Poemat që tronditin shpirtërisht çdo njeri që në vete përmban zjarrin e dashurisë për atdheun

Adem Zaplluzha: Poemat e dhembjekrenarisë .II. Avdi Ibrahimi | Kulturë Me dhembje të madhe dje morëm lajmin e pikëllimit për shkuarjen në përjetësi në botën e përtejme të poetit të nderuar Adem Zaplluzhës, në shenjë lamtumire, për të përmbushur amanetin e mikut tim të respektuar po e bëjë publike parathënien time të librit të tij të 193-të: POEMAT E DHEMBJKEKRENARISË II. P A R A TH Ë N I E Poemat që tronditin shpirtërisht çdo njeri që në vete përmban zjarrin e dashurisë për atdheun Adem Zaplluzha Më dëshirën e autorit Adem Zaplluzha për të ja lexuar librin në dorëshkrim dhe për të ja bërë një vështrim librit poetik: “Poemat e dhembjekrenarisë .II.”, libër ky i 193-ti më radhë nga i njëjti krijues letrar, vendosa ta marrë përsipër një barrë mjaft komplekse të shkruaj për to, duke u ndrojtur mos padashur mund të bie në ndonjë mos pajtim më atë që kritika letrare kërkon në rregullat e recensimit të vargut të shkruar poetik që shquajnë një qëndrim ndaj librit poetik të autorit Zaplluzha që ka një përvojë të gjatë qysh se shkroi poezinë e parë për fëmijë në vitin 1957 e cila ju botua në revistën “Pionieri” në Prishtinë, ai edhe sot në moshën 77 vjeçare është aktual në përvetësimin e lexuesit në kontekstin kulturor e letrar në procesin e vargut poetik duke qenë në rrjedhën e kohës. Poezia e tij është një substancë që ngërthen në vete zjarrin e magjishëm të krijimtarisë individuale dhe të shoqërisë njerëzore e kombëtare, që dëshmon jetën e njeriut të lidhur me ambijentin e natyrës më bukurit e saja mahnitëse që kanë trojet shqiptare që i rrahin pambarimisht erërat me rrezet diellore, shirat, mjegulla, njëkohësisht është vendi ku rrinë perëndit hyjnore të etërve tanë e në veçanti autori ndjen një dhembje për fatin tragjik të popullit shqiptar autokton në trojet e veta etnike por edhe të krenarisë së tij historike në vorbullën e jetës që përsëritet vazhdimisht nga brezi në brezi, theksohet pahetueshëm në vetë titullin e librit që në poemën “Thonë se këto lugje të verdha” poeti shpreh dhembjen për fatin tragjik të Shqipërisë amë: “...Ah lokja ime e pafat Pate mbi kokë një Shqipëri të grisur E të copëtuar Në shtatëqind E shtatëdhjetë e shtatë pjesë Dhe kurrë më nuk arrite T’i shërosh plagët e gurëve...” Kemi të bëjmë me një poemë që të trondit shpirtërisht çdo njeri që në vete përmban zjarrin e dashurisë për atdheun e vet, zezonat e copëtimit të trojeve shqiptare nëpër shekujt e përflakur që lënë vragë të pashlyeshme në vazhdimësi në jetën e brezave të popullit shqiptar edhe sot në kohën që jeton poeti një ngjarje aq të freskët që i shton plagën e pashërueshme atdheut të përgjakur shqiptar në lëvizje të gurëve me shtetet fqinje Maqedoni dhe Mali i Zi, e pritet një lëvizje guri në dëm të atdheut edhe me Serbinë grykëse, kjo lexuesin nuk e lënë në heshtje që të mbulojnë me harresë ngjarjet e ndodhura historike nga e kaluar dhe kjo e sotmja. Zaplluzha na jep të kuptojmë se ai nuk shpik në poemat e tij trille imagjinare, por shkruan realitetin e mbështjellë me një metaforë të kuptueshme për një Shqipëri të grisur dhe plagët që i shkaktuan në tkurrjen e saj duke ja lëvizur gurët e kufirit, plagë këto që dalin fuqishëm si revolt dhembjeje e trishtimi në vargun e poezisë së tij e vërteta e argumentuar artistike, përçon mesazhin poetik te lexuesi duke e mbajtur atë aktiv në leximin e poemave. Një artikulim i poemës Një hingëllimë si një gjëmë poeti vë në spikamë se shqiptari as armikun nuk e prenë në besë, e lërë më vëllanë, mikun apo fisin që kanë lidhje gjaku: “...Asnjëherë s’e premë në besë As armikun Jetuam që nga lashtësia Me kodet tona më krenare Zot shtëpie e kishim mikun...” Te kjo poemë kemi një pasqyrim të formës dhe përmbajtjes strukturale të dallueshme nga Kanuni shqiptar, si bie fjala “shkelja e besës”, “prerja e mikut në besë”, “dhunimi i tryezës” prej mikut është gurë themelor i Kanunit, besë prerje të tilla shkaktonin jo vetëm gjak e plojë midis familjesh e fisesh, por disa herë krahinash të tëra. Kanuni shqiptar thotë: “Nyje 639, sikur je në detyrë me lyp mikun e premë, ashtu je në detyrë me dhanë arsye në preftë miku në bukë tënde”. Për malësorin shqiptar kushdo që të prenë në besë ose shkelë mbi mikpritjen është fajtor dhe dënohet për mikun apo edhe armikun e premë në besë, autori