Kush po e fiton garën elektorale në rrjetet sociale?

Besar Likmeta "Birn" -Tiranë

Një  analizë  e BIRN-ite të dhënave nga llogaritë e faqeve të Facebok-ut dhe Instagram-it të qindra kandidatëve që garojnë për një post në parlament në zgjedhjet e 25 prillit, tregon se Partia Socialiste në pushtet ka një ndërveprim më të lartë me votuesit se opozita.

Ndryshe nga zgjedhjet e mëparshme, pandemia e COVID-19 dhe masat e distancimit social i kanë detyruar partitë që të kufizojnë mitingjet dhe grumbullimet masive politike. E megjithatë, një garë e ethshme për të bindur votuesit po zhvillohet në botën virtuale të rrjeteve sociale.

Shpërndarja më e gjerë e internetit, në krahasim me katër vite më parë, si dhe rritja e numrit të përdoruesve të mediave sociale i ka shtyrë partitë politike dhe kandidatët për zgjedhjet parlamentare të 25 prillit që t’i përdorin ato si platformat kryesore politike të komunikimit.

Afrim Krasniqi, drejtues Institutit për Studime Politike, thekson se fushata aktuale zgjedhore ka krijuar një situatë paradoksale.“Në kushte pandemie që jemi ne media sociale është e një rëndësie të jashtëzakonshme, e një rëndësie më të madhe se sa në një situatë normale,” thotë Gjergji Vurmo, nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim, IDM.

“Politika përdor teknologjitë e reja të komunikimit por një pjesë e madhe e shoqërisë nuk ka akses në internet ose nuk ka njohuritë e duhura për përdorimin e mediave të reja,” tha ai.

“Nga ana tjetër, listat e partive janë dominuar nga kandidatë të ardhur jo për shkak te meritokracisë së brendshme, por nga “jashtë” bazës, me imponim nga lart, ndaj këta të fundit e kanë më të lehtë të komunikojnë përmes mediave sociale ku auditori është më i gjerë sesa të bazohen tek strukturat e tyre të partive ku duhet të investohen për tu pranuar si kandidatë dhe më pas për të bërë fushatë,” shtoi ai.

Avantazhi i Partisë Socialiste maksimizohet nga investimi afatgjatë në llogaritë virtuale të liderit të saj si dhe numri i lartë i postimeve dhe videove të ngarkuara me propagandë elektorale;  një pjesë e së cilave trumbeton arritjet gjatë qeverisjes 8-vjeçare, ndërsa pjesa tjetër godet me sulme karakteriale ndaj krerëve të opozitës.Një analizë e BIRN e të dhënave nga llogaritë e faqeve në Facebook dhe Instagram të qindra kandidatëve që garojnë në zgjedhje, faqeve zyrtare të partive politike dhe degëve të tyre vendore, tregon se Partia Socialiste dominon me numrin total të ndërveprimeve në rang kombëtar në këto dy platforma komunikimi, duke lënë pas Partinë Demokratike dhe Lëvizjen Socialiste në Integrim.

Dominanca e PS-së në rang kombëtar udhëhiqet nga niveli i lartë i ndërveprimeve në faqet sociale të kryeministri Edi Rama. Ndërkohë, gara virtuale mes kandidatëve në rajone të ndryshme të vendit, nuk është gjithmonë në favor të partisë në pushtet.

Të dhënat janë mbledhur nga 85 mijë postime në Facebook dhe Instragram të bëra në dy javët e para të fushatës zgjedhore – nga 26 marsi deri më 9 prill – nga 756 llogari të partive, degëve të tyre lokale, kandidatëve dhe zyrtarëve të ndryshëm partiakë ose të zgjedhur vendorë.

“Se si funksionon algoritmi i Facebook nuk e di askush, por ideja është që sa më shumë të shpërndahet dhe bisedohet rreth një postimi, aq më shumë do dali në ‘newssfeed’-et e personave,” tha Anxhelo Lushka, nga ‘Open Labs Hackerspcace’, një komunitet aktivistësh në Tiranë që promovojnë teknologjitë e hapura dhe privatësinë në rrjetet kompjuterike.Për mbledhjen e të dhënave, BIRN përdori ‘Crowdtangle’, një aplikacion në pronësi të Facebook. Aplikacioni mbledh të dhëna sa herë një përdorues i Facebook komenton, ndan ose reagon ndaj një postimi, duke matur popullaritetin e tij nëpërmjet një metrike të quajtur ‘shuma totale e ndërveprimeve.’

“Sa më shumë persona ta ndajnë, aq më shumë do shfaqet si postim,” theksoi ai.

Të dhënat e mbledhura përfshijnë postimet e bëra nga kandidatët dhe partitë në faqet e tyre publike në Facebook dhe Instagram. Këto të dhëna nuk përfshijnë postime në llogari private ose në grupe të mbyllura në Facebook ose Instagram.

Për shembull, një koment i lënë në faqen e kryeministrit në Facebook përllogaritet si një ndërveprim, përtej faktit që ai mund të jetë me ton pozitiv apo negativ nga një mbështetës apo kundërshtar politik.Analizimi i të dhënave të ‘ndërveprimeve totale’ në rrjete sociale nuk është një matës i përsosur i mundësisë së një kandidati apo partie politike për të fituar zgjedhjet parlamentare.

Megjithatë, këto të dhëna janë tregues të rëndësishëm mbi mënyrën se si po tejçohet mesazhi propagandues gjatë fushatës zgjedhore nga partitë dhe kandidatët e tyre për deputetë.

PS dominon në rang kombëtar

BIRN analizoi të dhënat nga 320 llogari sociale në Facebook të kandidatëve për deputetë në zgjedhje. Në analizë u përfshinë të gjithë kandidatët që kishin një faqe publike gjatë periudhës së monitoruar – mes së cilëve 120 kandidatë nga Partia Socialiste, 110 kandidatë nga Partia Demokratike, 74 kandidatë nga Lëvizja Socialistë për Integrim dhe pjesa tjetër nga Bindja Demokratike, Nisma Thurje dhe kandidatë të pavarur.Në rang kombëtar, Partia Socialiste ka një ndërveprim më të lartë në rrjetet sociale, në krahasim me Partinë Demokratike dhe Lëvizjen Socialiste për Integrim.

Gjatë dy javëve të para të fushatës, të gjithë kandidatët në zgjedhje postuan 11,830 postime në Facebook dhe realizuan 7.88 milionë ndërveprime. Gati gjysma e postimeve ose 48.78% e tyre u bënë nga kandidatë të Partisë Socialiste, 37.02% nga kandidatë të PD dhe 11.27% nga lista e kandidatëve të LSI.

