JETA DHE VEPRA :ALI ASLLANI

Ali Asllani, lindi më 28 nëntor të vitit 1882 në Vjazë të Vlorës. Në Vlorë kreu shkollën fillore, në Janinë shkollën e mesme, gjimnazin "Zosimea" në vitin 1888. Në fillim studioi mjekësi, por pastaj vazhdoi Institutin e Lartë të Shkencave politiko-shoqëroro-administrative në Stamboll. Pas shkollës kreu stazhin në prefekturën e Janinës. Në vitin 1908 zëvendësoi për tre muaj nënprefektin e Delvinës dhe u kthye përsëri në Janinë. Ai ishte një nga anëtarët e shquar të Klubit "Bashkimi". Për mbështetjen që i dha Ismail Qemalit filloi të persekutohej nga organet qeveritare turke, madje u dha urdhër të internohej në Halep të Sirisë. Mundi t`i shpëtojë internimit, kaloi në Korfuz dhe prej andej në Vlorë. Mori pjesë në Kuvendin e Dibrës, si përfaqësues i Klubit "Bashkimi" të Janinës.
Në vitin 1910 u kthye në Stamboll, pas rënies së kabinetit që e internoi. U emërua sërish nënprefekt, por me kusht që të punonte në viset shqiptare. Deri në 1912 punoi si nënprefekt në Akseqi, Ellgen dhe Boskër të Vilajetit të Konjës në ANadoll.l. Pas shpalljes së Pavarësisë, Ismail Qemali, i besoi atij detyrën e Sekretarit të Përgjithshëm të Presidencës e të Këshillit të Ministrave, ku qëndroi deri më 22 janar të vitit 1914. Më pas punoi për disa kohë si nënprefekt i Fierit e kajmekam i Ballshit. Pas largimit të Princ Vidit shkoi disa kohë në Itali e u kthye sërish ku administrata lokale e caktoi sekretar të përgjithshëm ( 10 nëntor 1915 - 1 janar, 1917). Pushtimi italian e gjeti nënprefekt, por, meqenëse kundërshtoi pushtimin, u pushua nga puna. Nga 20 dhjetori i vitit 1918 gjer më 5 nëntor të vitit 1920 ishte kryetar i Bashkisë së Vlorës. Në vitet 1921 - 1922 ishte kryekëshilltar i qeverisë dhe më pas sekretar i përgjithshëm i kryeministrisë. Më pas u caktua konsull në Triestë, ku qëndroi deri në fund të prillit 1925. Po atë vit u emërua "Zëvendës i ngarkuar me punë" në Sofje e më pas, po aty, "sekretar i parë" dhe "i ngarkuar me punë". Në vitet 1930 - 1932 ishte ministër i akredituar në shtetin grek. Më 1934 përsëri është kryetar i Bashkisë së Vlorës deri në prag të pushtimit fashist 1939, ku u emërua anëtar i Këshillit të Lartë në Tirnë. Pak kohë më pas u largua nga jeta politike dhe vajti në fshatin Vajzë të Vlorës. Pas çlirimit është ndër të parët themelues të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve. Deri në vitin 1952 mbahej nga të ardhurat e pakta nga përkthimet për llogari të Institutit të Shkencave, por kjo mundësi iu pre më vonë.

Veprat

Ka botuar vjersha që në moshë të re. U bë i njohur me poemën "Hanko - Halla" që u botua në vitin 1942. Pak vite para vdekjes mundën të botohen disa libra të tij dhe iu lidh një pension i vogël. Ndër librat e botuar në vitet 1960 - 66 përmendim:

"Vidi, vidi pëllumbeshë" (1960),
"Shqipëria kryesorja" (1961),
"Vajzat dhe dallandyshet" (1964),
"Kur merr zjarr rrufeja" (1966) dhe pas vdekjes iu botua
"Poezia shqipe" 1973.
"Vlora, Vlora". Është autori i kësaj këngë.