nëpërmjet vargut poetik na kujton këto kode të lashta që jetuan etërit tanë në të kaluarën. Pra kemi të bëjmë me një gjendje emotive të krijuesit që idenë e zëvendëson me figurë metaforike që shpesh përdorët në poemat e tij. Edhe poemat e tjera shënojnë një preokupim edhe më të fortë të tematikës hulumtuese poetike-artistike duke e bazuar fjalën e shkruar në përparimin e ideve tradicionale dhe të sotmes bashkëkohore. Në hapësirën e atdheut të lirë poeti me një zjarr dashurie i gëzohet ekzistencës së vet, mjeshtërisht krijon kohën e që ka kaluar nga një sundim i huaj jugosllav të skëterrshëm, krijuesi çelet me poemën lirike: “Ky atdhe i askujt” në këtë rast zgjeron artikulimin s’ka si të mos jesh i lumtur në Dardaninë e lirë kur afër një shekull ke qenë nën robërinë e të huajit: “...Njerëz sa jam i lumtur sot E mot Edhe unë kam një atdhe Një fe Dhe një Zotë Mbi fushën e Dardanisë Ku fëmijët lozin pa frikë Duke iu gëzuar lirisë...” Duke pasqyruar jetën e njerëzve të lirë, në atdheun e lirë, vlerëson dhe çmon lirinë e fituar me shumë mundë e gjak të derdhur dëshmorësh që dhanë më të shtrenjtën jetën e tyre për ekzistencën mbarëkombëtare si një vetëdije shoqërore, për çka poeti i jep vlerë të veçantë nëpërmjet vargut poetik lirisë njerëzore dhe fjalës së lirë! Çmon punët me vlerë njerëzore ekonomoke-sociale ndonjëherë edhe revoltohet kur nuk ecin punët mbarë, qorton, këshillon, dëfton labirintet jetësore të shoqërisë sonë ndaj problemeve edukative-arsimore që ndërtohen mbi logjikën e personalizmit të ideve emocionale, -të perëndive pa fron, kundërshton fuqishëm punët e liga, -kur shikon fëmijë të braktisur, nëpër qoshet e faltoreve...! Në përfshirjen e poemave prezantimin krijues poeti vë në spikamë koherencën e brendshme të shoqërisë sonë që na jep të kuptojmë se para dukurive negative s’duhet të heshtim ngase “Një ditë do zgjohen drurët dhe gurët”, ku shprehet i revoltuar poeti: “...Kurse sot jeni duke u krekosur Si gjelat e trentë nëpër kafaze të hekurta Ju dreqër të dreqërve E rropët për se vdekuri E sot S’ ju mjafton kaq doni ta rrjepin Edhe për së gjalli atdheun tim… Po i shëmbëllen lëkurës së grisur Ose i kafshuar nga gjarpinjtë U bëmë gaz i dynjasë Luftëtaret po vdesin për një kafshatë buke Kurse qentë e juaj hanë në pjata prej ari...” Vargjet e cituara japin imazhin e njeriut të pushtetshëm me identitet të deformuar nga ligësitë e brendshme psikosociale të atij njeriu, për fat të keq të korruptuar që drejton punët e shtetit më të ri në botë Kosovën, në ambientin e kësaj hapësire njeriu i pa pushtetshëm ka brengat e jetës nga ku më vështirësi realizon ekzistencën e qenies së vet. Libri ” “Poemat e dhembjekrenarisë .II.” i Adem Zaplluzhës nga opusi i këtij autori gjejmë të shprehur edhe vokacionin poetik, kujtimet e poetit që pasqyrojnë të kaluarën me personazhet historike si Aleksandri i Madh, kryetrimin, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Mic Sokolin heroin tropojan, komandantin legjendar Adem Jasharin me familje në luftën çlirimtare nga Prekazi i përflakur nga ku u ndez drita e lirisë, i gjejmë vargjet brilante të poetit të madh që ndryshe njihet si Homeri shqiptar Gjergj Fishta, gjejmë atdhetarin, shkrimtarin e madh të rezistencës sonë kombëtare Adem Demaçin që është burim frymëzimi për liri e bashkim kombëtar, gjejmë rrapin shekullor dhe lule zambakun e Prizrenit historik ku ka lindur poeti i cili shfaqë në trajtën përkujtuese të një kohe të shkuar, që edhe në të tashmen mbetën si reflekse të pranishme në psikikën e krijuesit si reflektim i tij që lidhet më kohën e kaluar dhe më këtë të sotmen të një imagjinate reale, si me familjen, me fisin, me vendlindjen, me mikun, që pasqyron problemet jetësore, preokupimet, brengat, pikëllimet dhe gëzimet e njerëzve të një Atëmëmëdheu të përbashkët Shqipëri-Kosovë dhe mbarë trojeve shqiptare të ndara padrejtësisht nga trungu amë i Shqipërisë prej fuqive të mëdha të Evropës, që nëpërmjet të shprehurit poetik, vlerëson dhe çmon situatat jetësore të qëndresës së dinjitetshme dhe njerëzore të popullit shqiptar, të aktualitetit të sotëm të qëndrueshëm në kontekstin historik kohorë, referencat e tilla nuk janë të pakta të librit në fjalë në opusin e krijimtarisë së tij poezia ruan aktualitetin autentik-burimor që i jep rëndësinë e duhur për lexuesin për të lexuar më ëndje vargjet poetike të tij. Prizren, më 6 maj 2020.

