Grushtet e shtetit, a do ta vrasin Putinin? Çfarë thotë historia për të ardhmen e Carit të ri

 

NGA: SERGEJ RADCCENKO “FOREIGN AFFAIRS” 

Vladimir Putin

Presidenti rus Vladimir Putin e ka humbur lidhjen me realitetin. Ai ka shpallur një mobilizim të pjesshëm ushtarak për të rimarrë veten nga humbjet që ka pësuar në Ukrainë dhe duke treguar qartë dëshpërimin e tij, i ka shtuar kërcënimet bërthamore ndaj Perëndimit.

Çdo ditë që vazhdon lufta, vendi i tij po bëhet akoma më i izoluar nga pjesa tjetër e botës. Rusia po varet gjithnjë e më shumë nga Kina për të shmangur kolapsin e ekonomisë si pasojë e sanksioneve, edhe pse udhëheqësit kinezë kanë shprehur hapur dyshime mbi pushtimin e Ukrainës.

Dështimi i Rusisë për të pushtuar Kievin, dhe tërheqjet e ditëvë të fundit të trupave ruse në rajonin Kharkiv në Ukrainën lindore, kanë bërë që edhe analistët pro-Putin të nisin të vënë në dyshim vendimet e tij. Nën këtë sfond, është logjike që shumë kanë filluar

të pyesin se sa gjatë mund të qëndrojë Putin në pushtet dhe ta vazhdojë luftën e tij barbare. Një pjesë e vogël e këshilltarëve bashkiakë i kërkuan me guxim Putinit që të jepte dorëheqjen. Ata shprehën publikisht atë që shumë njerëz në elitën politike ruse po e mendojnë privatisht. Me sa duket, duhet që dikush në sallat e errëta të Kremlinit të vendosë se Putin duhet të largohet.

Por edhe nëse deputetët e Putinit arrijnë në përfundimin se shefi i tyre duhet të ikë, largimi i tij nga pushteti do të jetë i vështirë. Moska nuk ka përjetuar asnjë përpjekje për grusht shteti, të suksesshëm apo të pasuksesshëm, që nga rënia e Bashkimit Sovjetik. Nuk ka pasur as komplote serioze, të paktën për aq sa dihet publikisht.

Përplasja e ish-presidentit rus Boris Yelstin  me Sovjetin Suprem në vitin 1993 – që përfundoi vetëm pasi tanket ruse qëlluan mbi godinën e parlamentit – është gjëja më e afërt që ky vend ka përjetuar me skenarin e një grushti shteti. Dhe ajo klasifikohet më shumë si një përplasje publike midis një organi ekzekutiv dhe atij legjislativ.

Megjithatë Rusia e Jelcinit, ishte relativisht e hapur dhe demokratike, dhe lejonte një shkallë të shprehjes së mendimit ndryshe. Në kushtet kur Putin godet fort që në gjenezë çdo lloj disidence, dhe po e çon Rusinë drejt një autoritarizmi gjithnjë e më të zymtë, historia e Bashkimit Sovjetik ofron një krahasim më të përshtatshëm me të tashmen.

Por edhe të dhëna më të mira rreth asaj që mund ta bënte të suksesshëm apo të dështuar një grusht shteti sot në Moskë. Edhe kjo histori nuk është shumë inkurajuese, por disi më e përzier. Zyrtarët e lartë sovjetikë u organizuan me sukses për të rrëzuar Nikita Khrushchev.

Të tjerët e morën pushtetin në momente të rralla, kur vendit i mungonte një drejtes shteti i qartë. Zakonisht këta zyrtarë nuk kishin ndonjë ideologji apo parime politike të caktuara, por vetëm ambicie të forta personale. Suksesi varej kryesisht nga koha dhe forca: lëvizja e shpejtë dhe agresive kur udhëheqësi aktual shfaqi dobësi.

Në rastin e Putinit, nuk mungojnë uzurpatorët e mundshëm. Njerëzit pranë presidentit janë një tufë laramane. Ata u zgjodhën pranë tij për besnikërinë e tyre të padiskutueshme. Por në një mjedis shumë të pabesë besnikëria është një koncept relativ. Asnjë prej tyre nuk mund t’i besojë plotësisht Putinit.

Asnjëri prej tyre nuk ka luksin t’i besojë njëri-tjetrit. Dhe nëse do të nisin të komplotojnë një grusht shteti, ka të ngjarë të duan të vënë në dukje kontrastin midis tyre dhe Putinit, ndoshta duke përmendur dështimet e tij në Ukrainë. Edhe nëse vijnë në pushtet pas vdekjes së Putinit, ata mund të hartojnë një kurs të ri që e largon Rusinë nga imperializmi.

Në Bashkimin Sovjetik, grushtet e shtetit ishin të rralla. Për shembull marrin rastin e Stalinit, një diktator brutal që shfarosi për gati 3 dekada miliona njerëz, përfshirë qindra mijëra zyrtarë të Partisë Komuniste. Nga 139 anëtarët dhe kandidatë për anëtar të Komitetit Qendror të Bashkimit Sovjetik të zgjedhur në Kongresin e Partisë të vitit 1934, 98 u arrestuan më vonë dhe u pushkatuan me urdhër të Stalinit.

