Kam jetuar në një qytet ku nuk ndodhte asgjë

"Për disa shekuj, shqiptarët i kanë dhënë Perandorisë Osmane personalitete të shquar, si Sami Frashërin, hartuesin e fjalorit të parë enciklopedik turk, Hasan Tahsinin, rektorin e Universitetit, Mehmet Akif, poetin e himnit kombëtar turk"./Prof.dr.Sali Berisha/


Fjala që mbajti Orhan Pamuk në Kuvendin e Shqipërisë

"Kam jetuar në një qytet ku nuk ndodhte asgjë"


E mendova gjatë të flas në gjuhën turke apo angleze. Duke qenë se jam në një mbrëmje tepër impresionuese dhe jam i emocionuar, po flas në gjuhën turke.
Në fakt nëse flas me gjuhën turke fjalët më dalin nga zemra, me gjuhën angleze fjalët do të më dalin nga mendja. Në këtë rast dua të flas sinqerisht me ju.


E ndjej veten si në shtëpinë time, sepse ndaj shumë gjëra të njëjta me ju. Unë nuk dua të përsëris por të gjithë e dinë mirë se sa bashkë kemi qenë ne në shekuj, lidhjet tona të vjetra historiko-kulturore.


Nuk dua të vazhdoj më gjatë në këtë çështje.
I mbaj mend të gjitha fjalët që folën për mua, por do të marr shkas nga dikush që tha sa i rëndësishëm fakti që historia është e përbashkët, por akoma më i rëndësishëm është fakti që ndjenjat janë të përbashkëta.


U tha se për 50 vjet ishim të mbyllur në vetvete, ishim të izoluar nga bota, se këtu nuk ndodhte asgjë. Të gjithë këtë ndjenjë unë e kam ndjerë në Turqi deri në moshën 30-40 vjeçare.


Sot Turqia është në qendër të arenës botërore edhe për çështjen e Bashkimit Europian. Por këto janë vlera të reja për Turqinë, në të kaluarën nuk ka qenë kështu. Ne atje jetonim me ndjenjën: këtu nuk ka asgjë.


Sigurisht që me këto fjalë të parafolësit më kujtuan mua për hopin e madh që ka bërë Turqia këto vitet e fundit. Këto janë të rëndësishme për skenën botërore, por ndjenjat e mia i kam përjetuar duke menduar se këtu nuk ndodh asgjë.


Të gjithë librat e mi, janë shkruar mbi këtë ndjenjë: pse nuk ndodh diçka në vendin tim.
Unë i kam shprehur ndjenjat e mia, kur kam shkruar se pse ne jemi jashtë Europës, pse kemi qenë larg Europës. Në kohën e shkuar gjithmonë


Kjo më mundonte, por në të njëjtën kohë më bënte për të kërkuar më shumë nga vetja ime.
Në gjithë fëmijërinë time, më mbizotëronte kjo ndjenja që nuk po ndodhte asgjë, që e shoh të njëjtën me kulturën e Shqipërisë.


Ndoshta ngaqë kemi qenë larg qendrës. Sepse sa më shumë larg qendrës aq më shumë duhet të afrohemi tek vetja jonë.


Libri "Stambolli" që promovohet sot është autobiografia ime deri në moshën 23-vjeçare, dhe në të njëjtën kohë jam përpjekur të flasë se si ndikon qyteti në qenien tonë.


Që nga mosha 7-vjeçare deri 22 vjeç dëshiroja të bëhesha piktor. Meqenëse nuk u bëra i suksesshëm si piktor, u bëra shkrimtar. Romani "Unë jam e kuqja" është krejt personal, për të treguar prirjen time, dashurinë time për pikturën.


"Stambolli" është vështrimi i një të riu, që e shikon Stambollin me dëshirën për t'u bërë piktor. Tregon dhe rrëmujën në kokën e piktorit i cili donte të bëhej piktor në një vend, mysliman, ku nuk ishte e zhvilluar piktura.


Deri në moshën 22-vjeçare nëna ime insistoi duke më thënë: këtu nuk do të bëhesh piktor, këtu nuk ndodh asgjë. Ajo më tha se në një vend ku nuk ndodh asgjë, asnjë njeri nuk ka arsye të pikturojë, dhe asnjë njeri nuk mund të shkruajë.
Ama kur ke dëshirën për të bërë letërsi, bluan vetveten dhe gjen dëshirën që në këtë vend të ndodhë diçka.Në këtë libër tregoj se si edhe qyteti i Stambollit më shikonte mua.


Sigurisht që qyteti në të njëjtën kohë është histori gjeografi, është gjithçka. Në fund të fundit janë ato ndjenja që krijojnë qytetin, dhe perceptimin për qytetin.
Është krejt e natyrshme dhe në mënyrë spontane dashurojmë vendin ku kemi lindur dhe ku jemi rritur.


Por duke menduar pse e duam qytetin tonë, e kuptojmë edhe më mirë këtë qytet. Janë ndjenjat që më krijohen mua, që ngjallin qytetin tim duke menduar për të. Janë përpjekjet e një njeriu të pjekur për të kuptuar më mirë ndikimin e qytetit tek qenia e tij.


Në qendër të këtij romani është ndjenja e trishtimit. Sigurisht nuk bëhet fjalë për Stambollin e vitit 2010, por në vitet '60-'70 Stambolli ishte një burim trishtimi për mua. Ne shikonim atëherë rrënojat e perandorisë osmane, rrënojat e xhamive, hamameve. Të gjitha na trishtonin nga varfëria, harresa nga gjithçka që ishte e një periudhe tjetër.


Në të njëjtën kohë ne ndjenim investimin tonë në varfëri por pranë Europës, ndjenim se kjo nuk do të na ndiqte gjatë gjithë jetës sonë. Kur botoja tregimet e para nëpër revista të njohura shokët e mi më thonin se kush çan kokën sot për tregimet e një turku në botë.


Unë e kuptova nga jeta ime se dhe këtë imazh të keq mund ta kapërceja. Edhe turistët që enden rrugëve të Stambollit duke ngrenë një akullore të mirë, më thonë se jemi shumë të lumtur këtu në Stamboll.


