POEZIA E ESAT MEKULIT NUK SHUHET KURRË!

NGA FLORI BRUQI 






Esad Mekuli është poeti i parë dhe më i njohur i Kosovës pas Luftës së Dytë Botërore. Ai lindi në Plavë, më 17 dhjetor 1916 dhe vdiq në Prishtinë më 1993. Familja e tij në Plavë kishte ardhë nga Nokshiqi. Babi i Esad Mekulit, edhepse ishte hoxhë, fëmijët e tij i orientoi në shkollim jofetar. Esad Mekuli, shkollën fillore e kreu në Plavë, në gjuhën serbe. Shkollimin e mesëm-gjimnazin e filloi në Pejë, për ta vazhduar pastaj në Prizren e Sarajevë, ndërsa e përfundoi në Pejë në vitin 1936. Menjëherë pas kryerjes së shkollimit të mesëm u regjistrua në fakultetin e veterinarisë në Universitetin e Beogradit, të cilin e vazhdoi në pastaj në Zagreb e në Italia. Në këtë fushë, ai edhe doktoroi në Beograd në vitin 1959. Si nxënës i shkollës së mesme, por edhe si student dëshmoi se është përparimtar dhe çdo herë gjendej në rrethin e atyre që e kritikonin regjimin e kohës. Pikërisht për këtë ai ndërroi shumë shkolla të mesme dhe fakultete. Madje edhe mjaft shpesh u burgos. Tri herë është burgosur, dhe ka rënë në duar të famëkeqit Kosmajc-shef i policisë. Më së vështiri e ka pasë kur ka kundërshtuar traktin për shpërnguljen e shqiptarëve për në Turqi. Esad Mekuli ishte aktivist i dalluar dhe bartës i jetës kulturore të studentëve. Në Beograd ishte edhe redaktor i fletorës Beogradski student. Në këtë sferë siç ka thënë vetë, si gjimnazist ka shkruar romanin Vendeta – hakmarrja, për të damkosë këtë të keqe në mesin e shqiptarëve. Pastaj ka shkruar punime sociale në revistat e ndryshme, si: Venac – Beograd, Mlladost – Zagreb, Podmladak jadranske Staze – Split, Granit – Podgoricë, Novi Behar – Sarajevë, Student – Beograd e të tjera. Në këto revista ka shkruar në gjuhën serbe, dhe çdo herë ka shkruar për popullin e vet – shqiptarët, të cilët i ka mbrojtur kur të tjerët i kanë akuzuar. Si student përparimtar ai u burgos në vitin 1940 dhe qëndroi në burgun famëkeq "Gllavinjaqa", prej nga u amnistua me 2 prill të vitit 1941. Pas daljes nga burgu u paraqit vullnetar dhe punoi si veterinar ushtarak në Pejë. Këtu në vitin 1942 e burgosën për shkak të punës ilegale dhe bashkëpunimit me lëvizjet çlirimtare. Ka qëndruar i burgosur në Kullën e Sheremetit. Pas lirimit, ai u gjend herë në Zagreb, herë në Tiranë, madje edhe në Itali. Në fund të vitit 1943 ai i bashkua aradhave partizane dhe ishte redaktor i gazetës ilegale partizane Lirija.
Edhepse shkencëtar, Esad Mekuli, punës krijuese nuk iu nda kurrë. Ai pas Luftës së Dytë Botërore, punoi punë të profesionit të vet, por ishte edhe redaktor në gazetën e vetme shqipe Rilindja e pastaj themeloi revistën letrare Jeta e Re ku arsimoi gjenerata të tëra të letrarëve, të cilët edhe e pagëzuan bard të letërsisë shqipe në Kosovë e më gjërë. Megjithatë, edhe vetë shkroi dhe bashkëpunoi me shumë gazeta e revista shqipe, si: Rilindja, Zëri i rinisë, Fjala, Pionieri, Përparimi, Shëndeti në Prishtinë, Flaka e vëllazërimit të Shkupit dhe me ato në gjuhën serbe: Jedinstvo e Stremljenje të Prishtinës, Borba, Politika, Književne novine, Mostovi të Beogradit, Pobjeda dhe Stvarenje të Pdgoricës, Bagdalla të Krushevcit, Republika dhe Forum të Zagrebit. Esad Mekuli ishte kryetari i parë i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, nismëtar, themelues dhe kryetar i parë i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Pos shkrimeve kryesisht në poezi, Esad Mekuli ka përkthyer nga gjuha shqipe në ate serbe dhe anasjelltas. Ka përkthyer në shqip rreth 18 vepra të të gjitha gjinive lerare. Poezitë e Esad Mekulit janë përkthyer në gjuhën serbe, maqedone, hungareze, kroate, italiane e të tjera. Punimet e tij janë prezantuar në të gjitha antologjitë e poezisë shqipe, por edhe në shumë antologji botërore. Esad Mekuli ka shkruar edhe me pseudonimet Sat Nokshiqi dhe Sat Hoxha.

 Vdiq në Prishtinë me 6 gusht 1993.

Tituj të veprave

Për ty  – Prishtinë, 1955
Dita e re – Prishtinë, 1966
Avsha Ada – 1971
Vjersha – 1973
Brigjet – 1981
Rini e kuqe – Prishtinë, 1984
Në mes të dashurisë dhe urrejtjes – Tiranë, 1986
Dita që nuk shuhet – Prishtinë, 1989

Popullit Tim


Deshta, shum’ kam dasht-dishrue
që me këng të trimnoj, me fjalen tënde të ndrydhun
të ngrej fuqitë prej gjumit…
Këndova (dhe kur m’ishte ndalue)
se liria do të vinte edhe për ty, të përbuzun.

Këndova mbi ditët fatlume që do të lindshin, pa dhun,
n’agimin e lirisë për ty me popujt këtu e ngjeti,
mbi forc të bashkimit mbarë:
mbi vrullin tand të mëshehun
-unë, biri yt dhe-poeti.

Po! N’errsinën e shtypjes së randë sa shkambi,
ndëgjova thirrjet që të bana me dal n’dritë-
pse për liri-me tjerë
ke dhanë dhe ti
djers e gjak si etnit.

Kam dhanë, i dashtun…Dhe sot, në liri-
kur thembra e gjaksorit s’na shkel dhe dora pa
pranga mbeti,
me ty këndoj mbi fuqinë e ngjadhun nën yllin që na pri’
-unë, biri yt besnik dhe-poeti.


RINISË


Zemrat i mbush me bukurinë e përjetshme t’lumnisë,
me harresë t’këndshme vuejtjet i mbulon…
Hap rrug’t e reja – në ditët e territ e t’zisë –
me ravat e thella t’gëzimit rrëgallat e jetës lavron.
Nëpër shtigje t’reja rrugë shpëtimi i çel,
me ato fuqi që ti njeh për bukuri:
çdo ar’e plleshme nga ti asht mbjellë,
prej kah do t’mbijë fara e re me t’reja brezni.
Fuqia jote jeton me shekuj e rritet gjithmonë,
kthjellohet, gufon, vlon – ky burim gëzimi
i jetës së re! – O, e dashura rinia jonë!…
– n’orët e shekujve ndëgjoj at’far’ kumbimi.
Gërshetohet kënga e përhershme mbi t’madhnueshmen rini
–Ty, që ke le bashkë me këtë jetë!
– O, ti gëzim i vetëm i jetës, o ti lavdi,
para lumnisë sate fort n’habi kam mbetë!



SHQIPTARI KENDON


Shekujt mbi ne
e në ne
e mbushen jeten plot vnere*-
qe pezm,
e zjarri kryengrites
nder zmerat tona m’u ngri,
qe njeriu mos te jete-njeri:
emri te na zhduket perhere.
Qeme-o njerez po robe;
pa buke, liri n’usdaje,
ne vatren tone
pa shtepi
ne plangun tone
argatare!
Qeme-
turq, dreqen me bishta,
qeme-raje
qe t’hiqet ne vargoj
te mjerimit
te perbuzur-shiftare**!
qeme…
por koha-lufte
sheron varret cdo dite:
mbas nates se erret
te shekujve-
hap krahet koha e re…
Po, jemi gjalle!
Dielli dhe per ne shnderit…


ANDRRA E VAJZËS


Shushuritja e leht’ e t’panjohtunit më treti fare
dhe agime t’kaltërta andrrova…

E nëpër kunor lakmish për ‘limtare-
si lulja q’i jep qiellit lulzimin,
rinin ja dhurova.
Shkëlqyen yjet e qiellit si syt e tijë
të thellë dhe të ndritshm
dhe u shafit nën te e kërthnezta fuqi…

-Sonte shushurutja e leht’e t’panjohtunit
më treti fare
dhe agimet e kaltërta andrrova


ERA E PYLLI


Erdhi pa pritur. Qielli u nxi, e ajo, furtuna, sulmoi me rrëmbim.
Pylli gjëmoi tmerrshëm. Luhaten drunjtë qindëvjeçarë
thyhen degët e njoma, gjethet e shkoqura, fluturojnë qiellit perpjetë e pastaj bien pingul në tokë, duke u grumbulluar në shtigje dhe duke u zhdukur në lugaja.
Furtuna – si gjithmonë me e fuqishme, më e pamëshirshme.
E harlisur, turret që të shtrijë e të rrënojë çdo gjë.
Por pylli nuk jepet, drunjtë rrënjethellë krah njëri-tjetrit,
qëndrojnë tok.
Tash ajo gjurmë e parë shëndrrohet në klithmë të fuqishme
të detit blerosh të shqetësuar për jetën e pamposhtur.

