Mjeda, Studim i plotë, në 8 vëllime

Po lexoj vëllimin që studion, hulumton, veçon, bashkon, përshkruan, vërteton, daton, polemizon, pohon veprimtarinë e jashtëzakonshme të Dom Ndreut për alfabetin e gjuhës shqipe, që në të vërtetë është një histori krejt e re për themelimin e alfabetit tonë.

Titulli: Mjeda, Studim i plotë, në 8 vëllime (kopertinë e trashë)
Origjinali: Mjeda, Vepra e plotë
Gjinia: Kritikë letrare
Autori: Mentor Quku
Shtëpia botuese: Ilar
Viti: 2005
Fq. 5855
Pesha: 7.61 kg
ISBN: 978-99956-07-98-2
Përmbajtja e librit
Mjeda 1 – Rinia (1866 -1888)
• Pjesa e parë: Origjina, mjedisi
• Pjesa e dytë: Familja
• Pjesa e tretë: Studimet e para në vendlindje
• Pjesa e katërt: Tre muaj aventurë franceze
• Pjesa e pestë: Tre vjet nën diellin spanjoll
• Pjesa e gjashtë: Tre vjet të tjera në Kroaci
• Pjesa e shtatë: Vaji I Bylbylit
• Pjesa e tetë: Në Itali 1886-1887
• Pjesa e nëntë: Viti I mbarë 1888
Mjeda 2 – Albanologu (1888 -1899)
• Pjesa e parë: Albanologu zëmadh
• Pjesa e dytë: Poezitë e Cremonës
• Pjesa e tretë: Mjeda i papranuar
• Pjesa e katërt: Dy ditë në Krakoë
• Pjesa e pestë: Karantinë e plotë në Gorizie
• Pjesa e gjashtë: Rikthim në Krakoë
• Pjesa e shtatë: Faza e dytë e letërkëmbimit mes dy albanologëve
• Pjesa e tetë: Në kërkim të veprës albanologjike të Mjedës
• Pjesa e nëntë: Drejt vendlindjes
Mjeda 3, libri i parë – Alfabeti (1899 -1912)
• Pjesa e parë: Tendencë
• Pjesa e dytë: Bashkimi - Agimi
• Pjesa e tretë: Viti i vështirë 1902
• Pjesa e katërt: Viti 1903 – Viti i ekuilibrave
• Pjesa e pestë: Tekstet e para shkollore të Mjedës me alfabetin e ri
• Pjesa e gjashtë: Mjeda afirmon alfabetin e tij të ri
• Pjesa e shtatë: Drejt Kongresit të Manastirit
• Pjesa e tetë: Një vështrim i ri mbi punimet e Kongresit të Manastirit
• Pjesa e nëntë: Drejt pavarësisë
Mjeda 3, libri i dytë – Liria (1899 -1912)
• Pjesa e parë: Kthimi
• Pjesa e dytë: Mjeda dhe liria
• Pjesa e tretë: Bashkonju
• Pjesa e katërt: Në nënshat
• Pjesa e pestë: Arrestimi nga turqit
• Pjesa e gjashtë: Në Dajç dhe në Grâsh
• Pjesa e shtatë: Era e Kuklit
• Pjesa e tetë: Epopeja kombëtare e Mjedës
• Pjesa e nëntë: Retrospektivë
Mjeda 4 – Identitet (1912 - 1925)
• Pjesa e parë: Retrospektivë
• Pjesa e dytë: Golgota shqiptare dhe Ndre Mjeda
• Pjesa e tretë: Ndre Mjeda dhe komisia letrare
• Pjesa e katërt: Juvenilia
• Pjesa e pestë: Andrra e jetës
• Pjesa e gjashtë: Deputeti
• Pjesa e shtatë: Ligjgatitësi
• Pjesa e tetë: Ora e maleve
• Pjesa e nëntë: Fundi i një kryengritësi
Mjeda 5 – Gjuhëtari (1925 -1937)
• Pjesa e parë: Poeti i internuar në Kukel
• Pjesa e dytë: Shoqëria letrare "Shën Jeronimi"
• Pjesa e tretë: Profesori i Shqipërisë
• Pjesa e katërt: Revista "Leka"
• Pjesa e pestë: Gjuhëtari
• Pjesa e gjashtë: Letërkëmbimi
• Pjesa e shtatë: Si u shua poeti?
• Pjesa e tetë: Dy vite polemikë rreth Mjedës
• Pjesa e nëntë: Përjetësia
Mjeda 6, libri i parë – Bibliografia (mbi atë)
• Pjesa e parë: Veprat e Mjedës botuar deri në vitin 1937
• Pjesa e dytw: Veprat e Mjedës botuar mbas vdekjes (1937 – 2012)
• Çmime, vlerësime
Mjeda 6, libri i dytë – Bibliografia (mbi atë)
• Pjesa e parë: Të tjerët mbi Mjedën
• Pjesa e dytë: Mentor Quku për Mjedën
Mjeda 7 – Bashkëkohësit
• Pjesa e parë: Bashkëkohësit për Mjedën
• Pjesa e dytë: Intervista
• Pjesa e tretë: Portrete
• Pjesa e katërt: Kujtime
• Pjesa e pestë: Njoftime
Mjeda 8 – Album
• Firmat e Mjedës gjatë viteve 1887-1898
• Firmat e Ndre Mjedës famullitar 1900-1911
• Firmat e Mjedës, deputet, professor, 1921-1937
• Nëna e Ndre Mjedës, Shkodër, 1903
• Familja Logoreci, Shkodër, 1903
• Emzot Lazër Mjeda (1869-1935)
• Lulishtja Popullore
• Pamje e përgjithshme e Shkodrës
• Jerevia e Milena Krroqi, ku Mjeda kaloi fëmijërinë
• Rruga Krroqej, ku Mjeda kaloi fëmijërinë
• Kolegji Papnor, Shkodër
• Liceu Saverian, Shkodër
• Seminari në Soresina, Itali
Komente mbi veprën
"Jam me mbresat e pashlyeshme të leximit të kësaj vepre dhe në këtë ndërmarrje të madhe jetësore, të pashembullt, së paku në letërsinë tonë të shkruar, ju uroj shëndet e forcë për ta përfunduar sa më shpejt e me dinjitet shkencor. Për mua që kam ndjekur mirë shkrimet tuaja, pothuaj nga ato të parat e deri më sot në korpuse të plota, për Ndre Mjedën, ka qenë trimëri e guxim burrëror i juaji për t'i hyrë teologjisë, filozofisë, fesë kristiane, letërsisë, analizës së tekstit, metrikës, figuracionit letrar, gjuhës, etimologjisë, epistolarit, organizimit të jetës së një prej urdhrave më të vështirë dhe enigmatikë (e pse jo edhe më të përfolur gjatë shekujve), Shoqërisë Jezu, dishepujt e së cilës njohën, përzgjodhën, rritën, kulturuan dhe edukuan fenomenin Mjeda!"
Tefe Topalli
"Mentor Quku, i cili ka vite që studion Mjedën, deri tash ka botuar katër vëllime për Mjedën që Akademia e Shkencave të Shqipërisë apo Instituti i Gjuhësisë dhe Letërsisë nuk i ka pa as në andërr. Po lexoj vëllimin që studion, hulumton, veçon, bashkon, përshkruan, vërteton, daton, polemizon, pohon veprimtarinë e jashtëzakonshme të Dom Ndreut për alfabetin e gjuhës shqipe, që në të vërtetë është një histori krejt e re për themelimin e alfabetit tonë. Drejt me thanë, ndonëse Mjeda është në qendër të vëmendjes, ky libër i kushtohet po aq gjithë veprimtarisë, peripecive dhe përpjekjeve titanike të atdhetarëve shqiptarë për alfabetin që kulmon me Kongresin e Manastirit. Gjithçka është në një vështrim të ri, mbi të gjitha mbi të vërteta të reja. Vepra e tij është madhore, madje universale, sa letrare aq edhe historike, sa arkivore aq edhe shkencore, sa "e vjetër" po aq edhe një risi."
Besnik Dizdari
"Mentor Quku ka kapërcyer mbi një metodikë standarde në zbërthimin e një figure historike, që zakonisht kufizohet me shprehjen stereotipe: "Jeta dhe veprimtaria e x, y, z...". Në punimin e tij gjigant ka ndarë jetën me veprimtarinë, e këto të dyja i ka ndarë po ashtu në të tjera kategori, duke i kushtuar jo pak secilës prej tyre, por edhe një vëllim të tërë, siç është rasti i alfabetit, apo siç do të jetë rasti i vëllimeve të pritshme që do të dalin dy vitet e ardhshme: Atdheu, politikani dhe pleqëria. Tetë do të jenë gjithsej vëllimet për figurën e Mjedës, çka shënon edhe një rekord në lëmin e studimeve në letrat shqipe, si nga volumi ashtu edhe nga përmbajtja."
Ermir Hoxha
Mbi autorin
Mentor Quku ka lindur në Bilisht të Korçës më 20 janar 1939. U arsimua në Shkollën Pedagogjike "Shejnaze Juka" në Shkodër (1951-1954), Institutin e Lartë Pedagogjik në Tiranë (1955-1957) dhe Universitetin e Tiranës, Fakulteti i Shkencave të Natyrës (1960-1963).
Ka qenë mësues në shkollat e Shtiqënit, Brutit dhe Kukësit (1954-1957), në shkollën e mesme "Xheladin Fishta" në Shkodër (1961-1963), në shkollën e Barbullushit (1965-1991), në shkollën e Bahçallekut (1991-1992). Ka qenë drejtor i Muzeut Historik Shkodër (1992-2000) duke organizuar katër seminaret e para "Shkodran në shekuj". Është drejtor i revistës "Kumtari" dhe i gjashtë vëllimeve "Seminari Ndërkombëtar, "Shkodran në shekuj".
Është autor i disa studimeve e botimeve në fusha të ndryshme të dijes si metodikë e dhënies së mësimit, pedagogji familjare, pedagogji shkollore, pedagogji sportive, tekstologji, psikologji të arteve figurative, psikologji sportive, psikologji të moshave, histori, histori arti, letërsi biografike, letërsi për fëmijë, letërsi politike, histori e letërsisë për fëmijë, mitologji, folklor, frazeologji, toponomastikë. Tema qendrore e botimeve të tij mbetet ajo e Ndre Mjedës.

