Nobeli dhe replika midis Kadaresë e Malcolmit

it

Nga Gjekё Gjonlekaj/New York



Helena Kadare nё veprёn letrare “Kohё e Pamjaftueshme”, botuar vitin e kaluar nё Tiranё, nё faqen 340 pёrmend emrin tim nё lidhje me replikat midis profesorit anglez tё Universitetit tё Oxfordit, Noel Malcolm, dhe shkrimtarit Ismail Kadare. Shumё lexues shqiptarё kёtu nё New York mё kanё pyetur nё lidhje me frazёn time shqiptarçe “Mos mё bij ma”! Disa nuk e kanё kuptuar!



                        Ismail Kadare


Nё letrat amerikane tё kulturёs Ismail Kadare ёshtё emёr i njohur pёr mё shumё se tri dekada. Shqiptarёt nё kёtё Kontinent janё kryelartё pёr veprimtarinё letrare tё kёtij shkrimtari tё madh shqiptar. Gazetat dhe revistat mё tё njohura tё Amerikёs kanё shkruar mё shumё pёr krijimtarinё letrare tё Ismail Kadaresё vetёm, se pёr tё gjithё shkrimtarёt ose poetёt shqiptarё sё bashku. Botimet nё mbёshtetje tё Nobelit pёr shkrimtarin tonё janё pritur mirё nga shumica e shqiptarёve tё Amerikёs. Fitoren e Çmimit Nobёl pёr Paqe tё Nёnёs Tereze nё vitin 1979 e kujtoj si njё prej ditёve mё tё lumtura tё jetёs. Çmimi Nobel i Nёnёs Tereze na dha shpresё se edhe shqiptarёt e tjerё mund ta fitojne kёtё Kurorё tepёr tё nderuar. Pra Nёna Tereze hyri me kёmbё tё mbarё nё derёn e Nobelit sepse disa vjet mё vonё u laurua edhe shqiptaro-amerikani Ferid Murat, pёr zbulimet e tij tё mёdha nё fushёn e mjekёsisё. Pёr pothuajse tri dekada Ismail Kadare ёshtё kandidat serioz pёr Çmimin Nobёl. Botimet nё mbёshtetje tё Nobelit pёr shkrimtarin tonё janё pritur mirё nga shumica e shqiptarёve. Deri nё vitin 1997 nё shtypin amerikan nuk ёshtё botuar asnjё shkrim kundёr Ismail Kadaresё.

Shkrimi i parё kundёr tij u botua nё pranverё tё vitit 1997 nё revistёn amerikane “The Weekly Standard”. Autori Stephen Schwartz nё shkrimin e tij i bёn thirrje Fondacionit Nobel, qё Ismail Kadaresё tё mos i jepet Çmimi Nobёl. Ai kishte shkruar edhe mё pёrpara kundёr tij. Titulli dhe nёntitujt e kёtij shkrimi ishin tepёr tё shёmtuar. Njё pjesё e shqiptarёve tё Amerikёs u shqetёsuan pёr qёndrimin e Stephen Schwartz. Artikulli i zotit Schwartz ishte i dёmshёm pёr kombin dhe kulturёn shqiptare,sepse ishte botuar nё njё revistё prestigjioze amerikane. Pёrveç laureatёve tё Nobelit pёr Paqe pёr fituesit e tjerё nuk flitet shumё. Pas botimit tё kёtij shkrimi bёmё disa pёrpjekje modeste kundёr qёndrimit tё Stephen Schwartz. Dёrguam njё telegram Fondacionit Nobёl qё tё mos merret parasysh shkrimi i tij se ato qё kishte thёnё nuk janё tё vёrteta,bile ua theksuam se Ismail Kadare ёshtё i vetmi shkrimtar i madh botёror qё shkruan nё gjuhёn e Nёnёs Tereze. Kёshtu menduam se e mbyllёm kёtё kapitull. Por jo, sepse me 6 Nёntor 1997 Noel Malcolm botoi njё shkrim nё revistёn e madhe letrare amerikane: “The New York Review of Books” kundёr Ismail Kadaresё. Shkrimi i autorit anglez ishte shumё i gjatё. Noel Malcolm kishte bёrё disa krahasime absurde.Nё paragrafin e parё tё atij shkrimi e cilёsonte Ismail Kadarenё si shkrimtarin mё tё madh tё botёs komuniste pas Solzhenitsy-it, ndёrsa nё paragrafin e dytё e krahasonte me Zhdanovin. U shqetёsova shumё pёr kёtё dhe pёr disa tё dhёna tё tjera, siç ishte pёr shembull botimi i poemёs “Mёsuesit e Atit” (Joseph Visarionovich Stalin) pёrkthyer anglisht. U brengosa sepse ky shkrim mund tё ishte i dёmshёm pёr fitoren e Çmimit Nobёl. Nuk u durova dhe menjёherё e thirra nё telefon nё Paris dhe i tregova pёr kёto dhe disa vrejtje tё tjera tё Noel Malcolmit. Nuk kisha dёgjuar kurrё pёr poezinё qё i kishte kushtuar Stalinit. E pyeta Kadarenё pёr elegjinё kushtuar Stalinit. Po tha Kadare, nuk ngurroi fare. Nё atё kohё isha 18 vjeç.U qetёsova menjёherё sepse mё pёrpara kisha lexuar njё rrёfim intim tё nobelistit Andrei Sakharov i cili tregonte se nё moshёn e tij tё re kishte menduar se Stalini ёshtё njeriu mё i mirё nё botё. Ndёrsa bisedonim nё telefon shfaqa mendimin pёr ta futur nё gjyq Noel Malcolm. Ismail Kadare nuk e pёlqeu idenё time pёr njё veprim tё tillё. Zoti Kadare tha se Profesor Noel Malcolm ёshtё mik i madh i Kosovёs dhe padia gjyqёsore do tё ishte e dёmshme pёr shqiptarёt. Njё akt i tillё mund tё dёmtojё qёndrimin e Profesorit Malcolm pёr Kosovёn. U gёzova shumё pёr qёndrimin atdhetar e fisnik tё shkrimtarit tonё. Atёherё ramё dakord pёr njё replikё nё revistёn “The New York Review of Books”. Natyrisht se kёtё çёshtje e kishte biseduar me Claude Durand tё Shtёpisё Botuese “Fayard” dhe agjentin amerikan tё librave Andrew Wylie, me tё cilin isha takuar disa herё nё New York,sipas sugjerimeve tё Kadaresё. Zoti Wylie e adhuronte shumё krijimtarinё letrare tё Kadaresё. Bile mё kujtohet nё njё rast kur tha se Kadare ёshtё tepёr i thellё nё mendime dhe lexuesit e rёndomtё amerikanё nuk gёzojnё shumё nga shkrimet e tij. Evropianёt janё mё tё sofistikuar dhe i kuptojnё mё lehtё veprat letrare tё Kadaresё. Shtёpia Botuese “Arcade” e New York-ut vazhdonte pёrkthimin dhe botimin e veprave tё kёtij autori gjigand shqiptar. Me pronarёt e kёsaj Shtёpie Botuese kisha lidhje tё vazhdueshme. Shumё librari tё Kosovёs kёrkonin veprat e Kadaresё dhe pёr disa vjet mund tё kem dёrguar mijёra kopje nё Prishtinё pёr shumё lexues tё huaj dhe pёr shqiptarё. Pas vdekjes se Richard Seaver pronar i “Arcade” Publishing u ndёrpre totalisht veprimtaria botuese e kёsaj shtёpie. Richard dhe Janet Seaver ishin entuziastё se Isamil Kadare njё ditё do tё fitonte Çmimin Nobёl. Disa autorё tё cilёt i kishin botuar ata kishin fituar kёtё Çmim.

Nё bashkёpunim me “Arcade” Publishing dhe me Misionin e Shqipёrisё nё Kombet e Bashkuara organizuam promovimin e “Piramidёs” nё njё prej lokaleve mё luksoze tё New York-ut,ku morёn pjesё personalitete tё larta tё kulturёs dhe diplomacisё botёrore nё OKB.

Ndёrkohё prisnim me padurim replikёn e Kadaresё nё “The New York Review of Books” e cila u botua mё 15 janar 1998. U gёzova shumё pёr kёtё botim! Prej ngazёllimit nuk e lexova me vёmendje. I telefonova qё ёshtё botuar por iu luta qё tё mё jepte kohё ta lexoja edhe njёherё dhe pёrsёri do t’i bёja telefon. Pasi e lexova me kujdes pёr tё dytёn herё e kuptova se replika e Kadaresё kishte qenё e shkёlqyeshme. Nё tё njёjtin edicion ishte botuar edhe kundёrpёrgjigjja e Noel Malcolm. Kadare e kishte goditur aq rёndё profesorin anglez, sa qё iu luta tekstualisht me kёto fjalё: “Mos i bie ma”. Reagova si njё refer nё ndeshje boksit. Pёrgjigjja e Kadaresё ishte shumё e kulturuar dhe argumentet ishin tё qёlluara. Shihej qartё nga kundёrpёrgjigjja se Profesori Malcom ishte penduar dhe tregonte keqardhje pёr kёtё shkrim. Menjёherё e kuptova keqardhjen e Noel Malcolmit dhe indirekt kёrkonte falje. Pёr kёtё arsye iu luta Kadaresё tё mos e godiste mё. Natyrisht se gjuha ndryshon nё momentet e ngazёllimit. Me tё vertetё ishte njё shprehje tipike shqiptarçe e Malёsisё sё Madhe “mos i bie ma”. Nё Kosovё thonё “mos i mёsho ma” nё jug “mos e qёllo mё” ,mos e godit mё” e kёshtu me radhё.

