SHBA/ Zgjedhjet presidenciale të 2020-ës, ja emrat e parë për kandidatë

Një numër demokratësh ditët e fundit kanë filluar veprimet përgatitore për zgjedhjet presidenciale të 2020-ës.

Joe Biden

 Pritet që një numër i madh politikanësh demokratë të konkurrojnë përballë Presidentit Donald  Trump, i cili vitin e ardhshëm do të garojë për një mandat të dytë.

 Jim Malone

 Por, siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës, Jim Malone, për momentin nuk ka ndonjë pretendent mes demokratëve që duket i pozicionuar më mirë për fitore:

 Elizabeth Warren

Senatorja Elizabeth Warren ishte ndër të parët që filluan përgatitjet për garën elektorale. Ajo shkoi në Ajova dhe Nju Hampshër për takime, dy shtete që zhvillojnë garat e hershme për përzgjedhjen e kandidatëve: “Sot, rroga minimale nuk i mundëson një nëne me një fëmijë të jetojë mbi nivelin e varfërisë. Mendojeni pak, për mua ky është debati më i rëndësishëm”.

Julian Castro

Takime me elektoratin ka zhvilluar edhe ish-Sekretari i Strehimit, Julian Castro: “Së bashku do të dëshmojmë se shpresa mund ta kapërcejë frikën, se drita është më e fuqishme se errësira dhe se e vërteta është më e madhe se gënjeshtrat”.

Kirsten Gillibrand

Përveç Warren, ka edhe gra të tjera që kanë deklaruar ose pritet të deklarojnë synimet për të hyrë në garë, ndër to Senatorja nga Nju Jorku, Kirsten Gillibrand, ligjvënësja nga Havai, Tulsi Gabbard, Senatorja nga Kalifornia, Kamala Harris dhe Senatorja nga Minesota, Amy Klubuchar. 

Amy Klubuchar

Po ashtu pritet që në garë të përfshihen politikani nga Teksasi, Beto O’Rourke, Senatori nga Nju Xhërsi, Cory Booker dhe ish-nënpresidenti Joe Biden, i cili vjet bëri fushatë për kandidatët demokratë për Kongres.

Tulsi Gabbard

“E vetmja gjë që ka fuqinë e nevojshme për ta përçarë Amerikën është vetë Amerika.


 E kemi parë se kjo ka filluar dhe duhet ta ndalim! Menjëherë!”, tha Biden. Ai mund të jetë më i njohuri mes tyre, por për momentin asnjë nuk duket se gëzon epërsi, thotë analisti Larry Sabato. 

Cory Booker 

“Edhe vetë zoti Biden nuk ka ndonjë epërsi të dukshme. Ai rezulton tek 35-40% në anketa, pra më dobët se Hillary Clinton, e cila kryesonte në këtë periudhë para zgjedhjeve të 2016-ës”. 

Hillary Clinton

Demokratët duhet të përgatiten për një grup të madh konkurrentësh dhe një betejë të gjatë partiake për të nxjerrë fituesin, thotë analisti Jim Kessler.

Kamala Harris

“Mendoj se gjatë procesit të përzgjedhjes do të bëhet e qartë se ky nuk është proces kurorëzimi, siç ndodhi me zotin Al Gore në vitin 2000, apo me Hillary Clinton në 2016. 

John Kasich.

Këtë radhë mendoj se procesi do të jetë shumë i ndezur”. 

Al Gore

Presidenti Trump vazhdon të gëzojë popullaritet mes republikanëve, megjithëse në shifra më të ulëta se më parë. Por ka të ngjarë që ai të sfidohet nga ish-guvernatori i Ohajos, John Kasich.

“Nëse konkurroj, platforma ime do të mbështetet tek premtimi për ta ribashkuar vendin”. 


Presidenti e ka përqëndruar vëmendjen tek forcimi i mbështetjes në radhët e bazës së tij. Kjo e bën të vështirë që presidenti të hasë në rivalitet të fortë nga brenda partisë së tij.(VOA)

Fotografitë:Floripress

Pagat e mësimdhënësve në Kosovë dhe në disa vende të Be-së

 Oferta e Qeverisë së Kosovës , rritje substanciale e pagave në arsim

Kryeministri, Ramush Haradinaj, në orët e mbrëmjes ka pritur në takim përfaqësuesit e Sindikatës së Bashkuar të Arsimit, Shkencës dhe Kulturës, të kryesuar nga Rrahman Jasharaj, kryetar i SBASHK-ut.

