Histori SpiunazhI, njeriu pa fytyrë

Drejtoi një rrjet prej 4000 spiunësh, shumë prej të cilëve vepronin në thellësi të institucioneve të Gjermanisë Perëndimore


Wolf ishte njeriu të cilin zyrtarët perëndimorë të shërbimeve të fshehta e kishin frikë dhe e admironin njëkohësisht. Ai drejtoi një rrjet prej 4000 spiunësh, shumë prej të cilëve vepronin në thellësi të institucioneve të Gjermanisë Perëndimore. Zbulimi i një prej “urithëve” të tij, Gunter Guillaume, solli rënien e pashmangshme të Kancelarit Willy Brandt. I gjatë, thirrej gjatë asaj kohe si "njeriu pa fytyrë", për shkak se për shumë vite me radhë nuk ekzistonte asnjë fotografi e tij.


Besohet që ai të ketë qenë frymëzimi për kryespiunin me pseudonimin “Karla” në librin e suksesshëm të John Le Carre, “Rrobaqepës, ushtar, spiun”. I lindur në Gjermani, në vitin 1923, Wolf pati një fëmijëri të hershme relativisht të qetë. I ati, Friedrich Wolf ishte një shkrimtar i njohur dhe njëkohësisht doktor. Ai njihej si një hebre me bindje komuniste. Edhe e ëma ishte një komuniste e vendosur dhe kur Hitleri erdhi në pushtet në vitet tridhjetë, familja e tij u arratis, duke u vendosur në Moskë.


Wolfi i ri u përshtat menjëherë me atdheun e tij të dytë dhe ra menjëherë në sy të zyrtarëve të Partisë Komuniste, ndërkohë që ishte ende në shkollë. Kur përfundoi lufta, ai u rikthye në Gjermani, ku punoi për radio "Berlinin" dhe mbuloi si gazetar seancat e Gjyqit të famshëm të Nurembergut.


Shije luksi


Kjo përvojë duket se ka pasur një efekt shumë të gjatë mbi Wolfin. Në një intervistë dhënë për televizionin BBC, ai zbuloi se urrejtja ndaj fashizmit ka qenë një prej forcave më të mëdha shtytëse në jetën e tij, e cila e bindi atë se do të duhej patjetër të mbronte atdheun e tij nga çdo formë përsëritje e regjimit nazist. Në fillim të viteve pesëdhjetë, ai u zgjodh për të drejtuar departamentin e sapokrijuar me jashtë të shërbimit të fshehtë të Stasit - Policia e Fshehtë dhe e tmerrshme të Gjermanisë Lindore. Ata që e kanë takuar në atë kohë thonë se Wolf rrezatonte sharm gjithandej dhe ai ishte antiteza e plotë e imazhit të një aparatçiku komunist. Ai i kuptonte fare mirë joshjet e Perëndimit dhe kishte një shije të hollë për lukset në jetë, si edhe për gratë e bukura. Wolf kujdesej jashtëzakonisht shumë për stafin e tij, duke fituar kështu besnikërinë e tyre të palëkundur. Por ngrohtësinë që rrezatonte, Wolf e përdori jo pak herë edhe për të shfrytëzuar dhe manipuluar të tjerët.


Agjentët e fjetur


Wolf përzgjodhi një qasje afatgjatë për detyrën që kishte marrë përsipër, duke futur spiunë në Gjermaninë Perëndimore, mes turmave të gjermano-lindorëve që vendosën të largoheshin përpara se të vendosej Perdja e Hekurt. Ndonjëherë, ai priti edhe me vite, madje, që agjentët e tij të fjetur të bënin rrugë në drejtim të posteve të nivelit të lartë, me qëllim që ata të vendoseshin në një pozitë ku të fillonin e ta furnizonin me sekrete. Një prej këtyre agjentëve ishte Gunter Guillame, i cili u vendos në Gjermaninë Perëndimore në vitin 1956. Ai arriti me shumë mund të ngjitet në hierarkinë e Partisë Socialdemokrate, duke u bërë një prej këshilltarëve më të afërt të Kancelarit të atëhershëm, Willy Brandt, duke arritur kështu të fuste duart në sekrete shumë të rëndësishëm të NATO-s.


Në vitin 1974, Guillame u zbulua nga zyrtarë të Shërbimit të Fshehtë të Gjermanisë Perëndimore dhe skandali që pasoi, çoi në dorëheqjen e Kancelarit Brandt. Më vonë, Wolf ka thënë se ai nuk kishte për qëllim rrëzimin e Brandtit dhe se kjo çështje kishte qenë një prej gabimeve më të mëdhenj të STASI-t. Guillame u dënua me 13 vjet burg dhe në vitin 1981 u lirua në një shkëmbim me spiunë perëndimorë që ishin kapur në Lindje.


Reputacion magnetik


Por, Wolf rekrutoi gjithashtu edhe gjermano-perëndimorë - agjentët e tij i joshnin ata shpesh përmes seksit ose parave. Në kujtimet e tij, ai është mburrur se, nëse do të hynte dhe zinte vend në historinë e spiunazhit, kjo do të ndodhte, sepse kishte përsosur përdorimin e seksit në spiunim. Mes triumfeve të tij më të mëdhenj ka qenë rekrutimi i Hans Joachim Tiedge, një gjermano-perëndimor, i cili ishte ngarkuar të kthente agjentët gjermano-lindorë në agjentë të dyfishtë. Tiedge ishte një pijedashës dhe ai dezertoi kur borxhet e tij u rritën aq shumë, saqë nuk mund të shihte asnjë rrugëdalje tjetër. Edhe zëvendësi i tij u bashkua gjithashtu me Wolf dhe punoi për të si "urith", deri në rënien e Murit të Berlinit në vitin 1989. Autori Leslie Colitt, i cili ka shkruar gjerësisht për Markus Wolff beson se një pjesë e madhe të sukseseve të tij kanë ardhur prej fatit, por gjithashtu reputacioni i tij ka shërbyer si magnet për dezertorët e shërbimeve të huaj. Një pjesë e misterit Wolf kishte të bënte me faktin se për 20 vjet, askush në perëndim nuk e njihte identitetin e tij. Por anonimati i kreut të shërbimit të fshehtë gjermano-lindor mori fund pas një vizite të tij në Stokholm në vitin 1978.


Autoritetet suedeze ishin bërë gjithnjë e më dyshuese për gjermano-lindorin e pashëm dhe gruan e tij tërheqëse. Një agjent iu qep pas, e filmoi, dhe kështu maska e tij u çor. Kur ra Muri i Berlinit, Wolf shkoi në Moskë, por atje iu refuzua strehimi dhe kështu u kthye në Gjermani. Shumë prej ish-kolegëve thuhet se u tronditën thellë nga vendimi i heroit të tyre për t'u larguar. Më vonë, ai u dënua për tradhti, por verdikti u përmbys në apel. Gjykatësit argumentuan se ai kishte punuar për ish-shtetin e pavarur gjermano lindor dhe kështu nuk mund të gjykohej për tradhti në një shtet tjetër. Vdekja e tij, në përvjetorin e 17-të të rënies së Murit të Berlinit u pa nga shumë vetë si fundi i një epoke.


Markus Wolf u nda nga jeta, duke marrë me vete në varr edhe një pjesë të mirë të sekreteve të Luftës së Ftohtë. Shumë gjermanë të moshuar nuk mundën ta falin, për faktin që vendosi një agjent në krahun e Kancelarit të Gjermanisë Perëndimore. Kjo gjë solli rrëzimin e një prej aktorëve kyç në përpjekjet për pajtimin mes Gjermanisë Lindore dhe Gjermanisë Perëndimore. Asgjë më mirë se kjo nuk mund të ilustrojë më mirë dëmin e veprimtarisë së Wolf: triumfi i tij më i madh i spiunazhit dëmtoi interesat e një shteti që ai kishte detyrë të mbronte.

Spiunazhi, etika dhe paradokset

Osama Muadini

Populli gjysmën ua falë nëse e pranoni dhe në mënyrë të qetë largoheni nga politika. Me këtë, i hapni rrugë proceseve dhe demokratizimit të shoqërisë sonë, e cila ka shumë nevojë për diçka të tillë dhe nuk i bëheni barrë partisë, e cila me siguri do të ekzistoj edhe kur ju nuk do të jeni pjesë e saj.

Skandali me publikimin e dosjeve të shërbimit sekret serb, informata të klasifikuara të shkallës më të lartë ishte dhe do të mbetet kryefjala e ditëve që kaluan dhe sigurisht muajve që do të vijnë. Ndonëse neve shqiptarëve na kapi të papërgatitur ky skandal (së paku jo kaq zyrtar sa ishte ky), filluam të merremi me çështjet teknike dhe sekondare e jo me përmbajtjen e tyre. Në vetvete ky skandal pastaj solli situata paradoksale ku ana e akuzuar zgjodhi një rrugë “alla çajtoresh” që ta evitojë këtë rast. As që u mor në mënyrë serioze t`iu përgjigjet akuzave të rënda, gjë që e ka obligim ndaj popullit, ndaj vetë votuesve të tyre dhe ndaj vlerave që i krijon demokracia.

Posa doli në shesh skandali i spiunazhit, pala e akuzuar u kap aq fortë për arsye të dorës së tretë për momentin, siç ishin ato: “gjetësi i dosjeve ka gënjyer se ka oborr”, apo “pse pikërisht atij dikush ia solli këto dosje” , e deri në çështjet ironizuese “kontrolloni oborret”, apo “nëse tre apo katër veta dalin bashkëpunëtor të Beogradit po u përçaka populli”. Kjo më shtynë të mendoj se këto dosje në fund a do të dalin origjinale? Dëshiroj të pyes, nëse vërtetohet që këto dosje janë origjinale, më tregoni cili shqiptar pozicionohet nga ana e këtyre politikanëve, që populli të përçahet? Po, populli ka gjasa të përçahet derisa ju nuk i mohoni në mënyrë faktike dhe nuk lejoni mjegulla dhe paqartësi tek ne. Ju e keni për obligim kombëtarë që këtij populli ti servoni argumente se gjithçka është trillim, apo të dilni haptazi edhe ta pranoni një gabim të tillë. Ju përkujtoj se nuk jeni të parët. Mos të harrojmë se dosje të tillë para do kohesh publikoi edhe SHISH dhe shpresojmë që kësaj radhe edhe ata të dalin me deklarata dhe informacionet e tyre.

Shumë skandale të tilla kanë ndodhur mes dy superfuqive SHBA-ve dhe Rusisë, por pas zbardhjes së tyre, as populli nuk është përçarë, ashtu siç dëshironi ju ta proklamoni, as s’ka ardhur fundi i botës, e as që ka ra qeveria, përveç pasojave individuale, që është edhe normale.

Të nderuar zotërinj ! Mua si qytetarë nuk më intereson se dosjet u gjetën në oborr apo podrum, apo opozita i solli, edhe pse çdokujt që i kishin ra në dorë të njëjtat nuk kishte mund ti mbyll sytë aq lehtë, apo ishin në zarf të kuq e jo të verdh, nuk më intereson as edhe se si i kanë dal nga dora shërbimit serb, së paku për momentin, por më intereson përmbajtja e tyre. Tu përkujtoj se në ueb-faqen zyrtare të wikileaks.org , çdo ditë publikohen dosje me informacione të klasifikuara të CIA-s mbi veprimet e saj në Irak dhe Afganistan. Populli amerikan, nuk pyet se si i mori ky portabël informacionet, por kërkon përgjigje mbi atë se çka shkruhet në ato dosje. Kërkon përgjegjësi nga ata që i ka votuar. Kërkon të dijë se pse qeveria e tij po i shkel të drejtat dhe liritë e njeriut. Të njëjtën po e kërkojmë edhe ne, bile tek ne bëhet fjalë për “tradhti kombëtare”.