Me rastin e 100-vjetorit tё Pavarёsisё sё Shqipёrisё ky titan i Letёrsisё Shqiptare dhe Botёrore meriton pёrpjekje dhe pёrkushtim tё veçantё gjithkombёtar pёr t’ju dhanё Çmimi i Merituar Nobёl pёr Letёrsi.



(Autori është ish-gazetar i “Zërit të Amerikës”, aktualisht botues dhe biznesmen në New York)

TË VIRGJËR POR PAK ME BARRË NGA SHERBIMET SEKRETE

REXHEP SHAHU



Shpifjet e bëjnë edhe më të sikletshme verën për njerzit që janë të “sëmurë” te ndjekin lajmet pa lajm në mediat tona, kur është vertetuar tashmë se ne, përgjithësisht, jemi popull televiziv. Pra i besojmë verbërisht televizionit, radios, gazetës, pa dyshuar kurrë, pa pyetur kurrë, pa hetuar kurrë. Këtë “besnikëri” të popullit tonë televiziv e shfrytëzojnë në stinën e verës për shpifje mrekullisht kalorësit e shpifjes.

Stuhia më e madhe (në gotë) e këtyre ditëve ishte kundër ndërrimit të kreut të Sherbimit Informativ Shtetëror (SHISH). Sikur u përmbys bota. Sikur kryetari i SHISH është Zoti.
Nuk ma besojnë miqtë, por sinqerisht u çudita shumë për reagimin opozitar ndaj largimit të ish kreut të këtij shërbimi dhe emërimin e të riut.
Të tronditurit për këtë ndërrim apo emërim të ri duket kanë përvoja të dhimbshme me ish sigurimin e shtetit të kohës së diktaturës, duket ende besojnë se, si dikur sigurimi i shtetit që të bënte namin, që ish mbi të gjitha strukturat e shtetit, edhe SHISH sot të bën namin. Nuk kam asnjë arsye ta besoj këtë gjë dhe trishtohem me frikën, servilizmin dhe përulësinë e të tremburve që shoh sot para SHISH.
U çudita sepse opozita në kor kërkon që, Kryeministri dhe presidenti i vendit duhet të veprojë me mendt e opozitës për ushtrimin e të drejtave dhe detyrave të tyre kushtetuese, sikur Kryeministri është përfaqësues i opozitës dhe duhet të diktohet e urdhërohet prej saj dhe të pyesë opozitën për të ushtruar të drejtën dhe kompetencën e tij si Kryeministër. U çudita pse trembet kaq shumë opozita prej SHISH dhe kreut të tij. Dhe dyshova seriozisht se gjithë këto vite kreu i SHISH paska qenë pjesë e opozitës së sotme, siç po del nga dashuria e opozitës për të. Ose është kurth i opozitës ndaj tij që ta rrjeshtojë me dhunë në krah të saj, ta lerë me barrë me zor.
Por një Kryeministër të tillë që urdhërohet nga opozita nuk do ta pranonte mazhoranca, e cila ka fituar zgjedhjet për të qeverisur me programin e saj dhe mendtë e saj deri në zgjedhjet e reja. Kur t’i fitojë zgjedhjet opozita, Kryeministri i saj le të qeverisë me mendtë e veta.
Kujt i dhëmb e djeg largimi i ish kreut të shërbimit informativ? Kë paska pas mbajtë nën sqetull ish kreu i këtij shërbimi? Kush ndjehet në të thatë dhe i rrezikuar sot nga largimi i ish kreut të SHISH? Kujt ia paska pasë fshehur mëkatet ai?
Nëse jo, pse bëhet kjo stuhi. Pse nuk shihet si një normalitet, që një zyrtar mund e duhet ndërruar domosdoshmërisht pasi nuk ka bërë vezë me dy të kuqe për gati një dekadë në të njëjtin post. Mbrojtja e zjarrtë që opozita i bën ish kreut të shërbimit informativ më le shijen se ky përson paska pasë lidhje të madhe dashurie të nëndheshme me opozitën aktuale.

Kreu i ri i shërbimit informativ u prit si hasëm nga opozita. U paragjykua rëndë. U fye. Pa e njohur fare. Mos vallë për të gjetë një alibi të mundshme për turmat e saj opozita për humbjen e mundshme të zgjedhjeve të radhës.
Pa etikën më të vogël ndaj postit a funksionit të kreut të SHISH, u derdhën akuza të rënda ndaj kreut të ri të këtij shërbimi. Dhe akuza sepse paska pasë punuar dikur me Bashkim Gazidedën. Po pse qenka krim që paska punuar me Gazidedën. Apo ata që faleshin dikur dhe binin në gjunjë para Gazidedës sot që ai nuk është më e mallkojnë atë. Nuk mallkojnë dobësitë e tyre, vetën e tyre për spiunimet që kanë bërë, duke e lënë veten peng, por mallkojnë atë që nuk është më në këtë botë. Nuk mallkojnë veten e tyre që dogjën Shqipërinë në vitin e zi 1997, me una greke zjarri në duar nga kriminelë që dolën nga burgjet greke e shqiptare të udhëhequr nga disa opozitarë të sotëm, por mallkojnë Gazidedën që ua përplasi në fytyrë krimin e bërë në atë kohë. E ai nuk është më ndaj sot ngjallën e këndojnë majë plehut gjelat.
Në anët e mia është një urtësi brilante shqiptare: kush ka vdekë e ka hy në dhe, nuk bën më kuvend me ne. Pra Gazidedja nuk është më, se po të ishte ai që të mbrohej (e drejtë e përbotshme besoj është kjo), si minj arash do të fshiheshin akuzuesit e kreut të ri të SHISH. Pra është më shumë se sa e shëmtuar që të akuzosh Gazidedën kur ai nuk është më që të mbrohet e të thotë fjalën e tij. Se fjala e tij do të ishte si murtaja për minjtë e arave e të shkurreve që derdhin akuza e paragjykime ndaj kreut të ri të SHISH. Po ata që kanë punuar dje me Enverin, me Ramizin dhe me eksponentët më të egër të diktaturës, a nuk duhet të punojnë më. Apo vetëm ata që kanë punuar me Gazidedën nuk duhet të punojnë se ata që kanë punuar me krerët e diktaturës, këta duhet të punojnë e të drejtojnë këtë vend.

Arroganca e kërcënimi më i madh është kur flasin në emër të Amerikës, në emër të Ambasadës amerikane në Tiranë. Në faqen zyrtare të ambasadës amerikane në Tiranë deri të premten datë 17 gusht, në mesditë, nuk ka asnjë deklarim për këtë “stuhi”.
Kush foli nga ambasada amerikane në Tiranë deri të premten kur foli ambasadori Arvizu që takoi Nishanin, Berishën dhe Ramën. Foli ambasadori Arvizu dhe rikonfirmoi qendrimin amerikan se Shqipëria është vend sovran, se nuk mundet më askush ta marrë peng e ta tërheqë zvarrë këtë vend siç u tentua edhe në rastin e zgjedhjes së presidentit të ri këtë verë. Foli ambasadori Arvizu dhe shumëkujt iu lag baruti… Foli ambasadori Arvizu dhe ritheksoi edhe njëherë se ambasada amerikane në Tiranë dhe Amerika kur don flet vetë dhe nuk ka nevojë ajo për zëdhënësa jozyrtarë…
Cili përson i ambasadës foli dhe shprehu qëndrim apo komentoi ndërrimin e kreut të SHISH deri mesditen e 17 gushtit? Para cilit gazetar, mikrofon apo kamër foli. Kur foli, ku foli, çfarë saktësisht tha ai folës? Burime të besueshme brenda ambasadës paskan folur për “kohën dhe arsyet”. Një nga zëdhënësit jo zyrtarë të amerikanëve shkruan që ambasada amerikane paska reaguar informalisht në një mënyrë gjysmë zyrtare dhe tejet lakonike duke thënë se “Njoftimin e mësuam nga lajmet. Koha dhe arsyet përbëjnë pikëpyetje”. Kaq. Por ata që përkthejnë buzëqeshjet, buzërrudhjet, vetullngrysjen, vetullçeljen, ata pra përkthyesit baballarë të përkthimit të frymëmarrjes amerikane, ata lusin, paralajmërojnë dhe shohin në horizont stuhi amerikane kundër Sali Berishës. Mesdita e së premtes së 17 gushtit shënohet si ditë e keqe për kundërshtarët e kreut të ri të SHISH pasi ambasadori Arvizu shprehu deshirë ta takojë sa më shpejt. Kjo ditë shërbeu dhe njëherë që të binden opozitarët dhe zëdhënësit jo zyrtarë të amerikanëve se SHBA punon me institucionet e vendit, njeh dhe respekton institucionet e vendit. A më saktëson ndokush nga lexuesit se cili amerikan i ambasadës amerikane foli dhe çfarë saktësisht tha. Ku është publikuar ajo e folur që ta shoh. A kanë emër ato burime. Në ambasadën amerikane nuk kanë vend anonimët besoj unë. Dha as Amerika e as ambasada e saj në Tiranë, nuk besoj se kanë nevojë për zëdhënësit jo zyrtarë të zëdhënësve jo zyrtarë të që të shpifin e trillojnë. A thua paska frikë Ambasada amerikane në Tiranë prej Sali Berishës dhe nga kjo frikë nuk e artikuloka dot qëndrimin e saj me zë e figurë, me emër e mbiemër për dakortësinë ose padakortësinë e saj për emërimin e kreut të ri të SHISH dhe largimin e të vjetrit. Thua vërtetë paska frikë Amerika nga Sali Berisha. Na latë pa mend o opozitarë dhe ju zëdhënësa jo zyrtarë të zëdhënësve jo zyrtarë të opozitës e të qëndrimit tuaj amerikan. Amerikën e kanë akuzuar për tejkalim guximi por nuk ka ndodhë që Amerika të ketë frikë se ajo nuk e njeh frikën, ndaj e çmon njerzimi. Ju opozitarë na e bëni edhe frikacake Amerikën para Sali Berishës. Në fakt opozita e din mirë se Sali Berisha është në dizen të plotë me Amerikën dhe kjo i shqetëson.

