Tueini për gazetarinë dhe çështje të tjera

Kur isha trembëdhjetë vjeç, më dukej vetja se isha fëmijë i zgjuar, jashtëzakonisht i zgjuar. Pikërisht në këtë kohë, shkarravita shkrimin e parë për gazetën dhe, për çudinë time, ai bëri një përshtypje të mirë ndër lexuesit.

Për këtë e ndjeva veten kryelartë. Mua më pëlqenin shumë shkrimet dhe ma kishte qejfi të shkruaja edhe vetë. Im ungj më mbante në redaksinë e gazetës së tij, “Gazeta e përjavshme e Hannibalit”, e cila kishte gjithsej nja pesëqind pajtimtarë, që parapaguanin dy dollarë në vit dhe këto i lanin me dru zjarri, lakra dhe rrepa që nuk shiteshin në pazar; një ditë të bukur vere, ai u largua nga qyteti dhe më pyeti mua nëse do të isha i zoti të nxirrja vetë një numër të mirë të gazetës.

Ah, sikur s’desha unë ta provoja! Hixhinsi ishte kryeredaktor i një gazete kundërshtare. Ai ishte pushuar nga puna dhe, një natë, një shoku i tij i gjeti një pusullë mbi shtrat, ku Hixhinsi shkruante se nuk e duronte dot jetën, prandaj po shkonte të mbytej në gjirin e lumit Ber.

Shoku i tij rendi menjëherë atje dhe e gjeti Hixhinsin duke dalë nga lumi. Kishte vendosur të mos mbytej. I tërë qyteti e mbajti nëpër gojë këtë çështje për shumë ditë, po Hixhinsi nuk e dinte. Unë mendova se kjo ishte një temë e mirë për të shkruar.

Shkarravita pra një shkrim si mos më keq dhe e ilustrova me karikatura, një nga të cilat tregonte Hixhinsin me këmishë, më këmbë në mes të lumit, duke dalë jashtë tij; në dorë kishte një fener dhe një shkop për të provuar thellësinë e ujit. M’u duk për të qeshur dhe as që më vajti mendja se mund të kishte ndonjë farë morali.
Mendimi im ishte se goditja e kryeredaktorit të një gazete fqinje me një shkrim të tillë plot thumba, që ta bënte atë “të përpëlitej”, do të ishte i bukur e tërheqës.
E botova duke e vënë në formë parodie me “Varrimin e Sër Xhon Mur-it” dhe doli një parodi vërtet e goditur.
Pastaj shkrova një vjershë, me anën e së cilës satirizoja në mënyrë të pamëshirshme dy qytetarë të shquar, – jo se kishin bërë ndonjë faj që ta meritonin një gjë të tillë, po vetëm sepse mendova se kisha për detyrë ta bëja gazetën tërheqëse.
Pas këtyre, preka lehtë një të porsaardhur, heroin e ditës, një rrobaqepës të pashëm nga Kuinsi. Ai ishte një nopran e sqimatar i dorës së parë, dhe vishej me disa lloje rrobash që binte në sy më tepër se kushdo tjetër.

Ai ishte një gjahtar i regjur i grave. Çdo javë shkruante vjersha “përçart” për gazetën lidhur me fitoret e tij të reja. Vjersha që dërgoi këtë javë titullohej “Maries në H…l”, që do të thoshte, natyrisht, “Maries në Hanibal”.

Kur e këndova këtë pjesë, më përshkoi një e rrëqethur nga koka gjer te këmbët, tek më shkrepi një ide që m’u duk si një rrufe humoristike dhe e dërgova në shtyp me këtë shënim thumbonjës:
“Po e botojmë këtë pjesë, – po vetëm këtë, duke e uruar z. J. Gordon Ranels ta kuptojë mirë që ne durojmë shumë, po herë tjetër, kur t’u drejtohet miqve të tij në H…l, të gjejë ndonjë ndërmjetës tjetër e jo kolonat e kësaj gazete”.
Kur doli gazeta, nuk më shkonte nga mendja kurrë që këto shakara të vogla të tërhiqnin aq shumë vëmendjen e lexuesve.
Për herë të parë kërkohej “Gazeta e përjavshme e Hanibalit” nga lexuesit gjë që s’kishte ngjarë kurrë. Në të gjithë qytetin bëri bujë. Hixhinsi çatisi në zyrë në orët e para të pasdrekes me automatik në dorë.

Po kur pa se kishte të bënte me një çilimi (siç më quajti ai) që ia kish bërë atë të keqe, më shkuli veshët dhe u largua. Qysh atë natë, ai hoqi dorë nga kjo çështje, sepse u largua fare nga qyteti.

Rrobaqepësi më erdhi me hekur e me gërshërë; po edhe ai më përçmoi dhe u largua për në jug qysh atë natë. Të dy qytetarët e vënë në lojë erdhën me kërcënime e të shara dhe u larguan akoma më të egërsuar kur panë se kishin të bënin me një njeri të parëndësishëm.

Të nesërmen më erdhi kryeredaktori i gazetës krahinore duke bërtitur, i etur për gjak. Po edhe ai më fali me gjithë zemër dhe u mjaftua të më shpjerë deri në farmaci ku mori hakun, në një mënyrë shumë miqësore, duke më dhënë një vaj recini.

Kjo ishte shakaja e tij. Im ungj ishte shumë i zemëruar kur u kthye, – doemos pa arsye, mendoja unë, duke marrë parasysh bujën që kishte bërë gazeta dhe sidomos mirënjohjen që duhej të kishte ai ndaj meje, sepse duke e zëvendësuar unë, ai shpëtoi çuditërisht nga sharjet, copëtimi, sakavitja e vdekja e sigurt.

Po ai u zbut kur u hodhi një sy llogarive dhe pa se ish regjistruar një numër i madh prej tridhjetë e tre pajtimtarësh, gjë të cilën e tregonin edhe perimet, drutë, lakrat, fasulet dhe rrepat e pashitura, të cilat mjaftonin ta mbanin familjen tonë për dy vjet!