Analizë për Ali Asllanin nga Bardhosh Gaçe

1. Poeti i Dyanshëm
Ali Asllani, ky poet i dyanshëm, sa i njohur aq edhe i panjohur, sa i lëvduar aq dhe i përçmuar, sa i idealizuar aq edhe i mohuar, sa i lexuar aq edhe i censuruar. Si i tillë njihet ky njeri sot në Shqipëri. Normalisht, siç na shkon përshtat ne shqiptarëve të jemi të ndarë në dy a më shumë grupe, edhe në këtë rast jemi kësisoj. Grupi i parë e vlerëson poetin lab me fjalët më të zgjedhura dhe e ngre atë në piedestalin e idealizimit duke e parë atë me admirim nga poshtë. Të tjerët e hedhin atë në udhën e përçmimit ku mund ta shkelë me këmbë çdokush që e mendon të arsyeshme një gjë të tillë. Një figurë që rron e gjallë dhe e freskët në mendjet e atyre që e njohin, por që kalbet e ngordhur dhe erërëndë në mendjen e atyre që nuk e njohin.
Për të argumentuar këtë shpresoj të mjaftojnë fjalët që do të citohen më poshtë. “Ky qenka një Naim i Labërisë e më tej!” Kështu mendoi Lefter Çipa kur lexoi për herë të parë poezitë e tij. Një vlerësim që nuk e merr çdokush. Të bëjnë të meditosh këto fjalë dhe të bëjnë të të vijë turp që e njeh kaq pak këtë gjeni të letrave shqipe. Ka shumë poetë Shqipëria por jo të gjithë janë njësoj. Ca janë mediokër, ca të mirë e ca të paharrueshëm. Duket se një nga të tretët është edhe Ali Asllani. Këtë e vërteton edhe përkthyesi i mirënjohur i Eseninit dhe poeti Jorgo Bllaci kur thotë, “…vjershëtori… qëndron me dinjitet përkrah mjeshtërve të lirikës shqiptare, Naimit, Fishtës, Nolit, Mjedës, Lazgushit e Migjenit.” Ai nuk e lë me kaq, por shkon deri në idealizim kur pohon, “… këtë e them me plot gojë, është mjeshtri më i përsosur i poezisë shqipe.” Nga ana tjetër kemi edhe enciklopedistë injorantë e pompozë që nuk dinë të shkruajnë as gjuhën shqipe, që guxojnë e ngrenë pyetje retorike që përgjigjen e merituar e marrin në rrethin e ngushtë të njohurive të tyre. Ja çka thonë ata:
“N.q.s ky është një poet kaq i njohur, si ka mundësi … s’ja kam gjetur emrin në ndonjë enciklopedi, apo edhe në ndonjë tekst shkollor. Por mos harro faktin se sot e kësaj dite Ervin Hatibi, apo Mimoza Ahmeti studiohen në tekstet e gjimnazit. Ju na sillni këtu ca pseudo poetë, “patriota”, … e çuan Shqipërinë përpara këtu ku është sot.”
Këtu duket akoma më qartë sa nxënës i mirë gjimnazi ka qenë autori i këtyre rreshtave sa që nuk e mban mend se Ali Asllani studiohet në gjimnaz! Por kjo s’mjafton, balta vazhdon të hidhet edhe mbi rilindësit pa pikë turpi.
“Njëkohësisht mos harro edhe “poetët e mëdhenj” të Rilindjes, emrat e të cilëve s’kam përse të t’i kujtoj unë, … i shkruanin aq me mall e zjarr, apo nostalgji për mëmëdheun, nga Amerika, Turqia, Egjipti, dhe … këtej pinin hashash me n’argjile, këtej shkruanin rreshta për mëmëdheun. Sa kanë vuajtur të shkretët. Se atëherë ju duheshe edhe vizë për të vajtur në Shqipëri, mos harro!!!!Ne kemi pasur plot figura të mykura, pseudo-figura, portrete diletantësh me prejardhje të dyshimtë. Ne mburremi me një amerikano-shqiptar, me gjysh shqiptar, … s’e di ku bie Shqipëria, dhe … etj, etj. Ky ishte një shembull!!!” Për të ardhur keq, por e vërtetë. ”
Megjithatë një përgjigje për këta injorant mendjemëdhenj dhe vet-zhvlerësues e gjejmë përsëri në fjalët e Jorgo Bllacit. Ai citon:
“Për fat të keq, kritika jonë tej mase e politizuare ka anashkaluar këtë vlerë të padiskutueshme të këtij vjershëtori…”
Dhe kjo është e qartë sepse të gjithë e njohim censurën absurde që praktikohej në periudhën e kooperativave. Kjo mjafton edhe për t’ua mbyllur gojën atyre pseudo-intelektualëve të kombit tonë.
Njësoj si dyanshmëria e pikëvështrimit të vjershëtorit edhe ai vetë është i dyanshëm në përzgjedhjen e elementëve jopopullorë të përfshirë në poezinë e tij duke na dhënë frymë perëndimore e lindore, të cilat do të jenë të pandashme nga poezia e tij. Kjo shpreh qartë edhe faktin se poeti jonë ka qenë një njeri me mendime të thella, nga të paktët e Shqipërisë. Por si u njoh Asllani me dy kulturat?
2. Lidhja e Ali Asllanit me dy kulturat
Nga jetëshkrim i Ali Asllanit duket qartë lidhja e tij me kulturën orientale qysh në fëmijëri duke qenë bir i një familjeje me frymë orientale, dhe me një baba të brumosur me dije teologjike islame në universitetin e Stambollit. Më pas një prezantim më të gjerë me orientin, sidomos me letërsinë e tij ia mundësoi vazhdimi i shkollës së mesme “Zosimea” në Janinë. Vite më vonë ai pati një ndryshim drejtimi njëqind e tetëdhjetë gradë duke i kthyer sytë dhe interesat nga perëndimi, gjë që më pas solli përshtatjen prej tij të kulturës dhe mënyrës së saj të jetesës. Poeti i mirënjohur Fatos Arapi shprehet:
“I plazmuar si ai me kulturën e madhe të Orientit – sidomos atë persiane – dhe pastaj i kredhur përgjithmonë në kulturën dhe mënyrën e jetesës europiane, verbi i tij poetik vibron nga buzëqeshja e lehtë e një ironie të mençme, i një urtësie filozofike që vjen nga kuptimi ekzistencial të jetës.”
Kjo tregon se poeti nuk e ka përjashtuar plotësisht njërën nga kulturat duke ndjekur me fanatizëm tjetrën, duke marrë prej të dyjave atë që i dukej e vlefshme për t’u marrë. Këtë lloj pastrimi kulturash ai e ka shfrytëzuar akoma edhe më mirë në fushën e letërsisë. Në këtë aspekt atij mund t’i bëhet analogji me Naimin e madh.
“Fillimet e tij letrare të kujtojnë fillimet e romantikut tonë të madh Naim Frashrit. I arsimuar në shkolla turke dhe i ndikuar prej letërsisë orientale, Ali Asllani filloi të shkruaj turqisht dhe vjershat e para i botoi në gazetat turke të kohës”(Agim Nivica)
3. Çfarë mori poeti nga lindja dhe perëndimi
Por si shumë të tjerë edhe poeti lab e ka poezinë orientale, më konkretisht atë persiane, një pikë referimi që e shfrytëzon për të përgatitur brumin e poezisë së tij. Këtë ia mundësoi fakti se,
“Ali Asllani … kishte pasë fatin të njohë për së afërmi jetën dhe kulturën oriantale.” “Tërë poezia e Ali Asllanit shquhet për figurshmëri fringëlluese, që fryn nëpër vargje si një puhizë që ndez flakën e mallit, në të cilën poeti vetëdigjet: “rroj për ty e vdes për vete!” Na kujton flakën e qiriut ku Naimi ynë shkrihet e përvëlohet që tu japë njerëzve dritë. (“Fjalët e qiririt”). Këtë ide iluministe e gjejmë edhe te Gëtja në vjershën “Malli lumtur” ku i këndon atij që “përmes zjarrit” digjet për vete për të nxjerrë në dritën e së vërtetës atë që është “ngujuar brenda territ” (Nga “Divani perëndimor lindor”). Te këta tre poetë ndjehet ndikimi i urtësisë orientale, e në këtë rast, poezisë persiane.”(Arif Demolli)
Na del hapur pasuria e poezisë orientale, që nga gjiri i së cilës kanë pirë poetë që kanë hedhur në letër kryevepra.
Ushqimi i preferuar dhe më frytdhënës i poetit nga poezia orientale ishte poeti persian, Omar Khajami. Ai ka marrë nga Khajami frymën epikuriane dhe hedoniste. Ai e do jetën dhe është optimist i madh për të. Ai gjithashtu e do vashën dhe verën duke i barazuar ato me lumturinë kur thotë duke i dhënë të drejtë Omar Khajamit kur thotë:
Në gjumë dhe në varr s’ka lumturi;
Ngreh’-u! Sa rron , zbraz Kupa e puth Çupa; (Rubairat)
Nga të qenët e tij në një mendje me Khajamin për faktin, siç shprehet ai vetë në një nga poezitë e tij, “Po Omar Hajami\ Diti e na bindi”, arrijmë në përfundimin se:
“…vrehet një poet “bon viveur”, që do ta shijojë jetën deri në fund, don të shpikë kupën e gëzimit që mund t’i falë dashunija. Ka në këto vjersha diçka epikuriane, khajamjane e anakreontike.” Megjithatë “…në thelb, poeti mbetet origjinal në pasqyrimin e mendimeve e ndjenjave të veta. Këtu “poeti epikurian, djekësi i Omar Khajam-it e i Anakreont-it, fillon të mendojë të bëhet disi sentimental, ma i përmbajtun e ma i thellë në të gjykuemit e jetës në përgjithësi ….”(Prof. Muzafer Haxhiu)
Por, sa e ngjashme është poezia e Ali Asllanit me atë të Omar Khajamit? Ja se ç’thotë Arif Demollari në revistën “Jeta e re” në vitin 1975, në Prishtinë:
“Kur pohohet fryma khajmjane e poezisë së Ali Asllanit, mendohet vetëm një anë e “rubai-rave” të këtij poeti të madh të Persisë, sepse dihet se ato janë tejet kontradiktore, shumë të pasura me ide dhe tejet interesante, për ç’arsye nuk mund të afrohet me poezinë e poetit tonë aq të varfër me ide.”
Megjithëse, thamë se poeti i Vlorës ka në themel të ndikimeve në poezinë e tij Omar Khajamin, kjo ide mbetet e cunguar pasi ai e ka njohur mirë traditën poetike orientale në përgjithësi dhe i ka lexuar poetët lindor për së gjalli, në gjuhën e tyre, të cilën ai e zotëronte mirë si një mbështetës tjetër i erudicionit të tij.
Nga ana tjetër, edhe pse ndikimi perëndimor është më i zbehtë, ai nuk mungon. Ai ngjan me poetët perëndimor në bohemitetin e tij edhe pse, siç e përmendëm më lartë për pastrimin e kulturave, ai e ka shkrirë këtë bohemitet perëndimor në kallëpe lindore duke i dhënë atij kahe të reja. Ja se ç’thotë Arif Demollari për këtë pikë:
“Ai, të paktën ashtu siç të krijohet përshtypja nga poezitë e tij, ishte një boem. Ama boem i tipit të tij, specifik, i tipit oriental. Ai thuajse nuk ka asgjë të përbashkët me një Bajron , Bodler apo Jesenin, jeta a të cilëve është e përmbushur plot e përplotë me skandale. Më e drejtë është ta quajmë poet qejfi, sepse ky atribut oriental disi e përcakton më saktë atë.”
Ai është ndikuar në përgjithësi nga rrymat letrare evropiane të kohës së tij, por që edhe këtu ai ka ndjekur parimin e tij të marrjes së të mirës dhe lënies së të papërshtatshmes, gjithmonë sipas pikëpamjeve të tij. Arif Demollari vazhdon,
“Kur të marrim parasysh se ç’rryma letrare e përshkonin më tepër letërsinë e Europës në kohën vrullit krijues të poetit tonë dhe kur e analizojmë poezinë e tij pak më thellë, na duket se mund të gjejmë bukur shumë elementë të impresionizmit dhe ekspresionizmit. Ashtu si impresionistët, edhe Ali Asllani nuk ka ambicje të paraqesë botën objektive, por vetëm ndjenjat që nxit ajo. Por ndryshe nga poetët impresionistë, sepse kjo botë për të është e harmonishme dhe në të ai e ndjen veten shumë mirë, përkundër impresionistve të cilëve ajo ju dukej një kaos, ku e ndjenin veten të humbur. Ndërkaq kujdesi i madh që ka për vargun, për rimën, për anën akustike të tij, të kujton poetët simbolistë apo ekspresionistë. Mirëpo me që na mungojnë studimet, na duhet të qëndrojmë në terren hipotezash.”
Qëndrimi në terren hipotezash përforcon edhe një herë faktin se poeti nuk është shfrytëzuar letrarisht sa duhet për të cilin shkak ka pasur dhe ka qëndrime të paqëndrueshme.
Këto dy ndikime edhe pse mund të dominojnë nuk qëndrojnë të vetme mbi themelet e poezisë së tij, poezinë popullore. Ato shoqërohen me ndikime dytësore, këto nga autorë shqiptar të përpunuar nga ai në mënyrën e tij.
“Identifikimi i bukurisë me dashurinë dhe këto të dyja bashkë me lumturinë , është një ndikim i padiskutueshëm naimjan…”(Arif Demollari)
Por mënyra se si e konceptonte Asllani dashurinë nuk përputhet me mënyrën e Naimit.
“Këta dy poet i afron më tepër përdorimi i mjeteve të ngjashme artistike dhe gjuha e pastër. E kjo mund të shpjegohet me mbështetjen e fort të të dyve në letërsinë popullore, me njohjen e kulturës orientale si dhe me autoritetin që kishte Naim Frashri te të gjithë poetët shqiptar të mëvonshëm”(Arif Demollari)
Poeti që e kërkonte të mirën kudo që të ishte nuk i vinte turp të merrte prej bashkëkohësve të tij.
“Prej Lasgush Poradecit, Ali Asllani huazoi botëkuptimin e tij për origjinën e dashurisë dhe për tërë atë që mund ta quajmë mendim filozofik për dashurinë.”(Arif Demollari)
Megjithatë poeti lab nuk e nënvlerësoi asnjëherë atë mbi të cilën kishte ngritur gjithë krijimtarinë e tij, poezinë popullore dhe mund të themi se kjo ishte ajo që e bëri atë të madh.
“…stili i tij i ngritur mbi modelet e letërsisë popullore, kanë bërë që vjershat e tij të mësohen përmendësh e të përsëriten sikur të ishin krijime popullore shpesh duke humbur autorësinë e tyre.”(Sabri Hamiti)
Edhe Profesor Latif Berisha i bën një vlerësim mbështetjes së tij më poezinë popullore shqiptare. Ai pohon:
“Edhe pse ndonjëherë mund të hetohet në të një farë dozë e spekulimeve intelektuale, që na përkujton poezinë e Lukrecit ose linjën e hedonizmit epikurean të përhapur aq shumë në letërsinë botërore me “Rubairat” e Omar Khajamit, kurse në letërsinë shqipe pak të evidentuar në poezinë e Naimit, të Lazgushit dhe të Nolit, vargjet më të bukura të poetit mbesin ato që i këndojnë një dashurie konkrete, të përjetuar në ambientin e vet lab.”
4. Ku shpalosen këto ndikime
Kalimi i shoqërisë shqiptare nga jeta patriarkale, feudale dhe aty-këtu me ngjyra orientale në botën e qytetërimit perëndimor është një katalizator për jetën tonë letrare. Ali Asllani ishte nga krijuesit që e shfrytëzoi këtë transformim shoqëror duke nxjerrë në pah problemet që erdhën me këtë ndryshim dhe përplasjet e dy kohëve. Kjo është, pa dyshim një nga ndikimet e Ali Asllanit nga autorë perëndimorë si: Balzaku, Ibseni, Tolstoi dhe Shou të cilët nxorën kryevepra nga probleme, që në pamje të parë mund të duken vogëlsira, të kohës së tyre. Kështu bëri dhe Ali Asllani duke na dhuruar një nga poemat më të bukura të letërsisë shqiptare siç është “Hanko Halla”. Kësaj mund t’i bëjmë një analogji me brumosjen e tij të dyanshme kulturore, atë orientale dhe perëndimore, gjë e cila e ka bërë poetin ta shpreh mendimin e tij në letër për të dyja kulturat duke u nxjerrë të metat dhe të mirat herë njërës e herë tjetrës duke shfrytëzuar më së shumti për këtë personazhin kompleks të Hanko Hallës.
Përveç poemës “Hanko Halla” brumosjen e tij letrare të shumëfishtë poeti e shpalos edhe në një varg të gjatë poezisë të cilave u fryn era Khajamiane dhe patosi jetësor. Përmendim: Çupëzë moj çupëzë, Gugu-gug-gugftu, Më lejo ta puth njëherë, Plaç o zemër, që s’u plake!, Them ta them…,Vidi vidi pullumbeshë, Vishet mëni, zhvishet vasha, etj.
Në këtë cikël poezish poeti duket sikur ka shkëputur këtë strofë të Khajamit,
Natën kur flija më tha shpirti: “Pi!
Në gjumë dhe në varr s’ka lumturi;
Ngreh’-u! Sa rron , zbraz Kupa e puth Çupa;
Ke shekuj që të flesh në qetësi”
Dhe duke e gatuar atë me brumin e tij poetik popullor u ka dhënë mundësi të flasin një numri të madh poezish me natyrë epikuriane dhe dashurore të shoqëruara me zbrazjen e kupave e me puthjet e çupave duke sugjeruar me këto të dyja natyrën e tij hedoniste. Ai i ka shkëputur këto katër fjalë, pi e puth, kupa e çupa, dhe i ka ndërthurur ato më sa e sa vjersha të tij duke u dhënë atyre natyrë të freskët khajmiane.
Pa çupë e pa kupë
Kjo kaptin’ kokalle,
Ësht’e rëndë mbi supe
Sa dy thas’ me halle!
Sado bab’ Ademi
Mundi e na lindi,
Po Omar Hajami
Diti e na bindi.
Qenka mos na qenka…
fundi varr’i Bamit,
mbetet vetem kenga
e poet Hajamit (Nga dorëshkrimet e poetit)
Në këto lloj poezish ai e thotë hapur mendimin e tij për puthjen e pijen duke i ngritur ato në nivelin e adhurimit ndaj Zotit.
Deh, mos befte prokopi
ajo zemer qe nuk digjet,
po ai qe s’puth e s’pi
si vall’ Zotit i pergjigjet? (Omar Hajam)
Një shpjegim më saktë të mendimit të tij lidhur me të kuptuarit e tij të dashurisë e të rolit të saj në jetë, poeti na e jep në poezinë “ Pi e puth”, ku ai fillon me vargjet:
Ti përherë puth e pi !
pi e puth
si nje zok i zen’ ne kurth
përpelitet nëpër ode,
mbush nje gote e zbras nje gotë
dhe me flet për poezi!
Ai e shikon të dashurën e tij si “si një zog i zënë në kurth”. Kështu, me pije e puthje, ai do ta kalojë kohën. Kështu e gjen ai lumturinë.
Syri puthet, gota pihet,
Numri tyre s’mund të dihet
Kurse zemrat dashurohen
Gotat puthjet s’numërohen! (“Pi e puth”)
5. Ndikimet në gjuhë
Ali Asllani ka një shije të hollë për gjuhën. Megjithatë, ai përdor “turqizma dhe arabizma” në poezitë humoristike-satirike për të tipizuar personazhet. Në poezitë e dashurisë ai është një puritan. Në këto poezi hasen tepër rrallë huazime, si nga ato shekullore edhe nga ato më të fundit për përdorimin e të cilave ishte ngjallur një prirje në kohën e tij me që sytë e tyre ishin drejtuar nga perëndimi. Ai vazhdon rrugën e rilindësve në këtë drejtim, por edhe jep kontributin e tij në pasurimin e leksikut të shqipes.
Si në tërë poemën “Hanko Halla” në dy vargjet e mëposhtme shohim vendosjen e “turqizmave dhe orientalizmave” për të nxjerrë në pah karakterin e saj mosbesues për kulturën e re që po përshtatej nga njerëzit në atë kohë.
Ja dhe mileti, nashti u bë popull,
Dhe nga sherr e tija, mendja na vjen rrotull.
Profesor Rexhep Qosja pohon se, “Vjershat e tij…kanë njëfarë arome orientale, të cilën ai e mbërrin me përdorimin e fjalëve turqishte apo arabishte.”
6. Përfundime
Gjella që pena e tij poetike na shërben, e gatuar me brumë popullor e me erëza stilistike-ideore të futura më së shumti nga orienti dhe të përdorura më shije nga poeti duke lënë pak më pas ato të importuara nga oksidenti, por duke mos i harruar ato, është shumë e shijshme për lexuesin deri në atë pikë sa që kjo poezi përdorej nga një tjetër poet i madh i lirikës shqiptare, Lasgush Poradeci. Siç përdorte nëna shqiptare hashashin për fëmijët e pagjumë, ashtu edhe ai përdorte ëmbëlsinë e muzikalitetit dhe qartësinë e ideve për të rënë në gjumë, shoqëruar me zhurmën shushuritëse të dallgëve të detit në brigjet e Ujit të Ftohtë.