Në një konferencë për media pas takimit, kryeministri Haradinaj, tha se është diskutuar për të arriturat e fundit në arsim, për shkak se edhe ai, por edhe gjithë Kosova e ka marrë me shqetësim grevën në arsim.



Kryeministri Haradinaj, njoftoi se është bërë një rritje substanciale e pagave në arsim, e cila është votuar në Komisionin për Buxhet në Kuvendin e Kosovës, e që është përkrahur edhe nga ministri i Financave, e cila për mësimdhënësit e shkollave të mesme rritja është nga 523 në 597.8 euro, ose 74 euro nga paga aktuale, për arsimin fillor rritja është nga 479 në 525.8 euro, apo 46 euro më shumë nga paga aktuale, për rreth 15 mijë mësimdhënës të arsimit fillor, ndërsa për mësimdhënësit në arsimin parashkollor ka rritje po ashtu nga 447 euro në 501.9 euro, apo 54 euro më shumë.

“Nëse flasim për mbi 20 mijë mësimdhënës sa janë, Qeveria e Kosovës e ka respektuar kërkesën e grevistëve dhe është dakorduar për rreth 20 milionë euro rritje të pagave për arsimin”, tha kryeministri Haradinaj.



Duke pasur parasysh gjendjen jo të mirë, një javë pa mësim, kryeministri Haradinaj i është drejtuar me një letër kryetarit të SBASHK-ut, të cilin e ka lutur që t’i takojë urgjentë këshillin grevistë dhe të kërkojë nga ata që nesër të fillojë mësimi.

Sindikata e Bashkuar e Arsimit dhe Shkencës së Kosovës nga dita e hënë ka hyrë në grevë të përgjithshme shkaku i mos plotësimit të kërkesave nga ana e Qeverisë së Kosovës për rritjen e pagave.

Kërkesë e vetme e kësaj sindikate është rritja e koeficientit të pagave prej 30 për qind për 22 mijë e 569 mësimdhënësve të arsimit parauniversitar.


Sipas të dhënave të Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, dërguar Telegrafit, paga bazë për mësuesit që japin mësim në shkolla fillore është 421.20 euro, ndërsa në shkollë te mesme kjo pagë është 459.95 euro.

“Paga bazë e një mësuesi të shkollës fillore është 421.20 euro, ndërsa paga e një arsimtari në shkollë të mesme është 459.95 euro. Për mësuesit parafillor kjo pagë është 393.22 euro”, thuhet në përgjigjet e dërguara nga Ministria e Arsimit.



Paga e një mësimdhënësi në Shqipëri është 477.85 euro.

Instituti i Statistikave të Shqipërisë (INSTAT) në raportin për tregun e punës dhe arsimit tregon se një mësimdhënës paguhet 59,921 lekë, apo 477.85 euro.

“Paga mesatare mujore bruto për një të punësuar në arsim gjatë vitit 2017 ishte 59,921 lekë [477.85 euro]. Për një mësimdhënës paga ishte 64,869 lekë [517.31], ndërsa për një mësimdhënëse ishte 55,968 lekë [446.33 euro]”.


Një mësimdhënës në Maqedoni Veriore paguhet 365.74 euro.

“Për një mësimdhënës paga në vitin 2018 ishte 22,488 denarë [365.74 euro]”, thuhet në raportin “Maqedonia në numra, 2018”, prezantuar nga Enti i Statistikave të Maqedonisë Veriore.



Forumi Ekonomik Botëror ka bërë renditjen e dhjetë vendeve që paguajnë më shumë mësuesit në bazë të të dhënave të publikuara nga Organizata për Bashkëpunimin dhe Zhvillimin Ekonomik.

Nga kjo renditje, Luksemburgu është një nga vendet ku mësuesit kanë paga më të larta.

Paga vjetore për mësuesit në Luksemburg është 79 mijë dollarë [69,300 euro], ndërsa për ata me përvojë shkon deri në 137 mijë dollarë [120,200 euro], ndjekur nga Zvicra ku paga vjetore e mësuesve në këtë vend është 69,865 dollarë [61,300 euro] dhe në vend të tretë është Gjermania, ku një mësues paguhet me një pagë vjetore prej 61,589 dollarësh [54 mijë euro].

Në vend të katërt është Norvegjia, ndjekur nga Danimarka, SHBA-ja, Spanja, Australia, Holanda dhe Kanadaja që përfundon në vendin e dhjetë.