GJYKIMI


Do të vijnë mbas nesh fëmijët tanë e fëmijët
e fëmijëve tanë
dhe ata do të flasin për ne, ata do të gjykojnë
për ne-
(Breznitë veprat i gjykojn .. -ka thanë nji njeri i
madh!)-
dhe nuk do t’na dënojn, e dij, për belbëzimet
tona, shtërzimet’
për gabimet-t’vogla e t’mëdha-për të
mbërrimet tona…
Pse-kush ka faj që prindet s’na lanë gadi kurrgja
-pos vorreve dhe padijes;
kush ka faj që aq kohë-errësija dhe vetmija-
si mrazet e pranverës kanë mbyt filizat mu në farë?!
Do të vijnë mbas nesh fëmijët tanë e fëmijët e fëmijëve
tanë-breznitë,
dhe ata do të dijnë për ne, se ne jemi pjella e Ditës
së Re-dhe plot diell e dashni;
do të dijnë për ne, e dij, dhe do t’ua kallxojnë me
binduni fëmive të vetë
si kemi ngallnjye, nga hini dhe vjetërsia,qytete t’reja,
fabrika dhe katunde…
si kemi shkrue kangë, si kemi thurë tregime-
tue belbzue ebecenë dhe gjuhën vetë…
(Dhe, ani, që të gjithë jemi marrë me çd! o gja, si me
qenë mjeshtra çollakë,
me pak dije po me shumë e shum vullnet…)


MALLI PËR T’PAMBËRRIJTSHËMEN


Retë luejnë n’naltësin, si qingjat n’kodrina,
Ndërsa malli për t’pambërrijtshmen ndryhet n’mue:
Dëshirojsha mu kapë n’vallen e reve kuqle
E me fluture në t’shkëqyeshmet naltësina
Me gëzimin e këngës baritore…
E kur hana e luginave ia beh n’shpejti
Dhe toka natën n’dishrim thërret,
Si rrezet e argjendta mbi kalli-
Të shkoj
E t’vizitoj
Skajet e dhimbjes e vendet ku pashë ankthet.

Vaj! Me u kapë n’vallen e reve nkuqlime
Zemra me t’dhanun do t’më dëshironte
Që rinija t’gërthet i herë mâ me gëzime
Dhe mall i zemrës s’vuajtun t’gufonte.
-Por, pse zemra tingëllon përmallshëm
si za drithërim
dhe droja kaplon thellë zemrën e shpirtin tim?!
Kur dëshiroj aq rêtë mbi qytet me i soditë,
Derisa malli për t’pambërrijtshmen, m’kap, m’shafit.


Pranvera


Kaloi dimri, erdh pranvera
me lulezim.
Erdh lejleku, dallendyshja
fluturim.
Rritet bari, vishet pylli
me blerim.
Hapet zemra e femijeve
plot gezim.
Dilni, dilni t gjihte perjashta
pa pertim:
Mblidhni lule malit, fushes
me nxitim.
Po dhe nje gje, o femije
ti e di.
Librin kurre mos e harro
per mesim.
Libri t’con ne jete te lumtur,
perparim.
Dija eshte pranvera jote
e shpetim.






MBRAMJA


Si tufa mëndafshi t’artë në të kaltërten shami,
n’mes dy duersh t’bardha, dy kodra në borë-
flakron përëndimi…Retë mbi krye prorë
ngasin nëpër qiell dhe zhduken n’hapsi.

…Dhe drita e mbrame shuhet mbi çdo sukë:
cipa e natës shtrihet mbi fushat e përhime,
malet heshtin n’errësi si me qenë të ngrime,
si të humbet jeta-xho gja u nxi, u zhduk.

N’ajri ndihen klithmat e natës që ra-
drujt pran rrugës era i përkund…
Ndërsa drita e bardh, e tretun dikund,

shigjeta të flakta mpreh errësinës me i ra.
Terri sundon botën. Katundet e shtrime
në mes të natës prehen n’lugin me andrrime.


MENGJESI


Zbehet qielli n’agim dhe rete e purpurta,
Perparese te kuqe varen n’largesi-
Si n’anderr, dikur…Gurbetqaret ofshajne, tue dale
prej birucave n’periferine e larget e t’piklluemshme
dhe trupat e derrmueme ua lemon fresku i veses,
puhija e pare mengjesore…

Mengjesi per ta asht – anderr e shartueme
ne zhgjander t’zeze e t’mundimshme,
thirrje e pameshirshme per derdhjen e djerses
e t’gjakut –
qyteteve te largeta, rrugeve… per kafshaten e thate-
ai asht zgjim i idhet, plot andrrime per buke,
pse – cdo mengjes asht mundim i ri, perbuzje e perulje,
dita qe ka me sjelle tundime te reja, ma te randa,
shperthen ne mendje si agim’ i purpurt
mbi nenkresen e shkyeme,
si thirrjet e largeta, t’kuqrremta…
Sepse – cdo mengjes asht nji thirrje e dhimbshme:
– Buke per sot, o jete, pse shume buze presin prej meje!

…Dhe vetem nganjihere, n’mbrendi, botnat e reja vetojne
hareshem: dit’ ma t’lumtuna u bijne atehere ne t’pame
dhe rruget bardhoshe, si ame lumenjsh,
shkrihen, burojne n’vetedije dhe vizllojne para syve:
-Buke do te kete…dhe pune…-peshperisin
buzet e dridhshme.
-Voter te nxehte per te gjithe! – dhe shikimi
deperton ne’thellesi, zbulon botnat e meshehuna,
dhe dalin para syve –
fushat
qytetet
njerezit…

Zbulohet jeta e deshrueme!…

Mengjesi per ta asht anderr e kputun ne zhgjanderr
T’zeze e t’mundishme,
thirrje e pameshirshme per derdhjen e djerses
e t’gjakut
Qyteteve t’largeta, rrugeve…per kafshaten e thate-
ai asht zgjim i idhte, plot andrrime per buke.


NATA


Lugut t’qiellit fluturojne rete hijeranda
vedrat e territ tue derdhe mbi rruget e plasarituna-
Nata e erret horizontet i mbylli…

Qiella tash bahet si cerep’i zi…
Dhe pikat e para t’shiut
hovshem leshohen mbi rruge e pullaze.

…Diku, nji za i piklluem, si ai i nanes mbi kufomen
e birit t’vetem;
thirrje e prekshme e dikujt, si ofshame,
ne shushurimen e erret t’shiut-
si klithje e femise t’humbun ne furtune…

Bie me rreshek…Shiu end
pej t’panumert…Bie pika si plumbi,
si kazmat e randa t’puntoreve…
-O, si me dashte me shembe cdo gja ne ket
nate t’merrshme!

Kujisin bagllamet e ndryshkuna ne kapaket
e dritareve ku me hov sulmon shiu,
frushkullon ere e furishme…Lebetisin kunorat e pemeve,
ulurojne me za vajtues…
E drita e zbehte dridhet ne dhomezen e erret plot myk,
ku gurbetqaret t’rrasun fishek, nder skuta ku nuk pikon,
andrrojne shtretnit e ngroht, trupat e lodhun me i clodhe…

Era terbueshem uluron mbi pullazet e came t’shtepive,
dridhen trupat e ngrime nen leckat e mbulojes ne
skutat e erreta t’dhomes,
ne vorr per s’gjalli – te denuem per shfarosje…

Ferri i kesaj bote doren ua shtrin t’mjereve
para se me hy ne parajsen e jetes s’amshueme!


Në mëngjes


Horizonte zbulue me bardhsi mëngjesore
zgjohen…
Dy-tri përvidhen hapsirë,
udhëtojnë,
t’bardha e t’holla
si çarçafë t’lëshuem n’erë…

Fushat pëshpërisin lutje mëngjesore.
Ditën e re përshëndesin
Me lojë kunorash –
Drujt e gjethuem;
në bar kanga e gjallesave t’imta
ende himnin e saj…

Livadhe dhe arave t’vesueme,
zane… Dita po gdhin.
Fushat erënjoma shtrihen
Si trup i gufuem femne…

Endem, si fëmi, n’qetësinë mëngjesore
dhe trupin e ushqej me freski
t’barishtave dhe t’erës;

përkdhel mëngjesin me sy t’mbyllun
dhe thellë n’zemër qetoj,
me harresë mësheh, mbuloj
dhimbjet e shpirtit t’varruem.

Në këtë poezi të shkruar në vargje të lira, ashtu si dhe në mjaft krijime të tjera, Esat Mekuli na paraqitet një lirik i hollë që di të pikturojë si natyrën ashtu edhe ndjenjat e njeriut përpara kësaj natyre. Bukuria e fushave, qetësia mëngjesore, drujtë e gjethuem, me një fjalë mbarë natyra është diçka që qetëson "dhimbjet e shpirtit t'varruem" të poetit.

Poezia "Në mëngjes" është një shembull që dëshmon se si poezia shqiptare nëpërmjet poetëve të ndryshëm të kohës (Migjeni, Mekuli etj.) vjen duke u bërë përherë dhe më metaforike (d.m.th. metafora bëhet figura qendrore e saj). Kjo praktikë u përgjithësua më pas me Martin Camajn, Ismail Kadarenë dhe Din Mehmetin.


Vdekja e ditës


Dielli n’perëndim
N’zjarrin flakrues
U dogj…

Dhe çdo gja u trand,
u pikllue
n’vaj për të.

N’arkivolin e heshtjeve t’muzgut,
n’dhimbje bonjake
sonte,

i dashtuni, i yni,
me lot t’pastër
u vajtue:

Psherëtima e gjethit t’barit
dhe d’nesa e prajshme e erës
me pikllim zemrën e poq…

Dielli sonte
n’zjarrin flakrues
u dogj.

Ndjenja e trishtimit përshkon këto vargje që na japin një pikturë plot ngjyra të gjalla të perëndimit të diellit. Ashtu siç ndodh me të gjitha peisazhet e paraqitur nga artistët, në qendër, në të vërtetë nuk është natyra, por vetë uni i artistit që sheh e vlerëson këtë natyrë.


**********

Agjencioni Floripress

5/17/15

Ata që lanë gjurmë në shkencë dhe atdhetarizëm:Esat Mekuli (1916-1993)

Lindi më 17 dhjetor të vitit 1916 në Plavë. Gjimnazin e kreu në Pejë më 1936. studioi veterinarinë në Beograd, ku u diplomua në fillim të vitit 1947. Specializoi parazitologjinë në Zagreb më 1947 dhe 1948. u doktorua në Fakultetin e Veterinarisë të Beogradit me temën “Kontribut për njohjen e piroplazmozave të kafshëve shtëpiake në Kosovë dhe Rrafsh të Dukagjinit”.

