Avokati Gregori Smith:Fatmir : Limaj po sulmohet nga procesi i sistemit të drejtësisë

Avokati Gregori Smith është shumë i shqetësuar lidhur me procesin e gjykimit të deputetit Fatmir Limaj në rastin “Kleçka”.

Fund propagandes politike me 

gjeneralin Fatmir Limaj(Floripress)

“Është shumë problematik vendimi që zotëri Limaj të shpallet fajtor marrë parasysh faktin se ai është gjetur i pafajshëm në të gjitha pikat e aktakuzës për krime lufte nga Haga.




 Duhet të vijë një moment, një kohë kur ndjekja ndaj individit duhet të përfundoj. Nuk mundet që ai të kaloj nëpër këtë pafundësisht për çfarëdo akuzash që dikush i ka paraqitur ndaj tij”.

Gjykata e Shkallës së Parë duke i shpallur plotësisht të pavlefshme dëshmitë e Agim Zogajt të njohur si dëshmitari X e liroi deputetin Limaj nga të gjitha pikat e aktakuzës e vetëm pak muaj më vonë në bazë të ankesës së prokurorisë Gjykata Supreme mori për bazë të gjitha dëshmitë e Zogajt për ta rikthyer këtë çështje nga e para. E tërë kjo situatë për avokatin Smith është plotësisht e pakuptimtë.

“Zotëri Limaj duket së është duke kaluar nëpër një barrierë apo një rrugëtim njëri pas tjetrit nëpër gjykata dhe unë nuk e kam të qartë se çfarë është duke ndodhur me jetën e tij. Pa dashur ta ofendoj askënd, këtë situatë e shoh si tepër shqetësuese.


Këtë e them ngase kam pasur rastin që zotëri Limajn ta takoj në Hagë, ta njoh atë dhe ta gjejë të jetë një individ me integritet të lartë dhe shpirtmirë, një qenie e ndershme njerëzore.



Edhe të tjerët e kanë thënë të njëjtën gjë për të kështu që të kalojë nëpër rrugëtime kur në mënyrë konstante është i sulmuar dhe nuk e shfrytëzoj këtë fjalë kot por i sulmuar nga procesi i sistemit të drejtësisë, kjo është diçka shqetësuese, tepër shqetësuese”, ka thënë ai.

Deputeti Limaj që nga nëntori i vitit të kaluar ishte në paraburgim ndërsa kjo masë ju ndryshua më tetë mars dhe ai ndodhet në arrest shtëpiak, ndërsa procesi gjyqësor në rastin “Kleçka” pritet të vazhdojë më 26 prill

“Edhe një herë po e them unë nuk i kam të njohura të gjitha faktet dhe rrethanat e rastit mirëpo bazuar në atë që di dhe që kam lexuar posaçërisht kur flasim lidhur me dëshminë e dëshmitarit X kam shqetësimet e mija në mënyrën e procedimit të rastit, shqetësime serioze”, ka thënë Smith, i cili pret që të vërtetohet vendimi i Gjykatës së Shkallës së Parë.



Floripress

Film për trafikun e organeve në Kosovë

Rusia do të jetë vendi në të cilin do të xhirohet një film lidhur me trafikun e organeve në Kosovë.

Lajmin e ka bërë publik regjisori serb Emir Kusturica, i cili edhe do të jetë edhe regjisori.

Lajmin e ka treguar “Voice of Russia”, duke iu referuar deklaratës së vete regjisorit gjatë një leksioni për studentet e Departamentit të Filozofisë në Nish, transmeton “Panorama”.

Ai ka deklaruar se xhirimet rreth “ngjarjes se tmerrshme të trafikut, mbajtur e fshehur për vite, do te zhvillohen ne Rusi, për shkak se nuk lejohet në Kosovë”.

Turqisë, duart larg teksteve të historisë

Bernd Posselt, deputet gjerman i Parlamentit Evropian ka thënë se Turqia nuk duhet të përzihet në librat shkollor të Kosovës pasi populli i Kosovës duhet që të jetë i pavarur në të vendosurit për librat shkollorë të historisë dhe mënyrën e të mësuarit të historisë për të rinjtë e saj.

Deputeti Posselt i ka thënë agjencisë së lajmeve dtt-net.com se presioni i qeverisë së Turqisë ndaj qeverisë dhe historianëve të Kosovës është i papranueshëm dhe ai duhet që të ndalet.

“Është e papranueshme që një ish-fuqi kolonizatore përpiqet që të bëjë presion ndaj një kombi të lirë evropian i cili ka qenë një ndër viktimat me shekuj me radhë ndaj interpretimeve të mënyrës së vjetër të historisë. Populli i Kosovës duhet që të jetë i pavarur në të vendosurit për librat shkollorë të historisë dhe mënyrën e të mësuarit të historisë të rinjve të saj. Kosovarët po e bëjnë këtë në mënyrë shumë të arsyeshme”, ka thënë ai.

Posselt ka pohuar se librat shkollor duhet që të jenë të bazuar në të vërtetën dhe ai e përkrah për këtë Kosovën.

“Është e qartë se të gjithë librat shkollor duhet që të bazohen në të historinë e vërtetë dhe në shërbim të pajtimit midis popujve. Ky është qëndrimi në të cilin unë e përkrah Kosovë. Turqia duhet që mendoj e të reflektoj për mënyrën e saj se si ua mëson historinë të rinjve turq”, ka thënë deputeti Bernd Posselt, i cili vjen nga partia CDU e kryeministres gjermane Angela Merkel.

Ankara është duke e përdorë tërë peshën e saj politike dhe diplomatike ndaj qeverisë së Kosovës për të ndryshuar librat shkollore të historisë dhe ta përshkruaj okupimin pesë shekujsh të Kosovës dhe rajonit të Ballkanit nga Perandoria Osmane si një ‘okupim miqësor’.

Zyrtarë të lartë të qeverisë turke kanë nisur qysh para dy viteve një fushatë aktive të presionit ndaj autoriteteve kosovare për të ndryshuar librat shkollor për historinë dhe kanë kërkuar që disa fjalë si ‘vrasje’, ‘okupimi i egër Osman’ e të ngjashme të shlyhen nga përmbajtja.

Puto “kundër” Kadaresë për peticionin

am kundër rishikimit të historisë me ndikime nga turqit, por e quaj të tepërt reagimin në atë formë, pra me anë të një peticioni". Kështu është shprehur dje në një intervistë historiani i njohur, prof. Arben Puto. Ndonëse e kupton shqetësimin e intelektualëve që kanë firmosur peticionin drejtuar qeverisë shqiptare dhe asaj të Kosovës, ai thotë se nuk mendon që problemi ka përmasa kaq të mëdha.

"Nisma e rishikimit është absurde, por nuk ka shanse që të ketë ndikime nga turqit. Kur e them këtë, kam parasysh historianët seriozë dhe profesionistë dhe jo pseudohistorianët. Historia nuk bëhet me urdhra dhe në të s'duhet ndërhyrë", deklaroi dje Puto, ndërsa më poshtë shton se historia nuk mund të zbukurohet e as të mohohet.

Historiani me një karrierë të gjatë mbi supe, përmend rastin e Ismail Qemalit dhe të Sami Frashërit për të thënë se ata i shërbyen Perandorisë Osmane për një kohë të gjatë, por nuk e lanë pas dore Shqipërinë.

Dhe këtë fakt, që sipas tij, historia jonë e ka thënë gjithnjë, peticioni nuk e ka përmendur, gjë që e bën atë të duket si një manifest antiturk.

Më poshtë, Puto i përgjigjet interesimit të "GSH" për këtë çështje dhe ndikim real që ka pasur Porta e Lartë në Shqipëri, pa harruar pasojat e zgjedhës pesëshekullore.

Rita Ora - Pula-SAHATÇIU

Rita Ora kësaj radhe ka zgjedhur një veshje të pa zakontë e të cilën mediat britanike e kanë quajtur si më të keqën që ka veshë ndonjëherë.

Ajo ka “irrituar” mediat të cilat shkruajnë se këngëtarja e hitit “Hot Right Now” është dukur tamam si një “pulë” me pallton e saj të portokalltë derisa ndodhet në Australi.

Mail Online shkruan se Rita kishte dështuar imitimin me këtë veshje edhe pse dukej si një “njeri-pulë” .

22 vjeçarja njihet për veshje “jo mirë të zgjedhura” dhe shpesh herë ka mbushur ballinat e mediave me lajme të tilla.

Kanë plasur skenat lesbike në “Big Brother 6”.

Ditën e enjte kur “Vëllai i Madh” vendosi t’i veçojë djemtë nga femrat për të festuar në ambiente të ndryshme, u ndez fantazia erotike e vajzave.

Djemtë kanë biseduar me njëri-tjetrin të rrethuar në tavolina duke pirë diçka dhe duke aluduar rreth sekretit që mund të fshihet, duke u bazuar në njoftimin se kjo festë është një indikacion për njërin nga banorët. Ata kanë bërë lojëra të ndryshme dhe mundje me njëri-tjetrin.

Vajzat hodhën dyshime se në shtëpi mund të ketë një gay apo një lesbike, apo kush mund të jetë homoseksual, ndërkohë që gjatë lojërave me njëra-tjetrën kanë përfunduar me puthje në buzë. Të pakursyera me janë treguar Elona, Joana dhe Jonilda.

Nga dyshimet për biseksualët ato hoqën Ilirin, Viganin, Shpendin, duke aluduar për Marselinin.

Mbrëmja e së shtunës, në “Big Brother 6”, ishte e mbushur me surpriza të shumta. Por ajo që tërhoqi më së shumti vëmendjen e publikut, ishte zbulimi i personit, sekreti I të cilit ishte zhigoloja.

Marslino zbuloi se ishte ai që në të kaluarën kishte punuar si zhigolo, por kjo nuk ka ndryshuar asgjë në marrëdhënien e saj me bashkëshorten, pasi kësaj të fundit nuk i pengon e kaluara e tij.

”Për mua nuk ishte e vështirë të mësoja se cili ishte sekreti i tij”, tha Liljana. “Në fakt, vetëm pak sekrete kishin mbetur pa u zbuluar dhe më shkoi mendja se cili mund të ishte. Megjithatë, kjo gjë nuk ndryshon asgjë në marrëdhëniet tonë”, tha ajo transmeton Tch.

E vendosur për të përkrahur bashkëshortin e saj, Liljana shtoi: “Për mua Marselino është ai i tre viteve që ka me mua dhe jam e sigurt që nuk do të rikthehet më kurrë në atë profesion. Ai tha se djali ishte ai që e shpëtoi, kjo tregon se ai tashmë është ndarë përfundimisht nga e shkuara e tij. Nuk më pëlqen ajo që ka bërë, por nëse unë jam në rregull me atë që ai ka bërë, përse duhet ta kenë problem të tjerët?”.

Në kërkim të sulmuesit

Është e sigurt se mund të themi që filmi i parë 'G.I. Joe : The Rise of Cobra' ishte përçarës. Një spektakël për shikuesit e rinj pa dyshim duke u bazuar në fitimet e mëdha në arkat filmike, audienca më e moshuar, dukej sikur ishte skeptike sa i përket këtij filmi. Prapëseprapë 'Paramount' vendosi që ta bëjë edhe një vazhdim tjetër nëpërmjet formës së viteve të '80-ta për të vrarë shumë personazhe, duke e lidhur atë me filmin e parë.

Duejn Xhonsoni vjen në ekip

Një regjisor relativisht pak i njohur, Xhon M. Çu e mori në dorë këtë projekt, kurse skenarin e krijoi Ret Rizi i 'Zombieland'-it, bashkë me Paul Vernikun dhe shumica e ekipit që ishin në pjesën e parë nuk ia dolën të arrijnë deri te e dyta duke u ndryshuar të gjithë, përveç Çaning Tatumit dhe Raj Parkut. Ndryshimi më i mirë ishte sjellja e Duejn Xhonsonit në ekip, i cili si duket e ka pritur me shumë kënaqësi inkuadrimin. Ashtu si të tjerët presim edhe ne që ai të sjellë ndryshime pozitive në këtë franshizë, siç ndodh me të gjitha ku hyn ai. Është një lehtësim i madh që 'Retaliation' (Shpagimi), është shumë më i mirë dhe më argëtues se adaptimi i mitologjisë së 'G.I. Joe' të cilën e kemi shpresuar, me një numër personazhesh klasike dhe me një sasi të mirë aksioni. Është po ashtu edhe elementi shtesë i ninxhave që ashtu sikur Duejn, bëjnë çdo gjë më të mirë. Djuk tani është në udhëheqje dhe ka një ekip të ri që përbëhet nga 'Roadblock' (Dwayne Johnson), Lejdi Xhej (Adrianne Palicki), Flint (DJ Cotrona - që duket dhe tingëllon tërësisht njëjtë me personazhin e tij komik, vetëm se është më i ri).

Lufta e Snek Ajsit

Pas një sulmi në të cilin Kobra provon ta zhdukë ekipin e Xhoit, Rodblloku në mënyrë të kuptueshme bëhet paranojak në lidhje me atë se kush është përgjegjësi dhe deklaron se vetëm një personi i beson, dhe ai është Snejk Ajs. Pesë minuta më vonë ai thotë se i beson vetëm Koltonit. Pjesa më e rëndësishme ka të bëjë me Snejk Ajsin dhe Storm Shadouin të cilët luftojnë më së shumti dhe sjellin aksionin më të mirë në film. Filmi ka filluar të shfaqet në versionin 3D në të gjitha kinematë botërore, që nga 27 marsi.

Patrullimi në tokën e braktisur

Filmi ambicioz fantastiko-shkencor do të shfaqet në kinema në fillim të prillit. Një film i tillë nuk është lehtë të gjendet, për shkak se filmat e tillë enigmatikë i takojnë një periudhe tjetër filmike të viteve të 60-ta dhe 70-ta.