Dashuria e pamundur e Franz Kafkës

Shkrimtari i madh, Franz Kafka, ndërroi jetë më 3 qershor të vitit 1924. Sot mbushen 85 vjet nga vdekja e njërit prej shkrimtarëve më të mëdhenj të shekullit XX

Ajo banon në Berlin, ai në Pragë. Jetojnë 800 kilometra larg njëri-tjetrit dhe në pesë vite fejesë, do të shihen vetëm për pak ditë bashkë… megjithatë, dashuria e tyre është përshkruar në qindra letra. Ai, Franz Kafka, një prej shkrimtarëve më të mëdhenj të shekullit XX, e përjetoi kështu dashurinë e tij me Felice Baur. Një lidhje dashurie mes letrash të dërguara e të marra, të cilat përtej të gjithave, ishin stimuluese e kësaj largësie të kërkuar prej tij… Në të vërtetë, më shumë se gjithçka ai dashuronte letërsinë! Me Felicen, për herë të parë takohen në gushtin e vitit 1912 në shtëpinë e mikut Max Brod. Kafka fillimisht i përshkruan asaj defektet fizike: dhëmbët e shëmtuar, fytyrën këndore, dukjen e saj të pakuptimtë. Por me këtë grua të re, aspak tërheqëse ai dashurohet dhe nis në këtë mënyrë një korrespondencë epistolare me një stil dhe me imagjinatë të ngjashme, në mos më të lartë se prodhimtaria e tij e famshme letrare. Letrat i lejojnë që shpirti të jetë më i hapur edhe ndaj ndjenjave më sekrete dhe në të njëjtën kohë të mos impenjohet në një marrëdhënie materiale që e tremb. Shpesh është i dyzuar mes dëshirës për t‘u martuar me të dhe bindjes se kjo lidhje do të jetë shkatërrimi dhe një pengesë për të shkruar. Takimi me Felicen çliroi forcën krijuese të Kafkës. Kur u takuan në shtëpinë e Max Brod, ai ishte 29 vjeç dhe ajo 25. Dashuria e tyre është e gjatë dhe torturuese – fejohen, ndahen, ribashkohen deri në lamtumirën përfundimtare. Pasi zbulon se është i sëmurë me tuberkuloz, Kafka vendos ndarjen e dhimbshme nga gruaja që vërtet e dashuroi. Siç tregon miku i tij, Brod kjo është edhe hera e fundit që e pa Kafkën të qajë. Pas kësaj, ai kaloi të tjera dashuri derisa ndërron jetë më 3 qershor të vitit 1924 duke lënë pas një krijimtari të dashur plot me tematika filozofike.

Felice Bauer 27 maj 1913

Jemi kështu drejt fundit, Felice, me këtë heshtje më largon dhe e thyen shpresën time për të vetmen lumturi që më është e mundur mbi dhe. Por përse kjo heshtje e tmerrshme, përse asnjë fjalë e dëlirë, përse e torturon veten për javë të tëra për mua, dukshëm, në mënyrë kaq të hapur? Kjo nuk është më dhembshuri nga ana jote, sepse nëse do të isha për ty edhe burri më pak i njohur dhe i afërt, në një farë mënyre gjithsesi do e kishe kuptuar se sa vuaj për shkak të kësaj paqartësie, vuaj deri në atë pikë sa e humbas dritën e arsyes, dhe nuk mund të jetë dhembshuri gjithçka që përfundon me të tillë heshtje. Natyra vazhdon rrugën e vet, nuk ka më kthim, sa më shumë të njihja, aq më shumë të doja, sa më shumë ti më njihje mua aq më shumë të jam bërë i padurueshëm. Sikur ta kisha kuptuar të paktën, sikur të kisha folur hapur, nuk do të kisha pritur kaq shumë derisa të të gjeja në pamundësinë për ta bërë, deri kur të mos mundesh të gjej më mundësinë për të shkruar një fjalë të vetme nga një udhëtim prej pesë ditësh, apo deri kur t‘u përgjigjesh me një rresht letrave në të cilat të kërkoj një vendim, për t‘u ngushëlluar të paktën në këtë mënyrë me faktin që për një kohë të gjatë nuk ka marrë vesh asgjë për ty në kaq kohë. Edhe dje, kur të telefonova, kuptoja shumë pak, sepse nga gëzimi që po dëgjoja zërin tënd më gumëzhinin veshët. Më the se më kishe shkruar të dielën në mbrëmje dhe se të martën, do të mbërrinte letra në shtëpinë time. Jo, nuk ka asgjë, ti nuk ke shkruar të dielën e madje as të hënën pas telefonatës, nuk mund të shkruash, por nuk mundesh as të thuash se nuk mund të shkruash. Tani mendoj se e vetmja gjë e jotja; autonome, personale që kishe për të më thënë dje ishte: truri im po shpërbëhet, kështu nuk mund të jetoj më. Ndoshta nuk duhet të të detyroj ta bësh, por pavarësisht kësaj të lutem shprehimisht, mos më shkruaj më, as një fjalë, bëj si të thotë zemra. Edhe unë nuk do të shkruaj, nuk do të dëgjosh më qortime, nuk do të shqetësohesh më, të lutem vetëm të kujtosh, për aq sa do të zgjatë heshtja jote, se unë të përkas, sot dhe gjithmonë.

Franz

Pragë, 20 shtator 1912

E nderuar zonjë,

Do të ishte një rastësi e lumtur nëse do të kujtoheshit qoftë edhe minimalisht për mua, megjithatë po ju prezantohem edhe një herë: më quajnë Franz Kafka dhe jam ai që herën e parë ju përshëndeti në Pragë atë mbrëmje në shtëpinë e drejtorit Brod, pastaj ju vendosa nga njëra anë e tavolinës në tjetrën fotografi të një udhëtimi nga Talia, njërën pas tjetrën, dhe në fund, me këto duar që tani rrahin tastierën, mbajti dorën Tuaj me të cilën Ju konfirmuat premtimin për të bërë me të një udhëtim në Palestinë vitin e ardhshëm. Nëse akoma jeni me idenë për të ndërmarrë atë udhëtim.

Ju thatë atëherë se nuk keni një karakter të ndryshueshëm, e madje as unë nuk e vura re një gjë të tillë te Ju, mendoj se është jo vetëm oportune, por edhe absolutisht e nevojshme që të mundohemi të kuptohemi qysh në fillim në lidhje me këtë udhëtim. Do të na duhet në fakt të shfrytëzojmë deri në fund pushimet tona, tepër të shkurtra për një udhëtim në Palestinë, dhe do të mund ta bëjmë vetëm nëse do të jemi përgatitur në mënyrën më të mirë të mundshme dhe nëse do të jemi gati për të gjitha përgatitjet. Duhet vetëm t‘ju rrëfej diçka, pavarësisht nëse do të tingëllojë keq dhe kjo e keqe të përshtatet në sa kam shkruar: unë nuk jam i përpiktë në të shkruar letra. Përkundrazi do të ishte më keq nga sa është tani, nëse nuk do të kisha një makinë shkrimi; në fakt, nëse ndonjëherë humori im nuk do të ishte i mjaftueshëm për një letër, janë majat e gishtave ato që mund të shkruajnë. Në këmbim, nuk pres asnjëherë që letrat të më vijnë të përpikta; madje edhe kur e pres një të tillë me ankth, çdo ditë të re, nuk mbetem i zhgënjyer nëse ajo nuk vjen dhe kur më në fund vjen, ndodh të tronditem lehtësisht. Vendosja e letrave të njohura është ndoshta më e vështirë nga sa mund të duket. Mirë të më bëhet nëse do të kisha bërë këtë gabim: në fakt, përse nis të shkruaj këtë letër, pasi kam qëndruar për gjashtë orë në zyrë dhe me një makinë me të cilën nuk jam shumë i mësuar? E megjithatë, megjithatë është i vetmi dizavantazh i të shkruarit me makinë është se më lejon të thyhem kështu – edhe nëse do të kishte dyshime, dyshime praktike e kam fjalën, për të ndërmarrë një udhëtim si shoqërues, udhërrëfyes… dhe gjithë sa mund të jem akoma, pavarësisht se jam ende në korrespondencë (dhe vetëm për këtë bëhet fjalë për momentin), nuk besoj se do të ketë asnjë kundërshtim dhe Ju mund të tentoni me mua.