Si student i takoi lëvizjes përparimtare. Ishte një nga redaktorët e fletores “Beogradski student”. Mori pjesë në aksionet studentore e demonstrata dhe u burgos, më 1940, në burgun famëkeq “Gllavnjaça” të Beogradit – ku, në fillim të prillit të 1941-s, u amnistua. Pas kësaj punoi veterinar ushtarak në Pejë, ku e zuri edhe okupacioni. Më 1942, për shkak të punës në lëvizjen nacionalçlirimtare, u burgos. Më vonë iu bashkua aradheve partizane dhe një kohë punoi si mjek, e mandej si anëtar i Agjitpropit të Shtabit Operativ të UNÇL dhe APJ për Kosovë dhe Rrafshin e Dukagjinit dhe redaktor i gazetës ilegale Lirija – Sloboda.
Menjëherë pas çlirimit emërohet kryeredaktor i parë i fletores në gjuhën shqipe ndër ne – Rilindja (tani gazetë e përditshme), kurse nga viti 1947 gjer më 1960 punoi si shef i repartit parazitologjik të Institutit të Veterinarisë në Prishtinë. Nga viti 1949 ishte kryeredaktor i revistës së parë thjesht letrare Jeta e re, të cilën e drejton për gati një çerek shekulli, e më vonë edhe kryeredaktor i revistës shkencore-profesionale bujqësore Glasnik (Lajmëtari). Ishte kryeredaktor i revistës shkencore “Biotehnika” dhe kryeredaktor në Redaksinë e Enciklopedisë së Jugosllavisë, e cila botohet edhe në gjuhën shqipe.

Si punonjës, botoi njëmbëdhjetë punime shkencore-profesionale në revista jugosllave dhe të huaja, mandej nga dy libra dhe broshura nga shkenca e mjekësisë veterinare dhe rreth pesëdhjetë artikuj shkencorë-propagandistikë nëpër fletore dhe revista në gjuhën shqipe dhe serbokroate.

Me punën letrare filloi të merret qysh në rininë e hershme, duke bashkëpunuar me revista të rinisë. Pas çlirimit botoi pesë përmbledhje poezish në gjuhën shqipe, gjashtë në gjuhën serbokroate dhe nga një në gjuhën maqedone dhe turke, si dhe më se tetëdhjetë libra përkthimesh.

Ishte punëtor aktiv politiko-shoqëror. U zgjodh deputet i Asamblesë së KNÇL të Kosovës dhe të Rrafshit të Dukagjinit në dy seanca, si dhe deputet i Kuvendit Federativ. Ka qenë kryetar i parë i Shoqatës së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe i ASHAK.

Për veprimtarinë në fushën kulturo-letrare mori, më 1950, Shpërblimin e Qeverisë të RP të Serbisë, mandej atë të Bashkësisë Kulturo-arsimore të KAKM dhe Shpërblimin e Nëntorit të Prishtinës. Për punën në fushën e përkthimeve iu dha Shpërblimi i Dhjetorit të KSA të Kosovës dhe Shpërblimi i SGB Rilindja; po ashtu u shpërblye me Diplomën e Nderit të Lidhjes së Shoqatave të Përkthyesve të Jugosllavisë për meritat në afirmimin e bashkëpunimit ndërrepublikan. Më 1971 mori shpërblimin më të lartë jugosllav – Shpërblimin e AVNOJ-it për letërsi, e më 1974 edhe Shpërblimin e 13 Korrikut të Malit të Zi.

Ishte anëtar i Këshillit të KSA dhe i Këshillit të Federatës.

Vdiq në Prishtinë, më 6. VIII. 1993.

BIBLIOGRAFIA


Libra të botuar : 

Për ty, vjersha, Prishtinë 1955, 63, 67.
Dita e re, vjersha, Prishtinë 1966; Shkup 1977.
Avsha ada, vjersha, Prishtinë 1971, 75.
Vjersha, Prishtinë 1973.
Brigjet, vjersha, Prishtinë 1981, 85.
Rini e kuqe, vjersha, Prishtinë 1983.
Na putu, pesme, Bagdala, Krushevac, 1964.
Izmedju voleti i mrzeti, vjersha, Svjetlost, Sarajevë, 1970.
Glasovi vremena, vjersha, NOLIT, Beograd 1974; Gornji Milanovac 1980.
Avsha ada, vjersha, Jedinstvo, Prishtinë 1975.
Pjesme, Izbor i prevod Lj. Rusi, Shkup 1975.
Iki Kiyi (turqisht), vjersha, zgjedhja dhe përkthimi N. Zekerija, Prishtinë -Carigrad 1983.

Përkthimet në gjuhë shqipe:

B. Qopiqi: Patrollxhija, poemë, botuar si libër, nuk është ruajtur, Prizren, fundi i vitit 1944.
V. Majakovski: Lexo e gjezdis Kinë e Paris, poemë (me M. Krasniqin), Prishtinë 1948.
A. S. Pushkini: Përralla mbi gjelin e artë – me M. Krasniqin, Prishtinë 1949.
P. Voranci: Lulet e Shëngjergjit, tregime, Prishtinë 1951, 66.
I. A. Krillovi: Përralla, Prishtinë 1952.
Nga proza jugosllave – me shumë autorë, Prishtinë 1952.
P.P. Njegoshi: Kunora e maleve – me Z. Nekajem, Prishtinë 1952.
Xh. Londoni: I ikuri, roman, me T. Hatipin, Prishtinë 1955.
Shkëndijat e para, zgjedhje nga poezia dhe proza në shqip, me Z. Rexhën, M. Gjevorin dhe V. Shitën, Prishtinë 1956.
V. Filipoviqi: Oda e errët, dramë, premiera në Prishtinë 1956.
S. Jesenini: Ana Snegina, poemë, Prishtinë 1956.
V. Nazori e B. Qopiqi: Tregime nga lektyra shkollore – me T. Hatipin, Prishtinë 1957.
Q. Sijariqi: Bihorasit, roman, Prishtinë 1957.
Ushtari i mirë Shvejku, dramat, sipas romanit të Hashekut, premiera në Prishtinë 1957.
I. Andriqi: Oborri i mallkuar, me T. Hatipin, Prishtinë 1957, 75.
V. Majakovski: Tetori, vjersha, Prishtinë 1958.
S. Jesenini: Rruga ime, vjersha, Prishtinë 1958.
D. Kostiqi: Shpella e shurdhët, roman, Prishtinë 1958.
I. G. Kovaçiqi: Humnera, poemë – me R. Hoxhën, Prishtinë 1958, 78.
A. N. Ostrovski: Pylli, dramë, premiera në Prishtinë 1962.
I. Mauzhuraniqi: Vdekja e Smail-agë Çengiqit, Prishtinë 1963.
B. Nushiqi: Komedi të zgjedhura, me T. Hatipin, Prishtinë 1964.

Përkthime në serbokroatishte:

Pesme gorke i ponosne, poezija Šiptara, FNRJ, NOLIT, Beograd 1962.
S. Hasani: Groždje je počelo da zri, roman, NOLIT, Beograd 1963.
A. Shkreli: Beli karavan, roman, Prosveta, Beograd 1963.
B. Bokshi: U očekivanju, vjersha, Bagdala, Kruševac 1967.
J. Relja: Nita, Bagdala, Kruševac 1968.
A. Podrimja: Dozivi, vjersha, me M. Gashin, Bagdala, Kruševac 1968.
A. Gajtani: Svetlosti u srcu, vjersha, Bagdala, Kruševac 1968.
I. Kadare: General mrtve vojske, roman, Bagdala, Kruševac 1968, Bgd. 1977.
Sedam pesnika Kosova i Metohije, Panorama, Prishtinë-Beograd 1968.
Mi. Đ. Nikola-Miđeni: Slobodni stihovi, vjersha, Jedinstvo, Prishtinë 1968.
F. Gunga: Do rta dobre nade, vjersha NOLIT, Beograd 1973.
Ti pesme naše početak, Tito u poeziji na albanskom, Prishtinë 1975.
R. Qosja: Živa sfinga, dramë, Jedinstvo, Prishtinë 1976.
R. Qosja: Smrt vrega iz očiju, tregime, Narodna knjiga, Beograd 1976.
A. Shkreli: Pesme-Vjersha, dvojezično, Narodna knjiga, Beograd 1976.
Albanske narodne balade, Izbor, Jedinstvo, Prishtinë 1976.
E. Gjerqeku: Tragovi, vjersha (me R. Ismajlin), Novi-Sad 1978.
Oči kamena, Panorama poezije Albanaca Jugoslavije, dvojezično izdanje, Titograd 1978.
A. Gajtani: Ti pesmo, ti ptico daleka, vjersha, Jedinstvo, Prishtinë 1979.
F. Hoxha: Kad proleće kasni, Partizanski dnevnik, 4 jul, Beograd 1979.
B. Nushiqi: Tri njëkatëshe (Tri jednočinke), Prishtinë 1964.
S. Jesenini: Vjersha e poema (Pesme i poeme), Prishtinë 1965.
S. Kulenoviqi: Nana Stojankë e Knezhopojës (Stojanka majka Knežopoljka), poemë, Prishtinë 1966.
Poetët e Bagdallës, Izbor, Prishtinë, 1966.
S. Jesenini: Agu i dritës, vjersha, Prishtinë 1966.
V. Bullatoviqi-VIB-i: Në detin e gjanë, satirë, Prishtinë 1966.
P. Bezruçi: Këngë shleziane, Prishtinë 1967.
J. St. Popoviqi: Skënderbeu, dramë ( me T. Hatipin), Prishtinë 1967.
M. Selimoviqi: Dervishi dhe vdekja, roman, (me T. Hatipin), Prishtinë 1968.
D. Maksimoviq: Kërkoj falje, vjersha, Prishtinë 1968.
R. Zogoviq: Ardhësat. Këngët e Ali Binakut, poemë, Prishtinë 1968.
Që të jesh i lirë, Vietnam ( me I. Kadarenë), Prishtinë 1969.
H. Tahmishçiqi: Të ballafaquar me botën, Antologjia lirike më e re e BeH (1919-69) (me S. Kostarin), Prishtinë 1969.
Sofokliu: Mbreti Edip, dramë, Prishtinë 1969.
V. Kërnjeviq: Tregimtarë të BeH, antologji, (Pripovjedaći BiH, antologija) me S. Kostarin, Prishtinë 1971.
N. Omeragaj: Treni i fundit për në agim, vjersha, Shkup 1975.
S. Asanoviq: Vdekja e hijshme, tregime, 1975.
J. Kashtellan: Kënga e hapur, poemë për Kragujevcin, Prishtinë 1977.
Pishtarët e Tetorit – Poetët e botës për Tetorin dhe Leninin, vjersha, Prishtinë 1977.
Zjarri në breg. Poezi e huaj(me P. Markon), Prishtinë 1977.
M. Kërlezha: Poezi, Prishtinë 1978.
F.G. Lorka: Poezi (me P. Markon), Prishtinë.
P. Neruda: Poezi (me D. Pashku dhe E. Gjerqekun), Prishtinë 1978.
Gj. Skoti: Pa tokë, pa lot, vjersha nga italishtja (me T. Hatipin), Prishtinë 1979.
M. Dervishi: Bejrut, poemë, Fjala, Prishtinë 1982.
S. Kosovel: Integralet, vjersha, Jeta e re, 1982.
M. Martinoviqi: Pulëbardhja e kuqe, përmbledhje me dhjetë vjersha, poema, Koha 5-6, Titograd 1984.