JETA DHE VEPRA :ANTON PASHKU(8 JANAR 1937-31 TETOR 1995)

Anton Pashku lindi më 8 janar 1937 në Grazhdanik (katund afër Prizrenit). Nënën, Getën, e kishte nga Zymi, kurse babanë, Tonin (bukëpjekës), nga Karashëngjergji (katund pak më larg Zymit, rrëzë Pashtrikut). Kishte të kryer shkollimin e mesëm - Gjimnazin real në Prishtinë. Gjithë kohën punoi në Rilindje, njëherë gazetar, mandej redaktor i Rubrikës së kulturës e në njëzet vjetët e fundit, redaktor në Shtëpinë Botuese Rilindja. Shkrimet letrare filloi t’i botojë që nga viti 1995. Shkroi prozë dhe drama. Vdiq në Prishtinë, më 31 tetor 1995. Në tregimet e Anton Pashkut dallohen tri qarqe themelore tematike; ai i temës së dashurisë, i vetmisë, të kërkuar dhe të kushtëzuar nga një totalitarizëm; dhe, qarku tematik për dhunën mbi individin. Tregimet e tij antologjike janë: Nën qarr po rrinte vasha, Floçka, Kulla, Si e përshkroi ëndrrën e vet njeriu me kapelë, Dy fjalë për një plak dhe librin e tij kushtuar tymit, Kënaqësitë e Megalopolisit, Anija e dehur. Me vlerat e veta të pakontestueshme artistike, romani Oh ka bërë një ndikim të ngadalshëm por të fortë në prozën shqipe, që nga koha e shfaqjes së tij. Dramat e Pashkut Sinkopa e Gof janë luajtur në Teatrin e Kosovës, në Teatrin ITD të Zagrebit, në Teatrin e Shkupit dhe në teatro të tjera të shqiptarëve. Vepra e tij letrare, është bërë vlerë kulturore kombëtare dhe tashmë është materie që mësohet në të gjitha nivelet e shkollave shqipe, ku ligjërohet letërsia bashkëkohore shqipe.

Veprat

"Tregime", Jeta e re, Prishtinë, 1961

"Nji pjesë e lindjes", tregime, Rilindja, Prishtinë, 1965

"Kulla", tregime, Rilindja, Prishtinë, 1968

"Sinkopa", dramë, Rilindja, Prishtinë, 1969

"Oh", roman, Rilindja, Prishtinë, 1971

"Kjasina", tregime, Rilindja, Prishtinë, 1973

"Gof", dramë, Rilindja, Prishtinë, 1976

"Lutjet e mbrëmjes", tregime, Rilindja, Prishtinë, 1978

"Tragjedi moderne", drama, Rilindja, Prishtinë, 1982

Shtëpia Botuese Rilindja në vitin 1986 i botoi veprat e zgjedhura të Anton Pashkut në tri vëllime:

"Tregime fantastike", Rilindja, Prishtinë, 1986

"Oh", Rilindja, Prishtinë, 1986

"Tragjedi moderne", Rilindja, Prishtinë, 1986

Analizë e tregimit "Klithma"

Analizë e romanit "Oh"

Romani "Oh" i Anton Pashkut, për shumëçka është karakteristik dhe fare i veçantë në letërsinë shqiptare. Kur u paraqit para tridhjetë vjetësh, u emërua "hermetik", u tha se është jehonë e antiromanit, e kështu me radhë. Në të vërtetë, kjo vepër është një vazhdimësi e natyrshme e tregimeve pararendëse moderne të autorit, në kuptimin e mirëfilltë të nocionit modernizëm: prozë që i shprish rregullat e vendosura më parë tradicionale që artikulon realitetin përmes figurës së veçantë dhe origjinale që në mbështetje të së kaluarës konstrukton kuptime, mundësi dhe vizione, të shumëfishta përgjithësuese. Ky roman është fabul klasike, pa rrjedhje njëdimensionale kronologjike, pa rrëfyes të artikuluar qartë, pa këndvështrim të fiksuar të autorit; natyrisht që nuk mund të ritregohet përmbledhtazi si thurje e rregullt ndodhish të caktuara. Në fillim të romanit sajohet një mjedis nismëtar i mbyllur: burri dhe gruaja në dhomë, dhe akuariumi simbolik me tre peshqit brenda. Fillimi i tekstit përcakton aktualitetin nga i cili burri (rrëfimtari i drejtpërdrejtë dhe i tërthortë, pjesërisht personazh), niset në një udhëtim imagjinar nëpër të kaluarën dhe të ardhmen. Rrëfimtari, burri që do t`i sajojë shkallët e mundshme të zbritjes në të kaluarën, përkatësisht shkallët e ngjitjes, vendoset në situata dhe të ardhme të ndryshme, në kontekstin e bëmave nga e kaluara ilirike e këtej, si dhe në atë të kohës, si histori e përsëritur. Ai vepron vetëm përmes imagjinatës, pa ndërmarrë asgjë konkrete. Gruaja, e cila nuk flet e as ndërhyn fare gjatë këtij udhëtimi të burrit, shpaloset si tip iluzionist që ndërton kulla rëre. Në fund të romanit, që është përsëritje e tekstit fillestar, gruaja largohet në mënyrë protestuese; dy peshqit e vegjël kanë ngordhur, ndërsa ai me pika të kuqe lëviz "krenar" nëpër hapësirën e akuariumit. Duke qenë përsëritje e tekstit fillestar, e tekstit ku paraqitet një mjedis i rivendosur në fund të romanit, pas gjithë atij udhëtimi imagjinar në të dy krahët e kohës, lexuesit i lindin një sërë përfytyrimesh simbolike lidhur me realitetin dhe jetën përgjithësisht. Në strukturën tërësore të këtij romani të rrëfimit qarkor, ku udhëtimi i nisjes i përngjan atij të kthimit, nga drejtimi i kundërt në pikën e nisjes, duhen sqaruar dy kategori themelore të poetikës së romanit: koha dhe rrëfimtari.