UNË DHE POETI FERDINAND LAHOLLI

Nga: Bajame Hoxha – Çeliku Duke shfletuar korrespondencën e vjetër elektronike, papritur më sheh syri një shkrim të lënë përgjysmë shumë vite më parë. Ky shkrim do të kishte me të vërtetë vlerë të shkruhej pikërisht në kohën e duhur, por nuk thonë kot: Më mirë vonë se kurrë. Siç dihet, ne nuk kishim të drejtën e botimeve as në gazetë. Prandaj, kjo ngjarje shtyu ditët dhe u bënë gati tri dekada, duke ndenjur kaq gjatë në kujtesën time, dhe më vonë fjeti në ordinatorin tim. Jo, s’e kisha harruar kurrë si ngjarje të dhimbshme dhe triumfuese njëherësh. Veç kësaj, në një nga romanet e mi e kam përfshirë si ngjarje historike, por jo që dhe unë isha një nga personazhet e saj. * * * Ambasadat ishin mbushur dhe njerëzit rrinin të mbyllur që prej një muaji brenda oborreve të tyre dhe prisnin të lodhur, të rraskapitur nga vapa e korrikut dhe nga mungesa e higjienës se çdo të bëhej më tutje me jetët e tyre. A do të triumfonte më së fundi liria e kërkuar? Shpresa ishte e madhe. Dyert dhe oborret me kangjella të larta, si dhe njerëzit e mbyllur brenda, të jepnin një figurë trishtimi në pamje të parë, pavarësisht se çfarë funksioni pozitiv do të kryenin ato. Ishin ditë të vështira të një revolucioni,që do të linte pas një sistem diktatorial, i cili kishte sunduar për 45 vjet me poshtërsitë dhe bëmat nga më monstruozet. Unë po kaloja përballë ambasadës gjermane në trotuarin tjetër, për të shkuar te ajo francezja, që të merrja një vizë për në Belgjikë. Një dajë i mamasë sime më kishte dërguar rastësisht, pak kohë më parë, një garanci dhe unë po e shfrytëzoja me rastin e ligjit që kishte dalë. Isha duke ecur me vajzën për dore, kur një zë i njohur, që vinte nga ambasada Gjermane, më bëri të dridhem. U ndala në vend. Për një copë herë mora frymë thellë. Shikova një herë rrotull se mos kisha pranë ndonjë polic, po rruga e ambasadave në atë mesditë tepër të nxehtë, ishte e boshatisur, vetëm në hyrje na kontrolluan. Zërin që më thirri, e njoha menjëherë. Kapërceva rrugën dhe me kujdes vajta pas kangjellave. Midis turmës pashë Nandin, Ferdinand Lahollin. Pasi u përshëndetëm, duke shtrënguar duart përmes kangjellave, me lot në sy, më tha: – Futuni, Bajame! Ç’pret? Në çast dhimbja me lotin m’u përzien tok. Lëshova një vështrim të vëmendshëm mbi Nandin, që e kisha si vëlla të vogël, dhe situatën e krijuar e kalova nëpër mend. Dhe po me atë dhimbje, lëshova njërën dorë të Ferdinandit dhe shtrëngova fort dorën e vajzës sime 10-vjeçare, që e kisha me vete. – S’mundem,- i thashë duke tundur kokën në shenjë mospranimi dhe hodha sytë mbi vajzën, që kisha për dore, si për t’i thënë: “Nandi, kam vetëm këtë vajzë me vete, vetëm Aurorën, po të tjerët, ku t’i lë? Ku të lë Klajdin dhe Anën e vogël? Ku të lë Ganiun tim, njeriun e dashur, njeriun e sakrificave të mëdha? Njeriun, me të cilin kam kapërcyer me qindra e qindra hendeqe e rrugë të vështira internimesh, duke u paraqitur tre herë në ditë në apel? Njeriun e ndershëm, që lindi në internim, që ndau me mua jetën, dhimbjen, besimin e hidhërimin, dhe një jetë të tërë mbartëm së bashku mbi supet tona jetën e hidhur, dhimbjen, mallkimin e kohës së keqe, që jetuam nën terrorin komunist, nën atë sistem të kalbur, ku gjithçka na mohuan, gjithçka na e morën: fëmijërinë, rininë, shkollat, përveçse të quajtur njeri s’na i mohuan dot. Me gjithë atë urrejtje të madhe që kisha brenda vetes për sistemin, që akoma ekzistonte e që ishte në fuqi, u bëra e fortë, e egër si gjithnjë përballë së keqes. Dhe ashtu si trime, vendosa të kthehem te njeriu im fisnik, tek fëmijët e mi të bukur e të mrekullueshëm! E dija dhe e kisha ditur gjithnjë se dashuria kërkon sakrifica të mëdha. Dhe ja, momenti erdhi për të menduar mirë mbi ato 67 vite internim-dëbimi, që rëndonin mbi supet e mia dhe të tim shoqi: që nga lindja e tij dhe që nga fëmijëria ime, kur mora rrugët e një internimi të gjatë. Tani karakteri im ishte përballë një prove të vështirë: lirinë apo dashurinë? Është e qartë, kur bëhet fjalë për lirinë e kombit, njeriu i mençur lë pas dashurinë personale, e sakrifikon atë dhe zgjedh lirinë e një populli të tërë; kurse në rastin tim, ishte krejt ndryshe… Isha zhytur e tëra në ato mendime, kujtime e probleme të hidhura, që më godisnin në tru pa pushim, kur zëri i Nandit më shkëputi fillin e mendimeve, të kujtimeve aq të egra dhe u drodha përsëri: – Mirë, mirë, ke të drejtë, familja të meriton dhe ka nevojë të domosdoshme të të ketë ty pranë. Ti je një mama e mirë dhe një grua besnike. Fatkeqësisht, je e destinuar të kthehesh, Bajame! Duhet të shkosh prapë me guximin tënd në kampin e Savrës, në skëterrën e tmerreve. Edhe ne familjarisht ditë më parë e kishim provuar të kapnim hapjen e ambasadave, por kur arritëm ne, dyert qëndronin të mbyllura e policia ishte bërë gardh. Për këtë, me sa më kujtohet, nuk i fola Ferdinandit, ishte e kotë. Kur ngrita sytë, pashë Nandin që po hiqte orën e dorës dhe, duke zgjatur dorën drejt meje, më tha: -Jepja nënës sime! Midis të dyve s’pati më dialog, por sy të mbushur me lot e ngashërim. Duke i shtrënguar njëri-tjetrit duart e vrara nga puna e vështirë, i urova me gjithë shpirt jetëgjatësi dhe fat kudo që t’i shkelte këmba. Gjithsesi, ai ishte në kohën e duhur për të prekur lirinë e kërkuar, Perëndimin, Gjermaninë dhe, pse jo, gjithë botën e përparuar. Prej aty u drejtova te ambasada franceze, e cila mbulonte edhe Belgjikën. Aty ishte ndryshe: brenda telave te rrëzuar pashë me dhjetëra persona: gra, burra, fëmijë, që rrinin shtrirë në heshtje e disa ulur dhe në këmbë. Nuk ishin në rrethim me kangjella të larta, ishin të lirë. Një i ri, nga brenda telave të rrëzuar, më tha: Zonjë, kalojeni telin!