Punime origjinale:

Poezi

Shafrani – lajmëtar i pranverës, poezi në prozë, Rilindja, 1 e 2. I. 1985.
Dashunia ime dhe Lutje mëngjezore, Zëri i rinisë, 5, 1985.
Prijës dhe mësues i popujve tanë, prozë poetike, ZR, 10-4, 1985.
Liria – dritë që nuk shuhet, vargje, Rilindja, më 25.V.1985.
Mome narodu i Triptihom o Planini, iz savremene albanske poezije u Jugoslaviji (Izbor A. Vinca), Sarajevo 1985.

Proza

Naša štampa, Od bolničara do novinara, i iz intervjua Naša štampa br. 357, Beograd, decembra 1985.

PËRKTHIMET

Leka i Madh para Portës së Parajsës, legjendë çifute, Fjala, mars 1985.
Gomaricë e përvuajtur, përrallë çifute, Rilindja, 30 mars 1985.
Cjapi me sy njeriu, legjendë çifute, ZR nr. 15, 1985.
Gejcli kureshtar, kallëzim popullor çifut, Thumbi, nr. 147-48, 1985.
Ari dhe hekuri, nga letërsia gojore çifute, Thumbi, 145, 1985.

POEZI
R. Zogoviq, Pesë vjersha (Ditare e Kolashinit, Nishit mbi Nishavë, Anti-Alesio, Rinia, Mos vdis para se të vdesësh), Koha (Titograd), nr. 3. 1985.
Lerka Shifer – Premec (RS Kroaci), Vjersha nga Kosova (Ulpiana, Graçanica natën, Në gërdhatë), Fjala 15. VIII. 1985.
I. Sarajliq (RS BeH), Po flas për Evropën, Rilindja, 2. XI. 1985.
A. Vuletiq (RS BeH), Dielli në mesnatë (Vetëm dy rrugë janë, Gurthemeli, Dielli në mesnatë, Bredhi i Vitit të Ri në sheshin e qytetit, Ankim Diellit, Shortarqëllues, Edhe unë vrisja, Toka, Mbretëresha e rrugëve), Jeta e re, 6, 1985.

http://floripress.blogspot.com/2015/05/esat-mekuli-1916-1993.html

( RIPOSTIM PA ASNJË NDRYSHIM )AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE TË KOSOVËS ËSHTË E DREJTUAR, VETËM PREJ FUNKSIONARËVE TË NJË PARTIE - TË LDK-së!

LIDHJA E SHKRIMTARËVE E KOSOVËS AKADEMIA E SHKENCAVE DHE E ARTEVE TË KOSOVËS  ËSHTË E DREJTUAR, VETËM PREJ FUNKSIONARËVE TË NJË PARTIE - TË LDK-së! Opinionit tonë nuk i është bërë e mundshme të informohet se gati të gjithë funksionarët më të lartë të LDK-së janë bërë anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve, kurse prej 9 anëtarëve të sotëm të Seksionit të Gjuhës e të Letërsisë 7 janë anëtarë të LDK-së, ndërsa 5 prej tyre anëtarë të djeshëm apo edhe të sotëm të Kryesisë ose të Këshillit të Përgjithshëm të kësaj partie! (Lexoni shtojcën në vijim) Shtojca e pashtriku.org Seksioni i Gjuhësisë dhe i Letërsisë Mehmet Kraja, sekretar Të rregullt: 1.      Idriz Ajeti 2.      Ali Aliu 3.      Besim Bokshi 4.      Enver Gjerqeku 5.      Sabri Hamiti 6.      Rexhep Ismajli 7.      Mehmet Kraja 8.      Ali Podrimjaa 9.      Rexhep Qosja Jashtë trupit të punës: 1.      Sinan Hasani 2.      Ibrahim Rugova Për më tepër lexoni faqen zyrtare të: ASHAK ========================================      Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, në mbledhjen e mbajtur më 6 nëntor 2009, në Prishtinë, shqyrtoi gjendjen në institucionet tona shkencore, në mënyrë të veçantë në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës.      Meqenëse në diskutim u paraqitën mjaft të dhëna që dëshmojnë se këto institucione janë të politizuara në shkallë të palejueshme, Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës e quan të nevojshme  që opinionit të Kosovës t’i drejtohet me këtë Kumtesë.      1. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës është e shqetësuar dhe e brengosur për shkak të pasojave që një politizim i tillë ka prodhuar dhe vazhdon të prodhojë në shkencën tonë, në planifikimin, në vlerësimet dhe në afirmimin e saj si në Kosovë, ashtu edhe në gjithë hapësirën kombëtare.      2. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës konstaton se përkatësia partiake është bërë kriter për pranimin dhe për dhënien e titujve shkencorë në institucionet shkencore, gjë që ka sjellë dhe vazhdon të sjellë deformime të tjera në veprimtarinë e tyre shkencore, kulturore dhe shoqërore.      3. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës konstaton se pasojat më të mëdha të një politizimi të tillë janë shprehur në veprimtarinë e Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Institucion njëpartiak në kohën e komunizmit, kjo Akademi vazhdon të jetë institucion njëpartiak edhe sot, madje partiakisht më i anshëm sot se atëherë. Opinionit tonë nuk i është bërë e mundshme të informohet se gati të gjithë funksionarët më të lartë të LDK-së janë bërë anëtarë të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve, kurse prej 9 anëtarëve të sotëm të Seksionit të Gjuhës e të Letërsisë 7 janë anëtarë të LDK-së, ndërsa 5 prej tyre anëtarë të djeshëm apo edhe të sotëm të Kryesisë ose të Këshillit të Përgjithshëm të kësaj partie!      4. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës konstaton se Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës është e drejtuar vetëm prej anëtarëve, shpesh, madje, vetëm prej funksionarëve të një partie - të LDK-së! Për të qenë edhe më tragjikomike, më e papranueshme dhe më e palejueshme udhëheqja e saj, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës drejtohet prej një grupi partiako-lokal! Kështu, fjala vjen, qe 17 vjet në krye të Akademisë e ndërrojnë njëri-tjetrin një kimist e tre gjuhëtarë, kurse në Kryesi u asistojnë fqinjë të vendlindjes e të partisë! Kjo udhëheqje ka shkelur dhe vazhdon të shkelë procedurat elementare demokratike gjatë zgjedhjes së anëtarëve të rinj të Akademisë; e shkurton afatin e zgjedhjes në dy vjet kur do të shtojë numrin e bashkëpartiakëve të vet dhe e zgjat në katër vjet kur do të shtyjë pranimin e të tjerëve. Për të siguruar që të pranohen vetëm bashkëpartiakët e saj dhe të pengohet pranimi i të tjerëve, kjo udhëheqje e ka bërë Seksionin organ i cili, në vend se Kuvendi i Akademisë, vendos kush do të pranohet në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, çka nuk ndodh në asnjë akademi në Evropë!      5. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës thekson se uzurpimi i tillë njëpartiak i Akademisë dhe i Kryesisë së saj ka bërë: që në Akademi të sillen edhe disa shkrimtarë - kritikë, prozatorë e poetë të cilët, po të mos ishte ajo ashtu e uzurpuar, nuk do të bëheshin anëtarë të saj; që në vazhdimësi të refuzohen studiues, shkrimtarë dhe krijues të tjerë me vepër të çmuar shkencore, letrare, artistike dhe me merita të mëdha për arsimin dhe për kulturën e Kosovës.      6. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës konstaton se Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, për shkak të uzurpimit të tillë të skajshëm partiak, nuk ka sot në përbërje të saj: asnjë historian, asnjë arkeolog, asnjë leksikolog e leksikograf, asnjë historian të krijimtarisë popullore, asnjë mjek. Deri sivjet, në përbërje të saj kjo Akademi nuk e kishte asnjë ekonomist sado Kosova ka një varg ekonomistësh të njohur e të çmuar edhe jashtë Kosovës. Po sivjet në Akademinë tonë u pranua një ekonomist dhe ky është një funksionar i LDK-së, njëkohësisht kryetar i Prishtinës!      7. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës është e bindur se si pasojë e këtyre deformimeve, e kësaj papërgjegjësie shkencore, intelektuale dhe morale të uzurpuesve të Akademisë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, në mënyrë të veçantë dy seksionet e saj themelore - Seksioni i Gjuhës dhe i Letërsisë dhe Seksioni i Shkencave Shoqërore, nuk kanë realizuar deri sot dhe nuk do të jenë në gjendje të realizojnë as sot e tutje me përbërjen që kanë asnjë projekt kërkimor-shkencor me rëndësi historike për Kosovën e aq më pak për popullin shqiptar në përgjithësi. Akademia e Shkencave dhe e Arteve  e Kosovës sot vepron si një shtëpi modeste botuese, e cila boton çka është botuar shumë kohë përpara dhe riboton veprat e disa anëtarëve të saj, ndonjëherë pavarësisht prej vlerës së tyre!      8. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës shpreh indinjatë pse mediet tona nuk janë marrë deri sot dhe nuk merren as sot me politizimin e institucioneve tona shkencore dhe me deformimet e sipërshënuara në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës është e vetëdijshme se heshtja e tillë e medieve është pasojë, në njërën anë, e mungesës së transparencës në Akademi, kurse, në anën tjetër, e trysnive që iu bëhen prej strukturave partiake të cilave iu takojnë përdoruesit dhe shpërdoruesit e Akademisë sonë!      9. Kryesia e Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës fton opinionin e Kosovës, krijuesit shkencorë dhe artistikë, sidomos  institucionet politike dhe shtetërore që të bëjnë çka varet prej tyre për reformimin e institucioneve tona shkencore, për ndërprerjen e politizimit të tyre, për ndërrimin e gjendjes së përkeqësuar në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, e cila cenon, në afat të gjatë historik, interesat shkencore, kulturore dhe, në përgjithësi, shoqërore të Kosovës.

NJOFTIM NGA LDHJA E SHKRIMTARËVE E KOSOVËS THE WRITERS LEAGUE OF KOSOVA KONKURS LETRAR

Për paraqitje me krijime letrare në takimin letrar “Esad Mekuli”, më 17 dhjetor 2016 në Prishtinë.