Rrëfimi shtrihet deri në kohën antike ilire dhe jepet përmes ngjyrimit ironik-alegorik, që duke heshtur, e shquan dhe e bën më të zëshme idenë qendrore të romanit: historinë shqiptare të dhimbshme e të përsëritur, shpalimin e mungesës së substancës së formuar dhe të artikuluar të qenies. As e ardhmja e projektuar në këtë kuadër, në vizionin e Anton Pashkut nuk është shpresëdhënëse. Vizioni i projektuar para tridhjetë vjetëve, prandaj tingëllon aq aktual sot. Kështu, romani mund të quhet edhe historik, po në radhë të parë si roman i idesë, i mendimit, madje filozofik.
Rrëfimi i ngjarjeve strukturohet mbi disa nivele kohore: e tanishmja që rrjedh si dialog i burrit - rrëfimtarit me "bashkëbiseduesen" e pranishme. Në fillim, ky "dialog" përgatit atmosferë dhe kushte për kërcim drejt shkallës së të kaluarës, të përftuar si dialog me Plakun. Kjo mundëson një kthim në të kaluarën e dyfishtë, për kapërcimin në kohën dhe botën antike ilire. Rrëfimi lidhet me tri nyje kohore, e tanishmja dhe dy shkallët e kohës së kaluar. Përmes tyre dhe zërit të fuqishëm të fshehur jepet përsëritja e historisë, e dramës kolektive shqiptare. Romani "Oh" ngrihet mbi një strukturë të komplikuar e të përsosur të llojit të vet dhe njëkohësisht u prin dhe shtron çështje teorike nga më të rëndësishmet lidhur me zhanret tregimtare, e sidomos me kategoritë kryesore të poetikës, siç u tha më sipër.
Lidhja e nyejve kohor, zhytja e rrëfimtarit drejt kthimit të së kaluarës së njëfishtë e të dyfishtë në rrëfimin e romanit të Anton Pashkut, sajohet përmes teknikës moderne që këtu rrjedh natyrshëm, pa asnjë imitim të sforcuar. Mjedisi antik nuk realizohet, para së gjithash, përmes faktografisë historike (edhe pse mund të identifikohen lehtë bëma dhe autorë të tyre), por si një gjallërim, konkretizim i vetëdijes mbi të. Kjo teknikë e zhytjes shkallë-shkallë në kohë mund të quhet dhe psikologjike-asociative. Kështu, kur rrëfimtari duhet të bëjë një kërcim parabolik në kohë, ai fillon parapërgatitjen për këtë hap, duke synuar në një cak të caktuar që nënkupton, në të njëjtën kohë, shkëputjen nga realiteti aktual. Përmes kësaj thirrjeje të brendshme, shfaqen të gjalla kohët e synuara, aktorët dhe ngjarjet historike dhe të sajuara.
Kështu, lexuesi sa mrekullisht aq edhe spontanisht gjendet brenda një bote antike, ambientohet me të duke e harruar rrëfimtarin. Gjendja e brendshme e rrejshme e njeriut, që për një çast e rrëmben lexuesin, zhduket në atë rast dhe gjithësinë e merr në dorë një tjetër ligjshmëri. Kështu, sa më thellë depërton në lashtësi para së gjithash, rrëfimtari synon të sugjerojë një vizion të mundshëm për kohën e ardhme, që shtrihet në pjesën e dytë të veprës.
Edhe lexuesi me pak përvojë, e ndien se rrëfimi i drejtpërdrejtë shqipton një kuptim të mbuluar, të cilin e zbulon dhe e shumëfishon lexuesi. Pikërisht për këtë shkak, leximi i romanit në fjalë i Anton Pashkut, jo vetëm që kërkon përqendrim maksimal, por është vepër që domosdoshmërish kërkon lexim të dytë.
Ngjarjet të duken vetvetiu të natyrshme, të pa rrëfyera nga pikëpamja e dikujt, pra i lë veprimet të ndodhin e jo të ritregohen. Një sistem i tillë rrëfimi nxit lexime dhe interpretime shumështresore duke përbërë, tiparin dallues të stilit të Anton Pashkut.

Analizë e dramës "Gof"

Edhe në këtë gjini Anton Pashku është i veçantë: e mbindërton tekstin e dramës mbi rregullat klasike (sidomos të tragjedisë) dhe me prirje të qartë drejt antidramës. Njësoj si tek proza, teksti i tij dramatik vështirë se mund të rrëfehet si lidhje e fabulave brenda një shtrati kryesor. Më parë ai del si ide, si mendim i fuqishëm, si portretizim i gjallë i një dukurie, ngjarjeje, gjendjeje, nga ku përmes ironisë, analogjive dhe parabolave kohore sugjerohen realitete të tjera. Teksti i kësaj drame është ndoshta teksti me tensionin dhe ankthin më të madh dramatik në letërsinë tonë. Fjala është për kohën e pushtimit fashist (1939), që si datë përmendet vetëm në një rast, pa e përmendur as si fashizëm, as si pushtim, as si dhunë; pa shprehur fare as patetikë apo patriotizëm...
Drama ka dy pjesë (jo akte), dhe tri personazhe: Lulashi, Lulua, Lulani, të cilët mund të merren edhe si tri variante, tri perspektiva të një personi. Tekstin e shqipton vetëm Lulashi, duke e thyer shpesh monologun dhe ndërhyrjet e paramenduara te të tjerëve. Monologu, pra, është një kolazh tekstesh e dokumentesh të kohës, si: afishe, deklarata, urime, falënderime, kërcënime, reklama, që së bashku paraqesin një tërësi njerëzish, vlerash, antivlerash, ngjarjesh, dëshirash, ëndërrimesh... Kështu krijohet përshtypja e një mjedisi shoqëror të përbërë, ku individi humb personalitetin, humb vetveten. I tillë është Lulashi, gjysmë i shpëtuar, gjysmë i humbur, i cili në zjarrmi e përçartje lëshon mendime të tilla që tingëllojnë si kritikat më rrëqethëse, ku ankthi e ironia shkallëzohen në sarkazëm. Të krijohet pamja e një shoqërie që identifikohet me një gjendje kaotike, me një tollovi të përgjithshme, me degjenerim moral, anarki mendimi, ndjenje, me zhdukjen e skajshme të vlerave, ku mbi të gjitha mbizotëron zëri i mashtrimit, i dhunës, e i hipokrizisë. Si çdo shkrimtar i madh, Anton Pashku e parandien dhe e paralajmëron përsëritjen e kësaj gjendjeje tragjike në shoqërinë shqiptare,të viteve tridhjetë, gjysmë shekulli më pas, ashtu siç e ka projektuar dhe në romanin "Oh".

Te tregimi "Klithma" mozaiku dhe detajet janë pak më të bollshme: terri, hëna, kreshta e malit, lumi; të gjitha të mbërthyera nga telat e heshtjes. Heshtin qyqja dhe bulku, ndërsa lart, i paarritshëm, ylli.
Në këtë univers të ngujuar të acarit, shpërthen thekshëm klithja që çan hapësirën e tendosur nën ankthin e përgjithshëm. Dhe dëgjohet krrokama e korbit. Tundet gjithësia nga kjo klithje: paskësh ndodhur krimi! Hëna fshihet: të mos jetë dëshmitare. Hija e vdekjes e kaplon vendin (Truallin?)...
Në të dyja rastet, data në fund të tekstit është jo vetëm çast i rëndësishëm, por, do të thoshim, përbërës i barabartë në shumësinë narrative. Bëhet fjalë për jehonën e aksionit famëkeq, tragjik për Kosovën dhe shqiptarët: aksionin e UDB-së për mbledhjen e armëve, një nga terroret më të egra që u pasua me disa qindra mijëra shqiptarë të shpërngulur me dhunë drejt Anadollit të Turqisë. Ky krim, duke u artikuluar si shqetësim i shkrimtarit, mbetet si dëshmitari më i fuqishëm i kësaj tragjedie. Si çdo krijues i madh, Anton Pashku ishte i pakapshëm për deshifrimet dhe interpretimet këqija të censurës komuniste antishqiptare. Në artin e vet letrar, gjatë tërë jetës, krimin e ushtruar në vendin e vet, në Kosovë, Pashku do ta stigmatizojë në shkallë universale, siç ndodh me artin e madh.

VEPRIMTARIA ATDHETARE E VËLLAZËRISË TAHIRSYLAJ

PROF.DR. SYLË TAHIRSYLAJ



Fillimi i shekullit XX e gjeti popullin shqiptar në një terror të egër të pushtimit otoman, ku zotëronte politika mohuese e të drejtave kombëtare shqiptare, pastaj shtypja ekonomike si dhe ndikimi në rritje i shteteve tjera mbi këtë popull.Megjithatë, këto qenë vite të zjarrta ku lëvizja kombëtare mori një hov të paparë. Në këto vite zhvilluan veprimtarinë e tyre patriotike edhe vëllezëria Tahirsylaj, të ushqyer me ndjenjen e atdhetarizmit, nga prindërit Tahir Syla, Shaban Syla, Elez Syla, dhe Metë Syla e të epur për lirinë dhe pavarësinë e popullit shqipatr, e atdhuet dhe për çështjen kombëtare.
Në lëvizjet e mëdha kombëtare si, Kuvendi të Verrat e LLukës,ku vëllezërit Tahirsylaj dhe kulla e tyre, ishte vedntakim i të gjithë kuvendarëve, si: Isa Boletini, Ramë Binaku, Bali Aga i Gashit, Shaban Binaku, Idriz Beka, Idriz Mehmeti, përfaqësuesit e Plavës dhe Gusisë, e Tahir Syla ishte pjesëmarrës i vendimeve të marra në këtë kuvend. Shaban Syla ishte luftëtar(komitë) kundër Turqisë.

Pas përfundimit të këtij tubimi, forcat e ushtrisë turke, nën udhëheqjen e gjeneralit Shemsi Pashës, dhe batalionit të Xhafer Tajarit, e bombardoi kullën e Tyhirsylajve më 12 gjyle topi nga verrat e Llukës, dhe bombardimi u bë në hyrje të kullës, ku 12 gjylet e goditura në cepin e pjesës jugore lanë vetëm gjurmët e tyre, që edhe sot dallohen në hyrje të kullës dhe nuk pati sukses që ta rrënojnë. Spiunimi i bërë nga ithtarët e pushtetit turk iu dhanë turqëve sqarime se, bombardimi do të kishte sukses nëse kulla gjuhet nga ana veriore, kah bagja, dhe nga vorret e fshatit Isniq fillon bombardimi i dytë, dhe dy kate të kullës digjen dhe rrënohen.
Shaban Syla i ka paguar qeverisë turke gjobën preji 105 lirash, me pretekst se, kulla është mbaruar e fortë, për t'i bërë rezistencë forcave të pushtetit turk.Kulla e Tahirsylajve ka qenë bazë e mirë për zhvillimin e aktiviteteve me interes kombëtar, sepse ka pamje të mirë optike, dhe në katër anët e drejtimit të njeriut, ka mundësi që çdo lëvizje nga drejtimi i Llukës, Deçanit, Lumbardhit, Prapaqanit mund të evidentohen dhe të saktësohen, nëpër kohën dhe momentin e duhur. Isa Boletini, Hasan Prishtina, Ramë Binaku i Dashinocit e shumë luftëtarë të tjerë, kanë qëndruar në atë kullë, por qëndrim më të madh ka bërë Isa Boletini, se ishte kushërinjë me fisin Shalë të Isniqit.
Kisha ortodokse e Deçanit luante rolin e vetë destruktiv, ku shkaktoj një vëllavrasje në mes të fshatarve të Isniqit dhe fshatarve të Deçanit, ku për një kanal uji për ujitje, ku qëllimi i kishës ortodokse ishte që shqiptarët të vriten dhe të bien në gjaqe, dhe pastaj të shpërngulen në tokat e Turqisë.