Partia Socialiste udhëheq me numrin e ndërveprimeve totale në Facebook gjatë dy javëve të para të fushatës, me 4.11 milionë ndërveprime, e ndjekur nga PD me 3.45 milionë ndërveprime dhe LSI me 243.7 mijë ndërveprime.

Flamur Hoxha,ka vlera të larta morale,humane,njerëzore dhe kombëtare

 REXHEP SHAHU

 

FLAMUR HOXHA, DEPUTETI QË E BËN POLITIKËN TË MORALSHME

 

Flamur Hoxhën, sipërmarrësin humanist që do të bëhet deputet i Kukësit me 25 prill tashmë e njohin shumë njerëz. E njohin për vlerat e larta morale, humane, njerzore.

U bënë muaj që ai takon përditë e përditë njerëz në Kukës e zona të tjera, siç pati krijuar lidhje e mijëra kontakte në rajonin e Kamzës, Paskuqanit, Lezhës, Mirditës, Laçit, Vorës e më gjërë.

I gjendshëm me këdo, i papërtueshëm, i qeshur, të sheh në sy, të dëgjon me vemendje, nuk të merr nëpërkëmbë, ka durim, ka gjithmonë kohë për tjetrin edhe pse duhet cënuar vetja, por ai ka kohë ta dëgjojë tjetrin, ka vemendje, nuk e harron hallin e tjetrit, nuk pret ta lusësh, nuk pranon lutje, nuk mban kënd zvarrë, nuk lyp vemendje.

                  Intelektual me taban komëtar : Flmur Hoxha

Është nga ata njerëz që çohet e ia lëshon vendin tjetrit, mikut.

Kur vjen ndokush në tavolinë, në zyrë, ai çohet në këmbë, e mikpret tjetrin si mbret.

Mos luaj, i them.

Sorra për sorrë lëviz, thotë ai, e nuk po lëvizka njeriu për njeriun.

Flamur Hoxha sot në Shqipëri ka luksin e privilegjin si rrallë kush tjetër që e njeh dhe nderon komuniteti i shkrimtarëve shqiptarë pasi ai është cilësuar si deputet i letërsisë, nga shkrimtari ynë i njohur Zija Çela, që i del zot letërsisë, që ka sponsorizuar për të botuar veprat e shkrimtarëve të varur e të pushkatuar nga regjimi komunist si Havzi Nela, Vilson Blloshmi e Genc Leka dhe shumë vepra të tjera të rralla të albanologjisë dhe etnologjisë.

Poeti Petrit Ruka që është artikuluesi ekselent i formulës së mirënjohjes njerzore, për këtë kontribut të Flamur Hoxhës për botimet e librave të ndryshëm dhe të revistës illz, revistë letrare e Tiranës, e ka quajtur atë si A L të kohës tonë,

Por unë sot nuk e kam qëllimin të tregoj për kontributet e pakrahasueshme me askënd të Flamur Hoxhës në mbështetje të letërsisë e botimeve të librave të rrallë të albanologjisë apo mbështetjen e pelegrinazheve të shkrimatrëve shqiptarë që bën ai. Jo, nuk është ky qëllimi.

Flamur Hoxha është model sipërmarrësi humanist, është njeriu që e ka bërë praktikë në jetën e tij, që jep me dorën e djathtë dhe nuk i tregon as dorës së tij të majtë e jo më t’u tregojë kamerave televizive apo mikrofonave, apo njerzve në mitingje, mbledhje e tubime. Vetem ai që ndihmohet prej Flamurit e din dhe Zoti, askush tjetër, pasi Flamuri nuk mburret për këtë, nuk krenohet, nuk e poshtron tjetrin duke e nxjerrë në publik se si e çfarë ndihmë i dha. Dhjetra herë më ka thënë se më fyen, kur unë artikuloj në publik falenderim për të për sponsorizimet e revistës illz apo librave të ndryshëm.

Kjo është një nga meritat më fisnike të Flamur Hoxhës njeri.

Flamur Hoxha, siç e kam shprehur, nuk ka armiq, ai nuk e mban mendjen tek armiqtë, tek ata që i kanë shkaktuar tragjedi e drama të rënda familjes së tij e atij kur ishte i mitur dhe e detyruan të rritej në internim. Flamuri përpiqet të gjejë të mirën edhe në të keq. Më ka impresionuar kur ai kujton me nderim e nuk i harron dot gjërat e mira e njerzit e mirë që ka njohur ai e familja e tij në internim fshatrave të thella të Durrësit në Shetel, në Kep të Rodonit etj, dhe nuk ka dëshirë të kujtojë gjërat e kqia e të hidhura.

Ai nuk ka kohë të urrejë askënd e të mbajë mendjen tek hakmarrja e urrejtja. Kur ia kujtoj, skuqet dhe më thotë, është e shkuar, unë nuk do të jetoj në të shkuarën e me të shkuarën, kemi të ardhme për të jetuar.

Si aristokrat i vertetë është me familjen e tij, me tre fëmijët e tij yje.

Ai nuk fyen kurrë, nuk përgojon kurrë, nuk hyn kurrë në jetën e tjetrit, në familjen e tjetrit siç rëndom jemi mësuar që politikanë të ndryshëm hyjnë edhe në familjet e në krevatet e njeri - tjetrit duke na e bërë politikën për ta vjellë.

Jo! Flamur Hoxha do ta fisnikërojë politikën, do t’i japë aromë njerzore fisnikërie e dinjiteti. Do të na vertetojë se politika ka moral me njerëz të moralshëm.

Falë punës e djersës së tij, falë dijeve natyrisht, ai është sot një nga kalorësit e sipërmarrjes shqiptare, pavarësisht se nuk paguan reklama që të na neveritet ekraneve televizive, dhe ka luksin për të mos ia shtrirë kurrë dorën askujt për asgjë sepse ka gjithçka, ka biznes të sukseshëm ndërkombëtar veç atij kombëtar për prodhim veshjesh. Do të thotë se është i pashitshëm dhe pa interesa që të lobojë e diktojë hartim ligjesh korruptivë në favor të vetes siç ka ndodhë dekadën e fundit në Shqipëri.

Për Flamur Hoxhën Po-ja është Po.

Ai di ta dëgjojë tjetrin, di të dëgjojë njerzit, ka durim të dëgjojë. Të sheh në sy, përqëndrohet komplet me tjetrin, i kushtohet tjetrit në bisedë. E jeton hallin e tjetrit, e vuan, është i sinqertë, nuk shtiret, nuk gënjen.

