Kush flet për fëmijët?

Respektimi i të drejtave të fëmijëve në Kosovë nuk është në nivel të kënaqshëm, thonë zyrtarë që merren me këtë problematikë. Sipas tyre, edhe pse është punuar në hartimin e ligjeve për të drejtat e fëmijëve, ato nuk po zbatohen në tërësi.

Në një konferencë të Koalicionit të Organizatave Joqeveritare për mbrojtjen e fëmijëve KOMF, thuhet se mbrojtja e mirëqenies së fëmijëve është obligim i gjithë shoqërisë, por edhe institucioneve të Kosovës që luajnë një rol kyç për mbrojtjen e fëmijëve dhe në adresimin e shkeljeve të të drejtave të tyre.

Blerta Perolli - Shehu, drejtuese e KOMF-it, jep më shumë hollësi:

“Jemi duke implementuar projektin ‘Kush flet për mua’, që është një aksion i përbashkët për mbrojtjen dhe avancimin e të drejtave të fëmijëve në Kosovë, që financohet nga UNICEF-i, Terres de Homes, Save the Children dhe përqendrohet në katër objektiva”.

“Objektivat janë kontributi në avancimin dhe monitorimin e kornizës ligjore, politikave , strategjive kombëtare dhe standardeve që lidhen me të drejtat e fëmijëve, fuqizimin e mekanizmave mbrojtës në Kosovë duke avokuar dhe lobuar në zhvillimin e formave më të qëndrueshme alternative për të drejtat e fëmijëve”.

“Gjithashtu, kontributi në promovimin e të drejtave të fëmijëve në Kosovë përmes komunikimit dhe ngritjes së vetëdijes së akterëve kyç dhe fuqizimin e vetë anëtarëve të koalicionit dhe vetë koalicionit drejt reagimit ndaj shkeljeve të drejtave të fëmijëve dhe promovimit të këtyre të drejtave”.

Se respektimi i të drejtave të fëmijëve në Kosovë nuk është në nivel të kënaqshëm, e thotë edhe Suzana Novobërdaliu, kryetare e Komisionit për të Drejtat e Njeriut, Barazi Gjinore, për Persona të Pagjetur dhe Peticione, në Parlamentin e Kosovës.

Sipas Novobërdaliut, edhe pse është punuar në hartimin e ligjeve për të drejtat e fëmijëve, ato nuk zbatohen në tërësi.

“Me të drejtat e fëmijëve, nuk jemi në një pikë të mirë, mund të them se Kosova ka punuar këto pesë vjetët e fundit, duke hartuar ligje, legjislacione, kode, por që nuk zbatohen tërësisht. Fëmijët shihen në rrugë duke shitur, gjithashtu dallimi është edhe te cilësia e arsimimit mes arsimit publik dhe atij privat, e që shihet si diskriminim, pasi që dhuna në shkollat publike është më madhe se në ato private, siç është edhe kualiteti më i mirë në shkollat private se në ato publike”.

“Pse të mos jetë një sistem i arsimimit i njëjtë për të gjithë?! Pastaj te fëmijët me aftësi të kufizuara ka diskriminim. Mendoj se duhet ende të punohet në këtë drejtim për të drejtat e fëmijëve”, thotë Novobërdaliu.

Numri i fëmijëve që kryejnë punë të ndryshme, e që janë në kundërshtim me Ligjin dhe Konventën për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve, është mjaft i madh. E gjithë kjo situatë e krijuar, bën që këta fëmijë të jenë të ekspozuar karshi elementeve të ndryshme të shfrytëzimit dhe trafikimit, kanë deklaruar  zyrtarë nga organizatat joqeveritare për të drejtat e fëmijëve.

Donjeta Kelmendi, zyrtare në KOMF, bën të ditur se gjendja në Kosovë sa i përket të drejtave të fëmijëve, nuk është e mirë dhe nuk është në nivelin e kënaqshëm.

“Situata nuk është e kënaqshme, sepse duke filluar nga institucionet që punojnë për mbrojtjen e  fëmijëve hyn edhe çështja e prioriteteve dhe mbrojtja e fëmijëve nuk është prioritet nga institucionet e vendit. Nuk mund të ofrojnë në mënyrë kualitative shërbime për mbrojtjen e fëmijëve”.

“Institucionet që punojnë në nivel lokal janë të mandatuara me ligj për mbrojtjen e fëmijëve dhe nëse përmendim Qendrën për punë sociale dhe ato janë të kufizuara, qoftë financiarisht, po ashtu edhe në aspektin e burimeve njerëzore”, thekson Kelmendi.

Ajo shton se nuk ka ndonjë grant specifik shtetëror që të shfrytëzohej për mbrojtjen e fëmijëve, e që ka qenë një kërkesë e organizatës KOMF, e bërë në vazhdimësi, drejtuar edhe Ministrisë së Financave, ndërsa, siç thotë ajo, derimë tani nuk ka rezultuar pozitivisht.