"Fëmija i pestë ka intensitetin e tmerrit... E lexon dhe dridhesh."

Femija i peste, Doris Lessing

Harieta dhe David Lovat duan të njëjtat gjëra: besnikëri, dashuri, jetë familjare dhe, mbi të gjitha, një shtëpi të përhershme. Jashtë çdo mode të viteve '60, ata vendosin me kokëfortësi të martohen dhe të hedhin themelet e parajsës së tyre në një shtëpi të madhe të stilit viktorian..



Harieta dhe David Lovat duan të njëjtat gjëra: besnikëri, dashuri, jetë familjare dhe, mbi të gjitha, një shtëpi të përhershme. Jashtë çdo mode të viteve '60, ata vendosin me kokëfortësi të martohen dhe të hedhin themelet e parajsës së tyre në një shtëpi të madhe të stilit viktorian.
Në fillim, gjithçka ishte idilike. Fëmijët mbushin jetën e tyre si dhe turma e të afërmve të mbledhur rreth tryezës së kuzhinës për Krishtlindje dhe Pashkë, që shijojnë pa u ngopur ngrohtësinë e shtëpisë së Lovatëve. Është pikërisht shtatzania e pestë çka i bën gjërat të marrin për keq.
I vogli fillon t'i lëvizë Harietës në bark tepër herët dhe me shumë forcë. Pas një lindjeje të vështirë, ai zhvillohet shpejt dhe rritet shumë më tepër se foshnjat e zakonshme; ai është antipatik dhe motrat e vëllezërit nuk e pëlqejnë fare. Madhosh dhe i shëmtuar, i dhunshëm dhe i pakontroll, vogëlushi Ben, "plot pakënaqësira të ftohta", qan në gjoksin e Harietës.
Prania e tij e huaj prish pa pikë mëshire ëndrrën për një familje të lumtur. Frika e Harietës rritet ndërkohë që ajo përpiqet ta dojë dhe të kujdeset për këtë fëmijë, duke u përballuar me një nënkontinent të errët të natyrës njerëzore, e paaftë për ta përballuar atë.

"Fëmija i pestë ka intensitetin e tmerrit... E lexon dhe dridhesh."

Independent

"Doris Lessing mund të marrë çfarëdo gjinie – në këtë rast, si një ngjarje horror – e rivendos atë në mënyrë brilante. fëmija i pestë është dramatik dhe i paharrueshëm, duke u luajtur si të qe një prej frikave më të hershme."

Guardian

"Fuqia e Doriss Lessing për të robëruar dhe bindur është e dukshme qysh në krye... fëmija i pestë është një libër që të çon rrëqethje në shpinë, por dhe diçka që nuk mund ta lësh pa e çuar deri në fund."
Sunday Times.


http://www.shtepiaelibrit.com/blog/wp-content/uploads/2011/03/Femija-i-peste-fragment-Doris-Lessing.pdf

http://www.shtepiaelibrit.com/blog/wp-content/uploads/2011/03/Vera-para-erresires-fragment-Doris-Lessing.pdf

Visar Zhiti merr Çmimin e Madh të Letërsisë për vitin 2011

                                        Aldo Bumçi


Shkrimtari Visar Zhiti është nderuar dje, me Çmimin e Madh të Letërsisë për vitin 2011. Ky çmimi i është dhënë zotit Zhiti nga ministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Aldo Bumçi, në ceremoninë e ndarjes së çmimeve kombëtare të Letërsisë për vitin 2011. Zhiti është vlerësuar për prurjet në nivel të lartë artistik e estetik, që ka përcjellë në Letërsinë bashkëkohore shqipe, nëpërmjet korpusit letrar të veprës së krijuar prej tij. Kreu i MTKRS, Bumçi, duke dhënë çmimin e karrierës është shprehur se në të vërtetë ky është çmimi i jetës që i jepet një kalorësi të fjalës së lirë si Visar Zhiti. Sipas ministrit Bumçi, shkrimtari Visar Zhiti sjell kontribut me vlera të qenësishme në Letërsinë Shqipe.




                            Visar Zhiti 

Më tej, gjatë një mbrëmjeje mbresëlënëse letraro-artistike, ka vijuar ndarja e çmimeve të tjera për personalitete të shquara të Letërësisë sonë kombëtare.



                                Amik Kasoruho

Juria e Çmimeve kombëtare të Letërsisë, e përbërë nga: Amik Kasoruho kryetar dhe anëtarët Sali Bashota, Eqerem Basha, Ali Aliu, Arjan Leka, Mimoza Hysa dhe Gentian Çoçoli, evidentoi vërtetë bartësit e vlerave më të mëdha të letërsisë sonë. Siç u shpreh kreu i kësaj jurie prestigjioze, shkrimtari i shquar Amik Kasuroho, "në këtë eveniment gëzohen jo vetëm ata që marrin çmimet, por ndjen kënaqësi të veçantë edhe ai që i jep ato". Pasi evidenton punën dhe përkushtimin e anëtarëve të jurisë, Kasoruho tha se, me votim të fshehtë janë shpallur fitues të çmimeve kombëtare të Letërsisë 2011 ata që sollën prurje dhe vlera të reja të Letërsisë Shqipe.


                  Eqerem Basha
Çast vërtetë emocionant ishte marrja e çmimit "Petro Marko" për vitin 2011 nga shkrimtari Zija Çela për romanin "Apokalipsi sipas Shën Tiranës", i vlerësuar për kodet e ligjërimit dhe risitë e përcjella nëpërmjet një forme autentike të narracionit, duke pasuruar me vlera të qenësishme prozën romanore shqipe. Duke aluduar për ndarjen e këtyre çmimeve në prag të thashemenajës së madhe për Apokalipsin e ditës së sotme, Zija Çela tha se, "Apokalipsi sipas Shën Tiranës" është ai i dhimbjes njerëzore. Në këtë ceremoni mes miqsh, shkrimtarë dhe artistë, ai apeloi që të kujtohemi më shumë për modelet e gjalla, siç konsideroi ai kritikun e mirënjohur Ali Aliu.


                            Zija Çela
Në këtë panteon vlerash, një vend të veçantë zë Çmimi "Faik Konica" 2011 që iu dha studiuesit Shaban Sinani, për veprën studimore "Camaj i paskajuar", për trajtimin në nivel të lartë shkencor dhe origjinalitetin e mendimit kritik mbi veprën letrare të Martin Camajt, për rolin që ajo ka luajtur në rrjedhat e Letërsisë Shqipe. Duke dhënë këtë çmim Prof. Dr. Ardian Marashi, drejtor i QSA tha se, Shaban Sinani, përveçse me Camajn e madh, Kadarenë e Dritëro Agollin është bashkudhëtar dhe i lidhur ngushtësisht me kodikët e Shqipërisë dhe me Historinë e hebrenjve.