Stuhia (në gotë) kundër kreut të ri të SHISH buron vetëm nga frika e opozitës se mos ky përson do të shpalosë mëkatet e bëra nga politikanët shqiptarë.
Thonë zëdhënësit jo zyrtarë të zëdhënësve jo zyrtarë se paska dosje për politikanët dhe frika e dosjeve dridh burra e gra të opozitës dhe pozitës.
Thonë se ky burri që u emërua në krye të SHISH din të zbulojë gjithë armatën e anonimëve që mbjellin vrer, urrejtje, shpifje kundër shqiptarëve, kundër Shqipërisë nëpër faqe e forume interneti, në shtyp etj, armatë e frikshme anonimësh që sulmojnë shqiptarët me metoda KGB –je bolshevike.
Naivë të shtirur deri në dhëmbje, mos u qetësoni kurrë, po perifrazoj Sajmirin në foltoren e kuvendit, nuk ka dosje vetëm në një kopje më, nuk ka dosje vetëm në letra më, çfarë është shkruar është milionafishuar dhe nuk zhduket kurrë më. Stop pra me frikën e zhdukjes së dosjeve. Nëse ish kreut i SHISH i paska krijuar e ruajtur dosjet deri tani, aty do i keni dosjet edhe pas 50 vjetëve. Dhe në shumë vende do i keni e jo vetëm te SHISH i Shqipërisë, por te shërbimet sekrete të të gjithë vendeve anëtare të NATOS.

Opozita natyrisht don Kryeministër të dobët, president të dobët, institucione amorfe që të justifikojë domosdoshmërisht nevojën e ndërrimit të pushtetit. Atë që bëri Berisha dhe Nishani e kanë bërë disa herë me radhë Kryeminsitrat dhe presidentët socialistë kur kanë qenë në pushtet. Dhe nuk ka ndodhë asnjë hata. Dielli ka nxehë e shiu ka ra.
Opozita nuk don që Kryeministri të ushtroje të drejtat e detyrimet e tij kushtetuese, të propozojë apo emërojë në zbatim të detyres ato që i takojnë. Opoziota ka do vite që e mendon shtetin si OJF apo OJQ (jo)fitimprurëse.
Por presidenti i vendit apo kreu i SHISH, nuk mund të shndërrohet si Avokati i Popullit, avokati i pakicave apo minoriteteve kulturore jo shqiptare të vendit tonë. Avokat populli që po na thotë përditë se në këtë vend nuk ka asnjë shqiptar në nevojë, nuk ka shqiptar nevojtar për avokatinë e avokatit të popullit. Pasi deri sot Avokati i popullit është larg avokatisë së shqiptarëve nevojtarë për të, dhe është bërë avokat i pakicave kulturore e historike jo shqiptare.

Unë si qytetar i këtij vendi, qytetar i angazhuar për këtë vend me mundësitë e fuqitë e mia, nuk kam asnjë problem se kush ikën e kush vjen nga posti i kreut të SHISH. Se nuk kam asnjë mizë nën kapuç apo kësulë dhe nuk më kruhet koka.
Ata që kanë mizë nën kapuç apo nën kësulë u kruhet koka si prej zhugës. Kruajeni krenë tuaj.

“FJALA ME KANUN NUK BENTE MORT, OH SA TE RENDE E KA SOT ATE SHKOP…!”

ZEF PERGEGA

Nuk kam qene asnjehere ne Kosove. As Prishtinen nuk e kam pare. Enderrat me parashute me kane hedhur ne balte. Jam ngritur deri tek enderrat , por ato me kane shtyre te qendroj ne radhe.

Ne radhe per vendin tim?! Po po, se mbi enderren e lirise se shqiptarit rri ngrehur pushka e extrakomunitarit! Mu be njehere se rruga pertej kufirit, per te mberritur ne Prekaz e bera tri dite me kale.

Nuk i rashe andej nga rruga e kombit se te mbysin skapamentat e lavdit me tym, por ndoqa rrugen e Gjergj Kastriotit, ku malet ende ruajne burrerine e fisnikeve dhe pushken e gjate e mbajne gjithmone mbi sup. Pse more burer i forte, kush ka qene ai sundues qe ka mundur me i nguc!

Ndaj m’u duk vetja nje shpend i lire e ajri i tyre ma shkepi blozen e mallit ne pulmone. Atje pra ne Prekaz mu be se bac Ademi doli nga kulla e vet me flake, me trupa pa jete, si medalione qielli dhe mori nje grusht Dhe, pasi pastroi gezhojat e topit serb tha: ” Pa merri ere, ka vlug Shqiperie”

SI U THYEKAN ATO RREZE

Ne nje shesh te vogel te Prishtines permendorja e madhe e Heroit tone kombetar Gjergj Kastrioti Skenderbeu. Gjithmone mbi kale dhe me shpate. Gjergji i Beslidhjes Kombetare, ka ecur edhe ne kembe, ka bere kuvende odash e princash edhe i ulur ne sixhade te thurur kuq e zi me shiponje, ka marre edhe flamurin e principates se vet ku eshte betuar para betejes me turqit, duke rene ne gjunje para tij dhe Zonjes se Shkodres…

 Ai ka folur edhe me pleq, plaka, gra e te rinje, me njerez te mencur, poet, shkrimtar dhe parashikues. Ka folur edhe me prijesat fetar, se edhe ata ishin ushtaret dhe bekuesit e tij…

Diku mediat kosovare na paraqesin pallatin e qelqte te Prishtines. Pallati eshte blu. Duar i ka te gjata per t’u dukur nje me qiellin. Ndoshta tek ato thonj te pa prere eshte kufiri mes tyre. Godina e qelqte eshte e rrethuar me hekura.

 Disa te lyer me ngjyre blu te shperlare e disa boje ndryshku. Zgjas koken dhe hap syte. Pallati i gjate edhte rritur nga loti i nenave te te pagjeturit. Nga kockat e atyre qe humben ne varret masive. Shikoni more se diku gjoksi i tokes eshte i fryer nga fontana e gjakut!

Ne ato hekura, qe rrethojne pallatin e qelqte mijra foto heronjsh te heshtur te zhdukur.

Dhe nanat qe emrin e kane lot dhe dhimje luten para syve te tyre se mos pallati i heshtur i qelqte ka ndermend ti gjej.

Te pakten te kene nje varr e ne gjakun e tyre te marterizimit te celin lulet e kujtimit. Permendorja e heroit hesht ne bronx, pushtetaret celin dritaret dhe mbushen me afsh kadifeje .

Mburren, jane lart e Heroi poshte. E dine, Gjergj legjendari nuk zbret nga kali, ti terhiqte vec njehere prej kapistre qe te hingellinin…

 Nje anen tjeter tre mije shtepi te djegura nga lufta. Kallur flaka e kallur vatra, gure mbi te cilet hartojne Kosoven me lot e gjak e nuk shkrihen.

Heronjte e ri jane shtuar ne bulevard me shlivovice e pite klline. Hej toke e bekuar, c’po te luan ajo thike pas shpine!

Rradha e gjate ne dogane, kosovare mergimtare sjellin pare e sjellin mall, per te ngritur ato shtepi, po me pare duhet te paguash qindra mije. Te paguash ne token tende?!

Ta blesh atdheun me EURO e marka gjermane?! Shkau ba bac! Rrezet e diellit, si po thyehen e kah po shkojne, kur bien mbi xhamat zais te pallatit te qelqte?!

VELLA E KAM NJE AMANET MOS MI LE KOCKAT SERBI ME MI TRET

C’ka kerkojne me teper te renet?! Vec rehatimin e kockave ne token e vet. Kam mendimin se eshte nje iluzion te jesh i barabarte para lirise dhe ligjit.

 Si mund te ndodhe kjo kur ka sundues dhe Maliqe?! Ne kete jete te pameshirshme je i barabarte vetem para Dheut tend.

Madje edhe kete barazi qe e kemi prej prej perendise po na e shprishin burrat e kombit.

Te gjithe do te kene ne jeten tjeter nje cope vend nga ky Dhe. Pa c’ka se dikujt ia mbulojne arkivolin me flamur e te shtena topash, apo dikujt, qe vetem percillet me lot mbi dheun e shkrifet.

Lopatat e mbulimit i perdorin shpejt ato qe ne jeten e perdithme hodhen balte, apo i vrane pas shpine. Cuditerisht amanetin e te reneve e kane ne dore politikanet!.

Me ka rastisur te bisedoj me nje kosovar, drejtues e hero i gjalle i llogoreve te lirise se Kosoves. Si ne lufte, ia drejtova ato pytje. Po mua edhe sot e kesaj dite me ka mbetur ne mendje rrefimi I tij: “…Ishte perendim dielli kur syte e luftetarit te lirise ne krahun tim perenduan.

