Jul Variboba ( 1724 - 1768 )

Nga Flori Bruqi

Gjella e Shën Mërisë virgjër

Oj jet' e ëmbël,o Shën Mëri,

vjershin e ri ea na mbiso;

si do shurbier,si ti t'pëlkier,

ti bashk' mene nga e këndo.

Na ning dimi ti të vandonjim,

ti të nderonjim si meriton;

se je fanmirë se na do mirë,

këta ti thomi,këjo baston.

Cili njeri sa i lart' je,

sa gracje ke,mund nimëronjë?

Vet' Zoti inë ti di vandinë,

jatër gjuhë s'di ti këndonjë.

Nd'atë dikret çi fjet karta,

vetëm sa lart ti qeve vënë;

neve të tjerët të bjerrt',të mjerët,

gjarpri mëkatat na pat ngrënë.

E bër' aposta për Tënzonë,

shkele Dimonë,i re pir mort;

ti vetëm qeve porsa u leve,

ndi trut' ia ngjoke,ia ngjoke fort.

Jot ëm' Shin Ana me Shin Xhakinë

fimilë s'kinë e,pjot me lot,

e shertëruan,e agjëruan,

ashtu ti bjetin ka Inzot.

Me vute e meshë e raciuna,

me divuciuna e me hjidhi,

të kunçipirti,të parturti

Shin Ana e mirë ndi pjakëri.

Kur ti u leve,e qiell e dhe

bëri hare ndir gjith' kundat;

haret' i solle kur ti dolle,

dolle si dielli e pamëkat.

Tri vjet u mbille ndi një kuvend

bëre kutiend ti Tënëzon';

i dhe nji lule,nji trëndafile,

i dhe të virgjrit çi lulëzon.

Andaj Zotinë tij t'u prejar,

t'u namurar e mir' të dish:

e të bekoi,të shëjtëroi,

e shpirti kurmin t'e bëri kish'.

Nj'ëmgjëll aposta të suall mbashatën,

të suall uratën ndi kit modh';

- O e lumja grua,Ti si e thua?

Ti Zoti in' për ëm' të zgjodh.

Ti rispëndove:- U'jam e virgjër

Si nji e virgjër mund jetë ëmë?

Këjo mbashatë ning ësht' uratë;

pir nji të virgjër ësht' më se nëmë.

Ëngjëlli foli:- Jo,se Zotin'

tek vete hin,ning e danon

virgjinitatet e puritatet;

tek më e nget,më e ngjaron.

Si pasikiri tek dielli hin,

ai ning e nxin,e dritëson.

Mos kij pahur,mos kij timur:

vet' Shpirti shëjt' vjen e të mbjon.

(1762)

Kanka e të zgjuarit

Zgjou,bir,jo më gjumë,

ngjou,se mi fjëjte shumë.

Jeta ime,xha m'u zgjo,

zgjou se bëre nino.

Vjen një legë pekurar'

pruçesion ti vizitar.

Gjegj si loznjin,si këndonjin,

dhenë e detin e gjëmonjin,

Karramunxa e fishkarole,

surdullina e rusinjole,

mirë bukur e ngular, -

o çi vjersh! Ti rikriar.

Gjegji,bir,e iu gëzo,

me kto duars i beko.

Ruaj rigale çi ti sualltin,

gjithë mandrën e rëzuatin.

Nga me dorë ti kit qengje,

çi ësht' e bardh' si nji skamëngje.

Çi ësht' e tener këjo gjiz'!

Ruaj e suall ki kaçiapriz.

E kaciqin me kit dhi

e suall ki buzëzi.

E gastratin pjot lesh

e suall ki këmbëlesh.

Ç'ësht' i ëmbël ki huall!

Erdh Nikolla e t'e suall.

Nji manure pratunere

e njo zok si kaçjulere

e nji t'egërith pëllumb

e suall Ngjisku me nji tumb

Via,bir,zgjou,pravoi,

pekurarët bekoi.

Erdh edhe nji leg' divote

tue kënduar parambote.

Ruaji,bir,e i gëzo,

zgjou se bëre nino.

Vjen Xhudita me nji gjel,

zunë fill ajo kangjel.

Suall Malita nji kapua,

e e motra nji pagua.

Pesë bracë xagarele

suall e ve Rutiçele.

Suall e bija ca këstanja,

kirgorina edhe milanja.

Suall Rakelea nji brez

se t'e ngjeshinj nd'atë mes.

Me nji fash rikamatë

erdh Suzana çi me natë.

Lia suall dica skutina,

e ca ve Carafina,

e Dilusha,çi u martua,

Jul Variboba (Mbuzati/San Giorgio Albanese, 16 prill 1725 - 1788) prift, shkrimtar arbëresh nga Kalabria, Itali.

Arbëresh nga Mbuzati (San Giorgio Albanese) i Kalabrisë. Ishte rektor i Seminarit arbëresh të Shën-Benedikt në Ullano dhe aty në vitin 1762 botoi veprën "Gjella e Shën-Mërisë Virgjër"- një vepër e hartuar me synim artistik që nga studiuesit llogaritet si kalimi nga poezia e llojeve të shkurta në poemën e gjatë, gjë që s'ishte parë deri në atë kohë ndër shkrimtarët shqiptarë.

At Juli, prift uniat, mësimet i filloi e i mbaroi në kolegjin e përmendur arbëresh të Shën Adrianit, në Shën Mitër të Koronës (San Demetrio Corone). Bashkëkohësit dëshmojnë se At Juli ka qenë një prift i drejtë e shpresëtar. Meqë ishte djalë i vetëm, prindët dëshironin ta martonin përpara se të dorëzohej prift. Variboba nuk ishte i atij mendimi sepse e urrente martesën, por pas shumë lutjesh nga familja e farefisi, pranoi të shkonte në Napoli për të gjetur nuse. Pasi qëndroi disa kohë në qytetin e madh, u kthye më në fund në fshat ku hapi fjalën se nusja do të mbërrinte së shpejti. Nuk mbeti njeri pa dalë të shikojë e të përshëndesë nusen e Varibobës, por u çuditën së tepërmi kur panë në vend të nuses një shtatore të Zonjës Shën Mëri. Djaloshi s'përmbahej dot nga gazi, hoqi unazën e tij dhe ja shkoi në gisht Zonjës së Bekuar duke thënë se ajo ishte nusja e tij.

Më vonë At Juli u padit në Vatikan se kish rënë në mëkat me një vajzë të fshatit, mëkat të cilin e pohon edhe vetë ne kreun e dytë të veprës së tij, dhe për të cilin u dërgua syrgjyn në Romë. Në Qytetin e Përjetshëm u njoh me shumë dijetarë e filozofë të Kishës, u pendua për mëkatin që kishte bërë dhe shkroi veprën e tij të pavdekshme "Gjella e Shën-Mërisë Virgjër", e cila u botua në Romë më 1762. At Juli vdiq në Romë duke meshuar dhe menjëherë u hap fjala se trupi i tij nuk ra përdhe, por qëndroi një pëllëmbë mbi tokë derisa e morën për ta përcjellë në banesën e fundit.

Tituj të veprave

Gjella e Shën-Mërisë Virgjër - Ullano, (1762)

Literatura:

^ Cosmo, Ludone (dhjetor 2017). Scoperto anno di nascita del poeta albanese sangiorgese Giulio Variboba. Rrënjët, it. Le Radici. f. 13.

^ Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut nga Gjovalin shkurtaj dhe Enver Hysa, botues Toena, Tiranë 2001 ISBN 99927-1-454-9