Autokrati hakmarrës dhe paranojak vuri në shënjestër shokët e tij më të afërt, duke i poshtëruar ose duke i vënë kundër njëri-tjetrit. Në retrospektivë, duket i e paimagjinueshme që elita e partisë sovjetike ta toleronte tiranin gjakatar. E megjithatë kështu ndodhi.Ndoshta pjesërisht për shkak të njohjes së arritjeve të Stalinit si një revolucionar veteran dhe si një udhëheqës lufte. Por sigurisht edhe për shkak të frikës për jetën e tyre. Qëndrimi i tij në pushtet ishte i rrezikshëm, por planifikimi i një grushti shteti ishte diçka edhe më e rrezikshme.

Dështimi do të nënkuptonte vdekjen e sigurt të komplotistëve. Kur vdiq Stalini, pasoi një luftë për pushtet, e cila solli eliminimin e bashkëpunëtorëve të tij më të afërt. Viktima e parë ishte shefi i policisë sekrete të Stalinit, njëherazi Ministri i Brendshëm Lavrenty Beria, ndaj të cilit kishin shumë frikë kolegët e tij.

Elemimi i Berias ishte aq kaotik dhe aq i fshehtë sa që edhe sot, kur shumica e arkivave janë të de-klasifikuara, është e pamundur të thuhet saktësisht se çfarë ndodhi. Por sipas shumë dëshmive, një rol kryesor luajtën Khrushchev dhe kryeministri Georgy Malenkov.

Fillimisht të dy pyetën në konfidencë anëtarët e tjerë të Presidiumit – organi më i lartë politik-bërës – se si do të reagonin ndaj një lëvizjeje kundër Berias. Më pas futën në Kremlin disa zyrtarë të lartë ushtarakë, përfshirë marshallin Georgy Zhukov. Gjatë një diskutimi të Presidiumit, Khrushchev foli për gabimet dhe abuzimt e Berias, ndërsa Malenkov shtypi një buton sekret, pas të cilit ushtarakët hynë brenda dhe e arrestuan Berian e habitur.

Ai u gjykua më vonë nga një gjykatë ushtarake, ku nuk u lejua të mbrohej (ndoshta nga frika se mund të implikonte udhëheqës të tjerë të lartë në krimet e ndyra të epokës së Stalinit). U shpall fajtor dhe u ekzekutua. Më vonë, Khrushchev e mënjanoi Malenkovin. Askush nuk e priste një rezultat të tillë.

Pas vdekjes së Stalinit kredencialet dhe pozicioni politik i Hrushovit ishin shumë më inferiorë se ato të Malenkovit. Por Khrushchev veproi me vendosmëri, madje edhe në mënyrë të vrazhdë, gjë që gati shkaktoi rënien e tij. Në një takim të qershorit 1957, disa anëtarë me peshë të Presidiumit e akuzuan Hrushovin për prirje diktatoriale dhe u përpoqën ta shkarkonin. Votat në Presidium ishin shtatë kundër dhe katër pro tij.

Ai ishte gati duke e humbur pushtetin. Por arriti të fitonte mbështetjen e Zhukov, asokohe Ministër i Mbrojtjes, dhe të kreut të KGB-së, Ivan Serov. Këta të dy e ndihmuan në mobilizimin e mbështetësve të tij në Komitetin Qendror që votoi për të rrëzuar Presidiumin. Disa muaj më vonë, Khrushchev tregoi “mirënjohjen” e tij duke e shkarkuar Zhukovin nga detyra.

Hrushovi mbijetoi edhe për 7 vite të tjera, përpara se të rrëzohej nga një grusht shteti brenda Kremlinit në tetor 1964. Në krye të komplotit ishte njeriu që ai kishte mbështetur, Leonid Brezhnev, që përfitoi nga zhgënjimi në rritje në radhët e partisë dhe qeverisë me liderin.

Brezhnev punoi ngushtësisht me Alexander Shelepin, njeriun dikur pranë Khrushchev dhe ish-kreun e KGB-së, si dhe me kreun aktual të KGB-së, Vladimir Semichastny.

Ata përfituan nga mungesa e udhëheqësit sovjetik që ishte duke pushuar në Abkhazi. Ai u thirr me urgjencë në Moskë, ku kolegët e tij në Presidium i paraqitën një listë ankesash dhe i bënë thirrje të jepte dorëheqjen. Pleniumi i partisë i thirrur me nxitim, konfirmoi se Hrushovi do të tërhiqej nga drejtimi i vendit “për arsye shëndetësore”.

Rezultatet e betejave për pushtet, varen nga perceptimet e suksesit dhe shumica e lojtarëve preferojnë t’i lënë mënjanë ato. Ndonjëherë, makinacionet nuk prodhojnë asgjë. Me gjithë dështimet dhe abuzimet, një lider mund të qëndrojë gjithë jetën dhe të vdesë nga shkaqe natyrale.