- Dhe pa pritur përgjigjen time, shtoi: – Futuni, nuk ju pengon njeri! Jemi ne, vetëm ne! – Jo,- i thashë, – kam një garanci dhe dua të marr vizë për në Belgjikë. – Po ti qenke si ne, futu, ç’pret?! Gjersa ke njerëz jashtë shtetit, patjetër që do të jesh persekutuar rëndë… – Hyni! Do të pendoheni, – thirri një bukuroshe, që po afrohej dhe më zuri për dore, duke më tërhequr brenda.- Do të shkojmë të gjithë në Francë! Në Francën e demokracisë së madhe, do të jemi të lirë! E dëgjoja këtë vajzë të bukur e çapkëne, që më bënte thirrje me zemër në dorë, po ishte e pamundur, nuk e bëja dot! Jo vetëm ajo, po dhe disa të tjerë nga turma ngulën këmbë që të na shpëtonin dhe ne nga kthetrat e diktaturës, por ishte e pamundur. Sakaq, kishim arritur te shkallët dhe polici na lejoi të futemi në korridor, pasi kishim garancinë. Ambasada nuk më dha vizë dhe as që më priti njeri. Punimet ishin pezulluar, që nga çasti i dyndjes së qytetarëve drejt tyre. Në gjithë atë vapë, iu drejtova ambasadës Hungareze, e cila pa ngurrim më dha vizën. Pasdite mora trenin për në Lushnjë. Gjithë rrugës fytyra e Nandit, e vajzës që më bëri thirrje dhe e shumë të tjerëve më kishin mbetur në mendje. “Kanë të drejtë, kanë të drejtë të kërkojnë një atdhe të dytë, -thosha me zë të ulët. -Shqipëria s’na do! S’na do! S’na deshi për 45 vjet, na përdori për skllevër! Po ne? Pse qëndrojmë akoma? Mirë bëjnë që po ikin…liria nuk blihet! Ajo fitohet! Fitohet! Dhe ata tashmë me guximin e tyre e kanë fituar! Ferdinandi është në kohë, është akoma beqar dhe shpejt ka për ta riparuar jetën e tij të re. Treni ecte me ngadalë e unë përshkoja fushat e thara e të shkretuara nga thatësira e verës. Ato fusha e kodra, që unë me Nandin i kishim punuar vite e vite të tëra me punë të detyruar, tani qëndronin pothuajse të braktisura. Në mes të atij kallaballëku, truri im u kthye përsëri te poeti i vogël, kështu e quaja Nandin, pasi ishte poeti më i ri, më i vogli me moshë ndër ne, por me një talent të madh. Në kampin e tmerrshëm, brenda në një qerre, kishte lindur dhe po rritej një poet i madh! Ai nuk kishte të drejtë të botonte poezitë e shkruara në copëza letrash të zhubrosura nëpër xhepat e kominosheve të tij, të baltosura gjatë punës së detyruar me orar të zgjatur deri në gjashtëmbëdhjetë orë. E ç’t’i kujtoja më parë Ferdinandit? Ç’t’i kujtoja vetes? Tubin e çelikut apo 100-hektarëshin, duke hapur kanale? Apo… apo…Mynxyrë në të katër anët, sidomos brenda kampit, po edhe jashtë tij. Do të shkoja të takoja nënën e tij, e cila,kur e internuan, ishte nënë e re me katër fëmijë të vegjël: Hyrka, Luani, Ahmeti dhe me Ferdinandin në bark. O Zot! U rritëm së bashku mes atyre vuajtjeve të tmerrshme, u vëllazëruam aq shumë, sa na dukej se të gjithë ishim një familje e vetme. Njerëzit në tren flisnin pa pushim për viktimat e fundit të sistemit komunist, për grahmat e fundit të tij. Kurse disa të tjerë flisnin e shfrenin me vete. Kavajasit bënin thirrje për një kryengritje të madhe, por kërkonin ndihmën e lushnjarëve. Kështu, me mendime të tmerrshme e me kokën çorbë, që më ziente nga turbullirat, zbrita në Lushnjë. Po kthehesha me ndërgjegje në ferrin e vërtetë, te e keqja e madhe. Rrugën e heshtur për në kampin e Savrës e bëmë në këmbë. Diku e diku dukej ndonjë makinë që kalonte kokë ulur, ndërsa këmbë të riu nuk shikoje më gjëkundi. Ishte shkretuar vendi. Kishte ikur lulja e kombit! Fatkeqësia kishte nisur mbi dhimbje e rënkime të mëdha e, sidomos, të nënave. Të gjithë qenë nisur drejt lirisë së ëndërruar dhe, të ngujuar atje, te ato ambasadat shpresë mëdha, prisnin minutën e nisjes. E lanë atdheun jetim! Ia kthyen shpinën të ngratët, të varfrit, liridashësit, bijtë e bijat e atyre nënave, që qanin nën zë e të tjera nëna i dëgjoje që ulërinin rrugëve. Kur arritëm te ura e bardhë, kufi ky, ku s’kishin të drejtë ta kalonin njerëzit e internuar me apel, gjëja e parë, që vendosa të bëja, ishte të çoja amanetin në vend. Të shkoja sa më shpejt tek e ëma e Nandit për t’i dhënë amanetin, që më kishte lënë i biri. Dhe për t’i treguar se i biri ishte mirë e për të më besuar, unë i kisha prurë provën: orën e dorës së tij. Ku kishte gëzim më të madh për një nënë! Aty pashë sytë e saj të shkëlqenin nga gëzimi, nga një gëzim që rrallë herë e takon njeriu në jetë. Pastaj përnjëherë shpërtheu në vaj, duke numëruar hallet dhe vuajtjet e saja të gjata, rrugëve të internimeve, ku e vetme kishte rritur fëmijët si një burrëreshë e fortë. Qava dhe unë bashkë me atë nënë, që kërkonte lirinë e djalit të saj me çdo çmim: edhe larg shpirtit të saj prej nëne, edhe larg syve të saj që ndoshta do të lotonin përjetë. Edhe larg atdheut, se