Film i Tom Kruzit

‘Oblivion’ është filmi i parë nga dy filma të tillë të Tom Kruzit, që pritet të dalin nëpër kinema gjatë dy viteve të ardhshme. Filmi i dytë do të ketë të bëjë me një pushtim alienosh, i cili do të quhet ‘All You Need is Kill’. “Oblivion” paraqet jetën e një riparuesi që quhet Xhek Harper (Cruise), i cili jeton në kohën e fundshekullit 21, dhe patrullon në një tokë të braktisur dhe të shkatërruar që ka arritur në atë gjendje, për shkak të luftës me pushtuesit e alienëve rreth 60 vjet më parë (njerëzimi tani jeton mbi re në qytete qiellore). Një ditë derisa ndodhet në sipërfaqen e tokës, Harper e shpëton një femër atraktive të panjohur (Olga Kurilenko ) nga një anije kozmike e rrëzuar. Arritja e saj sjell një sërë ngjarjesh, që e detyrojnë atë të vërë në dyshim çdo gjë që di.

Filmi shfaqet më 12 prill 2013

Kosinski, i cili ishte regjisor i “Tron: Legacy” më 2010, ka mbajtur një heshtje dhe nuk ka deklaruar asgjë rreth filmit të tij të ri, por ka pak më shumë informata në lidhje me librin komik, ku thuhet se ka të bëjë me dy botë dhe kohë të ndryshme, të cilat janë epike megjithatë kanë të bëjnë shumë edhe me jetën e personazheve. Megjithatë, disa po e vlerësojnë se këtyre filmave, tani u ka kaluar koha dhe nuk janë më të këtij shekulli. E tëra që ne mund të themi është se duhet pritur për të parë rezultatin e vërtetë. Filmi pritet të shfaqet më 12 prill 2013 dhe ka një kohëzgjatje prej rreth 112 minutave dhe skenari e regjia i takojnë Xhozef Kosinskit.
Distribuimin e filmit e ka marrë nën përgjegjësi kompania filmike ‘Universal Studios’ dhe përkrah Kruzit luajnë edhe Olga Kurilenko, Andrea Rajsborough, Morgan Friman, Melisa Leo si dhe Nikollaj Koster Valdo.

Kundër luftës me qasje të re

Një film në të cilin vriten pa mëshirë edhe fëmijë të pambrojtur, ku ushtarët fluturojnë në ajër nga minat tokësore dhe ku njësia e Vermahtit transformohet ngadalë në një makineri vrasëse. Në filmin me tri pjesë, "Nënat tona, baballarët tanë", (origjinal: "Unsere Mütter, unsere Vater") me autor Stefan Kolditz, regjisor Filip Kadelbah dhe producent Niko Hofman, asgjë nuk zbukurohet. Filmi do të jetë një fazë e re e përpunimit të nacionalsocializmit në filmin historik, thonë mediet gjermane. Përgjegjësit në kanalin e dytë televiziv gjerman ZDF marrin duartrokitje të ngrohta në temperaturat ende dimërore në Gjermani. Papritur kanali televiziv, i cili thuajse nuk ekziston për të rinjtë, gëzon një vëmendje të madhe nga kjo pjesë e publikut: 6,5 deri 7,2 milionë telespektatorë i ndoqën seritë e filmit, nga të cilët të paktën 2 milionë të rinj. ZDF arriti një kuotë tregu më shumë se 20 për qind gjatë transmetimit të serisë me tri pjesë.

Tensione deri në minutën e fundit


Në serinë "Nënat tona, baballarët tanë", ofrohet nga autorët nga një anë një vepër ku tensioni vazhdon deri në minutën e fundit. Nga ana tjetër ofrohet një metodë të re: regjisori Filip Kadelbah dërgon në betejë pesë të rinj. Të gjithë protagonistët e filmit janë rreth 20 vjeç, plot me dëshirë për të jetuar dhe ide. Pesë personazhe simpatikë, që ëndërrojnë "të pushtojnë botën" (por jo vende të tjera!). Ata e shohin luftën si një devijim të vogël në rrugën drejt realizimit të ëndrrave dhe karrierës së tyre. Por nuk është aspak kohë e përshtatshme për të ëndërruar. Ngjarjet zhvillohen në fund të Luftës së Dytë Botërore dhe në prag të sulmit kundër Bashkimit Sovjetik. Vëllezërit Vilhelm dhe Friedhelm duhet të marrin pjesë në luftë si ushtarë. Sharlot paraqitet vullnetarisht të punojë si infermiere dhe dërgohet gjithashtu në frontin e Lindjes. Ndërsa, Greta qëndron në Berlin kur punon për karrierën e saj si këngëtare dhe flirton me një oficer të lartë nazist.


Transformimi në ushtarë

Pas një kohe të shkurtër të rinjtë naivë transformohen në ushtarë që duhet të zbatojnë urdhrat për të vrarë ushtarë armiq, pleq, gra dhe fëmijë. Ushtarë që shkatërrojnë e djegin shtëpi, ferma dhe fabrika dhe që u duhet të qëndrojnë gjysmë të ngrirë në llogore në temperatura minus 40 gradë. Filmi "Nënat tona, baballarët tanë" është një film kundër luftës që ndryshon nga prodhimet e deritanishme gjermane.

Shqiptarët në elitën kulturore osmane

Koha e lindjes së poetëve shqiptarë të divaneve

ISA VATOVCI

Perandoria Osmane në kohën e sulltan Sulejmanit II, jo vetëm që arriti kulmin e zgjerimit të saj dhe një zhvillim të madh ekonomik, shoqëror dhe ushtarak, por pati një lulëzim edhe të arsimit, shkencës, artit dhe të kulturës. Në oborrin e tij, sulltani kishte mbledhur mjaft njerëz të ditur, të cilët me zgjuarsinë e tyre kishin bërë që shumë fusha të dijes e të kulturës të marrin hov. Madje edhe vetë sulltani ishte një poet dhe artist i përkushtuar. Në kohën e tij shënoi përparim dhe zhvillim të dukshëm sistemi arsimor osman, u zhvillua letërsia, arkitektura dhe artet e zbatuara e dekorative. U ndërtuan objekte monumentale dhe ndërtesa të mrekullueshme arkitektonike, xhami madhështore, medrese, biblioteka dhe objekte të tjera të ndryshme sakrale e profane. Arti dhe letërsia kanë shënuar periudhën zhvillimore të artë. Lindën poetë të shumë, të cilët e bënë të njohur kulturën osmane në mbarë botën.

Shqiptarët në elitën kulturore osmane


Vetë sulltani ishte adhurues i artit, ai shkroi poezi dhe krijoi edhe vepra arti. Dhe ky fakt është evidentuar nga studiuesit dhe për publikun nga seritë dhe dokumentarët e ndryshëm. Sipas studiuesve, sulltani më madhështor dhe më i rëndësishëm i ish-Perandorisë Osmane ishte më artist sesa që prezantohet. Ai kontribuoi edhe më shumë për artin dhe kulturën. E këto zhvillime kulturore pa dyshim se shtrihen edhe në Kosovë dhe në trojet shqiptare përgjithësisht. Për këtë flasin shumë dokumente, dorëshkrime e monumente, që janë ruajtur deri në ditët tona. Kjo është konfirmuar edhe nga osmanologu Dr. Nehat Krasniqi. Sipas tij, në Kosovë në kohën e sundimit të sulltan Sulejmanit është shënuar një integrim i shqiptarëve në të gjitha strukturat e pushtetit dhe një numër i tyre kanë arritur që të ngjiten në majat e pushtetit. "Pikërisht në këtë kohë, kemi më shumë se asnjëherë më parë shqiptarë nga Kosova dhe nga trojet e tjera etnike shqiptare, që arritën pozita nga më të lartat në hierarkinë shtetërore feudalo-ushtarake dhe në elitën kulturore osmane", ka pohuar Krasniqi.

Arkitekti Mimar Sinani, "Mikelanxhelo i Lindjes"

Dr. Nehat Krasniqi ka përmendur arkitektin gjenial Mimar Sinani (1490-1588), i cili ka arritur majën më të lartë të arkitekturës monumentale klasike osmane. "Me aftësinë artistike të pashembullt që ai derdhi në afro 400 objekte të ndryshme, fitoi epitetin "Mikelanxhelo i Lindjes", është shprehur prof. Krasniqi. Ai ka shtuar se në fushën e artit letrar dhe të shkencave të ndryshme, në kohën e sulltan Sulejmanit u dalluan dhjetëra shqiptarë, si Jahja Bej Dukagjini, Ahmed Bej Dukagjini, Mustafa Sani Bej Dukagjini, Behar Prishtina, vëllezërit Azmi, Levhi dhe Nuhi Prishtina, vëllezërit Nehari, Suzi dhe Saji Prizreni, Ummi Sinan Prizreni, Shemi Mustafa Prizreni, Muidi Tetova, Suxhudi Tetova, Sersem Ali Dedë Tetova, Ishak Çelebi Shkupi, Rijazi Ahmed Shkupi, Valihi Ahmed Shkupi e të tjerë, prej të cilëve po veçojmë Jahja Bej Dukagjinin (1498 - 1582). Ky i fundit, sipas tij, ka lënë 8 vepra poetike, por në dy nga këto, disa herë ai ka theksuar origjinën e vet shqiptare dhe është mburrur me të. Sipas tij, Jahja Bej Dukagjini shkruante: "Raca shqiptare është raca ime e ndritshme. Nga më të mirët shqiptarë, princa të Dukagjinit qenë të parët e mi". "Këtë poet të shkëlqyer të letërsisë shqiptare të divanit, Sami Frashëri e konsideron poetin më të madh të klasicizmit osman.

Historia fillon thjesht si një lojë mace-minjsh mes Sarës dhe pacientit të saj të ri (Jonathan Rhys Meyers)

Dikush do të mund të thoshte se sekreti për të arritur një film të mirë horror është mbajtja e audiencës të interesuar, duke e bërë të mendojë se cilat mund të jenë kthesat e radhës, që duhet të kalojë protagonisti. Për të qenë i mrekullueshëm, filmi duhet të jetë gjithnjë një hap para audiencës, duke i bërë befasitë vërtetë të tilla dhe për ta krijuar një tension mes personazheve, derisa zhvillohet ngjarja. Por kur kthesat dhe të papriturat mund të bëhen edhe të ndërlikuara dhe të pakuptimta, filmi mund të jetë edhe më frustues, derisa protagonisti nuk merret me rrethanat në të cilat zhvillohet ajo ngjarje.

Mposhtja e së ligës


Natyrisht, situatat me të cilat ai/ajo ballafaqohet mund të jenë të tmerrshme, por kjo prapëseprapë shtron pyetjen: Si mund ta mposhtësh të ligën, nëse në fillim nuk e kupton atë? Kjo pyetje vazhdon të mbetet prezente edhe në pjesën e tretë të '6 Souls' që njihet si 'Shelter' dhe është shumë më zhgënjyese se dy pjesët e para, të cilat rekomandohen shumë për adhuruesit e këtij zhanri. '6 Souls' ka të bëjë me Dr. Sara Harding (Julianne Moore) një psikiatre, e cila ka një reputacion për trajtimin e rasteve me çrregullimin e personalitetit të shumëfishtë, derisa ajo e merr një rast nga babai i saj (Jeffrey DeMunn) që mund të jetë jashtë shpjegimit të arsyeshëm. Historia fillon thjesht si një lojë mace-minjsh mes Sarës dhe pacientit të saj të ri (Jonathan Rhys Meyers), i cili ka shumë personalitete, për të cilat nuk është i vetëdijshëm, por sa më thellë që hulumton ajo, aq më i njohur i duket ai.

Skenari nga Majkëll Kuni


Skenari i këtij filmi është bërë nga Majkëll Kuni, i cili brenda dy të tretave të filmit na mban pa frymë me ngjarjet dhe kthesat e papritura të filmit, para se të arrijë në përfundimin e tij. Regjisorët Mans Marilend dhe Bjorn Stein (filmi i fundit i të cilëve 'Underworld Awakening' ishte një sukses i madh vitin e kaluar) tregojnë aftësitë e tyre në gjetjen dhe këshillimin e aktorëve duke rezultuar me performancë më të fuqishme se që pritej. Mur është absolutisht e mrekullueshme si Sara Harding, duke filluar qysh në skenën e parë me historinë e dhimbshme të personazhit të saj, përkundër njohurive që ka në profesionin si psikiatre.

NGA FLORI BRUQI:A DO T ËBASHKOHEN TROJET SHQIPTARE NË VITIN 2035?

Një hartë e detajuar nga një grup ekspertësh dhe analistësh të dalë nga CIA, GRU dhe burime të tjera gjeostrategjike bashkon tokat shqiptare në vitin 2035.

Në shkrim thuhet se, harta e proklamuar në disa media amerikane dhe ruse nxjerr në sipërfaqe bashkimin e Shqipërisë me Kosovën, pjesët të Maqedonisë, si dhe trevat shqiptare të Serbisë, Malit të Zi, etj. Harta e përgatitur parashikon edhe ndarjen e Bosnjë-Hercegovinës ndërmjet Kroacisë dhe Serbisë.


 Zbigniew Brzezinski

Analiza dhe studimet për përgatitjen e hartës janë bazuar në analiza dhe studime speciale të shërbimeve prestigjioze amerikane dhe ruse si CIA dhe GRU, por edhe nga burimet e rëndësishme të institucioneve ndërkombëtare që merren me studime gjeostrategjike, punimet e Zbigniew Brzezinski ,
 Samuel P. Huntington , etj.

Samuel P. Huntington

Ndarjet e reja do trondisin edhe Evropën. Ndryshimet territoriale do të fillojnë në Ishullin britanikë, ku Skocia do të deklarojë pavarësinë pas referendumit në vitin 2013. Kjo do t’i japë shtysë për bashkimin e Irlandës. Baskia dhe Katalonia, si shtete të reja, do të deklarojnë pavarësinë nga Spanja, duke marrë edhe një pjesë të territorit francez”

Kolapsi i multikulturalizmit do të fillojë në Francë.




 “Në pamundësi për të asimiluar etnicitetet e ndryshme ish-koloniale, ajo do të duhet të përdorë masa për deportimin e tyre.



Përqendrimi i lartë i grupeve islamike do të hapë një rrugë për një rritje të shtetit islam arab në jug të Francës.




Lorraine, mbi baza federale do të bashkohet me Gjermaninë, transmeton gazeta Shekulli.




Nga Belgjika më në fund do të ndahet Flamania, e cila do të bashkohet me Holandën.