E kam të drejtën kushtetuese ta di të vërtetën. Nuk e kam ndërmend t’ju besoj fjalëve “pasha besën”, apo “pasha nënën”, se kam ndërmend as të emocionohem nga poezitë dhe folklorizmi, dua argumente dhe fakte mbi të vërtetën. Nuk pres as nga komisioni i lustracionit për vërtetim apo jo, sepse ata nuk lustrojnë shqiptarë. Nëse reagimi juaj nuk është i shpejtë dhe bindës përveç paqartësive që do të krijohen, hap rrugën e pazareve të fëlliqura politike pas kësaj faze. Dyshimet e qytetarëve sillen në atë nivel sa të mendojnë se sa do të jetë çmimi që ata do të paguajnë mbi shtrembërimin eventual të së vërtetës nga pala tjetër? Gjenerali kanadez pranon fajet për të cilët dënohet përjetësisht, politikani suedez pranon se ka harruar të paguaj tatim për 3 muaj dhe largohet nga politika, mos të flas për politikanin japonez që për shkak të vonesës së trenit për disa sekonda për shkaqe morale i njëjti jep dorëheqje. Populli gjysmën ua falë nëse e pranoni dhe në mënyrë të qetë largoheni nga politika. Me këtë, i hapni rrugë proceseve dhe demokratizimit të shoqërisë sonë, e cila ka shumë nevojë për diçka të tillë dhe nuk i bëheni barrë partisë, e cila me siguri do të ekzistoj edhe kur ju nuk do të jeni pjesë e saj.

Rajnhard Gehlen Mjeshter i spiunazhit gjate LIIB dhe gjate Luftes se Ftohte Shefi i sherbimit sekret te RFGJ. (1902 - 1979)

Rajnhard Gehlen e filloi karrieren si oficer ne ushtrine gjermane dhe u trajnua ne fushen e zbulimit. Pas LIIB, ne germadhat e sherbimive sekrete te Rajhut te Trete, ai do te ndertonte nje sherbim te rendesishem kunderzbulimi, qe luajti nje rol kyc ne luften e sherbimeve sekrete te sovjetikeve dhe perendimoreve. Gehlen lindi ne Erfurt te Gjermanise dhe ishte biri i nje oficeri te ushtrise, qe me vone do te behej botues gazete. Pasi mbaroi me sukses shkollen e kadeteve, Gehleni u fut ne ushtrine gjermane,ne armen e artilerise ne 1921.

Viti 1942 e gjeti Gehlenin si nenkolonel ne krye te sherbimit informativ te ushtrise per frontin e Lindjes, ne Rusi, ku ushtria gjermane luftonte kunder sovjetikeve. Eprori i tij ishte Koloneli Adolf Hojzinger, i cili shume shpejt tek Gehleni vetite dhe karakteristikat e nje mjeshtri te spiunazhit.( pas LIIB, Gehleni do te ishte ai qe do ti gjente Hojzingerit nje vend ne organizaten e spiunazhit te Gjermanise Perendimore qe kishte organizuar).Njesia ku aktivizohej Gehlen, punonte e ndare nga SS dhe SD, duke mbledhur informacione nga partizanet ruse si dhe nga trupat e rregullta ruse te kapura rob.

Gehleni kishte krijuar nje interes te vecante per trupat e oficereve te ushtrise sovjetike, duke studiuar dhe duke krijuar profile jo vetem te oficereve madhore te kohes, por deri dhe atyre qe mund ti zevendesonin ne vitet e ardhshme. Kodi sovjetik i kriptografimit ishte studiuar e ndare me kujdes ne disa kategori derisa ishte arritur te thyhej.

Te gjitha metodat sovjetike te infiltrimit te agjenteve, te hetimit te roberve, te fshehjes se agjenteve ne territorin armik, te menyrave te komunikimit me kotrolloret , te gjitha teknikat e spiunazhit qe perdorte NUKVD/KGB ishin te ndara me kategori speciale, te kronikuara sipas datave dhe formonin nje enciklopedi te vertete persa i perket te dhenave mbi spiunazhin sovjetik. te gjitha keto ishin puna kembengulese dhe kerkuese e Gehlenit dhe me vone koha do te tregonte sesa te vlefshme ishin informatat dhe puna e tij.

Pervec studimit dhe arkivimit me saktesi te te dhenave mbi spiunazhin sovjetik, Gehleni kishte kultivuar me kujdes nje rrjete te tere spiunazhi dhe agjentesh, shumica e te cileve ishin ruse me origjine gjermane. Ai i vendosi keta spiune ne prapavijat e sovjetikeve dhe ne cdo qytet te madh te BRSS, si dhe ne shume qytete te Polonise, Prusise dhe te vendeve baltike. Situata ishte e tille ne front, ku vija e frontit ndryshonte nga dita ne dite, keshtu qe Gehlen mori masa paraprake qe dhe ne rast se ushtria gjermane terhiqej nga Rusia, agjente te tij do te qendronin te fshehur dhe do te vazhdonin te jepnin informata.
Raportet e informacionit, qe Gehleni ia dergonte direkt shtabit te larte te komandes gjermane, per rrjedhoje dhe Hitlerit, ishin shume te sakta dhe te pavarura dhe ne pergjithesi i ndihmuan mjaft gjermanet ne terheqjen taktike nga territoret ruse, ne vecanti pas renies se Stalingradit. Por as Gehlen, as ndonji tjeter nuk mund te ndalonte manine veteshkaterruese te Hitlerit, i cili per hir te egoizmit te tij personal ose nuk ua u vinte veshin raporteve qe vinin nga sherbimet e tij te zbulimit ose i quante si te pasakta. E keqja me diktatoret eshte se dhe nga spiunet e tyre, atyre nuk iu pelqen te degjojne realitetin, por lajmet te cilat u pelqejne atyre.

Hitleri kurre nuk e kishte pelqyer Gehlenin si shef te zbulimit ushtarak gjerman ( FHO) ne frontin e Lindjes.Sepse Gehleni kurre nuk i zbukuronte raportet e tij, as i hante fjalet kur sugjeronte terheqje te ushtrise gjermane, por paraqiste faktet e gjalla ashtu sic ishin ne te vertete. Ne te vertete Hitlerit i pelqenin raportet e shkurta por te sakta qe merrte nga Gehlen, por nuk i pelqente pesimizmi i tij ne lidhje me pushtimin e Rusise. Kjo filloi ne veren e 1942 kur Gehleni parashikoi se ne betejen e Stalingradit, trupat ruse do te luftojne deri ne vdekje dhe se kurre nuk do te pranonin ta dorezonin qytetin.

Ne fillim te 1945, Gehleni ndodhej shtabin e njesise se tij ne Cosen dhe ishte graduar ne gjeneral major. Ai kuptoi ne ate kohe se lufta ishte humbur per Gjermanine dhe se Hitleri nuk ishte vecse nje i cmendur, i cili kishte liruar nga detyra te gjithe kokat e zbulimit gjerman, duke filluar nga Admirali Kanaris.Fyhreri urdheroi ekzekutimin masiv te rreth 5000 oficereve madhore te ushtrise, te cilet ai besonte se ishin pjese e "Orkestres se Zeze" ( levizja antihitleriane brenda ne ushtrine gjermane), qe kishte organizuar atentatin kunder tij ne korrik 1944.Ne te kaluaren ai shpesh here e kishte kritikuar Gehleni se raportet e vij ishin te "infektuara me doza pesimizmi". Ne prill 1945, Hitleri e kishte liruar nga detyra Gehlenin, duke i thene njerezve te tij te aferm se mjeshtri i spiunazhit ishte nje "disfatist mbi te cilin nuk mund te bazohesh".

Megjithate, Gehlen nuk e prishi gjakun. Ai kishte vendosur me kohe qe te behej shefi i zbulimit gjerman mbas luftes. Ai ishte i sigurt se njohurite e tij per Rusine , udheheqesit e saj dhe spiunazhin sovjetik do tu sherbenin fare mire aleateve. Per te arritur kete synim, Gehlen, vuri gjithe dosjet qe posedonte ne mirkrofilm dhe e drejtoi me pas njesine e tij drejt Alpeve ne Bavari, ku i varrosi keto materiale afer liqenit Shpixing ne Bavarine e Siperme. Arkivat e sherbimit te tij permblidheshin ne rreth 50 kuti te medha metalike. Pas kesaj, ata priten nje kontigjent te trupave amerikane te kalonte aty afer dhe u dorezuan tek ata.

Gehlen u intervistua nga oficere te ushtrise amerikane te trupave te kunderzbulimit ( CIC-Counter Intelligence Corps). Ai i informoi amerikanet se ishte ne gjendje tu ofronte te dhena te vyera ne lidhje me zbulimin, informacion qe perendimi do ta kishte nevoje se tepermi ne te ardhmen. Por asnje nga oficeret e CIC nuk ja vuri veshin.

Oficere te tjere amerikane qe intervistuan Gehlenin, erdhen ne konkluzionin se ai nuk ishte "ndonji i burgosur me vlere". Pas disa ditesh hetimesh, Gehlenin e hipen ne nje kamion dhe e cuan ne burgun e Visbadenit.

Por Gehleni nuk u harrua.Shume shpejt, aleatet, anglo -amerikane dhe sovjetike do te benin gare se cili do te kapte me teper te dhena nga arkivat gjermane per njeri tjetrin. Sovjetiket ishin te vendosur qe te dhenat e FHO dhe oficeret e zbulimit gjerman, mos te kalonin ne duart e aleateve, ne vecanti Rajnhard Gehlen. Sipas te dhenave te ushtrise amerikane, Gehleni ndodhej ne sektorin amerikane te pushtimit dhe ishte derguar nga burgu i Visbadenit ne kampin e perqendrimit te roberve te luftes ne Oberusel. Ata lajmeruan CIC , te cilet erdhen ne kontakt me Gehlen. Gehlenin e sollen perpara gjeneralit amerikan, Eduin Sibert, nje nga cliruesit e Parisit dhe shef i zbulimit ushtarak amerikan ne zonen e pushtimit amerikan.

Gehleni i tha Sibertit se ne thelb, Stalini nuk do te lejonte kurre qe Polonia, Cekosllovakia, Bullgaria , Rumania, Hungaria dhe shtetet baltike ti shpetonin zones se tij te ndikimit dhe se Stalini synonte te perhapte me teper komunizmin dhe ne Gjermanine Perendimore. Gehleni i tha me siguri Sibertit se Stalini ishte ne gjendje te rrezikonte dhe lufte vetem e vetem per te arritur ate qe donte. Pasi e degjoi me kujdes, Siberti i tha:"Ju dini shume per ruset, Gjeneral".

Ish shefi i FHO-se i tha Sibertit se te gjitha keto argumente mund ti mbeshteste me te dhenat qe ai dhe njerezit e tij kishin mbledhur gjate luftes. Ai shkroi nje raport te gjate dhe te hollesishem prej 129 faqesh, ku pershkruante me detaje synimet politike dhe ushtarake sovjetike si dhe u dorezoi amerikaneve 50 kutite prej hekuri ku ruante te dhenat e tij. Ky arkiv ishte nje thesar i vertete ne duart e amerikaneve. Ne te pershkruheshin me hollesi forca ushtarake e divizioneve ruse, perberja e tyre, kishte me mijera fotografime ajrore te kryqezimeve hekurudhore nga ku kalonte Ushtria e Kuqe,fortifikime ushtarake dhe fotografi te fabrikave te prodhimit te armeve, raporte ne lidhje me moralin e Ushtrise se Kuqe dhe ne lidhje me moralin e popullates vendase.