I juaji përzemërsisht dhe me devotshmëri!

Dr. Franz Kafka

Përgatiti A. Hekurani

E mundur apo e pamundur?

George STEINER 

Në filozofinë e gjuhës mund të shtrohen dhe janë mbrojtur dy pikëpamje radikalisht të kundërta. 

Njëra thotë se struktura e nëndheshme e gjuhës është universale dhe e përbashkët për gjithë njerëzit.

 Ndryshimet ndërmjet të folurave njerëzore, në esencë, janë të sipërfaqshme.

Përkthimi është i mundur pikërisht se këta universalë të thellë, gjenetikë, historikë, shoqërorë, prej të cilëve rrjedhin të gjitha gramatikat, mund të përcaktohen e të njihen si veprues në çdo idiomë njerëzore, sado origjinale ose të çuditshme qofshin format e saj sipërfaqësore.

Të përkthesh do të thotë të zbresësh në pabarazitë e jashtme të dy gjuhëve, për të sjellë në lojën e jetës parimet e qenies së tyre, që janë ananaloge e madje në thelb të përbashkëta. 

Këtu pozicioni universalist lidhet ngushtë me intuitën mistike për një një gjuhë primare të humbur, apo paradigmatike.

Pikëpamja e kundërt mund të emërtohet “monadiste”.
Ajo mbron tezën se strukturat e thella universale ose nuk mund të arrihen nëpërmjet studimeve logjike a psikologjike, ose janë aq abstrakte e të përgjithshme, sa të bëhen pothuaj trivale.

Që të gjithë njerëzit që njohim, e përdorin gjuhën në ndonjë formë, që të gjitha gjuhët që njihen janë në gjendje të emërtojnë objektet e përceptuara dhe veprimet, këto janë të vërteta të pakundërshtueshme.

Por, meqë këto të vërteta i përkasin “klasës”, “të gjithë anëtarët e një lloji kërkojnë oksigjen për të jetuar”, ato nuk na ndriçojnë veçse në kuptimin abstrakt formal, për natyrën e vërtetë të të folurit njerëzor. 

Kjo natyrë është kaq e larmishme, historia e zhvillit të saj centrifugal është aq çuditërisht e ndërlikuar, ajo shtron aq shumë probleme kokëforte të llojit ekonomik e social, sa në rastin më të mirë modelet universale janë të padobishme, ndërsa në rastin më të keq të rreme.

Pozicioni i skajshëm “monadist” – ka poetë të mëdhenj që e mbrojnë – të çon logjikisht në bindjen se përkthimi real është i pamundur.

Ai që quajnë përkthim, është vetëm konvencion analogjish të përafruara, një ngjashmëri e trashë, vështirësisht e tolerueshme edhe kur dy kultura të rëndësishme kanë lidhje, por krejtësisht çorientuese kur bëhet fjalë për gjuhë pa ndonjë afërsi e për ndjeshmëri krejtësisht të ndryshme.

Mes këtyre poleve mund të vendosen mjaft pikëpamje ndërmjetëse, cilësore.

Asnjë prej pozicioneve të mësipërme nuk është mbrojtur me rigorozitet absolut. 

Ka hije të karakterit relativ në gramatikat universaliste të Roger Bacon-it, te specialistët e gramatikës së Port Royal-it dhe, madje, në gramatikën gjenerative transformuese të Chmosky-t.

Nabokovi, i cili pothuaj të gjitha përkthimet ndërgjuhësore i konsideron mashtrime dhe evitime mendjelehta të pamundësive radikale, vetë është mjeshtër i përkthimit ndërgjuhësor.

Përktheu Lluka Qafoku

10 poezitë më të famshme

1. Edgar Allan Poe

KORBI

Një mesnatë i trishtuar, po mendoja

I drobitur i dërrmuar

Dhe qëndroja mbi një vëllim të harruar,

Me kokën mbi të.

Një trokitje kam dëgjuar, një goditje shumë

Të lehtë.

Që ishte gati në të shuar te dera, përmbi të.

Ndonjë vizitor troket te dera, po mendoja

Për këtë

Kjo do të jetë, asgjë më.

Ah e kujtoj mirë, atë natë dhjetori krejt të nxirë.

Thëngjijtë duke u shuar, hijen linin dhe terr

sillnin në çdo orë.

Isha në ankth të vinte dita, më kot gjithë natën

Prita.

Që librat të qetonin plagën për të dashurën

Lenorë

Vajzën rrezezjarrtë që në qiell quhet Lenorë

Po në tokën tonë, pa emër përgjithmonë.

Perdet e purpurta, të lehta, prej mëndafshi,

me fëshfërimë,

Po me futnin drithërimë që s’e kisha ndjerë

kurrë, si atë.

Kur zemra dridhej krejt, që të ishte më e qetë,

i thoja se një mysafir, kërkon të vijë tek unë,

tashmë.

Ndonjë vizitor pa shpresë, kërkon të hyjë

tek unë tashmë.

Kjo do të jetë, asgjë më!

Ndërkohë mora zemër, të mos prisja asgjë

tjetër.

Dhe i thashë: “Zot a zonjë s’e dëgjova atë

zhurmë.

Atë trokitje aq të lehtë, po dremisja krejt i

qetë.

Kërkoj të falur, që në fillim asgjë s’dëgjova

unë”

Pas kësaj i tronditur, i habitur, derën hapa unë.

Errësirë, asgjë më shumë!

Po vështroja i hutuar, nëpër drithma i tmerruar.

Po dyshoja, ëndërroja, ç’të ishte ajo zhurmë.

Shihja ëndrra që askush s’i kishte parë, në

qetësinë e heshtur nga ç’do anë.

Veç një tingull kisha ndjerë, që e thoja si në

gjumë,

Dëgjoja Lenorë, si jehonë-zhurmë, që e

pëshpërisja i përgjumë.

Vetëm kaq, asgjë më shumë!

U ktheva në dhomë, me shpirt të përvëluar,

i hutuar

I shqetësuar, befas trokitje më të fortë dëgjoj

unë.

Në dritaren mbyllur mirë, po troket ky

fatnxirë,

Do vështroj, që të gjej kush e solli këtë

zhurmë,

Ta zgjidh këtë mister, të qetësohem nga

kjo zhurmë.

Është era, asgjë më shumë!

Dhe s’e zgjata, dritaren e hapa, me flatra plot

me pende,

Hyn një korb si i shenjtë, hijerëndë pa thënë

asgjë,

Pa qëndruar, si një zot a zonjë, i lashtë si

atëherë,

Mbi një bust Palade përmbi derë, pa bëre gjë.