Është e vërtetë se Stambolli në këto 20 vjet nga bardhë e zi, është kthyer në një qytet shumëngjyrësh. Këtu nuk e kam fjalën për Stambollin turistik, por unë po flas për qytetin. Secili ka qytetin e vet dhe kur flasim për veten tonë në fakt flasim për qytetin tonë, dhe e kundërta.


Një njeri duke folur për jetën e tij, në fakt ka folur për qytetin dhe jetën e të tjerëve. Jeta më ka mësuar se në momentin që ne flasim me guxim për veten tonë, historinë tonë, atëhere humbet ajo ndjenja se këtu nuk ekziston asgjë.

Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët

Veprimtari Adem Demaçi e ka cilësuar librin si mjaft të rëndësishëm, mirëpo ka porositur institucionet e Kosovës që të punojnë më shumë në zbardhjen e krimeve serbe.

Është promovuar libri “Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844-1999”, i autorit Nysret Pllana, i cili përmban një faktografi mbi krimet serbe të kryera në Kosovë për më shumë se një shekull.

Veprimtari Adem Demaçi e ka cilësuar librin si mjaft të rëndësishëm, mirëpo ka porositur institucionet e Kosovës që të punojnë më shumë në zbardhjen e krimeve serbe.

Në fund është shfaqur edhe një dokumentar dhe një ekspozitë me fotografi të masakrave serbe gjatë luftës së fundit në Kosovë.
Botimi i këtij libri është mundësuar nga Qeveria e Kosovës dhe vjen në kohën e akuzave të raportit të Dick Martyt ndaj personaliteteve kosovare për krime ndaj serbëve./Flori Bruqi/

                  Pal Sokoli


Në Gjermani u promovua vepra e prof. Nysret Pllanës, titulluar: “Gjenocidi në Kosovë- sulm mbi një popull me kulturë të lashtë evropiane” dhe filmi dokumentar ‘Pas dymijë vjetësh rrugëtimi”
Lidhja e Shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë në Gjermani bëri organizimin e promovimit dhe të prezantimit të veprave të prof. Nysret Pllanës, të titulluar “Gjenocidi në Kosovë- sulm mbi një popull me kulturë të lashtë evropiane“ . Prof.dr. Nusret Pllana sot nuk marshonte nëpër Evropë, me “Ju flet radio Kosova e lirë, ju flet radio Kosova e lirë”, por duke shfletuar panorama të tmerrit nga monografia e tij “Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844- 1999” që pasqyronte realitetin gjenocidal të ushtruar nga pushteti serb mbi popullin shqiptar, me theks të veçantë në luftën e fundit.



Në sallën “Haus Ennepetal” para një publiku ndoshta jo dhe aq të shumtë siç jemi mësuar të kemi në takimet tona, po duke marrë parasysh takimet e shumta për Festen e Flamurit dhe duke marrë parasysh se në këtë takim kemi ndaluar pjesëmarrjen e atyre që nuk kanë mbushur 18 vjet kishte mjaft. Prezantuesja e këtij takimi Leunora Lekaj(arkitekte e diplomuar), ju uroi mirëseardhje të pranishmëve në të dy gjuhët, shqipe dhe në gjuhen gjermane. Përshëndeti H. Bruck dhe Fr. Bruck që prezantonin zyrën e emigracionit të qytetit të Schwelmit, pastaj përfaqësuesen mbrojtjes të drejtave të njeriut në shtetet e Lindjes, dhe së fundmi prezantoi dhe ftoi në foltore edhe autorin e monografisë së lartpërmendur Prof.dr. Nysret Pllanën.



“Ju falënderoj shumë qe keni ardhur sot në promovimin e Librit tim dokumentar “Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844- 1999” dhe të filmit gjithashtu dokumentar ”Pas dymijë vjetësh rrugëtimi”. Këtë promovim e kemi filluar jo rastësisht në Gjenevë dhe Cyrih të Zvicrës. Aty e filluam për t’ia bërë me dije eurodeputetit z.Dick Martit, se kush ishin ata që përgjatë luftës në Kosovë bënë terrorizëm”, tha Nysret Pllana. Pastaj z. Pllana foli për rendësin e këtij libri, për përbërjen e saj dhe për vështirësitë e mbledhjes dhe publikimit të materialit të mbledhur, për filmin dokumentar që kishte sjellë me vete për të pranishmit.”Në këto 400 foto që kemi në monografinë dokumentare,“Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët 1844- 1999”, nuk ka foto të politikanëve të ndryshëm, po ka foto të njerëzve të pafajshëm shqiptarë që i janë nënshtruar terrorit serb në forma të ndryshme”. Duke e përfunduar fjalën e vet Prof.dr.Nysret Pllana tha: ”Me gjithë këto tablo të trishtueshme Kosova nuk po kërkon sot hakmarrje, po kërkojmë që të mos trajtohen si të njëjtë viktima dhe kriminelët”. Dhe krejt në fund z.Pllana e citoi ish presidentin e SHBA-së Gjon Kenedi i cili kishte thënë; “Armikun fale, po emrin mos ja harro”. Në emër të LSHAKSH-në Gjermani një referim e kishte përgatitur arkatari i saj; z, Ferdinand Noka(ekonomist i diplomuar).