Kaq te impresionuar ishin me te Sibert dhe eprori i tij, gjenerali Uollter Bedell Smith, saqe i dhane "ok" Gehlenit te ndertonte njesine e tij te sherbimit sekret dhe te spiunonte per Perendimin. Pas disa kohesh, Gehlen dhe ish koleget e tij me te mire te zbulimit ushtarak gjerman, Hajnc Herre, Albert Sheller, Horst Himenc dhe Konrad Shtefanus u derguan ne SHBA.


Gehleni dhe koleget e tij u takuan me drejtorin e OSS Uilliam Xh. Donovan dhe shefin e OSS per Evropen, Alen Dalles. Te gjithe rane dakort se Rusia ishte nje kercenim per paqen boterore.Kjo dukej qe ne 1945, kur SHBA kishte filluar carmatimin e saj me shpejtesi te madhe, ndersa BRSS e mbajti ushtrine e tij prej 6 milione ushtaresh te paprekur, ashtu sikurse dhe 50 mije tanket dhe 20 mije aeroplanet e saj ne gjendje operative.Per te mbajtur nen pushtim Evropen Lindore, sovjetiket nuk mund te carmatoseshin. Kjo ishte nje prove e tendencave te tyre agresive, por per OSS kjo prove nuk ishte e mjaftueshme.

Gehleni nuk u kthye ne Evrope vecse ne shkurt 1946. Atehere ai filloi te merrej seriozisht me operacionet e spiunazhit kunder ruseve, duke punuar ngushte me Herman Baun, i cili kishte futur ne pune njesine e tij te zbulimit me urdher nga Sibert disa kohe me pare. Vonesa qendronte ne Uashigton, i cili nuk ishte i gatshem per te filluar opercaione spiunazhi kunder ish -aleatit te tij, BRSS. Por kur sovjetiket vershuan ne Iranin verior, synimet e tyre u bene te qarta sesa agresive do te ishin dhe Gehlenit iu hap drita jeshile per te ndertuar organizaten e tij.

Organizata e Gehlenit, sic do te njihej me vone, u themelua me nje fond prej 7 milion dollaresh dhe operonte ne zonen sovjetike te pushtimit, ne Gjermanine Lindore. Zyrat qendrore te Gehlenit ne Pulah vleresonin informata qe vinin nga disa mijera spiune me deshire. Cilet ishin keta? Ishin nga rradhet e gjermaneve ish roberve te luftes te burgosur nga sovjetiket, te cilet ishin liruar pas disa vitesh. Njerezit e Gehlenit, intervistonin secilin prej tyre me kujdes, duke mbledhur informata me detaje per kampet e perqendrimit dhe per eksperiencat e tyre ne keto kampe.

Ata qe dukeshin te dyshimte ose ishin kthyer ne propagandiste te sovjetikeve eliminoheshin , ndersa ata qe kishin njohuri speciale per ushtrine ruse dhe civilet dhe qe ishin me prova besnike te Perendimit rekrutoheshin si agjente.

Pervec ketyre, ne disa mijera ishte numri i agjenteve te cilet ishin me kohe te rekrutuar, qe nga koha e luftes. Keta ishin "celula te fjetura" agjentesh ne Rusi, Poloni, shtetet baltike, ne Rumani,Bullgari, Hungari, Cekosllovaki, madje dhe ne Shqiperi.Ne vecanti,ne Gjermanine Lindore kishte nje numer mjaft te madh agjentesh te Gehlenit te gatshem per te punuar per Perendimin.Sherbimi sekret i Gehlenit operonte nen mbikeqyrjen e amerikaneve derisa u krijua Republika Federale e Gjermanise, ku me pas u absorbua nen qeverine gjermano-perendimore per te funksionuar si sherbimi sekret informativ i saj. Zyra ishte e njohur si "Org" nder radhet e antareve te saj, por zyrtarisht u quajt Sherbimi Federal Informativ (BND) ne 1956.

Operacionet e Gehlenit drejtoheshin kryesisht kunder Ministrise se Sigurimit Shteteror te Gjermanise Lindore dhe policise politike komuniste ( Staats Scherheitsdienst-SSD).SSD ishte nen drejtimin e Ernsht Volveber, nje komunisti te vjeter gjerman, organizatori te shkelqyer qe e urrente pa mase Gehlenin.Nje nga arsyet qe e urrente ishte sepse Gehlen kishte arritur te vendoste nje nga njerezit e tij ne stafin e tij personal, Valter Gramishin, ne nje pozicion mjaft te dobishem dhe merrte informata nga brenda persa i perket SSD. Aq shume shtohej kjo urrejtje me triumfet e Gehlenit ndaj Volveberit, saqe ai vuri nje cmim prej 1 milion markash per koken e Gehlenit duke e kerkuar "te gjalle ose te vdekur", cmim qe nuk arriti ta merrte askush.

Nje nga atute e Gehlenit ishte se si kishte vendosur agjentet e tij te perkushtuar ne zyra dhe pozicione te nivelit te larte ne Gjermanine Lindore. Keshtu psh nenkoloneli Zigfrid Dombrovski punonte per zbulimin komunist, Valter Gramish ishte drejtues i trasporteve dhe i porteve ne Ministrine e Transportit te RDGJ. Akoma me mire sihte pozicioni i nje tjeter agjenti te Gehlenit, i Herman Kashtner, i cili ishte zv/kryeministri i RDGJ, qe vepronte per Gehlenin nen emrin e koduar "Helvig" dhe i pasonte atij informata me detaje ne lidhje me kabinetin ministror te RDGJ.

Per me teper se 20 vjet, organizata e Gehlenit kalonte nga nje sukses spektakolar ne tjetrin. Ajo arriti te identifikonte ekzistencen e SMERSH, si dege vrasesish te KGB-se, ndihmoi CIA-n ne germimin e tunelit te Berlinit, ku Perendimi arriti te pergjonte telefonat dhe linjat telefonike te zyrtareve te larte komuniste. Njeri prej agjenteve te Gehlenit ishte ai qe siguroi per CIA-n nje kopje te raportit sekret te Kongresit te XX te Partise Komuniste Ruse, ku Nikita Hrushovi denonconte krimet e Stalinit. Gehleni gjithashtu kishte informacion te avancuar dhe me detaje deri dhe per Luften e Gjashtediteve ne Lindjen e Mesme ne 1967, informacion qe ia pasoi Mosadit.


Por Gehleni ka pasur dhe deshtime. Ai nuk lajmeroi Perendimin sedo te ndertohej Muri i Berlinit.( Ne kujtimet e tij ai shkruan se ishte ne dijeni qe sovjetiket donin te ndalonin eksodin ne mase te gjermano-lindoreve dhe se kishin sjelle ne Berlin materiale te shumta ndertimi).Nje dezertim i rendesishem, ai i Hans Joakim Geyerit ne 1953, shkaktoi komprometimin e nje duzine agjentesh informante te Gehlenit ne Gjermanine Lindore dhe eliminimin e tyre.

Gjate viteve '50-'60, Gehlen e zgjeroi organizaten e tij dhe ishte nje nga njerezit me te fuqishem te Evropes. Agjentet e tij operonin ne SHBA, Angli, France,Lindjen e Mesme ( duke bashkepunuar dhe me egjiptianet dhe me Mosadin izraelit). Por ne 1963,organizata e Gehlen, pesoi nje goditje te rende. Hajnc Felfe, qe punonte per te per me teper se nje dekade , u ekspozua si agjent i dyfishte, i cili ne te vertete ishte nepunes i sovjetikeve.

Skandali plasi ne koken e njerit prej sponsoreve me te mire te Gehlenit ( i cili e therriste ate "gjenerali im i dashur"), i cili u detyrua te jape doreheqjen. Behet fjala per Kancelarin gjerman, Konrad Adenauer. Rajnhard Gehlen do te vazhdoje dhe 5 vjet te tjera ne krye te organizates se tij, por ai dhe prestigji i tij ishin prekur rende.Ai doli ne 1968 ne pension, i zevendesuar nga nje nga mvartesit e tij, nengjenerali Gerhard Vesel. 11 vjet me vone, Rajnhard Gehlen, vdiq nga shkaqe natyrore. Sot ai kujtohet si nje nga mjeshtrat e mjeshterve te spiunazhit dhe si nje nga shefat me te medhenj te zbulimit ne histori.

Eli Cohen Alias: Kamil Amin Taabes dhe "Alex" Spiun izraelit ne Egjipt dhe Siri. (1924 - 1965)

Nje sionist i terbuar gjate gjithe jetes se tij, Eli Kohen u lind dhe u rrit ne Aleksandria te Egjiptit nga prinder cifute ortodokse. Nga 1946 deri ne 1948 ai vazhdoi studimet ne Universitetin e Kajros. Ne 1951, Koheni udhetoi fshehurazi ne Izrael ku beri trajnimin per sabotazhe dhe spiunazh. U kthye ne Kajro si pjestar i nje grupi sabotatoresh qe do te tentonin te hidhnin ne ere ndertesa te kompanive amerikane ne Egjipt,per te shkaktuar demet ne marredheniet amerikano-egjiptiane.

Por kunderzbulimi egjiptian arriti te zbuloje grupin ne te cilin merrete pjese Kohen si dhe identitetin e ketij te fundit. Zbulimi i grupit dhe arrestimi i Kohenit coi ne skandalin e famshem "Ceshtja Lavon" ne Izrael, skandal i cili identifikoi si ideator te sabotazhit ne Egjipt, Ministrin e Mbrojtjes se Izraelit, Pinhas Lavonin. Por Kohen arriti ti binde hetuesit egjiptiane se ai nuk kishte lidhje me grupin e sabotatoreve dhe si i tille u la i lire. U arrestua perseri ne 1956 dhe u debua nga Egjipti ne 1956.

Koheni shkoi ne Izrael ku u be oficer i Mosadit dhe me pas u dergua nga Mosadi ne Damask te Sirise. Nga kontaktet siriane, ne pergjithesi oficere madhore ne ushtrine siriane, Kohen beri te mundur ti tregonte Mosadit gjithcka per te gjitha forcat e armatosura siriane, per ndihmen ushtarake sovjetike qe merrnin dhe diversionin e ujerave te pijshem , nepermjet te cilit sirianet donin ta shterronin Izraelin verior nga uji i fresket.

Kohen raportoi gjithashtu Mosadin per planin e krijuar nga keshilltaret sovjetike ne ushtrine siriane, sipas te cilit forcat siriane do te perpiqeshin te ndanin Izraelin Verior nga ai Jugor me nje goditje te shpejte dhe te befasishme. Gjithashtu ai tha informacion me hollesi per instalimet ushtarake siriane, ne vecanti te mbrojtjes te asaj qe quhej dicka e papushtueme, forcave qe mbronin Lartesite e Golanit, te cilat vazhdimisht ngacmonin komunitetet fermere izraelite te pambrojtura aty afer. Per 3 vjet rrjesht Koheni mblidhte informacione dhe i dergonte duke perdorur nje radio me vale te shkurtra tek Mosadi.