---

Ariana Kasapolli - Selani

arianakasapolli@gmail.com

Ariana Kasapolli - Selani ka lindur më 15.04.1980 në Prishtinë. Shkollimin fillor, të mesëm dhe universitar e ka ndjekur në Prishtinë, ku edhe ka diplomuar në Fakultetin e Gazetarisë. Si korrespondente e Radios Evropa e Lirë punon që nga viti 2009. Është e martuar dhe ka tre fëmijë.

Kultura e sporti, më interesant se politika

Të rinjtë kosovarë, të cilët një pjesë të madhe të kohës së lirë e kalojnë në internet, tregojnë se janë të interesuar të dinë për zhvillimet politike në vend, por më shumë kanë interes për kulturën dhe sportin.

Kurse, sa i takon informimit për ngjarjet ndërkombëtare, ata thonë se herë pas here interesohen dhe për ngjarjet qq ndodhin në botë.

Arbenita Abazi nga qyteti i Ferizajt, e cila studion në Universitetin e Prishtinës, në Fakultetin e Arkitekturës, thotë se dëshiron të dijë për politikën, por jo në atë masë sa t’i marrë shumë kohë politika.

“Më intereson politika, po më shumë në përgjithësi. Do të thotë i di gjërat të gjitha nga pak, përgjithësisht, jo diçka shumë në detaje. Dua të di për vendin tim, kush po udhëheq, çka po ndodh. Tash, së fundmi, kanë qenë zgjedhjet. Kurse nga bota, ne jemi studentë dhe duam të dimë me shumë për ndonjë universitet, për të dalë dhe studiuar jashtë vendi”, thotë Arbenita.

Kurse, Vjollca Berisha, e cila studion në Fakultetin Juridik, thotë se më shumë ka interes të informohet për kulturën në përgjithësi:

“Zakonisht, më interesojnë më shumë lajmet nga kultura, shou-bizi, art edhe pak a shumë edhe nga politika, meqë ka shumë zhvillime të hovshme. Megjithatë, nganjëherë është më mirë edhe më relaksuese të fokusohemi te lajmet jo shumë të rënda, siç është kultura etj. Edhe nga arena ndërkombëtare ka interesim për shembull politikat e Bashkimit Evropian për të tjerat jo shumë”.

Një mendim ndryshe ka Egzon Dragusha. Ai tregon se interesimin më të madh për t’u informuar e ka vetëm për çështjet që kanë të bëjnë me sportin.

“Unë më shumë kam interesim për sport, teknologji e ca gjëra të tjera, por kryesisht për sportin 90 për qind, pra edhe për sportin vendor dhe ndërkombëtar. Kur flas për sportin ndërkombëtar më shumë kam interes për italianët edhe për vendet e tjera, pa marrë parasysh. E përcjelli futbollin dhe jam futbollist”, tregon Egzoni.

Kurse, studenti i Fakultetit Ekonomik në Prishtinë, Atdhe Sahiti, thotë se tash për tash interesin më të madh për t’u informuar e ka vetëm për gjërat që kanë të bëjnë me ekonominë.

“Unë kryesisht kam interesim për ekonomi dhe politikë, pasi që kam vendosur të studioj për ekonomi, më intereson çka po ndodh me ekonominë në botë dhe në Kosovë. Për shembull ndryshimet, kriza ekonomike, GDP-ja jonë, kur do të marrim donacione. Me shumë më intereson çka lidhet edhe me fakultetin tonë. Edhe për politikën - tash që ishin zgjedhjet kemi qenë pak a shumë më të fokusuar në ato zhvillime kush çka po premton, programet e tyre etj”, shprehet Atdheu.

Ndërsa, Zeneli një nxënësi i Shkollës së mesme “Gjin Gazulli” në Prishtinë, thotë:

“Më shumë për sport kam interesim, kah politika nuk hyj shumë. Pra, kam interes për gjëra të reja”.

Andi Dragusha, nxënës në gjimnazin “Sami Frashëri” tregon se për dallim që nuk ka ndonjë interesim për politikë ndërkombëtare, politika dhe zhvillimet në vend, i interesojnë. Për zhvillimet thotë se informohet kryesisht nga portalet e ndryshme.

“Për dallim nga çështjet e tjera, lajmet më interesojnë, sepse ke nevojë të dish se çka po ndodh këtu brenda. Kurse sa i takon botës, më intereson më shumë çka thonë ata për Kosovën”, thekson Andi.

Kultura vendore dhe ndërkombëtare është ajo që i intereson studentit nga Ferizaj, Armend Sherifi:

“Unë për vete kam interesim për shou-biz, nga vendi dhe bota, politikë jo edhe shumë. Me intereson për artistët dhe projektet e tyre”.