fundi-fundit, s’ishte Shqipëria ajo që nuk na deshi, por një sistem i kalbur në qelizë, që s’ka për t’u përsëritur kurrë më. Që nga ajo ditë s’jam takuar më me Nandin. O Zot! Kushedi sa ka ndryshuar! Kushedi sa kam ndryshuar! Kanë kaluar gati 30 vjet! Sigurisht, që ne s’do ta njohim njëri-tjetrin, dhe sikur të jemi ballë përballë një ditë. Nuk jemi shumë larg, por dhe afër nuk jemi, ndryshe do të ishim takuar ndonjëherë. Të paktën në ndonjë takim letrar të ishim takuar, por dhe kjo mundësi nuk u krijua kurrë. Pata fatin vetëm një herë të jem në Berlin, ku mora pjesë me arsimin shqiptar të diasporës dhe ansamblin popullor që funksionon në Belgjikë. Atë natë pyeta kolegët e mi me banim në Gjermani, nëse ishte dhe Ferdinandi mes tyre, por më thanë, se ai banonte shumë larg që aty dhe s’kishte marrë pjesë. * * * Unë dhe vajza u nisëm për Hungari më 5 gusht të atij viti, ditë kjo kur u nisën dhe shqiptarët, që ishin ngujuar në ambasada. Atë mëngjes vere në aeroportin e Budapestit kishin dalë të na prisnin nga Brukseli dy djemtë e dajës së nderuar Rexhep Beça, që ndjesë i pastë shpirti aty në parajsë, Abedini dhe Muhamet Baça dhe vajza 10 vjeçe e Abedinit, Aishe. Nuk ishte vështirë për t’u njohur. Gjaku të thërret vetë në drejtim të tij. Sa dolëm nga aeroporti, i thashë Aurorës, vajzës sime: – Ja, ata atje janë… Dhe vërtetë nuk kisha gabuar. Njohja erdhi instinktivisht e lehtë, e thjeshtë dhe shumë e bukur. Qe një takim i përmallshëm, i dhimbshëm e i paharruar për zemrat tona, që ishin të plagosura nga poshtërimi i vazhdueshëm i sistemit diktatorial. U nisëm me një veturë luksoze gjithë shend e verë drejt ish-Çekosllovakisë, Austrisë, Gjermanisë etj. Mrekullia për ne nisi që në Budapest, në nisjen e parë, aty te bukuritë e valëve të Danubit, që ndanin aq mjeshtërisht Budën me Pestin, në atë bukuri madhështore, ku dëgjuam valsin e Danubit. Aty, te Danubi blu, gjithçka ishte një ëndërr për ne, ishte fantastike! Çfarë nuk kishin marrë për të ngrënë e për të pirë! Por vajza ime nuk hëngri dhe nuk provoi asgjë nga të gjitha ato të mira, se gjatë udhëtimit e zuri makina. Më kujtohet si tani, me gjithë lutjet tona e të djemve të dajës dhe të moshatares së saj Aishesë, ajo nuk pranoi të pinte dhe as ta provonte koka-kolën, se nuk e njihte. Udhëtimi qe i mrekullueshëm dhe zgjati trembëdhjetë orë duke përshkuar autostrada të pa imagjinuara. Sa kaluam kufirin me Gjermaninë dhe u futën në atë Belg, m’u duk se u futëm në një botë tjetër, në botën e përrallave më të bukura. Na ra në sy një shkëlqim i paparë, si gjë më e veçantë deri atëherë në jetën time, u ndodhëm si në botën e lodrave të fëmijëve midis dritave të pafund të makinave. Dritat dhe neonet e ndezura, që në metrin e parë, shkëlqenin muzgun e asaj funddite të paharruar. Aty morëm vesh, se Belgjika ishte i vetmi shtet në botë i ndriçuar qind për qind brenda kufijve të saj. Duke vazhduar udhëtimin, pamë se si neonet e kthenin aq bukur këtë vend, në një qilim violë me lule të verdha. Në të ngrysur arritëm në Namur, qyteti kryesor i Valonisë, ku banonte daja me familjen e tij të nderuar. Pritja e ngrohtë dhe dashuria e madhe, që na dhuroi kjo familje fisnike për katër muaj, ishin nga më magjiket, nga më dielloret. si për vajzën time, por dhe për mua e tetë refugjatë të tjerë, që i kishte strehuar për humanizëm në shtëpinë e tyre pa asnjë interes. Përveçse të gjitha falas, daja Rexhep Beça u blinte dhe paketat e duhanit. Vlen për t’u kujtuar me vlerësim e shoqja e Abedinit, kjo nuse e re, e bukur, 33-vjeçare, Remzia, që nuk u lodh për asnjë cast, duke na ndenjur në këmbë, me të gjitha mundësitë e saj e duke i nxjerrë të larë dhe të hekurosur të gjithë ata mysafirë, të ardhur nga skamja e nga rrëmeti. E shoqja e Dajës, një grua kreshnike 64 vjeçe, u kthye edhe një herë në rininë e saj, duke gatuar për aq shumë veta pa u ankuar njëherë. Tre vajzat e Dajës, Nazmia, Helomja dhe Nexhmia, të martuara, po të reja në moshë, dhanë shembullin e tyre prej patriotizmi, duke respektuar e nderuar jo vetëm ne, por të gjithë refugjatët, që ishin te familja e prindërve të tyre. Unë në Belgjikë qëndrova katër muaj midis çudirave dhe realitetit. E them këtë, sepse në Shqipëri, sidomos nga vija unë, Namuri e Brukseli ishin qytete të përrallave. Ne që nuk kishim një gjerdan në qafë, ne që nuk kishim një unazë martese në gisht, ne që nuk kishim provuar koka-kolën, ne që s’kishim ngrënë mish asnjëherë në dy vjet, si të mos çuditeshim? Ne s’e kishim provuar ç‘ishte liria, respekti për lirinë e njeriut, ne ishim skllevër brenda vendit tonë , kurse Belgjika shkëlqente nga luksi, nga dyqanet e floririt, bizhuteritë, nga bollëku, nga liria e fjalës etj. A s’ishin kontrast i madh nga vinim ne? Shpesh më takonte të flisja me ngadalë, sikur do të na të dëgjonte njeri, ndërsa djali i dajës, Abedini, më thoshte duke qeshur: -Fol më fort! Mos ki frikë! Nuk je në Shqipëri. Këtu s’ka spiunë të të fusin në burg për fjalën apo pakënaqësinë që shpreh. Je në vendin e demokracive të mëdha, mbesë! A s’ishim në botën e çudirave? Në botën e ëndrrave? Në vendin tonë nuk kishte dyqane e magazina me rroba të gatshme, duhej të blije copën, pa ta