Për këso ngatërresash u vranë 35 veta, vetëm nga fisi i Gashit, me pajtimin e gjaqeve Shaban Syla ka qenë dorëzan për 35 gjaqe të fisit gashi. Pasë dy viteve kulla u ngrit edhe njëherë dhe u mjeshtrua nga Ramë Shabani dhe Zymer Tahiri, dhe Gjatë dekadave përseri e luajti rolin e asaj të parës.
Tashmë edhe historikisht janë të njohura luftërat e popullit shqiptar për pavarësi nën sundimin e Serbisë dhe Malit të Zi edhe gjatë luftës së Dytë Botërore.
Pjesëmarrës aktiv në mbrojtjen e tokave shqiptare në Plavë e Guci, Visitor,Tutinë,Rozhajë, Sjenicë ishin bijtë e Tahirsylajve, si Selim Shabani, Ramë Shabani, Sadik Rama, Isuf Shabani, ku në momentin e thirrjes nga paria e Plavës, pikërisht nga Hasan Ferri që është përshkruar nga rapsodi popullor në këtë mënyrë :“Të parët e Plavës në kamë janë que, në mes veti kanë kuvendue/a e kemi sosë vllazën me luftue ose Plavën dojna me lshue/Tanë në një fjalë janë besatue, domë me vdekë domë me luftue/Për gjallë Plavën nuk dojmë me lëshue, Dukagjinin dojmë me lajmërue/Kanë marrë letrën e kanë shkru, Dukagjinit ja kanë que/Dukagjin kuj po i vjen maspari, se n’Junik Ali Bajraktarit/Dem alisë prej Pozharit, se n’Isniq Selim Shabanit.

Selim Shabani ishte prijës dhe luftëtar i dalluar i vullnetarëve nën bajrakun e Isniqit, edhe për fshatrat si Strellci, Duboviku, Prapaqani, Broliqi.
Nga familja Tahirsylaj në vijën e frontit kanë qenë së bashku dy mashku.
Selim Shabani deri në përfundim të luftës ka qëndruar stoik në vijën e Morinës, Qakorrit, Visitorit, Azhanicës, Smilovicës, meçrast hordhitë çetnike dhe forcat partizane sllave nuk kanë mundur me depërtue.
Lëvizja kaçake e ka pasur bazën në kullën dhe pasurinë e Tahirsylajve, si në Isniq dhe bjeshkë. Çeta e kaqakëve të Bekë Ademit, është strehuar në bjeshkët e Tahirsylajve, dhe plagët e marra në konfrontim me hordhitë e gjandarrmarisë serbe, të udhëhequar nga Sav Batarja, meçrast në grykën e Deçanit Beka plagoset rëndë dhe atë e shëron Ramë Shaban Tahirsylaj në tëbanin e tyre në bjeshkën Shpatullat e mbiliqenit.Strehim në këto tëbane kanë gjetë edhe luftëtarët e Rugovës, Plavës, Gucisë, Metehut dhe Hotit.

Brigada e IV malazeze duke kaluar nëper bjeshkët e Isniqit vrau 8 barinjë, të cilët ishin kryesisht të moshës së re duke i ruajtur dhitë të Kulla e Qelisë. Në mesin e të vrarëve ishte edhe Halil Qelë Tahirsylaj. Vrasjet i kishte bërë një malazeze nga Kollashini.Halili si duket ka mbetë i gjallë por ajo ia ka lëshue një guri mbi te, dhe kur Sadik Ramë Tahirsylaj dhe Qelë Shaban Tahirsylaj shkojnë me e marrë kufomën, atë e gjejnë nën një guri të madhë, i cili kishte vdekur. Sadiku aty betohet se do të hakmerret dhe amanetin e premtuar e realizon. Pas përfundimit të luftës së Dytë Botërore, populli i Kosovës mbetët nën sundimin e Serbisë dhe pas dredhive që ishin bërë, forcatë progresive atdhetare, siç ishte Besa Kombëtare, NDSH-ja në këtë organizatë nga vëllazëria Tahirsylaj ka qenë Sadik Ramë Tahirsylaj ,i cili ka pasë lidhje direkte me profesor Ymer Berishën, Gjon Sereçin, Haki Tahën e që ishte mësues në Deçan, Demë Ali Pozharin, dhe ishte mbartës i informacioneve në pika të caktuara në Rrafsh të Dukagjinit, si në Pozhar, Junik, Voksh, Pobërgjë, Strellc, Logjë e Raushiq etj.
Shique historikisht, çdo lëvizje bazën e zhvillimit të aktivitetit politik dhe ushtarak, e ka pasë tek familjet e verifikuara gjatë shekujve.Sadik Ramë Tahirsylaj aktivitetin e vetë e ka shtrirë në shumicën e qelulave të NDSH. Organizata e NDSH në pasurinë e vëllezërve Tahirsylaj, i ka pasur dyertë përherë të hapura, se pasuria ka qenë mjaft e madhe, mbi 20 hektarë tokë pune në Isniq, dhe 4 hektarë tokë pune në Lluga të Isniqit, në Istog 100 hektarë pyje dhe kullosa, 3 sharra në grykën e Deçanit dhe në Përronin e Pajave.

Veprimtaria e vëllezërve Tahirsylaj

Selim Shaban Tahirsylaj
U lind në vitin 1884 në fshatin Isniq dhe vdiq në vitin 1945. Ishte komandant i vullnetarëve të komunës së Strellcit, e cila përfshinte disa fshatra bashkë me bajraktarinë e Strellcit, e prijës të tjerë të dalluar në luftëra në mbrojtjen e Plavës, Gusisë, Tutinit, Rozhajës dhe Novi Pazarit.Ka mbajtë lidhje të mira për interes kombëtar edhe me trimat e rrafshit të Kosovës, Shalës së Bajgorës, Moravës dhe Karadakut. Ka qenë dashamirë i madh i arsimit të popullit shqiptar, ku ka dhënë kontribut të madh në ngritjen e shkollës fillore në fhsatin Strellc të Epërm, . Anëtarve të familjes iu ka sugjeruar gjithnjë se, pa shkollë nuk ka ardhmëri. Në vitin 1936, në gjimnazin e Pejës e regjistron djalin Isa Selim Tahirsylaj, i cili në vitin 1940 e përfundon gjimnazin dhe regjistrohet në studime në fakultetin e mjeksisë në Romë të Italisë. Pas përfundimit të studimeve për shkak të familjes që nuk e kishte përqafue komunizmin dhe një pjesë e mirë të anëtarve të familjes ishin të burgosur dhe të përjashtuar nga fronti popullor. Atij nuk iu ka dhënë e drejta që të kthehet në atdhe. Emigron në Australi, ku edhe merr gradën Doktorr i Shkencave të mjeksisë dhe jeton në moshën e shtyrë mbi 90 vjeçare.

Selim Shabani kishte lidhje të mirë me Adem Boletinin, Ukshin Kovaqicen, familjen e Ahmet Selacit, Tafil Boletinin, Rrustem Rizën e Pobërgjës, i cili ju prini forcave vullnetare për tju bër rezistencë forcave të brigadave të Shqipërisë, që vinin nga Batusha, Juniku dhe kështu në Sllup zhvillohet një luftë në mes vullnetarëve që ishin nga Peja, Loxha, Raushiqi, Strellci, Isniqi, Deçani, Carrabregu, Drenoci dhe Vokshi. Pas një ditë lufte Shaban Riza me disa shokë në Sllup afer një gështënje të mbetur ku për tri ditë familjesë së tyrë nuk iu lejohet që ti marrinë viktimat.

Ramë Shaban Tahirsylaj

U lind në vitin 1894 në fshatin Isniq dhe vdiç me 1969 Ka qenë mjek popullor, ku ka sheruar thyerjet e gjymtyrëve, saragjatë, të brejturit në lëkurë, e një sëri sëmundjesh tjera simbas bimëve mjekuese vendore.
Ishte luftëtar për mbrojtjen e Plavës, Gucisë, së bashku me Miftar Zeqën e Rexhahmetajve dhe Metë Kadriun e Januzajve. Një prapësim të fuqishëm të forcave malazeze të cilat i ka udhëhequr famëkeqi Vuksan Gojkoviqi, i cili në vitin 1921 në bjeshkët e Isniqit i vrau 36 barinjë, dhe plaçkiti mbi 1.000 krerë bagëti. Në këtë masakër është vrarë edhe një anëtar i vëllazërisë Tahirsylaj, Adem Elez Tahirsylaj. Ka shëruar dhe strehuar të plagosurit në lufta për mbrojtjen e tokave shqiptare si në Plavë, Rozhajë, Junik, Batushë si dhe shumë kaçakë si Bekë Ademin së bashku me luftëtarët e tij të plagosur në grykën e Deçanit, te shtegu i Qelisë, të cilët i ka strehuar dhe shëruar në të- banët e Tahirsylajve, në bjeshkën Shpatullat e Mbiliqenit etj..

Qelë Shaban Tahirsylaj

U lind në vitin 1897 në fshatin Isniq dhe vdiq ne vitin 1975. Ka ndihmuar organizatën e NDSH.së, dhe ka dhënë kontribut të çmuar në sigurimin e ushqimit, veshmathjes dhe përcjelljen e informacioneve në vendstrehimin ku ishte grupi i Demë Ali Pozharit, qoftë në Belle tek Hazir Laha ose në bjeshkën e Tahirsylajve ku ai qëndroi një vit e gjysmë, dhe shtypin atyre që ishin të strehuar në afërsi të shkëmbinjëve, në grykën e pajave ia komentonte Isë Laha (Shala) i vëllai i Hazir Lahës i prezentuar si djali i Muharrem Bajraktarit të Lumës. Në vitin 1947 është burgosur nga OZNA dhe në gjyqin e Qarkut të Pejës, sipas vendimit KZ.Nr. 47/47 është denuar me pushkatim. Pas ankesës, burgu nga vdekja i zëvendësohet me atë të përjetshëm dhe më në fund me 20 vite, ku prej tyre i mbajti 12 në burgun e Pejës, Mitrovicës së Sremit dhe Nishit.

Isuf Shaban Tahirsylaj

U lind ne vitin 1909 në fshatin Isniq dhe vdiq në vitin 1959. Ishte luftëtar i mbrojtjes së Plavës, Gucisë, Arzhanicës, Tutinit, Rozhajës dhe Novi Pazarit. Është plagosur në luftën e Novi Pazarit nga forcat çetnike.