Fat të keq, thuhet më tej, do pësojë Polonia, e cila do të heqë dorë nga Silesia, Pomerania dhe Prusia, të cilat do të jenë synime të marrëveshjeve midis Berlinit dhe Moskës.




Nga ana tjetër, Moska gjithashtu nuk do të mund të mbajë rajonin Kaliningrad dhe do të transferojë atë në Gjermani.

Bjellorusia do të zhduket si një shtet dhe do të bëhet provincë e Rusisë. Rusia gjithashtu do të rrëmbejë pjesët lindore të Letonisë, Estonisë dhe Ukrainës (duke përfshirë edhe jugun e Ukraines dhe Krimenë).


Ndryshimeve të mëdha do t’i nënshtrohet edhe Kaukazi, sepse Rusia nuk ka gjasa të jetë në gjendje për të mbajtur Ceçeninë dhe Dagestanin.


Kufijtë e rinj do të nxirren me metoda staliniste ndoshta përgjatë lumit Terek, me prerjet e rajoneve të populluara malore larg nga Rusia.

CIA: ZOGU BASHKËPUNOI ME TITON MË 1952

Dokumenti i sotëm që vjen nga Arkivat e Deklasifikuara Amerikane dhe që vazhdon të sjellë informacion mbi bashkëpunimin e ish-Mbretit Zog me liderin e njohur komunist jugosllav Tito, ofron detaje të reja mbi bisedimet që bëheshin në pranverën e 1952-it midis dy palëve.

Dokumenti, është një raport ditor i hartuar për drejtuesit e lartë të OPC, Drejtoria e famshme e CIA-s që merrej me Operacionet Klandestine dhe tregon disa detaje mjaft interesante. Fatkeqësisht, ashtu si edhe në dokumente të tjera të dala nga ky arkiv, emrat e personazheve amerikanë të OPC janë të fshirë dhe në këtë mënyrë e kemi paksa të pamundur për të kuptuar dinamikën e zhvillimeve brenda Drejtorisë së OPC, e cila drejtonte Operacionet Klandestine kundër Shqipërisë.

Megjithatë, nga dokumenti i botuar sot, shikojmë se amerikanët kanë pasur mjaft interes për të vëzhguar negociatat e ish-Mbretit shqiptar me liderin komunist të Jugosllavisë, Tito. Nga burime agjenturore të rrjetit amerikan në Turqi, ata informohen mbi përbërjen e delegacionit të Zogut, i cili përbëhet nga një turk me emrin Tozani, Irfan Bej Ohri, një pasues i njohur i Zogut si dhe ish-Konsulli i Mbretërisë, Avni Dërhalla, i cili gjatë Luftës së Dytë Botërore ka qenë i rekrutuar nga Shërbimi Sekret Britanik me mision informimin e britanikëve mbi mërgatën shqiptare të Turqisë.

Nëse Avni Dërhalla ka pasur akoma në këtë periudhë lidhje me Shërbimin Britanik apo jo, nuk ka ndonjë të dhënë të saktë për të gjykuar nëse britanikët ishin në dijeni të këtyre negociatave.

Megjithatë, surpriza më interesante e këtij dokumenti është fakti se sipas burimit të amerikanëve, delegacioni shqiptar i Zogut ka qenë i autorizuar për t’i kërkuar Titos armatosjen dhe përgatitjen ushtarake të 8000 kosovarëve me të cilët Zogu shpresonte të hynte në Shqipëri.

Ideja e Zogut për krijimin e një ushtrie private me kosovarë nuk ishte e re. Dihet se Zogu kishte ardhur në fuqi me ndihmën jugosllave edhe në të kaluarën. Megjithëse faktorët politikë ishin shumë të ndryshëm, përsëri Zogu shpresonte në një aleancë me komunistët jugosllavë për t’u rikthyer edhe një herë në Fronin Shqiptar.

Dokumenti i botuar sot, tregon qartë idenë dhe kërkesat që ish-Mbreti shqiptar kishte ndaj Titos, por fatkeqësisht nuk kemi një dokument i cili sjell mendimin e Titos mbi këto kërkesa. Pavarësisht kësaj, një analizë e kujdesshme mund të na bëjë të besojmë se Tito nuk mund të ketë qenë shumë i gatshëm për të përmbushur dëshirat e ish-Mbretit shqiptar edhe pse një forcë paraushtarake kosovare e rekrutuar nga Tito, do të ishte një garanci e madhe për një qëndrim pro jugosllav të Mbretit shqiptar nëse ai vinte në pushtet.

Elementi kosovar, i njohur për problemet e shumta që i sillte faktorit serb në pushtet, do të ishte një problem i madh për Titon nëse ai do të dërgohej me mision rrëzimin e pushtetit të Enver Hoxhës. Përfshirja e amerikanëve në këtë mision i komplikonte edhe më shumë gjërat, pasi Tito do ta kishte të vështirë për të kontrolluar rrjedhjen e ngjarjeve në Shqipëri nëse ky mision në fjalë do të kishte sukses.

Në këtë mënyrë, forcat kosovare të armatosura dhe të përgatitura prej tij, mund të sillnin probleme nëse Zogu vinte në pushtet dhe mbështetej nga amerikanët për t’u ringjitur në fronin e lënë bosh pas ikjes së turpshme të 1939-ës. Në rast se Zogu do të vinte në pushtet dhe do të garantonte një Shqipëri projugosllave lidhja e tij me amerikanët si sponsorizuesit kryesorë të kësaj aventure do ta bënte atë më të paqëndrueshëm në marrëdhëniet me jugosllavët.

Përvoja historike e marrëdhënieve të Zogut me jugosllavët për ndihmën që ata i kishin dhënë për të ardhur në pushtet, nuk ishte shumë pozitive dhe me sa duket për të garantuar besnikërinë e Zogut ndaj jugosllavëve, Tito i kërkon Zogut përfshirjen në qeverinë e ardhshme të një numri personash të njohur si besnikë të çështjes jugosllave.

CIA: ZOGU BASHKËPUNOI ME TITON MË 1952

Pas interesimit të madh të publikut mbi historinë e Kompanisë 4000 dhe përpjekjeve amerikane për rrëzimin e regjimit komunist në Shqipëri në fillimin e viteve ’50, po sjellim për botim disa dokumente të Arkivit tashmë të deklasifikuar Amerikan, mbi çështjet e Operacioneve Klandestine. Këto dokumente bëjnë fjalë për lidhjet dhe bashkëpunimin e ish-Mbretit Zog me Jugosllavët.

Roli i Zogut në këto operacione të orkestruara nga CIA dhe të njohura me emrin e koduar BGFIEND, nuk është studiuar sa duhet dhe deri më sot nuk ka të dhëna të shumta mbi influencën e tij në këto përgatitje. Po kështu, deri më sot nuk dihet asgjë mbi përpjekjet e Zogut për një bashkëpunim me Josif Broz Titon, liderin komunist të Jugosllavisë, i cili me sa duket i kishte premtuar ish-Mbretit një rikthim të mundshëm në Fronin Shqiptar.

Në dosjen mbi Mbretin Zog në Arkivin Amerikan janë të shumta dokumentet të cilat flasin mbi një bashkëpunim të hapur të Zogut dhe Titos për një mundësi të rrëzimit të Enver Hoxhës dhe kthimin e Shqipërisë në një vend mik për Jugosllavinë. Është shumë interesant fakti se Zogu tashmë pas gati 30 vjetësh kërkonte përsëri ndihmën jugosllave për t’u rikthyer në pushtet, megjithëse tashmë Jugosllavia udhëhiqej nga një lider i famshëm komunist.

Me sa duket Zogu i njohur për pikëpamjet e tij pragmatiste kërkonte me çdo kusht çfarëdo aleati të mundshëm për t’u rikthyer përsëri në Shqipëri. Zbulimi i kësaj marrëdhënieje të Zogut me Jugosllavinë komuniste do të sjellë një këndvështrim të ri mbi rolin e Zogut në emigracion dhe do të rrëzojë pohimin e historianëve mbi qëndrimin e fortë nacionalist të Zogut kundër jugosllavëve. Me sa duket nga dokumentet e shumta, ka qenë Zogu ai që ka tentuar dhe ka krijuar lidhje me Titon duke i propozuar atij bashkëpunim me interesa të përbashkëta.

Megjithatë, lëvizja e Zogut duhet parë në kontekstin historik të zhvillimit të ngjarjeve. Jugosllavia tashmë e shkëputur nga Blloku Sovjetik kërkonte një rrugë të pavarur nga rusët dhe si rrjedhim kishte filluar një bashkëpunim të heshtur me disa prej ish-armiqve ideologjikë. Në këtë këndvështrim duhet parë edhe përpjekja e Titos për rrëzimin me çdo kusht të Enver Hoxhës, i cili tashmë ishte kthyer në një prej aleatëve më të ngushtë të sovjetikëve në luftën kundër Titos.

Një Shqipëri mike e Jugosllavisë do të ishte një fitore e madhe për Titon, i cili kërkonte jo vetëm një prapavijë të qetë por edhe një zbutje të problemeve që ai kishte në Kosovë. Për këtë arsye Tito ka autorizuar Shërbimin e tij të Fshehtë UDB për të filluar kontakte me inteligjencën amerikane dhe për të marrë pjesë nëse do ishte e mundur, në një operacion të përbashkët në rrëzimin e Enver Hoxhës dhe grupit të tij. Në këtë moment, ish-Mbreti Zog ka kërkuar të përfitonte nga ndryshimi i situatës politike dhe kërkon mbështetjen e Titos për të udhëhequr një sulm me armë ndaj Tiranës, ashtu siç kishte bërë gati 30 vjet të shkuara.

Nga dokumenti i parë që sjellim sot për botim dhe që është shkëputur nga një material i gjatë i një takimi zyrtar të të dy shërbimeve të fshehta amerikane dhe ato jugosllave, duket qartë se sipas dëshmisë së Gjeneralit Rankoviç, ish-Shefi i UDB-së dhe një prej figurave më antikosovare në Jugosllavi, UDB ka pasur kontakte të vazhdueshme me Mbretin Zog i cili strehohej në Egjipt. Po kështu, duket se Gjenerali Rankoviç nuk ka pasur ndonjë opinion të lartë mbi influencën që Zogu kishte ende tek shqiptarët brenda dhe jashtë Shqipërisë.

Në kundërshtim me pikëpamjen e Gjeneralit Rankoviç, amerikanët mendonin se Zogu kishte mjaft influencë ende në Shqipëri. Ka shumë mundësi që ky mendim i amerikanëve bazohej në lojën që tashmë Shërbimet Shqiptare dhe ato Sovjetike kishin filluar të bënin me amerikanët, duke dërguar informacion jo realist mbi Shqipërinë nëpërmjet agjentëve të kapur dhe të rikthyer në rol të dyfishtë. Në dokumentet që vijnë nga pala jugosllave, duket se jugosllavët ishin shumë më të mirinformuar mbi situatën në Shqipëri se sa amerikanët.

Në dokumentin e dytë që po botojmë sot për herë të parë, flitet për një raport të ardhur nga Zyra e Cia-s në Romë, e cila konfirmon se lajmet për një Mision të Zogut tek Tito tashmë janë konfirmuar, si dhe japin edhe emrin e personit që do të kryejë këtë mision. Safet Lutfi Tozan, një personash enigmatik nga Turqia, i cili dërgohet nga Zogu në një mision kaq delikat.

Se çfarë ka biseduar Zogu dhe Tito mbi të ardhmen e Shqipërisë do ta mësojmë në dokumentet që do të botohen në vazhdim.

Dokumenti I

TOP SEKRET

T/S 87216

Lënda: Mbi bisedimet midis përfaqësuesve të KUBARK (CIA) dhe atyre të FPBERM (UDB- Shërbimi i Fshehtë Jugosllav)

Pika 55: ( ) komentoi se Ish-Mbreti Zog ka qenë pasiv karshi Komitetit të Shqipërisë së Lirë dhe Partisë së Legalitetit, ndoshta me qëllimin që t’i vendosë këto dy grupe kundër njëri-tjetrit për përfitimin e tij. Megjithatë, Zogu për mendimin e KUBARK është lideri shqiptar më me influencë deri më tani. Me gjithë mbështetjen që ai gëzon nga Partia e Legalitetit grupet e tjera e respektojnë por edhe e kanë frikë. Nga informacioni i dalë nga brenda Shqipërisë duket se figura e tij gëzon respektin dhe mbështetjen e të gjithëve në përgjithësi.

Pika 56: ( ) shtoi se në bisedë me ( ) Gjenerali Rankoviç u shpreh se ka pasur kontakte midis FPBERM (Shërbimi i Fshehtë Jugosllav) dhe Zogut, por në opinionin e tij Zogu nuk kishte influencë midis shqiptarëve. ( ) Nga ana tjetër mendon se KUBARK ka marrë informacion të mjaftueshëm për të konkluduar se Zogu ka akoma influencë në Shqipëri dhe mund të jetë shumë i rëndësishëm në çlirimin e vendit, aq më tepër që ai sipas deklaratave publike ka nënvizuar se nuk do të kërkojë rikthimin e tij në Fronin Mbretëror.

Dokumenti II

Memorandum: Zv/shefi i Politikave të Koordinimit, SE

Raporti Ditor për Të Mërkurën 26 Mars 1952

Pika 1. Mbreti Zog këshilloi ( ) se ai ka ndërmend të dërgojë Safet Lufti TOZAN në një Mision tek Tito për të parë pikëpamjet e Jugosllavëve mbi situatën në Shqipëri. Ky raport konfirmon informacionin që kemi pasur më parë për këtë mision, i cili do të përpiqet që të marrë për Zogun asistencën jugosllave ose më e pakta një qëndrim miqësor në rastin e një kryengritjeje në Shqipëri.

MARTIN CAMAJ DHE KOHA

Nga Vasil Vasili



Poezia e Martin Camajt ruan në gjakun e saj mbetëza të kolektivitetit dhe të etnografisë. Zëri i poetit që e bazon poezinë edhe në përbërës të tillë, do të jetë përpjestimisht edhe korral. Ai e ka synuar ta përcjellë në indet e poezisë entografinë dhe gjeografinë e fisit (Malësinë). Me qindra detaje të tilla i janë thadruar në moshë të njomë në psikikë. Ai sikur e ka peng ta çlirë këtë mbresëlënie që ndryshon pak nga shëmbëllesat e të tjerëve.