qepje, pa le më punime floriri. Për këto e të tjera s’bëhej fjalë fare. E ç’t’i kujtoja më parë sistemit faqezi!? Gjatë katër muajve që qëndrova, isha në dilemë të vështirë: të rrija apo të mos rrija, kjo ishte çështja! Të kërkoja azil politik apo jo? Këto pyetje vërtiteshin pa pushim në ndërgjegjen time të goditur, që nga mosha 11-vjeçare. Para se të nisesha, u takova me Prof. Dr. Lazër Radin. U kunsultova me të dhe më mësoi ca gjëra, që unë nuk i kisha shumë të qarta në raste të tilla. Ai më këshilloi të mos kthehesha kurrsesi më në kamp. por, kur të arrija në Bruksel, pas ca ditësh, të shkoja te ambasada Amerikane e të kërkoja aty azilin politik ose dhe në Belgjikë, se komunizmi ka marrë fund,- më tha,- dhe shpejt të vjen familja. Ti vetëm shiko përpara! Mos ik me kokën pas! Për katër muaj unë s’bëra gjumë në sy. Për tërë natën i thurja planet me veten time, kurse ditën i prishja. Dhe më kujtohej, Penelopa që endte pëlhurën gjithë ditën dhe e prishte natën. Dhimbja për fëmijët po më këpuste. Nga ana tjetër, im shoq ishte i izoluar e s’mund të lëvizte pa u kthyer unë. Prita më kot katër muaj se mos dhe ai nxirrte një vizë për të ardhur me fëmijët, por unë gabova. Mua po më ktheheshin netët në torturë, kurse tim shoqi nuk i kishin dhënë pasaportën. -Të të kthehet gruaja me vajzën, pastaj shohim për ty,- kishin thënë. Kështu, më 5 dhjetor, sipas kujtesës sime, mora trenin për në Itali dhe, që aty do të merrja tragetin për në Durrës. Në Itali më priti vëllai im, Luan Çeliku, që kishte ikur me ambasadat dhe që kishte fituar azilin politik. Ai mundi të jepte dhe një intervistë të gjatë në italisht, pasi gjuhën e dinte mirë se, profesori ynë i nderuar, Prof. Dr. Lazer Radi, na kishte mësuar jo vetëm sesi të shijonim muzikën italiane, por dhe si të prezantonim veten, kur të kalonim telat për në jetën e lirë. Në atë botë të lirë, aq shumë të ëndërruar, por jo të dëshiruar, se atë botë mund ta kishim ndërtuar dhe në vendin tonë, thjesht, duke mos instaluar komunizmin. Duke shkuar për te trageti, shikonim me një tronditje të thellë pasagjerët, që kishin zbritur dhe po shkëmbeheshim rrugës. Në mes atyre njerëzve të shumtë, të asaj mbrëmjeje të trishtuar, munda të dalloja një miken time, që m’u duk se ishte me vëllain e saj. Ishte muzg. Ajo më njohu menjëherë dhe, e çuditur që unë po shkoja nga ajo kishte ikur me vrap, më foli ashpër: – Ne po ikim të gjithë nga sytë këmbët, kurse ti, ti po kthehesh! Qëndro! Për ku je nisur kështu?! Po kthehesh përsëri në internim, në Savër, në atë ferr! E pyeta për shoqen time të ngushtë, Tefta Çapoj, që ishte dhe kushërira e saj, se a kishte dalë dhe ajo, por ajo më tha: -Nuk di asgjë! I kemi humbur lidhjet. S’po dimë fare se ku jemi… në këtë kohë të turbull e të nxituar drejt lirisë, si zor do të lidhemi tani për tani! -e mbylli ajo. E tmerrshme! Brenda meje po zhvillohej një gjyq, një luftë e fortë shpirtërore si asnjëherë tjetër. Isha drejtuar drejt mbytjes…!

MOS ME BEJ QEJFIN

POEZI NGA BAJAME HOXHA Nga një lëvdatë mbrëmë, Ashtu kot më erdhi drithërima. Ishte shumë vonë. Tek po rrija mendueshëm përpara ordinatorit, po flisja me vete dhe shkrova: Një poezi dashurie, si për të kujtuar kohërat furtunë, Të një dhimbjeje të pafund, Që prej saj mora një grimë helmi, Për ditët e stuhishme, Për mjerimin e rinisë sime, Dhe s’u shërova kurrë. Eh, psherëtimat nuk heshtin, Ato, flasin me veten time, Më shajnë, më bërtasin , më kritikojnë, E qahen prej meje, Thonë se paskam qenë e keqe...eh, “Na helmove”, më thon Po, e di, e keqe kam qenë, Helmova ndjenjat, psherëtimat, mendimin, Si të kisha dy psherëtima, dy ndjenja, dy mendime... Mjerisht, kisha vetëm një ndjenje e s’u bënë kurrë dy. Unë me ty Oh, të desha çdo natë mes ëndrrave të të gjeja, mes ëndrrave të të gjej, i lutem Zotit edhe tani. Se, vetëm në ëndërr të puthja, të prekja, ishe i imi. veç në ëndërr, kam bërë dashuri, unë me ty… Aty në ëndërr, ëmbëlsisht, unë njoha prekjen e parë, nëpër ëndërr kam njohur pasionet e forta stuhi. Ta dish! Në ëndërr kam bërë dashuri si putanë, në shtrat vërtet, s’kam qenë kurrë, unë, me ty. Eh sa bukur! Unë vajzë e re vrapoja, pranvera më lulëzonte shumë ngjyrëshe në sy. Unë isha një vajzë e mitur akoma, kur papritur, rrahjet e zemrës, i njoha në gji. Natën, gjumi më çonte gjithnjë ndër trazira, dhe zemra më rrihte aq fuqishëm për ty. Ëndrrat më fusnin nëpër çudira, nëpër gjumë, e mora dhe puthjen nga ti. BUZAGAZI YT Sikur të më errësohej terri natës E dita të shkëlqente në dritë, Unë s’do të isha gjë tjetër Veç buzagazi yt. E vetëtimtë trandja e papritur, Që e përjeton veç shpirti poet. Është ai buzagaz yt i ndritur, Që me hojëza mjalti më nget. Të gjitha çastet e mia ndër vite, Buruar nga valë e syve të tu! Më dukej e ëmbla burbuqe, Kish çelur veç në sytë e tu. Zotit s’do t’i lutesha për gjë tjetër, Pranverë të kthehesha një ditë! Unë s’do të isha gjë tjetër Veç buzagazi yt! ËNDRRA IME Kur dashurinë time pas jetës tënde mbështolla, Në shpirt rrezja e diellit më hyri menjëherë. Kjo ndjenjë dukej në paqe, në ty kur vërshova, Furishëm seç më duket si një shpresë e re. Gjithçka më shndërrohet, në një ëndërr gjëmimesh, Pyes veten vallë, kjo