Ulet në të, pa një zhurmë, pa kërkuar tjetër gjë.

Vetëm ulet, asgjë më!

Ky korb plot shkëlqim, solli gaz në tmerrin

tim,

Nga kjo pamje kaq krenare që e mban

korbi me zor,

“E shoh që të kanë qethur, po nuk je zog

i trembur,

Pa ma thuaj korb i zi, emrin tënd mbretëror

Në brigjet e nxira të Plutonit, ku je zot

mbretëror. “

Kërret korbi “Nevermore”

Mbeta krejt i habitur kur dëgjoj të ketë

thërritur,

Korbi fjalë që dridhen brenda në kraharor.

Askush nuk mendon të dëgjojë zog të zi, që

flet si njeri

Dhe kërret pa pushuar, i tmerruar mbi bustin

skulpturor,

Me zë këngëtor, përmbi bustin skulpturor.

S’e ka emrin “Nevermore”

Ky korb kaq krenar që rri vetmitar, vetëm thotë,

Ato fjalë, që i solli nëpër botë, në acarin dimëror.

Ato vetëm ka në shpirt, vetëm ato pëshpërit.

Po do të ikë në agim, të më lërë të pashpresë,

në terror.

Si të tjerë do të shkojë, që të mbetem në terror.

Kërret korbi “Nevermore”

Tashmë i trembur nëpër natë, që qetësia u

prish prapë

S’ka dyshim me vete thashë, që ky korb

pa humor.

Këto fjale vetëm di, këtë refren kaq të zi.

Ndonjë zotëri i shkretë, ia ka thënë atë prorë,

Dhe tani, mbushur me melankoli, korbi thotë

prorë.

Vetëm “Never, nevermore”

Ai vazhdonte atë avaz, dhe në fytyre më sillte gaz.

Një kolltuk që ngjallte shumë kujtime, në këtë orë.

E çova para derës sime, i zhytur në ëndërrime.

Kërkoja të mësoja, ç’do të thotë ky korb-horr.

Ogurzi, i drobitur, i vrenjtur, faqezi,

ky korb-horr.

Me kërrkërimën “Nevermore”.

E vështroja si i ngrirë, i zhytur në mendime,

Korbi me sy prej vetëtime, në dritën e përkorë.

Po e digjte zemrën time, mbi mbulesën kadife,

Që një llambë e ndrinte atë atje me ndriçim

shkëlqimor,

Në ngjyrën vjollcë thosha: ajo në ndriçimin shkëlqimor

S’do të ulet “Nevermore”

Papritmas kisha ndjerë, një arome, një si erë,

Që një engjëll e kish sjelle me temjanin mbretëror.

Me tingëllima, po pa u dëgjuar, mbi qilimin

pushmbuluar.

Fatkeq, zoti nepenthë të ka sjellë dhe lëng qiellor,

Lenorën të harrosh, pra pije tashmë lëngun qiellor!

Kërret korbi “Nevermore”

Profet thirra shpirtnxirë, zog a djall i pamëshirë,

Po profet je, ndonëse tashmë ke nur djallëzor.

Je i trishtë, po i patrembur, ke ardhur ti tani,

Në këto brigje me vetmi dhe magji, në shpirtin e gjorë,

Ne Galad a ka balsam të qetojë zemrën e gjorë.

Kërret korbi “Nevermore”

Profet thirra shpirtnxirë, zog a djall i pamëshirë,

Po profet je, ndonëse tashmë ke nur djallëzor.

Për këtë qiell dhe për këtë zot, që të dy

i falemi sot,

Thuaji shpirtit a do të gjejë kur të shkojë

në qiellin engjëllor,

Vajzën rrezezjarrtë që quhet Lenorë në qiellin

engjëllor.

Kerret korbi “Nevermore”

Le të jetë kjo tingëllimë për ndarjen tonë,

thirra nëpër dhomë.

Shko përsëri, te Plutoni sterrë i zi, nëpër terrin

shkëmbor.

Pendë ti mos lër asnjë, mos më mashtro më.

Lëre bustin ti tani, të jem në vetmi,

ti korb – horr,

Hiqe sqepin nga zemra ime, hiqe formën

e mallkuar o zog – horr!

Kërret korbi “Nevermore”

Dhe mbi bust qëndron përherë, pa lëvizur

korbi sterrë.

Mbi Paladën ngjyrëzbehtë, me vështrimin

tmerr – terror,

Qëndron i hutuar, me sy të përvëluar, duke ëndërruar.

Dhe drita që mbi të bie, lëshon poshtë një si hije, me valëzim drithmor.

Dhe shpirti që më mori theror, në valëzimin drithmor,

S ‘do te ngrihet – nevermore.

2. Sergej Esenin

Njeriu i zi

O mik, i dashur mik!

I sëmurë tashmë lëngoj!

Nuk di, kjo dhimbje nga vjen,

Era kudo fishkëllen.

Mbi fushën e zbrazët gjëmon!

Si lëndinat bari në shator,

Trurin alkooli pushton!

Veshët në kokë më tunden,

Si krahë zogu në fluturim

Koka nga qafa kërkon të shkëputet.

Të rrijë më, s’ka durim.

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Në shtrat je ulur tani

Njeri i zi!

Dhe gjumi s’më vjen në sy.

Njeriu i zi!

Sjell një libër – çudi

Dhe ulet tek unë, aty

Si mbi një murg të ngrirë

Lexon dhe psherëtin

Për një rrugaç që s’ka nder

Dhe mall në shpirt të sjell

Njeri i zi!

Njeri i zi!

Dëgjo, dëgjo!

Më thotë ai.

Nga libri mëso

Planet e ëndrrat, që ky njeri

Pati aty!

Ku sharlatanë ka plot,

Në atë vend-neveri.

Por dëbora në këtë vend të zi,

Në dhjetor shtrihet, plot bardhësi.

Dhe tufanet që fryjnë,

Sjellin gaz-lumturi

Horr i poshtër, ish ky njeri,

Po prapë, lezet kishte plot.

Nga soji më i mirë që ka kjo botë.

Ishte i hijshëm,

Madje dhe poet

Më i fuqishëm se

Njerëzit e tjerë.

Një farë gruaje

Mbi dyzet vjet

E quante të ndyrë. Po,

E kish miken e vet.

Njeriu i shkathët

Është i lumtur,

Thotë ai.

Po kush e di,

Ai që nuk ka shkathtësi

Nuk ndjen lumturi.

Nëse guxim do të kesh

Gazin e jetës, patjetër do të gjesh.

Në shi dhe furtunë,

Në dallgët e jetës

Kur halle ke shumë

Qesh…dhe patjetër,

Gëzimi vjen prapë

Ky është arti më i lartë.

Njeri i zi!

Qëndro tani!

Ti s’ke mësuar vërtet

S’je zhytës që futesh në det.