Nuk ka dyshim se Putini e preferon këtë skenar. Ai ka të ngjarë të vazhdojë të qëndrojë në detyrë. Por ndërsa sundimi i tij i korruptuar dhe brutal po i afrohet përvjetorit të 23-të, dhe ndërsa Putin po i afrohet të 70-ave, është pothuajse e sigurt që zëvendësuesit e tij të mundshëm po e shikojnë me kujdes njëri-tjetrin dhe po mendojnë për skenarë të mundshëm të caktimit të pasardhësit.

Marrë me shkurtime

Shënim:Sergey Radchenko, profesor në Shkollën Xhon Hopkins të Studimeve të Avancuara Ndërkombëtare (SAIS).

Letër publike Kryeministrit të Shqipërisë, zotit Edi Rama: Dilni ju lutem sa më parë nga Open Balkan!

Autori Enver Bytyçi

Zoti kryeministër,

Shumë herë kam dashur që t’u kërkoj publikisht daljen nga Open Balkan, për t’i dhënë fund kësaj marrëdhënie në dashuri pa kufi me presidentin e Serbisë, Aleksandër Vuçiq. Por, nënshkrimi i marrëveshjes për koordinimin e politikave të Jashtme midis Serbisë dhe Rusisë nga shefat e diplomacisë së dy vendeve, më bën të jem i vendosur si kurrë më parë në këtë kërkesë timen.

Ju gjithnjë e justifikoni Ballkanin e hapur me domosdoshmërinë e ruajtjes dhe forcimit të paqes në rajon. Këtë lloj alibie e përdorët edhe në fjalimin tuaj në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së. Por kjo marrëveshje dëshmoi se Open Balkan është një iluzion! Është një lojë e Serbisë për të fituar kohë! Është një iniciativë e shpikur në margjinat e interesave serbo-ruse, me qëllim rivendosjen e hegjemonisë serbe në Ballkan! Është një urë shpëtimi dhe urë-kalimi për një revansh tjetër të Beogradit kundër kombeve e popujve jo-serbë!

Se Ballkani i Hapur ka qëllime imperialiste të koordinuara nga Moska dhe Beogradi e dëshmoi edhe marrëveshja e fundit midis ministrit të Jashtëm të Rusisë, Sergei Lavrov dhe ministrit të Jashtëm të Aleksandër Vuçiq, pra Nikolla Selakoviç. Të lidhësh një marrëveshje si kjo në kulmin e luftës në Ukrainë dhe kur presidenti rus kërcënon botën me luftë bërthamore, është sikur të ndërtosh një tunel nëntokësor antibërthamor, në të cilin të bashkohen e të rrinë bashkë Vladimir Putin dhe Aleksandër Vuçiq. Ajo marrëveshje jo vetëm që vjen në kundërshtim me paqen, sigurinë dhe stabilitetin në rajon, por i kundërvihet hapur politikave të BE-së, NATO-s dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, për pasojë edhe interesave të Shqipërisë, Kosovës dhe të shqiptarëve kudo që janë.

Për këtë arsye ju kërkoj me insistim të lëshoni Ballkanin e Hapur, së paku si shenjë mos-pajtimi me këtë marrëveshje, e cila forcon dhe konsolidon marrëdhëniet ruso-serbe, në vend të pretendimit tuaj për dobësimin e këtyre marrëdhënieve! Ju kujtoj se në historinë e dy shekujve të fundit Serbia ka qenë dhe vijon të jetë shkaktare e luftërave dhe gjakderdhjes të popujve ballkanikë, para së gjithash shqiptarëve. Dhe e din pse ka ndodhur kjo? Sepse prapa Serbisë ka qëndruar gjithnjë Rusia. Sepse përmes Serbisë Rusia historikisht ka ruajtur ndikimin dhe prezencën e saj në rajonin tonë. Dhe viktimë e këtij ndikimi kanë qenë gjithnjë shqiptarët! Fakt është se Open Balkan po dëshmohet si mekanizëm i prezencës ruse në Ballkan dhe alibisë serbe për atë që ajo e quan "neutralitet"!

Koordinimi i politikave midis Moskës dhe Beogradit është shprehje e një aleance strategjike të vjetër e të re midis Rusisë dhe Serbisë, aleancë e cila në ditët e sotme ekziston vetëm midis Kremlinit dhe Iranit, Sirisë e Bjellorusisë. Serbia është vendi i katërt në botë, që solidarizohet përmes një marrëveshjeje të tillë me sulmet ushtarake të Rusisë kundër Ukrainës.

Presidenti Vuçiq deklaroi në OKB se ashtu siç luftohet për sovranitetin e Ukrainës, OKB duhet të angazhohet edhe për sovranitetin e Serbisë (në Kosovë)! Dhe kjo ndodh se ju zoti kryeministër nuk angazhoheni që Beogradi të njohë krimet kundër njerëzimit kundër shqiptarëve. Ndërsa edhe ju folët në OKB për krime kundër njerëzimit që Rusia ka kryer në Ukrainë! Në vend të kësaj, Ju vazhdoni të bëni avokatinë e Aleksandër Vuçiq në të gjitha takimet bilaterale e multilaterale, si dhe në samitet dhe organizatat e ndryshme ndërkombëtare, deri në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së. Ju kërkoj me insistim të ndërpritet kjo lloj avokatie si dhe pjesëmarrja në Open Balkan, sepse ato shkojnë jo vetëm kundër interesave të shqiptarëve, por shkaktojnë gjithashtu përçarje dhe destabilitet në rajon! Vuçiq ndjehet i inkurajuar nga avokatia juaj, gjë që e përmendi në fjalën e tij në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së!