Moraliteti i poezisë të Camajt i nënështrohet në një masë jo të papërfillshme mendësisë tradicionale.

Camaj është në kapërcyell të mendësisë tradicionale dhe asaj individualiste. Unin poetik ai e ka të ndrojtur si malësorët, të matur, historik. Si ndërgjegje e kolektivitetit të kallur në poezi, uni poetik është i pjekur. Unin subjektivist, ai shpesh, e fsheh nën parzmin e fisit.

Bota shpirtërore e poezive të Camajt ka ngjashmëri me botën e amshuar me rregullime të përjetshme, me rend gjërash të dhëna nga kohët, të parlindura, moraliteti i saj është i pacënuar.

Njeriu i kësaj poezie e di rendin e gjërave, prandaj përsëritja e tyre është e pranueshme. Ky është pajtim i shpirtit me lëndën, ku dyshimi ekzistencial nuk njihet për arsyen e thjeshtë, se koha e poezisë së Camajt, s’ka mbërritur kohën e ndryshimit të rendit të gjërave dhe të mospajtimit të rendit të gjërave me inpulset shpirtërore.

Koha e poezisë së Camajt është kohë e pjekur, kohë e lumtur, kohë në zenitin e saj, e paplasaritur nga brejtjet ekzistenciale. Ajo s’është një kohë antike e lëvizjeve dhe e formimit të etnive, dokeve, moraleve, luftrave, etj. Ajo i përngjan një kohe më të vonë, ku jeta vullkanike ka rënë e fashitur dhe fisi është pjekur, është qytet-shtet dhe, ka nxjerrë nga përvoja mendësinë, të cilën e mbarështron dhe ruan.

Kjo qenie kolektive, e dalë në histori nga marrëveshja e njeriut të lirë, kjo principatë, flamur etj., vëmendje të veçantë i kushton bukurisë së femrës, afrimit oborrtar drejt saj me status mbrojtjeje, pa mbrritur në intimitetin e dashurisë.

Shpesh kjo kohë, për plotësinë, duket si e nxënë në universitete popullore dhe fillesën dhe kohën poetike, i ka moshatare me simotrën që ka krijuar Lukreci në poemën traktat shkencor dhe filozofik, “Mbi natyrën”.

Ka vijuar kjo kohë e poezisë së Camajt, gjer në mesjetën e vonë, pa mbrritur në kohën e ashtuquajtur qytetërim, ku plasin brenda pjekjes së tij individualitete që e bëjnë moralin e shoqërisë të bërë të vjetër, me dyshimet për pavërtetësinë e rendit të gjërave, që nisin e vuajnë nga morali i kahershëm dhe shoqëria, në saj të vetëzhillimit, nis të vuajë nga e kaluara psikologjike, ende e pranishme me qyrkun e trashë të moralit, po e pranishme ende si kohë poetike ideale. Kjo kohë poetike ideale, te Camaj, ka brenda edhe fillesën e dyshimit intuitiv poetik. Fakti, që në poezinë e tij me kohë ideale, s’ka vend për diktaturën, tregon për besimin që duhet të ketë patur Martin Camaj te ingranazhet coptuese të jetës tradicionale, që nga koha e Lukrecit, Xhon Lokut, Deklaratës për Pamvarësi të Amerikës, se një ditë, kjo kohë, do të thërmojë kohën e diktaturës. Camaj është përfaqsues i kohës së lumtur të fisit, është idealist. Këmbëngul me forcën poetike të ringrejë kohën e lumtur me afshin e një tradicionalisti, prandaj, një prej poetëve më të afërt shpirtërisht ka patur Lasgush Poradecin, i cili ishte i shënuar nga metafizika. Zgjedhjen për Poradecin, ja ka shprehur edhe bashkëshortes së dytë, gjermanes Erikë. Po aq të dashur për Camajn kanë qënë edhe Mjeda, Azem Shkreli, Anton Pashku tek të cilët është përbërëse e rëndësishme, koha e përherëshme.

Te Camaj, vuajtja poetike s’vjen nga dyshimi për mosrregullimin e rendit të gjërave, ajo është gjer në kufijtë e kqyrjes së lumturisë metafizike, që ndonjëherë i mbyll shtigjet për mirëni.

Besimi në kohën e përjetëshme, në fuqinë e rendit të gjërave, e ushqyer nga marrëdhëniet që pati me vendlindjen në rininë e parë, me Shkodrën, e ushqyer nga fuqia e qytetërimit perëndimor për të mposhtur diktaturat, e ushqyer nga miqësia dhe bashkëpunimi me E. Koliqin, I. Kodrën, Gj. Gjokën, arbëreshët etj., i ruajti një drejtëpeshim shpirtëror të shkëlqyer dhe të përkorë për ta parë atdheun në kohën e shkuar (të përjetëshme), për t’i kthyer atij pasqyra të jetës me thellësi kohe, që ai i kishte ruajtur si rrallëkush në letrat shqipe.

Metafizika e poezive s’është aq asnjanjëse sa duket së jashtëmi edhe pse e fshehur me një natyralitet lirik spontan. Jeta e njeriut Martin Camaj zgjon jetën e poetit Martin Camaj, por edhe kryengritja te Camaj, është lirike.

Jeta e njeriut M. Camaj shpiet në kufijtë e mosqenies për t’ia lënë vendin një kategorie më të plotë, më përfaqsuese, jetës së një populli, i cili nënkuptohet në fatin historik. Camaj e modelon këtë fat historik të popullit me detaje, historinë e kthen në poezi, madje në lirikë.

E sotmja, nëpërmjet detajeve metafizike që ndërfut shpesh, humb konkretësinë dhe lidhet me kohën e kaluar. Ndërfutja e kohës metafizike në kohën e sotme, e anasjelltas, është kaq fine, aq e natyrshme, sa përngjan si një trup.

Koha asnjëherë s’ngutet. Fryma njerëzore i jep asaj shpejtësi më shumë se sa e ka lëvizjen e përfyturuar ajo apo e lë në pezulli.

Në poezinë e Camajt, koha s’është as në lëvizje me ngut, as në pezulli. Për atë mund të thuhet se ajo si koha asnjëherë s’ngutet. Ky pajtim i ritmit të poezisë me ritmin natyral të kohës i jep ligjërimit poetik trajtën e të qënit në çdo çast në kohë. Koha, që s’ngutet asnjëherë, jepet me një sintaksë, që ka për bazë vendosjen e fjalëve me një gramatikë normative, pa fjali të ndërkallura, pa gjymtyrë të çvendosur.

Koha e dlir historinë. Të njëjtën gjë mund të thuhet edhe për Martin Camajn. Poezia e tij lirike e dlir njeriun.

Koha e përjetëshme, që ai e ka në indet e ligjërimit dhe dlirësia poetike e bëjnë Camajn emblemë në letrat shqipe.

MARTIN CAMAJ, POETI I ARRATISUR DREJT LIRISE

Shkruar nga: Agim Xh. Deshnica





Në këtë 100 Vjetor të Pavarësisë, gjithkush natyrshëm përkujton me nderim njerëzit e shquar të kombit tonë të cilët me veprën e tyre, megjithëse jashtë atdheut, i shërbyen me përkushtin kulturës shqiptare. Para kthimit të demokracisë shumë vetë kishin dëgjuar në radiot e huaja të flitej për një poet e lektor shqiptar në Gjermami, me emërin Martin Camaj. Shpesh atë profesor të panjohur e përfytyronin vetëm me disa të dhëna të vagta. Mbi të gjitha vlerat ia shtonin qenia e tij në Universitetin e Mynihut. Asnjë gazetë, apo revistë, as radio, a televizion në Tiranë, nuk njoftonte publikun shqiptar për këtë bashkëkombas të talentuar, i cili aso kohe i shërbente vendit të vet me krijimtarinë letrare e studimet shkencore, ku shprehej dashuria dhe malli për atdhe. As në vitin 1983 emëri e vepra e tij nuk u cek në librin “Historia e letërsisë shqiptare”, kur fama për të ndihej me të madh në Kosovë, Itali, Gjermani e SHBA. Dihej gjithashtu, se në Itali në gazeta e revista, me shkrimtarët Ernest Koliqi, Karl Gurakuqi, Namik Resuli e Mati Logoreci, bashkëpunonte edhe Martin Camaj, kurse larg në SHBA, jetonte e krijonte Arshi Pipa. Katër të parët ishin larguar nga atdheut para mbarimit të luftës botërore, dy të tjerët u arratisën për t’i shpëtuar terrorit komunist. Të gjithë këta shkrimtarë patën fate të ndryshme: Koliqi, Gurakuqi, Resuli, Logoreci dhe Camaj, nuk mundën të ktheheshin kurrë në atdhe, ndërsa Arshi Pipa i lumtur e pa të lirë nga sundimi komunist. V.etëm vepra e tyre pati po një fat. Qysh në vitet e para të demokracisë ajo u kthye e gjallë e ngadhënjyese nga mërgimi i gjatë, e mirëpritur në duart e lexuesve shqiptarë.

Po kush ishte ky poet e profesor?

Martin Camaj tashmë njihet në botën letrare e kulturore shqiptare, si njeri me ndjenja atdhetare, profesor, poet e shkrimtar modernist, novelist, romancier, dramaturg, eseist, studjues në fushën e albanologjisë dhe folklorit. Ai u lind në Temal të Dukagjinit, më 21 korrik 1925. Mësimet e para i mori në Kolegjin Severian në Shkodër. Pas luftës punoi mësues në shkolla fshati, Aty nga viti 1948 pas kryengritjes së Postribës u arratis nga Shqipëria përmes maleve dhe u vendos në Beograd, ku mundi të studionte për romanistikë e ballkanologji. Në vitet 1953 -1954 në Prishtinë botoi dy vëllime me poezi: “Një fyell ndër male“ dhe “Kanga e vërrikut.“ Krijimet e përfshira aty, me motive nga malësitë e veriut, të kujtojnë për nga stili e metrika poezitë e draditës shkodrane, sidomos të Ndre Mjedës. Në verën e vitit 1956 e la Jugosllavinë dhe shkon për studime në Itali. Në Universitetin e Romës mbron doktoratën për gjuhë e letërsi. I pajisur me kulturë të gjerë punon lektor për gjuhën shqipe në universitet, ndërkohë bashkëpunon me Koliqin në revistën “Shejzat”, si kryeredaktor i saj. Këtu u njoh më nga afër me komunitetin arbëresh. Nga Italia largohet në vitin 1961 dhe vendoset në Mynih të Gjermanisë. Në Universitetin e këtij qyteti mbron doktoratën për albanoligji. Po aty pranohet pedagog për letërsinë shqiptare. Më pas krijon katedrën e gjuhës e letërsisë shqipe dhe e drejton deri në fund të jetës.



Shfaqja e një shkrimtari të ndryshëm nga shumë të tjerë.



Duke bashkëpunuar me shkrimtarët e shquar Ernest Koliqi e Karl Gurakuqi, Camaj u shfaq me një mënyrë të re shkrimi, me prirje moderniste, siç janë, metaforat e shumta, hermetizmi, simbolet e zhveshja nga rregullat e ngurta të traditës. Mesa dukej leksionet e poetit modern Ungereti, patën ndikim të qartë në poezinë e tij, por me një dallim, sepse tek Camaj ndihej prejardhja e kultures, me zanafillë nga vendlindja, Buzuku, Bogdani dhe edukata e marrë nga Fishta e Kolegji Severian. Në poezitë e tij vlon malli e dhimbja për lirinë e humbur të atdheut e veçanërisht për Shkodrën: “Të dhanë vetëm nji emën: Shkodra./E të thirrën qytet me kunora/e të hodhën përkrye gur/ e hekurat e para.”

Ky ndryshim apo largim shkallë-shkallë nga tradita drejt modernizmit, u pa në një seri veprash letrare të botuara në Romë, si “Djella”, roman lirik bashkë me disa poezi 1953 dhe “Legjenda”, poezi 1954. Vite më vonë në Mynih: “Lirika mes dy moteve”-poezi, “Njeriu më vete e me të tjerë”, poezi, “Shkundullima- pesë proza dhe një dramë”, të tre më 1967; “Rrathët”, roman 1978; “Dranja-madrigal” e “Poezi 1953-1957”-1981; “Karpa”, roman -1987. Me titull “Poesie”, në Palermo-del libri “Njeriu më vete e me të tjerë”-1985, përkthim në italisht nga Francesco Solano. Në Nju Jork botohet:“Selected poetry”-1991, përkthim nga Leonard Fox. Njëkohësisht në Nju Jork e Mynih më 1991: “Palimpsest”, poezitë e fundit të kijuara nga Camaj, përkthimi nga Leonard Fox. Po atë vit në Mynih, botohet në gjermanisht vëllimi “Gedichte”, përkthim nga Hans-Joachim Lanksch. Disa prej dramave janë “Loja e pasdrekës” dhe “Kandili argjandit.” Përveç tyre, Camaj ka botuar shkrime kritike, reçensione në revista, si “Shejzat”, “Zjarri”, “Albania”, “Jeta e re”, “Südost Forschungen” etj



Camaj për albanalogjinë e folklorin shqiptar.



Gjuha e Camajt është një standart i përkryer verior, një ndërthurje e gjuhëve të autorëve shkodranë, pothuaj afër standartit të gjuhës-1972, me pasuri fjalësh burimore, plot zanore të kumbueshme që mungojnë tek “Fjalori i sotëm i gjuhës shqipe”. Për më tepër paskajorja e pranishme dendur, i jep krijimtarisë së tij hapësirë e lirshmëri në poezi e prozë. Kjo shihet menjëherë vetëm nga leximi i dy copëzave të romanit “Diella”: “Natë. Shiu kishte pushue para gjysmë ore.Nga pullazi cirkoshin vetëm pikë. Dy mësuesit e shkollës fillore të fshatit të Ndërsanës rrijnë para llampës me vojguri ashtu si para një shekulli varë në mur mbi tryezën e vrashtë, dy krena një e bardhë e tjetra e zezë.” Ose: “ Ajo verë në vendin e të parëve në Malësi më mbeti në kujtesë sepse u lidh me përjetime të pashlyeshme. Po mos të kisha takue atje për të parën herë Sosen, edhe ajo kohë do t’u kish përngja verave tjera, kalue në male qysh prej fëminisë, në fillim me prind e ma vonë pa ta.”