                                   Shaban Sinani
Më tej, çmimi prestigjioz "Migjeni" iu dha shkrimtarit debutues Plator Ulqinaku për vëllimin poetik "Libri i qëndresës", duke e vlerësuar për një hap të parë të pjekur dhe premtues në poezinë shqipe. Anëtari i Jurisë, Arian Leka tha se, ky poet sjell modele të reja dhe nivel të spikatur letrar.

                             Moikom Zeqo
Për kontribute e modele të tilla u vlerësuan Moikom Zeqo me Çmimin "Mitrush Kuteli" për vëllimin me tregime "Klepsidra", për prurje origjinale në vijimësi në artin e tregimtarisë si dhe një stil unik letrar; poetit Rudian Zekthi me Çmimin "Lasgush Poradeci" për vëllimin me poezi "Panair", nëpërmjet të cilit autori spikat në thurrjen e monologut poetik që tirret përmes imazheve e formave meditative, duke përcjellë vlera dhe risi origjinale në poetikën shqiptare, si dhe shkrimtari Ruzhdi Gole me Çmimin "At Donat Kurti" për librin "Kureshtja për t'u rritur", duke e vlerësuar veprën e tij si një hop emancipues të zhanrit të Letërsisë sonë për fëmijë dhe të rinj.


                                    Mira Meksi


Çmimi "Gjergj Fishta" 2011 iu dha shkrimtares Mira Meksi, për librin eseistik "Leximi i ndaluar dhe shkrimet e fshehura", për këndvështrimin origjinal të trajtimit dhe përcjelljen e një mendimi analitik e sistematik mbi protagonistë e dukuri të pazakonta të shfaqura në botën e letrave.



 Ndërsa, përkthyesit Bashkim Shehu e Edlira Hoxholli u nderuan me Çmimin "Fan Noli" për përkthimin mjeshtëror të veprës "Nokturnet e Kilit" të shkrimtarit të shquar Roberto Bolanjo, duke shënuar prurje me vlera të spikatura në traditën e përkthimit të autorëve të rëndësishëm nga letërsia e huaj, në Gjuhën Shqipe.

                           Aleksandër Zoto

Juria e ngritur nga MTKRS vlerësoi gjithashtu me Çmimin "Jusuf Vrioni" përkthyesin e njohur Aleksandër Zoto, për kontributin e gjithanshëm e të shumë çmuar të përkthimit dhe promovimit e dhjetëra shkrimtarëve dhe veprave të Letërsisë shqipe në gjuhën dhe kulturën franceze.

Ceremonia e ndarjes së çmimeve kombëtare të Letërsisë për vitin 2011 që u organizua mbrëmë në sallën e Teatrit Kombëtar në Tiranë u shndrrua kështu në një manifestim të gjerë kulturor me pjesëmarrjen e qindra shkrimtarëve më të shquar nga Shqipëria, Maqedonia, Kosova, nga hapësira mbarëshqiptare.

Promovimi i një libri të veçantë

Mendime për librin “Prekazi,brezni trimash” të regjisorit kosovar Dibran Fylli


Një promovim i veçantë u bë në Tiranë në Ministrinë e kulturës , ditën që kalendari shënonte tre shifra “12”, pra 12. 12.2012. Promovohej libri i regjisorit prishtinas Dibran Fylli, i titulluar “Prekazi, brezni trimash” kushtuar tokës së trimave , Drenicës dhe trimave që ajo mbarti ndër shekuj për të ardhur tek Adem Jashari i papërsëritshëm.
Libri i vogël me një përmbajtje të madhe, ndërtohet me okielon madhore “Ai është gjallë” që i dedikohet trimit të Kosovës , Adem Jashari. E faqet e librit ,me paraqitjen në formën e pergamenave japin kontekstin e pavdekshmërisë e të lirisë së shqiptarëve, ashtu si pergamenat që kanë ekzistuar dhe dalin ne dritë mbas kohe robërie dhe emetojnë të vërtetat e pamohueshme të historisë.

Dibran Fylli

Libri i autorit Dibran Fylli është i veçantë jo se është një bestseller, as dhe një grumbullim “skupesh “ gazetareskë. E veçanta e këtij libri është thjeshtësia e paraqitjes për mbarë lexuesit e një kronologjie të trimërisë kosovare, kronologji e shkruar me autoritetin e një shkrimtari dhe historiani te mirfilltë siç na e ka përgatitur me kujdes regjisori Dibran Fylli.
Si askundi tjetër në librin e Dibranit gjejmë jetën e dokumentuar të Drenicës si flamurtare të lirisë, kullat e lashta dhe heroike të saj e ku gjendet Prekazi martir, vendi i qëndresës së paparë Kosovare. E përsëri brenda Prekazit vinë heronjtë Tahir Meta, Jasharajt e tempullit të lirisë që autori Dibran Fylli i jep njeri pas tjetrit si Shaban Jashari,Osman Geci, Hamëz Jashari, Adem Jashari.
Kullat këto bashkë luftëtare të heronjve të Prekazit, i gjejmë në këtë libër të gjalla, obelisqe në teatrin e luftimeve të pabarabarta me okupatorin e vazhdueshëm. Kullat luftarake gjallojnë sot në Kompleksin Memorial të Prekazit, e dhe pak metra me tej ngadhënjen dhe kulla e Tahir Mehës.
Ja si e jep Dibran Fylli portretin e Drenicës në hapjen e librit “Prekazi, brezni trimash”:
“Kjo trevë kreshnikësh në antikë njihej me emrin Klapotnik. Kur përmendet ky emër, nuk mund të mos kujtohet historia e lavdishme kombëtare dhe emri Drenicë. Kjo trevë gjithmonë ka qenë, është dhe do të mbetet tmerr për armikun. Eshtë fole trimash që u bë sinonim i rezistencës dhe i qëndresës mbarë shqiptare për liri dhe pavarësi kombëtare.”




E autori përmend heronjtë e kësaj treve që nga Millesh Nikollë Kopiliçi, e tek Ahmet Delia, Azem Bejta, Shaban Palluzha, Tahir Meha e deri te Azem Galica i cili shoqërohet në libër me betimin e tij të famshëm.
E veçanta tjetër e librit ”Prekazi,brezni trimash” qëndron në faktin se autori ka qenë vetë luftëtar aktiv i UÇK-së dhe njëkohësisht dhe një dëshmitar jo vetëm vizual për atë kohë , por sot ai ka në arshivën e tij mbi 200 fotografi dhe mbi qindra minuta xhirime të popullatës civile gjatë kohës së luftës për çlirimin e Kosovës. Eshtë kjo veçanti që këtë libër të regjisorit Dibran Fylli ta shikosh në disa pamje kaleidosopike. Prania e fotografive të shumta dhe tekstet lakonikë, të shkruara me modesti bëjnë që libri të jetë një hymn për kompozitorin, një etyd me bojëra vaji për piktorin dhe një sinops romani për shkrimtarin.
Edhe historianët ,ndoshta do ta kenë më lehtë e po aq më lehtë do ta kenë dhe analistët e përditshëm të mediave televizive dhe të shkruara kur duhet folur e shkruar për vendin që veç trima për atdheun ka nxjerrë.
Në librin e tij “Konceptualiteti i lirisë” shkrimtari Moikom Zeqo duke folur për luftën për çlirimin e Kosovës shkruan:
“Instrumenti i rezistencës së armatosur të UÇK-së, me një kontribut të mrekullueshëm dhe të paharruar, që ringjalli një moral të ri, të pashembullt dhe të ndërhyrjes së NATO-s (edhe kjo një nga “unicum-et” më të çuditshme të historisë moderne të Evropës) do të plotësonte instrumentin e gandizmit, duke bërë kështu një të tërë krejt të domosdoshme, që përbën sekretin e suksesit të madh.”