Kunderzbulimi sirian, sidoqofte nuk flinte gjume. Te pajisur me aparate te sofistikuara sovjetike per gjetjen e drejtimit te radiomarreseve, teknike siriane se bashku me keshilltaret sovjetike mund te gjenin ekzakt se nga cila dhome hoteli Koheni i transmetonte radio mesazhet e tij. Keshtu ai u kap ne flagrance duke u transmetuar eproreve te tij te spiunazhit ne Izrael ne vitin 1965. Megjithate, gjetja e Kohenit si spiun, ishte dicka krejt e rastesishme. Agjentet siriane, moren nje ankese nga ambasada indiane ne Damask, ku ankohej se dikush perdorte radio me vale te shkurtra dhe nderpriste here pas here radio transmetimet e ambasades. Duke dyshuar se ketu kishte dicka qe nuk shkon, sirianet filluan te survejonin dhomen e hotelit ku rrinte Koheni, prane ambasades indiane, survejim qe perfundoi me arrestimin dhe identifikimin e tij.

I denuar per spiunazh, Koheni u var ne maj 1965 ne sheshin me te madh te Damaskut. Ekzekutimi i tij u be publik dhe u veshtrua nga mijera njerez. Puna e tij vec i ndihmoi pa mase cifutet, ne vecanti gjate luftes se 1967, kur ata vershuan dhe pushtuan ne nje kohe fare te shkurter Lartesite e Golanit ( teorikisht ishin te papushtueshme). Eli Kohen kishte informuar per mbrojten e kesaj fortese me kaq detaje te holluara dhe ka qene nje nga spiunet me efektive dhe me te vlefshem izraelite ne vite.

nga Flori Bruqi:Sherbimi sekret informativ izraelit(MOSAD)

Perpara se Izraeli te krijohej si shtet,shume organizata te pavarura funksiononin si sherbime zbulimi-kunderzbulimi. Ne 1948,kur Izraeli u njoh si shtet i pavarur, kryeministri i pare i tij, David Ben-Gurion shpalli riorganizimin e agjensive te ndryshme te spiunazhit.Ne 1951, ai i ndau keto sherbime informative ne tre grupe kryesore:zbulimin ushtarak, kunderzbulimin ( Shin Beth) dhe me te degjuarin, Mosadin.

I njohur si "Instituti" ose "Institucioni", Mosadi eshte me rendesishem per qeverine izraelite, sesa CIA eshte per qeverine e SHBA. Mosadi ka autoritetin te merret vesh dhe te futet ne kontakt me shtete me te cilat Izraeli nuk ka marredhenie diplomatike. Shefi i Mosadit i pergjigjet vetem kryeministrit dhe askujt tjeter. Buxheti i kesaj organizate , megjithese eshte shume i madh,eshte sekret shteteror. Emri Mosad ka dhe nje rendesi historike per cifutet ne pergjithesi. Nje organizate me emer te ngjajshem, ne te kaluaren ka qene pergjegjese per futjen ilegalisht ne Palestine te mijera cifuteve te debuar nga Evropa ne vitet '30-'40.

Ne zemer te Mosadit qendron seksioni shume i vyer i Operacioneve Speciale, qe eshte pergjegjes per misionet e tij kunder armiqve te Izraelit dhe ne ndjekjen e vazhdueshme te krimineleve te luftes qe demtuan cifutet ne cdo shtet te botes. Ne vitin 1960, Mosadi arriti fitoren e pare te bujshme, kur agjentet e tij, nen drejtimin e Iser Harelit, gjeten, rrembyen dhe sollen kontrabande ne Izrael kriminelin nazist te LIIB, Adolf Ajhmanin, i rrembyer mes dites per diell ne rruget e Buenos Ajresit ne Argjentine. Pasi u "postua" ne Izrael, Ajhmani doli ne gjyq te hapur per krimet e tij kunder cifuteve ne kampet e perqendrimit dhe ato te shfarosjes . U denua me varje, pas nje gjyqi qe zgjati gati 2 vjet, ku gjate gjithe kohes ai ishte i fshehur pas nje xhami antiplumb. Ajhmani u ekzekutua ne 1962.

Ashtu si Iser Harel, Mosadi ka patur fatin te kete ne rradhet e tij agjente dhe spiune te shkelqyer si asnje shtet tjeter i botes. Agjentet e Mosadit jane te motivuar nga patriotizmi i larte dhe nga perkushtimi i tyre tek Izraeli. Nje nga keta ka qene dhe Shulamit Kishak-Kohen, nje grua cifute dhe nene e 7 femijeve qe jetonte ne Bejrut. Ajo eshte pergjegjese per futjen ne Palestine te mijera cifuteve refugjate ne vitet '40, megjithe kundershtimet e te shoqit te saj.

E njohur si Shula Kohen, kontrabandistja e bashkepatrioteve te saj, u be agjente e Mosadit ne vitet '50 dhe vepronte nen emrin e koduar "Perla". Ajo shkoi per disa kohe ne Izrael, ku u trajnua per teknikat e ndryshme te spiunazhit dhe me pas u kthye ne Bejrut. Duke rritur femijet e saj te shumte, ajo gjente kohen dhe arrinte ti sherbente atdheut te saj duke i ofruar Mosadit dokumenta shteterore dhe politike nga Libani dhe Siria, te cilat ajo i kishte mundur ti gjente nepermjet kontakteve te saj ne qeverite e ketyre vendeve.

Shula Kohen dhe informacioni i ofruar nga ajo ishte kaq i vyer, saqe Mosadi i ofroi asaj shuma te konsiderueshme per te kerkuar akoma me teper favore dhe sekrete nga kontaktet e saj.Mosadi financoi dhe nje klub nate ne Bejrut,te quajtur "The Star", i drejtuar nga Kohen dhe ku ishte nje pike takimi dhe grumbullimi i agjenteve te Mosadit. Rrjeti agjenturor i Kohenit pas disa kohesh u penetrua nga nje oficer i shkelqyer i zbulimit libanez dhe disa antare te ketij rrjeti, perfshi dhe Kohen u arrestuan dhe u nxoren ne gjyq.Ne gjyq, Kohen u cilesua si "Mata Hari e Lindjes se Mesme", megjithese ne te vertete ajo nuk ishte vecse nje amvise shtepiake qe ne menyre efektive mbidhte informacione sekrete per vendin e saj.

E gjetur fajtore per spiunazh, fillimisht ajo u denua me varje, por me pas denimi i saj u kthye ne 7 vjet burgim.Pas Luftes Gjashteditore te 1967, Kohen dhe antare te familjes se saj u shkembyen nga cifutet per ushtaret libaneze te zene rober gjate kesaj lufte me nje analogji 500 ushtare libaneze per cdo antar te familjes Kohen!!! Shula Kohen hapi me pas nje dyqan lulesh afer hotelit "Mbreti David" ne Jeruzalem.

Ne rradhet e tij Mosadi ka pasur shume agjente heronj, sic ishte per shembull Eli Kohen, i cili u zbulua dhe u var ne Damask te Sirise. Volfgang LOtz,"Spiuni i shampanjes" pozoi per disa vjet si ish oficer nazist i arratisur nga Evropa, duke depertuar thelle ne sherbimet sekrete egjiptiane.Shume suksese te Mosadit, per hir te mos dekonspirimit, kane ngelur te heshtura dhe ndofta kurre nuk do te behen te njohura publikisht. Nje sukses tjeter i Mosadit, qe u be i njohur jo nga izraelitet, por nga shtypi perendimor, ishte rrembimi i motoskafeve ushtarake nga porti i Sherburgut ne France, skafe te cilat qeveria izraelite i kishte porositur dhe paguar, por qe Franca i bllokoi ne baze te embargos qe i ishte vene Izraelit nga OKB. Duke pretenduar se Izraeli publikisht hoqi dore nga blerja e ketyre motoskafeve dhe se ia shiti ato nje firme norvegjeze qe kishte puse nafte ne Detin e Veriut ( e cila nuk ishte gje tjeter vecse vitrine e Mosadit), skafet u nisen per te shkuar ne Oslo dhe pas 1 jave perfunduan ne...Haifa! Sukses tjeter i Mosadit ka qene dhe penetrimi ne thellesi i OCP( Organizates per Clirimin e Palestines) nga agjentet e tij.

Mosadi kurdohere ka pasur dhe ka bashkepunimin dhe ndihmen e CIA-s amerikane. Ne fakt midis dy agjensive ka marredhenie dhe lidhje speciale. Kur Mosadi ishte akoma "foshnje", CIA e ndihmoi ate me trajnimin e agjenteve te tij dhe me mjete teknike moderne per kohen, si dhe me metoda spiunazhi te sofistikuara. Sot Mosadi eshte po aq i pergatitur teknikisht nga ana elektronike po aq sa CIA dhe cdo sherbim tjeter sekret i nje fuqie te madhe boterore. Nje vend te vecante ne gjirin e Mosadit, zene matematicienet dhe kriptografet e tij, te cilet jane me te miret ne bote.

Shtetet e Evropes Perendimore ushqehen me informacion te vazhdueshem nga Mosadi per sa i perket terroristeve arabe te cilet hyjne dhe veprojne ne Evrope dhe SHBA. Materiali eshte aq voluminoz dhe i detajuar saqe dikur sherbimi informativ francez u ankua se nuk kishte njerez te mjaftueshme per te ndjekur te gjithe terroristet. Shume efektive per Mosadin eshte dhe njesia e tij speciale e armatosur e quajtur Sayaret Matkal, ose Shtabi i pergjithshem i Njesise se Zbulimit. Njesia ka rreth 200 persona dhe per te ne publik nuk eshtre folur asnjehere, pervecse ne disa raste te rralla kur referohen si "Djemte". Ishte kjo njesi qe ne 1973 udhehoqi inkursionet vrasese ne Bejrut ku u hodhen ne ere avionet e shteteve arabe te parkuar ne aeroportin e kryeqytetit libanez, ne kunderpergjigje per hedhjen ne ere dhe marrjen peng te aeroplaneve te EL-Al ( sherbimi civil ajror izraelit) dhe shpetoi pengjet cifute nga aeroporti i Entebes ne 1976 ne nje operacion te veshtire qe mori pjese disa mijera kilometra larg territorit izraelit. Ne rastin e pare njesia nuk pati asnje humbje, ndersa ne te dytin u vra vetem nji dhe u plagosen 20.

Meqenese Izraeli eshte kurdohere ne gjendje alarmi ndaj armiqve te shumte qe ka ne bote, perfshi te gjithe shtetet e tija fqinje pa perjashtim,pozicioni mbrojtes qe ka per mbijetese te vazhdueshme nga keto kercenime, ben qe Mosadi shpesh here ne praktiken e tij si sherbim sekret te perdori dhe vrasjet. Kjo lloj praktike disa here i ka ardhur bumerang reputacionit te Mosadit, sidomos ne rastin e vrasjes se kamarierit te pafajshem maroken ne Lilehamer te Norvegjise, ku gabimisht u identifikua si Ali Hasan Salameh, terroristi arab-ideator i masakres se atleteve cifute ne Lojerat Olimpike te Mynihut. Mosadi nuk eshte pra i pagabueshem. Lufta e Jom Kipurit ne 1973 e zuri Izraelin ne gjume, pasi Mosadi nuk arriti ne menyre efektive te informonte udheheqjen izraelite me informacione ne lidhje me ushtrite arabe qe moren pjese ne kete konflikt.