Camaj u shqua si albanolog sidomos me punimet e veta për gjuhësinë shqiptare gjatë tërë viteve të jetës studimore. Ndihmesa e tij me vlerë, me studimet kushtuar Buzukut e Bogdanit i shërben historisë së gjuhës shqipe. Ndërkohë për çështjen në fjalë ai i kushtoi një vemendje të veçantë studimit e të folmeve në provincat arbëreshe me anën e të cilave botoi,”La parlata albanese di Greci in provincia di Avellino, Firence 1961; “Die albanische Mundart von Falconara Albanese in der Provinz Cosenza”, Mynih 1977, si dhe me një seri shkrimesh për dialektet italo-shqiptare, si “Zur Albanischen Mundart von Barile in der Provinz Potenza”, Mynih 1971, “Il bilinguismo nelle oasi linguistiche albanesi dei Italia meridionale”, Piza 1974; “Sprahreste des albanischen Mundart von villa Badersa in der provinz Pescara, Mynih 1975; “Per una tipologia dell’arberesh,” Palermo 1982; “Albanian Grammar”, Wiesbaden 1984.

Martin Camaj la vepra me vlerë edhe për folklorin shqiptar me studimin rreth një këngë kushtuar Skenderbeut, “Edu ital-albanischen-Lied aus dem Skanderbeg Zyklus” Mynih 1970; me vëllimin tregime popullore, “Rocconto popolari di Greci e di Barile” 1972, dhe sidomos me vëllimin me përralla shqiptare, “Albanischen Märden” Dyseldorf më 1974.

Pra, gjithë kjo pasuri e rrallë kulture, fshihej e mbahej në heshje gjatë gjithë kohës së diktaturës komuniste.



Kthimi i veprës letrare në Atdhe.



Në mars 1992, nga Lenggries, një javë para se të ndahej nga jeta, Martin Camaj gazmor për rikthimin e demokracisë, do të dërgonte një mesazh të përzemërt: “Të dashun miq e vëllazën Shqiptarë, përshëndetjet e mija ju janë drejtue të gjithëve. Gëzohem pa masë që keni vendosë të vlerësoni veprën time: ky vlerësim na afron. Batë burrninë të më shtini në rreshtin tuej. Ndonëse të ndamë për nji gjysmë shekulli, unë jami jueji dhe ju jeni të mijt.” Në letrën e bashkëshortes, Erika Camaj, 1 dhjetor 1996, ndër të tjera lexohet: “…Kam kënaqësi të falenderoj me këtë rast Ministrinë e Kulturës së Republikës së Shqipërisë, që me dekretin e datës 25. 5. 1996 përfshiu në programin e saj dhe mori përsipër financimin e veprës letrare të Martin Camajt…”

Më së fundi vepra letrare e Martin Camaj doli në dritë më 1996 në Tiranë me pesë vëllime. Mbulesat e saj në ngjyrë gri e të zezë, ndoshta ishin diçka si përzitje për poetin e munguar. Në të ardhmen pritej, botimi më i plotë në nëntë vëllime, i këtij poeti të lirisë, sigurisht me ngjyrë blu të çelur, por sipas një kronologjie pas vitit 1997 Martin Camaj nuk botohej më në Shqipëri. Nuk dihet as shkaku përse në vitin 1998 çmimi Penda e Artë, i miratuar nga Ministria e Kulturës dhe Lidhja e shkrimtarëve dhe artistëve, u tërhoq befasisht një ditë para mbledhjes solemne. Gjithësesi po atë vit botohej në Mynih “Palimpsesti”, i përkthyer në gjermanisht nga albanalogu prof.Wilfried Fiedler. Një vit më vonë në Klagenfurt, me titulll “Weibgefiedert wie ein Rabe”, del në gjermanisht vëllimi “Njeriu më vete e me të tjerë,” përkthyer nga Hans- Joachim Lanksch. Në vitin 2000 në Pejë, botohet më i plotë vëllimi ‘’Lirika” me poezi, redaktuar nga Rexhep Smajli.

Shumica e kritikëve të sotëm bashkohen në një mendim, se Camaj megjithëse nuk botoi shumë, ai u bë i njohur me trajtimin e çështjeve të artit e shkencës; punoi me përkushtim, pa harruar vendin e të parëve, në kohë e hapësirë si një intelektual me ndjenja fisnike, me nderim e krenari për heronjtë mitik të lashtësisë ilire, pa përbuzur bukurinë e këngëve të trashëguara nga rapsodët tanë. Dhe mbi të gjitha, ai u shqua me larushi gjinish në letërsinë e gjuhësinë shqiptare. si askush tjetër

Me rastin e një përvjetori të poetit, muzikologu i paharruar Ramadan Sokoli, do të shkruante: “pas katër dhjetëvjeçarësh u zgjuam nga një ankth i lemerishëm dhe u ça akullnaja e heshtjes që pat rrethuar shumë autorë shqiptarë, po shtohet dita-ditës kureshtja jonë për veprat e tyre, të botuara në mërgim e të ndaluara këtu prej asaj zgjedhe që na ndau nga bota e na ndryni si në varr, për së gjalli, duke dëmtuar rëndë artin, kulturën dhe përparimin tonë. Vallë, cili popull i qytetëruar mund të ketë tradita aq të pasura, t’i gjymtojë e t’i mohojë pa keqardhje siç ndodhi këtu te ne? Kush mund t’i flakte vlerat e dala nga gjiri i popullit tonë përveç një mendësie dogmatike të çmendur?”



Disa nga krijimet e Martin Camajt.



GJAKMARRJA

Vetmia ka thithë erën e bjeshkës
dhe fije bari as fletë nuk lòt.

Të mnershëm janë korbat e zèz
në pushim mbi qarrat e vjetër
maje mali në vapë.

Mendja e njeriut nën hije shestòn
udhë gjaku
e sosjen e pagjës në mal e vrrî.





NJI POETI TË SOTËM

Rruga jote â e mirë:
Parkat janë fytyrat ma të shëmtueme
të miteve klasike. Ti nuk shkrove për to,
por për rrasa guri e ballë njerzorë
me rrudha shum e për dashuninë.

Vargjet tua janë për t’i lexue në heshtje
e jo para mikrofonit
si të çetës së poetëve tjerë,

zemra
ndonëse nën shtatë lëkura
akull,

akull
ndonëse nën shtatë lëkura.



MOTIV I VJETËR NË KTHIM

Shtatë vasha u çuen peshë
kur ngjyra e korbit fluturoi
përmbi shtyllën e jetës:
sqepi i dukej i verdhë, gati i bardhë
mes pendlave të zeza.

Shtatë vasha u çuen peshë
e u turrën vrap me funda
në duer sa qethi mbas korbave
e vetëm me za i tretën si plafa të murmë
nën karmat e vendit tim.

Po s’erdhët ju, vasha,
kur të zbardhen pusat e ujit
në lumë përpara agimit,
ngurzohen edhe duert e foshnjeve
në palaré.



DRENI PLAK

Barijtë tradhtisht e lanë shkret bjeshkën
për ngrohësinë e vërrijeve.
Dirgjen shtigjeve tue folë me za të naltë
punë grash e qeshin
me ujin e prronit zhgrehshëm tue u derdhë,
prej pusi në pus.

Dreni plak çoi kryet prej dheut të djegun,
e vrejti gjethin e zverdhun. Mandej
shkoi e u kap me të bijtë për punë
drenushash.

I thyem e la edhe ai bjeshkën e ndoqi
gazin e prronit teposhtë, shigjetë zjarmi
mërgues për vendet e vuta e bar dimni
që kurr nuk ka me e prekë!

Kur e vranë, barijtë i hapën qepallat
e i panë ndër bebza
shum drej tue pi currila uji.



VRASJA E POETIT

Liria e fshehun ndër vargje
të poezisë
nuk ishte vetëm:
para tyne rrishin galuc roje
shpend mishngranës
me fytyrë njerëzore.

E ti ishe për ta nji bletë
tue u rropatë ka drita në qelq,
andej kufijve të botës
njerëzore.



ATY SI TASH PARA SE ME ARDHË FISET

Aty si tash para se me ardhë fiset
ishe
me tambël në plasaritjen e currave
e me themele në ujin e njelmë.
Të dhanë vetëm nji emën: Shkodra.
E të thirrën qytet me kunora
e të hodhën përkrye gur
e hekurat e para.

U zgjove e përgjakun sa herë
e u kqyre në pasqyrën tande.
Me emën grueje u lave ndër ujna
t’lumejve dhe ndeje me petka të reja
në shkamb
e ndritun ballë diellit mbi fusha.



DALLËNDYSHA

Krahët e zez i rrah
mes flokëve të borës
mbi alpe dallëndysha
mërguese e vonueme
për Jug.
Lufton me flatra gjethi
të vjeshtës së vonë
kundra rrymave t’erës
kah qafa ma e naltë.

Çdokush ka dy shtigje para
e dallëndysha nji:
me u ba e bardhë.



FORMULË MËNGJIE

Lejthia lejthia lejthia
njimijë ngjyra në këtë dhé
faqja e kuqe e grues së bardhë
me lythin e zi në mollëz
nuk më do nuk më do
e kaptë dhimba e kresë
le të vijë e të thotë:
ma largo ma largo!

Lejthia lejthia lejthia
andrrat e mia andrrat e mia
i lumi unë për ty
më le shteg me folë:

Peni u kuq në rremb
e liga larg trupit tand
shkëndija shkëndija në gurë
zemra i plastë sy-grizhës
shkëndija shkëndija n’unur.

Natë e vetmia plastë
mbi malin e thatë
mbi andrrën e keqe!
Lejthia lejthia lejthia
e liga ndër leqe!



SOSJA E VETMISË NË VAPËN E DITËS

Vapa m’zuni te rranxa e qytetit
në shkamb që sos me pallat në maje.
Vetmia shkallave guri ngreh hap mbas hapi
korpin me avull përpjetë
e nuk mbaron kurr.

Qentë mbas dyerve gërvishtin drunin
e ciasin për t’i lirue dikush kërcllatjesh
telash të ndryshkun në shtrat.
Në mende të pangjashme përlyhen
linjat e ndeme për m’u terë n’ballkone
kryq e tërthoraz.

Shì në maje, te pallati i lashtë,
vetoi ndër rreze faculeta e bardhë
në krye të saj
e krisi nji hap grueje n’shkamb
me jehonë në parzmin tim.



MBAS KRYQËZIMIT TË ZOGJVE

Erret nata e fundit e dashunisë
nisë si për lojë:
ai ec në shputa të larme
shpendësh dimnues në Veri
nëpër banesën shum-dritaresh.
Zogëza mat trollin me kambë të zeza
para se me u nisë për Jug:

zanet e jashtme të botës ushtojnë
dhe rruga asht e ndame dyshë,
gjysma akull e gjysma diell.



TRAJTA

Petk i endun prej nji dore
fund e krye, trajta,
e kandshme për sy e veshë.
Trajtë e thjeshtë e lindun
ndër mundime prej guri,
e përshkueme shtigjesh të parrahuna
me kambë ose patkoj.

Pendël e lehtë në dukje
po e randë hekur në peshë,
tingull ose ngjyrë
e kthjellët deri në dritë.

(SE SI NJË FËMIJË E SHEH LUFTËN, POR MENDON SI NJË I RRITUR!)

Qendresa Halili

Botuar në vitin 2009 në Ferizaj, me qindëra kopje të shitura, atë kohë Qëndresa vetëm 9 vjecare përshkuan se si fëmija e sheh luftën, njerëzit e vrarë, lotët, rrahjet, bërtimat, se si qajnë nënat, si shihen fëmijët e mbytur në gjak të mbuluar me gazeta, si qan për shokët, shoqet e saja, se si i le ato kujtime të bukura në Vendin më të bukur…vendëlindjen e saj, se si një fëmijë të fut në lëkurën e saj, të fut brenda kujtimeve te thella të saj, sa që të duket që ti je ai fëmijë, në mënyrë aq bukur të trajtuar, saqë shpesh thua:SE KA SHKRUAR NJË FËMIJË!



Disa pjesë nga ky Libër,i cili po kërkohet shumë që të bëhet film në të ardhmen…



Erdhëm, erdhëm dëgjoheshin zërat të kolonës së pafund dhe vërtet ishte ashtu:

”Erdhëm, në atë vend, tokën e askujt ,por sot të gjithkujt “

Një vijë kufitare mes Kosovës dhe Maqedonisë, u ulëm aty të gjithë të lodhur, të rraskapitur.

Ishte një vend i madh, i cili kishte , çfarë nuk kishte se gjithçka…”Bllacë” e quajtur! Kishte shatora, mbulesa,ushqim, mbeturina, gjithçka, gjithçka e, edhe jo rrallëherë shihje edhe njerëz të vdekur, të mbuluar me gazeta, të cilat rrëfenin për popoullin tim të mjerë. Ehh, aty kishte gjithçka përveç lumturisë e gëzimit, të cilat mungonin tash sa kohë në zemrat tona të zymta si nata!

Shihja foshnje të lëna në rrugë, sikur të ishin lodra dëfrimi e kënaqësie e jo si shpirt ardhmërie!

Ah moj tokë si po na mbanë kështu, pse një herë si hap ato duart tua e t’i mbulosh këta të vdekur me dhe, ashtu siç është e drejtë, e jo t’i lëshë kështu se s`është e drejtë jo, jo si thuhet kësaj drejtësi, por vetëm, vetëm…!

Kështu kaluan ato çaste trishtimi, që edhe era më e shpejtë po të fryente s`do ti largonte ato gjurmë, e shumë kujtime të hidhura.

Mezi kaluam kufirin nga njerëz të shumtë që po prisnin me padurim të largohen nga okupatori serb,por jo edhe nga vendi i tyre.





********



Pse ti Pranverë nuk je më parë, mos vallë edhe ty t’i vranë bukuritë e gjelbërimet tua?