Zoti kryeministër,

Vendimi i qeverisë dhe presidentit serb për të lidhur një marrëveshje në fushën e bashkëpunimit në politikën e jashtme me Rusinë i ngjan marrëveshjes Ribentrop-Molotov të vitit 1938, në prag të Luftës së Dytë Botërore. Një vendim i tillë dëshmon se Serbia edhe më tej mbetet e përkushtuar për aleancë dhe ndikim të Rusisë në rajonin tonë. Ndërkaq ky vendim na dëshmon se Open Balkan nuk ka legjitimitet. Mungesa e legjitimitetit të kësaj iniciative lidhet me faktin se për pjesëmarrjen dhe formimin e tij nuk është marrë asnjë vendim legjitim në Parlamentin e Shqipërisë, i cili është bartës i sovranitetit të popullit. Në asnjë demokraci nuk është kryeministri bartës i këtij vullneti! Vetëm parlamenti mund të autorizojë pjesëmarrjen ose jo të një vendi në organizata dhe iniciative si ky i Open Balkan.

Mungesa e legjitimitetit të kësaj iniciativë trivjeçare buron edhe nga fakti se ajo nuk ka hierarki, nuk ka struktura dhe i mungojnë shkallët e vendimmarrjes.

Pra është një instrument i bazuar në vullnetin e tre liderëve kryesorë të të tri vendeve anëtare. Një organizim rajonal pa rregulla lejon që secili shtet të ndërtojë marrëdhënie me shtetet e tjera, të cilat bien ndesh me interesat e vendeve të rajonit, anëtare të tij. Kjo ka ndodhur rendomë me Ballkanin e Hapur! Kjo është një arsye tjetër për të cilën ju kërkoj pa ngurrim që ju të largoheni nga kjo iniciativë!

Është e vërtetë se unë kam qenë që ditën e parë kundër iniciativës së Minishengen, të shndërruar më vonë në Open Balkans.

Kam dhënë aq shumë argumente kundër tij sa nuk mund t’i rreshtoj në këtë kërkesë që jua dërgoj ju. Më besoni, nisem vetëm nga motivi për mbrojtjen e interesave kombëtare të shqiptarëve. Kurse fakti që iniciativa e Open Balkan është e pa konsultuar me faktorët politikë shqiptarë në Shqipëri, Kosovë e gjetkë, ka shkaktuar një përçarje si kurrë më parë të këtij faktori. Për pasojë konsideroj se roli i Shqipërisë në rajon e më gjerë është dobësuar në favor të forcimit të rolit të Serbisë. Serbia ka fituar supremaci politike e diplomatike në raportet e saj me Kosovën, të cilën e kërcënon çdo ditë me luftë!

Është koha e fundit, zoti kryeministër i Shqipërisë, kur ju mund të reflektoni e të bëni diçka të dobishme për vendin tonë dhe për kombin tonë! Çdo ditë që Shqipëria dhe ju vazhdoni të mbeteni pjesë e Ballkanit të Hapur është një goditje dhe cenim i rëndë i interesave të saj! Ju duhet të kuptoni se nuk është Shqipëria ajo që mund ta tërheqë Serbinë në orbitën e Perëndimit, por është Serbia ajo që kaq lehtësisht e tërheq Shqipërinë në iniciativat e saj ruso-serb, si ky Open Balkans!

Kjo duhet të marrë fund sa më parë!

Duke ju kërkuar mirëkuptim e reflektim të thellë,

 

Prof. Asoc. Dr. Enver Bytyçi

Drejtor Ekzekutiv i Institutit të studimeve të Europës Juglindore.

Tani po i afrohet fundi Putinit, ose Rusia do zhytet në diktaturë totale

 

NGA THOMAS SCHMOLL 

Vladimir Putin

Komandanti i luftës në Kremlin tregon se ku të çon megalomania. Rusia në shekullin e 20 – të, çdo ditë bombardon veten gjithnjë e më shumë. Edhe Kina po kërkon "dialog", të cilin Putin e sheh si të pamundur. Për të mbijetuar politikisht, atij i duhet suksesi në fushën e betejës. Por kjo nuk është në dukje - as me anë të një bombe atomike.Ajo që dyshohej më parë tani është e sigurt: Vladimir Putin i është dorëzuar megalomanisë. Poshtëria e tij, përbuzja ndaj qenieve njerëzore dhe gënjeshtrat propagandistike kanë arritur një nivel që të kujton Hitlerin. Për të kuptuar cinizmin e tij, duhet të merren parasysh arsyet e supozuara, pse ai pushtoi Ukrainën dhe cilat janë synimet e tij tani. Putin supozonte se ishte i rrethuar nga NATO dhe donte të largonte të dyshuarit "neo-nazistë" dhe "të varurit nga droga" nga qeverinë e Kievit - një tjetër ëndërr e çuditshme. Asgjë nuk ka mbetur nga qëllimet e tij, për fat të mirë ai nuk arriti të nënshtrojë dhe të zhdukë Ukrainën.