“Miq të nderuar sot kemi para nesh një Libër dhe një film që pasqyrojnë krime të bëra mbi popullin shqiptarë në kapërcyellin e shek. 21 që Evropa nuk e kishte të nevojshme. Këto dokumentare janë të nevojshme, sepse ende ka zëra që po kërkojnë që viktimat ti kthejnë në kriminel dhe kriminelët në viktima. Serbia nuk është demokratizuar ende, nuk është distancuar kurrë nga terrorizmi që ka bërë në Kosovë dhe pastrimi etnik që ka bërë me shekuj prej Nishit e deri së fundmi më 1999 kur tentoj ta zbrazë krejt Kosovën nga populli i saj autokton shqiptarët. Përveç të tjerave z.Noka citoi edhe ish- presidentin e Gjermanisë Johanes Rau, i cili ishte me origjinë nga ky rajon të ketë thënë: ”Mos ngatërroni kurrë patriotizmin me nacionalizmin, patriotizmi është dashuri ndaj atdheut, po nacionalizmi mohon dashurin e të tjerëve ndaj atdheut të vet. Rrugët e nacionalizmit gjithmonë kanë quar drejt katastrofave”, përfundoj z. Noka. Znj. Leunoa Lekaj shkurtimisht prezantoj edhe Pal Sokolin(autorin e këtij shkrimi) familja e tij kishte gjashtë anëtar të martirizuar në luftën e fundit në Kosovë. Leunora Lekaj lexoi në gjuhën gjermane një histori të shkurtër të masakrës së Mejës ku ishin masakruar afër 400 shqiptarë të pafajshëm, që e kisha përgatitur unë (P. Sokoli). Pal Sokoli përshëndeti në emër të LSHAKSH-së të gjithë të pranishmit e posaçërisht z. Nysret Pllana që ka bërë një punë të vlefshme për ta dokumentuar krimin që kanë bërë kriminelët serb me shekuj të terë mbi popullin e pafajshëm shqiptarë. Në fund uroj që këso promovime të mos jenë kurrë më të nevojshme për popullin tonë.

Pastaj të pranishmit më vëmendje të madhe përcollën edhe filmin dokumentar” “Pas dymijë vjetësh rrugëtimi” të autorit Nysret Pllana dhe me skenar të Emin Kabashit 2003.
Filmi dokumentar na pasqyroi skena të tmerrshme të krimeve mbi civil të pafajshëm shqiptarë duke mos kursyer as fëmijët dhe të moshuarit. Kishte rrëfime të dëshmitarëve që kishin përjetuar tmerret e luftës, që dëshmonin për humbjet e më të dashurve të tyre.

Në korridoret e kësaj salle z. Martin Çuni(kryetar i LSHAKSH-së) kishte ekspozuar fotografi të luftës dhe të figurave me të ndritshme kombëtare prej Gjergj Kastriotit-Skenderbeu e deri të Nëna e madhe shqiptare Nëna Terezë. Një kolazh me foto nga masakra e Mejës dhe foto të familjarëve të martirizuar kisha përgatitur edhe unë (P.S).Të pranishmit shikuan me interesim fotot e ekspozuara derisa z. Martin Çuni(Kryetar i LSHAKSH-së) si mik i autorit, bashkëluftëtar dhe bashkëpunëtor i afërt qysh nga “Radio Kosova e Lirë” evokonte kujtime nga lufta dhe peripecitë për ta mbajtur “gjallë” gjatë luftës këtë Radio, si përkrahëse dhe motivuese kryesore e luftës çlirimtare. ”Një ditë që nuk do ta harroj kurrë, kur Nysreti tha se sot po japim lajmet nga një bunker i vjetër qe kishim përdorur me parë. Jo i thash Nysret aty jo. Në mes të fushës i mbaj e aty jo, kështu që bashkuam teknikën dhe e mbështetëm për një mullar sane, e maskuam disi dhe filluam lajmet. Pas një minute filloj granatimi serb dhe ishim dëshmitar të gjallë të bombardimit te mu atij bunkeri që një minutë më parë për pak sa nuk vendosëm të japim lajmet. E deshi zoti dhe nuk vendosem ti mbajmë aty dhe shpëtuam të gjithë ekipin e “Radio Kosova e lirë”, përfundoj z. Martin Çuni. Karavani i promovimit të dëshmive të krimeve serbe e të dokumentuara në monografinë e sipër përmendur dhe Filmin dokumentar vazhdoj në Paris e Lion në Francë, pastaj në Vjenë të Austrisë, për të ardhur në Ennepetal e me 27.11.11 në Shtutgard e do të promovohet edhe në qendra të tjera evropiane.

Më të drejtë Biblioteka shtetërore e Bajernit të Gjermanisë qysh në vitin 2002 e ka vënë në faqen e internetit, apo siç e citon edhe vet autori, shkrimtarin shqiptar z. Çobo Skenderi i cili thot” Ky libër është Libri më tronditës në historinë e shqiptarëve”. Të shkruhet dhe të dokumentohen të gjitha krimet e bëra ndaj kombit tonë unë e çmoj njësoj sikur të marrësh pushkën dhe ta mbrosh atdheun kur është në rrezik. Ata që dhanë jetën për atdhe janë të gjithë të njëjtë dhe të barabartë para altarit të quajtur Atdhe. Masakrat qe kanë ndodhur në të gjitha viset shqiptare, kanë pasur dhe kanë një armik të përbashkët, kanë rënë për një qellim të përbashkët dhe duhet të mbesin bashkë në altarin e historisë kombëtare.

Viktimat e luftës mirëpresin filmin e Anxhelina Zholit

Aktorja hollivudiane, Angelina Jolie, të martën ka mbërritur në Sarajevë në premierën e filmit të saj “In the Land of Blood and Honey”. Filmi i ri i Joliei - një rrëfim dashurie që i kundërvihet gjenocidit në luftën e Bosnjës - është shfaqur në Sarajevë të martën mbrëma. Pak orë para gala premierës, Jolie dhe ekipi i filmit kanë mbajtur një konferencë për media. Në tepihun e kuq para sallës olimpike “Zetra” ka parakaluar bashkë me Brad Pitt pak minuta para shfaqjes së premierës të martën mbrëma. Ajo e ka përshëndetur publikun në gjuhën boshnjake.

E në konferencë u është përgjigjur akuzave të palës serbe, e cila filmin e saj debutues si regjisore e cilëson antiserb.

"Më vjen keq, ngase kjo po dëshmon se ky vend ende është i ndarë. Më vjen keq për këtë, ngase shumë aktorë me të cilët kam punuar në film, më rrëfenin për harmoninë që ka ekzistuar në kohën e Jugosllavisë”, ka thënë aktorja me nam, në sallën e një hoteli në Sarajevë, e mbushur me gazetarë vendorë e të huaj. Sipas portalit sarajavo-x.com, Jolie ka thënë se nëse në filmin e saj është dikush ndaj të cilit bëhet me gisht, ajo është bashkësia ndërkombëtare, e cila katër vjet bënte sehir kur agresori serb masakronte. Ajo ka thënë se tema e filmit është universale.