Ndoshta edhe ty s`të lënë të jetosh në zemrat tona edhe bijët e tu {zogjët shtegëtar} s`po këndojnë më zërat e tyre magjepës ,ata ndoshta na shikojnë nga larg dhe me siguri qajnë, qajnë për ne , për popoullin tim, që po udhëton në rrugë pa emër,” Në rrugën e askujt, por sot të gjithkujtë”

Dëgjoheshin britmat, lot, pikëllim, vuajtje, mjerim, gjithkund asaj rruge të vështirë që po bënim.

Shihja rrahje gjak, trishtim, ah sikur të kisha një fuqi të madhe e të ndaloja këtë përbuzje e këtë luftë në vendin tim! Sikur ai mal që shihet atje larg, të sulet e të bëj kërdi mbi ju “tradhëtarë”, ashtu siç po bëni ju tani, por jo, jo prap ne jemi shqipëtarë, nuk bëjmë ashtu si bëni ju, nuk vrasim askend ,nuk i shqetësojmë foshnjat, nuk lejojmë që nesër bota të na përqesh e të na quajë ”tradhëtarë” jo, jo këtë se lejojmë, gjaku ynë rrjedhë më ndryshe që s`lejohet të shkilet ai, bota pra le ta dijë se shqipëtarë jemi ,pra tjetër fis!



Një grusht dhe e mora me vete nga ti vendi im, e unë mos harro, kujtim ty të lash ato lot që për ty i derdha sot, lotë që ndoshta ndonjëherë do të thahen vetëm kur për ty s`do të qahem. Një premtim të tillë e dhashë e këtë dhe e mora, ndoshta të ushqej ndokë me dhe dashurie, sa të mos vdes urie.

Eh, nëse nevoj s`do të ketë,do ta ruaj me gjithë dashurinë time këtë kujtim nga vendlindja ime.



Ah moj erë fry, fry me atë fërfëllimën tënde e rrëmbej ato male, fushat, kodrat, rrëmbe gjithçka e shko, shko edhe në vendin tim të shkretë, ku më duket vetëm pluhuri ka mbet dhe eja vrap me shpejtësin tënde më trego, çke parë atje, shokët shoqet a i ke parë?

Si ishin ?

Pyetën për mua ?

Luadhet, pyjet ,malet, fushat si ishin? Po lulëzonin si çdoherë, apo ndoshta edhe atyre ua kan ndaluar lulëzimin! Hë pra, më trego erë e shpejtë, trego më shpejt, shpejt se s`kam më durim të pres… në këtë pritje të gjatë e të mundimshme, që çdo natë më copton e dërrmon aq shumë, aq shumë këtë shpirt të vogël timin!

ALI PODRIMJA, NË LIBRIN E PASVDEKJES

Ne foto: Ali Podrimja

Shkruar nga : NDUE DEDAJ

Vetëm gjashtë muaj nga shuarja e poetit të shquar Ali Podrimja, në fundin e 2012-s te lexuesi do të mbërrinte një libër homazh kushtuar tij, botuar në Prishtinë, promovuar nga Universiteti i Tetovës etj. Një libër që nuk është e lehtë ta mbash në dorë, pasi ka peshën e dhimbjes së thellë. Libri mban në kopertinë emrin e Smajl Smakës, poet dhe publicist kosovar, mik i Podrimjes, i shënjuar qysh në ngjallje nga poeti i shquar për të pëmbushur këtë “amanet”, i cili ka meritën e këtij botimi të veçantë, i ndihmuar nga shkrimtarët Agim Gjakova e Petrit Palushi. Por libri “Pavdeksia e poetit” njëherësh ka për autorë 70 emra personalitetesh krijuese nga mbarë bota shqiptare e rajoni, që janë përfshirë në të me kujtimet për Ali Podrimjen. Nuk janë sigurisht të vetmit që kanë shkruar pas humbjes së poetit, me siguri që kanë qenë dhe shumë të tjerë që kanë thënë një fjalë me atë rast. Pa folur këtu për shkrimet e bëra në dhjetëra vite nga shkrimtarë, kritikë, gazetarë të vendit dhe nga bota për njërin nga poetët shqiptarë më në zë të shekullit njëzet. Pati ardhur një kohë që emri i tij ishte i kreyekreut të letërsisë shqipe. Podrimja ishte krejt i ri kur paratha fatin e vendit të vet përmes vargut profetik djaloshar “Kosova asht gjaku im që nuk falet”. Po ashtu “Lum Lumi”, kryevepra e një poezie sublime, u bë dhe mbijetesa e tij njerëzore, atërore. Pas kalimit në amshim të të birit, poeti rroi në vdekjen e tij. Ai është i pashembullt dhe nga kjo anë, pasi mbi vdekjen krijon një poezi fondamentale mbi gjalljen. “Unë jetoj me Lumin, krijoi me Lumin dhe për Lumin” shkruan Aliu, si të jetë duke shqiptuar një kumt eperan biblik mbi Krishtin. A nuk kishte shpallur ai përmes vargut të tij se nuk mund ta nënshkruante vdekjen e të birit (1982), tridhjetë vjet para se të ikte dhe vetë ati?

Ata që e kanë njohur Podrimjen nga afër e dinë ritualin e tij për t’i thënë poezitë përmendsh, “sikur t’i këndonte”, do të thoshte Eqrem Basha. Kudo që ftohej ai këtë bënte. Nuk djerrej në shtjellime të mërzitshme mbi artin poetik, thjesht donte ta përçonte vargun te tjetri. Ndaj një orë poetike për poetin do të ishte mbase dhe mesha që ai do të donte, dhe se të tjerët nuk do të mund t’i recitonin poezitë bash ashtu si ai, me atë shpirtin e tij të lindur poetik. Ngjan disi e habitshme që një poet modern si ai të kishte njëherësh dhe tharmin e një bardi të traditës, që dëshironte t’i leçiste vargjet e tij, thënë në mënyrë të figurshme, dhe nga podiumet e sheshet. Po ndoshta këtë na e shpjegon kritiku i njohur Ali Aliu, që e karakterizon Podimen qysh në ardhje si një poet me paraqitje meteorike, me një talent të jashtëzakonshëm, me një mendim të lirë e ligjërim ironik, tej çdo skeme, që s’kishte si të mos përbënte befasi për atë kohë e atë mjedis ideologjik, po që nga ana tjetër vinte dhe si një ringjallje dhe vazhdimësi e frymës deradiane e naimjane, që e kishte të artikuluar vizionin për Shqipërinë eterne, për përjetësinë e qenies kombëtare.

Libri “Pavdeksia e poetit” është si një akt solemn i kujtesës, që ka bashkuar shumë emra jo vetëm shkrimtarësh nga Shqipëria e Kosova, por dhe nga Maqedonia, Mali i Zi, Kroacia, Greqia, Polonia, Franca, Gjermania etj. Janë dhe dhjetëra episode, ngjatjetime, përjetime të të tjerëve me Poetin në rrugëtimin e tij letrar në një gjysmë shekulli. E kundron aq kthjelltë portretin e tij prej shtegtari në kujtimet e Dom Lush Gjergjit, nga të ngjan se poezia e Podrimjes e ka dhe një përmasë katedraleje në Kosovën e tij, prej poemës “Hija e tokës”, te “Unë biri yt Kosovë” e deri të vëllimi “Ishulli Albania”, e gjitha një kryekëngë kushtimi. Aliu kishte lindur për poezinë. Lirika e tij kishte një bukuri të fshehtë mahnitëse, që herë-herë duhej ta kërkoje. Ismail Kadare e vlerëson si një nga poetët më të rëndësishëm të kombit shqiptar, të gjuhës shqipe, duke shtuar se ka qenë ndër kënaqësitë e jetës së tij, prania e këtij poeti. Agim Vinca thotë se poezia ishte arti feja dhe ideologjia e tij, duke qenë në rrethin e poetëve që e modernizuan strukturën e poezisë shqipe. Aleksandër Zoto shkruan se Aliu bëhet psalt i atdheut të vogël (Kosovës), po dhe i gjithë universit albanofon. Simbolika e gurit është përveçuar si një nga tiparet e tij krijuese, teksa Dino Kubatis konfiguron “kullën poetike Podrimja”. Flora Nrovina përvijon mishërimin e së bukurës dhe artistikes te poeti emblematik. Fatos Arapi, Hans-Joachim Lanksh, Mehmet Kraja, Sadik Bejko, Visar Zhiti, Agron Tufa etj. zbulojnë secili fille nga gjerdani poetik podrimjan, ashtu si dhe piktorët Gjelosh Gjokaj e Rexhep Ferri.

Kudo në botë ka libra për shkrimtarët që shuhen, përmbledhje të veprave, monografi, kujtime, albume etj., ani se ky libër na erdhi shumë më shpejt nga ç’mund të pritej. Aliun duhej ta kishim dhe për shumë vite mes nesh, duke na shqiptuar pa prâ poezitë e tij të reja. Kur e dëgjoje atë të ligjëronte poezinë, nuk mund ta besoje se lexuesi i sotëm është “ftohur” me këtë art elitar. Na duhej poeti dhe njeriu, qytetari dhe intelektuali, që pati shtegtuar jo vetëm në festivale poetike në Europë, po dhe në Romë për Lumnimin e Nënë Terezës, shndërruar në idhullin e tij qysh herët. E megjithatë tash na duhet të ngushëllohemi me këtë “libër të pasvdekjes”, siç e quan sendërtuesi i tij, zoti Smaka. Siç mësojmë nga parathënia, një libër i ngjashëm paskësh qenë bërë më parë për Azem Shkrelin, të cilin vetë Podrimja e kishte vlerësuar si akt përkujtese e nderimi për bashkëvëllaun e tij poet. Kuptohet që nuk është fjala për një klishe, që për cilindo shkrimtar apo artist që nuk rron më të bëhet e njëjta gjë, por dhe të kujtohemi vetëm në përvjetorët e tyre, dhe atëherë sipas një protokolli zyrtar, as kjo nuk vete. Vitet e fundit janë ndarë nga jeta shkrimtarë të shquar në Tiranë, Prishtinë, Shkup etj., por nuk dimë të ketë patur një libër përnderues për ndonjërin sosh, jo pas gjashtë muajsh, po as pas tre vitesh: Din Mehmetin, Dhori Qiriazin, Dhimitër Xhuvanin, Ibrahim Rugovën, Anton Pashkun, Sabri Godon, Ndoc Gjetjen, Vath Koreshin, Frederik Rreshpjen etj. Libra të tillë memorial në të vërtetë nuk shtojnë ndonjë gjë në figurën e të ikurve të mëdhënj, ama përveç një detyrimi të plotësuar karshi tyre, shërbejnë dhe si një mundësi njohje më shumë, një prijës për nga arti i tyre, kur ata tashmë nuk mund të na ndalin t’ua kursejmë vlerësimet e merituara.

*

Kur të vemi në Gjakovë, ku pati lindur Ali Padrimja, do ta vështrojmë thellë Drinin e Bardhë, që ai e shëtiste aq shumë në fëmijëri, për të qenë jo vetëm caku i parë, por dhe i fundit një lumë, veçse kësaj herë një në Lodevë të Francës, ku gjendeshin zërat poetikë të Mesdheut, e ku hija e Lum Podrimjes ishte aty.

QENDRESA HALILI ME NJE ” Perseri perseritet”

PO VJEN NJE SPASSE I RI

Ajo qysh e vogel, jo me shume se 9-te vjece, Qendresa Halili, nga menyra se si shkruante dhe si shprehej ne ato qe kemi lexuar nga ajo moshe, premtonte se do te ecte dhe perparonte.



Gjithmone me nje fjale e shprehje te bukura, shkruante, mbante shenime per ato qe ajo shikonte dhe perjetonte, ne ato kohe teper te veshtira, ne Kosoven e roberuar. Me kureshtje, me interesim ndiqte gjithcka dhe me ato duart e vogla, krejt te njoma, si nje filiz ne zhvillim, regjistronte, shkruante dhe vetem shkruante.
Gjurme ka lene ajo kohe ne mendjen dhe kujtesen e saj, gjurme qe reflektohen aq realisht, aq butesisht dhe plot ngjyra ne cfare lexojme prej saj.
E kush me bukur, me cilter, me sinqerisht se nje femije mund te tregoje? Femije, Engjell, qe nuk ka prone ligesine, femije i talentuar qe rrefen, gjithcka reale, interesante dhe terheqese.

Qendresa, me inkurajimin, perkrahjen e familjes boton librin e pare ne vitin 2008”Kur te vie fundi e me von e pasojne ”, ”Gezuar, lirine Vendi im” 2009, ”Jeta e nje femre I” 2010, ”Jeta e nje femre II”2011, ”Nje thenie, nje shpetim” 2012.
Romani i ardhshem i saj mban titullin: ”Perseri perseritet”.

Tani pergatit e se shpejti boton e sjell para lexuesve dhe dashamiresve te shumte te saj librin qe po flasim shkurtimisht me poshte.

Zhytesh ne leximin e librit dhe harron te shkeputesh, harron te merresh me dicka tjeter, do me cdo kusht qe te mesoshe perfundimin e romanit.
Ne roman ajo di te ndertoje e te nderthure bukur bisedat, monologet, mendimet, enderrimet, gjithcka…
Me nje llogjike te forte ajo futet ne boten e brendeshme te atyre qe pershkruan dhe i paraqet mjaft bukur.
Kemi nje mendim filozofik e psikologjik, shkruar rrjedhshem ne ato qe lexon.

Ajo bukur, jep ate cka e bren per brenda, ate qe e mundon ne kerkim te Lirise, te te drejtes se mohuar te femrave ne shoqerine ku jeton.
Dikur gjithe vendi, gjithe populli pa dallim ishte i mberthyer nen shtypjen e thundres se te huajve, pa gezuar asnje te drejte, ndersa sot edhe pse eshte arritur Liria popullore, mungon Liria per femren, e cila vazhdon te jete e shtypur, e pa perfillur ne abjentin familjar dhe kudo ku jeton.
Ajo perbuzet, percmohet e shihet si dicka krejt pa vlere edhe pse mbi te gjitha ajo eshte NENE, e si e tille duhet te jete e Shtrenjte dhe e Shejte, e respektuar shume ne familje. Nene- femer, do te thote riperteritje jete, falje jete, frymemarrje, do te thote gjithcka.