 1.Sesioni letrar “ Njëqindvjetori i lindjes së shkrimtarit Esad Mekuli”. (Aspekte të veprës letrare, revistës “Jeta e re”, përkthimeve, kontributit shkencor etj.)Sesioni letrar organizohet nga LSHK dhe Instituti Albanologjik i Prishtinës.Kumtesa deri 3 faqe kompjuteri, 14 pikë. Përzgjidhen 6 kumtesa.

2.Përurime të 6 veprave letrare botuar më 2016. Recensioni 1 faqe kompjuteri, 14 pikë, ndërsa tri kopje të veprës letrare dorëzohen në përurim.

 3.Akademia letrare me poezi, prozë poetike, fragmente proze e drame,ese, humor etj. Krijimi letrar 1 faqe kompjuteri, 14 pikë, dhe i papublikuar.

Përzgjidhen 30 krijime letrare. Për krijimet letrare jepen çmimet Bardi 1, 2, 3 .

 4. Konkurrimi bëhet me emër të autorit dhe vetëm për një pikë të programit. Punimet përzgjidhen të koduara nga juria letrare. Autorët e punimeve të përzgjedhura ftohen të lexojnë në këtë takim letrar.

 5. Punimet dërgohen në e-mailin e revistës letrare “Metafora” , me shënimin Për takimin letrar “Esad Mekuli”2016.LSHK Prishtinë(metafora-lshk@hotmail.com)

 Afati i paraqitjes është deri më 25 nëntor 2016.

 Nuk merren parasysh punimet që nuk i plotësojnë kriteret e konkursit dhe ato jashtë afatit. 

Kryetarja e LSHK-së,

 Dr. Flora BROVINA

Takim me një të vdekur ( tregim)

Nga Përparim Hysi

Kur vdiq ai, unë kisha kohë në mërgim. Qe si befas vdekja e tij, se jo vetëm nuk kish moshën, por, ngaqë e njihja mirë, nuk vuante as nga ndonjë sëmundje. Ndieva dhimbje si për një mik të mirë e të dashur dhe, përmjet telefonit, ngushëllova të shoqen dhe fëmijët e tij, tashmë, të rritur. Sa e bëra këtë "detyrim" ( unë e bëj për çdo mik të njohur), zura dhe hamendësoja për vdekjen e tij të parakohshme dhe, përgjithësisht, për vdekjen, që rri me "kosë në dorë", sidomos për ne, të moshuarit, ku, domosdo, në "listë", duke pritur me "veshët bigë", jam dhe unë.
Ngaqë kohën e kisha me tepricë, ku nuk e çoja mendjen. E kisha liruar mendjen nga "burgjia" dhe e vura të "kulloste azat", në gjithë çahiret. Para sysh, më shfaqeshin, si në një "film pa zë", lloj-lloj vdekjesh që kishin ndodhur për arsye nga më të ndryshme: arsye moshe; të parakohshme; aksidentale dhe deri tek vdekje kobëzeza: vrasje të qëllimshme apo ato alla- mesjetë: për gjakmarrje. Tek ndiqja këto senkuenca të këtij "filmi pa zë", reflektoja sikur t'i përjetoja ato me gjithë densitetin e tyre. Natyrshëm, më shkonte mendja dhe në ato "vlerësime" apo "paragjykime" që i bën vdekjes, zakonisht, populli. Nëse vdekja merr një të moshuar, që, pothuaj, e ka jetuar shekullin e tij, në gjykimin popullor, i thonë "hanko vdekje", se të moshuarin e shpëton nga një vuajtje e mundimshme; nëse ndodh që vdekja merr një të ri a të re, e quajnë"vdekje e zezë" apo "mortajë" ( a mos je vdekje mortajë?-thuhet tek "Kënga e Dhoqinës") dhe "vdekje të lemerishme" quhen ato aksidentalet apo që ndodhin për shkaqe nga më banalet.
* * *
Tek përsiatesha kështu, po të kishe mundësi të më filmoje, do çuditeshe se në fizionominë time, do të vije re një reflektim që, ndonjëherë, do të ishte pak si "banal". Meditoja për vdekje nga më të ndryshme dhe në ndonjë nga "senkuencat e filmit pa zë", tak dhe më rrëshkiste, krejt pa dashje, një buzëqeshje.
Ju që kini durim dhe që më ndiqni në rrëfimin tim, menjëherë do më gjykoni ashpër. More është në "taketuke" ky apo e lëshoi mendjen azat dhe tani nuk është i zoti ta bjerë në gone. Epo kot nuk thonë që mendja sa një"kokërr gruri" është, doli nga burgjia, "krrej binanë", kur thonë në Labëri.
Por e vërteta është krejt ndryshe. Nëse, tek meditoja për vdekjen, në buzë tak e rrëfehej një e qeshur, kjo ndodhte se kam parë me këta sy, njerëz që" vdesin" nga frika, tek dëgjojnë për vdekje.
* * *
Kishte vdekur Koli, një i moshuar, në lagjen tonë. Do shkonte për ngushëllim dhe Katja, gruaja e xha Taqos.
- Mëngjesin merre vet,- i tha Katja të shoqit,- se do iki tek Vara unë, se ka vdekur Koli, i shoqi.
Xha Taqoja, mbasi mbuloi mirë e mirë kokën me jorgan (ashtu mendonte që i ruhej më mirë vdekjes?!!!), bërtiti:
- Mos shko! Unë po vdes vet!!!
I shkreti, xha Taqo, sa merrte vesh që vdiste njeri, sidomos moshatar apo afër e gjatë me të, tak dhe shkonte e mbulohej me jorgan. U binte "borieve të alarmit", se po vdiste ai dhe gruaja dhe të afërmit, nuk kishin sy të shikonin.
I biri, tek dëgjoi "urdhërin" për ta ndaluar të shoqen, Katen, si për ta inkurajuar të atin, i thotë:- Baba, po do vdiste Koli se ka kohën. I ka kaluar me kohë të shtatëdhjetat.
- Po unë jam tetëdhjetë,- bërtiti xha Taqoja, pa e hequr jorganin nga koka.
Pas kësaj senkuence, m'u rrëfye një mik imi , i ndjerë tashmë, me origjinë nga Bosnja. Ky, tashmë i moshuar, pothuaj e kish ndërruar shtëpinë dhe e kish ngritur në spital. Nëse kish arritur të jetonte kaq gjatë, një meritë kish, veç tjerash, mjeku pathollog, një nga specialistët më të mirë, jo vetëm në Fier, po në tërë vendin. E kam fjalën për Dr.Thimi Melonashi. Doktori me pacientin e moshuar, u bënë miq. Miq nga halli dhe, mandej, nga malli. Sidoqoftë, unë boshnjakun e moshuar e kisha mik dhe, kur doli së fundi nga spitali, i shkova për vizitë
- E, Bacë,- i thashë. Çfarë të tha doktori?
Më pveti:- Sa vjeç je, Bacë?
- Tetëdhjetë,- i kam thanë.
Digjo,- po më thotë. Tetëdhjetë vjet ke që po e mban sëmundën mbi shpinë. 50-vjet ke ken i ri dhe i fuqishëm dhe e ke mbajt ti sëmundën mbi shpinë. As dhe hiç nuk ke ndie a je sëmund a jo. I ke kalue të pesëdhjetat dhe, tak, kini ndërrue "konak". Tash të ka marrë sëmundja "kaliboç" e, qebesa, boll asht "lodh", se kanë kalue plot tridhjetë mote dhe po ban vaki e po të shlon.
Dhe, pas kësaj "diagnoze", sëmundja e "shloi" mikun tim boshnjak.
* * *
Por le të kthehemi tek "takimi" im me mikun tim të vdekur. Nuk di, por një natë m'u shfaq si i gjallë. Jo vetëm m'u shfaq, por edhe e vura re mirë tek vinte ballë për ballë me mua. Natyrisht, as pesë para nuk vlen trimëria, por, me të vërtetë që u alarmova. Sado që mendjen e kisha top, se "të vdekurit nuk ngjallen më", prapë se prapë, u ballafaqova me fakt të kryer: ai ishte. Miku që kish vdekur. Kish vdekur, por ja tek bënte çapa si çdo i gjallë. Dhe hajde e mos beso që "Krishti u ngjallë!!!".
Sado ateist që nuk para u besoj dogmave, pashë që "miku", sa po vinte dhe po afrohej. Dhe jo vetëm kaq: kish vënë buzën në gaz siç bënte, sa herë që takoheshim. Tani kjo "buzëqeshje" e kish rritur amplitudën,se kisha kohë që kisha emigruar. Pata vërtet frikë ( epo paska patur hak Xha Taqoja) dhe dorën nuk ia zgjata. Po kushedi se ç'ndodh, po të takosh në dorë një të vdekur që , befas, ngjallet?! Se, në paragjykim të përgjithshëm, është tronditës fakti i një takimi me një të vdekur dhe, apriori, ka veç misterit edhe diçka të ligë a të keqe. Po nuk besoj që nga kjo mendësi pak e frikshme, vuaj vetëm unë. Malli më kish marrë, por e " mistershmja" e vuri poshtë mallin. Pse kot thonë që "frika ruan vreshtin". M'u duk sikur mbi zemër të kisha një pirg me dëborë dhe, sado që dorën nuk ia zgjata, me gjysëm zëri i thashë:
- Ti je?
- Unë. Pse?- pyeti. Kaq shumë paskam ndryshuar!!!
Nuk guxoja që ta shihja në sy, po ashtu si një pulë e lagur, si nën zë, i them:
- Jo. Jo. Po për ku je nisur?
- Në shtëpi. Pse ku do vete tjetër? Më ka marrë malli për nipin e vogël. Eh, ç'mall! Më bloi malli dhe , ndaj, ngaqë nuk durova dot, u ngrita dhe erdha.
Pashë që iu varën lot. Dhe unë , tanimë, u përlota. Më induktohet dhimbja e kujtdo. Tek u mata që të fshija lotët e mi, dëgjoj Brahushin ( i njohuri ynë i përbashkët. E dija që ky qe gjallë), që iu drejtua atij, të vdekurit.
- More, ti qenke gjallë, kurse unë për tri ditë me radhë i vura kyçin dyqanit dhe humba një mal me para. Pale, po nuk e paske për gjë fare, po vjen e shkoqesh me muhabet , sikur m'i paske punët në terezi.
Tani, me të vërtetë, po dridhesha se u bëmë dy (me gjithë Brahushin) që shihnim një të vdekur, të gjallë. Pastaj, kushedi se ç'ndodh nga një takim i tillë?!
Por i vdekuri ia priti Brahushit:
- Ore, po prapë nuk i kini lënë sherret ju, të gjallët? Unë kam tri vjet atje dhe, ndër ne, nuk ndodh kurrë që të ketë sherre. As edhe një sherr për be. Kurse ju, me sherre ju lashë dhe me sherre ju gjeta. Më mirë po kthehem andej nga erdha, se sherret më erdhën në majë të hundës dhe më dërguan, më shpejt, në atë botë.
Si tha kështu, iku dhe humbi mjegullash. Më nuk e pashë.
Tek më doli gjumi, zura të shkund kokën. Sidoqoftë, qëndrova pak më gjatë në krevat dhe, si për të përmblehur veten, thashë:- Aq sa ëndërr e çartur qe, aq dhe e la një mesazh të madh të të vdekurit, për ne, të gjallët.
- Vallë, a do t'i lëmë sherret donjëherë ne, të gjallët?!!!