Mësuesit zviceranë janë të pakënaqur me të ardhurat që janë 39 për qind më të ulëta se ato që ofrohen në lëmin e financave për kualifikime të njëjta. Kjo rezulton nga një studim për krahasim pagash i realizuar nga organizata e mësuesve të Zvicrës, i cili është prezantuar të enjten.

Studimi i është referuar kantonit Aargau si pikë referimi. Në këtë kanton, mësuesit me një pagë vjetore fillestare prej 77 mijë frangash janë dukshëm mbrapa në krahasim me profesionet në ekonominë private që kërkojnë kualifiko të përafërta, shkruan “Aargauer Zeitung”. Gazeta e citon drejtorin e qendrës koordinuese për studime në arsim të ketë thënë: “Askush nuk bëhet mësues për shkak të pagës. Por gjithnjë më tepër të rinj, për shkak të pagës, nuk bëhen mësues”.

Sipas studimit në fjalë, ky dallim në paga si dhe stresi i punës në arsim bën që të punësuarit në këtë fushë gjithnjë më shpesh të braktisin punën e mësuesit. Kështu, pas një viti punë, profesionin e arsimtarit e braktisin 16 për qind, pas 5 vitesh 35 për qind ndërsa pas dhjetë vitesh madje 50 për qind e tyre, që në vetvete përbën një fenomen dramatik. Prandaj, siç thotë kryetari i Federatës së Mësuesve të Zvicrës, Beat Zemp, “asnjë degë tjetër nuk do t`ia lejonte vetes që pas dhjetë vitesh të humbë gjysmën e punëtorëve të saj”.

Për këtë arsye federata në fjalë kërkon që për vitin 2015 pagat në arsim të rriten në nivelin e atyre që paguhen për veprimtaritë në ekonominë private që kërkojnë angazhim të njëjtë. Veç kësaj, edhe shtrenjtimit vjetore të çmimeve që bëhen ndërkohë, duhet të reflektohen në pagat e mësuesve, kërkon federata. Po ashtu nevojitet edhe një garanci ligjore për zhvillimin e pagave në arsim, e cila do t`u ofronte mësuesve një perspektivë të besueshme të ardhurash.

Vetëm në këtë mënyrë mund të luftohet mungesa e mësuesve, mungesë kjo e cila vetëm sa po ashpërsohet me rritjen e numrit të fëmijëve dhe me pensionimin masiv të arsimtarëve .

Raporti mbi arsimin i vitit 2014 parashikon një rritje vjetore prej 10 për qind të nevojave për mësimdhënës në Zvicër

Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK), në vitin 2017 paga mesatare bruto në Kosovë, përfshirë këtu pagat në sektorin publik, privat dhe publiko-privat ishte 528 euro.

“Në vitin 2012 paga mesatare bruto në Kosovë ishin 431 euro, derisa në vitin 2017 ishte 528 euro, një rritje prej 97 eurosh ose 22.5 për qind. Derisa, paga neto nga 384 euro sa ishte në vitin 2012, është rritur në 471 euro në vitin 2017 me 87 euro më shumë ose 22.7 për qind”, thuhet në të dhënat e ASK-së.




Në buxhetin e vitit 2019, shpenzimet në arsim do të jenë rreth 292.4 milionë euro që shënon një rritje prej 10 për qind për këtë sektor.

“Në vitin 2019 prioritet në buxhet nga MASHT pritet të ketë ndërtimi i objekteve shkollore ku do të ndërtohen 38 të tilla dhe një numër i konsiderueshëm i sallave sportive.




 Programet që trajtojnë këto çështje, sikurse ajo për trajnimin e mësimdhënësve kanë një rritje buxhetore prej 50 mijë euro apo 13 për qind. Edhe buxheti për programi për zhvillimin e planprogrameve në arsim parauniversitar ka shënuar një rritje prej 57 mijë euro apo 40 për qind”, thuhet në Projektbuxhetin e vitit 2019.

Me Projektbuxhetin e vitit 2019 shpenzimet në arsim në Kosovë do të jenë rreth 4.1 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto, ndërsa vendet e Bashkimit Evropian, në mesatare, shpenzojnë 4.7 për qind të Produktit të Brendshëm Bruto.

Këto janë pagat e reja në arsim, nga rektori deri të edukatori

Paga bazë më e larta në sistemin publik të arsimit në Kosovë parashihet të jetë 1482 euro. Ajo u përket profesorëve të rregullt, atyre emeritus dhe këshilltarëve shkencorë. Por nëse dikush prej tyre e ushtron pozitën e rektorit, prorektorit, dekanit apo prodekanit, atëherë do të kompensohen me shtesë funksionale
Niveli i pagave në arsim është përcaktuar me Projektligjin për paga, të cilin Qeveria e ka miratuar dhe tash është në pritje të kalimit nëpër procedurat parlamentare.