Kjo është arsyeja pse luftënxitësi hartoi një plan të ri perfid. Ai i lejon ukrainasit në Donbass të votojnë në pseudo-referendume nëse ata "duan të kthehen në shtëpi në Perandorinë Ruse", por nuk pret rezultatin sepse "po" tashmë është vendosur. Nëse ushtria ukrainase dëshiron të rimarrë zonat e aneksuara duke përfshirë Krimenë - edhe nëse ia dalin me armë të rënda nga Gjermania - atëherë tirani në Kremlin do të shpallë se është një sulm në territorin kombëtar rus, se vendi i tij duhet të mbrojë veten dhe për këtë arsye, qindra mijëra thirrje për armë. Agresori deklaron se është i sulmuar - kjo është çmenduri.

Ikja nuk është shenjë rezistence, por jetike

Brenda vendit, Putini gradualisht do të vihet nën presion dhe tashmë ka shenjat e para. Lufta shpejt arriti në klasat e larta urbane. Pavarësisht dënimeve drakoniane, të rinjtë në veçanti po protestojnë kundër masakrës në Ukrainë. Putini ka krijuar një vend thellësisht të korruptuar. Fluturimi i të rinjve nga Rusia, vrapimi për bileta avioni, nuk është një shenjë e patëmetë e pacifizmit dhe rezistencës ndaj shtetit. Është një gjë të mbështesësh luftën në sondazhe - qoftë vetëm për arsye të përshtatshme - por është tjetër gjë, të takosh një kundërshtar shumë të motivuar në front dhe të sakrifikosh jetën tënde, për ëndrrën perandorake të një megalomani.

Ashtu si në RDGJ dhe diktaturat apo autokracitë e tjera në historinë e fundit, njerëzit e heshtur janë bashkëpunëtorë pasivë, edhe pse shpesh kundër vullnetit të tyre. Është një konsideratë jetike: a ia vlen rezistenca si individ kundër një pushteti suprem shtetëror, nëse të duhet të kalosh vite në burg dhe me protesta nuk arrin asgjë? Edhe rusët e dinë se jeta është shumë e shtrenjtë, për të vdekur në fushën e betejës për një mini-Hitler. Edhe kriminelët do të preferonin të vuanin dënimet e tyre, sesa të shënjestroheshin nga tanket ukrainase.

Lërini të tjerët të vdesin për Putinin-Putini e ka kthyer Rusinë në një kleptokraci, një shtet si mafioz, një sistem thellësisht të korruptuar, me një elitë egomaniakësh në dukje të paprekshëm. Kjo u tregua, për shembull, në sjelljet e djalit të zëdhënësit të Kremlinit Dmitry Peskov, i cili me sa duket ra në kurthë, pas një telefonate të rreme nga dikush që paraqitej si punonjës i një agjencie rekrutimi. “Duhet të kuptosh që emri im është Peskow”, prandaj ai “natyrisht që nuk do të rekrutohet” dhe nuk do të shkojë në front. Megjithatë, Peskov është ai që ngërthen ditë për dite nga marrëzitë e Putinit, për domosdoshmërinë e luftës. Por sipas tij, të tjerët duhet të vdesin për të.

Pavarësisht se ka shpenzuar qindra miliona dollarë për propagandë dhe për t´i sjellë median në linjë të tij, Putini nuk ka arritur kurrë t'u japë aspiratave të tij perandorake, një superstrukturë ideologjike, për të cilën do të ia vlente të vdisnin ose të gjymtoheshin. Ajo që ka vërtet rëndësi në Rusi është pasuria, një makinë e zbukuruar, pushimet jashtë vendit dhe rrobat e markës - por kaq. Fjalimi i herëpashershëm i lodhshëm i tij, duke mos e quajtur luftën luftë, duke parakaluar trupa në Sheshin e Kuq dhe për të përkujtuar - në të vërtetë - arritjet gjigante ushtarake të Luftës së Madhe Patriotike, nuk mjafton për të formuar një ushtri vullnetarësh. Fanatikët në “Republikat Popullore” janë pakicë, mercenarët e Vagnerit vrasin për para.E gjithë kjo gjithashtu minimizon rrezikun e përdorimit të një bombe atomike. Yevgeny Popov, një deputet besnik i Putinit, tha së fundmi: "Nuk do të jemi të parët që do të sulmojmë shtetet perëndimore, nuk do të organizojmë një masakër bërthamore në botë". Armët bërthamore do të përdoreshin "vetëm si përgjigje" ndaj një sulmi bërthamor kundër Rusisë - por kjo nuk ndodhi kurrë dhe nuk është në dukje. Putini i vetëm nuk mund të dërgojë askund armë bërthamore. Një bombë e vetme bërthamore, qoftë edhe me efekt të kufizuar, nuk do të bënte shumë ushtarakisht. Nëse rusët ndezin disa, ata do të digjnin ushtarët e tyre me ta. Përveç kësaj: Kina dhe India nuk do të (nuk mund) të qëndronin më në krah të Rusisë pas hedhjes së një bombe taktike bërthamore.