Shume nga liderat e medhenj te Izraelit e kane filluar karrieren e tyre ne Mosad. Gjenel majori Jitzhak Hofi qe sherbente ne ushtrine izraelite per shume vjet dhe qe ishte komandant i frontit verior ne 1973, u caktua me pas drejtor i Mosadit ne 1974 dhe e mbajti ate post deri ne 1982. Ishte Hofi ai qe beri kontaktet dhe marreveshjet me familjen Gemajel, familje qe drejtonte falangat kristiane qe kryen masakrat ne kampet e OCP ne Bejrut ne 1982, nje masaker e cila solli kriticizmin e opinionit publik boteror kunder Mosadit.

Haim Herzog, Jitzhak Shamir, Menahim Begin dhe Jitzhak Rabin ( qe u vra me vone nga cifute fanatike djathtiste ne 1995) kane qene te gjithe antare dhe udheheqes te Mosadit here pas here gjate karrieres se tyre politiko-ushtarake. Per hir te udheheqjes, dedikimit, patriotizmit dhe efektivitetit profesional, Mosadi, sipas eksperteve te spiunazhit, vleresohet si nje nga 5 agjensite e zbulimit me te mira ne bote.

Spiunja "H.21"

Femra me e famshme ne historine e spiunazhit, por njekohesisht dhe me jokompetentja per kete pune ka qene Mata Hari. Arritjet e saj me teper kane te bejne me dhomen e saj te gjumit dhe karrieren ne skene, sesa me boten sekrete te spiunazhit dhe kunderzbulimit. Krijese e fantazise dhe e imagjinates se vet,Mata Hari ishte nje femer me ambicie per lluks dhe jete te shthurur, gje qe e coi ate ne monopatet e rrezikshme aventureske te spiunazhit dhe me ne fund para skuadres franceze te pushkatimit ne 15 tetor 1917.

Enigmatikja Mata Hari, e cila u godit nga plumbat e ekzekutuesve te saj ate mengjes te tetorit 1917,ishte shume larg karakterit te vajzes hollandeze te lindur ne 7 gusht 1876 ne Leenvarden,Hollande me emrin Margaret Gertrude Zele. Prinderit e saj, Adam Zele dhe Antje Van der Mojlen ishin te pasur. I ati kishte nje fabrike kapelesh dhe se bashku me te emen gjithe kujdesin dhe vemendjen e kishin tek vajza e tyre e vetme. E ema vdiq kur ajo ishte 14 vjece dhe pas kesaj i ati e dergoi ate ne nje shkolle murgeshash.

Kur mbaroi shkollen ne moshen 18 vjecare, Margareta u njoh brenda disa javesh me nje oficer hollandez, kapitenin Rudolf MekLod, nje burre rreth te dyzetave, xhaxhai i te cilit ishte admiral dhe qe vizitonte shpesh Hagen dhe oborrin mbreteror ku bisedonte me Mbretereshen Vilhelmina. Cifti u martua ne 1895 dhe u nis per ne Java te Indonezise ( atehere koloni hollandeze), ku MekLodi kryente sherbimin ushtarak. Ate ndertuan nje shtepi ne Banjoe-Biroe, nje koloni ne Indite Perendimore me klime te nxehte dhe me lageshtire.

Imazhi i saj per te shoqin si i pashem dhe i dashur me te u vanit shpejt. Ai pinte vazhdimisht, nderkohe qe e shoqja luftonte me merzitjen e izolimit, punet e shtepise si dhe nje shtatzani te veshtire. Me keq akoma, MekLod kishte shume te dashura nga popullata indigjene, duke i sjelle ato ne cdo ore te dites ne shtepi. Kur Margareta lindi djalin e saj Norman MekLod ne 30 janar 1896, i shoqi , sipas te thenave te saj ne letrat e gjyqit per divorc, ishte ne dhomen ngjitur duke bere seks me nje vajze indigjene. Femija vdiq disa dite me vone , i helmuar pa dashje nga nje sherbetor i pakujdesshem

Me pas MekLodi i propozoi Margaretes qe ajo dhe ai te benin nje loje te peshtire. Ai do te rregullonte nepermjet nje ndermjetesi te dyte qe pronare te pasur plantacionesh nga Java dhe Sumatra te vizitonin te shoqen. Nderkohe qe vizitori dhe e shoqja do te ishin duke bere seks, MekLodi do te hynte befasisht ne dhome dike luajtur pjesen si bashkeshort i nxehur. Atehere qe te dy do tu benin shantazh viktimave te tyre , duke u kerkuar shuma te medha parash

Ne procesin e divorcit, Margareta tha se ajo ishte mese naive dhe e manipuluar lehtesisht nga i shoqi. "Im shoq zgjidhte burra te pasur dhe objekte te lehta per tu bere shantazh" do te shkruante ajo ne kerkesen e saj per ndarje. "Nje zoteri ishte admirues i syve te mi dhe une e lashe te shkonte me mua si me kishin thene....Ne kete menyre une mora disa mijera gilde."

Gjyqi ia dha asaj kujdestarine e vajzes se saj te vogel si dhe nje shume parash nga pasuria e MekLodit. Duke e lene femijen e saj ne nje nga te afermit e saj, ajo i shpenzoi te gjitha parate qe kishte marre nga divorci ne mesime vallezimi. Ajo arriti te mesoje vallezimet ekzotike ne Java, duke shtuar dhe levizje te reja qe vinin ne pah bukurite e saj fizike. Per te pasur akoma me teper zhdervjellesi trupore ajo bente dhe mesime akrobatike.

Ne tetor 1903 ajo ishte gati per te joshur boten me vallezimet mistike te Shives dhe udhetoi ne Paris per te filluar karrieren e saj. Por ambiciet e saj nuk dolen ashtu sic e priste. Askush nuk e mori ne pune. Bukuroshja me kembe te gjate, sidoqofte gjeti pune si striper ne nje nga klubet e dores se fundit te Parisit.

Gjate 1904, per me te shumten e kohes ajo punonte me shume si prostitute neper trotuaret e Parisit,duke u sherbyer deri 10-12 meshkuj ne dite ne nje bordello te lire te Parisit. Aty mori nje semundje seksuale e cila u diagnostikua nga Dr.Bizar.(ironikisht , ky doktor do te jete dhe mentori i saj ne burgut Sent Lazer kur ajo priste skuadren e pushkatimit).

U kthye ne Hollande ne 1905.Duke kerkuar borxh nga ate aferm dhe te njohur ajo mundi te mbidhte nje shume te konsiderueshme parash. U kthye ne Paris me nje garderobe te re dhe u vendos ne nje suite te shtrenjte te hotelit Lluksos "Krijon"

Ajo nuk ishte me Margaret Gertrude Zelle. Emri i saj tanime ishte Mata Hari, nje emer skenik qe ajo kishte krijuar dhe qe do te thoshte "Syte e mengjesit" ose "Femija e agimit" sipas qejfit qe do te donte Margareta. Duke u hequr si nje antaret e nje grupi qe vizitonin mbretin, Mata Hari thirri ne suiten e saj pronarin e nje klubi nate, Emil Gyimene.

Gyime shkoi me teper nga kurioziteti, sepse korieri i kishte thene se "kercimtarja me ekzotike ne bote donte ta takonte".Ai u mireprit nga bukuroshja brune me syte gjysem te mbyllur dhe me kembet e gjata qe te ndillte ndjenjes per seks me cdo levizje te trupit te saj. I mahnitur nga kjo femer, ndoshta femra me e sofistikuar dhe me e bukur qe ai kishte pare, ai ra ne dashuri me te.Ai e prezantoi Mata Harin tek shoqeria e larte pariziane, i ofroi pune si kercimtarja kryesore ne klubin e tij dhe u be i dashuri i saj. Auditori dhe kritike e ndryshem se shpejti do ti faleshin kercimit te saj ekzotik.

Kudo qe ajo dilte ne skene, gjendej me pas e rrethuar nga turma pasanikesh qe e lusnin tu bente favore seksuale ne shkembim te shumave te medha te parave. Kur ajo doli ne skene ne Kazinon e Parisit , "Olimpia" si dhe ne Foli Berzhe, u desh nderhyrja e policise qe te shperndante turmen e mbledhur per ta pare. Ajo atehere u quajt nga parizianet si "kercimtarja e kuqe", nga vellot e shumta te kuqe qe kishte kur kercente Vallen e Dashurise, Vallen e Mekatit dhe Vallen e Vdekjes.

Pas dy vjetesh , Mata Hari u largua nga Parisi per te shkuar ne nje turne ne kryeqytetet e Evropes. Ajo vizitoi Londren, Vienen, Romen, Berlinin. Fama dhe fati i saj gjendeshin ne zenith. Per te gjithe meshkujt ne Evrope, Mata Hari u be simboli i seksit dhe i seksualitetit femeror.Ajo u thirr ne Berlin per te kercyer ne privat vetem per trashegimtarin e fronit, Princin Vilhelm ne Berlin. Princi dhe kercimtarja paten nje lidhje te shkurter te pasionuar, gjate se ciles Vilhelmi i dha Mata Harit diamande dhe smeralde me nje vlere rreth 100 000 dollaresh.

Kur perandori Vilhelm mori vesh per lidhjen e te birit me kercimtaren, princi Vilhelm e nxori ate ne publik. Ne nje rast kercimtarja e famshme ishte ne krah te princit gjate nje parakalimi te trupave perandorake ne Berlin. Ne 1907 ai e shoqeroi Mata Harin ne dhomat e oficereve te tij ku e urdheroi te kercente lakuriq para njerezve te tij. Pas disa kohesh ajo iu merzit dhe ai ia pasoi kunatit te tij te ardhshem, Dukes se Brunsuikut, i cili pas disa muajsh ia pasoi shefit te policise se Berlinit, Traugot fon Jagov.

Jagovi ishte nje burre i shendoshe dhe pa floke. Me vone ai do te behej adjutanti i kolonelit Maugnam Valter Nikollai, shef i sherbimit sekret gjerman ( Nachrichtendienst) gjate LIB. Megjithese Jagovi nuk mund ta perballonte dot jeten ekstravagante te saj,dashuria e tij per Mata Harin ishte dhe do te ngelte dicka e vecante.Shoqerimi me Jagovin, sic do te shofim me poshte, do ti kushtonte Mata Harit, jeten. Megjithese merrte shuma konstante nga Jagovi, ajo perseri vazhdoi lidhjet e saj dhe jeten e shthurur me diplomate dhe aristokrate evropiane.

Rreth vitit 1912, Mata Hari ishte tanime dhe balerine e shkelqyer. Duke u ushtruar me ore te tera me vullnet dhe me ambicie, por te mbushura me dhimbje fizike, ajo arriti te behej nje balerine e shkelqyer.

Ajo pati suksese te medha ne Operen dhe Baletin e Parisit si dhe ne shfaqje te ndryshme baleti ne Madrid, Vjene dhe Berlin. Ne 1912 ajo dha shfaqje ne Skala te Milanos duke ekzekutuar nje pjese nga baleti klasik me muzike te Bahut dhe te Gambrinit, shfaqje me te cilen ajo fshiu cdo dyshim te kritikeve me te rrepte te baletit ne lidhje me mundesite e saj te kercimit.

Si cdo kush ne profesionin e saj ajo kishte nje liber personal me shenime ku lavderohej dhe ngrihej ne qiell ajo dhe shfaqjet e saj. Por ne ndryshim nga kercimtaret e tjere, ajo kishte dhe nje liber te dyte me letra nga qindra admirues te saj , njerezit me te fuqishem ne Evrope, letra te cilat ishin te gjitha komprometuese. Pa dyshim, keto letra, se bashku me letrat nga pergjigjet e saj ( ajo kishte mbajtur nje kopje per cdo leter qe kishte derguar) ishin dicka si garanci. Kjo korrespondence fare lehte mund te kthehej ne nje shantazh.