Në rangun e dytë për nga lartësia e pagave në arsim vijnë profesorët e asocuar në universitet. Koeficienti i pagës së tyre është paraparë të jetë 5.60. Duke marrë parasysh që vlera e një koeficienti është llogaritur të jetë 239 euro, atëherë rezulton se paga e tyre do të jetë 1338 euro.

Të tretët në listë vijnë ata që janë profesor asistent dhe bashkëpunëtor shkencor. Me koeficient 5, të tillët parashihet të marrin nga 1195 euro në muaj.

Pas tyre vijnë ligjëruesit në universitet. Për ta është paraparë një pagë mujore 1075.5 euro.

Pagë më të ultë parashihet të marrin lektorët në universitet. Me koeficient 3.70, paga e tyre del të jetë 884 euro.

Më poshtë në listë vijnë asistentët në universitet. Për ta është planifikuar një pagë prej 872.35 euro.

Të gjitha pagat tjera në arsim janë nën koeficientin 3.

Kështu, drejtori i Shkollës së Mesme me koeficient 2.70 planifikohet të marrë 645 euro në muaj.




Drejtori i Shkollës Speciale, ai i Shkollës Fillore dhe Drejtuesi i ulët janë kategorizuar me koeficient 2.50, që i bije se paga e tyre është paraparë të jetë 597.5 euro.

Për një shkallë më të ultë është paga e zëvendësdrejtorit të shkollës fillore dhe drejtorit të institucioneve parashkollore. Ajo parashihet të jetë 549.7 euro. Po kaq, parashihet të jetë edhe paga e një mësimdhënësi në shkollë të mesme. Derisa koeficienti i pagës së tyre është paraparë të jetë 2.30, koeficienti i pagës së mësimdhënësit në shkollë speciale është planifikuar të jetë 2.20. Me këtë koeficient, ata pritet të marrin 525.8 euro.

Mësimdhënësi në shkollë fillore, sekretari i shkollës, pedagogu dhe psikologu, sipas projektligjit, është paraparë të kenë pagë prej 478 euro.

Të parafundit në listë për nga niveli i pagës janë mësimdhënës në institucionet parashkollore. Paga e tyre parashihet të jetë 454 euro.

Krejt në fund vijnë edukatorët. Me koeficient 1.70, paga e tyre llogaritet 406.3 euro.

Me këtë nivel të pagave nuk janë pajtuar sindikalistët e arsimit. Ata kanë organizuar edhe protestë me kërkesën për korrigjimin e Ligjit për Paga. Sipas tyre, radhitja e tyre në listën e pagave është tepër e ultë dhe aspak meritore. Në mbështetje të tyre ka dal edhe BSPK-ja.

Sindikalistët janë pritur edhe nga kryeministri Ramush Haradinaj, nga i cili kanë marrë premtimin se shqetësimet e ngritura prej tyre do të shqyrtohen me kujdes dhe se ai dhe Qeveria do t’i rekomandojnë Komisionit Parlamentar për Administratë Publike, Qeverisje Lokale dhe Media që duke e analizuar këtë projektligj të bëjnë përmirësime në mënyrë që pozita e punëtorëve të arsimit pa tjetër të avancohet.

Flori Bruqi

Flet autori i këngëve epike dhe lirike të Veriut, Kol Susaj

Shumë prej krijimeve të tij pandehen për këngë popullore. Në fakt janë këngë të këtij  flokëbardhi i diplomuar në Tiranë në vitin e largët ‘75. 

E keni dëgjuar këngën “Shqipëri, o nëna ime”? Me siguri që e keni dëgjuar dhjetëra herë në jetë, por ndoshta e keni menduar si krijim popullor dhe kurrë nuk ju ka shkuar mendja kush e ka kompozuar. Ai quhet Kolë Susaj. Dhe jo vetëm “Shqipëria...” por edhe disa nga këngët e tjera të tij janë kthyer në hymne jetëgjata popullore. “Bien tupanat”, “Liridona” etj janë preludi i krijimtarisë 40-vjeçare të Kol Susajt. Kolë Susaj është një emër i lidhur mbi të gjitha me folklorin. Ka lindur mes bjeshkëve dhe vendlindja e ka shenjuar fort identitetin e tij profesional: kompozimet e tij ecin thuajse të gjitha në shtratin e këngëve epiko-lirike të trevave të veriut dhe të Kosovës.