Shkrimtarja, plot elegance, plot ngjyra e plot dhimbje njekohesisht, shkruan per te, e ben aktive e me nje llogjike teper te sakte.
Si lejtmotiv ne krejt roman, “perseritja e perseritjes qe perseri perseritet”, te ben te te ngelet ne mendje, te ben qe te kuptoshe e mendoshe shume…
Gjithe romani shtjellohet rrjedhshem, te terheq, te mban te peshtjelle e te ben te mendoshe.

Qendresa Halili me librin e saj te fundit, vec pjekurise artistike fut dhe elemente te nje gjendjeje te erret psikotike, nje vecori e letersise se sotme moderrne. Ecja ne rrugen e mbare te konsolidimit si shkrimtare, tregon se do te behet dhe te jete Dikushi ne letersine shqipetare dhe me tej…

E thjeshte, simpatike, shume terheqese ne shkrime, kjo vajze e talentuar do arrije suksesin se ka nje rrugenisje te mbare dhe te drejte.
Kjo do te jete me siguri nje Ana Frank shqiptare, qe librat e saj do merren si pike referimi per ate genocid te ushtruar mbi popullsine e pa fajeshme ne fund shekullin e kaluar.
Nuk dyshojme ne suksesin e librit, liber qe do mirepritet nga lexuesi , liber qe do kerkohet te jete ne cdo biblioteke te lexuesve.



Shkruan: Eduard M. Dilo,

Rolet e krijuesit letrar në botën demokratike

Shkruan : Demir KRASNIQI

Për të nxjerrë në dritë të botimit ndonjë vepër letrare , krijuesi letrar në botën e sotme demokratike , duhet që t’i luaj këto role , si vijon :

1. Krijuesi robot ,
2. Krijuesi lypsar ,
3. Krijuesi patron dhe
4. Krijuesi Baba Dimër.

1. Gjatë kohës së hartimit, përpilimit dhe krijimit të një vepre letrare çfarëdo qoftë ajo, krijuesi , apo autori i saj duhet që me mish e me shpirt të angazhohet , të punojë, të mbledh materiale, të shkruaj, të kontrollojë veprën e tij deri në fazën përfundimtare, duke derdhur djersë e mund ditë e natë, madje edhe duke humbur shumë kohë e shumë net të pa gjumë, i cili vërtetë luan rolin e një roboti të gjallë, duke i shkuar në nerva edhe familjarëve të tij .

2. Pasi ta ketë përfunduar dhe rrumbullakuar punën e vet krijuese , tani krijuesi letrar do të detyrohet që ta luaj rolin e një lypsari modern, i cili do të trokas derë me derë nëpër miq, shokë, firma, ndërmarrje, organizata , ministri... për të kërkuar në formë të lëmoshës, para për financimin e shpenzimeve rreth botimit të asaj vepre , apo libri .

3. Pas nxjerrjes nga shtypi të veprës letrare , krijuesi , apo autori i asaj vepre, apo libri, vetëm një ditë do të jetë në rolin e një patroni të vërtetë , ku do ta organizojë promovimin e asaj vepre, për çka do të fton shumë miq, shokë, kolegë e dashamirë të librit. Në këtë rast, aty do të vërshojnë edhe mjetet e informimit publik, diskutues, kritikë letrarë , figura të shquara publike, ku nuk do të mungojnë as drekat, darkat , koktejet dhe muhabetet e ndryshme .

4. Fill pas aktit solemn të promovimit publik të veprës së botuar , autori, apo krijuesi letrar do të detyrohet që ta luaj rolin e Baba Dimrit , i cili çdo ditë do ta ngarkojë një barrë të madhe mbi krahë dhe do të trokas derë me derë, shkollë me shkollë, zyrë me zyrë, për t’ua shpërndarë falas (gratis) veprën e vet, madje edhe duke ua shkruar kujtimet me nënshkrimet dhe autografet e veta personale , se si po bëhet zemërhapur, human dhe kavalier i kohës !

Pas të gjitha këtyre përpjekjeve , mundi, shpenzimeve dhe dhurimit të veprave gratis , dihet mirëfilli se sa do të lexohet, sa do të vlerësohet vepra dhe mundi i krijuesit dhe ku do të përfundojë vepra, apo libri i falur !

Arti konceptual i artistes holandeze tërheqë publikun

Në Qendrën e Arteve Bashkëkohore “Varg e Vi” në Gjilan, u hapet ekspozita personale e artistes holandeze Maureen Bachaus, ku u prezantua arti konceptual i saj e që ishte tërheqës për artdashësit sepse

Vet autorja, Bachaus i ka thënë Portalit 2LONLINE, se është e befasuar për të mirë me këtë interesim, duke e ditur se nuk është e njohur këtu puna e saj dhe se llogaritë se të gjithë që kanë ardhur këtu kanë ardhur për artin, e jo që e kanë njohur atë, dhe kjo sipas saj është diçka shumë pozitive, pasi që në Kosovë njerëzit janë tejet të interesuar për artin.

Ajo shpreson se që arti i saj të kuptohet dhe të jetë i pranueshëm nga të pranishmit në këtë ekspozitë.

Artisti gjilanas Avni Behluli nga Shoqata e Arteve Pamore tha për 2LONLINE, tha se ky është një zhanër i ri që po prezantohet në shoqërinë moderne, arti konceptual, e që po pëlqehet veçmas nga të rinjtë . Ai ka vlerësuar pozitive ardhjen e artistes holandeze për të ekspozuar tek ne, pasi tha se do të kemi mundësi të shohim krijimet e artistëve nga vendet e zhvilluara, e që mund të jetë një stimulim edhe për artistët kosovar të merren më tepër me artin.

Përndryshe, kuratori Jeton Muja ka thënë për 2LONLINE, se në punimet e artistes holandeze mund të gjejmë anën psikologjike njerëzore dhe dramat sociale. Ai ka thënë se artisja Bachaus është e njohur veçmas me “project identification”, e cila ka në qendër rrëfimin njerëzor.

Muja u shpreh se qasja dhe filozofia e kësaj artisteje sendërtohet sidomos në rrëfime tragjike njerëzore, fatin individual të njeriut dhe të komuniteteve të braktisura të shoqërisë, duke i dhënë asaj veçanti në qasje kodin tematik, por edhe duke e bërë njërën prej artisteve që shfrytëzon materialet tradicionale dhe bashkëkohore , për të sinkronizuar kohët dhe kulturat e ndryshme, për të bërë të duken ato të integruara në mes vete, sikur të jetë me prejardhje të njëjtë.

Muja tha se edhe në Qendrën e arteve bashkëkohore “varg e vi”, kjo artiste erdhi me një ekspozitë të veçantë duke shpaluar kreativitetin origjinal bashkëkohor.

Përndryshe, artisja Bachaus merret me mediumet e ndryshme si: fotografi, video-art, instalacione, dokumentarë të shkurtër etj. Ka përfunduar Artet e Bukura në vendin e saj të origjinës, në qytetin Maastricht të Holandës. Ajo ka marrë pjesë me ekspozitat e saj personale dhe grupore, në disa galeri të njohura dhe shtete të ndryshme si në Holande, Belgjikë, Angli , New York etj. Tani po prezantohet, përmes kësaj ekspozite edhe në Qendrën e Arteve Bashkëkohore “Varg e Vi” në Gjilan.


http://www.2lonline.com/kulture

Gjilani do të jetë nikoqir i një ngjarje të rëndësishme kulturore, pasi të premten në Qendrën e Arteve Bashkëkohore “Varg e Vi” në Gjilan, do të hapet ekspozita personale e artistes holandeze Maureen Bachaus (ora 19:00).

Jeton Muja, kurator, ka thënë se Gjilani mund të krenohet që do të ketë mundësi të ketë një ekspozitë të artistes holandeze , Maureen Bachaus për të parë artin e saj vizual e konceptual. Ai tha se Bachaus është dëshmuar me artin e saj në arenën ndërkombëtare, ka bagazh në fushën e artit vizual e konceptual. Është një artiste e nivelit ndërkombëtar që ka ekspozuar në vende të ndryshme, si në Holandë, prej nga vije, pastaj Belgjikë, Angli e SHBA.

Artisja Maureen Bachaus tha se përshtypjet e saj për Kosovën dhe artin këtu janë të mirë. Ajo tha se arti ka të përbashkëtat e saj, edhe pse artistë mund të vijnë nga vendet e kulturat e ndryshme. Andaj pret që arti i saj të kuptohet dhe të jetë i pranueshëm nga ata që do ta vizitojnë ekspozitën.

Falë mundësive që i jep interneti, ajo tha të ketë mundur të përcjellë edhe artin e krijuesve të Kosovës. Bachaus tha se arti mund të paraqitet në mënyra të ndryshme por se artistët kanë një perceptim të përgjithshëm për artin. Ajo tha se në punën e saj në fokus ka njeriun, brendësinë e tij.

Përndryshe, Bachaus merret me mediumet e ndryshme si: fotografi, video-art, instalacione, dokumentarë të shkurtër etj. Ka përfunduar Artet e Bukura në vendin e saj të origjinës, në qytetin Maastricht të Holandës. Ajo ka marrë pjesë me ekspozitat e saj personale dhe grupore, në disa galeri të njohura dhe shtete të ndryshme si në Holande, Belgjikë, Angli , New York etj. Tani do ta kemi mundësinë që ta kemi edhe në Kosovë, respektivisht në Qendrën e Arteve Bashkëkohore “Varg e Vi” në Gjilan. /

MESDITA E POEZISË….

Albina Idrizi

TRE POETË NGA MATANË DRINIT

(Fjala prezentuese në MESDITËN E POEZISË, në kuadër të Manifestimit “Vjeshta letrare e Gjilanit)

VJESHTËN LETRARE EGJILANI, gjegjësisht edicioni i tretë i saj, i cili startoi vetëm një ditë më parë me promovimin e librit poetik të Linditë Ramushit, këtë here përveç se zbukurohet me emblemën e 100 vjetorit të Pavarësisë, sjell në mesin tone edhe tre miq, tre poetë, tre shkrimtarë, tre emra të njohur të letrave shqipe nga matanë Drinit: Izet Durakun, Rexhep Shahun dhe Aqif Hysën.

Izet Duraku

U lind ne Morinë te Lumës, buzë kufirit me Kosovën, vitin 1956.
Shkollën e mesme e kreu në Kukës ndërsa u diplomua për letërsi në Universitetin e Tiranës.
Punoi mësues në një fshat të thellë për 5 vite.

Pastaj që nga ajo kohë filloi pune gazetar në gazetën "Bashkimi" organ qendror i kohës.
Izet Duraku ka botuar vellimin e parë poetik "Drini i Bardhë" në vitin 1985, libër i pritur mjaft mirë dhe i evidentuar si sjellës i një fryme të re, nga kritika e kohës. Më vonë ka botuar libra publicistikë si dhe vellimin cilësor me poezi, "Vezullim Heshtash".
Izeti që nga ajo kohë ka qenë kryetar i degës se Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të rajonit të Kukësit.

Ishte për shumë vite drejtor i Radio Kukësit pas shembjes së dikaturës, duke i dhënë asaj radioje frymë kombëtare dhe duke e vënë ate plotësisht në shërbim të Kosovës dhe lirisë së saj.
Pas viteve 1997 ka punuar gjatë në radio Tirana. Ka qenë drejtor i revistës kulturore "Dy Drina", drejtor i revistës për fëmijë "Kallz".

Aktualisht prej 7 vjetësh është drejtor pranë Ministrisë së Kulturës në Tiranë.

Rexhep Shahu

U lind më 9 maj 1960, në Bardhec të Lumës, fshat i ngritur mbi rrënojat e Gabulit të lashtë., pranë kufirit me Kosovën,i ndodhur në gjurmën e udhës së vjetër, "Via Publica" që lidhte Dardaninë antike me Adriatikun dhe i njohur me këtë emër që nga shekulli i 13-të.
Shkollën e mesme teknike - mekanike e kreu në Durrës më 1980.
Universitetin për letërsi e kreu në Shkodër.

Ka provuar gjithëfarlloj punësh e profesionesh në fusha e në male me bujq e blegtorë,kosëtarë e korrës gruri...Ka jetuar e punuar me mineralkërkuesit, minatorët, vagonistët, ka punuar si motorist e xhenerik, ka bërë sekretarin në prokurori,, ka qenë drejtues kulture, tregtar, ka themeluar një kompani ndërtimi, ka punuar gazetar në Radio Kukësi, , Radio Tirana, Top Albania Radio, ee në organe të shumta shtypi të Tiranës e Prishtinës, zëdhënës në Qarkun e Kukësit dhe në Ministrinë e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit në Tiranë ku edhe ende punon për një detyrë tjetër.

Veten ma së miri e gjeti në profesionin e gazetarit.Ka drejtuar si kryeredaktor revistën "Dy drinat", revistën për fëmijë "Kallz", organe këto të Qendrës Kulturore "Dy Drina", të përkohshmen "Gazeta e Kukësit", dhe prej vitit 2005 edhe revistën kombëtare "Bujqësia shqiptare", organ i Ministrisë.
Veç librit "Apollogji për udhën e kombit", ky autor ka botuar edhe gjashtë libra të tjerë, tre prej tyre me poezi :

"Mali i hënës", poezi, Tiranë, 1988, "Bregu i brengës, poezi, Prizren, 2000 si dhe "Lis i vetëm në Fushë", poezi, Tiranë, 2011
Si dhe librat publicistikë, " "Misioni për paqen", kushtuar krizës së Kosovës dhe aktorëve të kohës, "Bllaca", moniografi dhe "Marsi i MInave"

Aqif HYSA

Poeti Aqif Hysa , pas gati 13 vitesh, rishfaqet me vëllimin poetik, “Poema e ikjes”, botuar nga “Ombra GVG”. Plot 180 poezi të krijuara ndër vite.

Poeti ka krijuar për njëfarë kohe vetëm në gjuhën e Dantes dhe Bokaçios, për t’u rikthyer te gjuha e origjinës, po aq e fuqishme në përcjelljen e ndjenjave, realitetit poetik të autorit.