Ç’më duhet mua të di,

Për një skandaloz poet,

Të lutem ik dhe shko

Një tjetri ia thuaj këto!

Njeri i zi!

Vështron me neveri.

Sytë tashmë ia mbulon

Një vrer që jeshilon

Sikur do të më thotë

Që jam horr dhe kusar.

Që vetë vjedh në këtë botë.

Pa turp, ç’ka tjetri ia marr.

O mik i dashur mik,

I sëmurë tashmë lëngoj,

Nuk e di kjo dhimbje nga vjen,

Era kudo fishkëllen,

Mbi fushën e zbrazët gjëmon.

Si lëndinat, bari në shtator,

Trurin, alkooli pushton.

Nata krejt e acartë

Udhëkryqi i heshtur qëndron,

Dhe unë i vetëm n’dritare

As shok, as mik nuk kërkoj.

Stepa krejt e mbuluar,

Me pluhur të butë, gëlqere,

Drurët në kopsht kanë qëndruar

Të heshtur, si kurrë ndonjëherë.

Tutje-tëhu dëgjohet,

Një zog i orëve të liga

Dhe drurët – kalorës marrin,

Trokthin e çmendur, nga frika.

Po ja, duket njeriu i zi,

Ulet në kolltuk përsëri,

Cilindrin nga koka e heq,

Kostumin me forcë zbërthen.

Dëgjo! Dëgjo!

Po gërhet ai.

Më afër më vjen

Të më shohë më mirë

Dhe vazhdon:

Nuk kam parë njeri, më të poshtër se ti

Që pa gjë pa shkak

Të rrijë në gjumë, çdo natë.

Ndoshta i gabuam jam!

Shih si duket lart hëna.

Pra lëri o mik, këto gjëma

Lëri proçkat mënjanë.

Ndoshta tashmë ajo vjen.

Me shalat tamam si kërcu.

Dhe ti fillon e lexon

Vjershat që shkruan këtu.

Ah! Sa i dua poetët!

Këdo ata e zbavitin.

Sa herë takohen me njerëzit,

Avazet e tyre nisin.

Një vajze fytyrën me prenka

Poeti me flokë të lëshuar

I flet për botë të tjera

Për epshin që s’ka të mbaruar.

Nuk e di, aspak s’e kujtoj

Atje diku në një fashat

Jetonte një djalë në kalugë

Apo ndoshta, ish në Rjazan.

Tashmë akoma s’e di…

I kishe sytë e kaltër.

Dhe flokët të verdhë flori.

U rrit,

I hijshëm,

Madje dhe poet,

Më i fuqishëm

Se njerëzit e tjerë.

Një farë gruaje

Mbi dyzet vjet,

E quante të ndyrë. Po,

E kish miken e vet.

Njeri i zi!

O mik i ndyrë

Fama jote tani

Kudo ka hyrë

Këtë famë e ke ti,

Njeri i zi!

Me tërbim i sulem,

Me bastun e qëlloj

Në fytyrën e poshtër

Dhe krejt e dërrmoj.

Hëna tashmë ka vdekur

Në dritare zbardh agimi

Ah! Moj natë,

Natë e tmerrshme trishtimi!

Me cilindrin në kokë qëndroj,

Askush nuk është me mua

I vetëm jam

Para pasqyrës, që kam copëtuar.

3.

Henri Longfellow

Rinia ime e humbur

Shpesh kujtoj një qytet të bukur,

Që ndodhet te bregu në det

Shpesh atje në ëndrra përkundur,

Në rrugët e dashura në qytet

Më kujtohet rinia dhe gëzimet e saj,

Një këngë e Leplendit kënduar me zjarr.

Ajo më thotë prapë, përherë:

“Dëshira e fëminisë, ikën si erë,

Kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Hijet e pemëve para syve më rrinë

Duket sikur ngadovezullojnë

Dallgët dëgjoj, në detin – oshëtimë,

Ishujt Hesperajde që më thonë

Për ëndrrat e bukura që ndrijnë si ar.

Ajo këngë e vjetër më djeg si zjarr.

Ajo drithma më fut kudo, përherë:

“Dëshira e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj sorkadhe dhe zogj të harbuar,

Dallgë deti që sjellin gëzim.

Detarë spanjollë mustaqembuluar,

Bukurinë e anijes që është në lundrim.

Magjinë e detit me ngjyra si ar, Magjinë e këngësplot afsh e zjarr

Atë këngë e kujtoj përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

I kujtoj dallgët që sulen në det,

Fortesën mbi kodër që rri mënjanë.

Krisma gimi që rrahin në breg,

Që mbushin hapësirën në çdo anë.

Mbrëmjet e bukura me ngjyra si ar,

Melodinë e këngës kur merrte zjarr

Ajo dhe tashmë më rrënqeth përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj gjithmonë betejat ditë e natë,

Gjëmime lufte si dallgë – tërmet.

Kapitenë të vdekur, luftëtarë pa jetë.

Në varret që shohin vetëm det.

Tashmë valë ka në çdo an’

Dhe ajo këngë vajtimi thënë me zjarr

Me drithma më thotë përherë:

“”Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Era rreh mbi kupola gjethesh të blerta,

Hije të zymta ka në Pyllin e Drerëve

Miqësi të lashta dhe dashuri të vjetra,

Një këngë sabati që shkon drejt qiejve.

Që këndohej me mall në ato an’

Më kujton vargje me push dhe me zjarr.

Melodia e tyre më ndjek përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Kujtoj shkëlqime dhe trishtime që vijnë,

Në mendimet e fëmijëve tanë në shkollë

Heshtjen dhe këngët që në zemër rrinë

Dhe profecitë që mbushin shpirtin tonë

Ato janë kujtime që shtrihen pa cak

Që ajo këngë m’i sjell prapë me zjarr.

Ajo këngë që të shqetëson përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Për shumë gjëra nuk mund të flas,

Shumë ëndrra mbetën pa jetë..

Shumë mendime zemrën e bëjnë të plasë

Dhe fytyra merr ngjyrë të zbehtë.

Para syve mjegull ka në çdo an’

Dhe fjalët fatale të asaj kënge zjarr

Shpirtin ma zgjojnë për herë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Tashmë vetëm hije që ngjallin habi,

Shoh në qytetin tim të vjetër

Po në ajër ka shumë dashuri,

Dhe hijet e tij më futen në çdo zemër.

Drurë të dashur shoh në çdo an’

Duket se këndojnë atë këngë zjarr.

Dhe zemrës i pëshpërit përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

Pylli i Drerëve ka shumë hijeshi,

Po gëzimi atje si dhimbje të ngjan

Zemra ime në ato vende rri,

Mes ëndrrash dhe endjesh që nuk janë!

Rininë e humbur gjej në ato an’

Dhe kënga e bukur me magji dhe zjarr

Mes degësh dhe fletësh përsërit përherë:

“Dëshirat e fëminisë, ikën si erë,

kujtimet e rinisë, në shpirt janë thellë”.