Tiranë, 16 nëntor 2016


*******

Subject:	Re: Takim me një të vdekur (tregim)
From:	Eshref Ymeri (ymerieshref@gmail.com)
To:	perparimh@gmail.com;
Cc:	bardhylgolemi@live.com; hoxha.jame@hotmail.com; axhemgjonaj@hotmail.com; cipiluan@yahoo.com; gazetahora@yahoo.com; nanushirini@yahoo.com; naunkule@gmail.com; nikogjyzari@gmail.com; qerim.skenderaj@hotmail.it; fiqri45@hotmail.com; fatmirax@yahoo.it; ndreu.aurora@gmail.com; fasllihaliti@yahoo.com; gazetadeshnica@hotmail.com; kujtimrametaj@gmail.com; piroveshi@yahoo.com; fsllcanaj@yahoo.com; qatipmara1@gmail.com; mystehakxhemali@yahoo.com; hoxhaviktor@gmail.com; vlashgjeci@yahoo.gr; kotepetraq@hotmail.com; eli.kanina@hotmail.com; a_gudha@hotmail.com; gjeralb@ymail.com; lamefandi@gmail.com; gtoto@hotmail.co.uk; idikadare@yahoo.com; ilospasse@yahoo.com; mgecaj@hotmail.com; viktorbakillari@yahoo.com; konaviron@yahoo.com; merilalaj@yahoo.com; veraistrefi@yahoo.com; memelifuat@yahoo.com; myrabej@yahoo.com; myveladervishaj@gmail.com; lidalazaj@gmail.com; goricapellumb@yahoo.com; gogathoma@yahoo.com; myslimpasha@gmail.com; fatoshvoshtina@gmail.com; alekolikaj1@yahoo.fr; almaferuni@hotmail.com; dalip.greca@gmail.com; durimlekdushi@hotmail.com; ekipe1@comcast.net; gjivlashi@aol.com; ialibali@yahoo.com; koci_tahiri@hotmail.com; ligorprifti@gmail.com; majlindabufi@gmail.com; lavdurinanaj@gmail.com; sefedincela@ymail.com; sejdoharka@gmail.com; Gjergji.qafoku@hotmail.com; albinash24@gmail.com; luvionasinaj@gmail.com; tlibohova@yahoo.com; floribruqi@live.com; floribruqi@yahoo.com; rexhep_shahu@yahoo.com;
Date:	Wednesday, 16 November 2016, 14:54

I dashur Përparim,

Fondin e shprehjeve frazeologjike e ke thesar. Po ç'është ajo pyetje, ore i bekuar, që ke shtruar në fund:

- Vallë, a  do t'i lëmë sherret donjëherë ne, të gjallët?

Kjo pyetje është krejt pa vend. Sepse ne shqiptarët nuk i lëmë kurrë sherret ndonjëherë. Se pa bukë bëjmë si bëjmë, por pa sherre nuk bëjmë dot. Se i kemi trashëgim që nga lashtësia. A nuk bënin sherre pellazgët me njëri-tjetrin, ndërkohë që jevgjit e Nilit dhe të Sinait erdhën dhe u pushtuan tokat, u mohuan historinë dhe krijuan një tjetër histori të ashtuquajtur greke? A nuk bënin sherre me njëri-tjetrin ilirët, ndërkohë që tributë sllave kaluan Danubin dhe u morën tokat, u mohuan historinë dhe arritën deri aty, sa të krijojnë edhe perandorinë e Stefan Dushanit në tokat ilire? A nuk ishin të përçarë shqiptarët deri në nivelet e tragjizmit, kur grekosllavët u rrëmbyen trojet etnike dhe ua katandisën sa një "kotec pulash"?

Prandaj, i dashur Paro, herë tjetër mos shtro pyetje të tilla, "të pamenduara", se ato nuk i kanë hije penës tënde të artë. Kështu, të paça.

Eshrefi

Kolumbus, Ohajo

16 nëntor 2016

Ja si reagoi Floriana kur mori vesh që ish i fejuari u bë baba

Floriana Garo eshte nje prezantuese e njohur televizive, modele, dhe Miss World Albania 2012. Ajo eshte prezantuesja dhe autorja e emisionit” Jo Vetem Mode” ne TV Klan si dhe prezantuesja e motit ne ABC News. Krahas kesaj, Floriana eshte edhe ambasadorja e markes se veshjeve Cortefiel per Shqiperine qe nga viti 2011.

Floriana eshte ne sezonin e dyte te Jo Vetem Mode, nje program i perjavshem info-argetues ne TV Klan ku ajo ka sjelle per publikun profile ekskluzive te personaliteteve te famshem si Lorik Cana, Zonja e Pare Odeta Nishani, Majlinda Bregu, Foto Strakosha, etj. si dhe udhetime ekskluzive ne zyren e Kryeministrit Edi Rama, suitat me luksoze ne kryeqytet, detaje te jetes se nates ne Tirane si dhe eventeve te ndryshme te modes.

Prezantime te tjera

Floriana eshte prezantuesja e pare dhe e vetmja e motit ne ABC News qe nga prilli i vitit 2011.

Floriana ka prezantuar Miss Globe 2013 se bashku me Gent Bejko.

Floriana ka prezantuar Festivalin e 51 te Kenges ne RTSH se bashku me Enkel Demi ne dhjetor te 2012.

Floriana ka prezantuar koncertin e 100 vjetorit te Pavaresise.

Floriana ka prezantuar Panairin e 13 te Librit ne Tirane.

Karriera si Modele

Floriana eshte ambasadorja e markes se Veshjeve Cortefiel per Shqiperine. Ajo ka qene protagoniste e shume spoteve televizive te kesaj firme.

Floriana ka perfaqesuar denjesisht Shqiperine si Miss World Albania 2012 ne Ordos, Kine. Kjo eksperience I dha nje shtyse te fuqishme karrieres se saj ne televizion.

Floriana ka marre pjese ne sfilatat vjetore te Geraldina Sposa ne vitet 2012, 2013.

Floriana ka qene ne kopertinat e revistave Shije, Mapo Madame, Jeta, Klan.

Jeta Private

Floriana eshte vajza e Profesor Sofokli Garos dhe mjekes Teuta Garos. Ajo ka lindur ne Durres me 15 Shkurt 1987. Ne vitin 2002 Floriana dhe familja e saj u shperngulen ne SHBA ku ajo jetoi per 8 vjet. Ajo eshte diplomuar per Marredhenie Nderkombetare ne City College of New York dhe ka luajtur volejboll per ekipin e Universitetit, ku ka marre 2 here titullin “Lojtarja e Vitit” ne vitin 2007, 2009. Qe nga viti 2010 ajo bashkejetojë  deri para 5 muajve  ne Tirane me biznesmenin Tedi Ngjela.

Ka 5 muaj që janë ndarë përfundimisht. Ishte nëntor kur moderatorja shqiptare Floriana Gare është ndarë nga ish- bashkëshorti i saj Tedi Ngjela.

Nuk iu desh shumë Tedit që ta nisë një lidhje të re me Era Xhabafitin një nga biznemenet e reja të Tiranës. E shumë më shpejt se të lidhen, ata vendosën të sjellin në jetë një fëmijë.

Gazeta Express merr vesh se e dashura e re e ish- bashkëshortit të Floriana Gares është shtatzënë.

Sipas të njëjtit burim, lajmin që do të bëhen prindër çifti e ka kuptuar këto ditë gjatë një qëndrimi të tyre në Itali.

Nuk dihet se si e ka pritur këtë lajm Floriana, e cila po shijon këto kohë surprizat me lulet nga adhuruesi i saj misterioz.

Floriana dhe Tedi kanë qenë të lidhur për rreth 5 vjet dhe Floriana vazhdimisht ka shprehur publikisht dashurinë e saj për partnerin. Në një intervistë për gazetën "Panorama" në vitin 2013 ajo është shprehur: “Unë jam më e dashuruar në Tedin, se ç’kam qenë ndonjëherë.

Dashuria jonë është pjekur dhe është kthyer në diçka të fortë dhe të qëndrueshme. Pasionin e mbajmë gjallë me befasi për njëri-tjetrin, komunikim dhe mbi të gjitha, një dashuri pa kushte”.

Por si mijëra çifte të tjera, edhe lidhja mes 28-vjeçares dhe djalit të sipërmarrëses Shefikat Ngjela, duket se nuk pati qëndrueshmërinë e dëshiruar.

Sipas suplementit të gazetës "Panorama" të 7 Nëntorit, shkak për këtë thyerje, mund të jetë bërë xhelozia e Florianës për mikeshat e Ted-it. Megjithatë, çdo lloj deklarate mbetet në kuadrin e thashethemit.

E ndjek vazhdimësinë e jetës së ish-it, dhe çfarë ndjesie pate kur mësove se u bë baba? – Ka qene pyetja e bere Moderatores Floriana Garo në një intervistë në Panorama, lexoni pergjigjen…

Është e pashmangshme në një vend të vogël si Shqipëria të mos dëgjosh çfarë ndodh në jetën e ish-ëve të tu. Pata një ndjesi shumë pozitive dhe i uroj atij dhe familjes së tij të gjitha të mirat!


Flori Bruqi

Edona, vajza qe nga zhgenjimi i dashurise vrau veten!