Arton Konushevci
arton.konushevci@gmail.com
Arton Konushevci merret me gazetari që nga viti 2001. Në vitin 2007 ka filluar të punojë si korrespondent i Radios Evropa e Lirë. Jeton në Prishtinë, është i martuar dhe ka një fëmijë.

Të rinjtë "imunë" nga AIDS

Kosova numëron 90 persona të prekur me HIV/AIDS. Nga viti 1986, kur edhe është identifikuar rasti i parë në Kosovë, deri tash kanë vdekur 40 persona.

Sipas epidemiologëve, mosha më e përfshirë me HIV/AIDS është 25 -34 vjeç, derisa, sipas tyre, në aspektin gjinor, 69 për qind janë meshkuj.

Por, sa janë të informuar të rinjtë lidhur me virusin e HIV- it , dhe sëmundjen e AIDS-it, flasin ata vetë në rubrikën tonë të përjavshme VOX.

Sadet Rexhepi, student, thotë se sa i përket këtij virusi, nuk ka njohuri të gjerë:

“Nuk jam shumë i informuar për virusin HIV/AIDS. Por, me sa e di , kjo sëmundje përhapet përmes marrëdhënieve seksuale. Sa i përket testimit, asnjëherë nuk kam bërë testim”.

Ndërsa, Bujar Shabani, student në Fakultetin Ekonomik, thotë se e di çka është HIV/AIDS , derisa shton se sa i përket testimit për këtë infeksion, ai asnjëherë nuk e ka bërë një gjë të tillë.

“Përmes mjeteve të informimit jam informuar. Nuk e di aq mirë, por për aq sa di, përhapet përmes gjakut ose marrëdhënieve. Sa i përket testimit, kam dëgjuar që testimi bëhet falas, por unë personalisht asnjëherë nuk e kam bërë testimin edhe pse e di që është falas”, shprehet Bujari.

Agnesa Uka, nxënëse e klasës së 11 të , në shkollën ‘’Mehmet Akif" , thotë se është informuar në shkollë për këtë sëmundje:

“Veç në shkollë çka kemi mësuar, ose në internet. Kjo sëmundje bartet përmes marrëdhënieve, gjakut. Sa i përket testimit, nuk e kam bërë asnjëherë se konsideroj se nuk kam nevojë”.

Ndryshe, Java Evropiane e Testimit për HIV, në Kosovë këtë vit është bërë që nga data 22 deri më 29 nëntor.

Mbi 370 organizata dhe institucione në Evropë kanë pranuar këtë nismë, e cila ka për qëllim të ngrejë vetëdijen për dobitë që sjell testimi, për virusin vdekjeprurës HIV.

Motoja e Javës së parë Evropiane të Testimit për HIV është: Flisni për HIV-in, bëni testet për HIV-in.

Ndërkaq Alketa Syla, studente në Fakultetin e Aktrimit, pohon se ka lexuar shumë për këtë sëmundje dhe është mirë e informuar:

“E di që është dita ndërkombëtare kundër sëmundjes së AIDS-it. Është sëmundje që bartet përmes marrëdhënieve seksuale, por edhe mënyrave tjera. Unë kurrë nuk kam bërë testim. Nuk më është dukur se kam mundur të infektohem. Kam lexuar për sëmundje të ndryshme si për kancerin, por edhe për HIV-in, por sipas asaj që kam lexuar për simptomat e sëmundjes, nuk kam pasur nevojë të bëj test”.

E Dhurata Hoti, studente në Fakultetin e Dramaturgjisë, nuk e di se sa është e përhapur si sëmundje në vendin tonë, por ajo thotë ka informata lidhur me HIV/AIDS-in.

“HIV/AIDS është sëmundje që bartet seksualisht, përmes gjakut. Nuk kam informacione sa është e përhapur në vendin tonë. Nuk kam bërë testim për vete, sepse mendoj se s’kam pasur nevojë”, thotë Dhurata.

Edhe Butrint Kelmendi, student i vitit të tretë në Fakultetin Ekonomik, mendon se është mirë i informuar lidhur me HIV/AIDS-in, por që mendon se për vete nuk ka nevojë të bëjë testim.

“Mendoj se jemi të informuar dhe kemi masat mbrojtëse rreth saj. Kjo është sëmundje që merret përmes aktit seksual, pa masa mbrojtëse. Nuk kam bërë test, nuk kam nevojë”, shprehet Butrinti.

Sidoqoftë, në Klinikën Infektive në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, kanë bërë të ditur se që në vitin 2003 ka filluar puna në Qendrat për këshillim dhe testim vullnetar në Kosovë, derisa në shkurt të vitit 2005 ka filluar të përdoret terapia retrovirale për personat që jetojnë me HIV.

Këto qendra ofrojnë sot shërbime falas dhe deri tani në këtë qendër janë testuar dhe këshilluar më shumë se 3 mijë klientë.