Por aktorja me nam ka deklaruar se nuk do të shkojë edhe në Beograd në premierën e filmit atje.

“Nuk do të shkoj për shkak të komenteve armiqësore dhe agresive të përfaqësuesve të fuqisë së shtatë në Serbi”, citohet të ketë thënë Jolie.

Bashkë me të në konferencë kanë qenë edhe aktorët kryesorë në filmin e Joliet: Zana Marjanoviq, Goran Kostiq, Rade Sherbexhija, Vanesa Glogjo, Fegja Shtukan, Boris Ler, Ermin Sijamija, Alma Terziq. Aktori i njohur kroat, Sherbexhija, ka thënë se “arti nuk e ka për detyrë të sqarojë situatat politike, por të zbulojë gjëra të çuditshme e të tmerrshme”.

Filmi i Joliet prej kohësh ka shkaktuar debat. Myslimanët boshnjakë kanë thënë se presin që “In the Land of Blood and Honye” të përqendrohet në gjendjen e tyre që kanë përjetuar në luftën brutale të vitit 1992 deri më 1995. Distributori i filmit në Republikën Serbe ka njoftuar se nuk do ta shfaqë filmin, ngase aty serbët portretizohen të dhunshëm. Filmi shpalos një romancë që zhvillohet midis ushtarit serb dhe viktimës së tij, një grua myslimane. Debutimin në Sarajevë e kanë shikuar rreth 5 mijë njerëz. Filmi po ashtu do të shfaqet edhe në pjesën kroate-boshnjake të këtij vendi. Por distributori në Republikën Serbe ka thënë se serbët nuk duan ta shohin atë. Për këtë arsye, Vladimir Ljevar i ka thënë “The Associated Press” se “In the Land of Blood and Honey” nuk do të shfaqet në kinematë e këtij vendi. “Thjesht nuk ka interesim për këtë film dhe nuk mund t’i shes biletat”, ka thënë ai. “Fakti se serbët janë djemtë e këqij të filmit është arsye pse nuk ka interesim. E kam shikuar këtë film. Ka pasur kritika shumë të këqija. Është joprofitabil”, ka thënë ai. Në shenjë proteste për këtë një qytetare e Prijedorit e ka shfaqur ilegalisht filmin e Joliet në banesën e saj.

Ylli i Hollivudit dhe aktivistja sociale, Anxhelina Zholi, ka sjellë debutimin regjisorial për audiencën e saj më kritike, ndërsa është shpërblyer me mirënjohje dhe respekt.

Zholi, ka prezantuar filmin “Në tokën e gjakut dhe mjaltit” – një dramë për çiftin e ndarë nga lufta në Bosnjë – para një audience të mbledhur nga 11 organizata të viktimave të luftës.

Hatixha Mehmedoviq, viktimë e luftës, shikon filmin e Zholit.

Hatixha Mehmedoviq, e cila ka humbur burrin e saj, dy djem dhe një të afërm në Maskarën e Srebrenicës më 1995, ndërsa tani drejton OJQ-në e quajtuar “Nënat e Srebrenicës”, e quan të rëndësishëm filmin në fjalë.

“Ky është një film i fuqishëm për njerëzit që kanë mbijetuar luftën, për viktimat dhe për çdo person që ka përjetuar luftën dhe agresionin. Mendoj se të gjithë njerëzit në Bosnjë e Hercegovinë, edhe ata në rajon e botë, duhet ta shohin këtë film. Mendoj se do të ishte mirë për fëmijët dhe të rinjtë tanë".


“Ne kemi fëmijë që kanë lindur në vitet 1990 dhe ata nuk e mbajnë mend luftën. Shpresojmë që Anxhelina Zholi të vazhdojë të bëjë filma të tillë. Ne nuk mund ta zhbëjmë atë që ka ndodhur këtu, nuk mund t’i shërojmë plagët e familjeve të atyre që vdiqën, por është mirë të shihet imazhi i asaj që ka ndodhur, teksa prezantohet në mënyrën e duhur para botës”, thotë Mehmedoviq.

Kjo është përgjigjja, të cilën e kërkonte Zholi. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, Zholi thotë se ka qenë shpesh e shqetësuar nga mungesa e ndihmës për viktimat e luftës – sidomos për gratë – gjatë udhëtimeve të saj si ambasadore e vullnetit të mirë të UNHCR-së.

“Kisha zemërim të thellë, frustrim dhe pikëllim për këtë dhe për të gjitha situatat e ndryshme. Në veçanti për Bosnjën – sa më shumë që mësoja dhe lexoja për të, aq më shumë zemërohesha për mungesën e ndërhyrjes”, thotë Zholi.

Bërja e filmit nuk ishte e lehtë. Në fund të vitit 2010, Qeveria e Bosnjës revokoi lejen e Zholit për film, në përgjigje të ankesave që bënë organizatat e viktimave. Ato kishin dëgjuar thashetheme pa bazë, se filmi kishte të bënte me një viktimë përdhunimi, e cila bie në dashuri me përdhunuesin e saj. Ato madje i kishin kërkuar UNHCR-së të shfuqizonte titullin e Zholit si ambasadore.

Murat Tahiroviq, një i mbijetuar i kampit të paraburgimit “Omarska”, tani kryetar i Shoqatës së Kampit të të Burgosurve në Bosnjë, thotë se është në mesin e atyre që ka lobuar për bllokimin e këtij filmi. Ai thotë se ndjen keqardhje për këtë veprim, pasi ka parë prodhimin përfundimtar.

“Është një film shumë i mirë, i bërë jashtëzakonisht mirë. Ka të bëjë me thelbin e vërtetë të luftës në Bosnjë. Të gjitha pikat kryesore ceken në të: kampet, tortura, krimet dhe, më e keqja ndër të gjitha, krimi kundër nderit të grave”, thotë Tahiroviq.