Flamuri është njeri që e njeh veten, ia njeh vetes vlerën e lartë morale që ka dhe të njejtat vlera e kode vlerëson tek tjetri.

Moral i lartë është të jesh vetja dhe ai është vetja, është vetja që nuk i trembet vetes së tij, që nuk i ikën vetes së tij, që ka parimet e tij të larta morale dhe që i mbron ato me dinjnitet.

Dhe unë e shumë si unë gëzojmë që ka njerëz të tillë që do të ndikojnë që jeta jonë të drejtohet nga njerëz me moral të lartë, nga njerëz të dinjitetshëm, që parlamenti ku bëhën ligjet e vendit të mos jetë gjiriz korrupsioni e imoraliteti politik e njerëzor.

Kush e njeh, pajtohet me mua se në parlamentin shqiptar do të hyjë një njeri me vlera të larta morale.

Kjo është ngjarje për mua e për të gjithë, duke kujtuar se çfarë ndodhi me parlamentin shqiptar dekadën e fundit, ku më së paku ishin të deklaruar 19 deputetë me precedentë kriminal dhe shumë të tjerë aksidentë të patolerueshme për shoqërinë tonë.

Miq, ku jeni e ku s’jeni, votoni Flamur Hoxhën. Ai është deputet i parë në listën e kandidatëve të PD në Qarkun e Kukësit. Ai meriton më shumë vota se një deputet sepse është një prurje speciale nga PD, është qytetar në thelb, është mik i njeriut, një fisnik i vertetë.

 

Si sot pesë vjet më parë, me 20 prill 2016, më vdiq nëna.

Kisha qëndruar dy vjet e gjysmë i mbyllur me nënën në shtëpi se ajo pati Alzajmër e nuk më njihte, më thoshte përditë, ma gjej shpejt Rexhepin…

Nëna vdiq por unë nuk kisha lekë për mortën. Isha pa punë se në 2013 më largoi nga puna qeveria Rama, fëmijët ishin në shkollë dhe jetonim me një rrogë.

Sa vumë në udhë ca gjëra pas vdekjes së nënës dhe do të flisja me vëllezërit që të bënim hall për shpenzimet, më telefonon Flamur Hoxha. Pasi më ngushëlloi, më tha shkurt, ma ço djalin të vijë të më takojë…

Djali shkoi menjëherë dhe ai i kishte dhënë lekë për shpenzimet e varrimit të nënës time, për arkivol, për autobuz nga Tirana në Kukës, në Bardhoc etj, etj. Unë dhe fëmijët e mi nuk mund ta harrojmë kurrë këtë mirësi…

Po shkruaja këto radhë për Flamur Hoxhën e nuk e shmanga dot këtë histori përsonale.

(Titulli i redaksisë Floripress-Pirhstinë)

Gjilani do të kujtojë gjenocidin dhe spastrimin etnik të shqiptarëve

Rajoni i Gjilanit, sikurse edhe rajonet tjera shqiptare, në kohë të ndryshme, ka përjetuar tragjedi, masakra dhe spastrime etnike që u ka sjell dhimbje dhe degdisje qindramijëra shqiptarëve.

Janë 746 fshatra dhe 300 mijë shqiptarë që kanë pësuar forma të ndryshme të gjenocidit dhe spastrimit etnik, prandaj dega e Shoqatës Shqiptare e Muhaxhirëve Mbarëkombëtarë në Gjilan, do të hapë fotoekspozitë, me anë të të cilës do të kujtojë dhe do të rikthejë në vëmendje gjithë atë dhunë, gjenocid, spastrim etnik nga forcat kriminale serbe.

Kjo fotoekspozitë, do të hapet më 8 shkurt, në orën 16.16, në Teatrine Qytetit në Gjilan!

Ky është njoftimi i degës së Shoqatës Shqiptare e Muhaxhirëve Mbarëkombëtarë në Gjilan:

SHOQATA SHQIPTARE E MUHAXHIRËVE MBARËKOMBËTAR
dhe DEGA E KËSAJ SHOQATE NË GJILAN

Hap Fotoekspozitën, më 9 shkurt 2018 (e premte), në ora 16:16 në Teatrin e Qytetit në Gjilan.
Ekspozita mbështetet nga Kryeministri i Republikës së Kosovës z. Ramush Haradinaj, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kryetari i Komunës së Gjilanit z. Lutfi Haziri
Ju ftojmë të merrni pjesë ne hapje dhe ta vizitoni Ekspozitën deri më 20 shkurt 2018.

Ardhja Juaj dëshmi e dhimbjes për 746 fshatra dhe mbi 300 mije shqiptare të kësaj treve të përndjekur, të dhunuar, të vrarë, të masakruar, të djegur nga pushtuesi çetnik serb…

 

poEZI “PANDEMIA 2020”/Poezi nga Naxhije Doçi

 

Njoftim:

Më 31 dhjetor 2020 doli nga shtypi libri i radhës, libër me poezi, të poetes Naxhije Doçi nga Prishtina, me titull: “PANDEMIA 2020”. Poezitë janë me tematikë për jetën e rëndë dhe me shumë përjetime të shumta shëndetësore në Kosovë dhe në krejt planetin tokë gjatë vitit 2020, nga sëmundja globale-Pandemia, nga Korona Virusi Covid-19. Sipas recenzuesit, Ramë Oraca: “Kjo përmbledhje poezish të poetes Naxhije Doçi mbase është nga librat e parë të kësaj natyre që shkruhet nga një autore për pandeminë në fushën e letërsisë, të ngritura artistikisht në vargun e saj poetik”. Për botim, libri është përkrahur financiarisht nga familja e ngushtë e autores.

Libri ka 122 faqe. Poezitë janë të ndara në cikle: 1.”Pranverë e sprovuar në Kosovë”, 2.“Qetësim shpirti me flakërime’, 3.“Pandemia 2020 sërish në kërcënim”,4.”Zbulim epokal për shpëtim jete”.

Në kuadër të këtij libri me poezi është përfshirë edhe një prozë e shkurtër “Një rrëfim si një ditar (“Jetë në Karantinë”), në të cilin rrëfim flitet për jetën e rëndë në vetizolimin e obliguar, në të cilën jetë edhe kanë flakëruar frymëzimet për t’i shkruar poezitë. Tregohet edhe se  frymëzimet për t’i shkruar poezitë në thellësi shpirti e kishin qëndresën e patjetërsuar. Ishin edhe shpresat e pashuara për mirësi dhe për bardhësi jete në mbijetim dhe në mundjen sa më të shpejt të sëmundjes –Pandemi, të Korona Virusit Covid-19.