Lufta e popullit kosovar dhe trimëritë e spikatura të Prekazit, Drenicës dhe shumë vendeve të tjera në tokën kosovare duhet pasqyruar vazhdimisht sepse jo vetëm nuk duhet harruar por duhet kombinuar me aktiven e ditëve të sotme. E duke qenë se politika është një domosdoshmëri në kohët tona, pikërisht ajo historia e luftëtarëve duhet të jetë e fiksuar në celuloidin e trurit të çdo njërit.
Sipas studjueses gjermane Hanah Arend , politika është sferë e lirisë, në të cilin liria është realitet i gjallë, jo abstarksion. Kështu kuptojmë se liria e njeriut, mund të realizohet në jetën publike , përkatësisht në politikë , duke u bërë kështu politika e vetme qenie e autencitetit të lirisë njerëzore.
Janë këto motive që hapen tek lexon librin “Prekazi, brezni trimash” , tek kupton se kemi të bëjmë me një doracak të lirisë e se ideja e përdorimit të lirisë që trimat dhuruan , duhet kuptuar shumë më mirë.
Në librin Dibran Fyllit gjejmë këtë pasazh sinjifikativ:
“…Evropa ndau tokat shqiptare. Populli shqiptar u detyrua që të vazhdojë organizimin e rezistencës së armatosur dhe të dalë në mbrojtje të tokave të veta. Nga ana tjetër , pushtuesit barbarë sllavë, të yshtur nga pasionet e tyre të ulëta ekspansioniste , kryen masakra, terrorizuan popullatën shqiptare, me qëllim që të shuajnë rezistencën e tyre dhe t’i shpërngulin ata, për të bërë më vonë edhe spastrime etnike, me qëllim të ndryshimit të strukturës demografike të Kosovës. Prapa kësaj fshihej qëllimi i pushtetit serb , që më vonë të sillnin kolonë serbë dhe malazezë në Kosovë, gjë e cila ka vazhduar në forma të ndryshme, deri në fund të shekullit XX!”
Këto dhe shumë pjesë të tjera që trajtojnë me dokumenta të gjitha burimet e trimërisë drenicare ku Prekazi është maja e heroizmit, që përjetësohet me Kompleksin memorial “Adem Jashari” e ku sipas librit që po diskutojmë është vizituar nga 9 milion njerëz për një periudhë 13 vjeçare nga të gjitha trojet etnike, duke përfshirë edhe diasporën dhe Kanadanë e largët, si dhe vizitorë të huaj nga rajoni dhe bota.
E pasi flet për këtë Kompleks ku i falemi lirisë, autori Dibran Fylli na jep dhe çmimin e lirisë, një statistikë të domosdoshme ,shifrat e së cilës flasin më shumë se çdo koment:
“Lufta e fundit në Kosovë solli vrasjen e mbi 13000 civilëve, djegjen e rreth 1000 vendbanimeve, shkatrimin e tërësishëm të mbi 104000 shtëpive dhe të mbi 214000 të tjerave të shkatërruara e të plaçkitura, mbi 2000 dëshmorë të UÇK-së , dëbimi me dhunë i rreth 1000000 qytetarëve nga shtëpitë e tyre si dhe humbje të tjera të ekonomive familjare e kombëtare…”
Si asnjëherë tjetër, ky libër që flet për fitimin e lirisë kosovare përveç se është botuar në gjuhën shqipe ,gjithashtu është botuar në gjuhët angleze, gjermane, turke, italiane, franceze dhe kroate. Eshtë një veprim i zgjuar dhe i domosdoshëm për njohjen e Prekazit, trimave të saj,luftës së popullit kosovar dhe lirisë së tij të merituar.
Libri i regjisorit Dibran Fylli bëhet kështu pjesë e Kompleksit “Adem Jashari”, një shoqërues i urtë për të treguar thjeshtë ato që kanë ndodhur ,njerëzit që jetuan dhe luftuan, dëshmorët e lirisë ,kullat që armiqtë i rrënuan, por që trimat i ringritën si feniksa të shumtë në tokat e Drenicës.
Një libër i vogël, por me vlera të mëdha !
Fatmir Minguli

SHPËTONI “REPUBLIKËN” E KOSOVËS

Deklaratë Publike

Nga Bordi Drejtorëve i Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane

The Albanian American Civic League www.aacl.us

Hyrje



Trembëdhjetë vjet pasi fushata ajrore e NATO-s kundër Serbisë përfundoi fushatën e gjenocidit të Sllobodan Millosheviqit kundër shqiptarëve të Kosovës në vitin 1999, dhe katër vjet pas “pavarësisë së mbikëqyrur” që filloi në vitin 2008, ne ndihemi të detyruar që publikisht të adresojmë përkeqësimin e situatës politike dhe ekonomike në Kosovë. Të gjithë faktorët janë të përgjegjshëm: komuniteti ndërkombëtar ka dështuar të gjejë një zgjidhje politike të drejtë dhe të qëndrueshme ndaj konfliktit shqiptaro-serb. Udhëheqësia kosovare ka dështuar të mbrojë sovranitetin dhe integritetin e Republikës. Dhe elita serbe nëpërmjet fushatës lobuese multimilionëshe dhe mbështetjes së strukturave paralele në Kosovën veriore ka qenë e suksesshme në përpjekjet e tyre për ta destabilizuar Kosovën dhe një pjesë të madhe të rajonit. Me vetëm një kundërshtim në formë retorike boshe nga perëndimi, Beogradi ka arritur ta kontrollojë Kosovën veriore që nga viti 1999. Në ndërkohë, Serbia kurrë nuk është vënë para drejtësisë për okupimin dhjetë vjecar të Kosovës, të pasuar nga krimet e luftës dhe shkatërrimi në Kosovë.
Fokusi i Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara në vitin 2012 – tani në një shtytje përfundimtare për të zgjidhur konfliktin mes Beogradit dhe Prishtinës dhe për të dal nga rajoni – është në pjesën veriore të Kosovës, ku qëllimi i përsëritur shpesh i Beogradit për ta bërë de juro ndarjen de facto të kësaj ane me shumicë serbe po i afrohet suksesit gjithnjë e më shumë. Beogradi ka qenë i suksesshëm në bindjen e shumicës së komunitetit ndërkombëtar se minoriteti serb në veri është në rrezik. Në realitet, konflikti në veri gjithmonë ka qenë për qëllimet ekspansioniste të Serbisë. Qysh kur trupat e Miloshevicit pushtuan Kosovën në vitin 1998, qëllimi i fundit i Serbisë ka qenë gjithmonë ndarja e veriut, njësoj si në Bosnje, ku Serbia ishte në gjendje të krijojë enklavën etnike serbe të quajtur Republika Srpska.
Presioni i pasluftës mbi Kosovën dhe pranimi i tij nga politikanët kosovarë
Udhëheqësisë politike në Kosovë i është bërë presion që nga përfundimi i luftës në vitin 1999 për të kënaqur perëndimin në mënyrë që të përmbushen kërkesat e Serbisë. Fatkeqësisht, elita politike kosovare bëri pak për ti rezistuar kërkesave që iu bënë asaj për shkak të një besimi përtacor se Shtetet e Bashkuara gjithmonë do ti përfaqësojnë interesat e Kosovës. Në mënyre që të fitonte “pavarësinë e mbikqyrur” në një vend me 92 perqind shqiptarë dhe 5 perqind serbë, Kosova pranoi kompromise nëpërmjet “Planit të Ahtisaarit” dhe masave të tjera, duke përfshirë:
Ndërrimin e emrit shqiptar të “Republic of Kosova” në atë serb “Kosovo”
Heqjen e flamurit shqiptar dhe pranimin e një flamuri dhe himni nacional për Kosovën që janë pa kuptim kulturor dhe historik
Dhënien serbëve të Kosovës më shumë të drejta se çdo minoritet etnik në Evropë, duke përfshirë shtetësi të dyfishtë, krijimin e lidhjeve direkte mes komunave serbe në Kosovë dhe Beogradit, marrjen njëkohësisht të fondeve të pataksueshme nga Serbia si dhe atyre nga qeveria Kosovës, dhe marrjen e 10 vendeve të rezervuara për Serbët nga 120 vende në parlamentin e Kosovës përveç atyre vendeve ata mund ti fitojnë përmes zgjedhjeve
Dhënien e “statusit extraterritorial” dhe të pataksuar monastireve dhe kishave ortodokse serbe, edhe pse shumë prej tyre ishin së pari pjesë e kulturës shqiptare dhe mbroheshin prej shqiptarëve
Problemet e brendshme politike dhe ekonomike të Kosovës