Mori plage te renda dhe ashtu me gjysem zeri me tha: “Mos e ndal luften, po qello me shume sikur te isha une. Te mos mendoje armiku se eshte vrare shqiptari. Dhe nje amanet vella, mos e lejo qe serbi te na shkele mbi varre…Dha jete per Kosoven e Lire”


Mu kujtua lufetari I lirise Binak Gashi, kur nje nate bujti ne banesen e prinderve te mi ne Shengjin, i cili kur pa gjendjen tone te veshtire me tha: “Mos u merakos, o jaran se per shtroje kam nje taban, rrenjet e te cilit ma mbajne drejt shtyllen kurrizore, per mbuloje kam flamurin, qe ma ndez ne zemer zjarrin e lirise, per jestek kam kondakun e pushkes dhe emblemen e UCK-se, pishtaret e udhes tone!”

Zgjas koken dhe hap fort syte prej lluksit te pallatit te qelqte. Atje ne sfond larg dalloj ushtaret e huaj, te armatosur, rreth komondantit Ramush Haradinaj, i denje per konvertime ne kenge e legjenda, te cilin e shoqerojne ne shtepine e vet qe te mos kembeje asnje fjale me popullin qe e pret.

 Po shqiptarin kurre nuk ka mundur njeri ta shoqeroje me pushke ne kullen e vet e ne token e vet ! E nderkohe ca sinjale me teheqin vemendjen.

Makinat e bukura, si kontesha me kone per dore me mijra kordele ne elegance e shpifte.

Vija ndarese, bodigarde qe ruajne me syte aty ku thyhet drita dhe bresheri i kristaleve nuk ben zhurme ne revolten e fshesagjinjeve te qytetit, qe dikur kumbonte nga zeri i vashes rrethur me flamur mbi tank.

Tani keto zera jane relike bulevardi, ku ngjiten e shtypen cimcakizet, qe pertypin ushtaret e huaj. Zgjas koken qe te mos terheq vemendjen e turmes.

Shikoj kamera te fikura dhe gazetar te ndrojtur. Diku me tej jane ngrehuar ne cadra revoltat e mbytyra te invaliteve te luftes, e Gjergj Kastrioti me shpate ne dohe hesht e nuk ndeshkon. Hesht Ai qe i nderonte heronjte e luftes!

Po c’fare mund te besh para pallatit te qelqte, qe u ngrit diteve te entuziazmit te kashtes se lirise?!

Kortezhi i veturave me grilla te zeza, po del nga pallati i qelqte dhe eshte nisur pa navigator drejt bisedime per pace a per corbe me Serbine!

QE TE NDALET KOLLONA DUHE TE NDERROHEN BINARET

Dikush ka marr ushqim me vete. Sa per pijet, dehjen kane per ta gjetur ne slivovicen serbe dhe votken ruse. Dikush ua ben me dore per t’i ndalur. Ndoshta per t’u thene nje fjale me shume.

Se Fjala ne kanun nuk bente mort, e besa kush del kunder te rende ne liri e ka ate shkop.

Nje nga perfaqesuesit e akademise u del perpara. Ndaluni burra se kjo nuk eshte e mbara. Pa ngreh plugun s’ka si mbine fara.

Kolona nuk ndalet... Drejt dheut e gureve ne barikadat e Ures se Ibrit.

Me tutje kolonizimi ka hedhur themelet e pallateve te larta. Serb gdhihen aty pa ditur asnje emer vendi. Territori eshte me i rendesishem se banori i ardhur rishtas. Madje nentoka e dhe pasurite.

Per te arritur kete qellim duhet ca serb me fryme edhe te mykur. Para kollones te pallatit te qelqte qe eshte nisur per bisedime politike me Serbine katermije banore shqiptar ne Mitrovice kane shpallur greven e zize, si dikur grevistet minatore te Trepces.

Rruga e mbushur me militante te punesuar e ka bere te erret xhamin e pallatit te qelqte, per te riaktivizuar minjeren, punesuar dy mije nen toke, qe do te thote edhe njere apo dy me shume mbi toke.

Po mbi toke jam une fisi e bajraku , kush cicerine si zogu ne kembe rri dajaku! Shqiptaret ne Mitrovice jane heronje se uren e kane ngritur mbi guximin dhe mbi shpatullat e tyre e ushqejne mbijetesen.

Kur sebet dhe treqind ilegalet i sulmojne dhe i vrasin, televizioni shkon atje, kur nga pallati i qelqte niset telegrami me ngushellime.

Diku shoh nje grup poetesh qe i kane zene rrugen kollones se pallatit te qelte me nje grumbull me vjersha, poezi, dhe poema martiresh, per te lexuar ndonjeren para se te ulen ne sofren e ngrenies me Serbine.

Ca bodogarde i marrin dhe ua hedhin ne kanal. Kolona nuk pyet edhe se gomat thyejne eshtra heronjsh!

More vella, po nje komb qe nuk degjon zerin e poetit, e ka pak ta shqyejne egersirat ne fund te detit!

Qe te ndalet kollona mbrenda kolones se shtate te qelqte, duhet se paku ti nderrohen binaret, te celen dritaret, per te nxjerr jasht mykun e kolltukut!

e-mail: li bri <libri57@hotmail.com>

LETER NGA TIRANA

Pershendetje i nderuar Z.Flori,   Faleminderit per lajmin e djeshem  per mbritjen e librave te Zefit, akoma me shume faleminderit per njoftimin mbi botimin e librit te Dhimbjes  kushtuar te paharruarit Ali Podrimja dhe per nje sere publikimesh te Floripres..   -Ali Podrimen e kam njohur nga afer qysh ne Maj 1979, kur m'u dha rasti te vizitoja Kosoven bashke me poetin Xhevahir Spahiu, si pjesemarres ne  nje veprimtari te pervitshme te asaj kohe,  (Mitingui i Poezise quhej) .Pershtypjet nga ato dite  mbeten per mua te mrekullueshme, perhere te fresketa, te ndritura , me ngarkesa shpirterore si rralle  vizite tjeter kudo qe kam qene me pas..Ali Podrimja  ishte zemra  e rrethit miqesor me te cilin u beme njesh ato dite, zmalti qe na lidhi aq shume me Kosoven, i prekshem si gjethi i majit dhe i forte si lisi,  humori dhe gjalleria vete, befasues, spontan," i krisur " ne ato qe thoshte e bente. Autoritetet e kohes i kishin marre patenten e maqines si shkeles i rregullave te qarkullimit, por Podrimja jo vetem ne drejtimin e kerrit ,njihej si njeri "pa patente" ..  Na merrte mengjezeve nga Prishtina e na conte ne Prizren e Gjakove, ne Podujeve e Gjilan, fliste, tregonte,  deklamonte, here perlotej e here shperthente  -  nje poeme e vertete kosovare ne levizje, ne ecje. I palodhur, i parreshtur. Vinte momenti qe harronte se ishte ne drejtim te kerrit, hiqte duart nga timoni per te na treguar me gisht  nje kulle te shquar per aksh histori, a nje  peme a pirg dheu te shquar per bukuri,dhe keshtu , i mbytur nga emocionet,  kembet i shtonin instiktivisht gazin  dhe ndodheshim buze kanalit a rrepires... "Ani, mos u tutni, burra - thosh-  Kosova na don fort e s'na leshon..." .(Kohe me pare,  ne momente te tilla poetike,   ishte rrezuar me gjithe kerrin e tij nga ura e Ibrit dhe , si deshmi per fuqine mbrojtese te Kosoves, thoshte se nga renia ne fund te lumit nuk kishte pesuar asnje gerrvishje...  Jemi takuar me pas  sidomos pas 1990, shume here ne Prishtine e Tirane dhe e kam te veshtire te them ne se ishte Poezia  e tij me e bukur e joshese se Aliu, apo ishte vete Aliu me i bukur e joshes se Poezia e mrekullueshme qe shkruante...Pikellim i madh ikja e tij.. Vetem nje ngushellim : ai s'e mesoi dhe s'ka per ta mesuar kurre se ka ikur nga kjo bote.   - Tani u ndergjegjesova se Floripress eshte agjensia juaj, megjithese per kete gje me pat shkruar dikur Zefi. Pergezime. Kini fituar me merite emer  e prestigj. Une i jam referuar e i referohem shpesh asaj, ndjek vecanerisht shkrime historike  qe i takojne gjysem shekullit te kaluar e  ketej, nje pjese te tyre edhe i kam shkarkuar kur me jane dashur e kur kam mundur t'i hap e t'i shkarkoj.( nuk i njoh mire teknikat e shkarkimit .nga interneti...).. Uroj t'u eci perhere mbare kjo pune fisnike dhe e admirueshme...   Ne se ju bie rruga ne Tirane do jete kenaqesi te takohemi, te pime nje kafe e te shkembejme dy fjale.Per cdo rast, pa ju obliguar, po ju dergoj No e telefonit : Tel Fiks : 355 4 2 269 446 Cel : 037 20 33 787   edhe nje here faleminderit, shendet, mbaresi per Ju ,familjen, miqte   Me resepkt Spiro Dede

Zbret nga mali porsi zanë

Nga Arta Nazimi


Edhe deti është si femra


Tërë ditën e masin detin
Me një krrabë
Në thelllësi detrash gëmojnë
Pa kod
Në mbrëmje kthehen
Me strajcë të mbushur
A të zbrazur
Si dashnorët e trembur
Nga lajkat
Edhe deti është si femra
Në sytë e saj
Njëmijë dallgë i fsheh
Sekret i (pa)zbuluar
Në asnjë paragraf
Mallin ëndrrat nuk ia sheh
Qiellin e kall
Për një dashuri
Peshkatari deti e femra
Gjithmonë duken në duele
Dhe asnjëherë nuk besojnë
Fshehtësitë i ruajnë me xhelozi!