-Për vlerësimin dhe daljen në dritë të këtij libri falënderim dhe nderim për

botuesin: Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës-LSHK, me kryetar

Prof. Dr. Shyqri  Galica!

-Falënderim edhe për redaktorin dhe recenzuesin e librit, krijuesin 

Ramë Oraca!

-Falënderim për Prof. Dr. Rexhep Doçin për lekturim të librit dhe

Prof. Dr. Ilir Doçi për realizimin kompjuterik!

-Për kopërtinën e librit falënderim për krijuesin dhe për piktorin e njohur,

Idriz Berisha-Xhixhi-Prof.

-Falënderim për Shtypshkronjën Lena Graphic – Prishtinë, me drejtor  Hajdar Fejzullahu.

-Në veçanti falënderoj familjen time, bashkëshortin tim dhe djemtë e mij me familjet e tyre për përkrahjen e vazhdueshme me ngrohtësi zemre që më krijojnë për të shkruar, si edhe për të jetuar...

Lord Bajroni në kulturën shqiptare

 Dorian Koçi

Filozofi dhe eseisti i njohur anglez Francis Bacon (1561-1626) në esenë e tij mbi “Udhëtimet” shkruan se udhëtimi, për moshat e reja është pjesë e edukimit, në moshat e vjetra është pjesë e eksperiencës. [1] Që prej asaj kohe udhëtimi i njohur ndryshe dhe me emrin “Grand Tour”, ishte kthyer në një mjet e përvojë edukuese për të rinjtë e aristokracisë angleze. Mirëpo në fillim të shekullit të XIX udhëtimi tradicional i “Grand Tour”-it pësoi një ndryshim themelor. Turi i Francës dhe i Italisë u braktis dhe u bënë të modës udhëtimet në Greqi, Shqipëri dhe Turqi, të cilat ishin pjesë të Perandorisë Otomane.

Ky ndryshim erdhi si rezultat i arsyeve ushtarake, politike dhe kulturore. [2] Një mori udhëtarësh dhe studiuesish, herë si qytetarë të thjeshtë, herë si eksploratorë e herë si të dërguar të qeverive të tyre, do përshkonin territorin e Epirit dhe Greqisë për të njohur nga afër territoret ku kishte lindur kultura e lashtë që i kish magjepsur. Lord Bajroni si një i ri aristokrat anglez dhe poet romantik në formim e sipër, i gjendur në Maltë në fillimet e “Grand Tour”-it të vet, do të dëgjonte për Ali Pasha Tepelenën dhe do vendoste që udhëtimin e vet ta vazhdonte në Epir, për ta njohur nga afër pashain karizmatik. Një eksperiencë tjetër shumë e rëndësishme e “Grand Tour”-it ishte mbajtja e rregullt e korrespodencës me miqtë në atdhe, ku atyre u përshkruhej dhe u jepeshin detaje të shumta kulturore, gjeografike, etnografike për viset që vizitoheshin.

Francis Bacon në esenë “Udhëtimet” këshillonte se  është një gjë e e çuditshme, që në lundrimet në det, ku nuk ka asgjë për t'u parë, përveçse qielli dhe deti, njerëzit duhet të shkruajnë ditarë; ndërsa gjatë udhëtimeve tokësore, ku ka aq shumë gjëra për t'u vërejtur, në shumicën e rasteve ata i anashkalojnë; sikur mundësia ishte provues për t’u regjistruar, se sa të vëzhguarit. Për këtë arsye, lejoni ditarët të futen në përdorim. Gjërat për të parë dhe vëzhguar janë: oborret e princave, sidomos kur ata japin audienca për ambasadorët; gjykatësit e drejtësisë, ndërkohë që ata ulen dhe dëgjojnë shkaqet; po kështu këshilli papal; kishat dhe manastiret, me monumentet të cilat janë aty me ekzistencën e tyre; muret dhe fortifikimet e qyteteve dhe qytezat, po kështu qiejt dhe portet; rrënojat antike; bibliotekat, kolegjet, polemikat dhe leksionet, kudo që janë; transporti dhe flotat detare; shtëpitë dhe kopshtet e shtetit dhe të kënaqësisë pranë qyteteve të mëdha; armaturat; arsenalet; depot; shkëmbimet; bursat; magazinat; ushtrimet e kalërimit, skerma, trajnimi i ushtarëve, e të tjera si komedia, duke qenë gjëja më e mundshme për t’u bërë nga njerëzit; thesaret, bizhuteritë dhe veshjet; mobilje dhe gjëra të rralla; dhe për të përfunduar, çdo gjë që është e paharrueshme në vendet ku ata shkojnë. [3]

Kjo ese shumë e njohur në Anglinë e Romantizmit, ku udhetimi i “Grand Tour”-it kishte marrë dhe një hov më të madh për shkak të përmirësimit të mjeteve të komunikacionit, sigurisht që duhej të ishte e njohur për Lord Bajron, pasi në udhëtimet e tij shikojmë një përputhje midis këshillave të Backon dhe vendeve që viziton si dhe mbajtjes së ditarit dhe korrespodencës. Kështu, kur Lord Bajroni vizitoi Pashallëkun e Janinës në Tetor 1809, ai filloi të mbante ditar dhe i shkroi një letër së ëmës ku fliste për Shqipërinë.

Mahnitja romantike e anglezit 21 vjeçar në tokën e shqiptarëve, bëri që letra e tij e parë të konsiderohet si një sinops i dy kantove të para të “Child Haroldit” që do t’i niste në Janinë dhe do t’i përfundonte në 1812. Në letër, ai ka shprehur magjepsjen romantike pas Pashait të Janinës, arsyet pse erdhi në Shqipëri, si dhe aventurat e befasitë që hasi te shqiptarët. Letra e Bajronit dërguar së ëmës nga Preveza është një dëshmi e ndijimeve që ai pati rreth shqiptarëve dhe që më vonë ai i hodhi mjeshtërisht sërsish në letër, në formën e vargjeve në poemën e tij të famshme “Shtegtimet e Child Harold”.

Në letrën e tij dhe vargjet e poemës “Child Harold” ndihen gjurmët e krijimit të heroit të tij bajronian por edhe të lirisë si koncept vetjak dhe universal. Romantizmi, rryma letrare që përqafoi Bajroni, ishte kohë revolucionesh dhe klithmash për liri njerëzore, vetjake dhe të përbotshme. Për herë të parë liria njerëzore fitoi dimensione të përbotshme dhe inspiroi gjenerata të tëra njerëzish nga Amerika Latine me revoltat kundër spanjollëve nën udhëheqjen e Simon Bolivarit, në Evropë me lëvizjen karbonare në Itali, revolucionin grek dhe lëvizjet për pavarësi të Armenisë dhe popujve të Ballkanit.