Viti 1912 ishte vendimtar per Mata Harin. Ajo jo vetem qe pati sukseset me te medha te karrieres se saj si artiste ne kete vit, por vendosi dhe merrej me dicka tjeter me aventureske dhe me te rrezikshme. Vendosi te behej spiune. Se si iu fut monopateve te erreta te spiunazhit, eshte akoma e panjohur akoma dhe sot. Mjeshtrat e spiunazhit ne Evrope do te perpiqeshin me vone ti minimizonin aftesite dhe vepren e saj. Anglezet talleshin me moskompetencen e saj, gjermanet e quajten si joefektive. Vetem francezet e quajten aq shkaterruese , sa me vone do ta barazonin Mata Harin me gjithe ushtrine gjermane.

Frymezuesi i kesaj karriere te re do te ishte Jagovi. Gjithmone besnik ne dashurine e tij per te, ai e ftoi ate ne nje dhome private te nje restoranti te Berlinit ne 1912. Atehere Jagovi ishte bere nje nga mjeshtrat e spiunazhit ushtarak gjerman. Ushtria gjermane po pergatitej ne ate kohe te zhvillonte lufte kunder Frances dhe Anglise.

Jagovi nuk e solli muhabetin rreth e rrotull, por i tha menjehere qe ajo ta perdorte buduarin e saj si nje burim te hollash, por njekohesisht duhet te nxirrte dhe informacionesi fitim. Ai i tha se do ti jepte nje liste me emra personash te cilet do ta paguanin Harin shume shtrenjte plus 151 dollare nga xhepi i tij. Ai i tha se kuota do te ishte 30 mije marka ne nate plus 151 dollare dhe se ajo duhet te merrte sekrete shteteore, politike dhe ushtarake nga keta te dashur.

Mata Harit iu vu numri agjenturor gjerman "H.21", ku prefiksi H sic u mesua me vone nga kunderzbulimi aleat qendronte per spiunet e rekrutuar para gushtit 1914, kur filloi LIB.Jagovi e rregulloi qe ajo te merrte pjese ne te gjitha mbremjet diplomatike dhe pritjet ne Evropen Qendrore dhe Perendimore, si dhe ne Afriken e Veriut. Ne ambasadat gjermane te Amsterdamit, Parisit, Madridit, Vjenes, Kajros,kercimtarja u njoh dhe arriti te fuste ne krevatin e saj diplomate te larte dhe ushtarake madhore, te cilet perzienin te folmen e dhomes se gjumit me infromacione per levizjet e trupave, sasite e municionit qe kishin, operacionet e spiunazhit, manovrat detare, anijet luftarake , armet e reja te artilerise etj. Te gjitha keto Mata Hari ose "H.21" ia raportonte sa hap e mbyll syte me detaje Jagovit.

Kur filloi lufta ne 1914, Mata Hari ishte nje spiune me pervoje per Gjermanine, nje vend te cilin ajo e adoptoi per atdhe, atdhe i cili e kishte bere ate ne menyre sekrete qytetare te tij.Atehere Jagovi e urdheroi qe te shkonte ne France duke kaluar nga Hollanda. Por kur arriti ne kufirin franko-hollandez, ku ishte i mbyllur dhe askush nuk lejohej te kalonte pa pasur nje leje speciale.

Pa pritur shume, spiunia shkoi ne konsullaten franceze ne Amsterdam duke insistuar ti jepej nje leje per te kaluar ne France. "Shtepia ime eshte ne Neji, miqte e mi jane atje, Karriera ime eshte ne France", u tha ajo zyrtareve. Me pas ajo i tregoi letrat dhe korrespondencen qe kishte me zyrtare dhe oficere te larte franceze.Konsulli pranoi ti bente lejen speciale. Gjate kohes qe ajo priste ti dilte leja, ajo u njoh dhe pati marredhenie seksuale me tregtarin me te pasur te Hollandes, nga i cili ajo mori vesh numrin dhe datat e vaporeve me ushqime qe iknin nga Hollanda ne Angli , si dhe datat e kthimit te tyre ne France.Menjehere Mata Hari ia kaloi kete informacion majorit Shpreht, te zbulimit gjerman ne Amsterdam, i cili ia dergoi Jagovit.

Agjentet e kunderzbulimit francez e vezhgonin nga afer kercimtaren kur ajo shkonte per darka , ne suiten e hotelit te saj me zyrtare te larte te Ministrise se jashtme. Por keta zyrtare ishin shume te rendesishem qe te merreshin ne pyetje nga agjente te thjeshte dhe aq me teper qe asgje nuk i shtynte te dyshonin se Mata Hari ishte spiune. Korrespondeca e saj ishte inspektuar disa here dhe asgje komprometuese nuk ishte gjetur. Ate qe hetuesit nuk dinin ishte se te dashurit e saj e kishin informuar per furnizimet e ushtrise franceze, per pozicionin e trupave, madje dhe deri ku trajnoheshin rekrutet e rinj.

Ky informacion, i dergohej Jagovit nga spiunia ne Gjermani nepermjet valixheve diplomatike te vendeve neutrale, ne bashkepunim me diplomatet e ambasadave te ketyre vendeve. Kur agjentet e kunderzbulimit francez ishin gati te mbyllnin dosjen per Mata Harin,ata gjeten evidenca per te vertetuar dyshimet qe kishin tek kercimtarja. Zhyl Kambo, shefi i departamentit te Ministrise se jashtme dhe mik i ngushte i Mata Harit, rregulloi qe Mata Hari te merrte nje lejekalimi speciale per te shkuar afer fshatit Vitel, afer vijes se frontit.

Megjithese ata e vezhguan ate per rreth 7 muaj nate e dite, asgje qe mund te ngjallte dyshimin kunder saj nuk kishte. Te gjitha raportimet kishin te benin se si ajo, Mata Hari, punonte si infermiere e palodhur duke kuruar ushtaraket e plagosur. Informacionet me te shumta ia jepnin oficeret, te cilet i thonin asaj cdo gje rreth ofensives se madhe franceze qe do te behej ne ate sektor, ne ate qe me vone do te quhej beteja e Somes.

Jagovi e morii kete informacion nga Mata Hari kur ajo u kthye ne Paris. Nje ushtri e madhe gjermane ishte ne pritje te sulmit francez, arriti ta thyeje ate, duke u shkaktuar francezeve mbi 200 mije te vrare.

Kapiteni Zhorzh Ladu, i kunderzbulimit francez,atehere provoi ta bente spiunen te pranonte rolin e saj. Duke e ftuar ne zyren e tij ai e akuzoi direkt se ajo ishte agjente gjermane:"Madam", i tha Laduja me ton te rrepte, "ju jeni nen dyshimin e te gjithe forcave aleate se jeni spiune. Do te deportoheni dhe do te ktheheni ne Hollande ku keni lindur".

Mata Hari e dinte qe deportimi do te thoshte fundin e karrieres se saj si agjente gjermane. Ajo iu pergjigj oficerit francez me nje oferte per te spiunuar per Francen."Une mund te jem shume e dobishme" premtoi Mata Hari."Une kam te dhena per ceshtjes ushtarake gjermane" .Pastaj ajo kerkoi ta dergonin ne shtabin gjerman. "Une do te marr cdo sekret qe zbulimi francez do te deshiroje"

Duke kujtuar se po tregohej e zgjuar, Mata Hari beri nje gabim fatal.Ndonese kishte mohuar per nje kohe te gjate se ajo mund te dinte dicka rreth spiunazhit, per te mos u deportuar ajo ofroi te punesohej si spiune profesioniste. Laduja beri sikur e besoi dhe i kerkoi qe Mata Hari te bente gjithcka per "Francen e dashur". Ai ra dakort qe ajo te spiunonte gjermanet, por jo ne Stene ku ajo propozoi fillimisht.

Laduja e urdheroi kercimtaren te shkonte ne Brukselin e pushtuar nga gjermanet. Atehere atij i erdhi nje raport nga zbulimi britanik qe i thoshte se nje nga agjentet e tij ishte kapur dhe vrare ne Bruksel. Agjenti , shtonin anglezet, ishte tradhetuar nga nje femer qe i ngjante pershkrimit fizik te Mata Harit.Tanime , i bindur qe Mata Hari punonte per gjermanet, urdheroi qe ajo te arrestohej ne momentin qe do te kthehej ne France.Gjermanet, nga ana e tyre nuk ishin me te interesuar per Mata Harin. Ajo kishte humbur bukurine dhe seksualitetin e saj. Trupi i saj ishte trashur dhe fytyra i ishte mbushur me rrudha. Cdo gje rreth saj dukej serioze, duke perfshire dhe qendrimin e saj dhe personalitetin e saj.

Gjithashtu , gjermanet e kishin marre vesh se spiunia e tyre ishte identifikuar muaj me pare. Ishte shume e rrezikshme qe ta perdorje tani me efektivitet. Duke pare se nuk ishte me "bukuroshja spiune ideale", Mata Hari shkoi tek shtete te tjera te huaja per tu pfruar sherbimet e saj. Por ata e kthyen pas. Duke u rikthyer tek gjermanet ne Madrid, spiunia kerkoi te pogohej per sherbimet qe kishte bere dhe ti jepej nje mision tjeter. I nervozuar kapiteni fon Kalle kontaktoi Jagovin ne Berlin.

Jagovi e kishte te qarte dhe e kishte pranuar faktin qe Mata Hari do te perdorej si mish per top. Ai i dergoi nje telegram ambasades gjermane ne Madrid, qe agjenti "H.21" te kthehej ne france nepermjet nje legate neutrale dhe ti paguheshin 15 peseta. Zbulimi francez e kapi kete telegram dhe e identifikoi agjentin "H.21" si Mata Harin. Agjentet franceze u vune ne kerkim te rezidences se saj dhe e gjeten ne hotelin "Plaza Athenee" ne avenyne Monten. Ajo kishte me vete cekun qe ishte paguar, por nuk e kishte thyer ate dhe ta kthente ne te holla.

Ne mengjesin e 13 shkurtit 1917, komisioneri Priole, i shoqeruar nga sekretati i tij dhe dy xhandare, ia behu ne suiten e Mata Harit, duke e gjetur ate ne krevat duke ngrene mengjes. Prioleja e urdheroi te vishej. Nderkohe qe ajo vishej pa thene asnje fjale, suita e saj u kontrollua dhe ceku per 15 peseta u gjet. Spiunia vec nuk e prishi gjakun. Kur po dilte nga dhoma ajo i ofroi nje tufe me lule Priolese se shtangur nga habia.

Mata Hari u cua ne burgun fortese te Fobaurg Sent Deni ku u mbajt ne nje qeli te veshur me pambuk qe te mos kryente vetevrasje.Francezet donin dhe prisnin te nxirrnin ndonji informacion nga ajo, perpara se ta eliminonin. Ajo qendroi e heshtur ne qeline e saj derisa u nxorr para nje gjyqi ushtarak ne 24-25 korrik 1917. Aq sekret u mbajt gjyqi, saqe roje me ushtare ishin vendosur rreth e rrotull nderteses me urdhra te prere te qellonin pa hezitim mbi cdo njeri qe afrohej me teper se 10 hapa.