Eksodi e përshpejton rënien

Komandanti rus nuk do ta kthejë rrjedhën në vijën e frontit edhe nëse dërgon 300,000 trupa. Deficitet e ushtrisë nuk janë zhdukur: humbjet e njerëzve dhe materialeve janë të tmerrshme, udhëheqja ushtarake - ose më mirë: ajo që ka mbetur - lëviz sipas gjykimit të të gjithë ekspertëve taktikisht në nivelin e Luftës së Dytë Botërore. Edukimi juaj është i paimagjinueshëm. Aftësitë për të koordinuar një sulm në tokë, në ajër dhe në ujë janë të ulëta. Perandoria e mundshme e Putinit është një vend teknikisht dhe intelektualisht në zhvillim. Nataliteti është i mjerueshëm, popullsia ka vite që po zvogëlohet, gjë që vetëm sa përshpejtohet nga eksodi i qindra mijërave që nuk kanë dëshirë për diktaturë dhe luftë.

Për sa i përket politikës së jashtme, gjërat gjithsesi po bëhen të ngushta për Putinin. Kina po bën thirrje që të arrihet një armëpushim përmes "dialogut dhe konsultimeve" dhe një zgjidhje "që merr parasysh shqetësimet legjitime të sigurisë të të gjitha palëve". Ky është një paralajmërim për Rusinë, që të mos e bëjë atë më keq seç është tashmë. Turqia, e cila deri më tani ka treguar mirëkuptim për Rusinë, refuzon zyrtarisht "referendumet e njëanshme" që prekin territorin e Ukrainës. Edhe Koreja e Veriut e vlerësoi mesazhin, se nuk donte të dërgonte armë në Rusi. Kjo mund të jetë një gënjeshtër, por është ende një deklaratë kundër Moskës.

Putini po humb. Fundi i tij është afër, po bëhen shumë gjëra që ai të mund të mbajë veten brenda vendit. Përveç nëse - dhe kjo është gjithçka që i ka mbetur – ai do të vendosë një diktaturë të modeluar sipas Koresë së Veriut. Më pas ai do të mbetej kreu i Kremlinit, por do ta shkatërronte vendin e tij edhe më shumë se më parë. Ruajtja e një regjimi terrori, lufta, financimi i bukës dhe cirkut të tillë, kushton miliarda dollarë dhe përfundimisht çon në shkatërrim dhe paqëndrueshmëri politike. Shpresojmë që herët a vonë Rusia do të përjetojë orën e saj zero, ashtu siç duhej ta bënte këtë Gjermania, e cila duhej të të fillonte nga e para pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo do të ishte një mundësi e madhe, që vendi të mbërrinte më në fund në shekullin e 21-të.

Helikopterët e ushtrisë ukrainase fluturojnë tejet ulët për të shmangur radarët, godasin me raketa mbi caqet e ushtrisë ruse

Ky është momenti kur helikopterët e ushtrisë ukrainase fluturojnë shumë ulët, dhe vazhdimisht lansojnë raketa në drejtim të caqeve të ushtrisë ruse.Pamjet janë publikuar nga Zyra e Komunikimit Strategjik (StratCom) të Forcave të Armatosura të Ukrainës.

Në anën tjetër Shtabi i Përgjithshëm i ushtrisë ukrainase, ka njoftuar se nga 24 shkurti kur edhe filloi pushtimi rus në këtë vend e deri më 26 shtator, Rusia ka humbur në luftë rreth 57.200 ushtarë, 2.290 tanke, 4.857 mjete të blinduara, 1.369 njësi artilerike, 330 sistemi raketore, 260 aeroplanë luftarakë, 224 helikopterë, 970 dronë dhe 15 luftanije. 

E gjykuar nga pamjet, pilotët e helikopterëve të ushtrisë ukrainase, dukeshin tejet preciz gjatë aksioneve. Madje profesionalizmi i tyre vërehej me fluturimin tejet të ultë, me qëllim që të shmang radarët e ushtrisë ruse.

Nga ky aksion, ukrainasit pretendojnë se kanë arritur të shkatërrojnë dhjetëra objekte, që ushtria ruse i shfrytëzonte si baza të përkohshme.

E pamje të tilla janë bërë çdo herë e më të shpeshta, në veçanti nga fillimi i kundërofensivës ukrainase, që po i kushton shtrenjtë ushtrisë së Vladimir Putinit. 

A mund të ndalim dot një kometë të madhe të nisur drejt Tokës?

 

Ilustrim

Nëse një kometë apo se një asteroid me një diametër prej 10 kilometrash do të ishte në një kurs përplasjeje me Tokën, dhe do të na godiste brenda 6 muajsh…ne mund ta shpëtonim veten! Kjo është ajo që mësojmë nga një studim i fundit i Universiteti të Kalifornisë SantaBarbara në SHBA.“Mos harroni të shihni lart!”, një titull që kujton filmin fantastiko-shkencor “Don’t Look Up”të vitit të kaluar me regjinë e Adam Mekej. Studimi synonte të kuptonte, nëse ne do të ishim në gjendje të shpëtonim veten, në rast se ekzistenca jonë në Tokë, do të kërcënohej nga përplasja në planetin tonë e një trupi qiellor.