Një burrë serioz, i gjatë, elegant plot virtyte. Me një pamje mjaft fisnike dhe me një trup të rregullt, me flokët e bardhë të gjatë, të rënë mbi supe, shokët e ngacmojnë duke i thënë “Anjshtajn”, pasi në pamje i ngjan shumë.

Kush ju ka nxitur dhe cila ka qenë kënga e parë si kompozitor, që keni bërë ju?

Kënga e parë ka qenë në vitin 1967 një këngë për rininë. Atëherë kam qenë në vitin e tretë në shkollës të mesme të kulturës në Tiranë. Ishim me punë prodhuese në Jonufër të Vlorës. Atë vit ishte një koncert në Vlorë që ishte përvjetor pavarësie, me ndihmën e Agim Prodanit, mora pjesë dhe unë. Sa jam gëzuar. Më vonë pastaj u mora me disa tema të rinisë. Unë mbarova për muzikë dhe për vizatim. Ishte një profil në atë kohë shumë i domosdoshëm që zije vende pune.

Ku shkuat pas shkollës së mesme?

Në vitin 1969 dhe u emërova në shtëpinë e kulturës në Lekbibaj (Nikaj-Mërtur). Zona kishte një shtëpi kulture modeste. Aty gjeta disa solistë të mirë, por repertori që zotëronin ata ishte i cunguar. Nuk kishin mundësi të këndonin këngë të festivaleve dhe këngë të muzikës së lehtë apo popullore sepse aq ishte edhe niveli i tyre në atë kohë, pa drejtues pa kompozitorë, por që kishin shumë talent. Ishin këngëtarë amatorë. Ata donin dhe këndonin këngë që i përkiste fshatit dhe zonës së tyre. Dashje pa dashje hyra në rrugën e krijimit të këngës. Aty krijova disa këngë që ishin lokale të atij vendi. Ato ishin këngë të karakterit folklorik. Fillova të punoj me shumë dëshirë. Ai vend i bukur, por i ashpër më jepte shumë frymëzim, por këngët ishin të konsumimit lokal të karakterit folklorik që këndohej nga një këngëtar.

Po pas mbarimit të shkollës së lartë ku filluat punë?

Mbas mbarimit të shkollës së lartë u emërova në shtëpinë e kulturës Fierzë. Në atë kohë Fierza kishte 12 mijë punëtorë. Aty bëhej një jetë artistike më e kualifikuar sepse atje kishte artistë që për arsye të ndryshme kishin lënë skenat nga shkurtimet, apo dënimet dhe kishin ardhur dhe ishin punësuar në hidrocentral. Atje kishte këngëtarë nga të gjithë viset e Shqipërisë. Aty këngët e krijuara kërkonin një frymëmarrje tjetër artistike, me nivel shumë më të lartë artistik, sepse kishte shumë profesionistë. Kishim edhe një mundësi orkestrale më të mirë sepse merrnim orkestra edhe nga Shkodra dhe nga rrethe të tjera. Këto orkestra i merrnim kur vinte qeveria për të parë punët në Fierzë, ose kur organizonim mbrëmje dëfrimi brenda kantierit të hidrocentralit. Kemi dhënë koncerte edhe në tunelet e Fierzës. Ndoshta sot askujt nuk i besohet. Aty krijuam dhe një korr të klasës punëtore me 80 veta me tre katër zëra.



Si filluat krijimet që i kaluan kufijtë zonalë?