Ti fara ime e Dinjitetit


T'kam shpend të bardhë,
me flatrat e hapura
N'kët rrugë një kahëshe,
shtegtare e sojshme
T'i ndjeva ato lëkundjet,
e ndjenjës në shpirtë
Sy'trazuar prej puthjesh,
nga kjo Botë e ikur
Më mungon mua si drita,
kët natë si ta përcielli
N'mua je ajo flakëshpirti,
Ti fara ime e Dinjitetit



UTJE PËR NJË EMËR...

Kthe mbrapa. Ti forca ime
Ti vrulli im, ti dëshira ime
Përmallohu me vullnetin tim
Dhe mbaj veç një kujtim..
Diçka të njomë, të butë
Të lehtë ..
Diçka për krahët e fluturave të para,
Kthe, kthehu po të them,
Kthe dhembjen që më shkoi kot,
Kthej edhe shpresat e thata
Kthej të gjitha, gëzim e lot....
Kthe mos të ndal as dita as nata..
Ktheje...



Po ti mos derdh lotë moj nëna ime


Po ti mos derdh lotë moj nëna ime
pse rrugën e mora kokë ulur
S'jam e vetme në rrugën e gjatë
dhe malli që na ndan, s'ka për të humbur.

Fshije lotin nga syri moj nënë
se unë udhës kam dy yjet pranë
Njëri më ndriçon afër zemrës sime
Tjetri më ngroh shpirtin kur për ty kam mallë...

Po unë të kam thënë moj nëna ime
nuk të dua të trishtuar aspak
Kur këmbana e m...



MUNGESA E HËNËS

E preva hënën në dritare
Dhe lehtë e ula në një pjatë
Do t'a pjek në një furrë nate
Mbi një shkëmb,nën një saç...

Do t'a ndez për vajzën time
E medalion t'ia varë në qafë
Do t'a ngjyej më thërrime
E pak nga pak do ha kulaç...

Kulaç të pjekur ndezur në flokë
Kulaç të verdhë nën një gushë
Mbushur me gjalp e borzilokë
Me buzët zjarr,me buzët prush...

Ndaj s'kemi hënë ne për çdo natë
Dhe kjo është shumë e sigurtë,
Flokë verdha ime e fsheh nën qafë
Dhe unë e rris,dhe unë e puthë...


Sy'trazuar prej puthjesh

 

T'kam shpend të bardhë,
me flatrat e hapura
N'kët rrugë një kahëshe,
shtegtare e sojshme
T'i ndjeva ato lëkundjet,
e ndjenjës në shpirtë
Sy'trazuar prej puthjesh,
nga kjo Botë e ikur
Më mungon mua si drita,
kët natë si ta përcielli
N'mua je ajo flakëshpirti,
Ti fara ime e Dinjitetit


"Lëkundjet"e ndjenjës shpirtërore

T'i ndjeva "lëkundjet"e ndjenjës shpirtërore,
dhe qirinjët u fikën
po sa t'preka dorën,

Të putha unë ty "Shkuma ime më e bardhë"
ty gjëja e bukur që më ikën
si peshku në shtrat të Detit


Pa kod ne mbremje kthehem

 
Tërë ditën e masin detin
Me një krrabë
Në thelllësi detrash gëmojnë
Pa kod
Në mbrëmje kthehen
Me strajcë të mbushur
A të zbrazur
Si dashnorët e trembur
Nga lajkat
Edhe deti është si femra
Në sytë e saj
Njëmijë dallgë i fsheh
Sekret i (pa)zbuluar
Në asnjë paragraf
Mallin ëndrrat nuk ia sheh
Qiellin e kall
Për një dashuri
Peshkatari deti e femra
Gjithmonë duken në duele
Dhe asnjëherë nuk besojnë
Fshehtësitë i ruajnë me xhelozi!

UTJE PËR NJË EMËR...
Kthe mbrapa. Ti forca ime
Ti vrulli im, ti dëshira ime
Përmallohu me vullnetin tim
Dhe mbaj veç një kujtim..
Diçka të njomë, të butë
Të lehtë ..
Diçka për krahët e fluturave të para,
Kthe, kthehu po të them,
Kthe dhembjen që më shkoi kot,
Kthej edhe shpresat e thata
Kthej të gjitha, gëzim e lot....
Kthe mos të ndal as dita as nata..
Ktheje...

MUNGESA E HËNËS

 
E preva hënën në dritare
Dhe lehtë e ula në një pjatë
Do t'a pjek në një furrë nate
Mbi një shkëmb,nën një saç...

Do t'a ndez për vajzën time
E medalion t'ia varë në qafë
Do t'a ngjyej më thërrime
E pak nga pak do ha kulaç...

Kulaç të pjekur ndezur në flokë
Kulaç të verdhë nën një gushë
Mbushur me gjalp e borzilokë
Me buzët zjarr,me buzët prush...

Ndaj s'kemi hënë ne për çdo natë
Dhe kjo është shumë e sigurtë,
Flokë verdha ime e fsheh nën qafë
Dhe unë e rris,dhe unë e puthë...


Mos derdh lotë moj nëna ime
Po ti mos derdh lotë moj nëna ime
pse rrugën e mora kokë ulur
S'jam e vetme në rrugën e gjatë
dhe malli që na ndan, s'ka për të humbur.

Fshije lotin nga syri moj nënë
se unë udhës kam dy yjet pranë
Njëri më ndriçon afër zemrës sime
Tjetri më ngroh shpirtin kur për ty kam mallë...

Po unë të kam thënë moj nëna ime
nuk të dua të trishtuar aspak
Kur këmbana e m...

Mal i çveshur për karshi

 
Ja edhe vendlindja ime,
Mal i çveshur për karshi
Ka çelur sfaka tejpërtej
Luleverdhat ngjyrëflori;
Ja shtëpia ku kam lindur
Dhe kopshti im i mbetur shkret
Plep i moçëm është tharë
Si pena ime si një asket;
Ja dhe porta me sofatin
Ku ulej mbrëmjeve babai



AKOMA SE KAM GJETUR . . .

 
Bëj të nxjerr një këngë të vjetër
Që rri fshehur thellë në shpirt
Por akoma se kam gjetur
Në është këngë,a është flirt . . .

Ajo vjen e vogël fare
Del e zbetë në horizont
M'i hedh hapat si manare
S'di ku vete,s'di nga shkon...

Zbret nga mali porsi zanë
Zbret nga retë e riveson
Binjakë kërkon në çdo anë
Pastaj ç'mallet,qan,loton...

Më ngjan me vajzë,me zanë e flutur
Nuse bukur dhe belë hollë
Ngjyer në hënë,a ngjyer në Kumtur
Ngjyer në qiell,në det a borë !?

Se shoh dot,veç në ëndërra,
Po më ç'mend e dua shumë!
"Jam ashtu siç më ka bër nëna
Veç për ty",- më thotë në gjumë.

Sa hap sytë i përlotur
Unë e ndjej,
Ajo është pranë meje rrotull
S'ju gënjej...!

Pergatiti Flori Bruqi

Kjo tokë don punë, dritë....e jo vetëm POLITIKË.....!

Tixhe Rexha-Gërqari

PA DIELL

Mëngjeseve,
kur dielli lind i përflakur
nga kufiri që nuk duhet të ekzistonte.
Rrezet e tij faqet mi ledhatojnë,
në gishtërinjtë e tu nënë më ngjasojnë...

Në mesditë,
mallin ma pjek ngrohtësia e tij.
Lotët mi thanë për pak shqiptari.!
A thua, a bëmë mjaft për të e për ty?
Nga kjo pyetje shpesh nuk gjej qetësi....

Në mbrëmje,
dielli në dritare më perëndon.
Unë duke u lutë, strukem e mbështillem
sikur në lulak me emrin nënë.!
E atdheu më përkund vetëm me hënë...


ZHGËNJIMI

E ndrydha zemren
Helm më pikoj
Nga zhëgnjimi
ka harruar te gjakoj
Rishikova ëndërrat
Të brishta,..
Kurr agu nuk mi zbardhoj
Edhe pse e gjetem rrugen
Kosova ime..
Bishti dul ne koke
Koka ne fund mbeti
Nuk haprohet kështu
Cili çohet ne këmbë thot
Unë jam mbreti!…
Peshorja ka humbë
Të vetin balancim
Ma shumë peshon karriga jote
Se vet ti o Atëdheu im...
Këtij I thonë ZHGËNJIM!...

IKONAT SHQIPËTARE

Teuta ende detërat i trazon.
Ajo ishte mbretëresha jonë!...

Skendërbeu e ndriti historinë.
Ball i oxhakut në tërë Shqiptarinë!...

Ismail Qemaili, plaku i urtësisë.
Kapitull i veqantë i historisë!...

Ibrahim Rugova, kryefjalë e lirisë.
Ikonë e pavdekshme e Dardanisë!...

Adem Jashari, kryevepër e Shqiptarisë.
Legjendë e gjallë e pavarësisë!...