Për ata që nuk e kanë parë, filmi është në fakt një alegori e asaj që ne (nuk) po bëjmë si kundërpërgjigje ndaj ndryshimeve klimatike. Komploti në këtë film është përmbledhtazi i tillë:pasi zbulojnë se pas 6 muajsh një kometë do të përplaset me Tokën, dy astronomë amerikanë nisin një garë me kohën për të shpëtuar njerëzimin, duke u përpjekur t’i bëjnë politikanët dhe njerëzit të kuptojnë seriozitetin e situatës.

Si dinosaurët

“Sipas llogaritjeve tona, do të ishte e mundur që ne të shpëtonim”- thotë Filip Lubin, një nga autorët e studimit. Por që ta artijmë këtë, nuk mund të kufizoheshim vetëm në devijimin e trajektores së asteroidit që do të vinte drejt nesh me një shpejtësi skëterrë, pasi nuk do të kishte mjaftueshëm kohë.

Përkundrazi ai duhet të shkatërrohet që gjatë rrugës. Studiuesit thonë se një kërcënim i këtij lloji, që vjen drejt nesh me një shpejtësi 40 km në sekondë, do të ishte i barabartë me shpërthimin e rreth 300.000 miliardë tonë tritol, dhe do të çlironte një energji 40.000 herë më të madhe se i gjithë arsenali bërthamor që ekziston sot në botë.

Një ngjarje e ngjashme, do të ishte e krahasueshme vetëm me atë të asteroidit “Chicxulub”, që 66 milionë vjet më parë shkaktoi zhdukjen e dinosaurëve, dhe një pjesë të madhe të jetës në Tokë.

Thërrmimi me armë bërthamore

Sipas studiuesve, për të shmangur katastrofën, duhet që 10 për qind e arsenalit bërthamor të botës të bëhet bashkë, dhe të niset në hapësirë ​​brenda një super–rakete, siç është Starship i SpaceX apo Sistemi i Nisjes Hapësinore të NASA-s.Rreth 1 mijë predha depërtuese të armatosura me pajisje të vogla bërthamore, do të futeshin në raketë, e cila një muaj para përplasjes do të godiste asteroidin, duke bërë që ai të shpërbëhet në rrathë koncentrikë.

Duhet vepruar shpejt

Lëshimi i kësaj rakete, duhet të bëhet brenda një muaji nga zbulimi i objektit vrasës (pra 5 muaj para përplasjes së parashikuar me Tokës). “Kjo ide është e arsyeshme, por unë nuk e di nëse do të kishim mjaftueshëm kohë për ta zbatuar atë.

Në një skenar të tillë, ne duhet të jemi në gjendje të kombinojmë brenda 4 javësh të gjitha pajisjet e nevojshme bërthamore në një raketë. Unë nuk e di si mund të bëhet kjo”- thotë Detlef Koshni, nga Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA).

Lajmi i mirë është se të paktën tani për tani, ne nuk duhet që të shqetësohemi për shpëtimin e planetit nga asteroidët apo kometat: “Nuk ka asgjë për t’u shqetësuar të paktën për 100  vitet e ardhshme”- thotë Ajn O’Brajan nga Universiteti i Gllasgout në Skoci. Me pak fjalë, për momentin të gjitha kërcënimet ndaj planetit tonë janë që të gjitha në Tokë./Bota.al/

Pse nuk kemi klonuar ende një njeri?

Foto ilustrim

Në vitin 1996, delja Dolly bëri bujë në mbarë botën, pasi u bë gjitari i parë që u klonua me sukses nga një qelizë e kultivuar në laborator. Shumë njerëz menduan në atë kohë se ai moment, do të shënonte fillimin e një epoke të artë të klonimit.Madje ishin të shumtë ata që spekuluan se kloni i parë njerëzor, duhet ishte me siguri vetëm disa vite larg. Pati nga ata që sugjeruan se klonet njerëzore mund të luanin një rol në zhdukjen e sëmundjeve gjenetike.

Të tjerë mendonin se procesi i klonimit, mund të eliminonte përfundimisht defektet e lindjes (pavarësisht një studimi nga një grupi shkencëtarësh francezë në vitin 1999, që zbuloi se në fakt klonimi mund të rrisë rrezikun e defekteve të lindura ose kongenitale).

Që nga ajo kohë ka pasur pretendime të ndryshme – të gjitha të pabazuara – për programe të suksesshme të klonimit njerëzor. Në vitin 2002, Brigitte Boisselier, një kimiste franceze, pretendoi se ajo dhe një ekip shkencëtarësh kishin sjellë me sukses në jetë njeriun e parë të klonuar, të cilin ajo e quajti Eva.