Pas burgosjes se Ramës dhe Qelës, Isufi ishte i zoti i shtëpisë dhe të gjitha mundimet dhe vuajtjet që i ndërmori partia komuniste dhe qeveritarët e asaj kohe i përballoj dhe ka qenë i pathyeshëm. Ka qenë dashamirë i arsimit, dhe vajza e tij është dërguar në shkollë të mesme normale në Prishtinë, e ajo ishte Sofe Tahirsylaj, mësuese tani në pension.

Sadik Ramë Tahirsylaj

U lind në vitin 1909 në fshatin Isniq dhe vdiq në vitin 2003. Ishte luftëtar në mbrojtje të Plavës, Gucisë, Arzhanicës, Tutinit, Rozhajës, dhe Novi Pazarit. Ishte anëtar i NDSH ku mbante lidhje me profesor Ymer Berishen, Haki Tahën, Demë Ali Pozharin, Mehmet Agën e Rashkocit, Avdi Smailin e Hasangjekajve të Martinajve. Ka mbajtur lidhje të drejtpërdrejta me Ndue Përlleshin ,Gjon Sereçin dhe shumë të tjerë.
Talimet(stervetjet) me Demë Ali Pozharin dhe bashkluftëtarët e tij i ka mbajtur në vende të sigurta, ku është ruajtur konspiracioni, si në Isniq në familjen e Tahirsylajve, në Strellcë në shtëpinë e Bajram Qerimit, në shtëpinë e Rexhë Bardhoshit të Povatajve, në Pobërgjë në shtëpinë e Rrustem Rizës, në Irzniq në shtëpinë e Haxhisalve etj.

Ështe qytetari i parë në Kosovë kur është burgosë në dhjetor të vitit 1955 në aksionin e marrjes së armëve, më vonë, pas tri ditëve është burgosë Zeqë Haklja nga Isniqi dhe Mehmet Hajdari i Qekajve të Irzniqit. Ky është grupi i parë që Serbia e ka bërë sondazhin për aksionin famëkeq të mbledhjes së armëve. Gjatë hetuesisë ka mbajtë 25 kilogramë pranga të hekurit në këmbë dhe nga gjykata e Qarkut të Pejës,v. numër K.Br 40/56 triherë është dënuar për vdekje, për vepër penale për vrasjen e malazezëve në bjeshkët e Irzniqit dhe atyre të Vitomericës. Denimi i dytë iu ka shqiptue për shkaktimin e frikës së popullatës serbo-malazeze që ata mos ta ndien veten të sigurtë dhe të shpërngulën. Pas ankesave në gjyqin suprem të Serbisë denimi i zëvendësohet në atë të përjetshëm, e pastaj 20 vjet ku prej tyre i mbanë 15 në burgun e Pejës, Mitrovicës se Sremit dhe Nishit.Sipas dosjes së denimit nga Gjykata e Qarkut, shihet se hetues ka qenë i biri i të vrarit me emrin Bojoviqi, çka është në kundërshtim me të gjitha normat ligjore.

Kadri Selim Shaban Tahirsylaj

U lind në vitin 1918 në fshatin Isniq dhe vdiq në vitin 1967. Ka qenë anëtar i NDSH.ës ku detyrat e marra nga qarqet partiake i ka krye me besnikëri dhe në kohë të caktuar. Ka patur lidhje të mira për, interesin kombëtar, me Demë Ali Pozharin, të cilin e ka mbajtë në vitin 1946/47 në bjeshkën Shpatullat e Mbiliqenit, në strehimorën të cilën e ka ndërtuar në shkëmbinjët në grykën e Pajave. Meqë Dema me bashkluftëtarët e tij në ato vite e kishte shumë të kufizuar qarkullimin, në Belle te Hazir Laha forcatë komuniste dhe OZNA i kishin ra në gjurmë, kështuqë ky ishte vend shumë i sigurtë sepse ky ishte largë rrugëve kryesore të asaj bjeshke. Demë Ali Pozhari me vete e ka pasë Mehmet Agën e Rashkocit, Sadri Qakën e Kryshecit, Avdi Smajlin e Hasangjekajve të Martinajve, djalin e madh të Demës, Miftarinë i cili njëherit ishte dhëndërr i familjës së Tahirsylajve.

Pas vrasjes në tradhëti të Miftarir, Dema me vete e ka mbajtë edhe gruen e tij të dytë, Sabrije Balaj- Pozhari. Në vitin 1947 burgoset dhe hetimet i ka bërë Ali Ukshini nga Malësia e Gjakovës. Nga Gjykata e Qarkut të Pejës; KBR.41/47 denohet tri herë për pushkatim, për vepër penale kundër shtetit që ka e mbajtë Demë Ali Pozharin, dhe ka ndihmuar NDSH. Pas ankesave dënimi i zëvendësohet në atë të përjetshëm, e më pas në 20 vjetë burg të rëndë nga i cili i mbanë 15, si në burgun e Pejës, Mitrovicës se Sremit, dhe Nishit.Gjatë burgosjes dhe hetuesisë së vëllezërve Tahirsylaj, Ramës, Qelës, Kadrisë, fjalën kryesore e kishte satrapi dhe gjakpirsësi i shqiptarëve, nga ana e OZNËS Ali Ukshini nga Malësia e Gjakovës. Hetuesinë, marrjen e deklaratave, demolimet e kontrollimet i ka bërë Ali Ukshini me një sjellje shtazarake, ku kontrollin e kullës dhe pjesëve të tjera të shtëpive e ka bërë edhe gjatë natës, duke menduar se do ta gjejnë vendstrehimin e Demë Ali Pozharit, meqë ai kishte lidhje familjare me familjen e Tahirsylajve.

Mendimi i vllazërisë Tahirsylaj për komunizmin ishte i prerë, se ky sistem nuk do të jetë afatgjatë, dhe nëse populli nuk e përqafon ai do të përfundoj kur të shkojnë udhëheqësit e tij të tashëm, se ata janë gjakpirës, janë tradhëtarë, janë rrenacakë, hajna, të pa fe dhe të pa besë dhe janë të pamoralshëm. Komunistët tjetër gjë mendojnë e tjetër gjë flasin, e krejtë tjetër gjë punojnë. Këta nuk janë hiq komunsit dhe aspak njerëz. Vëllazëria Tahirsylaj me ardhjen e shtetit okupues serbo-malazez në Kosovë, ishin shumë të këqia por më të rëndat ishin ato që vinin nga shqiptarët. Pas burgosjeve të lartpërmendura, familjen Tahirsylaj e përjashtojnë dhe i bëhet një leqitje e plotë nga bashkëfshatarët, se këta janë kundërshatrë të përbetuar të shtetit dhe bashkim -vllazërimit. Në ato vite fillon edhe kolektivizimi, ku pjesa e mbetur e vëllazërisë Tahirsylaj nuk pranon asesi në asnjë mënyrë që pasurinë e fituar me gjak dhe djersë ta shfrytëzojnë rrugaqët e të pamoralshmit, hajnatetj. dhe nuk pranuanë që të hyjnë në kolektiv. Vëllazëria Tahirsylaj është e vetmja familje në komunën e Deçanit që nuk ka hyrë në kolektiv, kontaktët me njerëzit tjerë kanë qenë të ndaluara.
Në afërsi të dyerve të oborrit ka qenë e vendosur posta policore e kontrollit se, kush po hyn dhe po delë nga kjo familje.

Një pjesë e tokës prej 2 hektarësh te Manastiri i Deçanit iu është marrë dhe iu është dhënë me tapi disa familjeve të cilat kanë qenë dorë e zgjatur e pushtetit. Toka është punuar nga anëtarët e familjes Tahirsylaj dhe nipat e tyre të cilët kanë pasë probleme me pushtuesit okupues, të cilët thonin se kjo familje është duke e ndimuar kundër- rrevulucionin shqiptar.
Kjo gjendje e rëndë vazhdon deri në vitin 1964 kur mbahet mbledhja e Brioneve, dhe delë në pah për ata që nuk e kanë ditë deformimet e organeve të sigurimit. Përkundër vuajtjeve që kanë përjetuar vëllazëria Tahirsylaj, ishin dashamirë të arsimit të bijëve të tyre dhe më gjerë.

Në vitin 1941 kjo familje kishte studentë në Romë, në fakultetinë e Mjeksisë, ai ishte Isa Selim Shaban Tahirsylaj, i cili i përfundoj studimet dhe nuk iu lejua që të kthehet në atdhe për shkak të veprimtarisë atdhetare të vëllazërisë Tahirsylaj, dhe ky emigroj në Sidnei të Australisë, ku merrë gradën shkencore doktorr i shkencave të mjeksisë, dhe ende jeton atje në penzion në moshën 91 vjeçare. Nga kjo vëllazëri prej vititë1948 e këndej janë shkolluar mesuës, arsimtarë, ingjinjerë, economistë, profesorë, dhe profile të ndryshme arsimore.
Edhe në luftën e UÇK-ës bijtë e vëllazërisë Tahirsylaj janë ata të cilët ia kthyen pushkën Serbisë, dhe pushka e parë frontale në vitin 1998 ku në orën 3 e 35 të mengjesit fillon pushka me forcat e policisë serbe, ku ishin mbi 120 policë, dhe Naser, Arben, Arif, Shaqë, dhe Dervish Tahirsylaj ku lufta zgjati mbi 4 orë. Në çdo lagje të familjes Tahirsylaj ka pasë nga 5 policë të dyertë e oborrit në mënyrë që nuk ka pasur kurrfarë mundësie që tju dalin tjerët në ndihmë. Pas sosjes së municionit prej 2000 fishekësh të armëve të ndryshme, ata u detyruanë që të dorëzohen. Me këtë rast u arrestuan 17 anëtarë të vëllazërisë Tahirsylaj, dënim për këtë vepër morën Naser dhe Arbën Tahirsylaji, të cilët u dënuan me nga 7 vjet burgim, kur bombardimi i gjeti në burgun e Dubravës Naseri qe rëndë i plagosur. Burgun e vazhduan në Mitrovicë të Sremit dhe me lirimin e grupit të fundit ata u kthyen në vendlindje. Ky ka qenë skenar i parë i okupatorit për kryerjen e masakrave në familjet e mëdha, që më vonë ky skenar u realizue në familjen e Jasharajve në Prekazin heroik.

Për zërin e atdheut nga kjo familje në formacionet e Ramush Hajredinit u rreshtuan dhe luftuan Ilir,Artan e Dervish Tahirsylaj ndersa në forcate e FARK-ut në Koshare Qazim Tahirsylaj. Poashtu edhe në luftën e Tanushës marrin pjesë 50 luftëtarë nga Isniqi e Deçani. Udhëheqës i tyre në luftë ishte Ilir Tahirsylaj me nofkën komandant Deçani. Këta luftuan në Tanushë, Kondovë, në Sllupqan, Kumanovë. Komandant Iliri kthehet në Isniq ku e kryen nje obligim ndaj atdheut.Kështu edhe vëllazëria e Tahirsylajve i ka krye obligimet ndaj atdheut nëpër periudha të ndryshme historike.
Dhe dhashtë zoti që e gjithë kjo sakrificë kombëtare e të gjitha familjeve shqiptare të paguhet me bashkimin e tokave shqiptare.