Unë në atë kohë kisha krijuar një këngë të re dhe ia tregova kompozitorit të nderuar Haik Zaharjan. Ai më tha dërgoje në radio se e ke shumë të mirë këngën. Ishte viti 1975. E çova kompozimin në Radio Tirana ku atje përgjegjës i redaksisë ishte Gjon Simoni. Për çudi më thanë se këngën e ke shumë të bukur dhe do ta dëgjosh në anketë. Më thanë se shkruaj përsëri dhe na sill këngë të tjera. Unë shkova në Tropojë dhe mbas dy muajve e dëgjoj këngën në anketën e gushtit të kënduar nga Flora Toska. Kënga titullohet “Për ty fshat”. Unë materialin e dërgova tekst mostër, por në atë kohë angazhuan një poet të quajtur Zaho Puci për të bërë tekstin. Edhe pse kanë kaluar shumë vite, unë nuk i kam takuar asnjëherë as F. Toskën dhe as Zaho Pucin. Unë dua që t’i takoj sepse jemi të tre bashkautor të asaj kënge. Anketat në atë kohë kishin edhe çmim dhe këngës time i dhanë çmim të parë. Pastaj m’u ngjall dashuria për ta vazhduar këtë punë. Mbas 7 vjetësh në hidrocentralin e Fierzës u emërova shef i muzikës në pallatin e kulturës Dardania në Tropojë. Atje kam punuar 20 vjet. Atje kishte zëra të shkëlqyer si Fatmira Breçani, Gëzim Nika, Zef Deka dhe shumë këngëtarë të tjerë. Për të krijuar një jetë artistike të kualifikuar na dilte gjithmonë problem se duheshin këngë të reja dhe këngëtarët duhej të furnizoheshin me material të ri. Shumë këngë u profilizuan dhe mbetën me karakterin dhe zërin e këtyre këngëtarëve. Mu imponua kjo lloj krijimtarie nga kontingjenti i këngëtarëve që kisha atje në dispozicion. Shumë këngë i krijova sidomos në vitet 1980 ku edhe sot e kësaj dite ato këndohen përsëri me po atë dëshirë edhe pse kanë kaluar 20-30 vite. Ato këndohen edhe sot nga shumë këngëtarë nga Shqipëria, Diaspora.

Çfarë kompozimesh do të veçoje tjetër nga këngët e tua?

Në Tropojë kam kompozuar dhe këngën ” Jakup Ferri”, të cilën e kanë kënduar Arif Vladi, Djemtë e detit”, Violeta Deda, Ilir Shaqiri, etj… Nga kompozimet e mia të asaj kohe ndër më të bukurat janë: “Liridona”, “Dardani bin një tumpan”, një këngë lirike “lum kush të ka, mjer’ kush nuk t’ka”, ca duete që këndon Gëzim Nika me Fatmira Breçani dhe me Artjola Toskën, “Ai është gjallë” që i kushtohet Adem Jasharit, e shumë këngë të tjera. Besoj se kanë kaluar 100 këngë.

Në sa festivale folklorike dhe festivale të këngës për fëmijë keni marrë pjesë?

Kam marrë pjesë në dy Festivale Folklorike në Gjirokastër dhe kam qenë fitues i një trofeu në vitin 1988. Kam qenë si udhëheqës artistik i ansamblit të Tropojës dhe aty kam pasur edhe disa këngë si “Motra e Gjergj Elez Alisë” dhe këngë të tjera. Ndërsa në Festivalin e vitit 1984 kisha këngën “Dardani bin një tumpan”. Në këtë festival filluam të dëgjonim zëra shumë brilante.

Kam qenë i dhënë edhe pas krijimtarisë për fëmijë dhe kam marrë pjesë në katër festivale që janë bërë në Shkodër. Atje kam një çmim të parë në vitin 1981, dhe dy çmime të treta. Çmimin e parë e mora me këngën “loja fluturon”. Kam shkruar në të gjithë larminë e vet të këngës. Kam krijuar edhe këngë humoristike, këngë lojë. Kur këta këngë morën një lloj pëlqimi dhe simpatie nga masa e artdashësve dhe kaluan kufijtë e Tropojë dhe kufijtë lokalë dhe kaluan në Diasporë dhe atëherë pata një vërshim të këngëtarëve të Kosovës dhe të veri-lindjes për të krijuar këngë për këngëtarë të tjerë. Aktualisht bashkëpunimi im është me rreth 52 këngëtarë që vijnë herë pas here dhe marrin materiale të reja, nga gjithë Shqipëria dhe diaspora.

Sa klipe keni realizuar?

Mbi 40. Janë realizuar shumë klipe me Gëzim Nikën, Fatmira Breçanin, Violeta Kukaj, Shkurte Fejzo, Mira Zymerin, dhe shumë të tjerë.

Cilat janë projektet e tua të kompozimit me rastin e 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë?

Unë për këtë 100-vjetor kam shumë kërkesa për kompozime. Deri tani jam duke kompozuar 13 këngë me këngëtarët, Lek Pecnikaj, Nikolin Përpali, Gofile Papleka, Fanushe Ahmetaj, Liridona Selimi, Martin Gojani, Gjin Dona, Shkurte fejza, Mera Zymeri, Resmie Kida, Eduard Sokoli, Violeta Kukaj.