Koloneli Mogam Zempru i Gardes Republikane ishte kryetari i gjyqit, ndersa majori Andre Morne ishte Prokurori. Gjithashtu pjesemarres ishte dhe majori Masar i zyres se dyte te ushtrise. Mata Hari u mbrojt nga nje avokat shume i zoti, Eduard Klyneja, aq i devotshem dhe entuziast me ceshtjen saqe u be menjehere mbrojtesi i saj.

Koloneli Zempru e akuzoi Mata Harin se kishte qene qe ne fillim agjente gjermane,i pershkroi se si ishte rekrutuar nga Jagovi dhe gjithe veprimtarine e saj. Ai i pershkroi me hollesi se si ishte paguar 30 mije marka gjermane per cdo mision te saj. Mata Hari mohoi gjate gjithe kohes qe ishte paguar per te dhene informata gjermaneve. Ajo deklaroi se parate ishin pagese per "netet e dashurise" qe kishte ofruar dhe asgje me teper. Atehere koloneli i tregoi telegramin e kapur nga francezet si dhe cekun e 15 mijeve pesetave qe shkruhej ne telegram ti paguheshin agjentit "H.21". E gjendur para faktesh te pamohueshme, Mata Hari me syte qe i hapeshin dhe i mbylleshin nga frika dhe me trupin qe i dridhej tha se kjo nuk ishte e vertete dhe iu lut trupit gjykues ta besonin.

Trupi gjykues mori vendim brenda 30 minutash. Atehere Mata Hari u urdherua te ngrihej ne kembe dhe te degjonte vendimin. Kryetari i gjyqit deklaroi me nje ze pa emocione se ajo ishte gjendur fajtore per spiunazh kunder Frances. Me pas ai shtoi:"Margaret Gertrude Zele- je e denuar me vdekje!"

E shtangur, kercimtarja e famshme kundershtoi:"Nuk eshte e mundur, nuk eshte e mundur".
Nje dite para dates se ekzekuimit ajo qendroi konfidente dhe pothuajse buzeqeshte.

Ate dite, prane saj ishin dhe nje murgeshe dhe dr.Bizar, ne te njejten qeli me te. Murgesha ishte instruktuar qe te kujdesej per te nga afer dhe te mos ta linte ate te vriste veten para se te ekzekutohej.Per ti ngritur moralin , murgesha i tha Mata Harit:" Na trego sa bukur kercen." Spiunia u ngrit ne krevatin e vogel duke buzeqeshur, zgjidhi rroben e saj dhe filloi te kercente ngadale brenda ne qeli.

Ne oren 4 te mengjesit, komandanti i toges se pushkatimit, Zhylien, erdhi ne qeline e saj. Pasi i kerkoi murgeshes ta zgjonte Mata Harin, priti me durim derisa ajo veshi pallton e saj me te ngrohte, duke biseduar me te. Gruaja e denuar me vdekje i tha:"Eshte ftohte. Fjeta kaq mire.Po te ishte ndonji dite tjeter, nuk do te kisha falur qe me zgjove kaq heret. Pse e keni kete zakon ti ekzekutoni njerezit ne te gdhire? Ne Indi eshte e kunderta. Te ekzekutojne ne mbremje. Po te ishte keshtu do te preferoja te shkoja ne Vinsene ( vendi i ekzekutimit) pas nje dreke te mire.Me jep pak corapet. Dua gjithmone te jem e veshur mire."

Pasi pudrosi fytyren, spiunia ia beri me koke Zhylienit duke i thene:"Zoteri. Jam gati!"

Ajo u shoqerua ne Vinsene nga Zhylieni, dr.Bizar dhe murgesha, te gjithe bashke te hipur ne nje kamion. Atje arriten ne 5:40 ku ate e prisnin 12 ushtare te zgjedhur nga regjimenti i Zhuaves. Dr.Bizari i ofroi asaj nje gote konjak, te cilin e rrekelleu menjehere.Pasi ngriti fustanin e gjate, me kujdes ajo zbriti nga kamioni dhe eci me kembet e veta drejt vendit ku do te pushkatohej.Nje oficer ofroi ti lidhte syte , por ajo refuzoi. Kur ai kerkoi ti lidhte trupin pas shtylles se pushkatimit, ajo e shtyu me nje buzeqeshje e cila vazhdoi derisa 12 ushtaret qe qendronin 10 metra larg trupit te saj qelluan.Kur Mata Hari ra ne toke e goditur, nje oficer u afrua dhe me nje pistolete e qelloi ne koke mbrapa veshit.Ishte goditja tradicionale "coup de grace".

Askush erdhi ta kerkonte trupin e saj.

Agjensia Qendrore e Zbulimit Amerikan (CIA)

CIA Home About CIA Careers Offices of CIA News & Information Library Kids' Page Contact CIA Mission The Central Intelligence Agency (CIA) is an independent US Government agency responsible for providing national security intelligence to senior US policymakers. To learn more, visit CIA Vision, Mission & Values.   Central Intelligence Agency The Work of a Nation. The Center of Intelligence Search FieldSearch Button Contact CIA CIA Home > Contact CIA Contact CIA The Office of Public Affairs (OPA) is the single point of contact for all inquiries about the Central Intelligence Agency (CIA). We read every letter, fax, or e-mail we receive, and we will convey your comments to CIA officials outside OPA as appropriate. However, with limited staff and resources, we simply cannot respond to all who write to us.

Per me teper se nje shekull, te gjitha shtetet kryesore te botes, pervec SHBA zhvilluan dhe kultivuan sherbimet sekrete informative.Kodi i pashkruar kombetar amerikan i etikes nuk mund te toleronte apo te stimulonte spiunazhin.Ne fund te vitit 1929,ky lloj qendrimi ishte shprehur ne thenien e Sekretarit te Shtetit, Henri Stimson, kur Herbert Yardley i ofroi atij kopje te dokumentave te huaja te apokriptografuara :" Zoterinjte e vertete nuk i lexojne posten njeri-tjetrit!"


Megjithate sherbimet sekrete informative te zbulimit u zhvilluan fare shpejte ne SHBA. Mbas LIIB, presidenti Harry Truman shperndau Office of Strategic Services(OSS 1941-1945) duke argumentuar se asnje agjensi amerikane nuk kishte nevoje te kryente spiunazh nderkombetar, derisa sigurisht filloi lufta e ftohte e shtyre nga Kremlini.I alarmuar nga spiunazhi mbareboteror i kryer nga Bashkimi Sovjetik, Trumani nenshkroi Aktin e Sigurimit Kombetar ne 1947 ( National Security Act) duke krijuar CIA-n si organizate e perhershme spiunazhi e qeverise se SHBA.

Karta e statutit te CIA-s e vendos ate ne kontrollin e NSC (National Security Counsil)-Keshillit te Sigurimit Kombetar, i cili eshte nen drejtimin e qeverise ekzekutive,por njekohesisht eshte dhe nen mbikeqyrjen e parlamentit (Kongresit). Pergjegjesia kryesore e CIA-s eshte te "mbledhi dhe te vleresoje informacion", por njekohesisht te "kryeje dhe detyra te tjera" qe i specifikon NCS.

Krijimi i CIA-s u kundershtua energjikisht me teper nga drejtori i FBI (Zyres federale te hetimeve), J.Edgar Hoover. Hoover i kundervihej presidentit Truman dhe disa antareve te Kongresit , duke argumentuar se krijimi i CIA-s vecse do te dublikonte perpjekjet dhe informatat e mbledhura nga FBI, per te cilat deri ne 1947 ishte pergjegjes ai. Hooveri u provua qe ishte gabim. Shpesh here, mbas shperndarjes se OSS, FBI dhe sherbimet informative ushtarake ofronin informacion te dobet dhe te paanalizuar qe me teper ngaterronte dhe prishte pune se sa informonte.

Qe tia dilte mbane me keto informata te ngaterruara dhe qe te perballonte me mire rrezikun dhe kercenimin komunist, Trumani krijoi Grupin Qendror te Informacionit (CIG) nen komanden e Nen-Admiralit Sidney Soures. Kur NSC-Keshilli i Sigurimit Kombetar beri mbledhjen e tij te pare ne 19 dhjetor 1947, i dha urdher Admiralit Roscoe Hillenkoetter, drejtorit te pare te CIA-s te mbikeqyrte operacionet e maskuara ne Itali, qe do te parandalonin komunistet te merrnin pushtetin ne zgjedhjet e pergjithshme.

Hillenkoeter dhe njerezit e tij iu futen punes, duke perdorur presion ushtarak, politik dhe ekonomik ne nje fushate masive propagande per te siguruar humbjen e komunisteve ne zgjedhje. Ky sukses i madh i CIA-s shtoi besimin se agjensia mund te ishte shume efektive ne punet e cdo shteti te huaj, duke krijuar keshtu nje urdher te rrezikshem per te ardhmen. Fillimisht agjensia u krijua nga veterane te guximshem dhe me pervoje lufte te ish-OSS, por e spastruar nga elementet komuniste qe kishin infiltruar ne OSS gjate LIIB. Keta veterane u ngjanin me teper 'bastaxhinjve" qe loznin me vdekjen sesa intriganteve.

CIA nuk ishte ndonji sherbim sekret modern, deri ne shkurt te vitit 1953, kur drejtor i saj u be Allen Dulles, ish shef i operacioneve te OSS ne Evrope gjate LIIB. Ardhja e Dulles(Alen Dalas) ne krye te CIA-s solli nje ekspert te madh ne pozicionin qe ai kishte,duke sjelle per here te pare ne pah pikepamjen se CIA ishte e zonja te infiltronte dhe te vepronte dhe te nderhynte ne punet e brendshme dhe ne shtete jomiqesore me SHBA si Irani,Zaire,Guatemala,Indonezia,Kili dhe Egjipti.

Teknika e CIA-s nuk ishte e ndryshme nga teknika qe perdornin agjensite e tjera te informacionit.Keto perfshinin ryshfetet, shantazhet,dizinformacionin,propaganden negative,luften guerrile, sabotazhin deri dhe vrasjet.Agjensia filloi te mblidhte dhe te analizonte informacion, duke shtuar njekohesisht dhe operacionet e maskuara. Ne 1953, nen drejtimin e gjeneralit Uollter Bedel Smith,CIA dergoi agjentet e saj ne Iran per te mbeshtetur hedhjen e kryeministrit Mohamed Mosadef, i cili u largua duke e lene vendin e vet ne nje kaos politik.

CIA u be e barabarte me KGB si force spiunazhi kur Alen Dallas mori komanden e saj ne 1953. Nje vit me pas, regjimi i influecuar nga komunistet i Jakobo Arbensit ne Guatemala u permbys me mbeshtetjen e CIA-s. Ne 1955 CIA mbikeqyri hapjen e Tunelit te Berlinit qe i lejoi ekspertet e saj te pergjonin komunikacionet sovjetike, telefonatat diplomatike dhe rrjetet telefonike ne Berlinin Lindor.Ne 1956, CIA arriti te siguronte raportin teper sekret te Kongresit te XX te PK Sovjetike, ku Hrushovi denonte krimet e Stalinit, fill nje dite pas Kongresit.