Nga Anila Kruti

Lotet e marsit (Letra e fundit e Edones)

Bazuar ne nje ngjarje te vertete

Edona u ngrit qe heret ne mengjes.Ishte perpelitur gjthe naten ne jastek.Nuk e kishte zene gjumi.Veshtroi nga dritarja. Kishte rene nje mjegull e dendur mbi fshat.Vende -vende mjegulla ishte terur. Dielli i ftohte i marsit ishte mbytur mes reve.U trishtua.Ishte dita e saj. Ishte dita e shenjteruar e fejeses.Nje gezim i trishte i pershkoi shpirtin.Mori fustani e Xhenit, qe e kishte hedhur mbi krevat dhe e vuri pas kraharorit duke u rrotulluar,neper dhome.

Duhet te jem e lumtur, -mendoi.
Pastaj syte i shkuan rreze murit,ku bajamja e sapo celur kishte varur koken.
I kishte rene shata mbi dege, qe gjyshja e kishte hedhur pa kujdes,kur kishte punuar ne bahce.
U trishtua…Veshtroi gjyshen qe e priste te dera,fustanin e zi te vjeter te saj dhe i peshperiti:
-Gjyshe,kur te shkoj ne Greqi do te punoj dhe do te dergoj leket qe te blesh divane te rinj ,ushqime e plot te mira.
Veshtroi rreth e qark shtepise, gjithshka bosh dhe mjerimi e mberthente ate shtepi.
-Mbase ke fat kete here bir-,i foli gjyshja duke e mbajtur ne krahe.

Iu kujtua dita kur do te fejohesh me ish te dashurin e saj te pare.Aksidenti fatal i tij. Ditet e deshperimit,te vetmise dhe perpjekja per te buzeqeshur perseri.Iu kujtua ate dite kur kishte bere takimin e pare me te .Ishin takuar me mbles nga kusherinjte e gjyshes.Kishte veshur nje fustan te verdhe qe ia kishte blere gjyshja tek rrobat e perdorura dhe kishte veshur nje pale sandale te cilen njeren e kishte me rrip te grisur dhe e fshinte pas tjeteres ,qe te mos dukej kur ishin ulur ne nje lokal kur kishin zbritur ne qytetin jugor .U perlot.. Veshtroi gjithandej neper ate shtepi te varfer dhe fustanin qe e kishte marre borxh. Psheretiu e menduar derisa u degjua zeri i Xhines,shoqes se saj.

-Vishu se po behet vone.
Perhere te pare u kreh te parukierja ,beri tualet dhe dukej nje yll i derdhur ne toke.

Ashtu e menduar dhe e tulatur nga ai ndryshim i erdhi ne mendje ajo mbremje kur kishte takuar ate ,djalin e endrrave te saj,burrin e jetes,atje pas shtepise se saj ne bahce.Ate mbremje hena varej poshte ne kopesht dhe bente nje shtrat te verdhe drite. Ata kishin qendruar bashke.Kishin ndare endrra, deshira dashuri.Ai I kishte premtuar,se do te vinte ne shtepi te gjyshja dhe do t’i kerkonte te fejoheshin. Ai do te vinte…

Ajo kishte lare e rregulluar shtepine .Kishte ndezur dritat e shpirtit Ishte bere gati per fejese.

Keshtu mes mendimeve dhe syte nga rruga ,kishin kaluar dy ore nga ora e caktuar.Edona psheretiu nga shpirti.

Gjyshja,disa kusherinj dhe Xheni po prisnin jashte.Ishte errur dhe ai nuk erdhi.Ai i do te vije …do te vije..

Edona po qante me denese mbi divanin e vjeter.Ai me tha se do te vinte…peshperiste e qante me ngasherime.Po dridhej.
Pa lotet e gjyshes…Para syve iu shfaq jeta e veshtire e saj.Iku ne dhomen e saj.
Qau gjithe naten.Vuri gjyshen ne gjume dhe ne te gdhire … Mori fleten dhe nisi te shkruaj.

Burri im i jetes! I fejuari im! Oh,jeta ime. ..Dashuria ime! Shpresa ime .Te prita me zbardhjen e agimit,me mbylljen e dites dhe varjen e henes ne nate .

Kisha shpresa tek ty.Te besova dhe te dhashe shpirtin ,endrren time dashurine. Te besova sic do t’i besoja nenes sime te munguar. Ushqeva endrra perkrah teje dhe udhetova me ty deri ne fund te botes . Ah,qenkam e pafat ! U mbyt ne lote sa ato rane mbi flete dhe krijuan njolla .Vazhdoi…S’munde te me sillje diellin te me beje te lumtur.Jam kaq e pafat! Pse nuk erdhe?!

Te prita …C’te bera?
Pse,pse o Zot ,-po ty c’te kam bere?
C’faj pata se rrugen e se ardhmes ne endrra e bera me nje djale qe e doja ?
C’faj pata se isha jetime, e varfer pa shprese?Une po iki…do te pres edhe ne varr! Qau pa nderpreje…Lau shtepine serish.Rregulloi gjithcka.Hapi dollapin dhe mori barin helmues per minjte . Veshi serish fustanin e Xhenit dhe e piu barin te gjithe. U shtri ne krevat…

Te nesermen u gjend pa jete…

Djali nuk kishte shkuar sepse Edonen e kishin share.Ate dite marsi shiu ra pa pushuar..

Disa muaj me vone djali qe I kishte premtuar Edones per fejese, ishte fejuar me nje tjeter…Dielli doli nga rete…

(Bazuar ne nje ngjarje te vertete)

Shenim:Kete histori te vertete e kam shkruar per t’u dhene te gjitha vajzave shqiptare qe perjetojne drama te tilla nje mesazh:

“Jeta juaj eshte me shenjte dhe me shtrenjte se nje dashuri e humbur! Me e shtrenjte se nje mashkull qe ndikohet nga paragjykimet! Gjejeni dashurine tek njerezit tuaj te aferm se jeta perseri do t’ju buzeqesh!

Solidarizohuni me kete histori te vertete ,per te shpetuar ,mbrojtur nga drama te tilla vajzat, femrat shqiptare! Jepni me shume dashuri dhe mbeshtetje per to!!!

“Kufiri, ky ndarës i madh i shqiptarëve”

Nga Albert Z. ZHOLI (shkrimtar, publicist)

Libri i ri i studiuesit të historisë Harallamb Kota, përbëhet nga dy pjesë, të cilat gjithsesi janë të lidhura historikisht dhe plotësojnë njera-tjetrën. Pjesa e parë e librit, është një vështrim i shkurtër mes fotografive dhe komenteve të figurave patriotike të gjithë historisë shqiptare që në lashtësi deri në ditët e sotme. Pjesa e dytë e librit, trajton refleksione rreth veprës së Dr. Nuçi Kota “Shqipëria dhe çështja e kufijve Shqiptaro -Grek”.

Për të qenë korrekt në sytë e lexuesve për mesazhin patriotik të librit dhe ndjenjat e tij patriotike, autori, në mënyrë modeste, por dhe të bazuar në dokumente historike të sakta, ka përcjellë dhe historikun e fisit Kota për mëse 2 shekujsh, një familje me taban të theksuar kombëtar, që i ka dhënë disa figura të shquara Shqipërisë.

Në tërë kohështrirjen e librit, komenteve, refleksioneve, ngjarjeve, autori nxjerr në pah thënien magjike të Pashko Vasës, se, “Feja e shqiptarit është shqiptaria”. Kuptohet që, kur Pashko Vasa e shkroi atë thënie, ishte një domosdoshmëri historike, pasi Shqipëria ishte nën pushtimin osman, shqiptarët pothuajse e kishte humbur indentitetin dhe u detyruan me dhunë dhe taksa të ndryshonin fenë e tyre në myslimanizëm.

Feja e Shqiptarit është Shqiptaria, do të thotë që Shqiptari vë Shqipërinë mbi çdo gjë tjetër. Një thënie e tillë, ishte Kryefjala e ditës në kushtet e rrezikimit të ekzistencës si komb, ku gjuha shqipe pengohej të shkruhej dhe të flitej. Nën këtë thirrje, më pas ecën të gjithë rilindësit dhe patriotë të shumtë shqiptarë, që vunë jetën e tyre në shërbim të gjuhës, kombit, flamurit… Naim Frashëri formulonte: “Lëreni më nj’anë fenë të shikojmë mëmëdhenë” . Në juglindje të Shqipërisë një këngë rreth viteve 1912, këndohej vargu: “Sos për mua a për ti, por për gjithë Shqipëri” Më tej

Mitrush Kuteli shkruan :

Jam Shqiptar e Kosovar,
zot e krenar,
mbi kët dhe që kam si fe
kam Vatan e kam Atdhe!

Po në ato vite, në 100-vjetorin e lindjes së Naimit, Lasgush Poradeci, në shkrimin e tij “Shoqëria e Bukureshtit dhe Naim Frashëri”, deklaronte: “Ishte çështje fetare, punë feje, feja e Shqiptarit – ishte feja e shqiptarisë dhe për fenë flasin profetët, jo njerëzit. Për fenë e shqiptarëve do të fliste profeti i kombit shqiptar: Naim Frashëri”.

Mbas viteve 1990, Rexhep Qosja shprehet “Shqiptaria është bibla dhe kurani i çdo shqiptari “. Autori, Harallamb Kota, për mëse tre vjet ka shëtitur jo vetëm territorin e Shqipërisë, por të gjithë Shqipërinë Natyrale, duke fotografuar të gjitha figurat historike shqiptare që në lashtësi dhe duke sjellë një historik fotografik tepër domethënës që flet sa mijëra fjalë. Për të thyer mënyrën e prezantimit të librit, në disa foto, autori ka bërë prezantimin me prozë poetike, e cila sjell një ngrohtësi dhe pse nuk mund të prezantohen si poezi të mirëfillta. Kjo mënyrë komunikimi bëhet më shpirtërore, më e thjeshtë dhe më akumuluese. Në libër gjen direkt apo indirekt figurat e shquara si, Jeronim De Rada, Themistokli Gërmenji, Isa Boletini, Bajram Curri, Mihal Grameno, Elena Gjika, Hasan Tahsini, Fan Stilian Noli, Zef Jubani, Jani Vreto, Vaso Pasha, vëllezërit Frashëri, Çerçiz Topulli, Bajo Topulli, Kostandin Kristoforidhi, Ismail Qemali, Mithat Frashëri, At Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Faik Konica, Eqërem bej Vlora, Avni Rustemi, etj…Nëpërmjet fotografive dhe komenteve të shkurtra të këtyre personaliteteve atdhetare që bënë Shqipërinë, autori jep mesazhin e qartë ndaj politikës së sotme shqiptare, ndaj dashurisë për atdheun: Kthejini sytë nga Rilindasit! Në pjesën e dytë të librit, autori përcjell referatet dhe diskutimet për librin e bukur dhe tejet sinjifikativ të Dr. Nuçi Kota, “Shqipëria dhe çështja e kufijve Shqiptaro – Grek”.