4. Sharl Bodler

Albatrosi

Shpesh për zbavitje, detarët në lundrim,

Marrin albatrosë, ca zogj të mëdhenj deti

Që ndjekin anijen me përtim në rrugëtim

Kur kjo rrëshqet mbi zgavra tmerri.

Sapo mbi dërrasa, ata i lëshojnë,

Këta mbretër të hapësirës së kaltër

Ulin me dhimbje flatrat që bardhojnë,

Si lopata lundrimi në rërën e lagësht.

Ky udhëtar me krahë bëhet i plogët

Shformohet dhe shëmtohet, s’ka më bukuri,

Dikush i prek me llullë sqepin e dobët,

Tjetri e përtall, çalon përbri tij.

Poeti ngjason, me këtë princ kaltërsish,

Që sfidon shigjetarin, përqesh stuhinë

Po kur në tokë ai ulet sërish

Krahët gjigandë si pengesa i rrinë.

5.Edgar Allen Poe

Anabel Li

Shumë vite kanë kaluar,

Në një mbretëri të bukur plot magji.

Afër detit jetonte një vajzë e dashuruar

Me emrin e shtrenjtë, Anabel Li.

Jetonte ajo vetëm duke menduar,

Të më deshte dhe t’i shfaqja dashuri.

Ishte e freskët, e brishtë, e dashur,

Në këtë mbretëri plot magji.

Afër detit dhe unë isha i ri

Dashuria jonë, kalonte çdo dashuri.

Sa e desha vajzën time Anabel Li!

Engjëjt që rrinin në qiellin e kaltër,

Na shihnin të vrenjtur me zili.

Kaluan vite, ata që na kishin zili,

Në këtë mbretëri plot magji.

Afër detit dërguan një të zezë stuhi,

Që e ngriu, vajzën time, Anabel li.

U sulën engjëjt dhe zbritën në tokë,

E morën atë nga kjo jetë.

E varrosën, më mbytën në lotë,

Në këtë vend afër në det.

Engjëjt që nuk janë krejt të lumtur,

Na shihnin me smirë ne të dy

Oh! Kjo ishte arsyeja (çdokush e di)

Që në këtë mbretëri plot magji

Afër detit, tufani erdhi për ta shkulur

Për ta vrarë, vajzën e bukur, Anabel Li.

Dashuria jonë, qe më e fortë se çdo dashuri,

Që kanë ata që janë mbi ne

Që janë mtë ditur se ç’jemi ne. Prandaj dhe engjëlli që në qiell rri,

Dhe djalli që vështron me zili,

Shpirtin tim nuk e shkulin dot krejt

Nga e bukura ime, Anabel Li.

Hëna kur del, më mbush me ëndrra

Për engjëllin e bukur Anabel Li

Kur yjet janë në qiell më rreh zemra,

Ata flasin, për vajzën time, Anabel li.

Kur valët përplasen me furi, unë rri aty,

Mendoj për atë bukuri

Që e desha me aq dashuri.

Për nusen time, të varrosur te bregu në det,

Në varrin që dallgët e rrahin përjetë.

6.Jorgo Seferis

Gjendja shpirtërore e një dite

Gjendja shpirtërore e një dite, që përjetuam

Dhjetë vite më parë në një vend të huaj

Shpirti i shpenguar, i një çasti të lashtë që

Flatrat hapi dhe iku si një engjëll i Zotit,

Zëri i një gruaje të harruar, me shumë

Shqetësim dhe mundim,

Një fund pa ngushëllim, janë sfondi

i mermertë që solli, dikur shtatori

Shtëpi të reja klinikash me pluhur sëmundjesh

Ekstantemike dritare në dyqane arkivolesh.

A mund ta kuptojë dikush, vuajtjen shpirtërore

Të një farmacisti në shërbimin e natës?

Dhoma rrëmujë, kuadratet e dritareve,

Dyert të hapura si varre, si gojë egërsirash.

Një burrë i lodhur nxjerr letrat e bixhozit

Me yjet bisedon, vështron dhe kërkon.

Shqetësohet: nëse te dera të trokasin, kush do ta

Hapë atë? Nëse hap një libër kë do të kërkojë

Në të? Nëse hap shpirtin, kush do ta njohë?

Hallka të një zinxhiri.

Ku është dashuria, që me një të goditur e

Ndan kohën me dysh dhe e saldon prapë?

Fjalë vetëm dhe gjeste. Një monolog monoton

Para pasqyrës, poshtë një rrudhe qëndron.

Si një pikë bojë shkrimi mbi shami, përpihet

Mërzia dhe rri.

Të gjithë në këtë anije kanë vdekur, po ajo

Ecën në rrugën që filloi, kur nga porti u nis.

Si janë rritur thonjtë e kapitenit… dhe oficeri

Që tre dashnore ka në çdo port i praruar…

Deti dallgëzon ngadalë, valët dhe direkët

Mbushen me krenari, dita bëhet më e butë.

Befas shkëlqejnë tre delfinë në të zi, një

Sirenë deti buzëqesh, një detar i harruar shtyn anijen mënjanë,

duke e lëvizur në çdo anë.

7.Alfred Tenisën

Vajza e mullxhiut

Vajz’ e vogël e mullxhiut

Rritet, rritet si burbuqe

Më zu meraku, mua të ziun

Për buzët e saj të kuqe.

Të isha vëth në vesh të saj

T’i prekja qafën me mall!

Të ishabrez, te beli i bukur,

Te beli që s’më la të qetë

Te zemr’e saj në qoshe srukur.

Të ndieja rrahjet plot me jetë.

Në çaste gazi e vajtme

Ta mbaja fort, në dorën time.

Sigjerdan te gjoksi i ri,

Do desha të qëndroja

Ditë e natë të dëgjoja

Si psherëtin, e qesh ai

Dhe pastaj, ta pushtoja

Pa pushuar në krahët e mi.

8. Mihail Eminesku

Gjer tek ylli

Nga ylli, rruga gjer tek ne,

Është e gjatë dhe s’mbaron

Që drita të vijë përmbi dhe

Me mijëra vite do të shkojnë.

Ndoshta ylli s’është më,

U shua në botën errësirë

Po drit’ e tij ecën gjithnjë

Tashmë tek ne ka arrirë.

Nga kandili i tij i shuar,

Ndriçimi endet nëpër botë

Ylli shumë pat jetuar,

Por kur vdiq, erdhi në tokë.

Kur dashuria ikën e s’vjen

E mbulon hija e trishtimit

Kujtimi i saj prapë na gjen,

Siç na gjen vala e ndriçimit.

9.Xhelaledin Rumi

Kur dashuria është grackë

Kur në grackë është kapur dashuria,

Atë që syri vështron, nuk është mëkat.

Tashmë ai nuk sheh, më rrezet e tija,

Nga brenda flet, shpirti i ngratë.

Ai tashmë është dehur, me verë,

Që e piu nga dashuria e vërtetë.