Filmi “Në tokën e gjakut dhe të mjaltit” flet për historinë e një gruaje boshjnake-myslimane dhe një burri serb, të cilët bien në dashuri para luftës dhe takohen përsëri gjatë konfliktit – kur ai është oficer në ushtrinë serbe, ndërsa ajo e burgosur në një kamp.

Zholi ishte vetëm një adoleshente në kohën e luftës në Bosnjë, por tregon motivin që e ka nxitur...
“Sa më shumë që mësoja (për këtë luftë), aq më pak kuptoja se si fqinjët kanë mundur të kthehehn kundër fqinjëve”, shprehet Zholi.

Tom Gjelten është korrespondent i Radios Publike Kombëtare, me seli në SHBA, i cili ka mbuluar luftën në Bosnjë dhe ka shërbyer si konsulent në filmin e Zholit. Ai gjithashtu flet për mënyrën se si ky konflikt ka shkatërruar jetë.

“Njëra nga gjërat që më interesonte mua në Sarajevë ishte se si ka ndikuar përvoja tek individët dhe marrëdhëniet midis individëve. Si i ka dëmtuar marrëdhëniet njerëzore dhe si i ka shkatërruar miqësitë dhe martesat?”, thotë Gjelten.

Për filmin “Në tokën e gjakut dhe të mjaltit”, Zholi thotë se është prodhim i përbashkët i gjithë ekipit që ajo ka mbledhur, përfshirë dhe aktorët e Bosnjës.
“E kemi bërë bashkë. Nuk është një film amerikan i bërë për Bosnjën. Është një film i bërë me një amerikan, shumë boshnjakë dhe shumë njerëz nga zona. Pra, e kemi bërë së bashku”, thotë Zholi, e cila shfaq shpresën se filmi do të japë kontributin e vet si për Bosnjën, ashtu edhe për tërë rajonin, i cili lufton për një të ardhme më të mirë.

Dragisha Andriq, i nacionalitetit serb, gjatë luftës ka qenë i burgosur nga ushtria boshnjake. Ai tani drejton Shoqatën e të Burgosurve nga Vishegradi, ndërsa për filmin thotë se i ka lënë përshtypje të mëdha.

“Ky është filmi më i rëndë që kam parë në gjithë jetën time. Jam shumë i prekur dhe më ka mërzitur shumë. Tani, ndjehem si një boksier pas luftës, pas daljes nga ringu. Shumë skena që kam përjetuar vetë, janë treguar në këtë film. Ky film ka mesazh, një mesazh shumë të fortë”, thotë ai. (v.t.)

Përkujtohet atdhetari Emin Fazlia dhe krimet serbe në Kosovë

Këtë takim e hapi dhe përshëndeti të pranishmit Baki Mustafa, ndërsa Ramadan Avdiu, në cilësi të moderatorit foli për vlerat e librit të Prof. Dr. Nusret Pllana. Këtë takim e përshëndeti edhe zt. Ymer Lladrovci, zëvendëskonzull i Kosovës në Stuttgart. Zt.Nusret Pllana theksoi se libri i tij “Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët” është mirëpritur në opinion, duke shprehur konsideratë të veçantë ndaj atyre që e kanë ndihmuar për grumbullimin dhe përgaditjen e materialeve.

Shkruan: Xhafer LECI

Në Stuttgart të Gjermanisë u bë promovimi i dy librave

Shoqata Shqiptaro-Gjermane „Pavarësia“ në Shtutgart, më 27 nëntor 2011, organizoi promovimin e dy librave në Vereinsheim im Kolhau-Christian Beslserstr 63.

Diskutuan dhe shtruan pyetje Tefik Ramadani, Asllan Dibrani, Faridin Tafallari, Can Tahiri dhe Sheremet Pantina.

Zt.Friedrich Fausten, President i „Klubit Evropian“ në Stuttgart për integrim. (Europaclub Stuttgart) Fausten, foli për integrimin e të huajve. Diskutoi edhe për të kaluarën e hidhur të popullit shqiptar, njëkohësisht kërkoi një bashkëpunim më shoqatat dhe klubet shqiptare.

Mentor Thaçi recitoji për mrekulli poezin emocionuese me titull:

“SHEKULLIN KALISTROK NË HISTORI” kushtuar (Emin Fazlisë alias Emil Kastriotit) dhe dëshmorëve të kombit që kanë rënë në mërgim për lirinë e vendit dhe popullit tonë. M.Thaçi në poezin e tij nuk kishte harruar pa i përmendur heronjët dhe dëshmorët e kombit, si vëllezërit Jusuf e Bardhosh Gërvalla dhe Kadri Zeka, Vehbi Ibrahimi e Enver Hadri.

Pjesa e dytë

Faredin Shala, Kryetar i SHKSH „Pavarësia“ foli për biografinë e Emin Fazlisë. Emin Fazlija (alias Emil Kastrioti, foli shkurt për librin e tij “Doktori i Maleve të Lira të Drenicës Dardane” duke treguar se libri i tij është mirëpritur në opinion, dhe se disa qindra kopje ua ka dhuruar institucioneve, shkollave, bibliotekave, miqve e shokëve në Kosovë, Shqipëri e Maqedoni. Emini ndër të tjera theksoi se, për mungesë të mjeteve materiale edhe dy libra në dorëshkrim për botim po mrizojnë, ndërsa Xhafer Leci referoi për librin e Emin Fazlisë, alias i njohur si Emil Kastrioti.

Edon Mustafa u paraqit me një monolog emocionues, i cili u mirëprit nga publiku.