jetë, ka prapë pika takimesh? Kam vuajtur gëzimesh, por s’ kam menduar kurrë, Se do ndahesha prej teje me një zemër gur. DASHURIA Dot më s’do takohemi, sa më mungon ngushëllimi, Timbri yt i ëmbël mungon s’kam më lot gëzimi. Ëndrrën, flakën e ndezur, ndjenjat s’i mori dot era, Do t’më shkrijnë ajsbergun kur të vijë pranvera. Ah, kjo dashuri që asgjë s’e tret tani sa shndërrohet, Nëpër pritje të gjata në dhimbje e lëngatë! E ndjej shpirtin tim të thyet, të griset të pendohet, Jo, asnjëherë s’gabuam e s’ramë në mëkat! Dielli kur fshihet reve, rrufeve kur zbret ngatërruar, Rrufeshëm më ndez shpresën eh, ditën e lënduar! Mos vallë është shenjti që zbret ylberit ngazëlluar? Mos vallë je ti, ai yll që po më ndrin vezulluar? E di, sonte s’do mbyll sy, do bëj me qindra pyetje, Nxitur nga e papërsëritshmja ndjenja qiellore. Atij buzagazit tënd të dëlirë do t’i hap çdo dritore. Që të më josh luhatjen e brishtë shpirtërore. Thellësisht më mungon e s’do takohemi përjetësisht, Ky shpirt si duron, më thuaj, kam shumë frikë! Orët e ftohta, nga dashuria që më përthith tërësisht, Ngrohen, digjen, pastaj pres agimin t’më ndrit! Ah, sot Sot nuk i shkula sytë nga gjelbërimi I fushave ngazëlluese të vendit tim. Sa dukej malli, vuajtja dhe pikëllimi, I viteve ku s’ndihej gëzimi im! Të gjitha vuajtjet, kujtimet janë shtjellë, Lëndinave, pranverave të praruara. Rinia faqendezur paska humbur thellë, Tek vitet tona të dashuruara! E ndjeva me zemër pasionin përsëri, Ah, sa hyjnor shpërthimi rinisë! Kthjellë e shoh qiellin, yjet po ndrinë, Zot im, dhuroji paqe vendit tim! FILIZAT E DASHIRISË Të adhurova marrëzisht Përmes belbëzimeve, Përmes pasionit tënd të furishëm. Dhe të dashurova fuqishëm. Por, s’vonoi erdhën shirat me ujë të tërbuar Përtej çdo caku, Përtej çdo prove, Përtej çdo dhimbje. E megjithatë, Filizat e dashurisë Lulëzuan ndër ne, Po me atë forcë, Po me atë pasion, Po me atë siguri. Lulëzuan filizat Përjetësisht, Lulëzuan Tek të dy!

Bazat e UÇK-së në Kukës: Banorët mohojnë ekzistencën e burgjeve, hedhin poshtë pretendimet e Hagës

Në aktakuzën e Gjykatës Speciale për ish-liderët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës përfshihet edhe ekzistenca e disa objekteve në territorin e Shqipërisë që janë përdorur si burgje për tortura, burgosje, vrasje dhe zhdukje të etnive të ndryshme që dyshoheshin si informatorë për armikun apo kundërshtarë në fushë-betejë. Në aktakuzë flitet për dy baza në qarkun e Kukësit të përdoruara nga UÇK, por nga autoritetet shqiptare nuk është pranuar kurrë ky pretendim. Objektet në fjalë ndodhen në Nikoliq dhe Vlahën të Hasit. video : https://www.youtube.com/watch?v=pHZJ0ttseT0&feature=emb_title Kamera e Euronews Albania udhetoi në Has për të vërtetuar nëse vërtet këto objekte ekzistojnë dhe nëse janë përdorur nga UÇK. Ne hyrje te qytetit, ne zonën industriale, të bie në sy oficina e mekanikës, e cila mban edhe një pllakë Përkujtimore. Aty shkruhet: “Në këtë shtëpi ishte vendosur shtabi nr.1 ku merrnin detyrat për çdo ditë përgjegjësit e mobilizimit të përgjithshëm të UÇK-së. Në prill, mars ,maj të vitit 1999 mobilizimi bëhej me urdhrin e Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së”. Gazetari i Euronews Albania, Ermal Hallaçi pa nga afër ambientet e kësaj godine e cila duket tejet e amortizuar. Pronari i godinës, i cili e ka privatizuar, Asllan Elezi rrëfen muajt e vështirë mars-qershor të vitit 1999, kur ndërtesa u kthye në baze mobilizimi për UÇK-në, por mohon kategorikisht ekzistencën e burgut. Elezi tregon se një vit më parë, objektin e kanë vizituar edhe prokurorë të Hagës për verifikime. “Kur unë nuk e di këtë gjë, nuk e dinë as ushtarët, sepse nuk ka pasur burg në të vërtetë, nuk janë bërë keqtrajtime. Vjet erdhën ata të Hagës, tre prokurorë bashkë me prokurorë tanët, për të verifikuar, më thirrën, vajta në komisariat tre ditë, më pyetën iu përgjigja dhe erdhën më pas për të bërë kontrollin,” – shprehet Elezi. Ai dëshmon me fakte se në objekt ndodhen ende disa nga uniformat e UÇK-së dhe sende të tjera. Në pamje dallohen qartë shtretërit, apo edhe dhoma e mjekëve që kuronin ushtarët e plagosur. Madje edhe medikamentet ndodhen ende aty. Asllan Elezi tregon se të gjitha sendet ruhen nga vetë ai vetëm për të dëshmuar të vërtetën e luftës së UÇK-së. “Të gjitha këto janë të mbajtura dhe të ruajtura për të dëshmuar se UÇK ka qenë ushtri e dalë vetëm nga ajo pjesë e familjarëve të mirë të Kosovës që kanë dashur të marrin pushkën për të luftuar [për liri],” – tregon më tej Elezi. Sipas dëshmive, në këtë godinë janë trajnuar më shumë se 12 mijë trupa, të cilët më pas dërgoheshin në një bazë tjetër të UÇK-së, në fshatin Vlahën. Banorë të këtij fshati tregojnë për Euronews Albania se nuk ka ekzistuar asnjë burg në këtë zonë, por vetëm baza të UÇK-së. Këtë e konfirmon edhe Jak Jaku, banor I një prej shtëpive që ka shërbyer si strehë për ushtarët. “Gjykata e Hagës më duket se përkrah më shumë Serbinë se sa të dhunuarit, të humburit që ata i kanë masakruar,” – thotë Jaku. Në dalje të fshatit, ajo që bie në sy, është një kullë e vjetër në hyrje të së cilës shkruhet: “Kullë e rezistencës, dijes dhe pushkës, çerdhe e UÇK-së!”.