Ariana Kasapolli - Selani
arianakasapolli@gmail.com
Ariana Kasapolli - Selani ka lindur më 15.04.1980 në Prishtinë. Shkollimin fillor, të mesëm dhe universitar e ka ndjekur në Prishtinë, ku edhe ka diplomuar në Fakultetin e Gazetarisë. Si korrespondente e Radios Evropa e Lirë punon që nga viti 2009. Është e martuar dhe ka tre fëmijë.

Varen nga familja dhe shpenzojnë shumë

Shumë prej të rinjve, financiarisht varen nga familja dhe shpenzojnë shumë, duke mos ditur se ku dhe si i shpenzojnë mjetet e tyre që familja ndan për ta.

Kështu thonë disa të rinj të anketuar për rubrikën “VOX” të Radios Evropa e Lirë.

Ata flasin rreth shpenzimit të parave që kanë në dispozicion në ditë apo në muaj.

Më së shumti paratë i shpenzojnë në kafiteri dhe shumë pak për të blerë ndonjë libër që u duhet për studime. Disa prej tyre thonë se i huazojnë librat dhe paratë më shumë i shpenzojnë për t’u argëtuar me shokë.

Leonik Ahmetxhekaj është student i Fakultetet Ekonomik. Të gjitha mjetet financiare ia siguron familja, të cilët punojnë si shërbyes civilë në institucionet e Kosovës. Shpenzimet thotë se nuk i ka të shumta dhe që janë minimale për një student.

“Kam të caktuar për çdo ditë sa shpenzoj, ndoshta më shumë e ndoshta më pak për një ditë. I shpenzoj për bukë, kafe dhe cigare. Financohem nga prindërit, në ditë i shpenzoj deri në 5 euro dhe jo më shumë”, thotë Leoniku.

Shumën e mjeteve që këta të rinj shpenzojnë brenda ditës e diktojnë edhe çmimet e produkteve të konsumit, të cilat në Kosovë vlerësohet të jenë të larta dhe që vazhdimisht nga muaji në muaj shënojnë ngritje.

Kjo ngritje e çmimeve, thonë të rinjtë, po u pamundëson atyre që të kenë shpenzime të vogla. Thonë se është e pamundur që t’ia dalësh të jetosh me pak para.

Antigona Nexhibi, njëzet vjeçe, të cilën e takuam derisa po dilte nga një dyqan rrobash, thotë se gati të gjitha paratë i shpenzon për veshmbathje derisa paratë për shpenzimet e saj ia sigurojnë prindërit. Prindërit e saj thotë se kanë një biznes.

“I kemi të caktuara shpenzimet, shpenzoj më shumë për veshmbathje, dalim me shoqëri në kafiteri, shpenzoj deri në 20 euro në ditë. Jam shpenzuese e madhe. Mjetet financiare për shpenzime i marr nga familja”, tregon Antigona.

Prindërit, të cilët financojnë fëmijët e tyre, nuk e kanë aspak të lehtë t’i sigurojnë paratë. Kosova ballafaqohet me shkallë të lartë të papunësisë dhe ato mbi 30 për qind.

Ndërkaq, për ata që punojnë, të ardhurat mujore janë të ulëta. Paga neto te shumica e punonjësve kosovarë, sipas të dhënave zyrtare është 300 deri 400 euro në muaj.

Numri i të punësuarve në nivel vendi arrin mbi 300 mijë persona.

Rinor Hoxha, student në Fakultetin e Elektroteknikës, thotë se për shpenzimet e tij ditore, përkujdeset familja. Thotë se si student nuk mund t’iu ikë shpenzimeve, pasi që tërë ditën është në fakultete dhe në pauzat që ka ndërmjet ligjëratave, i duhet të ketë para që të dalë diku.

“Gjatë ditës i shpenzoj deri në 10 euro. Mbushje telefoni shpenzoj shumë, për ushqim shpenzoj deri në 5 euro, kafe me shoqëri dhe kështu”, thotë Rinori.

Ndryshe nga këta të rinj, Besa Ajvazi, studente, punon dhe paratë për shpenzimet e saj ditore, i mbulon vetë. Por, se paga që ajo merr, është e pamjaftueshme për t’i mbuluar të gjitha shpenzimet, kështu që nganjëherë ndihmohet edhe nga prindërit:

“Unë punoj vetë dhe financohem edhe pak nga prindërit. Gjëra të përditshme të domosdoshme. Kam veturë dhe më bie të udhëtoj me të për të shkuar në punë, kjo bën që edhe të shpenzoj më shumë në ditë, deri në 30 euro”.

Derisa Naim Sogojeva, një i ri 21-vjeçar, punon dhe nuk studion. Ndryshe nga të rinjtë e anketuar, ky i ri mban familjen me paratë që ai i fiton nga puna e tij. Shpenzon pak për vete, e ndihmon më shumë familjen.