POETËT NUK VDESIN

(Din Mehmetit)

Poeti nuk don vaj, poeti nuk don lot
Se kishte mjaft për nënëloken në këtë botë.
Vuajtjet e kombit tënd në ballë rrudhat ti shtuan
E hijerëndë e kaluara e e ardhmja ,
me poezinë të bashkuan.
Poetët nuk vdesin, jetojnë në varg
Unë sot hyra në vargun tënd
E ti ishe më i gjallë se dje.
　
　
BAC A U KRY?!

I

Bac emrin tuaj e njohin:
rrezet e diellit,
gugullima e ujit,
zogjtë në fluturim,
lulet në pranverë,
miqtë që na vijnë në derë,
lahuta, çiftelia dhe kitara,
ç’do këngë e melodi,
ç’do shkronjë në abetare,
edhe lisat nëpër male .
Ç’do gjë shqipëtare
në vete e mban emrin tënd.
Plot nder e krenari
BAC KËTU U KRY!

II

Më të mirët u flijuan për këtë ditë,
si dielli e yjet, nga altari bëjnë dritë.
Bac, kur luftën e filluam me shka,
"UÇK" e "FARK" duhet të ishin nja.
Për një armik të përbashkët luftuan,
në nënkëmbëza të njëri tjetrit u rrëzuan.
Disa për të qenë vetë të parët, rrugës i bënë lak,
ruaj zot nga mallkimi, nëse për këtë është derdhur gjak!…
Pas lufte disa u shpërndanë nëpër gurbet,
disa si spektator u deshën të rrinë me një anë,
lakmitarët e të fortit pozitat i ndanë.
Harruan se shokët e tyre ranë për liri,
harruan se breza të tërë, për këtë ditë janë shkri.
BAC KËTU A U KRY?!

III

Të pashkollë, të padenjë e të paedukatë,
u bënë me fakultet e magjistratura.
Të shesin mend nga kolltuku se ç’është kultura!...
Shumica janë bërë ministra e deputetë,
"Kur askushi bëhet pashë, e harron edhe babën e vet".
Disa kanë bërë shtëpi e banesa,
kanë siguruar edhe nipa e mbesa.
Nuk e dinin mirë se ç’është timoni,
sot nuk i ndal as aeroplani.
Për kolltuke e interesa të veta,
kanë harruar vitet 80 e 90-ta.
Befasohesh me i pa me sy …
BAC KËTU A U KRY?!

IV

Bac, Kosova është bërë shtet,
Pavarësia është fituar.
Me flamur kombëtar
në të gjitha trojet,
kemi kremtu.
Me slloganin tënd "BAC U KRY",
kremtonim me dhembje, mall e krenari.
Çdokund vinte era Shqiptari.
Por në vend që të bëjmë kompromis,
për të mirën e shtetit,
ne filluam t’ia mbushim xhepat vetit.
E sot shumica të zhgënjyer kemi mbet,
edhe ne ishim një pikë ujë në këtë det.
Edhe një vegëz që e patëm na u lidh nyjë
BAC KËTU A U KRY?!

V

Bac, liria gjysëmake është fituar,
flamurin ta kanë ndërruar,
në të, me 6 yje hartën ta kanë rrethuar.
Ura e Ibrit Mitrovicën e ndanë,
nga oreksi nuk din as vet çka hanë…
Për "LUGINËN" një fjalë nuk e thanë.
Kur vijnë pakot për ti miratuar,
nuk mundohen fare për ti refuzuar.
Frigohen mos po e humbin pozitën,
punë e madhe pas cilës fjalë e vëjnë pikën.
Flasin për korrupsion,
e për vete në palcë ju ka hy
BAC KËTU A U KRY?!


VI

Të flijosh veten e pasurinë për atëdhe,
është edhe më e madhe sesa me le.
Por të flijosh tre breza të tërë dhe fëminë,
kjo është e rëndë, e shenjtë për perëndinë.
Bac, të kishe mujt nga amshimi me u ngritë,
ishe trishtuar çtë kishin parë sytë.
Tërë kohën bëjnë kinse pas teje janë rreshtu.
Ditën para juve përulen kinse me pietet,
e natën veten e ëndërrojnë në kolltuke si mbret.
Për kosovën flasin në vten e parë,
plot demagogji thuajse ne hajmë barë.
Bac, frigohem se nuk po të lënë të qetë,
shqiptaria rrugën tënde duket me e gjetë.
Turpërohem pse kështu shkruaj në liri
BAC KËTU A U KRY A NUK U KRY?!!
　
KULLA IME

Atje nen krihet e qiellit
Qendron nje kull kryelarte
Afer zabelit plak

Ate mikpritja e rrit
E kenget e mbremjes
Dashurit ja ngjesh

Kull moj!Ti ne sofer me therret
Se tani behemi grumbull
Eshte fundviti ska me gurbet.
　

MITROVICËS

Sonte telat e zemrës i akordova.
Tik-takun e saj kalërova.

Të thurë këngë melodike, a elegji?
Ti dalloj as vet nuk kam mundësi...

Qytet i minatorëve, në zemër hanxhar...
Qu bëre kështu, si malli në pazarë?!.

Mitrovicë, qyeteti im i rinisë,
arrna e pleqërisë!...
　
　
A DONI DËSHMI

(Pyetje Dik Martit)
　
Nëse për krime doni dëshmi,
ejani në Gjakovë në qytetin tim.
Këtu keni fakte, dhembje, plot krenari
çdo shtëpi e ka nga një histori...
Nuk ka lagje që nuk ka jetim,
nuk ka rrugë që nuk ka grua të ve.
Janë shqiptare!..E kanë harruar rininë.
Plot dhembje.......E rrisin fëminë!..
A doni dëshmi?!!...
Ejani shikoni nëna me sy hapur...
Duke shkuar në amshim.
"Kur të më gjeni djemtë
Të mi varrosni afër varrit tim."
A doni dëshmi?!!...
Të gjitha me fakte e plot trishtim.
Ejani në Gjakovë në qytetin tim .
Shiko një varr 20 epitafe,
të gjithë gra e fëmijë!
A vriten ëngjujt?!...
A ju djegen trupat?!...
A bëhen shkrumb e hi?!!..
A doni dëshmi?..
Ejani shikoni nëna me duar në gji,
vëllezër krahëthatë,
motrat e përvëluara nga malli,
njerëzit që lufta i mbyti edhe për së gjalli...!!
Dik Marti, nëse don dëshmi,
plot fakte e jo me hamendësi,
eja në "Çabratin" tim, në "lëndinën e lotëve."
Ne historia nuk na ka mësuar të jemi fajdexhi...
Se pa u la borxhi i vjetër Evropë,
kurr nuk lypet borxhi i ri!!...
　
　
PLEPAT E LLUKACIT

Ç’do mëngjes në ballkon dal
mbulesave monotonin e ditëve ju shkundi,
një përshëndetje me ju shkëmbej.
Verës mëngjeseve më bëni shoqëri,
unë duke pirë kafe e ju në lumë duke marr freski.

Ju lakmoj, më të pa luhatshëm se mendimet e mia.
Ju jeni shumë më të vjetër se unë,
por mua më duket koha më ka plakur më shumë...

Mbrëmjeve orë të tëra me ju rri
unë mundohem të ju numëroj degët,
ju mua dëshirat e vuajtjet.
Nuk e di se cili arrijmë në numër më shumë,
po kështu bëjmë deri sa unë bie në gjumë.

Të pa thënat e zemrës juve ju rrëfej se ju mi tretni në lum
vetëm juve ju ankohem pse të punësohem nuk pata mundësi,
ju prapë se prapë në majën tuaj më ngitni në lartësi.

Mbrëmjeve kur bashkëbisedojmë nga ballkoni me hekura,
erërat ju përkulin lehtë.
Sikur më thoni: "Ky është burgu yt, moj e shkretë!."
Nata në qytet zien e gëzon,
unë e plepat, e pyesim kohën pse na sfidon...
　
DY GISHTËRINJËVE

Melodi e këngës së parë,
në ditarin e kujtesës më zgjoi.
Isha adoleshente, plot shpresë për të bardhën ditë.
Për bajpas në arterie të zemrës ndihmuam,
nga faqet e historisë pluhurin larguam.
Dy gishtërinjë të njomë pardje....
Dy gishtërinjë të gurëzuar dje....
Dy gishtërinjë të paralizuar sot....
Sa e qalë më duket dora pa ta, o zot!.
Unë e vrarë nga jeta, ujërave të notoj nuk dita.
Rrezet e shpresës, me litar mjegulle më gozhduan.
Rrëbeshe kryeneqe edhe ëndërrat mi rrënuan...
Sot, më trazoi ajo këngë që së bashku e kënduam për këtë ditë.
Atëherë, ç’u bë vallë? Pse dielli për të gjithë njëlloj nuk bën dritë?!
　
　
E DEHUR

Kosova ime..! Sot desha të festoj.
Gota është e zbrazët,
i hodha pak SHPRESË..
Por kot, s’po mbushet për BESË.

Urime loqka ime këtë PAVARËSI.
FLAMURIN tënd, nuk mund ta shoh me sy..!
Unë e kam flamurin tim SHQIPTARË,
për të më ranë breza të tërë, edhe familjarë.

A e dinë politikajt tanë ç’është kauza KOMBËTARE?
Kush e përkund djepin, si NËNA shqiptare..?
A ka këtu tradit, a vetëm për karrig garë..?
Kush do të bëhet KOSOVË, zonjë e parë..?!