Heronjtë e Logjës legjendare

Fundi i manipulimit për një betejë t ë madhe 

Të flasësh për betejën e Loxhës nuk do të ishte privilegj, por obligim dhe përgjegjësi morale për ne protagonistët kryesor të kësaj beteje, ne kem vepruar dhe fol qysh atëherë, pas dhe tash me forcën e argumenteve dhe fakteve të cilat s´mund të mohohen as sot e as pas 500 viteve, sepse këto shkrime bëhen duke i konsultuar ditarët luftarak, dhe gjithë arkivin përcjellës të këtyre protagonistëve, e jo sikurse ata të cilët flasin, e që pjesëmarrja e tyre është e kontestueshme ose e bëjnë duke dëgjuar tregimet e të tjerëve, por jo nga goja e protagonistëve dhe as e pjesëmarrësve të drejtpërdrejtë në këtë betejë, apo rrëfimet i bëjnë siç thonë, po flitet se…, e të gjitha këto rrëfime bëhen madje në një distancë kohore pas 15 vitesh. Shtrohet pyetja ku ishin deri tash dhe pse s´folën më herët, këta ‘rishkrues’ të historisë.

E vërteta është vetëm një

Pavarësisht këtyre tendencave deri më tash është thënë dhe shkruar mjaft për këtë betejë, por s´është e tepërt kurrë për ta bërë një rekapitullim të gjithë asaj se çka është thënë dhe për ta plotësuar, me atë se çka ka mbetur pa u thënë, për ta bërë të qartë dhe për të mos i lënë vend manipulimeve, tentimeve për përvetësime të meritave të tjetërkujt, siç është duke u bërë me betejën e Loxhës.

Heronjtë e Logjës legjendare

Nga Flori Bruqi

Me 6 korrik 2013 me  homazhe dhe vendosje të kurorave me lule, nga familjarët, bashkëluftëtarë dhe qytetarë të shumtë, janë përkujtuar dëshmorët e “Betejës së Loxhës”, Rrustem  Beqir Bruqi, Enver Alaj dhe Lumni Surdulli të cilët kishin rënë heroikisht në betejën e famshme të Loxhës, e cila ishte komanduar nga koloneli Tahir Rexhpe Zemaj...

Ata ishin dhe mbetën kurdoherë në kujtesën e lavdisë dhe historinë më të re të vlerave kombëtare dhe të luftës fyt për fyt me armikun për çlirimin e vendit, kanë vlerësuar bashkëluftëtarët e tyre, të cilët me pietet kanë bërë nderime pranë varreve të ty dhe në vend rëniet e dëshmorëve. 

Sipas, Xhavit Alush Bruqi, i cili së bashku me Rrustem Beqir Bruqin dhe Ismet  Loshi-  Mehmetaj, ishin ndër të parët në Isniq, që kishin organizuar njësitin e armatosur dhe bartjen e armëve nga Shqipëria. 
“Bashkë me dëshmorin Rrustem Beqir Bruqin dhe Ismet Loshi-Mehmetaj, në korrik të vitit 1992 në Isniq kishim filluar organizimet e para të njësitit të armatosur dhe armatosjen nga Shqipëria, ndërkohë edhe të organizimit të frontit të luftës për liri”, ka thënë Bruqi, duke vlerësuar se rënia e tij heroike, e Rrustemit, bashkë me Enver Alaj dhe Lumni  Surdullin, ishte shembulli me i mirë, si vdiset për atdhe.

Homazhe dhe nderime janë bërë edhe tek varri i komandantit të kësaj beteje të lavdishme, heroit Tahir Rexhep Zemaj, në Strellc të Epërm të Deçanit i cili ka merita të jashtëzakonshme në organizmin e luftës në betejën e Logjes dhe betejat tjera në Dukagjin (Llukës,Prejlepit,Junikut etj).

Beteja e Loxhës e udhëhequr nga kolonel Tahir Rexhep  Zemaj ishte një betejë e lavdishme. Për Betejën e Loxhës shumë është shkruar dhe shumë më shumë ka për tu shkruar, historia sigurisht do t’i japë vendin e merituar ...Gjashtë korriku i vitit 1998  ishte dhe do të mbetet datë e shënuar, ishte dita kur armiku për herë të parë u mposhtë dhe ishte dita që u tregua se si është të luftohet në mënyrë të organizuar me një komandë. Ishte Beteja që tregoi se respektimi i institucioneve është më i rëndësishmi, dhe nga humbja që pësoi armiku u detyrua për herë të parë të përdor edhe aviacionin. 

Beteja legjendare e Loxhës ishte një sintezë e dijës, kompetencës ushtarake, atdhetarizmit, heroizmit të luftëtarëve dhe eproreve ushtarakë në të cilën kolonel Tahir Zemaj, Sali Çekaj, Rrustem Bruqi dhe eproret e tjerë ushtarak dhe ushtaret trima me rezistencën e tyre heroike piromaneve serbe më në fund ua mbushën mendjen së shqiptarët kishin vendosur të vdesin për çlirimin e Kosovës martire.

Beteja legjendare e Loxhës, me rezistencën heroike të komandantëve të shkolluar dhe ushtarëve trima, i shkatërroi themelet e Serbisë dhe të ish-Jugosllavisë. Rrustem Bruqi qysh në bankat e shkollës së mesme të gjimnazit “Vëllezërit Frashëri” në Deçan e deri në momentin e fundit të jetës së tij, duke parë padrejtësitë që po i bëhen popullit dhe kombit shqiptar, asnjëherë nuk duroi dhe nuk iu nënshtrua robërisë. Ky aktivist i madh asnjëherë nuk qëndroi duarkryq. Si student ishte aktiv dhe pjesëmarrës i të gjitha demonstratave, duke filluar që nga viti 1981 e më vonë.



Shpeshherë u rrah dhe u burgos nga forcat policore. Pas përfundimit të fakultetit, duke e parë se vendlindja e tij ka nevojë për profilin e juristit, u kthye në Gjykatën Komunale të Deçanit, ku ishte edhe Sali Çekaj. Intelektuali dhe aktivisti i madh i çështjes kombëtare, Rrustem Bruqi, me shokët e rezistencës punoi në hartimi e Statutit dhe të rregulloreve të Kuvendit të Komunës së Deçanit në frymën e Kushtetutës së Kaçanikut.

Juristi dhe nacionalisti Rrustem Bruqi bashkë me kolegët e Gjykatës disa herë u akuzua në Gjykatën e Qarkut në Pejë dhe atë të komunës së Deçanit me pretekst se si i tillë po i shkel ligjet e pushtetit serb.



Nga ndjekjet e njëpasnjëshme, në vitin 1993 për t’i shpëtuar më të keqes, mërgohet në Gjermani me bashkëshorten Florijen dhe me fëmijët Qëndrimin, Flakrimin dhe Leonisin, ku menjëherë hyn në struktura organizative në Qeverinë e Republikës së Kosovës në ekzil. Me urdhrin e Sali Çekajt, Rrusrtem Bruqi emërohet anëtar i Komisionit Qendror të trepërqindëshit për Gjermaninë.



Nacionalisti Rrustem Bruqi, si shok i pandarë i Sali Çekajt, qysh në ditën e parë të fillimit të aktivitetit u angazhua për sigurimin dhe transportimin e armatimit në Rrafshin e Dukagjinit dhe në Kosovë. Grupi i udhëhequr nga Sali Çekaj, Zenun Idrizaj, Zymer Lulaj, Ismet Çekaj e Izet Mehmetaj, përveç aksioneve të sjelljes së armatimit në komunën e Deçanit, kreu edhe shumë aksione me rëndësi të madhe... Pra fillimi i luftës së armatosur në Kosovë Rrustem Bruçin e gjeti të përgatitur dhe të mobilizuar, i cili së bashku me shokun e dhe të penës Sali Çekajn, deri në momentin e fundit të jetës dha kontribut të madh në krijimin e celulave dhe të brigadave njëqind e tridhjetë e një dhe njëqind e tridhjetë e katër, të cilat thyen kufirin shqiptaro-shqiptar në Kosharen legjendare dhe u bashkuan për të krijuar Brigadën 138 “Agim Ramadani”. Pas konsultimeve me Sali Çekajn, Rrusem Bruqi me një grup luftëtarësh hyri në Kosovë dhe në fshatin Isniq u bashkua me forcat e UÇK-së të kësaj ane.



Rrustem Bruçi dhe Sali Çekaj me të arritur në fshatin Isniq, nën komandën e Qeverisë së Republikës së Kosovës në ekzil, me tërë qenien e tyre u angazhuan për organizimin dhe përgatitjen sa më të mirë për luftë kundër forcave të pushtuesit shekullor.



Ata pas disa ditësh sistemohen dhe vendosen në fshatrat Prapaçan, Baran dhe Bardhaniq ku komandant ishte kolonel Tahir Zemaj. Rrustem Bruqi me aktivitetin e tij bëri që brenda një kohe të shkurtër të fitojë simpati të madhe dhe të bëhet idhull i bashkëluftëtarëve.



Ai në Betejën legjendare të Loxhës nga ana e kolonel Tahir Zemaj ishte caktuar në Njësinë e vëzhgimit, që rregullisht në vijën e parë të frontit, si komandant, kontaktonte me luftëtarët e vet nëpërmjet tabelave me shenja të koduara.



Në ato momente Cufë Kurtulaj e bëri një shpërthim energjik dhe të guximshëm për t’iu afruar shtëpisë-bunker. Në atë moment komandanti Rrustem Bruqi, nga kolonel Tahir Zemaj u paralajmërua që të ketë kujdes nga ana e djathtë nga vite breshëri e madhe plumbash dhe granatash. Në vëzhgim e sipër të lëvizjes së armikut e qëlluan forcat serbe.



Bashkëluftëtari i tij Rexhë Osaj me një trimëri dhe guxim të rrallë hyri brenda këndit të zjarrit të forcave serbe dhe e tërhoq trupin e komandantit Rrustem Bruqi, i cili pa vonuar shumë nga plagët e marra ndërroi jetë dhe me ndihmën e bashkëluftëtarëve u transportua dhe u varros në fshatin e lindjes- Isniq në praninë e qindra mijë qytetarëve të Isniqit dhe të rrethinës.