Lord Bajroni ishte një dishepull i shpallur i ndryshimit dhe i së bukurës sublime. Ai krijoi nëpërmjet veprës së vet një model të veçantë krijimtarie të njohur si Bajronizëm. Bajronizmi përmbante pikëllimin e shekullit, pikëllimin që mbartnin vetë poetët, krijesat e tyre, heronjtë e veprave letrare, pikëllimin e mbartnin me mijëra lexues, që aq shpejt e bënë pikëllimin modelin e jetesës së tyre. Ata ishin të pakënaqur sidomos me padrejtësitë shoqërore dhe ndryshimet e shpejta sociale të ardhura si rezultat i urbanizmit të shpejtë dhe zhvillimit kaotik dhe të shfrenuar si pasojë e këtij industrializmi dhe urbanizimi. Heronjtë Bajronianë jetonin të vetmuar në melankoli për çka kishin humbur, të deziluzionuar për çka nuk kishin arritur në jetë. Por ata shpesh kishin një shpirt rebel, kryengritës, kishin respekt e dinjitet për veten po vuanin se ndesheshin e po humbnin në kotësi. Për botën shqiptare kanë një rëndësi të veçantë pasi për herë të parë filloi të përmendet dhe të ketë jehonë  sërish pas 300 vjetësh shurdhërie emri Shqipëri dhe shqiptar.