Dikur fliste zemra për këtë ditë.
Sot pazarllyku e numrat në matematikë..!
Ishim të okupuar e plot OPTIMIZËM..
Ç’u bë sot..? Vetëm interes e servilizëm..!

Dhashtë zoti, të jem dehur nga frika.
Pa punë e në varfëri, në palcë na ka hy thika..!
Të më gjejë në këtë gjendje kjo ditë,
as në ËNDËRR Kosovë, nuk e kam prit..!

FILIZË E LULËKUQES

(Urime datëlindjen e tretë)

Filizë e Lulëkuqes!...
Urime për, datëlindjen e tretë
edhe pse e vjetër sa historia vetë.
Të zinjtë e ullirit për këtë ditë e ke hekë,
mund, dhembje e sakrificë sa një det....

Filizë e Lulëkuqes!...
E ndarë nga trungu e kurr nga rrënja...
Në truallin tënd dem-babadem,
-Pse kaq e brishtë, pranvera për juve po vjen ?!...

Filizë e bukur...
Më e shtrenjtë se jeta.
Trevjeqarja, në truallin e Teutës.
Legjendarja, në telat e lahutës.

Filizë, tani të ecësh ke mësuar.. !
Me filizat tjera ngjizuni në Lulëkuqe.
Ahh!.... Mos bre, disa dimri i paska ngri...!
Ato tek molla e kuqe, e ato në Çamëri...!


KUR DO TE VJEN AJO DITË

Kur do të vjen ajo ditë
tik-taku i orës të na zgjoj,
të nxitojmë për punë
koha kot mos të na kaloj.

Kur do të vjen ajo ditë
mos ta lakmojmë perëndimin.
Në Kosovë puna jonë
të na sjell fitimin.

Kur do të vjen ajo ditë,
mbeturinat mos ta shëmtojnë bukurinë.
Pse të skuqemi?....
Ku ka më të bukur se DARDANINË..?

Kur do të vjen ajo ditë,
në kokën tonë mos të ketë panik.
Fëmijët tanë studimet kur ti përfundojnë,
këtu ta gjejnë prespektivën, këtu të jetojnë.

Kur do të vjen ajo ditë,
ekonomia të jetë primare.
Rreze dielli të hyj në çdo dritare,
e për politik mos të na interesoj fare.

Kur do të vjen ajo ditë
ti gëzohemi suksesit vëllazëror.
Pse të xhelozohemi?...
Kur unë s’mundem ti më jep dorë.

Kur do të vjen ajo ditë,
kur askush mos të pyet,-
Në cilen parti je?...
Por,-Çfar zotësie e vlere ke..?

Kur do të vjen ajo ditë,
që të gjithë ta kuptojmë,
se një dhe një bëjnë dy në matematikë.
Kjo tokë don punë, dritë....e jo vetëm POLITIKË.....!
　
　
　　
NË PRONËN TIME

Lisit të vjetër


Në pronën time
Dua të jem mbret,
Por nuk di qka kam
Ndihem në siklet.

Ngrita sytë lartë
Ta shoh qiellin
Retë hidhnin valle
Ma kishin zënë diellin.

Fillova të shetisë
U ndala pak ta shikoj arën,
Më tha, nëse doni bereqet
Mos më ndërroni farën.

Nuk di çka fryente
Erë apo veri ?...
Degët e pipat e lisit të vjetër,
Lëkundeshin si të ishin letër.

U ula nën lis
E ndala vështrimin,
Ai më njeh mirë mua
Ma kuptoi mendimin.

"Mos shiko lart
Largoje trazimin
Se nga rrënjët e mija
E marrin ushqimin.
　
　
NE PASQYRË

Sot ne pasqyrë
Shiqimi mu duk i akullt
Më i akullt se acari i këtij dimri
E hukata një herë mos po më kthehet dëfrimi
Po sdi pse edhe më shumë më zuri trshtimi
Disa rrudha tek syri, disa thinja në kokë
Mu duk vetja trëndafil i vyshkur ne gotë
O zot sa shkurter qenka jeta në këtë botë

Sot e urrejta pasqyrën
I urrejta edhe trandofilat
Edhe pse xheloze sjam aspak
Sot viteve desha t’ju beja lak
Jeta me ngarkoi shumë e shijova pak
Sot koha ne pasqyr mu reflektu
Se vetvetja kurr ske primare per mu
E kuptova gabimin,o zot sa von jam zgju!
　
　
　
KOHA NUK KTHEHET

Sonte malli po më merr për fëmijërinë
Zbathur të vrapoj nëpër livadhe
Të mbledh lule e të zë flutura
E ti shoh malet e fushat e mia të bukura

Malli po më merr edhe për të bukurën rini
Se kisha shoqe e shokë pa hile e pa dredhi
Konvikti e fakulteti në zemër më quan zgjim
Për një skuqje, dridhje e për një shikim!...

Kokën pas e ktheva, e takova rininë e fëmijërinë
Ishim gjenerata që dinim çka është respekti
Koha nuk po u kthehka, kujtimi në mua mbeti
Kështu mendova sonte vetëm me veti!...

LLAV E SHPIRTIT TIM

Një kohë te vështire
Për ty Kosovë punova
Fshehtas dhemjet
E dëshirat ti miklova

Në atë kohë shumica
Argëtoheshin e bënin qefe
Unë punoja e mendoja për ty
Në rrugë me plot hendeqe

Një kohë mendoja se kungulli
Mbi ujë çdo herë nuk shkon
Por duket se kolektori
Tek ne nuk punon

Llavë e shpirtit tim
Gjerë në krater ka arritë
Bëni gati seizmografët
Se do shperthej nje dite!...

MALLI

U rrita me mall ta shoh Shqipërinë,
U edukova me mall ta kërkoj e ta dua lirinë.
Qajta me mall kur ndokush e përmndte Austrinë
Se atje më punoi babi e pa atë i kalova fëmirinë e rnirë.

E tash kur me nënën nga gurbeti bisedoj
Rrudhat në ballë ja shoh në internet
Mendoj me vehte zemra jote
Është si Shqipëria e ndarë në shumë pjesë
E kështu me mall se di a jetoj a vdes.　
　
SHKODRA JONË

Dikur emrin dhe këngën ta mbaja në gji
Ëndërroja se një ditë do të strukëm tek ti
Por erdha në kohë pa kahë e plot mërzi

Dhembja më brente si kancer, e akullt isha atëherë
Por ti në gji më ngrohe, e kurajo më jepje përherë

E tash mendja më rrin atje, kur ujërat janë rebelu
Ah sikur të kisha mundur këto ujera me i qetësu....
Do të kalon edhe kjo kohë, e unë çdo herë jam me JU.

DESHA

Desha te nisem me rrezen e pare te diellit
Por te ne kishte dhimbje e shi
Mendova se nje dite dielli do lind perseri

Desha te nisem nga lumi
Endrrat t’mi shetit
Por valet ma vodhen gezimin

Desha te nisem nga mali
Qe syt mi mbushin bukurit
Por kurr s’gjeta dore ti arrij lartesit

Ne kete kohe interesesh
Po nuk hyre edhe ti te notosh
Si un ne nje vend mbetesh te qendrosh.

NËNTORËT

Në kalendar ç’do vit muajt shkojnë e vijnë,
Por si nëntorët asnjë nuk e ndriçon historinë,
Nëntorët e rinjë përkulen para të vjetërve me pietet,
Për kombin tim flamuri është fe zot e mbret.

Nëntori i ri të vjetrit ja bën me sy,
E shqiponja në flamur kokën më lart e ngrit,
Mjaft më! Tani është koha që drejt të shkruhen historitë!

KOHA ËSHTË

Koha është
të kaluarës t’ia mbledhim
kockat copë-copë
e të themi jemi të këtij skeleti

Koha është
Të tashmes ti themi
Mos i trego dhëmbët
Se grip i tyre është tani

Koha është
Të ardhmes ti themi
Zgjati duart se të bashkuar do të jemi!

DIELL E HËNË

E gëzuar me vajza duke bisedu
Papritmas njëra më tha a s’ka një vëlla për mu
Qesha me zemër e me za, mendova se po bën shaka
Por kur e shiqova në sy, e vërejta se seriozisht e ka.

S’dita ç’tju them u zura ngusht e në befasi
Kur dita është pa diell ka shumë zymtësi
Kur nata është pa hënë ka terr e zbraztësi
Kur në qiell ka diell dhe hënë ka më shumë bukuri
Por atje lart ka edhe një perëndi…


NË KORZE

Sonte në ëndërr,
korzën dy, tre herë
kalova si atëherë ...
Dikënd e përshëndeta me kokë.
Dikujt i buzëqesha me qiltërsi.
E hutuar, shëtitësha në vetëmi...
Ku mi barte ëndërrat ai Ibër i zi?

Sa çudi, tërë ata njerëz,
e as në ëndërr nuk të gjeta ty!.