Ansambli “Pavarësia” edhe pse është një ansambël i ri, por që për një kohë të shkurtë ka arritur në mnyrë profesionale të prezantohet para publikut. Kjo meritë përgaditore u takon koreografëve të nderuar, Selajdin Shala e Blerim Aliu. Me këtë rast ky ansambël shkëlqeu me vallen e “Drenicës”, të cilën të pranishmit e mirëpritën me duartrokitje të gjata frenetike. Vlen të cekim se shoqata “ Pavarësia” në Stuttgart, aktivitetin e saj të suksesshëm e ka zhvilluar në shumë fusha, si në arsim, duke i hapur dy paralele me mësim plotësus në gjuhën shqipe, në sport dhe kulturë, në organizimin e manifestimeve të festave tona kombëtare, në pritjen e disa politikanëve nga Kosova, etj.

Me këtë rast u shfaq filmi „2000 Vjet Rrugëtim“, duke patur për producentë zotërinjtë Nusret Pllana dhe Sejdi Rexhepi. Filmi përmbante një pjesë të luftës heroike të UÇK-së kundër focave okupatore të Serbisë, por edhe fotografi të trishtueshme si plagosje dhe torturime të tmerrshme me varrë në trupin e fëmijëve, plakave e pleqëve. Besim Lokaj me çifteli dhe Zekë Muriqi me kavallë, e përmbyllën me sukses programin përmes këngës për Mërgimtarin.

Liman Zogaj poeti i mërgimit

Shkruan Xhevat Muqaku



Duke e lexuar vëllimin me poezi " Ikja nga buzëqeshja " të Liman Zogaj, vargjet sikur bashkohen me fluturat dhe bashkë na sjellin pranverën dhe dritën.


Yjet, behari i pranverës dhe ylberi në gurra, janë dëshmitarët e rritës dhe zhvillimit të lules së bjeshkës që me shkronjat e Manastirit i buzëqeshin lavdisë, tokës, zonjë e lirisë. Ani pse dëgjohen këmbanat me meloditë mortore, e që pasohen nga mijëra zogj të bardhë, ushujza, re të bardha të shqetësuara, në Kullë nuk shuhet malli shpejt por edhe nuk ndjehemi të huaj. Loti i poetit dhe artistit të skenës, ani pse i vyshkur, bëhet valë- dallgë, i bashkohet lumit, ka frikë se e vret harresa, Kameleoni i mjerë dhe anamneza; e eshtrave, e diellit, e hirit. Zemër e përvëluar kërkon në sytë e Monalizës, Odhise Paskalin e Ateliesë së furtunave dhe bukurinë e ngjyrave.



Plagët, dhimbjet nuk e kursyen jetën, e shtrembuan nëpër shekuj, por nuk u djegën kurrën e kurrës as gjenet, as indet dhe gjaku e as buzëqeshja e Meteorit të mirësisë, nënë Tereza.
Imagjinoni aktrimin; "Më merr n'grykë malsorqe, të shkrehemi në buzëqeshje, kemi arsye Iliri im i trembur. Në Verrat e Llukës zhvilluam betejë dhëmbë për dhëmbë me djallin. Fituam faljen dhe buzëqeshjen në buzët e vrara me vite ".

Në pamundësi që nganjëherë tëe shprehë ndjenjën e dhimbjes, poeti shembë brigje e shkretëtira, e copëton edhe qiellin . I sillen vërdallë në kokë, buzëqeshjet e fikura në valët e tërbuara të dy detrave dhe në valët tinzare të lumit Tisa. Në fund vargjet flasin vet; " Ehuu/ Sa e dhimbshme / Biografia/ E vdekjes ".

Penda dhe poeti vazhdojnë, rrugëtimin, nuk kanë të ndalur. Porositin gjeneratat e reja, që përcjellja e funeraleve drejt amshimit të zhvillohet nëpër dritën e diellit, që krismat dhe lahuta t'mos vriten në pabesi, dimri i përgjakur në Tiranën e vitit 2011 kurrë mos të përsëritet.
Kur nisë fluturimin drejt vendlindjes, Limani ndjehet si zog, dallëndyshe, ylber, gurë në lumin e fshatit të tij, lule, shkëmb etj. Dëshiron të rrezatoi, të bëhet dallgë, vetëtimë, zemër dhe zog i nënës, që në pikturë mos të ja harrojnë lotin ndërsa në skulpturë plagës t'i ruajnë diametrin.
Poeti i mallkon ata që e sollën gjakmarrjen. Sy më sy me vdekjen në natën me shi buzëqeshja e shpirtit të copëtuar të Lladrocasit, lindë dhe vdes për diellin. E merr me ve
të akupunktura edhe tokën që ka dhembje dhe gjak kullon. Kot, vërtetë kot shiu disa herë në vit e vërshon shkretëtirën, nuk e njomë dot trupin që është djegur. Ai është flijuar bashkë me gjeometrinë e shpirtit, i thyer në njëmijë kënde.

Nuk e duron dot t'i thotë ndonjëri se s’ke atdhe, ndjehet bilbil i plagosur me hartën e atdheut në sy, dëshiron që eshtrat dhe varri i tij tek lëndina e lotëve të kenë emër. E urren të ligun, djallin me kostumet e bardha. Këta të dy e provokojnë dhembjen e syrit të tij.
Poezia për autorin e vëllimit me poezi " Ikja nga Buzëqeshja ", është lule por edhe valë në detin e trazuar. Kur e ligjërojnë zogjtë e maleve, vargu bëhet këngë e kur e puthin fluturat, pranvera së bashku me vajzën e fshatit të tij që përpëlitet në galerinë e fatit të djegur kanë ardhur.

Terri nuk është për engjuj, rilindja fillon në prush

I këndon Çames e cila qëndron stoikisht, nuk i trembet vdekjes edhe pse i dhembë heshtja. Ajo e din mirë, i kanë rrëfyer prindërit se " nëse i frikëohet vdekjes ka për të mbetur kufomë e gjallë". Liman Zogaj, hamendet nëse i digjet trupi diellit, nëse detin e kaplojnë dhimbjet, nëse fytyra e tij lagej nga loti ose rigë e shiut ditën kur Besa u bë nuse.
E përjeton si të shenjët, refrenin e minatorëve " me fat " para se ashensori të rrëshqas në thellësitë e zgafelles, dheun e tij, ëndërron rrugën Mërgim-Lladroc, shkrehet në ngazëllim fëmijërie. I këndon vjeshtës, punës, takimeve sa qelë e mbyllë sytë me më të dashtunit e tij në semafor, dashurisë, Valonit të humbur në valë, ecë ngadalë dhe botën e matë me zemër. E fton Beharin që t'i takojnë shqipet, të ledhatojnë shpirtrat e trazuar, të palpojnë Piramidën e dritës, të mos ua vënë veshin fortunave, të mos mbesin gurë, nga gjymtyrët e prera të ndërtojnë një trup nën diell. Në shtëpitë shkolla, zogjtë i ligjëronin lirisë. Kënga e bilibilit e puthi diellin, penda u bë shpatë, e nesërmja agoi më mirë se që kishte llogaritur i ligu, jo me Dioptri të thyer.