Mungesa a një qeverie të fortë demokratike, rritja e korrupsionit, sundimi i pamjaftueshem i ligjit dhe shtypit të lirë, papunësia e lartë bashkë me zhvilimin e vogël ekonomik, dhe institucionet e edukimit me cilësi nën standardet ndërkombëtare, e kanë bërë të vështirë për vendin që ti mbrojë interesat e saj në skenën ndërkombëtare. Shumë prej këtyre janë rezultat i Kosovës nën protektoratin nëntë vjecar dhe kater vite pa pavarësi të vërtetë – duke e lënë atë në limbo në fushën ekonomike, politike, dhe sociale, dhe të pambrojtur ndaj ndërhyrjes së Serbisë në punët e brendshme të Kosovës. Mirëpo, pjesë e fajit duhet të bie mbi udhëheqjen dhe publikun shqiptar për arsyet në vijim:
Egziston një indiferencë dhe pavullnetshmëri nga ana e shumë kosovarëve të aftë e të edukuar që të bëhen pjesemarrës aktiv në procesin demokratik
Egziston pothuajse një përkulje totale e publikut dhe klasës politike ndaj vullnetit të Departamentit të Shtetit të SHBA-ve dhe përfaqësuesve të tjerë perëndimorë në Prishtinë. (Nuk duhet të ketë iluzion se Shtetet e Bashkuara dhe demokracitë e tjera perëndimore do të jenë në gjendje të zgjidhin problemet e shqiptarëve kosovarë). Gjithashtu, besimi se Shtetet e Bashkuara do të përkujdesen për Kosovën shpesh përdoret si një shfajësim nga politikanët dhe profesionistët shqiptarë që të mos punojnë për ti zgjidhur problemet e Kosovës, dhe kjo duhet të ndalet.
Egziston një mungesë gjithnjë në rritje e interesit për të zgjidhur kauzën kombëtare shqiptare në Kosovë dhe si rrjedhojë një mungesë empatie ndaj shqiptarëve në Maqedoni, Mal të Zi, Preshevë, dhe Çamëri.
Ne besojmë se politikanët që nuk janë duke ruajtur dhe mbrojtur interesat e shumicës duhet të largohen përmes votave, dhe që kosovarët duhet të rimarrin aftësinë për të zhvilluar shtetin në barazi me homologët e tyre në pjesët tjera të botës që duan të sigurohen se pergjegjësia dhe transparenca janë baza e jetës së tyre civile.

Pika kthesë: bisedimet mes Kosovës dhe Serbisë të sponsorizuara nga BE-ja

Bisedimet Prishtinë-Beograd që filluan nën sponsorizimin e Bashkimit Evropian në Mars të vitit 2011 ishin me qëllim “teknike,” por diskutimet mbi statusin final (qëllimi kryesor i Serbisë) janë tani prioritet. Bisedimet, që deri në një shkallë ishin krijuar për të ndihmuar Serbinë të bëhet pjesë e Bashkimit Evropian duke e prezentuar atë si një komb i përkushtuar për stabilitetin rajonal, u ndërpriten vjeshtën e kaluar pas konfrontimeve të serbëve të mbështetur nga Beogradi në veri për shkak të përpjekjeve të Prishtinës për të shtrirë autoritetin e saj në të gjithë territorin e Kosovës, lanë një polic shqiptar të vrarë dhe katër ushtarë të NATO-s dhe 16 civilë serb me lëndime të rënda. Kryeministrja gjermane Angela Merkel, në një devijim principiel nga shetet tjera anëtarë të BE-së u pergjegj duke bllokuar Serbinë nga marrja e statutit të vendit kandidat dhjetorin e kaluar dhe insistoi që barrikadat e ngritura nga serbët lokal në të gjithë veriun duhet të hiqeshin dhe të gjitha struktura paralale ilegale në Kosovën veriore duhet të shuheshin para se bisedimet për anëtarësim në BE të fillonin.
Me bisedimet Prishtinë-Beograd gati për të filluar në Mars (kur BE-ja prapë planifikon të votojë mbi praniminin e Serbisë), Beogradi vazhdon hapur të refuzojë të njohë pavarësinë e Kosovës dhe ende nuk ka tërhequr mbështetjen politike dhe financiare për strukturat paralele ilegale në Kosovën veriore. Për më tepër, serbët në Kosovën veriore mbajtën një referendum ilegal me 15 shkurt, ku 99.7 përqind të votuesve votuan kundër pranimit të legjitimitetit të qeverisë së Prishtinës.
Pranimi i Kosovës në forumet rajonale, deri më tani të bllokuar nga serbët, do të jetë fokusi i takimit në Bruksel në Mars. Gjatë javëve të diplomacise fluturuese, negociatorët perendimorë janë përpjekur ta bindin Prishtinën se mund të arrijë të pranohet në forumet rajonale nëse është e gatshme të identifikohet si “Kosovo” pa fjalën “Republikë” dhe me nje “fusnotë” që i referohet Rezolutës 1244 të Kombeve të Bashkuara duke e identifikuar Kosovën si krahinë të Serbisë nën protektoratin e KB-ve, si dhe deklaratës së Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë që konfirmon ligjshmërinë e deklaratës së pavarësisë së Kosovës.
Ne besojmë se Kosova nuk duhet të pranojë ta shlyej fjalën “Republikë” para emrit të saj; nuk duhet të pajtohet që të referencojë Rezolutën 1244 të KB-ve, e cila u shfuqizua kur pavarësia e Kosovës u njoh nga Shtetet e Bashkuara dhe shumica e vendeve perëndimore me 17 shkurt të vitit 2008. Që nga përfundimi i luftës, Kosovës i është kërkuar që ti bëj Serbisë lëshime. Është koha për Kosovën që të tërheq vijën këtu.
Ne besojmë se Kosova nuk duhet të vazhdojë bisedimet me Serbinë derisa ajo të njoh pavarësinë e Kosovës. Bisedimet e tanishme (për të cilat pala shqiptare kurrë nuk është dashur të pajtohej pas pavarësisë) nuk do të sjellin paqe dhe stabilitet të qëndrueshëm në Evropën Juglindore përderisa Serbia refuzon të njoh shqiptarët kosovarë si palëe barabartë dhe të njoh sovranitetin e Kosovës.
Ne besojmë se qeveria e Serbisë duhet të kthejë trupat e pagjetur të shqiptarëve kosovarë të cilet u transportuan me kamionë me frigoriferë dhe u varrosën në dhe rreth Beogradit kur lufta përfundoi në qershor të vitit 1999 dhe të paguajë dëmshpërblimet e luftës.
Përderisa ne besojmë se nuk duhet të ketë privilegje të vecanta për minoritetin serb në Kosovë, ne gjithashtu besojmë se të drejtat e tyre duhet të mbrohen fuqishëm ashtu si janë mbrojtur të drejtat e popullsive Turqe, Roma, dhe Ashkalinjve në Kosovë. Pas nënshtrimit ndaj okupimit brutal usharak dhjetëvjecar dhe pastrimit etnik e gjenocidit dyvjecar në duart forcave ushtarake dhe paramilitare të Slobodan Miloshevicit, shqiptarët kosovarë duhet të jenë në frontin zhvillimit të të drejtave të njeriut në Evropë.
Marrëdhënja shqiptare me komunitetin ndërkombëtar