Pergatiti:Flori Bruqi

KU SHTRIHET ÇAMËRIA DHE HISTORIA E SAJ – BILAL XHAFERI

Nga Bilal Xhaferi

Çamëria shtrihet në pjesen veriperëndimore të Greqisë me një sipërfaqe prej 10. 000 km2. Pellasgo-Ilirët ishin banorët e hershem të Çamërisë, kurse mbret i parë ishte Therporti me prejardhje Pellazge. Fiset ILIRE ishin Molosët,Dodonët, Kasopianet, Efyrianet etj. Çameria ishte pjesë e Mbretrisë ILIRE. Heroi Pirro ishte heroi i shquar i Çamërisë,sukseset në luftëra e derguan atë dhe ushtrine e tij deri ne Itali. Besohet që Pirro të jetë i afërm i Aleksanderit. Gjatë pushtimit Bizantin, fise te reja erdhen në Çamëri, siq ishin Gothet,Ostret,Sarakenet dhe Norset. Me 1449 Çameria u pushtua nga perandoria Osmane. Ne shekujt 16 dhe 17,Cameria u kthye ne arene te revoltave te ashpra kunder sundimit osman. Populli

Çamë luftoj kundër ushtrisë Osmane në vitet 1611 dhe 1803, ku në betejen e fundit u shqua regjioni i Sulit (qendra e Sulit ishte Paramithia, më Shqiponjën dy krershe). Me 1750 regjioni i Sulit perbëhej prej 60 fshatrave dhe kishte 25000 banor. Gjatë pushtimit Osman, Çameria ishte pjesë e Janinës, njëra nga katër vilajetet Shqiptare.

Shqiptaret e njohur si luftëtar, mësues, dhe patriot ishin: Luli Çapari, Marko BoÇari, Hasan Tasini, Osman Taka, Çelo Mezani dhe të tjerë. Në shekullin 18 fillon procesi i islamizimit me force-pjese e popullsise se Sulit dhe Parges largohen per ne ishujt greke per ti shpetuar shnderrimit. Gjate viteve 1820- 1850, krahina merr pjese perseri ne kryengritjet kunder Perandorise Osmane. Ne vitet 1854 dhe 1877, popullsia i reziston me sukses sulmeve te Andarteve Greke. Gjate luftrave Ballkanike,trupat greke hyjne ne Cameri. Per te ndihmuar popullin came qeveria e (perkohshme) e Vlores dergoi trupa ushtarake atje,por vendimi i Konferences se Ambasadoreve i dha Camerine Greqise. Mbas Luftes se Dyte Boterore, qeveria greke deboi me force mijera shqiptare myslimane ne Turqi me preteksin qe ato ishin per shkak te fese se tyre. Me fundin e Luftes se Dyte Boterore, terrori i ushtruar ndaj popullsise vendase, detyroi 25.000 Came te besimit mysliman te lene atdheun e tyre dhe tekerkojne strehim te perkohshem ne Shqiperi.

PREJ NGA RRJEDH FJALA ÇAMERI?

Fjala çam eshte nje evoluim i termit “t’chiam” dhe perkon me emrin e nje lumi te vjeter qe kalonte permes krahines se Çamerise. Fjala “T’chamis” haset ne shume harta te vjetra romake dhe helene, duke na treguar se emri “Chameria”eshte me i vjeter se Epiri dhe eshte perdorur vetem nga popullsia shqiptare nder shekuj. Ajo qe eshte me e rendesishme te

thuhet ketu eshte se, popullsia çame ka nje etnitet, tradite dhezakone te mirefillta shqiptare.

KU SHTRIHET EPIRI?

Meqë në afishimin e mësipërm u përmend Epiri, ne vijim po ju sjelli nje historik te shkurter lidhur me kete fis ilir. Epiri eshte krahinë dhe një nga shtetet e Ilirisë së Jugut, që shtrihej nga malet e Vetëtimës (Akrokeraunet antike) dhe rrjedhja e mesme e Vjosës në Veri, deri në gjirin e Ambrakisë në Jug, dhe nga malet e Pindit në Lindje, deri në brigjet e detit Jon në Perëndim. Emërimi Epir për këtë krahinë (në greqishte do të thotë stere, tokë), ka qenë përdorur në fillim nga autorët grekësi një emër i përgjithshëm që përcaktonte pozitën kontinentale të saj përballë Greqisë ishullore. vetëm nga fundi i shek. VI p.e. r. ai mori edhe kuptimin të përcaktuar politik.

Epiri banohej nga shumë fise, ndër të cilët më kryesorë ishin tesprotët, kaonët dhe molosët. Me gjith disa veçori të jetës kulturore e politike, këto fise ishin etnikisht të një trungu me ilirët, me të cilët i lidhte gjatë gjithë periudhave të historisë së tyre, një fond i gjerë i përbashkët traditash, që ndryshonin nga ato të Greqisë antike. Në të tretën e fundit të shek. V p.

e.r.fiset epirote kishin arritur të organizoheshin në bashkime federative të njohura me emrin koine (bashkësi) të cilat kishin

sisteme të ndryshme politike. Koinoni i molosëve sundohej nga mbretër të dinastisë së Aikidëve, ndërsa kaonët dhe tesprotët qeveriseshin nga dy magistart të lartë (prostatë), të cilët zgjidheshin çdo vit nga rrethe aristokratike. Këto bashkësi dolën në skenën e historisë si forma politike më vete në kohën e luftës së Peloponezit (432-404 p.e.r.),kur ushtritë e kaonëve, të tesprotëve dhe molosëve, me sundimtarët e tyre në krye, morën pjesë më 429 p.e.r.në ekspeditën kundër qytetit Strato të

Akranonisë, në anën e Spartës.

Që nga ajo kohë molosët të sunduar nga Tarypa e pasardhësit e tij filluan të fitojnë epërsi mbi fiset e tjera dhe e vunë Epirin në rrugën e bashkimit të tij ushtarak e politik. U krijua një organizim shtetërorë më i gjerë, i njohur me emrin Lidhja e Molosëve, që përfshinte popullsi tjera epirote, nën hegjemoninë e fisit që i jepte emrin bashkësisë. Kjo përbënë etapën e parë në procesin e krijimit të shtetit federativ të Epirit. Pas mesit të shek. IV. p.e.r. Lidhja e Molosëve hyri në sferën e

ndikimit maqedon, megjithatë sundimatarët e saj e vazhduan politikën e bashkimit të vendit. Zgjerimi i mëtejshëm i lidhjes,sidomos pas përfshirjes në gjirin e saj të koinonit të rëndësishëm të tesprotëve, që u krye në kohën e sundimit Aleksandrit Molos (342-331 p. e. r. ), çoi në krijimin e një forme të re shtetërore me karakter gjithnjë federativ,por me përmbajtje të re kushtetuese, e quajtur Aleanca e Epirotëve, në të cilën gjithë pjesmarrësit kishin të drejta të barabarta. Ajo përbënte etapën e dytë në procesin e bashkimit politik të Epirit. Etapa e tretë u realizua në kohën e sundimit të mbretit të dëgjuar epirot, Pirros (307-272 p.e.r.). Pirroja arriti të sundonte për një kohë jo vetëm mbi Epirin, por edhe mbi një pjesë të madhe të Maqedonisë dhe të T në Lindje, si dhe mbi krahinat greke të Ambakrisë, Amfilokisë dhe Akarna-nisë në Jug etj. Gjat sundimit të Pirros, shteti i Epirit u bë një nga fuqitë e rëndësishme ushtarako-politike të kohës , që luajti rol të shënuar në zhvillimin e ngjarjeve në Maqedoni, Greqi e Itali.

Pas Pirros shteti monarkik epirot filloi të humbasë fuqinë e mëparshme derisa në kohën e përfaqsueses së fundit të dinastisë së Aikidëve, Deidamesë, në vitet 30 të shek. III p.e.r. U kthye në një bashkim shtetërorë republikan me emrin Lidhja Epirote. Gjat kësaj kohe (232-168 p.e.r.) Epiri kaloi sistuata të vështira, të shkaktuara nga pleksja e interesave të mëdha të kohës: shtetit ilir, atij maqedon dhe Romës. E gjetur në vorbullin e kontradiktave dhe lufërave midis këtyre fuqive Lidhja Epirote nuk qe në gjendje të luaj një rol të dukshëm. Në vitin 167 p. e. r. ajo ra nën sundimin romak dhe pas vitit 148 p. e.

r. Epiri u bë pjesë e provincës maqedone, kurse kurse në fund tüe shek. II p.e.r. formonte një provincë më vete. Me reformën administrative të Dioklecianit në fund të shek. III emërtimi Epir ushtri edhe në trevat në Veri të Vjosës, të cilat formuan provincën Epirit i ri; për t’u u dalluar nga kjo, trevat tradicionale të Epirit u quajtën provinca e Epirit të vjetër.

Këto emërtime vazhduan të përdoren gjat mesjetës nga autorët eurodit, sipas traditës klasike, ndërsa administrata

shtetërore bizantine njihte vetëm themat e Nikopojës dhe të Durrësit. Në trevën e Epirit të Vjetër u shtri nga fillimi i shek. XIII një formacion i ri shtetërorë feudal, i cili për këtë shkak u quajt nga shkenca Despotat i Epirit. Nën ndikimin e autorëve të vjetër dhe të paqartësisë së caqeve teritoriale gjeografike, sidomos autorët humanist të shek. XV-XVI, midis të cilëve edheMarin Barleti, e përdorën termin Epir, pa e dalluar në të Vjetër e në të Ri, për mbarë trevat shqiptare, që në të vertetë përputheshin vetëm pjesërisht me shtrirjen e Epirit. Që nga shekulli XI,lidhur me afirmimin e shqiptarëve si faktor politik,u afirmua dhe u përtgjithësua emri etnik i vjetër Albanon e Arbanon, i trashëguar nga antikiteti ilir. Ishte ky emër që pasqyronte relitetin etnik, i cili u përgjithësua duke përfshirë në shek. XIV një pjesë të trevave të banuara nga një popullsi homogjene etnike, arbëreshët. kliko me poshte per te pare se ku shtrihet Epiri.