Kur ishe e imja, nuk shkoje me të tjerë,

Më premtove, se kështu do të jesh përjetë.

Dashuria ime, nuk ka për t’u zbehur

Dhe kur të jem larg në syrgjyn

Shkëlqimi tradhton, thëngjillin e fshehur

Dashuria tradhton shpirtin tim.

Vezullimi i syrit, kap dashurinë në grackë,

Toka ku shkel bëhet si fron mbreti.

Sa herë që ti do, do të jemi bashkë

Jam skllavi yt, do kthehem nga kurbeti.

10. Hajnrih Hajne

Helena

Më je betuar, deri në varr,

Me magjinë tënde më ke folur

Se do më duash tërë zjarr,

Po prapë mbetem i pangopur.

Gojën, te fytyra ime e ver,

Fryma jonë s’ka të sosur

Shpirtin tënd, do ta pi krejt

Të vdekshmit janë të pangopur.

Përkthyer nga Aleko Ballauri

Edgar Allan Poe – Hija e madhe e korbit

Ky përkthim bëhet me rastin e 200-vjetorit të lindjes së poetit më të madh amerikan, Edgar Allan Poe (1809-1849), i cili më 1945 e shkroi poemën “Korbi” (The Raven), ndërsa një vjet më vonë e publikoi tekstin “Filozofia e kompozicionit” (The Philosophy of Composition), në të cilën tregonte se si e kishte shkruar poemën “Korbi”, e cila ia dha atij kurorën e mbretit të poezisë amerikane. Edgar Allan Poe, shkrimtar i tmerrit, përfaqësues i tregimit të shkurtër, poet muzikal, tregimtar i temave tabu, dezertor i romantizmit dhe hero i modernizmit, është shkrimtar dhe teoricien aq i madh sa që hija e tij ka rënë mbi të gjithë shkrimtarët dhe teoricienët që kanë shkruar pas tij. Deri sa romani psikologjik ka paradigmë prozën e tij, teoritë moderne – në përgjithësi e, teoria formaliste dhe strukturaliste – në veçanti, janë thjesht amplifikime të teksteve të tij të njohura, si: “Eureka”, “Parimet poetike” etj. Ashtu sikur poeti që nuk mund të lirohej nga hija e madhe e korbit, edhe letërsia dhe kultura Perëndimore nuk mundi të lirohet nga hija e këtij poeti. Në mesin e shkrimtarëve që e adhuronin ishte edhe Dostojevski, ndërsa Charles Baudelaire, i cili i kishte përkthyer veprat e Poes në frëngjisht, thoshte: “kryevepra ime është përkthimi i Edgar Allan Poes”, kurse J. L. Borges e vlerësonte në superlativ, duke thënë: “pa emrin e Edgar Allan Poes kultura Perëndimore nuk do të kishte kuptim”. Ndër shqiptarët i pari që e kuptoi madhështinë e këtij poeti ishte Fan S. Noli, banor amerikan, i cili edhe e shqipëroi “Korbin” për herë të parë (“Adriatic Review/ Rivista Adriatike”, 1918). Rreth njëqind vjet pas përkthimit të Nolit, “Korbin” e përkthyen edhe Dritan Thomallari (në revistën “Mehr Licht!”, nr. 17/ 2001) dhe Aleko Ballauri (në “Edgar Allan Poe, Lirika, Korçë 2008”). Noli e përktheu në toskërishte, dhe e theu vargun përgjysmë, kështu që nga 108 vargjet që ka “Korbi” në anglisht, në shqip doli me 196 vargje. Si pasojë e këtij përgjysmimi, “Korbi” i Nolit ka një ritëm më të shpejtuar, i cili nuk korrespondon me misterin, që kërkon një ritëm më të ngadalët. Në anën tjetër, Thomallari, që e përktheu në shqipen standarde, i qëndron më afër origjinalit, por nuk arriti të krijojë muzikalitetin, pa të cilin nuk mund të imagjinohet poezia e Poes, ndërsa refrenin “nevermore” e përktheu me një sintagmë jologjike për gjuhën tonë: “kurrë ndoj’herë”. Ndërsa Aleko Ballauri, që gjithashtu e përktheu në gjuhën standarde, e solli “Korbin” në tri variante, por në asnjërin nuk iu përmbajt formës origjinale e, natyrisht, “Korbi” i tij nuk ka as muzikë, as mister. “Korbi”, siç del nga analiza të cilën vetë Poe ia bën te “Filozofia e kompozicionit”, është një poemë ekzakte, me formë të rregulltë, me skemën e rimave ABCBBB dhe me mizanskenë matematikore. Mirëpo, përkthyesit tanë nuk e kanë marrë në konsideratë këtë mizanskenë, as ngjyrat e tmerrit (e kuqja dhe e zeza), prandaj ngjyra e perdeve në përkthim nuk përmendet fare, kurse monologu i subjektit lirik që ia jep dramacitetin veprës injorohet e deformohet në të gjitha variantet e përkthyera në shqip. Pasi që “Korbi” është përkthyer në dialektin toskë dhe në gjuhën standarde, unë vetëm desha ta dëgjoj si krrokatë korbi në dialektin gegë. E, ky përkthim është rezultat i kësaj dëshire.
(A. A.)

(1845)

Në një mesnatë të tmerrshme, kur prej mësimeve gjumi më merrte
Përmbi do libra fort të rrallë të një dije të harrueme tashmâ,
Mendja po m’luente me krye mbi fletë, kur befas dikush troket.
Shumë e lehtë ish kjo goditje, kjo goditje që derës time i ra.
“Ndonjë kalimtar”, pëshpërita, “derës do t’i ketë ra.
Veç njëherë dhe hiç mâ”.

Ah, e mbaj mend sikur sot atë natë dhjetori të ftohtë,
Dhe n’oxhak gacat shuheshin e hijet shtriheshin pa poterë.
S’më pritej derisa t’agonte dita – më kot ngushëllimin e prita
Prej librave të mi, me i dhanë fund vuejtjes për Lenorën e mjerë –
Për të rrallën rrezore vajzë që engjëjt Lenorë e quanin atëherë –
E tash këtu e paemën mbet përherë.

U dridhën pak perdet e purpurta e mue në palcë më hyni tuta;
U frigova – u pushtova prej nji fantazie që s’e kisha provue n’jetë;
E, tue ndie trokitjen e zemrës ‘mjerë, ndëgjojsha goditjen n’derë:
“Ndonji vizitor që po e lyp derën e ksaj dhome duhet të jetë –
Ndonji vizitor i vonë që po e lyp derën e dhomës duhet të jetë–
Veç kësaj kurgja s’mund të ketë”.

Menjiherë veten e mblodha e pa drojë derës iu afrova,
“Zotni,” thashë, “ose Zonjë, më falni se ndoshta keni ardh qe sa;
Po në fakt unë isha tue dremitë dhe ju lehtë keni trokit’,
Shumë lehtë keni trokit’, aq lehtë derës i keni ra,
Sa që unë mendova se m’bânë veshët”-dhe hapa derën për me pa;
Përveç territ, kurrgja s’ka.