“Punoj në një parking në kryeqytet dhe jetoj me ato të ardhura, ndihmoj familjen me ato para dhe pak shpenzoj për veten”, shprehet Naimi.

Papunësia te të rinjtë, si në raportet vendore, ashtu edhe në ato ndërkombëtare së fundi, është konsideruar një problem mjaft i theksuar në Kosovë. Sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, 32 për qind e të papunëve në Kosovë janë të moshës 15 - 24 vjeç.

Sipas këtij institucioni, më shumë se një e treta e personave të moshës 15 deri në 24 vjeç në Kosovë, gjatë vitit 2012 nuk ishin në arsim, punësim apo trajnim.

Granti Gjocaj është 19-vjeçar. Thotë se financohet më së shumti nga vëllai, i cili punon në Austri:

“Për kafe shpenzoj më së shumti. Vëllai nga Austria dhe babai më përkrahin financiarisht. 10 euro në ditë, blerje bëj më shumë”.

Edona, studente e Fakultetit të Mjekësisë, thotë se familja e saj qëndron mirë financiarisht dhe se ndihmohet nga familjarët.

“Unë jetoj në Prishtinë, nuk kam nevojë të paguaj qira, por gjithçka që shpenzojë gjatë ditës, është ushqimi, kafetë dhe ndonjë libër kur e blej”, thekson Edona.

Ndërkaq, Leotrimi, një i ri i ardhur nga Gjermania, student në Universitetin e Prishtinës, thotë se as vetë nuk e di se si i shpenzon mjetet financiare që familja ndan për të:

“Nuk e di si më shkojnë paratë, nuk di as ku i shpenzoj, por e di që shpenzoj shumë, çdo ditë e më shumë”.



Luljeta Krasniqi - Veseli
krasniqiveseli@gmail.com
Luljeta Krasniqi, e lindur më 02.05.1981. Me gazetari ka filluar të merret që nga viti 2005. Për një kohë të gjatë ka punuar si gazetare në Agjencinë e lajmeve Kosovalive. Ekipit të Radios Evropa e Lirë i është bashkuar në vitin 2008.

Të rinjtë: Shkelje të shumta të të drejtave të njeriut

Shkelja e të drejtave të njeriut në Kosovë ndodh në çdo fushë, por, për mbrojtjen e tyre duhet angazhim i përgjithshëm i shoqërisë, organizatave dhe institucioneve të vendit, thonë të rinjtë kosovarë.

Ata në anketën e përjavshme VOX, thonë se mohimi më i madh i të drejtave të njeriut i bëhet personave me nevoja të veçanta, por edhe komuniteteve pakicë.

Jetona Tafa nga Gjakova, i cili studion në Fakultetin e Pedagogjisë në drejtimin kimi-biologji, konsideron se në Kosovë personave me nevoja të veçanta më së shumti u mohohen të drejtat e tyre.

“Ata nuk kanë perspektivë, nuk merret pothuajse askush me ta, institucionet nuk lodhen shumë. Kjo me sa e shoh unë është kategori më e dëmtuar”, tha Tafa.

Kurse, Endrit Bardhi, i cili studion në Fakultetin e Arteve në drjetimimin art konceptual, thotë se komuniteti rom është më i prekuri kur bëhet fjalë për mosrespektim të të drejtave.

“Më shumë mendoj se komuniteti rom është më i demtuari në këtë drejtim se askush nuk merret me ta”, tha Bardhi.

Edhe Jeton Murmullaku nga Presheva, student në Fakultetin Ekonomik, mendon se kategoritë e personave me nevoja të veçanta nuk respektohen sa duhet në Kosovë.

“Shkeljet më të mëdha mendoj se ndodhin të personate me nevoja të veçanta. Ata nuk i gëzojnë të gjitha të drejtat e tyre. Për shembull nuk i kanë barrierat, nuk i kanë rrugët e veçanta dhe kanë shumë pengesa gjatë lëvizjes së tyre”, tha Murmullaku.

Edhe Meli Ajeti shprehet ngjashëm.

“Në krahasim me kategoritë e tjera të shoqërisë, shkeljet më të mëdha ndodhin te kategoria e personave me afësi të kufizuara. As nuk i kanë rrugët ku të lëvizin me karrocë as asgjë”, theksoi Ajeti.

Kurse Astrit Shala, nxënës i gjimnazit “Xhevdet Doda”, mendon se komuniteti RAE është më i diskriminuari, por ai thotë se edhe në shkolla nxënësve u shkelen të drejtat e tyre.

“Mendoj që Romëve, Ashkalive e të tjerve u bëhen shkelje të të drejtave të tyre. Edhe në shkolla ka pak problem në këtë drejtim”, tha Shala.