Letra e Bajronit dërguar së ëmës, zonjës Katerina Gordon Bajron

Prevezë, 12 Nëntor 1809

Nëna ime e dashur, ka ca kohë që ndodhem në Turqi. Ky qytet është në bregdet, por kam udhëtuar thellë në principatën e Shqipërisë për të vizituar Pashanë. Lashë Maltën në luftanijen “Spider” më 21 Shtator dhe brenda tetë ditësh arrita në Prevezë. Së këtejmi kam udhëtuar nja 150 milje gjer në Tepelenë, në pallatin veror të Naltësisë së tij, ku qëndrova tri ditë. Emri i Pashait është Ali dhe e mbajnë për burrë me zotësi të rralla. Është sundimtar i gjithë Ilirisë së moçme, i Epirit dhe i një pjese të Maqedonisë. I biri, Veli Pasha, për të cilin më kanë dhënë letra, qeveris Morenë dhe ka ndikim të madh në Egjipt. Me një fjalë është një nga burrat më të fuqishëm në Perandorinë Otomane. Kur arrita në Janinë, në kryeqytetin e tij, pas një udhëtimi prej tri ditësh nëpër male të një vendi me bukurira nga më piktoresket, mora vesh se Ali Pasha gjendej me ushtrinë e tij në Iliri, ku kishte rrethuar Ibrahim Pashën në kalanë e Beratit. I kishin thënë se një anglez nga derë e madhe ndodhej në principatën e tij, dhe i kishte dhënë urdhër komandantit në Janinë të më bënte konak e të më pajiste me të gjitha të mirat gratis; dhe ndonëse më kanë lejuar t’u jap peshqeshe robërve, nuk më kanë lejuar të paguaj asgjë send për harxhet e tjera. Hipur në kuaj të vezirit, dola për shëtitje dhe pashë pallatet e tij e të nipërve; janë pallate madhështore, por të stolisura së tepërmi në ar e në mëndafshe. Pastaj kalova nëpër male përmes Zicës, një fshat me manastir ortodoks, (ku fjeta në të kthyer), në më të bukurin vend që kam pare (përveç Cintrës në Portugali). Të nëntën ditë arrita në Tepelenë. Na u zgjat shumë udhëtimi prej shirave e rrëpirave që prisnin udhën. Kurrë s’do ta harroj pamjen e mrekullueshme me të hyrë në Tepelenë në orën 5 ndajnatherë kur po perëndonte dielli. Më solli në mend (me pak ndryshime të veshjes) përshkrimin që i bën Skoti kështjellës Brankseme në këngën e tij dhe sistemin feudal. Shqiptarët me petkun e tyre (me më të bukurin në botë; me fustanellë të gjatë të bardhë, tallagane të qëndisura me ar me anteri e jelek kadifeje të kuqe të qëndisur me oje të arta), me jataganë e pisqollë të sermët, tartarët me feste të gjata, turqit me qyrk të madh e turban, ushtarët togje-togje në qoshkun e madh të hapur në ballë të pallatit dhe skllevërit arapë në galeri të madhe, të gjatë me kuaj të vendosur në një qilar përposht, dyqind atllarë të shiluar dhe gati të sulen në çdo moment, kalorës duke sjellë e duke shpënë lajmet e ndryshme, daullet e muezinët që thërrasin izanë nga minaretë e xhamive - të gjitha këto me pamjen e jashtëzakonshme të ndërtesës vetë sajonin një skenë të re gëzimi për sytë e një të huaji. Më përcollën në një konak shumë të këndshëm dhe sekretari i vezirit erdhi të më përshëndesë, në mënyrë allaturka. Të nesërmen më shpunë tek Ali Pasha. Isha veshur me uniformë të plotë shtabi, me shpatë madhështore etj. Veziri më priti në një odë të madhe të shtruar me mermer; një shatërvan vijonte ujët në mes të saj, oda e shtruar rreth e rrotull me otomanë të kuqërremtë. Më priti në këmbë, shenjë e një nderimi të madh nga një mysliman dhe më vuri të rri në shesh në krah të djathtë të tij. Kam një terxhuman grek që të merrem vesh, por mjeku i Aliut, Femlario që di latinisht më shërben për këtë rast. E para pyetje që më bëri është se përse jam larguar prej atdheut në një moshë kaq të re? (Turqit s’kanë ide për udhëtimet e për qejf). Pastaj tha se ministri anglez, kapiteni Leake, i kishte treguar se qeshë nga derë e madhe. Më porositi t’i dërgoj nderimet e tij nënës sime, dhe ja tek po t’i dërgoj në emër të Ali Pashës. Më tha se qe i bindur se isha prej oxhaku se kisha veshë të vegjël, flokë kaçurrela dhe duar të vogla të bardha, dhe u duk shumë-shumë i kënaqur nga pamja dhe paraqitja ime. Më tha ta kisha si baba sa të qëndroja në Turqi dhe se ai më quante si birin e tij. Dhe me të vërtetë më trajtoi si një foshnjë, më dërgonte bajame e sherbet, pemë e ëmbëlsira nga njëzet herë në ditë. M’u lut ta vizitoja dendur edhe natën kur kishte nge. Pastaj si pimë kafe e duhan u tërhoqa nga vizita e parë. E pashë edhe tri herë të tjera. Është për t’u çuditur se si turqit që s’kanë tituj trashëgimi dhe ka vetëm pak familje të mëdha përveç sulltanit, i japin kaq shumë rëndësi fisit. Sepse pashë që më nderonte më shumë për fisin se për titullin tim… Naltësia e tij është gjashtëdhjetë vjeç, shumë i ngjallur dhe jo shtatmadh, por ka një fytyrë të hijshme, sy të larmë, dhe mjekrën të bardhë, shumë i pritshëm dhe sillet me atë farë sedër që më duket se është veti e të gjithë turqve. Por karakterin e vërtetë e ka fare të ndryshëm nga ç’duket në fytyrë. Është tiran pa shpirt, i ngarkuar me mizoritë më të tmerrshme, shumë trim dhe aq gjeneral i mirë sa e quajnë Bonoparti muhamedan. Napoleoni dy herë i ishte zotuar ta bëjë mbret të Epirit, po atij i pëlqen më fort të mbetet me anglezët dhe i urren francezët, si më tha edhe vetë. E çmojnë aq shumë sa i bëjnë lajka dhe francezët dhe anglezët, meqenëse shqiptarët janë luftëtarët më të mirë të Sulltanit, ndonëse Aliu sa për sy e faqe varet nga Porta. Është luftëtar i fortë, por aq barbar sa edhe dorëmbarë, ata që ngrenë krye i pjek në hell, etj. Bonaparti i dërgoi një kuti duhani me pikturën e tij. Tha se kutia ishte e bukur, por sa për surratin, mund të mos ia kishte dërguar, pasi s’e hante malli shumë as për atë as për origjinalin. Idetë e tij për të kuptuar fisin e njeriut prej veshëve, duarve e të tjera, të çudisin mjaft. Mua me të vërtetë m’u bë baba, më ormisi me letra, më dha njerëz të më ruajnë dhe çdo lehtësirë. Bisedimet e tjera midis nesh qenë lufta dhe udhëtimet, politika dhe Anglia. Thirri ushtarin shqiptar që më shoqëronte dhe i tha të më mbronte me çdo kusht. Quhet Vasil dhe si gjithë shqiptarët është trim, kryekëput i ndershëm e besnik. Po ata janë mizorë, ndonëse jo të pabesë, dhe kanë shumë mangësi, por asnjë poshtërsi. Ndoshta janë raca më e bukur në botë nga tiparet dhe gratë e tyre dendur janë të bukura, por i kanë në vend të skllaveve. I rrahin, me një fjalë i përdorin si kafshë samari. Ato lërojnë e çajnë tokën, ato mbjellin. I kam parë të ngarkuara me dru dhe tek ndreqin rrugët e prishura. Burrat janë të gjithë ushtarë dhe lufta e gjahu janë zanati i vetëm. Gratë merren me punë, por kjo nuk duhet t’i lodhë shumë në një klimë aq të këndshme. Dje, më 11 Nëntor, bëra banjo në det. Sot është kaq nxehtë sa po të shkruaj në odë me hije, në shtëpi të konsullit anglez, me tri dyer të hapura fare, pa zjarr. As zjarrishte s’ka në odë, veç për të gatuar. Nesër nisem me një rojë pesëdhjetë trimash për në Patrë të Moresë dhe pastaj për në Athinë, ku do të kaloj dimrin. Dy ditë më parë desh u mbyta në një luftanije turke, nga budallallëku i kapedanit, ndonëse shtrëngata s’qe dhe aq e rreptë. Kapedani ia dha të qarit dhe u ul në gjunjë dhe na tha t’i faleshim perëndisë, velat u grisën, katarti dridhej, era frynte, po afrohej nata, dhe s’na mbetej t’ia mbanim për në Korfuz që është në dorë të francezëve ose të fundoseshim siç tha Fleçeri në mënyrë patetike: në “varr prej uji”. Unë bëra çmos ta ngushëlloja, por duket se s’ia mbushja dot kokën, u mbështolla me brucën shqiptare (një shark i madh) dhe u shtriva shesh për të pritur mynxyrën. Në udhëtimet e mia kam mësuar të mendoj si filozof, dhe po të mos bëja ashtu, ankimi s’kish dobi. Për fat të mirë era rreshti dhe vetëm na ngau drejt bregdetit të Sulit, ku dolëm në steré. Me ndihmën e vendasve vazhduam udhën për në Prevezë. Kështu, këtej e tutje nuk do t’u zë besë naftëve turq, megjithëse Pashai pati udhëzuar galeotë të tij të më shpinin në Patra. Prandaj do të shkoj në Misolongji nga stereja dhe do të kapërcej vetëm një gji deti të vogël në Patra. E sa e sa ngjarje mund të të tregoja që do të të zbavisnin, por më grumbullohen në tru dhe as jam i zoti t’i radhit në kokë, as t’i shkruaj dot në kartë, veçse në mënyrë të menjëhershme. I dua shumë shqiptarët. Nuk janë të gjithë myslimanë, disa nga fiset janë të krishterë. Porse feja nuk i bën të ndryshojnë zakonet dhe sjelljet e tyre. Përbëjnë trupat më të mirë të ushtrisë turke. Në udhë e sipër banova një herë dy ditë rresht, dhe prapë tri ditë në një barakë në Sallahorë dhe s’kam parë ushtarë kaq të lirë në paragjykimet fetare, ndonëse kam qenë në garnizonet e Gjibraltarit e të Maltës dhe kam pare plot ushtarë spanjollë, francezë, siçilianë dhe anglezë. Kurrë nuk më humbi gjë dhe më ftonin gjithmonë të shtrohesha në sofrën e tyre. S’kam një javë që një kryeplak shqiptar (çdo fshat ka kryeplakun e tij), pasi na ndihmoi të dilnim prej luftanijes turke në rrezik, si na ushqeu e na mbajti në shtëpi, mua dhe ata që na shoqëronin: Fleçerin, një grek dhe dy athinjotë, një prift grek dhe shokun tim Mr. Holbhousin, në asnjë mënyrë s’deshi ta pranonte shpërblimin tim, por vetëm kërkoi një shkresë që më priti mirë dhe kur iu luta të pranonte pak zekina mu përgjigj: “Dua të më duash, jo të më paguash”. Këto qenë fjalët e tija. Çudi se sa pak shkon paraja në këtë vend. Kur u ndodha në kryeqytet, me urdhër të vezirit nuk më lanë të paguaj asgjë. Ndonëse gjithnjë pata gjashtëmbëdhjetë kuaj dhe gjashtë-shtatë veta pas, harxhet s’kanë qenë as gjysma e atyre të tri javëve në Maltë, sidoqë Sir A. Balli, guvernatori, më dha një shtëpi pa qira dhe pata vetëm një shërbëtor.