Në skenën e bardhë elbasanja pushon në pentagramin e këngës

Poeti kritikon pushtetin ç'popullor, macet e zeza të cilat e masakruan studenten e Mirditës, me arsyetimin se ajo këndoi këngën e bishave të kuqe, popullin e tij pse shpatat e krenarisë i hijeshojnë Muzeumet e huaja, Kaçakët- alge të thata të Shkupit të tij, surratin e pjeprit që i buzëqeshë diellit.
Të veçanta, të këndëshme dhe trajnime për trurin e miqve të fjalës së shkruar, radhiten njëra pas tjetrës, bisedat me gjuhën e gurit, kronit, diellit, zjarrit, detit të kaltërt, zogut, flakës, dhe krejt në fund, mbizotëron gjuhë e poetit dhe artistit të rryer të skenës. Vëllimi me poezi " Ikja nga buzëqeshja ", u botua në vitin 2011.

Shefqet Dibrani: "11 MINUTA PARA ORËS `00", publicistikë analitike, Prishtinë 2011. Shfletimi i një të vërtete

Jusuf Demaj



Librin "11 MINUTA PARA ORËS `00", e kam lexuar me shumë kujdes. Arsyeja është se më duket kafkën time ndoshta harrestare, e ka ndihmuar ky libër të rikthehet prapa në kohën e ngjarjeve për ta kuptuar të sotmen më mirë.

Kujt i konvenon kafka harrestare? Sigurisht se armikut shekullor po se po! Por, i bindur jam se edhe personave, personazheve apo të themi «personaliteteve», të përmendura me emër e mbiemër në veprën që po trajtojmë "11 MINUTA PARA ORËS `00".

Si duket edhe atyre ju konvenon kafka harrestare. Kjo vepër nuk është roman me personazhe të imagjinuar dhe përmbajtje të fantazuar si rrjedhojë e imagjinatës së autorit. Kjo vepër është reale dhe personazhet në te i njohim të gjithë.

Edhe kohën e veprimit të tyre, në të kaluarën dhe të tashmen e kemi të njohur. Por siç shihet këto njohuri tona janë të cekëta dhe sipërfaqësore - dhe si duket kanë mbetur të strehuara nëpër qoshqet e kafkave harrestare.

Kjo vepër dhe autori do të na ndihmojnë që të mos jemi më "kafka harrestare", dhe të kuptojmë pa emocione realitetin nëpër të cilin kemi shtegtuar dhe ende po shtegtojmë.

Ata të cilët e lexojnë këtë libër nuk do të hasin në XY-na me të panjohura, por do të pasurohen me fakte të cilat me një seriozitet dhe energji pozitive ka ditur autori t'i perceptoj në mënyrë kronologjike, duke i përshkruar realisht ato ngjarje, me një gjuhë sa të thjesht po aq të drejtpërdrejtë dhe pa ekuivoke. Edhe, d.m.th.-nien e titullit të librit, edhe faktet edhe qëllimin final të shkrimit dhe botimit të këtij libri i sqaron me ndërgjegje të pastër vet Autori.


Kush është autori?

A thua vetëm Shefqet Dibrani diti të shkruaj këtë vepër? A nuk jemi edhe ne bashkëveprimtar të kohës, bashkë me autorin? Personaliteti i njeriut, pra edhe Shefqet Dibranit nuk pikë nga qielli.

Ai determinohet nga koha, rrethanat dhe resurset humane në të cilat jetohet shoqërohet dhe veprohet. Unë do të thosha se autor i kësaj vepre është vet Kosova, LDK-ja, dhe personat e cekur në këtë vepër.

Atdhedashuria ndaj Kosovës, veprimi me sinqeritet brenda LDK-së dhe karakteri jo servil i Shefqet Dibranit ndaj ambivalancës së shumë «funksionarëve», rrënues e shkatërrues brenda vet LDK-së e shtyjnë dhe e nxisin me të drejtë këtë autor të shprehë bindshëm revoltën e tij qytetare në librin "11 MINUTA PARA ORËS `00".

Ata që duan të kuptojnë këtë vepër edhe më thellësisht, le ta kërkojnë nëpër librarit e këtushme, librin e Stefan Cvajg "JOSEF FUSHE". Stefan Cvajg poet dramaturg dhe novelist austriak arriti famën botërore me biografitë e tij psikoanalitike të figurave të shquara apo të urryera të historisë. Josef Fushe me karakterin e vet demoniak dhe misterioz dhe me qetësinë e vet të akullt i mbijeton dhe i shkel të gjitha pasionet politike dhe njerëzore të të tjerëve duke i shërbyer gjithmonë vetëm një ideje: pushtetin duke i tradhtuar të gjithë në çastin më të volitshëm për vetveten.

Ai e mundi Robespierin dhe Napoleonin por nuk e mundi dot Balzakun. Balzaku me madhështinë e mendjes shihte jo vetëm veshjen e jashtme të ngjarjeve të epokës por arrinte të dallonte edhe se ç`bëhej në prapaskenë, ai e pranon Fushen si karakter interesant të shkrimeve të tija dhe e nxjerrë atë nga hija ku ai fshihej për të qenë vazhdimisht dhe në çdo kohë i depërtueshëm në pushtete...??? Josef Fushën mësues priftërinjsh dhe plaçkitës kishash, komunist e pastaj milioner, dhe Duka i Otrantos pas 25 vitesh e rrëzoi Tajerani, dhe bashkëshortja e vet e kuptoj se nuk ishte e martuar me njeri të çmuar por me njeri të urryer.


