojat e luftës, si dhe kushtet e rënda ekonomike.
Kurse, sociologu Artan Muhaxhiri lidhur me këtë temë ka thënë
se këto akte po rriten si pasojë e mos-trajtimit institucional. Për këtë arsye ai porositë që institucionet përkatëse të merren në mënyrë serioze me këto raste.
Sipas hulumtimeve shkencore, është vërtetuar se të rinjtë deri në moshën 35-vjeçare më së shpeshti bëjnë tentim vetëvrasje, ndërsa të moshuarit nga 50 vjeç e tutje, më shpesh bëjnë vetëvrasje.
Policia e Kosovës nuk mund ta luftoj e vetme këtë lloj fenomeni sepse ne po mendojmë qe hallka apo zingjiri i institucioneve që është dashur të merren me fenomenin e vrasjeve apo trajtimin e viktimave të tentim vetëvrasjeve po mungon lidhja zingjirore ,
ka thënë Gazmend Hoxha, epror i lartë në PK.
Edhe kryetari i Ferizajt, Muharrem Svarqa, lidhur me këtë problematikë ka vlerësuar se kështu po hapet një debat i rëndësishëm me qëllim të parandalimit të kësaj dukurie e cila për fat të keq ka marrë përmasa shqetësuese në Kosovë.
“Sado që duket që akti i vetëvrasjes është një akt personal megjithatë duhet të jetë një nga brengat shoqërore”, ka thënë Svarqa, për të shtuar se akoma nuk janë ndërmarr të gjitha masat që shkollat të kenë organet profesionale si psikolog, pedagog dhe organe këshilluese profesionale.
Në Ferizaj vetëm në vitin 2012 janë shënuar 12 raste të tilla, ndërsa sipas gjinisë nga numri i përgjithshëm i vetëvrasjeve, 59 raste i takojnë gjinisë mashkullore, ndërsa 14 raste gjinisë femrore.
Numri i përgjithshëm i vdekjeve nga vetëvrasjet është rritur rreth 6,7% në nivel global, gjatë periudhës 1990-2016. Një shifër që po ta përkthejmë në një numër arrin rreth 817,000 raste për çdo vit. Sipas këtij kërkimi shkencor, kjo shifër korrespondon me 1,5% të vdekjeve në nivel botëror.
Sipas studiuesve, një nga faktet inkurajuese është se në qoftë se bëhet një përmbledhje e këtyre statistikave duke u bazuar tek moshat, atëherë shifrat e vdekjeve në 100,000 persona ndikohen nga ndryshimet në moshën e këtyre personave. Kjo do të thotë se numri i vetëvrasjeve në nivel global ka rënë 33% midis vitit 1990 dhe 2016.
Sipas një kërkimi të publikuar nga revista British Medical Journal (BMJ) duket qartë se shifrën më të lartë të vetëvrasjeve e mbajnë meshkujt me 15,6 vdekje në 100,000 persona. Gratë kanë vetëm 7 vetëvrasje në 100,000 persona, duke përjashtuar moshën 15 deri në 19 vjeç ku vetëvrasjet e femrave janë më të shumta.
Organizata Botërore e Shëndetësisë ka si objektiv dhe reduktimin e vetëvrasjeve në mbarë botën deri në vitin 2030
Shifrat më të larta të vetëvrasjeve i kanë të rinjtë dhe të moshuarit në krahasim me ata të moshës së mesme. Në përgjithësi shifrat e vetëvrasjeve ndryshojnë nga vendi në vend. Organizata Botërore e Shëndetësisë e konsideron këtë si një problem shqetësues për shëndetin publik. Madje, ajo ka si objektiv dhe reduktimin e këtij fenomeni në mbarë botën deri në vitin 2030.
Vetëvrasjet janë ndër 10 shkaqet kryesore të vdekjeve në Evropën Lindore. Në Evropë dhe në vendet perëndimore, ekziston një lidhje e ngushtë mes vetëvrasjes dhe sëmundjes mendore, por kjo nuk ndodh në Azi.
Shifrat më të larta të vetëvrasjeve janë regjistruar në Lesoto të Afrikës (39 vdekje në 100,000), në Lituani (31 vdekje në 100,000), Rusi (30,6 vdekje në 100,000) dhe në Zibabue (27,8 në 100,000). Vetëvrasjet në Indi dhe Kinë përbëjnë gjysmën e shifrës së këtij fenomeni në nivel global. Megjithatë, situata ka treguar shenja përmirësimi, pasi ky numër po zvogëlohet me kalimin e kohës.
Studiuesit kanë theksuar se numri real i vetëvrasjeve mund të jetë shumë më i madh, pasi në disa shtete vetëvrasja ndalohet për arsye kulturore ose fetare. Në këto vende shpesh herë vetëvrasjet mbulohen dhe fshihen.
Prishtinë,17.08.2019.
No comments:
Post a Comment