Biri yt i dashur Bajron

P.S. Kam disa petka shqiptare madhështore, e vetmja plaçkë e shtrenjtë në këtë vend. Kushtojnë 50 ginea secila, dhe kanë aq flori të qëndisur sa në Angli mund të kushtojnë 200 ginea. U njoha me Hysen Beun dhe Mahmud Pashën, të dy djem të vegjël, nipër të Ali Pashës në Janinë. Janë krejt ndryshe nga çunakët tanë, kanë fytyrë të kuqe si vejushat e lyera me të kuqe, kanë sy të zes, të mëdhenj dhe tipare fare të rregullt. Janë krijesat më të bukura që më ka zënë syri dhe të rrahur e të stërvitur që tani me ceremonira të Oborrit. Përshëndetja turke është një përkulje e lehtë e kryes, me dorën e djathtë në zemër, të afërmit puthen sa here piqen. Mahmudi është dhjetë vjeç dhe shpreson të më shohë prapë, u bëmë miq pa kuptuar njëri-tjetrin, si gjithë bota ndonëse për shkaqe të ndryshme. Më kanë dhënë një letër për të atin në More, për të cilin kam letër dhe prej Ali Pashës. [4]

Miti shqiptar rreth Bajronit

Vepra e Bajronit dhe në veçanti “Child Harold”-i do të vinte te shqiptarët jo në gjallje të poetit, por në vitet kur ata do të përpiqeshin të realizonin zgjimin e tyre nacionalist. Bajroni është një nga udhëtarët më të hershëm angleze që vizituan Shqipërinë. Pas botimit të veprave të Bajronit numri i udhëtarëve, me apo pa misione të caktuara, si dhe i autorëve që shkruan për Shqipërinë dhe shqiptarët u shtua shumë, veçanërisht ai i udhëtarëve anglezë. [5] Ky aspekt i njohjes së veprës së Bajronit do të kushtëzonte dhe studimin dhe propagandimin e veprës së tij, e cila do t’u prezantohej shqiptarëve nga mesi i shekullit të XIX. Më tepër sesa një kënaqësi estetike, ajo do të shërbente dhe si një dëshmi për virtytet dhe karakteristikat e tyre.                       

Njohja e Bajronit në Shqipëri kaloi disa etapa. Në fillim ai u popullarizua tek Arbëreshët e Italisë, të cilët përmendin dendur emrin e Bajronit. Pastaj nga gjysma e shekullit të XIX Bajroni hyri dhe në Shqipëri. Faza e tretë mund të quajmë fundin e shekullit të XIX dhe fillimin e shekullit të XX, kur Bajroni vërshon në Shqipëri me tërë vrullin e vlerave të veta si mik i shqiptarëve dhe i lirisë, si poet e luftëtar hero [6] Si fazë të katërt mund të quajmë mesin e viteve 50 të shekullit të kaluar e deri në ditët tona kur përkthimet profesionale të veprës së tij dhe studimet e mirëfillta shkencore marrin jetë.

Secila nga këto etapa të njohjes së veprës së Bajronit në Shqipëri ka karakteristikat e veta. Kështu në periudhën e parë, atë të popullarizimit të Bajronit tek Arbëreshët e Italisë, mbizotërojnë influencat estetike të veprës së poetit. Është i njohur afiniteti i De Radës për Bajronin, të cilin ai e vlerësonte së tepërmi. [7] Ai e shkroi poemën e vet “Odise” me subjekt nga jeta arbëreshe, trajtuar sipas “Korsarit” të Bajronit. [8] Nga gjiri i mërgatës arbëreshe do të ishte dhe përkthyesi i parë i Bajronit në shqip, Luigji Petrasi, i cili do të përkthente Këngën e parë të poemës “Child Harold” të Bajronit në shqip më 1843. [9]

Edhe periudha e dytë vazhdon të përmbajë këtë karakteristikë, ndonëse në të fillon të mbizotërojë aspekti ilustrues i veprës së Bajronit për të nxjerrë në pah cilësitë dhe virtytet e shqiptarëve. Është shumë i rëndësishëm të nënvizohet ky fakt, pasi në një farë mënyre formon dhe tendencën e studimeve bajroniane në mendimin intelektual shqiptar të mëvonshëm. Kështu p.sh. shkrimtarja e mirënjohur shqiptare Elena Gjika, në një nga letrat e saj përmend mënyrën tepër të veçantë që flet Bajroni tek “Child Haroldi” për Shqipërinë dhe popullin trim që banon aty. [10] Në të njëjtën sintoni do të jetë dhe studiuesi, linguisti Anastas Kullurioti nga mërgata e arvanitasve të Greqisë kur do të shkruajë më 1884 se Bajroni flet me admirim për gjykimin e matur të shqiptarëve, për guximin dhe trimërinë si dhe për punët e mëdha që kanë bërë. [11]

Periudha e tretë e cila përkon dhe me periudhën më kulminante të zgjimit nacionalist shqiptar dhe formimit të shtetit shqiptar do të zyrtarizojë pak a shumë këtë tendencë. Është koha kur krijohet miti shqiptar i Bajronit. Ashtu si të gjitha mitet e krijuara gjatë zgjimit nacionalist shqiptar edhe ky mit do i nënshtrohet etnocentrizmit dhe përshtatjes së tij në funksion të rritjes së ndërgjegjes shtetformuese tek shqiptarët. “Vargjet e Bajronit për Shqipërinë dhe shqiptarët ishin një zbulim i çmuar për poetët luftëtarë të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, ishin një frymëzim patriotik dhe poetik”. [12] Ndaj në dallim nga veprat e tjera të shkrimtarëve romantikë bashkëkohorë vepra e Bajronit pati një impakt më të madh në mendimin intelektual shqiptar. Së bashku me rritjen e ndërgjegjes kombëtare tek shqiptarët, do të krijohej pak nga pak kulti i Bajronit në mendimin intelektual shqiptar.