"11 MINUTA PARA ORËS`00", është edhe një psikoanalizë e fuqishme e „Josef Fushave“ të cekur në këtë vepër, dhe Shefqet Dibrani, posi Balzaku i ka nxjerrë ata nga hija dhe tërë karakterin e tyre demoniak dhe misterioz e qetë në sipërfaqe.

Me shumë guxim dhe kuraje por jo i vetmuar. Edhe ne duhet të jemi pjesë e kësaj revolte qytetare – të paktën duke e lexuar librin dhe duke i kuptuar drejtë mesazhet e tij për të mirën e Kosovës.

E përmbyll këtë mbresë (pasi kështu Dibrani i quan kritikat e veta letrare), me një strofë të poezisë së tij ku shprehet:

"FOL ZËRI IM, ZË I NJERËZISË ,FOL MOS U TRETË NDËR DHËMBË E BUZË FOL, MOS TREMB SYRIN AS NË KËTË DHE TË HUAJ"

Mesazhi kuptimplotë i këtyre vargjeve do të kuptohen më mirë, vetëm pasi të lexohet libri "11 MINUTA PARA ORËS '00"! Autori i këtij libri, që moti i ka apeluar "Zërit të Njerëzisë", e tani pa e trembur syrin na e sjellë edhe një guxim tjetër mjaftë domethënës!...

Agim Gashi:Më ka marrë malli biri im i dashur

Në vend të përkujtimit për amshimin e tij të hershëm

I dashur biri im, Ninel!

Ti e di që të kam shkruar poezi, të kam shkruar këngë, të kam përkujtuat çdo vit, por letër,o biri im s‘të kam shkruar dot.

 S‘të kam shkruar se gjithëherë të kam pasë në kujtimet e mia ashtu si ke qenë, i buzëqeshur gjithmonë, pak i lazdruar, gjithmonë faqekuq dhe disi si me marre....

Të mbaj mend edhe kur ishe shumë i vogël e kur bërtitje:“Unë jam sciptal“ .

Kështu thoshe se akoma nuk mundje ta shqiptoje mirë fjalën shqiptar. Atëherë unë nuk e dija se ty do ta merrte jetën mu kjo fjalë e cila kishte zënë vend në kokën tënde.

Ninel i dashur!

Ti, shumë shpejt lëshove shtat. Kur ika në kurbetin e zi, ti nuk ishe rritur akoma, por si për inatin tim, sapo u largova, ti lëshove shtat thua se doje ta prekje qiellin ose të zgjateshe aq shumë për të më parë se ku gjendem, sa larg gjendem dhe se a do mundesh të më mbërrish.


Thoshin njerëzia: Si gufoi ky kështu, ore?Mos është kob?!

Po të shkruaj, o biri im, me dhimbje të madhe shpirti, që po të mos ishe vrarë pafajësisht, sot do t‘i kishe 35 pranvera, do të ishe njeri i pjekur e me familje të formuar. Nusja jote do të ishte shumë e bukur, e mençur dhe e sjellshme.

Do të kishit disa fëmijë të cilët do t‘i edukonit njerëzisht, kombëtarisht, që të rriteshin të drejtë e të ndershëm. Të vranë, o biri im i shtrenjtë, nuk të lanë t’ia arrish asaj dite.

Të vranë për një fjalë goje, të vranë pafajësisht, të vranë e të shanë ty e mua. Por mua, o bir, s‘më vranë, por duke të vrarë ty, më vranë edhe mua.

Ta morën kufomën dhe u frikësuan nga kufoma jote, nga kufoma e një fëmije me rrezatim drite, me rrezatim Kosove, me rrezatim lirie...Dhe babai yt i mjerë,as varrin nuk ta di.

Por ti mos u mërzit, biri im Ninel, sepse babai shumë shpejt do ta marrë rrugën e amshimit, atje ku je ti me shumë engjëj të pafajshëm, engjëj, që para kohe ikën nga kjo botë për t‘i dhënë asaj tjetre bukurinë që ka. Atje unë patjetër do ta gjej çerdhen tënde.

Deri atëherë s‘më ka mbetur edhe shumë të këndoj këngë për Ty, të ta shkruaj ndonjë poezi apo edhe ndonjë përkujtim.

Bëhu burrë si je e prit se do të vi!

Babai yt Agimi nga kurbeti i Zi!

PAFAJËSI E NDËSHKUAR

Kushtuar birit tim Ninelit, Diellzës, mbesës së mikut tim Adem Berishës dhe të gjithë atyre që u vranë ose vdiqen pafajsisht në moshat e njoma të jetës së tyre!

Sot sharkia më thirri vet
të ia dridh telat, ta lajë me lotë
nga mërgimi, kjo plagë që vret
për të kujtuar për jetë e mot.
Ninel bir or skifter mali
ty qe të kisha të mirin djal
shtatëmbëdhjetë vjeç shkjau jetën të ndali
që për jetë të jetëve s’ia bëj hallall.
Prehu i qetë bir në përjetësi
bashkë me motra e vëllezër plot
që humbën jetën qysh në fëmijëri
pa asnjë borxh atëherë dhe sot.
Merre Diellzen e i shtrëngo dorën
bashkë parajsën ju zbukuroni
babë e gjysh ju vejmë kurorën
nga parajsa ju ne na mbroni.
Ju jeni yje të përjetësisë
që shkëlqeni kurrë pa u ndalë
ndonëse viktima të çmendurisë
të mos ndaheni si pëllumba të bardhë.
Ne për juve shkruajmë poezi
rrahim telat nëpër sharkia
si dallëndyshet ju kem’ përmbi
qoftë e juaja pavdekësia.
Edhe motra e vëllezër shumë
poezi që u kanë kushtuar
mallkojnë vrastarët të bëhen shkrumb
për mizoritë që kanë treguar.

Düren,16.06.2010