Shqiptarët e respektojnë dhe i besojnë Shteteve të Bashkuara për shkak të rolit historik të Presidentit Woodrown Wilson në themelimin e shtetit sovran të Shqipërisë në fund të Luftës së Parë Botërore, kur Rusia dhe fuqitë Evropiane ishin të përgatitura që ti copetonin të gjita trojet shqiptare.
Megjithatë, me luftën në Afganistan dhe krizën në Lindjen e Mesme, është koha që të pranojmë se Shtetet e Bashkuara ka çështje shumë më urgjente në agjendën e saj të politikës së jashtme dhe nuk mund të mbështetemi në të që të përcaktojë të ardhmen e Kosovës.
Është koha që të pranojmë se administratat amerikane nuk kanë vepruar gjithmonë në interes të popullit të Kosovës. U desh njëzet vjet lobim në kongresin amerikan nga ana e Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane që të bindnim Presidentin e atëhershëm George W. Bush që të mbështes deklaratën e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008. Dhe do të duhet një tjetër përpjekje në kongresin amerikan (dhe në parlamentet e pesë shteteve anëtare të BE-së që refuzojnë të njohin pavarësinë e Kosovës) që të përfundohet konflikti shqiptaro-serb dhe ti sillet Kosovës pavarësia e vërtetë. Përderisa administrata e Obamës ka mbajtur qëndrimin publik se ndarja de facto e Kosovës veriore nuk duhet të bëhet de jure, ajo nuk ka marrë ndonjë veprim për të mbështetur këtë qëndrim. Në realitet, admnistrata e Obamës ka zgjedhur që të marr një vend prapa karshi Evropës kur vjen puna te Kosova dhe Ballkani.
Ne besojmë se udhëheqja politike dhe publiku kosovar duhet fuqimisht të kundershtojë ndarjen e veriut, e cila në formën e saj de facto ishte produkt i spastrimit etnik të shqiptarëve në Mitrovicë nga paramilitarët serb të mbështetur nga Beogradi. Për më tepër, nuk ka nevojë që të krijohet nje entitet special në veri, kur shumica e serbëve të Kosovës (80,000 prej gjithsej 120,000) jetojnë në Mitrovicën jugore dhe në pjesë të tjera të Kosovës.
Udhëheqja politike e Kosovës duhet të sfidojë përpjekjet e Beogradit për të krijuar mbështetje ndërkombëtare për planin “Ahtisaari Plus,” që kërkon të avancojë statusin e serbëve në veri duke krijuar një entitet politik autonom, përderisa i dhunon të drejtat civile dhe njerëzore të popullatës shqiptare shumicë në Serbinë jugore – në Preshevë, Medvegje, dhe Bujanoc.
Shpëtojeni “Republikën”
Që nga viti 1986, Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, nën udhëheqjen e Joseph DioGuardit dhe Shirley Cloyes DioGuardit (duke filluar në vitin 1994), ka bërë një kontribut të madh për promovimin e të drejtave njerëzore dhe kombëtare të popullit shqiptar në Ballkan dhe në gjithë botën. Ne do të vazhdojmë të punojmë për zgjidhjen e kauzës shqiptare kombëtare dhe për stabilitet dhe paqe të qëndrueshme në Evropën Juglindore. Edhe një herë, Kosova është bërë problemi dhe sfida kryesore e kombit tonë. Ne shpresojmë se shqiptarët në të gjithë botën do të kontribuojnë kohën, talentin profesional, dhe resurset e tyre që të ndihmojnë në shpëtimin e “Republikës” së Kosovës.
Bordi i Drejtorëve
Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane

TAKIMI I KËNDSHËM ME MONDA MOISIUN

Nga Luan Çipi


Sot, ishim në takimin e ditës së shtunë, me shokë e miq nga Vlora, pensionistë të grumbulluar prej vitesh në Tiranë. Është nj grup intelektualësh të moshuar me origjinë nga qyteti i Vlorës dhe midis tyre Irfan Bregu, Duro Mustafaj, Reshat Kripa dhe Gudar Toto, të katër shkrimtarë, poet e gazetarë, që pimë thuajse çdo ditë së bashku kafen e mëngjesit. Shpesh, po edhe sot, e ka pëlqyer këtë shoqëri edhe Riza Lahi e Perparim Hysi, përkatësisht Shkodran dhe Fierak, që të dy shkrimtar mjaftë produktiv, që tani banojnë edhe ata në Tiranë.
Pasi gjerbëm kafet dhe shteruam muhabetin përshëndetës , u kënaqëm se ishim edhe sot të gjithë mirë me shëndet dhe me hallet e përditshme personale e familjare. Radha i takonte halleve të qytetit dhe me radhë të shtetit dhe të botës, po nuk u thelluam më tej, se Rizaja mori leje dhe u largua dhe shpejt pas pesë minutash ra zilja e celularit të Përparimit, që na transmetoi një lajm te gëzueshëm dhe një urdhër të prerë:
Zëri i celularit u hap në maksimum dhe në qetësi u dëgjua ashiqare zëri i Riza Lahit: Përparimi, Irfani dhe Luani të ngrihen nga karriget dhe të vijnë urgjent te “Kafe Pjaca”, se i kërkon Raimonda Mojsiu.
Ishte një befasi e gëzueshme dhe ne si me vrap shkuam menjëherë ku na thërritën.
S’ka dyshim se takimi me Raimondën, sidomos për mua dhe Irfan Bregun, ishte një surprizë e këndshme.
E gjetëm Raimondën, të pashme e energjike, ashtu, si e kishim soditur shpesh dhe me simpati në fotografitë shoqëruese të shkrimeve te saj te pafundme në faqet kryesore të faqeve letrare, revistave e gazetave, që botohen me shumicë në diasporë, po dhe nga librat dhe materialet publicistik te botuara në Tirane e Korçë.
E kemi parasysh dhe të ulur rreth një tavoline Mondën tonë të dashur, krenarinë e poeteshave dhe shkrimtareve te sotme shqiptare. Ajo sa është kthyer nga Vushtria si kalorëse e vendit të parë midis grave poetesha shqiptare, pjesëmarrëse ne këtë event të rëndësishëm të përvitshëm.
Po bisedojmë me Mondën, poeten, shkrimtaren, përkthyesen, publicisten, portretisten, pra shkrimtaren e kompletuar shumë planshe, shkrimet e së cilës i presin me shumë dëshire organet me prestigjioze të vendit dhe deri ato të diasporës. Raimonda shkrimtare, po dhe veprimtare shoqërore, luftëtare për te drejtat dhe liritë e gruas shqiptare, patriote dhe humane, nuk është një grua e zakonshme po, veç të tjerave një poliglot që flet edhe Anglisht, Rusisht, Italisht, pjesërisht Frëngjisht, Greqisht dhe Spanjisht.
Raimonda Moisiu (SADE) ka lindur më 20 shkurt, 1957 dhe është rritur në qytetin juglindor të serenatave, Korçës, në një familje të thjeshtë qytetare me tradita patriotike. Babai i saj atdhetar, përcolli te e bija atdhedashurinë, krenarinë e origjinës dhe ndjenjën e humanizmit. Nëna e Raimondës, një nga mësueset e para në vitet 60, edukoi te vajza e vet ndjenjën për të mësuar. Monda mbaroi arsimin e mesëm me rezultate të shkëlqyera dhe më pas Universitetin në gjuhët e huaja, dega anglisht. Pas mbarimit të studimeve, punon mësuese e gjuhës angleze, në qytetin e Korçës dhe rrethinat e saj. Në vitin ’99, humbet njeriun më të mirë të jetës së saj, në një aksident automobilistik, dhe po këtë vit emigron në SHBA, si fituese e Llotarisë Amerikane. Sot ajo jeton në Hartford, shtetin e Connecticut, USA, së bashku me fëmijët e saj.
Rajmonda është antare aktive e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikane dhe prej kohësh zemra e saj. Është bashkëpunëtore me statusin e gazetares në disa gazeta të pavarura në shtypin shqiptar, si: Tirana Observer, Ndryshe, Panorama, dhe me statusin e korrespondentes në Albanian Mail-Londër, “Fjala e Lirë” – Londër, dhe “Illyria” – SHBA. etj
Ajo aderon në Partinë Demokratike Amerikane që prej vitit 2005 dhe është veprimtar në Komunitetin Shqiptar në Hartford dhe për kontributin e saj të çmuar në komunitet, u nderua me Official Citation, me motivacionin si “Gruaja aktive e vitit në komunitet”, nga Bashkia e kryeqytetit të Connecticut, Hartford, personalisht nga Kryebashkiaku demokrat amerikan, Eddie Perez.
Krijimtaria letrare e Raimonda Moisiut eshte e shumtë dhe e larmishme. Ndër librat e botuara të saj mund të përmendim:
-Jeta mes dy dashurive”, – një libër me prozë, ngjarje të jetuara dhe publicistikë;
-”Dashuria nuk ka emër”.- vëllimi i pare me poezi, lirika dashurie.
- “Sikur s’më ke puthur kurrë”-vëllimi i dytë me poezi, lirika dashurie.
-Lulëkuqja e Egër -vëllimi i tretë me poezi, lirika dashurie ne katër gjuhë: Shqip, anglisht, italisht dhe greqisht.
-”Duke kërkuar Ardianen…”- libër me proza (kryesisht bazuar ne ngjarje te jetuara) dhe Esse!
-”Gërhitja e gjeneralëve”- libër me publicistikë,
-”Pafajësia e Evës” – roman
-”Gjëmimi i moshave”- tregime,
-Maska e intelektit”- Esse & Publicistike
- Letrat shqipe këtej e përtej Atlantikut
-INTERVISTA – liber voluminoz me 600 faqe
Pese poezi lirike të poeteshës Korçare Raimonda Moisiu, u përzgjodhën në Festivalin Ndërkombëtar te Poezisë 2009-e, e quajtur “Netët Poetike të Strugës”, si një ndër më të arrirat e kohës, duke hyre ne antollogjine boterore
-Është bashkautorë në vëllimin me poezi;”Olimpi Shqiptar”
-Është bashkautorë ne antologjinë në gjuhen rumune: -”Tempulli i fjales”
Është bashkautorë në antologjinë e botuar nga Fotjonart: – “Itaka e Fjalës”
Është bashkautorë në antologjinë:- “Zemra Prindërore”, -nga forumi virtual “Mëmëdheu”.
Është bashkautorë në antologjitë me proze: “Nëna”,- nga Forumi “Pan Albanian women network”.
Ka ne proces botimi Romanin “S’i them askujt” dhe një libër të dytë me publicistikë.
-Është redaktore e romanit “Klithma e Shekullit”, librit me tregime “Ishulli i pulëbardhës”, i vëllimeve me poezi “Lule qe rriten ne gur’…”, “E nëse jeta jo”, dhe librit me publicistikë “Maje pene”, të poetit e prozatorit Mëhill Velaj.
Asistent redaktor i vëllimit me poezi ne gjuhen angleze: Our Walk in time-te poetit Mëhill Velaj.
VLERËSIMI ME ÇMIME:
-Është fituese e çmimit të Parë, për Rubrikën Reportazh nga Fotjonart
-Fituese e çmimit të dytë -për Tregimin me te mire –nga Forumi Shqiptar.
Fituese e çmimit të tretë -Kadmus- : -Për rubrikën Intervista -nga Pelegrini -Athine Greqi.
Fituese e “çmimit të Parë Ballkanik”, në Netët Korçare të Poezisë.
Fituese e çmimit të Parë nga Redaksia e Gazetës “Nositi”, Pogradec
Fituese e çmimit “Petro Marko” në gjininë e Tregimit nga revista “Kuvendi” paraqitur në Ditën e Letërsisë Shqipe ne Miçigan
Është fituese e çmimit “Petro Marko“, ne gjininë e prozës , etj…
Jemi rreth tavolinësa me katër shkrimtar shqiptar në Kafe Pjaca Tiranë, dhe po e kundrojmë me simpati e dashuri dhe po bisedojmë këndshëm me Mondën tonë simpatike, që e kemi përfytyruar shpesh duke e lexuar apo duke e pare në fotografi.
Shpesh e kemin ndeshur Rajmonnda Mojsiun në tregimet e shumta të ndërtuara me kujdes, dhe që lexohen me endje, të nxjerra nga ngjarje e reale dhe ndofta përjetime vetjake, ku dallohen tema të guximshme deri erotike njerëzore. E kemi parë atë të pozojë në fotografitë e saj, që shoqëron çdo shkrim, në pozicione të zgjedhura artistikisht, pas një tualeti të kujdesshëm, me veshje të përshtatshme femërore, me dekolte të hapur dhe me palën e fustanit të shtëmëngur nga era. Në të gjitha rastet, kemi soditur një femër të bukur, që sjell, veç poezisë, intervistës dhe tregimit interesant dhe aromë e tipare të këndshme femërore, tërheqëse për këdo e deri për ne pleqtë, që tani po e sodisim e admirojmë gjatë e me kërshëri.
Kam lexuar shkrimin e Rajmonda Mojsiut “jo vetëm maskilizëm…,” le të citojmë një fragment, që më duket kulmor: “Mos duan edhe këtë përqindje femërore ta konvertojnë në “meshkuj”-që nga kapardisja mashkullore, pirja e cigares, deri edhe në dy paketa në ditë, në imitimin e zhargonit ordiner e banal si të meshkujve-mjafton të sjellësh në kujtesë për të disatën herë, pamjet e shpërfytyruara të kreut të shtetit e disa ministrave të tij, – imitimin e bërtitjeve çjerrëse dhe ulërimën cinike qeshëse si ”hingëllimë kali”, kërcënimet ordinere të huazuara nga zhargoni bulevardesk, i ftojnë gratë e “shkreta” të përleshen, të sillen vrazhdë dhe pakulturë si ata, deri te veshjet me pantallona si të meshkujve, etj. Mbase “tavolina” që kanë përgatitur politikanët e Parlamentit tonë maskilist, të qeverisë sonë maskiliste dhe nën mentalitetin maskilist që po pushtojnë gratë sapo hyjnë në “bukën e tavolinës”, i ngjet trapezës me burra e gra, ku kuvendojnë vetëm burrat e gratë mbajnë ison e tyre.”
E lexoj shkrimin protestë edhe pse pak i çuditur, se më duket sikur e zbuloj tani më të plot Mondën delikate dhe me ritet respekti për këtë femër të guximshme si rrallë burra, gjithnjë të shqetësuar dhe në asnjë çast indiferente, që nuk rresht se shkruari për së mbari, me pasion, mençuri e dobi shoqërore e njerëzore dhe ndaj them: Lumë Atdheu ynë për këtë brez të bukur trimëreshash përparimtare, që rendin pas bukurisë, feminilitetit, emancipimit dhe të ardhmes.
Një herë tjetër kam lexuar Esenë e Mondës për ”KURBANIN” e Edi Ramës dhe duke menduar se Monda është shtetase Amerikane dhe anëtare Partisë Demokratike atje, ndaj nuk kam si mos e shtoj respektin për të. Ajo, në këtë rast është e para guximtare që bëni haptas një analizë kritike dhe e vlerëson paanësisht autorin e KURBANIT.
Unë personalisht si Luan, as kam bërë pjesë kurrë në ndonjë parti politike, se politika ime është thjeshtë shqiptaria, po si intelektual me sy në ballë, pavarësisht se nga origjina dhe bindjet jam nacionalist dhe i djathtë, dhe duke gjykuar me ndjenja gjerësisht demokratike, që respektoj çdo kënd, e di që Rama përfaqëson një elektorat të konsiderueshëm, me afro gjysmën e shqiptarëve, nga ana tjetër, duke banuar në Tiranë, i kam parë ndryshimet e shpejta që solli ai, duke qenë për 10 vjet në krye të saj, madje duke tërhequr opinionin e ndërkombëtarëve që e shpallën midis kryebashkiakëve me të suksesshëm. Dhe siç thotë në këtë shkrim Monda ”Kryebashkiaku i Tiranës, ia arriti të zhdukë mjerimin e pashpresë të Tiranës, transformimin rrënjësor dhe kthimin e Parkut Rinia e Lumit Lana, përtej identitetit të tyre –ta shndërrojë Tiranën, në një qytet plot jetë, dritë e kolorit ngjyrash, mes të bukurës shpirtërore e të përditëshmes njerëzore,- duke i dhënë imazhin e një metropoli evropian”
Po edhe me e rëndësishme është se, si shkrimtar e kuptoj që me një stil të veçantë letrar, “KURBANI”, paraqet njëkohësisht, një reflektim të thellë të Edi Ramës, si drejtues partie dhe një refleksion të plot ndaj të gjitha gabimeve, me premtim e shpresë për ndreqjen dhe për mos përsëritjen e tyre.
Duke lexuar Esenë e Raimonda Moisiut për Kurbanin e Edi Ramës, çuditem dhe kënaqem edhe më shumë për gjerësinë e mendimit të saj, në pozicionin e një shkrimtareje dhe gazetareje shumë planesh, që e shikon realisht gjendjen, pa ndikime partiake dhe e shpreh atë me guxim, si një intelektuale e mirëfilltë.
Jam i bindur se ky qëndrim nuk tregon se ajo nuk ka vërejtje për autorin e Kurbanit aktualisht, sidomos për ato që lidhen me domosdoshmërinë e kompromiseve politike, që lidhen me të mirën e përgjithshme të Kombit drejt Bashkimit Evropian.
Largohemi nga takimi i këndshëm me Raimonda Moisioun, duke e përcjell atë për Amerikë, me besimin se do takohemi pas disa muajsh, për të qëndruar bashkë më gjatë dhe për të këmbyer mendime, që siç morëm vesh paraprakisht, premtojnë krijimtari të ardhshme letrare të pashtershme.

Promovim librit me vlera të jashtëzakonshme të z. Salih Zogiani, «ANEKDOTA SHQIPTARE 5»

«Nëse për La Fontenin është thënë se ishte një fabulist i lindur, unë do të thosha se Salih Zogiani është një anekdotist i lindur.Kur them këtë, kam parasysh se Zogiani nuk është vetëm një studiues e mbledhës i pasionuar i anekdotës, por në rend të parë, ai është njohës i hollë, krijues dhe mjeshtër i sa. » Prof. Gani Bytyçi
Me 12 dhe 13 dhetor, pranë Ambasadës së KS, gjegjësisht Konzullatës në Zürich, njëri ndër studjuesit dhe mbledhësit më të njohur të anekdotave, z. Salih Zogiani promovoi librin e tij më të ri, « Anekdota Shqiptare 5 », libër ky që autori ia kushton « mërgimtarëve tanë, në shenjë respekti, në 100 – vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë.