Një qytetare nga Prishtina, Merita, rreth të njëzetave, e cila i takon fesë islame dhe që në kokë mban shami, thotë se vajzave si ajo u mohohet e drejta në shkollim dhe punësim.

“Së pari mendoj që ne i kemi të drejtat e shkelura si komunitet mysliman, për shkak të mbulesës nuk lejohet shkollimi, punësimi”, u shpreh Merita.

Lind Gashi, student në Fakulteti Ekonomik konsideron se në Kosovë nuk ka shkelje të mëdha të të drejtave të njeriut.

“Nuk mendoj se ka shkelje të mëdha te ne. Për mendimin tim nuk mendoj se se ka cenim të të drejtave të grave, burrave jo se jo”.

Një i ri tjetër nga Prishtina, Armend Berisha, tha se komuniteti rom është më së keqi kur bëhet fjalë për të drejtat e njeriut.

“Mendoj kështu se ndoshta vetë ata janë më të distancuar, janë më të tërhequr. Po ashtu në aspektin ekonomik nuk qëndrojnë mirë, kjo edhe mund te jetë një nga arsyet”, tha Berisha.

Nga zyra e Avokatit të Popullit është thënë se “marrë parasysh situatën e përgjithshme shoqërore ekonomike e politike mund themi se komunitet rom, ashkali dhe egjiptas, janë komunitetet më të diskriminuara, me pozitën më të keqe”.

Ata thonë se nuk mund të thuhet se ka ndjekje të organizuar shtetërore kundër tyre, por situata e përgjithshme bën që ata të jenë në pozitën më të pafavorshme.

Avokati i popullit Sami Kurteshi në deklarimet e tij të fundit ka thënë se “gjendjen më të rëndë se komuniteti ashkali dhe egjiptas ndoshta e kanë shtresat e të papunëve, të varfrit, dhe pensionistët që edhe s’kanë asnjë shpresë për punësim.

Arton Konushevci
arton.konushevci@gmail.com
Arton Konushevci merret me gazetari që nga viti 2001. Në vitin 2007 ka filluar të punojë si korrespondent i Radios Evropa e Lirë. Jeton në Prishtinë, është i martuar dhe ka një fëmijë.

Thellohen dallimet në shtresa

Kohëve të fundit të rinjtë kosovarë në ambiente të ndryshme po e ndjejnë diskriminimin social. Disa nga ta thonë se edhe në studime, lokale e në përpjekjet për punësim, tash po vërehet shtresa e pasur dhe e varfër. E, në të gjitha këto raste, pavarësisht aftësisë profesionale, po fitojnë ata të cilët janë të pasur materialisht.

Kështu thonë disa të rinj për rubrikën tonë të përjavshme VOX.



Po, kush bën pjesë në shtresën e pasur dhe të varfër?

Në kategorinë e pasur, sipas tyre, janë fëmijët e politikave dhe bizneseve që mbështesin pikërisht politikanët në Qeveri. Ndërsa, në kategorinë e varfër, janë ata që punojnë me nga tetë orë në institucionet shtetërore, por dhe private, por që punojnë në mënyrë të dinjitetshme, paguajnë taksat, obligimet komunale, pra jetojnë mbi bazën e të ardhurave të tyre.

Samir Misini, nga Mitrovica, është absolvent në Fakultetin e Edukatës Fizike në Universitetin e Prishtinës. Samiri thotë se kohëve të fundit, në masë të madhe po vërehet kategorizimi i shoqërisë në klasë të varfër dhe të pasur.

Siç thotë ai, fëmijët e “baballarëve” të pasur, e që kryesisht punojnë në institucionet vendimmarrëse në Republikën e Kosovës, kanë shtëpi të bukura, bëjnë pushime në bregdete të njohura botërore, shkollohen në kolegje të shtrenjta private në Kosovë dhe jashtë vendit. Dhe në fund, në ndonjë konkurs për vende pune, “të pasurit” punësohen më lehtë, pavarësisht aftësisë së tyre profesionale:

“Fëmijët e personave të pasur, sidomos të këtyre të Qeverisë, shkojnë në universitete private dhe dihet se pa dituri po i marrin notat. Dhe, kur vjen puna për të punësuar, edhe pse ne, nëse e kemi përfunduar me vështirësi fakultetin, edhe pse kemi mësuar dhe studiuar, prapë na rrezikohet vendi i punës. Ndoshta ehde nuk mund të punësohemi fare, për arsye se nuk kemi të njohur dhe nuk jemi fëmijë të qeveritarëve”, thotë Samiri.

Samiri, madje tregon se ka raste kur edhe në Universitetin Publik, studentët ngasin vetura të shtrenjta. Por, ka studentë nga rajone të ndryshme të Kosovës, që për shkak të çmimit të lartë të biletës të autobusit, nuk kanë mundësi që vikendin ta kalojnë me familjet e tyre.