“SHQIPËRI, O NËNA IME”

Unë ndjej një kënaqësi të madhe për këngën që kam ngjizur vetë. Gjithandej ku kaloj, dëgjoj diçka nga vetvetja. “Shqipëri o nëna ime” është një këngë që këndohet nga e gjithë diaspora jo vetëm në Shqipëri. Kjo këngë këndohet në çdo manifestim dhe në çdo gëzim, mbase është edhe vetë tema që flitet për emigrantët. Kjo është kryekënga ime sepse tashmë është kthyer në një himn. Unë këtë këngë e kam mbështetur në poezinë madhore të Naim Frashërit “Bagëti e Bujqësi”, ku unë shkëputa një fragment. Kjo ishte një iniciativë e imja që më doli shumë e suksesshme. Në fillim është kënduar nga Gëzim Nika dhe pastaj është kënduar nga Shkurte Fejza. Besoj se nuk ka ngelur këngëtarë pa e kënduar këtë këngë.



100 KËNGË

Ndoshta është i vetmi kompozitor në Shqipëri që ka lëvruar të gjitha gjinitë e këngës, si këngët epike, lirike. popullore, këngët humoristike, këngë -lojë, duke i kaluar të 100 këngët të kompozuara. Ai tashmë është në kulmin e karrierës, pasi, sipas tij, tashmë është më i pjekur, por edhe më i qartë artistikisht. Dhe pse në Tiranë, ai nuk e harron vendlindjen që i ngjizi dëshirën e madhe për këngën. Për 100 vjetorin e Pavarësisë ai ka kompozuar plot 13 këngë për 13 këngëtarë të ndryshëm, pjesa dërmuese e të cilëve është nga veriu dhe nga Kosova. Një nga sukseset e tij është dhe pjesëmarrja e fundit në Festivalin e Parë të Këngës Popullore qytetare ku ai u paraqit denjësisht me këngën ” Një lule dashurie”, të kënduar nga “Mjeshtre e Madhe” Liri Rasha
.


****

“Kam lindur në Lekbibaj të Tropojës më 10 nëntor 1951. Shkollën e mesme, liceun dhe studimet e larta, Institutin e Arteve, sot Akademia e Arteve i kam mbaruar në Tiranë në vitin 1975. Karriera ime si kompozitor ka qënë dhe mbetet zhanri i këngës popullore” – e përmbledh këtë rrëfim për veten në “Shekulli” kompozitori flokëbardhë. Susaj thotë se muzën e e ka gjetur përherë te natyra dhe te historia e zonës. “Trevat tona, - mendon ai, - janë pasuri e pashtershme shpirtërore”. 



Në fillimet e veta, Susaj ka punuar në Shtëpinë e Kulturës në vendlindje, pastaj në Pallatin e Kulturës “Dardania” në Bajram Curri si udhëheqës artistik dhe shef muzike. “Aty nisi krijimtaria ime dhe bashkëpunimi me Gëzim Nikën, Fatmira Breçanin dhe Zef Bekën, - thotë Susaj dhe shton: “Sot kur kthej kokën pas në jetën time, më vjen mirë që kam punuar në fushën e këngës me emra që për mua janë emra të mëdhenj të kësaj fushe”. Shumë krijime të tij shpesh herë mund të mendohet se janë krijime popullore. Në fakt kanë firmën e Kolë Susajt. Këngëtari i njohur Gëzim Nika që është interpretues i shumë këngëve të kompozuar nga Kola thotë: “Disa nga këngët e tij do ti quaja perla të folkut shqiptar. Këndohen në çdo cep të botës ku ka shqiptarë. Kënga “Shqipëri, o nëna ime” është thuajse një hymn i mërgimtarëve shqiptarë kudo në botë”.




 Gëzim Nikën, vetë Kolën dhe shumë këngëtarë e valltarë të trevës i takuam këto ditë të nxehta gushti të mbledhur bashkë në një festë në Tropojë ku u nderuan disa artistë të zonës, ndërsa Susaj u premiua nga bashkia lokale për 40 vitet e tij në muzikë. Miqtë e njohin si burrë modest me sens të fortë humori. Në disa nga këngët e tij, (“Ma ka luajt djali kapuçin”, “Plak u bafsha po s’të mora”, etj) kjo premisë e karakterit artistik duket që në titull. Kaluam një pasdite me Kolën në hotel “Ermali” në Bajram Curri. Dikur na afrohet regjizori i RTSH, Llesh Nikolla, dhe diçka bisedon veç me zë të ulët me Kolën. Po kërkonin një makinë për t’u nisur në Lekbibaj. Sekretin e vajtjes atje, më pas na i tregoi
Lleshi. Ai po përgatiste një dokumentuar për Kolën dhe dëshironte të xhironte edhe në vendlindjen e tij. “Më mire vonë se kurrë, thotë populli, - iu ktheva Lleshit, - Kolë Susaj e ka merituar me kohë pak hapësirë mediatike”. Por të nesërmenm kur e ritakova Kolën, e gjeta të mërzitur. “Të lodhi rruga, - i thashë. – “Jo, jo. Por kisha vite pa shkelur në vendlindje. Kulla ime ishte shembur. E po kështu shumë kulla të tjera janë braktisur”.