Por Boisselier nuk ishte e gatshme – ose më saktë në gjendje – të jepte ndonjë provë për këtë. Prandaj besohet gjerësisht se ajo po gënjente. Por pse pas gati 30 vjetësh pas Dolly, nuk ka ndodhur ende klonimi i një njeriu? A ka ndodhur kjo për arsye kryesisht etike, a ka pengesa teknologjike, apo thjesht nuk ia vlen që të bëhet diçka e tillë?

“Klonimi” është një term i gjerë, duke qenë se mund të përdoret për të përshkruar një sërë procesesh dhe qasjesh. Por synimi në çdo rast është të prodhohen “kopje gjenetikisht identike të një entiteti biologjik”, sikurse e përcakton Instituti Kombëtar i Kërkimeve mbi Gjenomin Njerëzor (NHGRI) në SHBA.

Çdo tentativë për klonimin e njeriut, ka shumë të ngjarë të përdorë teknikat e “klonimit riprodhues”, një qasje në të cilën do të përdoret një “qelizë somatike e pjekur”, me shumë mundësi një qelizë e lëkurës. ADN-ja e nxjerrë nga kjo qelizë, do të vendoset në vezën e një dhurueseje, të cilës “i është hequr bërthama e saj që përmban ADN”.

Më pas veza do të zhvillohet në një epruvetë, përpara se të “implantohet në mitrën e një femre të rritur”. Por ndërsa shkencëtarët kanë klonuar shumë gjitarë, duke përfshirë lopët, delet, dhitë, lepujt dhe macet, njerëzit nuk kanë hyrë ende në këtë listë.

“Unë mendoj se nuk ka asnjë arsye pozitive për të prodhuar klone njerëzore”- thotë Hank Greely, profesor i së drejtës dhe gjenetikës në Universitetin e Stenfordit, i specializuar në çështjet etike, ligjore dhe sociale që lindin nga përparimet e bioshkencës.

Sipas tij klonimi i njeriut është një veprim veçanërisht dramatik. Problemet etike rreth klonimit njerëzor janë të shumta dhe të ndryshme, dhe përfshijnë “rreziqet psikologjike, sociale dhe fiziologjike”. Këtu përfshihet edhe ideja se klonimi mund të çojë në një “probabilitet shumë të lartë” të humbjes së jetës, por edhe të nxisë shqetësimet rreth përdorimit të klonimit nga mbështetësit e eugjenikës.

Për më tepër, pretendohet se klonimi shkel “parimet e dinjitetit njerëzor, lirisë dhe barazisë”.

Përveç kësaj, klonimi i gjitarëve ka sjellë historikisht shkallë jashtëzakonisht të larta të vdekjes dhe anomali në zhvillimin e kloneve. Një nga problemet kryesore sa i përket klonimit njerëzor, është se në vend të krijimit të një kopjeje fizike të një personit origjinal, ai do të prodhonte një individ me mendimet dhe opinionet e tij.

“Ne të gjithë i kemi njohur klonet. Binjakët identikë janë klonet e njëri-tjetrit. Ndaj të gjithë e dimë që klonet nuk janë i njëjti person”- thekson më tej Greely. Sipas tij një klon njerëzor, do të kishte vetëm të njëjtën përbërje gjenetike si dikush tjetër. Por ata nuk do të ndanin gjëra të tjera si personaliteti, morali apo sensi i humorit:ato do të ishin unike për të dyja palët.

Njerëzit janë shumë më tepër sesa thjesht një produkt i ADN-së së tyre. Ndërsa është e mundur të riprodhohet materiali gjenetik, nuk është e mundur të përsëriten saktësisht mjediset e jetesës, të krijohet një edukim identik, apo që dy njerëz të ndeshen më të njëjtat përvoja jetësore.

Pra në rast se shkencëtarët do të klononin një njeri, a do të kishte ndonjë përfitim, shkencor apo të ndonjë lloji tjetër? “Nuk ka asnjë që ne duhet të jemi të gatshëm ta shqyrtojmë ëtë gjë”- shprehet Greely, që shton se shqetësimet e natyrës etike do të ishin të pamundura të anashkaloheshin.

Por nëse do të hiqeshin tërësisht nga ekuacioni konsideratat morale, atëherë Greely thotë se “një përfitim teorik, do të ishte krijimi i njerëzve gjenetikisht identikë për qëllime kërkimore”. Ideja e përdorimit të embrioneve të klonuara për qëllime të ndryshme nga krijimi i foshnjave, si për shembull prodhimi i qelizave burimore embrionale njerëzore, identike me qelizat e një donatori, u diskutua gjerësisht që në fillim të viteve 2000.

Por gjërat morët një hov të ri pas vitit 2006, kur u zbuluan të ashtuquajturat qeliza staminale pluripotente të induktuara (iPSCs). Këto janë qeliza “të kultivuara”, që janë ri-programuar që t’i ngjajnë qelizave në zhvillimin e tyre të hershëm.

Zbulimi u bë nga Shinja Jamanaka, studiues japonez i qelizave burimore dhe fitues i çmimit Nobel në vitin 2012. Sot iPSC-të mund të përdoren për kërkime në modelimin e sëmundjeve, zbulimin e barnave medicinale dhe mjekësinë rigjeneruese.

Marrë me shkurtime nga LiveScience