Pra lufta legjendare në fshatin Loxhë të Pejës ishte një sintezë e dijes, e kompetencës ushtarake, e atdhetarisë, e heroizmit të madh të luftëtarëve dhe të eprorëve ushtarakë të brigadave Njëqind e tridhjetë e një, Njëqind e tridhjetë e tre dhe Njëqind e tridhjetë e katër. Pra, në Betejën e Loxhës ranë dëshmorë: Rrustem Bruçi, Lumni Surdulli e Enver Alaj dhe u plagos eprori Faruk Xhemajli. Kjo Betejë do të jetë shembull për brezat e ardhshëm se si duhet sakrifikuar jetën kur atdheu thërret në ndihmë.



Nëna Ajshe, e moshës tetëdhjetenjëvjeçare, e pikëlluar, por është krenare për djalin që i ra në altarin e lirisë. “Vdekja e birit tim të dashur, Rrustemit, për liri –na rrëfeu nëna Ajshe, -nuk është vdekje, por është përjetësim. Andaj, këtë trim, komandant, hero si të tillë unë bashkë me birin tim, dr. Sylën, e përkujtojmë me nderë dhe me respektin më të madh”.



Bashkëshortja e tij, Floria, me djemtë Qëndrimin njëzet, Flakrimin nëntëmbëdhjetë dhe Leonisin gjashtëmbëdhjetëvjeçar, përkujton ditët më të dhimbshme në jetën e tyre dhe nëpër dy mollëzat e faqeve i rrokullisen lotët e dhimbjes për bashkëshortin dhe shokun e jetës, të cilin më nuk e ka pranë - në ditët më të mira të jetës. E la në momentin kur fëmijëve më së shumti u nevojitet babai dhe ndihma e prindit...



Në momentin kur nga Gjermania Rrustemi u nis për të ardhur në Kosovë ma la këtë porosi që kurrë nuk me hiqet nga mendja e shpirti: “Amanet fëmijët!” Rrustemit qysh atëherë ia kishte ndier zemra së në Kosovën legjendare do të flijohej për liri dhe nuk do të dorëzohej i gjallë deri në momentin e fundit të jetës, dhe ashtu doli ...

“Për jetën dhe veprën e tij nuk flas unë, -na rrëfeu bashkëshortja e Rrustemit, Floria, -për të flet ideali dhe morali i tij i lartë ushtarak, flasin kolegët, bashkëluftëtarët, flasin qytetarët e Rrafshit të Dukagjinit dhe të Kosovës”. Emri i Rrustem Bruçit është shënuar në Lapidarin e fshatit dhe në historinë e Kosovës. Për të flasin rrezet e lirisë, të cilat po na ndriçojnë të gjithëve, në gjirin e të cilëve po lindin dhe po rritën trashëgimtarët e dëshmorëve me gjakun e të cilëve do të shkruhet historia, e ai që shkel mbi historinë dhe mbi gjakun e tyre, le të mendohet mirë ...(Hasan Hasaramaj)

Fate Velaj, Këshilltar i kryeministrit të ardhshëm, Edi Rama, për diplomacinë kulturore

Fate Velaj do të jetë këshilltari për diplomacinë kulturore i kryeministrit të ardhshëm, Edi Rama.
Lajmin e ka konfirmuar vetë kryesocialistiti Rama me anë të një publikimi në faqen e tij zyrtare në rrjetin social “Facebook”.
Rama në publikimin e tij ka shkruar edhe një informacion rreth të zgjedhurit të tij për këshillime në këtë fushë.
“Para dy vitesh Presidenti i Parlamentit Europian nderoi me çmimin prestigjioz të Qytetarit Europian një shqiptar, të cilit çmimi i posaçëm i Parlamentit Europian iu dorëzua për merita të veçanta në forcimin e bashkëpunimit dhe integrimin e mëtejshëm të vendeve në Bashkimin Europian, si edhe ndihmesën e dhënë në nxitjen e mirëkuptimit mes qytetarëve të vendeve të ndryshme të Europës përmes bashkëpunimit pa kufij. I ikur si shumë të tjerë nga Shqipëria në kërkim të Tokes së Premtuar, ky shqiptar emigrant nga Vlora bëri me jetën e tij prej endacaku ëndërrimtar nëpër Europë, një histori suksesi mes artit, kulturës e politikës”- shkruan Rama.
Rama shkruan më tej se ai është diplomuar në Universitetin e Arteve të Aplikuara në Vienë për Menaxhim Arti e Kulture dhe është organizator i shumë ngjarjeve kulturore nëpër Europë që kanë prekur vëmendjen e politikës si edhe padyshim, një prej promotorëve më shembullorë të imazhit pozitiv të Shqipërisë në Kontinentin e Vjetër.
“Ai mori për merita të spikatura disa vite më parë, të drejtën e dynënshtetësisë nga Qeveria Austriake dhe se fundi iu përgjigj pozitivisht ftesës sime për të qenë këshilltar i kryeministrit në funksion të ambicies sonë për të zhvilluar.

“Fate velaj, këshilltar i kryeministrit për diplomacinë kulturore
Para dy vitesh Presidenti i Parlamentit Europian nderoi me çmimin prestigjioz të Qytetarit Europian një shqiptar, të cilit çmimi i posaçëm i Parlamentit Europian iu dorëzua për merita të veçanta në forcimin e bashkëpunimit dhe integrimin e mëtejshëm të vendeve në Bashkimin Europian, si edhe ndihmesën e dhënë në nxitjen e mirëkuptimit mes qytetarëve të vendeve të ndryshme të Europës përmes bashkëpunimit pa kufij.
I ikur si shumë të tjerë nga Shqipëria në kërkim të Tokës së Premtuar, ky shqiptar emigrant nga Vlora bëri me jetën e tij prej endacaku ëndërrimtar nëpër Europë, një histori suksesi mes artit, kulturës e politikës. I diplomuar në Universitetin e Arteve të Aplikuara në Vienë për Menaxhim Arti e Kulture, Fate Velaj është organizator i shumë ngjarjeve kulturore nëpër Europë që kanë prekur vëmendjen e politikës si edhe padyshim, një prej promotorëve më shembullorë të imazhit pozitiv të Shqipërisë në Kontinentin e Vjetër.
Ai mori për merita të spikatura disa vite më parë, të drejtën e dynënshtetësisë nga Qeveria Austriake dhe së fundi iu përgjigj pozitivisht ftesës sime për të qenë këshilltar i kryeministrit në funksion të ambicies sonë për të zhvilluar diplomacinë e shumëprapambetur kulturore”, shkruan rama në facebook”.

At Nikolla Marku: Janullatos punon për aneksimin e Shqipërisë nga Greqia

At Nikolla Marku ka reaguar sërish për çështjen e Kishës Ortodokse në Përmet, duke akuzuar kryepeshkopin Janullatos, se e ka kthyer Kishësn Ortodokse shqiptare në shtojcë të asaj greke. Sipas tij, Janullatos lufton dhe punon për aneksimin e Shqipërisë nga Greqia.

Përmes një letre të hapur dërguar Patriarkanës së Stambollit, Marku ka kritikuar kryepeshkopin Anastas Janullatus, duke e akuzuar se po shkel vendimin “Tomas” të vitit 1936 , qe njeh pavarësinë e Kishës Autoqefale Shqiptare.

Ai kërkon të zbatohet dhe të respektohet nga Patriarkana e Stambollit vendimi “Tomas” i vitit 1936 , i cili njeh pavarësinë e Kishës Autoqefale shqiptare , neni 34 i së cilës përcakton drejtimin e çdo kishe ortodokes të pavarur nga një prift i kombësisë në të cilën ushtron veprimtarinë e saj kisha.

“Hirësi Bartolome, jemi të detyruar t’ju shkruajmë se çfarë po ndodh realisht me Kishën Ortodokse Shqiptare. Edhe pse jeni ju të përbashkët më priftin e përkohshëm Anastas Janullatos, pra atë greke.

Nuk hezitojmë aspak t’ju vëmë në dijeni për politikën antishqiptare të këtij prifti, me disa bashkëpunëtorë të zgjedhur prej tij në mënyrë polici sekrete dhe aspak teologjike apo apostulore, duke shkelur çdo nen të statutit të kësaj Kishe. Besojmë se ndërgjegjia juaj dhe besimi do të kapërcejë miqësinë që keni ju më Anastas Janullatos, miqësi e cila nuk duhet t’ju pengojë për të gjykuar drejt për punët e këtij zotërie. Ne kërkojmë nga ju që nga Patriarkana e Stambollit të respektohet vendimi Tomas i vitit 1936, vendim i cili njeh pavarësinë e Kishës Ortodokse Shqiptare nga çdo kishë tjetër ortodokse e vendeve të tjera. Anastas Janullatos ka kthyer besimin ortodoks shqiptar në një shtojcë të Kishës Ortodokse Greke , me qëllime të caktuara shoviniste në dëm të Shqipërisë. Ky njeri nuk punon për besim , por për aneksimin e Shqipërisë”, shprehet At Nikolla Marku në letrën e tij.

Urime Kosova Kampion- Majlinda Kelmendi, kampione e botës

Majlinda Kelmendi nuk ka të ndalur. Pasi u stolis me medaljen e artë në turneun prestigjioz të xhudos ‘World Masters’, i cili është mbajtur në qytetin rus Tyumen, xhudistja kosovare ka arritur një tjetër rezultat të mirë.
Xhudistja pejane sot ka fituar medaljen e artë, në kategorinë 52 kilogramë, në Kampionatin botëror të xhudos, i cili po mbahet në kryeqytetin brazilian Rio de Janeiro. Kelmendi në finale të kësaj gare ka mposhtur xhudisten nga Brazili, Erika Miranda.


Për të arritur deri në finale, Majlinda ka zhvilluar katër lufta. Fillimisht ajo me short u pozicionua në vazon A në kategorinë deri në 52 kilogramë.

Kelmendi në raundin e parë u kualifikua pa luftë, derisa në raundin e dytë mposhti xhudisten nga Portugalia, Joana Ramos.

Pejania edhe në luftën e dytë ishte e suksesshme pasi mundi francezen Priscilla Gneto. Ajo me sukses kaloi edhe sfidën e tretë duke mundur gjermanen Mareen Kraeh, ku doli edhe fituese e vazos A.
Në gjysmëfinale të kësaj gare, xhudistja nga Peja u përball me japonezen Yuki Hashimoto, të cilën arriti që me sukses ta mposhtë.

Pas kësaj fitoreje, Majlinda i hapi vetës rrugë për të garuar në finale me brazilianen Erika Miranda, të cilën e mundi për t’u stolisur me medaljen e artënë Kampionatin botëror të xhudos, i cili po mbahet në kryeqytetin brazilian Rio de Janeiro, në kategorinë 52 kilogramë.

Ndërsa, nesër në kategorinë deri në 57 kilogram do të garoj edhe xhudisja tjetër nga Kosova, Nora Gjakova. Edhe kjo e fundit llogaritet si favorite për të fituar medalje në këtë kategori./