“Vërehen me vetura shumë të mira, luksoze. Ndërkaq, të tjetër nuk kanë para për biletë të autobusit. Unë jetojë në Mitrovicë, çmimet e autobusëve për qytetin tim janë lirë. Por, unë kam shokë dhe shoqe që kanë treguar se nuk po mund të shkojnë në Deçan dhe Prizren, sepse duhet të paguhet bileta deri në 6 euro për një drejtim. Me këtë çmim bileta kthyese është 12 euro, vlerë kjo shumë e lartë për studentët”, tregon Samiri.

Por, Gresa, studente në Fakultetin Juridik, thotë se në ligjërata nuk vërehen shumë, pasi, sipas saj, fëmijët nga shtresa e pasur shkojnë në kolegje private.

“Unë konsideroj se në këtë shtresë hyjnë fëmijët e politikanëve. Në fakultet shumë pak njohim, sepse ata nuk vijnë në Universitet të Publik, por shkojnë në kolegje private, sepse mendojnë se është më lehtë për nota dhe më lehtë gjejnë punë. Këta më ndryshe po e kanë jetën...”, shprehet Gresa.

Kjo dukuri vërehet edhe në shkollat e mesme. Lirije Bektashi është nxënëse në Shkollën e dizajnit “Shtjefën Gjeçovi”. Ajo thotë se nxënësit e pasur dallohen në përdorimin e telefonave dhe gardërobave të firmave të shtrenjta.

“Janë më mendjemëdhenj, i bëjnë reklamë vetes me gardërobë, telefona.
Vërehen, sepse i neglizhojnë të varfrit, i lënë anash, nuk shoqërohen me ta, nuk i ndihmojnë nëse kanë nevojë”, tregon Lirija.

Edhe shoqja e Lirijes, Blerta, thotë se fëmijët, prindërit e të cilëve kanë më shumë mjete materiale, nuk shoqërohen shumë me nxënësit që jetojnë në kushte më të vështira.

“Po, sigurisht edhe unë e kam vërejtur. Të pasurit nuk u afrohen fëmijëve të varfër, nuk i shikojnë. Kjo nuk është mirë që t’i nënçmojnë të tjerët, duke i larguar nga vetja. Tekefundit më e rëndësishme është aftësia që tregon në shkollë, sesa gjërat që blihen me para. E, në të shumtën e rasteve, nxënës të shkëlqyeshëm janë ata që nuk kanë as kushte mesatare për jetë”, pohon Blerta.

Ndërkaq, i riu tjetër, Kushtrim Gashi, studion në Fakultetin Ekonomik, në Universitetin e Prishtinës, thotë se shumicën e shoqërisë e ka nga shtresa e mesme. Por, megjithatë, ai tregon se si ka raste ku studentët ndahen nga shoqëria për shkak se nuk kanë para as për të paguar një kafe.

“Ndodh kur jemi në studime. Krejt dalin për pirë kafe, kurse ai i varfëri largohet, sepse nuk ka para dhe thotë se po shkoj në shtëpi. Por, në realitet ai ndihet keq dhe largohet. Shoh shumë njerëz të tillë. Shokët e mi janë të shtresës së mesme. Nuk janë as të pasur dhe as të varfër. Secili e ka nga një punë, kam shok që punon konduktor, shankist etj”, thotë Kushtrimi.

E, ajo që mbetet shqetësuese për të rinjtë, është se në Kosovë, të varfrit po bëhen edhe më të varfër, ndërsa të pasurit edhe më të pasur.

Nadie Ahmeti
nadie.ahmeti@gmail.com
Me profesionin e gazetarisë ka filluar të merret që prej vitit 2000, kurse Radios Evropa e Lirë i është bashkuar në vitin 2001. Kryesisht mbulon çështjet ekonomike dhe sociale, për çka edhe i janë ndarë disa mirënjohje.

Ku do t’i kalojnë të rinjtë pushimet dimërore?

Pushimet dimërore, të rinjtë duket se do t’i kalojnë brenda Kosovës. Në rubrikën tonë të përjavshme VOX, kemi intervistuar disa të rinj, të cilët ditët e lira, disa nga ta thonë se do t’i shfrytëzojnë për të mësuar, derisa të tjerë thonë se ndonjë vikend do ta kalojnë në Parkun e Brezovicës, apo edhe në Malet e Rugovës, për të skijuar. Por, ka edhe të tjerë që thonë se janë të papunë dhe nuk kanë mundësi të planifikojnë ndonjë pushim dimëror jashtë Kosovës.



Nita Mala, 25-vjeçare, thotë se është e papunë, andaj nuk ka planifikuar ndonjë pushim dimëror.

“Për momentin nuk kam ndonjë plan, nuk besoj se do të shkoj diku. Jam e papunë, kështu që nuk mundem”, thotë Nita.

Leart Bektashi, student, gjithashtu thotë se është i papunë .