Në një prezantim që shoqëron vëllimin poetik shkurtimisht thuhet se ai u lind më 9 maj 1960 në Shetel të Shijakut, nga ku mori dhe lëndën e parë për qytetarinë poetike. Ka studiuar që herët poezinë, të vërtetën dhe vetveten.

Më 1996 ai vendos të kapërcejë me një skaf detin, në kërkim të hapësirës, pa e humbur pikën e orientimit. Më 1999-n boton vëllimin e parë poetik “Shihemi diku” në Tiranë, ndërsa në italisht vëllimin “Erranti come gli dei” (“Endacak si zotat”). Hysa vazhdon të shkruajë poezi teksa fatin e tij e ka vendosur në bregun përtej. Natyra dhe figura e femrës në të gjitha dimensionet e saj, zënë vend në poezinë e Hysës.

Nexhat Rexha
AROMA E VJESHTËS LETRARE 2012

Në këtë vit të rëndësishëm sa historik, po aq edhe unifikues. Vjeshta letrare e Gjilanit po afron penat andej e këndej tokave tona.
Takimi i sotëm poetik po na jep mundësinë e komunikimit me poetet nga Shqipëria :Izet Duraku, Rexhep Shahu, dhe Aqif Hysa.

Takimi dhe përjetimi me vlerat artistike atëherë kur janë edhe krijuesit ka peshën dhe poezia merr një dimension më të përafërt të përjetimit. Fundi i fundit shkëmbimi i mendimeve dhe akceptimi në mënyrën ballë për ballë me njeri tjetrin ka edhe një refleksion më intim, sepse kjo na ka munguar të gjithëve.

Kjo formë e komunikimit shton pozitivitetin njerëzor, vëllazëror dhe artistik. Kështu edhe përshtypjet artistike, e mbresat e takimeve lënë diçka të bukur, që nuk përsëritet, pa e ditur as ne vetë se jemi duke bërë diçka, që po shënon e ruan në identitetin e vlerën kombëtare.

Kështu vepruan edhe para nesh shumë popuj e kultura edhe më te avansuara . E poezia bashkon e rilind edhe pena të reja, kurse vlerat karakterizojnë të arritshmen dhe i hapin rrugë perspektivës, e cila jep e merr nga kohët e nëpër kohë. Pra, në këtë rrjedhshmëri ngjarjesh e takimesh po krijohet hallka e zinxhirit artistik me synimin se poezia takon e kultivon të edhe të nesërmen, ajo gjithsesi është fara më e mirë që hudhet në tokën tonë.

Në këtë Vjeshtën tonë letrare të Gjilani, e në 100 Vjetorin e Pavarësisë në mesin tonë janë të pranishëm, e po flasin për diçka që ka vlerë dhe i jep kuptim të djeshmes ,të sotmes, sikur fjala dhe vepra ndërton e ngritë të ardhmen me praninë e tyre.

Izet Duraku (1956), vjen me veprën poetike. Që unë kam marrë në shqyrtim “Vezullim Heshtash”,2004.
Dhe unë jam ndalur tek poezia e këtij vëllimi: ”Ti hap herë pas here”

Nëpër vargjet e kësaj poezie, komunikimi bëhet e mëtohet me njerëzimin , me jetën dhe me aspiratat tona nëpër shekuj si dhe magjia e shtëpisë që afron njeriun ashtu si është ai ,ashti si di të mbijetojë të kohët e “shitueme”

Të gjitha kujtimet mbështillen në grimcat e jetës, që gjithsesi ato ruajnë në vete ditën tonë.
Autori e përfundon poezinë me këto vargje:
I shituem prej syve në pikë të drekës,
Mesnatës,
Ti je mëngjesi im
Darka ime e varfër!
Fq.22.

Mesazhi arrin në qëllimin e dëshiruar, për një verifikim kohësh.
Rexhep Shahu (1960), vjen me veprën poetike “Lis i vetëm në fushë” 2011.
Titulli i librit dhe poezia nga e cila vjen edhe titulli i librit më ndalën dhe më përcaktuan për sot të komunikoj më vargjet e kësaj poezie.

Komunikimi me lëvizjet e jetës dhe dinamika e ngjarjeve në jetë të japin mundësinë e depërtimit nëpër këto pika të dëshirueshme dhe neveritëse. Autori i poezisë Rexhep Shahu, ka zgjedhur fjalën dhe asaj i ka dhënë atë që dikton dita e ato të japin shpërfaqjen e shpalosjes e të përjetimit nëpër këto ngjarje. Duke lexuar këtë poezi, lexuesi përjeton diçka të bukur, diçka që e ndjen e bashkëjeton me të dhe ajo pastaj merr formën e pamjes dhe të mesazhit për të verifikuar atë duhet përjetuar sot, e nesër.

Vargjet flasin e shpalosin të ëndërruarën, në strofën e fundit të kësaj poezie autori shprehet:
E tjetër çfarë mund të jem
Në këtë ditë pa sy
Në këtë natë të verbër
Kur ti s`je....
Pika pika mbyllet poezia.
Fq. 35.

Aqif Hysa (1960) , kemi në dorë veprën poetike”Poema e ikjes”, vepër që komunikon shqip dhe në gjuhë tjetër.

Vëllimi poetik i Aqif Hysës ka brumosje në sasi edhe në cilësi, vargu poetik reflekton ide dhe ai komunikon me ngjarje nga me të hershmet dhe sikur na rikujton diçka që, kujdes njeri se Troja është Trojë. Pra, poezia që më ndali për komunikim pikërisht është poezia “Troja” e këtij vëllimi.

Homeri e bëri të pavdekshme Trojën dhe poetët në vazhdimësi u morën me këtë ngjarje.Po sikur poetët që i kënduan shëmtimit e bukurisë së këtyre ngjarjeve. Edhe Aqif Hysa, me këtë poezi na ka rikthyer në këto kohë të lashta për të kujtuar Penelopën, Helenën, dhe figura të tjera si Laookontin kafshues. Këto elemente që sa mitike, po aq edhe reale kanë ruajtur në kontinuitet vrazhdësinë e jetës në hapësirën ballkanike.

Dhe poezia “Troja”, komunikon me njerëzit dhe kafshimet e tyre, si dhe me pritjet e dashurisë për të mbijetuar të mundshmen

Vargjet poetike të kësaj poezie japin mesazhin identifikues dhe mesazhin e daljes nga këto ngjarje shkatërruese që më së keqi i ka përjetuar njeriu ynë.

Troja s`duket ende...kaq pranë i paskemi kaluar sa herë
Në njërin sy me lyp Helenën, të bukurën( vetëm të bukurën)
Penelopën besëpakëputurën(vetëm besëpakëputurën)
me lyp me syrin
tjetër,bukuria ime e re. Bukuria ime e njomë, Antirojë
që zjarre ke
në sy,
zjarre të pashfaqur ...një epokë zjarresh përfytyroja......

mos u bejë shkaktare e zjarreve të tilla
si Troja...
fq.84.

Mbresat flasin dhe ruajnë kujtime
SYRI POETIK NË ORBITËN E KOHEZIONIT ARTISTIK

Të shkruash për indivdualitetin krijues të mësuesit, poetit dhe gazetarit të njohur Izet Duraku, natyrisht është kënaqësi. Ai hyn në botën artistike, për t’i dhënë ata që duhet dhënë dhe për të marrë formimin e tij koheziv në artin e të shkruarit. Poeti Izet Duraku, i cili hapat e parë të jetës së tij i trason në ambientet e asaj qyteze të vogël, por që bujaria e saj e bënë aq të madhe në Kukësin e labirinteve e që në binarët e saj, kaluan shumica e asaj fatmorgane të pashpresë të fundshekullit XX.

Mbrehëtsia e tij krijuese, përballë të kaluarës tonë kombëtare, ka treguar, se sensi i tij hollë artistik në margjinat e asaj çfarë shkruan, po këtë rast do të ndalem nga ajo se çfarë kam lexuar nga biografia e tij, duket se poeti, nuk është një pretendent titujsh, por synimi i tij është evolumi i artit me plotë kuptimin e fjalës. E që diskursi i tij poetik të mos mbetet në simetrinë e ekspresionit simbolik, por shihet qartë se ngjyrimet dhe vibracionet krijues nga vargu në varg janë tërheqëse, emotive,e që thurr kurorë të pjekur, jo sa për të thënë kam krijuar art. Duke shikuar propocionin kohor mes dy librave poetik të autorit Duraku “Drini i Bardhe” botuar1985 dhe “Vezullim Heshtash” 2004. Shihet se komunikim poetik brenda kësaj hapësire kohore tregon se kemi të bëjmë me një kërkimtar, atë që e sheh në botën e realitetit jetësor, gjë që interferon kujdesin dhe me vrullin e tij emocional dhe këtë mision fisnik të tij edhe sot e mban gravitetin e tij si një pend krijuese siç do të shprehej Mani:” Arti ka për detyrë ta njoh e ta shpjegoj jetën”


TROKITJET POETIKE TEK LEXUESI PRITEN ME ADMIRIM

Kohë më parë në dritaren informative sociale të zotit Duraku,kam pas lexuar një cikël poetik e që më vonë e kam kuptuar se janë pjesë e librit të tij “ Vezullim heshtash”2004
Poezitë e prezantuar në atë faqe ishin si vijon: “YJE “,”NJË QERRE”, “VJESHTË A FILLIM DIMRI”, “PRAJSHËM E PJERRËT”, “MË DUHET”, “ TI HAPË HERË PAS HERE” ,“SHORT’ I DRIDHJES”, “MOTRA IME”,” LANA”

Dhe kur lexohet ky cikël i cili edhe mund të përjetohet dhe të interpretohet nga kënde të ndryshme. Shihet se brenda poezisë së tij, ka univers vlerash të cilat komunikojnë me një diskurs të thellë medidativ. Në universin e retinës së njeriut, ndonjherë është e kapëshme e ndonjëherë është vetëm një transponim ëndrrimtar, mes dëshirash , fatesh dhe mes detajizmeve gjë që poeti me fiksionin e tij edhe elementet e shtruara, herë-herë të pakapëshme, kur gjërat ecin në divergjenca me ose pa dëshirën tonë. Poeti më së miri i ofron tek lexuesi përmes poezisë “ Yje”Kjo lirikë e bukur nuncaohet me gjuhë të bukur poetike.

Se poezia Izet Durakut i riciklon kohët nga mjegullnajt e stinorëve të cilat naviogojnë në rebelimin poetik, qoftë me pigmente diametralisht të kundërta në peizazhet që poeti i ndërton në pikëpyetjen e tij të madhe. Ai magjithëatë jeton në kohë reale dhe në disprobilitetit i këtij intezitet, sikur e bartë shpresen dhe dhembjen. Poeti kërkon shtegëdaljet, më së miri kjo gjë shihet tek sa lexohet me ëndje poezia “ Vjeshtë apo fillim dimri”.

Tek sa i lexon këto poezi të poetit Izet Duraku, konsideroj, ndoshta me të drejtë ,se duke ju qasur poeti me shumë seriozitet dhe mjeshtri, natyrisht enigmatikës së fjalës së bukur artistike, duke e shetitur lexuesin sa në lartësin qiellore me lirikat e tij, e herë me baldat që na sjell që prekin në thellësi të shpirtit. Megjithatë do të theksoja një gjë:

-Çfarë shikon në orbitën vezulluse?
Kur të bukurën , të magjishmën e gjen në tokë, e gjen në thellësi të shpirtit.
Mënyra se si e artikulon vargun poeti Duraku, se si e shfaq ndjenjën dhe perceptimin e tij ideo-estetik, mbase do te thoja se megjithatë poeti është një përjetues i thellë i ngjarjeve që vargëzohen në jetën e tij krijuese. Andaj duke pas parsysh gjinën artistike të cilën e trajton në mardhëniet mes realitetit dhe botës së tij ekspresive, mbase mund të lindin të tilla pyetje:
- Cilat karekteristika problemore e funksionalizojnë poezinë e Durakut.
- Sa troket magjia e fjalës poetike e poetit tek lexuesi?

Poeti Duraku e vë në lëvizje mendjen,pasionin dhe imagjinatën dhe duke qenë të relativizuara mes njëra- tjetrës, ecin kah një relacion, i cili ka arritur të mëshiroj edhe artistikisht përmes funksionalizmit të veçorive figurative stilistike, qoftë në të vërejturit viziv dhe intreprtativ të secilës poezi veç e veç.

Ndërsa çështja e dytë qëndron se poezia e Izet Durakut troket në zemrën e lexuesit edhe atë thellë e më thellë, por ama lexuesit i duhet një kujdes gjatë leximit, ajo nuk është inferiore, ajo vje si poezi shpërthyese në enigmat e saj, ku natyrshëm imponohet muzikalitetit, ritmi , inversioni, intonacioni në brendësi të gjithë këtyre poezive që mund të lexohen në këtë cikël apo edhe në tërsin e librit “ Vezullim heshtash”

Është kjo arsye per të cilën poeti para se gjithash është përcaktuar në qartësinë poetike, pa e ngarkuar pa nevojë atë. Gjithënjë sjell në arealin e tij krijues atë që mund të jetë në kondita të normales, qoftë edhe duke e hermetizuar ndonjherë atë.
Por jo me sjllje të tepërimeve hiporbolike të panevojshme.

NË VEND TË PËRMBYLLJES

Praktikisht poeti Izet Duraku në rrugëtimin e artikulimit të fjalës poetike, gjithënjë është në kërkim të pagjeturës e cila është fshhur thellë, por mbi të gjitha, ai brenda vargjeve të tij, sikur porosit të harrojmë të keqen e pamerituar, të sjellim të mirën që e meritojmë si shoqëri. Përkushimi i tij poetik, duhet të jetë i pandalshëm evolutiv, mbresëlënës. Natyrshëm se Lasgushi ynë porosiste që: “Krijimtaria duhet t’i shpëtoj dhëmbit të kohës”

Por konsideroj se poezia e poetit Izet Duraku është e akceptuar në kordinim me atë që është sfiduese, e jo formale, të intrigon t’i mbetesh besnik leximit të poezisë tij, pa u bezdisur asnjherë. Duke përmbyllur këtë referencë time më lejoni për fund të citoj: “ Poezia është gjuha amnore e racës njerezore”Helderi.