Dhe deshti Zoti u takuam këtë mbrëmje përshëndetëse (z. Zogiani me 15. 12. 12 këthehet në vendlindje kurse autori i postimit niset për në Istambull) bashkë me atdhetarë nga të gjitha trojet dhe biseduam shqiptarisht, për hallet e gëzimet tona. Zotëri Zogiani me dashamirësi të pashoqe më autorizoi publikimin e fjalës hapëse nga promivimi i librit të cilin e nis këtu për lexuesit tanë:
« Është kënaqësi dhe privilegj që të ndodhem në mesin tuaj, ngase tani mërgimtarët tabë nuk janë më vetëm ata sharrëxhijnte e dikurshëm, siç i përshkruante Esat Mekuli në poezitë e tij, por janë edhe veprimtarë e krijues të lëmenjve të ndryshëm, si : shkrimtarë, gazetarë, piktorë, artistë e sportistë të dalluar
Unë një kohë të gjatë merrem me mbledhjen e një pjese të trashëgimisë shpirtërore – anegdotave. Gjer më tani kam botuar 5 libra me anegdota shqiptare dhe një libër të përkthyer në gjuhën angleze. Botimin e fundit « Anekdota shqiptare 5 » ua kam kushtuar mërgimtarëve në shenjë respekti për kontributin e dhënë, në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë se Shqipërisë. Ky botim është përfshirë edhe në programin « Ditët e diasporës » të Ministrisë se Diasporës dhe është promovuar në Prishtinë, në kuadër të këtij Programi. Në hyrje të këtij botimi shkruan : « Dojeni atdheun sa e duan mërgimtarët ». Ky konstatim është nxjerrë mbështetur në kontributin dhe dashurinë e mërgimtarëve, shoqatave e shoqërive, për atdheun në çdo kphë. Vlen për tu veçuar kontributi i « Vatrës » në Amerikë, në momentet vendimtare, kur vendosej për fatin e Shqipërisë. Noli thotë : « Mbahu nëno mos ki frikë, se ke djemtë në Amerikë ! » Nuk duhet harruar kontributi i mërgimtarëve tanë për sensibilizimin e opinionit botëror dhe ndihmat financiare që i dhanë në momentet më të vështire për Kosovën : Këto kontribute duhet të shkruhen në histori me germa të arta, thotë redaktori i librit, z, Sulejman Dërmaku.
Libri « Anekdota Shqiptare 5 »përmban 333 anekdota, të përmbledhura nga 104 tregimtarë, prej të cilëve 22 janë mërgimtarë. Edhe recensuesi i librit, z. Gani Bytyçi, është mërgimtar.
Mërgimtarët tanë, kur shkuan në mërgim, si duket me vete morrën anekdotat, ato sikur e shuanin mallin për atdheun. Një mërgimtarë nga Amerika më tha njëherë : « Edhepse jetoj gjatë në Amerikë, asnjëherë nuk i kam parë ëndrrat në Amerikë, por gjithënjë në Kosovë ». Edhe tani, me rastin e shënimit të 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, shumë mërgimtarë udhëtuan për në Vlorë e në Tiranë, e disa edhe në këmbë prej Kosove në Shqipëri. Unë isha i ftuar nga Shoqata e Mërgimtarëve nga Suedia dhe momentet që kalova me ta nuk do t’i harroj asnjëherë.
Ne shqiptarët kemi trashëgimi kulturore që mund të krenohemi para botë. Mirëpo, jemi vonuar shumë në prezantimin e saj. Një pjesë e trashëgimisë sonë ka hyrë ne regjistrin e thesareve botërore, siç janë : Lokaliteti arkeologjik i Butrintit, Gjirokastra, Berati dhe kënga polifonike, të cilat tani janë edhe nën mbrojtjen e UNESCO-s.. Gjithashtu në Festivalin Botëror të Folklorit në Lngolen të Anglisë, rapsodër Salih e Feriz Krasniqi zunë vendin e parë, kurse Vallja e Shqipeve u shpal më e mira në Festivalin ndërkombëtar në Dizhon të Francës. Me angazhim më të madh mund të arrihet që edhe vlerat e tjera të trashëgimisë sonë, si këngët kreshnike, vallet, veshjet, stolitë dhe anekdotat tona të përfshihen në regjistrin e thesareve botërore.
Trshëgimia kulturore, qoftë materiale qoftë shpirtërore, është thesar, pa të cilin nuk mund të shkruhet historia, prandaj kemi për detyrë që këtë thesar ta ngremë në piedestal. Populli që vlerëson trashëgiminë dhe kulturën, pra të shkuarën, ai popull ka prosperitet, ka të ardhme.
Trashëgimia është tapia e kombit, thotë Lasgush Poradeci. Sa më e fortë të jetë kjo tapi, aq më i fortë do të jetë kombi. Ndërsa Gjergj Fishta thotë : « Tradita jonë dhe Kanuni janë palca e kombit ». Falë këtyre, populli jonë nuk iu nënshtrua ligjeve të okupatorëve. Të rralla ishin rastet kur kërkoheshin këshilla nga Kadiu, por kërkoheshin nga urtarët, si : Binak Alija, Xhemajl Abria, Ramadan Shabani, Tahir Berisha etj. Është interesante anekdota për bisedën e Tahir Berishës me oficerin serb, kur i përgjigjet me metaforë : « Këtu jemi para dreçit… »
Rrugëtimi i popullit tonë gjatë historiseë ishte shumë i rëndë, nën sundimin shumëshekullor të perandorive : romake, bizantine, osmane, e sidomos okupimi sllav ishte më i egri, i njohur për projektet famëkëqija, të zhdukjes së popullit shqiptar dhe trashëgimisë sonë. Edhe në luftën e fundit, sikur para 120 vjetësh (kur u shpërngul me dhunë popullata shqiptare nga Toplica), pasi u shpërngulën mbi një million banorë nga Kosova, filloi zhdukja e gjurmëve të trashëgimisë duke përdorur edhe eskavatorët.
Është mrekulli se si në rrethana të tilla të rrugëtimit kaq të rëndë, pa liri dhe pa shkollë, arritëm ta ruajmë gjuhën dhe traditën tonë. Ne jo vetëm qëndruam dhe i përballuam të gjitha katrahurat,por arritëm t’i japim botës njerëz me famë, si « a, Skënderbeun, Jan Kukuzelin, Sami Frashërin, Hasan Tahsinin, Nënën Terezë, Kadarenë, bile edhe mbretër e perandorë..
Anekdodat që në popull emërtohen si : mesele, heqaje, bende, rrotulla, janë margaritarë të urtisë dhe filozofisë popullore. Në anekdota trajtohen cilësitë e virtytet njerëzore, si dhe vest e dukuritë negative individuale apo shoqërore.
Të parat vlerësohen, kurse të dytat thumbohen. Anekdotat janë komunikim i shkurtër, përmbajtjesor, ku me pak fjalë thuhet shumë. Kanë veçori komike-argëtuese, ku, përmes humorit e satirë, me metaforë gjuhet fjala në shenjën e imagjinuar. Syzheja duket e thjeshtë, por në vete ka mesazhe të forta. Janë të lehta për lexim për të gjitha shtresat dhe moshat. Janë edhe ushqim shpirtëror, ngase të relaksojnë.
…
Anekdotat dallojnë shumë nga barsoletat :
-tregohen vetëm kur u hapet shtegu ;
-kur kanë lidhje logjike e kontekstuale me biseën ;
-të qeshurit të shtyn të mendosh për dukuritë për të cilat flitet,
-gjithënjë janë aktuale.
Tradita jonë, në përgjithësi, dhe anegdotat, në veçanti, me mesazhet e tyre, tejkalojnë vlerat etnofolklorike të shumë popujve të botës.
Rroli i odës dhe krijuesve të trashëgimisëështë shum i madh në ruajtjen e identitetit kombëtar. Pa të es sotmja do të ishte krejt ndryshe… Nuk po e zgjas me shumë, më tej le të flasin vet anegdotat e për të le të gjykojë secili lexues.

 Reis Mirdita