Ambasadori rus në Beograd zt.Alexander Botsan-Kharchenkot : Të mos lejojmë përsëritjen e Luftës Botërore

Ambasadori rus në Serbi Alexander Botsan-Kharchenkot tha me rastin e Ditës së Pajtimit në Luftën e Parë Botërore, se është detyrim i të gjithëve të mos lejohet që tragjedia e Luftës Botërore të përsëritet. Ai tha se “na mbetet neve të bëjmë gjithçka që është e mundur për të vendosur frymën e bashkëpunimit, besimit të ndërsjellë dhe fqinjësisë së mirë në marrëdhëniet ndërshtetërore”, njofton Ambasada Ruse në Serbi, raporton Tanjug

Ambasadori britanik Nicholas Abbott viziton Kompleksin memorial të Familjes Jashari, mbron luftën e UÇK-së për liri

Ambasadori britanik në Kosovë, Nicholas Abbott, ka bërë këtë të mërkure, nderime në Kompleksin memorial të Familjes Jashari në Prekaz. Abbott shkruan se Britania e Madhe gjithmonë do të qëndrojë pranë ndërhyrjes së saj si të drejtë për të parandaluar katastrofën humanitare, për të lejuar kosovarët të jetojnë të lirë nga shtypja, njofton Klan Kosova.”Këtë mëngjes bëra nderimet e mia në memorialin e familjes Jashari në Prekaz në përkujtim të ngjarjeve të tmerrshme atje mbi njëzet vjet më parë. Sot Kosova ka guximin të përballet me të kaluarën përmes sundimit të ligjit dhe në ndjekjen e drejtësisë për viktimat. Mbretëria e Bashkuar gjithmonë do të qëndrojë pranë ndërhyrjes së saj si një çështje e drejtë, për të parandaluar një katastrofë humanitare dhe për të lejuar kosovarët të jetojnë të lirë nga shtypja”. Tutje, Nicholas Abbott, ka cituar edhe ish-kryeministrin britanik të viteve ’99-të, me rastin e ndërhyrjes së forcave paqeruajtëse në Kosovë, njofton Klan Kosova. ”Siç tha Toni Blair në Dhomën e Komunave në 23 Mars 1999: “Ne nuk kemi asnjë alternativë tjetër përveç të veprojmë dhe veprojmë ashtu si do të bëjmë”.

Walker për akuzat ndaj UÇK: Kosova dhe Serbia nuk po trajtohen njësoj, ndaj Vuçiq asnjë akuzë

Ish-kreu i misionit verifikues të OSBE në Kosovë, gjenerali amerikan William Walker ka thënë se ish-drejtuesit e UÇK po hetohen padrejtësisht në Hagë, pasi qëllimi i luftës se tyre ishte çlirimi i vendit. Sipas tij, termi terrorist nuk mund të përdoret për të përshkruar UÇK-në, por ushtrinë dhe paramilitarët serbë si Arkani. “UÇK është siç e thotë emri i saj. UÇK ishte një grup të rinjsh kryesisht, të cilët nuk e duruan më shtypjen dhe krimet e luftës qe po kryheshin nga qeveria e Beogradit. Ata morën armët të mbronin veten e tyre, fshatrat dhe të mbronin familjet e tyre dhe rezultat i kësaj ishte luta”, është shprehur Walker për Euronews.al. “Mendoj se është një përdorim i çuditshëm i fjalës terrorist, për të përshkruar UÇK. Fjalën terrorist do ta përdorja për ushtrinë serbe, policinë, paramilitaret, tipat si Arkan dhe grupet e tij të milicive që kryen akte vërtetë të tmerrshme në Kosovë”. Walker, që ishte dëshmitar i masakrës së Reçakut, që do të ndryshonte më pas historinë e Kosovës, tha se Kosova dhe Serbia nuk janë trajtuar njësoj, pasi palës humbëse, Serbisë, nuk po i kërkohet përgjegjësi për mizoritë që ka kryer në Kosovë. “Zyrat e prokurorisë speciale pretendojnë se krimet e luftës, mizoritë u kryen nga UÇK. Dhe tani ata po përpiqen të hetojnë disa njerëz të cilët i kane identifikuar si fajtorë… po flasim për 5 luftëtarë që kane shkuar në Hagë, përfshirë presidentin Thaçi dhe ish-kryetarin e parlamentit, Kadri Veseli”. “Një prej tyre ishte komandant në terren, Jakup Krasnqi, të cilin e njoh e kam takuar disa herë gjatë luftës. Ai nuk ka qenë luftëtar në gjykimin tim, ka qenë zëdhënës i UÇK dhe Thaçi nuk ishte një luftëtar, ishte një drejtues politik i organizatës”. “Dhe të dëgjosh se për 7 orë pati bastisje në shtëpitë e tyre, dhe më shumë në shtëpinë e Krasniqit e shoh të gjithë procesin të çuditshëm”. Sipas z. Walker, presidentin serb Vuçiq, që ka qenë ministër i Millosheviçit, nuk e ka akuzuar askush në gjithë këto vite “Sipas mendimit tim nuk ka pasur përpjekje të ngjashme ndaj palës serbe. Së fundmi pati zgjedhje në Serbi, dhe z. Vuçiq është akoma në pushtet. Por z. Vuçiq ishte propagandues, ishte ministër i informacionit të Millosheviçit, gjatë periudhës më të keqe të gjenocidit”. “Nuk kam dëgjuar që askush ta akuzoje atë për asgjë, në asnjë lloj procesi ligjor dhe e shoh situatën shume asimetrike. Dy palët po trajtohen në mënyra të ndryshme. Ironia është se pala fituese po paguan çmimin dhe pala humbëse, Serbisë nuk po i kërkohet përgjegjësi për krimet e tmerrshme që ka kryer, për të cilat njerëzit e misionit tim ishin dëshmitarë”.