“Nuk punoj, kam obligime. Jam student, kam provime dhe nuk mund të shkoj diku për pushime”.

Ndërkaq, Albina Hyseni thotë se, pavarësisht ka dëshirë t’i kalojë disa ditë jashtë Kosovës, vështirësitë në marrjen e vizës janë të mëdha.

“S’kam planifikuar ende, jam e angazhuar në fakultet. Nëse shkoj, do të shkoj në Brezovicë. Jashtë Kosovës nuk do të shkoj për shkak të vështirësivenë marrjen e vizave”, thotë Albina.

Ngjashëm mendon edhe Arlinda, 22 vjeçe:

“Plan konkret nuk kam bërë. Gjasat janë më të mëdha diku brenda Kosovës që t’i kaloj pushimet dimërore. Kudo që del jashtë vendit, të duhet viza, e procedurat janë shumë të gjata, e gjithashtu edhe kostoja po rritet. Kështu që, ose në Kosovë ose më së largu deri në Maqedoni”.

Por, ndryshe mendon Valon Rugovci. Ai thotë se nuk do të mund të planifikojë pushime dimërore për shkak se punon.

“Për pushime dimërore nuk do të shkoj askund ose vetëm për vikend diku në Brezovicë, për shkak se punoj dhe nuk kam pushim”, shprehet Valoni.

Vullnet Berisha, thotë se mësimet i ka prioritet, andaj ditët e pushimit dimëror do t’i shfrytëzojë duke mësuar:

“Pushimet dimërore do t’i kaloj në Prishtinë. Jam student dhe duhet të mësoj, studimet i kam primare, andaj nuk do të shkoj askund në skijim”.

E Blerina Sylejmani shpreson se së bashku me kolegët e fakultetit, do t’i kalojnë disa ditë në pushime për të skijuar.

“Do të bëjmë ndonjë organizim me universitet. Nuk jemi duke punuar, por kemi mundësi. Tash jemi në përfundimin e studimeve bachelor dhe së bashku me studentë, do të shkojmë diku për skijim’" tregon Blerina.

Ndryshe, ofertat e shumta për pushime në vende të ndryshme të botës, nuk mungojnë. Pronarë të agjencive të ndryshme thonë se çmimet sillen prej 300 deri në 1000 euro për një javë, varësisht nga vendi se ku shkon.

Sipas tyre, 10 vendet më të vizituara janë Firenca e Roma në Itali, Stambolli, Vjena, Athina, Londra, Parisi, Praga e Barcelona.

Por, ka edhe të tillë që pushimet dimërore do t’i kalojnë jashtë Kosovës. Arnisa Ukshini, 18 vjeçe, thotë se me familjen e saj do të shkojnë jashtë Kosovës për ta pritur Vitin e Ri.

“Kemi planifikuar të shkojmë diku për Viti të Ri, jashtë Kosovës. Ende nuk kemi vendosur se ku”, thekson Arnisa.

Ndërkaq, Shpresa e pëlqen shumë skijimin. Ajo thotë se çdo vit shkon në malet e Brezovicës. Shpresa thotë se edhe pse nuk punon, babai i saj do t’ia mundësojë një pushim:

“Në Brezovicë do të shkoj. Nuk punoj, por do të shkoj, babi ma mundëson”.

Shpend Reçica thotë se ndonjë vikend, eventual, do të shkojë në Brezovicë.

“Pushimet dimërore do t’i kaloj në shtëpi. Në Brezovicë do të shkoj ndonjë vikend, por jo diku tjetër”, thotë Shpendi.

Njëjtë prononcohet edhe Festim Maloku, student, duke thënë se do të mësojë për pushime, derisa ndonjë vikend do ta kalojë në Brezovicë:

“Pasi jam student, do të rri këtu edhe do të mësoj. Për ndonjë vikend, do të shkoj në Brezovicë, por jashtë Kosovës nuk kemi mundësi”.

Milot Krasniqi do të shkojë për pushime në malet e Bogës në Rugovë:

“Pushimet do t’i kaloj në Bogë të Rugovës. Nuk punoj, por prindërit ma mundësojnë”.

E Labinot Gashi, do të shkojë në Brezovicë për të skijuar gjatë ndonjë vikendi:

“Kam mundësi të shkoj, por në shtëpi do t’i kaloj pushimet dimërore, eventualisht në Brezovicë me shoqëri ndonjë ditë”.

Ariana Kasapolli - Selani
arianakasapolli@gmail.com
Ariana Kasapolli - Selani ka lindur më 15.04.1980 në Prishtinë. Shkollimin fillor, të mesëm dhe universitar e ka ndjekur në Prishtinë, ku edhe ka diplomuar në Fakultetin e Gazetarisë. Si korrespondente e Radios Evropa e Lirë punon që nga viti 2009. Është e martuar dhe ka tre fëmijë.