Të kësaj periudhe janë shkrimet e eruditit shqiptar Faik Konicës, apo të “enciklopedisë ambulante” si e kish thirrur poeti frëng Apolineri në faqet e gazetës së tij “Albania”. Në numrin e parë të gazetës së mirënjohur “Albania”, më 1897 ai boton në frëngjisht “Le voyage de Lord Byron en Albanie”. Po kështu Konica do të jetë i pari që tenton të përkthejë në prozë vargje nga “Child Harold”-i me titull “Dheu i Shqipërisë”, të botuara sërish në gazetën “Albania”. Në faqet e gazetës së tij Konica do të botojë dhe dy këngët shqip të mbledhura nga Bajroni si dhe në gazetën “Dielli” më 1924, një pjesë nga letra e Bajronit dërguar të ëmës ku poeti i madh flet për Shqipërinë. [13]

Vitet 20’ përkojnë me përpjekjet e shqiptarëve për të stabilizuar pavarësinë dhe për të rikonfirmuar shtetin e tyre. Në këtë sens bajronistët shqiptarë do ta rimarrin nga epoka e mëparshme mitin e Bajronit dhe nëpërmjet studimeve më profesionale dhe të hollësishme do kontribuojnë jo vetëm në propagandimin dhe studimin e veprës së poetit të madh por dhe në farkëtimin e mitit të tij. Kësaj tendence nuk do t’i shmangej as Zef Harapi, bajronisti i parë i mirëfilltë shqiptar, i cili do të shkruante se do të dëshironte të realizonte përkthimin e veprës jo vetëm për t’i shtuar diçka literaturës sonë “por pse kemi në atë vepër vjersha qi flasin dhe lëvdojnë karakterin e shqyptarit të sot njëqind vjetve”. [14]

Konferenca e parë studimore për Bajronin organizohet nga studiuesi i njohur Stavro Skëndi më 1936. Dy vjet më vonë më 1938, ai boton në revistën serioze të kohës “Përpjekja Shqiptare” studimin e parë të plotë shqiptar rreth veprës dhe jetës së Bajronit. Intelektuali i shquar shqiptar Stavro Skëndi, mund të konsiderohet si “Bajronisti i parë i përplotësuar shqiptar”. [15]

Periudha e katërt i përket viteve 50-të të shekullit të kaluar ku spikatin përkthimet e veprave të Bajronit , artikuj studimorë si dhe monografia e parë kushtuar poetit. Kjo mund të konsiderohet periudha më e arrirë e studimeve bajroniste në Shqipëri pasi për herë të parë nuk kemi më artikuj të thjeshtë por vepra të mirëfillta shkencore rreth Bajronit dhe veprës së tij.

Përkthimi i parë i plotë i “Child Harold” do të realizohet nga Profesor Skënder Luarasi i cili fillimisht me përkthimin e letrës së Bajronit më 1955, të botuar në “Nëntori” dhe një vit më vonë me botimin e përkthimit të “Child Haroldit”-it më 1956, do të rikthejë në mënyrën më elegante dhe profesionale Bajronin në tokën ku ai gjeti frymëzim.

Impakti dhe influenca e Bajronit nuk do të kufizohej vetëm në Shqipëri, por do të ishte i madh dhe në popullatën shqiptare në Kosovë. Aty vepra e Bajronit do të gjente talentin dhe përkushtimin e Dr. Abdullah Karjagdiut, i cili përmes disa shkrimeve të botuara në gazetën “Bota e Re” në harkun kohor 1976-1978, do të përshkruante ndoshta portretin më të plotë të jetës dhe veprës së Bajronit në hapësirat shqiptare. Disa nga artikujt e tij më të rëndësishëm mund të përmendim “Bajronizmi në poezinë arbëreshe”, “Bajroni dhe shqiptarët”, “Mbi shqiptarët e Bajronit”, “Legjenda e Bajronit” dhe fejtonin “Tragjedia e Gjenive” më 1982 në faqet e “Rilindjes” së Prishtinës.

Në vitin 1987, i cili do të shënojë një vit të rëndësishëm për studimet bajroniane në Shqipëri botohet monografia e parë për Bajronin nga Prof. Dr. Afrim Karagjozi. Libri ishte fryt i një pune të gjatë kërkimore dhe pasioni të pashtershëm. Do të ishte ky pasion që do të bënte të mundur që menjëherë pas lejimit të krijimit të shoqatave kulturore në 1991, një nga të parat shoqata që do të themeloheshin do të ishte Shoqata Shqiptare e Bajronit. Kjo shoqatë do të kthehej në një promotor të të gjithë aktiviteteve rreth figurës së poetit të madh si dhe studimeve të kontaktit të tij me shqiptarët.

Ripërkthimi i “Child Harold”-it nga Napolon Tasi si dhe përkthimi i “Gjaurit”, për herë të parë në shqip si dhe një përmbledhje me vjersha të zgjedhura të Bajronit tregon se vepra e poetit vazhdon të intrigojë intelektualët dhe lexuesit shqiptarë. Miti i Bajronit i krijuar diku aty rreth fundit të shekullit të XIX dhe fillimit të shekullit të XX vazhdon të jetë i freskët dhe të vazhdojë të lëshojë sytha.

Bibliografi

Libra:

1)Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002;

2)Helen Angelomatis-Tsougarakis. “The eve of the Greek revival”. Routledge London and New York:1990;

3)Jup Kastrati “Jeronim De Rada” ( Jeta dhe vepra), Tiranë,1979;

Internet:

1)Essays of Francis Bacon, Of Travelling në: http://www.authorama.com/essays-of-francis-bacon-19.html

[1] Essays of Francis Bacon, "Of Travelling".

[2] Helen Angelomatis-Tsougarakis. “The eve of the Greek revival”. Routledge London and Neë York:1990, faqe 1.

[3] Essays of Francis Bacon, "Of Travelling".

[4] Përkthyer nga Skënder Luarasi. Citohet sipas librit të Profesor Afrim Karagjozit “Miti Shqiptar për Bajronin”.

[5] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 23.

[6] Po aty, faqe 14.

[7] Jup Kastrati “Jeronim De Rada” ( Jeta dhe vepra), Tiranë, 1979, faqe 25.

[8] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 19.

[9] Po aty, faqe 15.

[10] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 16.

[11] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 17.

[12] Po aty, faqe 13.

[13] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 34, 36.

[14] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 47.

[15] Afrim Karagjozi. “Miti Shqiptar për Bajronin”. Tiranë. Plejadë: 2002, faqe 53.

©Dorian Koçi