F.Bruqi

Romani “Legjenda e vetmisë”, një nga tre romanet më të mirë të Ballkanit

Aftësia e ripërpunimit të një përralle të errët të kohëve moderne, nominoi romanin “Legjenda e vetmisë” të Ridvan Dibrës, si një nga tre romanet më të mirë të Ballkanit.

Vepra mbështetet në një kënge të vjetër shqiptare ku spikasin dy vargjet qe shënojnë hyrjen e romanit

“Nana djalin ka qorrue/me gjaks t’burrit me u martue”

Më një ritëm epik bazuar ne folklor, autori tregon një standard të ri te letërsisë shqipe bashkëkohore.

Sipas kryetarit të jurisë, amerikanit Andrew Wachtel tre librat ishin tejet të ngjashëm në tematikën e tyre, edhe kishin stile të ndryshme dhe kjo dominoi edhe diskutimin e jurisë.

Të tre librat fokusohen ne karaktere të cilët për arsye të ndryshme, jetojnë jashtë shoqërisë normale, duke krijuar një botë të tyren brenda së cilës mund të arratisen ndonjëherë.

Në garën e ngushtë mes tij, shkrimtarit turk Uzun Yuruyus dhe shkrimtarit rumun Eugen Uricaru, juria vendosi për romanin fitues.

Për vitin 2017 Çmimi Letrar Balkanika shkoi për shkrimtarin rumun Eugen Uricaru, “Pesha e një engjëlli”.

Romani fitues rekomandoi vetveten për nga narrativa e ndërthurur, duke mbuluar shume prej eksperiencës së Rumanisë së shekullit të 20-te te lidhura dhe te kontraktuara përmes historive se një inxhinieri të përgatitur dhe agjent te sigurimit Habsburg

Në edicioni e 24 të çmimit letrar “Balkanika” të mbajtur ne Bukuresht,vepra e shkrimtarit dhe publicistit Ridvan Dibra u rendit në elitën letrare e Ballkanit.

Diaspora shqiptare kohë më parë para godinës së kryeministrisë në Tiranë ka përçuar mesazhe të qarta për qeverisjen dhe aktorët politikë në vend.

Ata u shprehën se kryeministri Edi Rama ka mbaruar, ndërsa bënë thirrje që të shporret një orë e më parë kjo klasë politike dhe sistemi zgjedhor, që po mban peng të gjithë shqiptarët.

“Ky kryeministër ka mbaruar, ju bëj thirrje gjithë shqiptarëve të ngrihen e t’i shporrin, te vënë një standard mos i lini më shumë nëse nuk mbajnë premtimet”, tha një protestues.

Në mesin e tyre ishte edhe aktivistja, Alida Karakushi, e cila tha se themeli i demokracisë janë zgjedhjet dhe kodi zgjedhor. Sipas saj, ajo që i duhet shqiptarëve është që të kërkojnë lista të hapura që të kenë mundësi të zgjedhin sipas dëshirave.

“Problemi nuk është vetëm tek arsimi. Iu bëj thirrje të gjithë shqiptarëve të bashkohen me këtë protestë. Themeli i demokracisë ka të bëj me kodin zgjedhor. Na duhen lista të hapura, që shoqëria të zgjedh vetë kandidatin”, shtoi ajo.

Një protestuese tjetër shprehu indinjatën dhe kërkoi që të zgjohet një orë e më parë ndërgjegjja shoqërore. “Kur na kanë dhënë mundësinë e ndërgjegjes shoqërore, vetëm në zgjedhje? Është një sistem i tërë që na jep një Kushutetutë, por jo të drejta. Është një sistem i cili nuk ka çfarë të na ofrojë më shumë. Vetën duke larguar këto gjëra, mund të kemi një të ardhme. Ne i kemi parë të gjitha, skemi çfarë të shohim më. Këta duhet të ikin”, shtoi një tjetër.