Referatet e Akademik Beqir Meta, Prof. Bardhodh Gaçe, Prof. Ago Nezha, Prof. Pernaska, Prof. As. Bernard Zotaj, Porf. As. Zaho Golemi, historianit, Bashkim Qeli, Dr. Asllan Zemani, Prof. Lush Susaj, etj, nxjerrin në pah se, doktoratura e tij është me vlerë të veçantë për historinë e Shqipërisë, sidomos me shumë interes për historinë e marrëdhënieve me Greqinë. Duke qenë një punim tepër serioz dhe shkencor, doktoratura me tezën, “Shqipëria dhe çështja e kufijve Shqiptaro-Grek”, i dha mundësinë Dr. Nuçi Kotës, për tu punësuar në vitin 1945 si mësues i frëngjishtes dhe i historisë në shkollën e mesme private Ronsard-Montesquieu të Parisit. Në referatet del qartë se, Dr. Nuçi Kota ishte erudit dhe poliglot.

Nuçi Kota i donte gjuhët, ndaj mësoi e fliste, veç shqipes, gjuhës së të parëve, frëngjishten si francez i lindur, anglishten si gjuhë pune, latinishten, gjermanishten dhe italishten si gjuhë kulture. Pikërisht në atë vit që ai mbaroi doktoraturën, mori lajmin e rrëmbimit të Koços, babait të tij, nga forcat e sigurimit sovjetik të ndihmuar nga EAM-i grek dhe transportimin e tij nga Selaniku në Shqipëri. I ati i kishte shërbyer Shqipërisë dhe kishte qenë kryeministër në mbretërinë shqiptare të Mbretit Zog-I. Në tërë referatet del qartë se, Dr. Nuçi Kota është tepër i kujdesshëm në kujtesën historike kur parashtron arsyen e ardhjes së popullsisë fshatare greke në trojet etnike shqiptare, që sipas tij, “ishte nevoja ekonomike” dhe “kërkesat për krah pune nga feudalët e fuqishëm shqiptar”. Shqiptarët, të administruar politikisht në katër Vilajete, kërkuan autonominë e tyre nën qeverisjen e Portës së Lartë.

Kërkesat e tyre të paraqitura qysh në vitin 1877, për krijimin e një Shteti Shqiptar u kundërshtua nga shtetet ballkanike dhe veçanërisht nga Greqia. Pas këtij viti, lindën pikësynimet e qarqeve shoviniste për të copëtuar territoret shqiptare të vilajeteve; të Shkodrës, Kosovës, Manastirit dhe Janinës, për t’ja shkëputur Perandorisë Osmane dhe për t’i përfshirë brenda territoreve të shteteve të tyre. Tokat shqiptare, thotë autori, u përdorën për të kënaqur orekset shovene të fqinjëve tanë dhe për të zgjidhur konfliktet midis Fuqive të Mëdha. Në qëndrimin e tyre antishqiptar ata mbështeteshin në disa koncepte. Bismarku deklaronte, që “nuk ekziston komb shqiptar”.

Diplomacia Europiane nuk besonte në aftësinë shtetformuese të shqiptarëve, pasi sipas tyre; “Shqiptarët duke pasur katër besime fetare, nuk mund të krijonin një homogjenitet kombëtar dhe si pasojë nuk mund të krijonin shtetin e tyre”. Greqia, pas mbarimit të Luftës II Botërore, u paraqit para kancelarive të aleancës anglo-sovjeto-amerikane me një pretendim sa absurd aq dhe qesharak. Sipas tyre, fakti që territoret jugore të Shqipërisë, krahina e Gjirokastrës dhe Korçës u çliruan nga ushtarët grek gjatë luftës italo-greke, vërteton që këto territore janë greke dhe duhet ti kthehen Greqisë. Lufta, sipas nacionalistëve grekë, tregoi rëndësinë e ndryshimit të kufijve shqiptaro-grek në favor të Greqisë dhe rëndësinë e përcaktimit të vijës kufitare midis shteteve sipas kufijve strategjik. Pra këto janë dy pjesët e ndërtimit të librit të ri, të të studiuesit patriot Harallamb Kota. Ky libër është një vlerë e shtuar në krijimtarinë e tij, por mbi të gjitha një zë i fortë patriotik, për të gjithë shqiptarët kudo në botë, që të ecim në gjurmët e Rilindësve.

Pse?

Shqiptarët sot, do përballen me shumë sfida të mëdha e komplekse. Vetë faktori shqiptar në Ballkanin Perëndimor është sfidë më vete, sepse është politikisht i fragmentuar, ndodhet në nivele të ndryshme demokracie, në shkallë të diferencuara zhvillimi ekonomik, niveli kulturor e avancimi integrues. Me gjithë përpjekjet e mëdha të Rilindësve (shekulli 19-të), të Lidhjes Shqiptare (1878), të Lidhjes së Pejës (1899), të Lidhjes së Junikut(1912) dhe të vetë Kuvendit të Vlorës (1912), për t’u unifikuar në një Vilajet Shqiptar – sërish kjo përpjekje nuk u realizua dot nga periudha 1878-1912. Kombi shqiptar ngeli në katër Vilajete.

Këto Vilajete shqiptare u bënë baza e hartës së “Shën Stefanit”, të Kongresit të Berlinit, të Konferencës së Ambasadorëve nga 1877-1913. Për këtë mosrealizim kombëtar veproi disa herë radhazi koalicioni ndërkombëtar i Krizës Lindore, i përbërë nga Perandoria Osmane, Fuqitë e “Koncertit të Vjenës” dhe shtetet monarkiste fqinje. Ky fakt historik ka lënë gjurmë politike e kulturore të thella, në mjaft aspeke të pakorrigjueshme. Në politikën e jashtme dhe në diplomaci, Franca udhëhiqet edhe sot nga doktrina e Kardinalit Rishëlje për “reason d’etat” dhe “balance of poëer”; në Britaninë e Madhe, politika e jashtme udhëhiqet edhe sot nga mbajtja e ekuilibrave të brishta kontinentale si dhe transatlantike në dobi të qetësisë ishullore dhe Comonëelth-it; në ShBA i qëndrohet parimit që politika e jashtme është instrumenti i interesave kombëtare amerikane dhe shtetasve të saj kudo në botë; në Rusi, vijon e sofistikuar strategjia e Aleksandrit II; në Gjermani, politika e jashtme udhëhiqet nga trashëgimia më e mirë e Bismarkut, “të fuqishëm brënda e paqësor jashtë”; në Austri vijon doktrina e Meternikut dhe e Andrashit, ndaj Rusisë, në Evropë Qendrore dhe ndaj Ballkanit; në Stamboll ekziston ende politika e influencave tradicionale Ballkaniko- Kaukaziane neo-otomane; në Greqi vijojnë ndikimet e “Megali-Idesë” tek ”Vorio Epiri”; në Serbi, akoma i qëndrohet tezës pan-serbe MANU” në Ballkan; në Itali, vijon ëndrra e “perandorisë së diellit” në Mesdhe…e kështu me radhë. Pra, rrotacionet e sistemeve ndërkombëtare dhe të mandateve politike kombëtare nuk shoqërohen kurrsesi me rrotacione të politikës së jashtme. Ndryshime ka politika e jashtme, por jo rotacionet strategjike. Politika e jashtme është shumë solide, e qëndrueshme, konservatore dhe rezistente në sfidat e kohës.

Politika jonë lypet ta ketë mirë parasysh këtë fakt ndërkombëtar dhe të veprojë në përputhje me këto zhvillime, pasi jo më tepër se disa ditë (19 shtator 2016) Ambasadorja greke në Tiranë theksoi: Tri pikat e debatuara mes Tiranës zyrtare dhe Athinës, ligji i luftës, problemi çam dhe delimitimi i zonave detare, mbeten në tryezë pa asnjë moment përafrimi. Në një intervistë për “Albanian Daily News”, ambasadorja e Greqisë në Tiranë, Eleni Sourani ka konfirmuar qëndrimin e Greqisë për këto çështje:

1-“Lidhur me delmitimin e kufirit detar mes dy vendeve, do të doja të vija në dukje se kjo nuk është një çështje e pazgjidhur, përderisa ka një marrëveshje të nënshkruar në vitin 2009, e cila u hartua me kujdes dhe bazuar në Konventat e OKB-së dhe ligjin e Detit dhe që në vështrimin tonë i shërben interesave të të dyja vendeve.

2-Mbi të ashtuquajturën çështje “Çame”, mendoj se ministri Kotzias, gjatë vizitës së tij në Tiranë qershorin e kaluar, dha një analizë shumë konkrete të pozicionit tonë dhe nuk ka nevojë ta përsëris. Çamët e Greqisë (dhe duhet t’i ndajmë nga çamët e Shqipërisë) lanë vendin në fund të pushtimit gjerman, duke ndjekur tërheqjen e trupave gjermane, nga frika e reprezaljeve që mund të kishte si pasojë e bashkëpunimit të liderëve të tyre me forcat okupatore…Në fund të luftës, incidente të tilla ndodhën kudo në Europë.

3-Gjithsesi më lejoni të vë në dukje se qytetarët e kujtdo vendi, që kanë pretendime pronësore në Greqi, mund t’i kërkojnë ato duke iu drejtuar gjykatave greke dhe sistemi gjyqësor grek, me të vërtetë i pavarur, do të prononcohet për çdo rast”, tha Sounari, sipas “Respublica”. Pakti detar Berisha-Karamanlis i firmosur nga ish-ministrat e jashtëm Basha dhe Bakojanis u hodh poshtë nga Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë. Athina vijon të përsërisë, se nënshkrimi në nivel qeveritar është përfundimtar dhe i mjaftueshëm. Këto janë problemet shqiptare (që thekson me nëntekst, autori), ndaj politika duhet të ec me moton e rilindësve “Feja e shqiptarit është shqiptaria”. Ky është dhe mesazhi i këtij libri.