Per 4 vjet, nga 1956 deri ne 1960 CIA drejtonte aeroplanet spiune ne qiejt e BS, operacion qe perfunduan kur piloti i aeroplanit U-2, Geri Fransis Pauers qe u godit nga sovjetiket u burgos.Me vone ky pilot do te shkembehej me spiunin e famshem te KGB Rudolf Abel.Ishin raportet e informacionit te CIA-s ato qe binden presidentin Kenedi te fillonte operacione "joluftarake" ne Vietnam ne 1961.Ne te njejtin vit CIA deshtoi ne operacionin e permbysjes se Kastros ne Kube, duke derguar trupa kubanezesh te arratisur si guerrile te patrainuara dhe jo te mbeshtetura nga forcat ajrore te SHBA.Operacioni ne Gjirin e Derrave ishte nje grusht i madh kunder reputacionit te CIA-s, por deshtimi i ketij operacioni ishte me teper nga ngaterrimet ne komunikim midis CIA dhe presidentit Kenedi, sesa nga paaftesia e saj.Qe te evitoheshin ne te ardhmen te tilla ngaterresa, sekretari i mbrojtes nen administraten e Kenedit, krijoi DIA ( Agjensine informative te Mbrojtjes) si filter informacioni te te gjitha sherbimeve sekrete jo-ushtarake te SHBA.

Fiaskoja ne Kuba beri qe presidenti Kenedi te kerkonte doreheqjen e Alen Dallesit.( Ai qe ishte ideatori i vertete i fluturimeve te U-2 mbi BS dhe pergjegjesi i fiaskos se Gjirit te Derrave ishte ndihmesi i tij,Ricard Bizell).Nje vit me pas, CIA e rifitoi reputacionin e mire kur nen drejtimin e Xhon Mek'Kone,nje nga aeroplanet spiune mori foto te raketave me rreze te larget veprimi sovjetike qe po vendoseshin ne Kuba.Ky informacion coi ne konfrontimin historik te Kenedit me Hrushovin,Krizen kubane te Raketave, ne te cilin kryeministri sovjetik doli i mundur dhe raketat berthamore u terhoqen nga Kuba.

Kur presidenti Kenedi u vra ne 1963, CIA u kritikua perseri seriozisht sepse vrasesi Li Harvi Osualld ishte identifikuar me pare si i rrezikshem politikisht,por CIA i kishte humbur gjurmet e tij. Ne fakt, veprimtaria e Osualldit ne SHBA ishte nen juridiksionin dhe pergjegjesine e FBI. CIA nuk ka te tilla detyra apo te drejta ne SHBA, por vetem jashte saj.

Ne 1964, perseri nen drejtimin e Mek'Kon, CIA ndihmoi rebelet qe hodhen poshte dhe vrane kryeministrin kongolez Patris Lumumba. Mek'kon u zevendesua nga admirali Uilliam Rejborn (1965-1966), drejtoria e te cilit kaloi pa ngjarje te jashtezakonshme.

Pasardhesi i Rejborn, Ricard Helms (1966-1973) u perqendrua me teper ne luften e Vietnamit, duke i terhequr operativet e CIA ne bote, per ti derguar ne Sajgon. Rreth 1000 agjente te CIA-s vepronin ne kete zone. Gjithashtu operacione te CIA-s u zhvilluan dhe ne pjese te tjera te Vietnamit, ne Laos dhe ne Kamboxhia.Ne kete rast CIA pati dhe forca te veta ajrore qe vepronin nen masken e shoqerise ajrore "Air America". Ne Amerike, presidenti Lindon Xhonson, pergjegjes per rritjen e nderhyrjes amerikane ne Vietnam, i kerkoi Helmesit qe te spiunonte ne desidentet amerikane, opozitare te luftes ne Vietnam.Helmsi i rezistoi presioneve presidenciale qe ishin kunder statutit te CIA-s.

Informacioni i brendshem ishte nje pune e FBI qe Huveri refuzoi ta bente dhe CIA presupozoi se kjo ishte nje detyre ilegale. Megjithate skandali "Uotergejt" nuk provoi asnjihere ngaterrim te CIA-s ne te.

Helmsi pati nje sere ndihmesish te cuditshem:Ricard Bizell, ekspert ne truke te ndryshme dhe Xhejms Xhizus Angelltonin ne krye te kunderzbulimit, qe ishte i fiksuar me zbulimin e agjenteve sovjetike brenda CIA-s.

Presidenti Nikson e hoqi Helmsin si drejtor te CIA-s ne 1973, padyshim nga mosdeshira e ketij te fundit per te mbuluar skandalin "Uotergejt". Helmsi u caktua si ambasador ne Iran, por e la kete post per te deshmuar para Kongresit per sekretet e Agjensise. Perballe Komitetit Senatorial te Marredhenieve me jashte, Helmesi u kap duke genjyer ne tentative te mbroje sekretet e CIA-s. U gjobua me 2000$ si denim dhe iu dha mase burgimi 2 vjecare, nese do ta bente perseri.


Gjate periudhes se Uilliam Kolbio ishte drejtor i saj, CIA humbi karakterin e saj si organizate zbulimi me integritet. Marrja e hapur e informatave nga qytetare te SHBA i dhane asaj imazhin e nje "Gestapoje", nje armikeje te publikut amerikan.

Gjate viteve te drejtimit te Kolbit (1973-1976) CIA u be subjekt i pyetjeve ne disa komitete kongresiale. U gjet ngushte dhe e pandihme pas nenshkrimit te Aktit te Lirise se Informacionit. Deri dhe sherbimet sekrete miqesore te Britanise, Izraelit dhe Gjermanise kishin ndrojtje te shkembenin informacione me te , nga frika se dhe sekretet e tyre mund te dilnin ne shesh.

Ne 1979, presidenti Xhimi Karter, i normalizoi pak kufizimet qe nuk lejonin veprimtarine e CIA-s, duke lejuar drejtorin e saj , Admiralin Stensfilld Terner (1977-1981) te kryente operacione te maskuara, perfshi ketu dhe survejimin e qytetareve amerikane ne disa shtete te huaja. Madje Karteri e lejoi Ternerin te kryente operacione klandestine pa e informuar ate vete. Por Terneri nuk ishte perkrahes i zbulimit te pakontrolluar, keshtu qe nuk i perdori lehtesimet e dhena nga Karter.

Ne 1980, presidenti Karter nenshkroi gjithashtu Aktin e Mbikeqyrjes se Zbulimit, qe kufizonte te drejtat e Kongresit per te vezhguar CIA-n, duke lene vetem Senatin dhe DIG si dhe vetem 8 antare te Kongresit te marrin informacion special dhe kete nen rrethana te jashtezakonshme per veprimtarine e CIA-s.

Fuqia e teper qe iu dha dhe mundesia per te dhene me pak informacion per veprimet e saj u shfrytezua mire nga drejtori i mevonshem i saj, Uilliam Kejsi (1981-1987) i vene aty nga presidenti Regan. Numri i operacioneve te maskuara u rrit, si dhe buxheti dhe numri i punonjesve te CIA-s.Nen drejtimin e Kejsit, CIA rifitoi imazhin e saj si agjensi zbulimi e fuqishme.

Arritja e Kejsit ishin zyrat qendore te CIA-s, qe perfshin 140 hektare ne Langli, Virxhinia, ne nje kompleks ndertesash qe kushtoi 46 milion dollare vetem per tu ndertuar. Mbi 10 mije persona punojne ne Langli, gati 50 % e efektivit te pergjithshme te CIA-s.Pjesa tjeter ( 10 mije) jane te shperndare ne zyra te ndryshme te CIA-s ne SHBA si dhe ne trupat diplomatike amerikane anembane botes.Sot, ashtu si ne epoken e Kejsit, CIA ka nje force te jashtezakonshme pune me eksperte ne cdo gjuhe te huaj, ne kriptografi,kimi, kompiuterike, demografi,agronomi, lufte guerile si dhe sisteme komunikacionesh.

Kater divizione te ndara formojne forcen punetore te agjensise.Divizioni i Zbulimit, qe merret me mbledhjen e informacioneve nga botime publike, fjalime, dokumenta sekrete dhe raporte nga shtete te ndryshme. Problemet shkencore dhe teknike jane nen varesine e Divizionit te Kerkimit. Divizioni i Mbeshtetjes koordinon operacionet e shtabit me agjentet ne veprim. Divizioni i Planit, merret me mbikeqyrjen e te gjitha operacioneve te maskuara.

Te gjitha keto divizione ishin nen drejtimin e Uilliam Kejsit. Ai krijonte operacione te maskuara me ambicje te palodhshme. Nen mbeshtetjen e Reganit, CIA ndihmoi rebelet afgane kunder pushtimit sovjetik, armatosi grupet paramilitare iraniane kunder Ajatollah Khomeinit dhe regjimit te tij fetar si dhe haptazi mbeshteti rebelet qe luftonin qeverine majtiste ne Nikaragua.

Kur plasi skandali Iran-Kontra, Oliver North tha se Kejsi dhe CIA ishin te fshehur pas ketij operacioni. Por Kejsi i thirrur ne Kongres per te deshmuar nese Agjensia ishte perfshire apo jo ne kete skandal, nuk arriti te deshmoje pasi vdiq ne 1987.

Ne fund te viteve '80 kur agjensia ishte nen drejtimin e ish shefit te FBI, Uilliam Uebster dhe ne mes te viteve '90, CIA u perndoq perseri . U akuzua per lavazh truri sistematik te qytetareve kanadeze 30 vjet me pare, teknika te cilat ne ate kohe i kunderviheshin lavazheve te trurit te perdorura nga sovjetiket ,Kina dhe Korea e Veriut. U akuzua se ishte perzier ne eksperimente te tmerrshme mjeksore, vrasje, sabotazh dhe vdekje te mjaft qytetareve te pafajshem.

Atehere , ne 1994, ajo qe kishte frike me teper CIA dhe te gjithe shefat e saj u realizua. Nje nepunes i thjeshte zyre, Olldric Ejms, i biri i nje drejtuesi te CIA-s u ekspozua si spiun sovjetik, tradhetari amerikan me i paguar ne histori.Sigurisht qe dhe me pare kishte te tille ne CIA, si: Eduart Li Hauard qe u shiste sekrete ruseve perpara se te kerkonte azil politik ne Moske;Uilliam Kampiles qe u shiti sovjetikeve manualin sekrete te sateliteve spiune te CIA-s;analisti i CIA-s Larri U Tai Cin i lindur ne Kine dhe spiun kinez per rreth 30 vjet para vitit 1986 kur u denua dhe vrau veten.

Asnje prej ketyre tradhetareve vec nuk i beri CIA-s demin qe pesoi nga Ejms. I paguar per 2 milion $, Ejms u dha sovjetikeve emrat e informatoreve me te mire ruse brenda ne KGB dhe ne qeverine sovjetike, duke shkaktuar pushkatimin e te pakten 12 vetave. I denuar per spiunazh, Ejms beri nje marreveshje ne shkembim te sekreteve qe kishte treguar, duke shpetuar nga karrikja elektrike, por fitoi burgimin e perjetshme per veten e vet dhe 5 vjet burg per te shoqen, si bashkepunetore te tij.

CIA akoma nuk e ka marre veten nga shoku dhe turperimi i Ejmsit, pa permendur ketu humbjen e prestigjit te saj. Drejtori i CIA-së  ishte edhe  Xhorxh Tenet ( me origjine himariote) eshte nje njeri i kujdeshem,fjalepak dhe mundohet te mbaje profilin e agjensise te ulet per te rindertuar vetebesimin e saj.

Përgatiti:Flori Bruqi

Contact Information

By e-mail:
Use our e-mail form to submit questions and comments online.

By postal mail:
Central Intelligence Agency
Office of Public Affairs
Washington, D.C. 20505

By phone:(703) 482-0623
Open during normal business hours.

By fax:(703) 482-1739
(please include a phone number where we may call you)