Me sy terrin tue soditun, mbeta n’prag i çuditun e i nemitun,
I habitun, tue andrrue andrra që të vdekshmit s’guxojnë me i pa
Por e pathyeshme mbet ajo qetësi, heshtjen askush s’e ka thy’,
Përveç fjalës “Lenorë” që nga goja si padashje m’u nda,
Pëshpërimën time “Lenorë” jehona prapë mue ma dha;
Përveç kësaj, kurrgja mâ.

U ktheva në dhomën time prapë, krejt shpirti më kallej flakë,
Dhe prapë ndëgjova nji trokitje, ma fort se herën e parë i ra.
“Me siguri”, me vete thashë , “dikush te grilat e dritares asht:
Prit ta shoh se kush asht, t’i jap fund këtij misteri ma –
Prit moj zemër nji moment se edhe ky mister u zhbâ –
Përveç erës, kurrgja s’ka”.

I hapa krahë më krahë kanatat, kur me vrull i përplas flatrat,
Futet mbrenda nji korb i madh i ditëve t’shenjta që ishin kaherë;
E fare s’më përshëndeti; askund s’u ndal, askund nuk ndejti;
Por, si nji zonjë a si zotni, u ndal mu aty përmbi derë-
Qëndroi mbi atë bust Pallade, që gjendej përmbi derë –
Pushoi aty e mâ s’u sjell.

Porsa e pashë këtë zog të zi, ma mbyti me gaz atë mërzi,
Me ato sjellje aq solemne, mendjemadh sa ma s’ka.
“Edhe pse je qeth e kreh”, thashë, “budallë s’dukesh që je,
Zog i zi, korb i vjetër, prej brigjeve të territ ke ardh me m’pa-
Tregomë çfarë emni fisnik në natën plutoniane zotnia t’la’”.
Krrokati korbi “Kurrë mâ”.

U çudita pa masë sakaq prej fjalëve t’qarta që tha ky ngalakaq,
Përgjigja e tij s’kish fort kuptim, ishte, si i thonë, fjalë në hava;
Kjo mendja ime mue m’thotë që s’ka tjetër njeri në këtë botë
Që ndonjiherë ndonji zog mbi derën e dhomës ‘tij të ketë pa-
Zog a korb mbi bustin e bukur mbi derë t’dhomës të ketë pa,
Më këso emni “Kurrë ma”.

Por korbi aty vetëm priste, mbi bustin e gdhendun, e fliste
Veç atë fjalë, thuajse krejt shpirti i tij n’atë fjalë i derdhun â’.
Kurrgja tjetër ma nuk tha – e nuk i rrahu ma ata krah’-
Deri kur me vete mërmërova: “shokët tjerë dheu i ha,
Edhe ky do t’më le vetëm, n’ag do t’ikë, do t’shkojë me ta”.
Atëherë korbi tha “Kurrë mâ”.

Zemra në gjoks befas m’u tremb kur ndëgjova atë fjalë me vend,
“Pa dyshim”, thashë, “kjo do të jetë krejt ajo çka ka,
Që ia ka mësue ndonji i mjerë, të cilin fati i keq përherë
Zi e më zi e ka ndjekë mbas derisa kangën pikëllim e ka –
Derisa vajtimi i shpresës së tij mban kaq melankoli e hata
N’atë “Kurrë – Kurrë ma”.

Por ende korbi më argëtoi dhe ndjenjat e mira n’mue i zgjoi,
Nji kolltuk përballë zogut, bustit e derës e ktheva shpejt tue nga;
Dhe u ula në atë kadife të butë, mendimet nja mbas nja hiç pa i këput,
Ç’lajm m’ka pru prej asaj kohe ky korb kobzi, mendojsha pa pra,
Ky i ziu, i ngathti, i kobshmi, thataniku zog ogurzi i kohës që s’â’,
Me atë krrokatje “Kurrë ma”.

Veç këtë deshta me ditë, po asnji za s’e kam qit për me e pyet
Këtë shpend me sytë gaca që kësaj zemrës time flakë i dha;
Këtë, po edhe ma shumë, kërkova, kur kryet mbrapa e lëshova
Në jastëkun e mbuluem me kadife, që llamba sipër ndriçue e ka,
Por mbi këtë jastëk me astar vjollce që dritën e llambës sipër e ka,
Koka e saj s’do të pshtetet, ah, kurrë mâ!

Mandej u ngre një erë vrullshëm, parfumosun prej temjani t’padukshëm
Sjellë prej shpirtave që hapat ua ndëgjojsha nëpër patos pa nda.
“Mjeran”, thirra, “ty Zoti t’i ka çue këta engjëj për me t’tregue
Me pushue, mos me vajtue, e me bar Lenorën me harrue ma!
Pije, oh, pije me fund këtë bar harrimi dhe Lenorën harroje ma!”
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Profet!”, thashë, “a shpirt i keq!- profet i urtë, shpend a dreq!
Qoftë magjistar ai që të nxori, apo stuhi ajo që t’hodhi këtu e t’la
Fillikat e sypatrembun, në këtë vend të shkretë të magjepsun-
Në këtë dhomë me fantazma të tmerrshme, tregom’ drejt, a ka-
A ka melhem n’Gallad? Thuejma, thuejma, aman, a ka?”
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Profet!”, thashë, “a shpirt i keq!- profet i urtë, shpend a dreq!
Pashë atë Qiell që i lutemi bashkë – pashë atë Zot që n’dorë na ka-
Këtij shpirti të brengosun a po i rrëfen, a do të mundem atje n’Eden
Vajzën e shenjtë, që engjëjt Lenorë i thonë, me e kapë në krah;
T’rrallën rrezore që engjëjt i thonë Lenorë, me e kapë në krah?”.
Krrokati korbi: “Kurrë mâ”.

“Le t’jetë kjo fjal’ shenjë që u ndamë, zog a dreq!”, brita e u çova n’kambë,
“Kthehu shpejt nëpër stuhi në bregun e natës plutoniane ku rreze s’ka!
Mos le asnjë pupël të zezë se s’due rrena jote këtu me mue të mbesë!
Lemë vetëm e të pathyeshëm!- Leje të qetë bustin përmbi derë dhe ik mâ!
Hiqma sqepin nga kjo zemër, hiqe dhe merre, merre dhe çoje larg dikah!”
Krrokati korbi: “Kurrë ma”.

Dhe korbi kurrë nuk iku prej aty, ende rri, po, ende rri
Në bustin e Palladës drejt mbi derën e dhomës ende â’;
Dhe sytë e tij me sytë e djallit ngjasojnë teksa bahen se po andrrojnë
Dhe drita e llambës ia derdh hijen mbi dysheme, hijen hata
Dhe shpirti im jashtë asaj hije, që këtu poshtë mbi mue ka ra,
Nuk do të ngrihet kurrë mâ!