ÇFARË KUFIJSH DISKUTOHEN ME GREQINË !

Konferenca e Londrës e vitit 1913, ishte padrejtësia e shekullit për Shqipërinë. Vendimet e Konferencës së Londrës, të datës 29 korrik 1913, ishin padrejtësia e shekullit kundër Shqipërisë dhe Dibrës. Kjo konferenca, sipas dokumenteve më të fundit të konsultuara, sidomos nga ditari i ministrit të Jashtëm të Anglkonferenca-londres-1912-13isë, Edward Grey, ishte një forum xhentëlmenësh, e cila mori po vendime prej xhentëlmenësh.

 Asokohe, të 6 ministrat e 6 Fuqive të Mëdha, mblidheshin rregullisht çdo ditë në ora 18.00 dhe zhvillonin bisedime pa protokoll e pa procesverbal, me një lloj konsensusi, që bazohej në pazare të drejtpërdrejta “ti merr këtë e ti le atë”, për të vendosur një ekuilibër të ri forcash.

Por, pavarësisht kushteve dhe mënyrës se si u zhvillua, ajo konferencë përgjysmoi Dibrën, i mori Shqipërisë natyrale rreth 1 milion njerëz, i shkëputi qytetet e Dibrës, Prizrenit, Gjakovën, Prishtinën dhe Shkupin dhe i lanë Shqipërisë veriore malet dhe brigjet plot dushk dhe gurë, ndërsa qytetet e Jugut, krejtësisht shqiptare, si: Gjirokastra, Konica, Përmeti, Frashëri, Leskoviku e Kolonja i vuri në diskutim dhe i la të drejtë Komisionit Ndërkombëtar të Kufijve, që të vendoste se kujt do t’i mbetnin. Si rezultat i presionit nga Greqia dhe Serbia, konferenca mori vendime që prekën gjysmën e territorit të Shqipërisë së pavarur, të banuar kryesisht nga shqiptarë etnikë dhe rreth 40% e shqiptarëve mbetën larg kufijve të shtetit shqiptar të sapokrijuar,- 40% e popullsisë shqiptare u la jashtë kufijve të Principatës së Shqipërisë.

Në veçanti Vilajeti i Kosovës dhe Dibra e Madhe me rrethinat iu dhanë Serbisë, ndërsa Çamëria iu dha Greqisë. Madje, caktoi dhe Komisionin Ndërkombëtar për Vendosjen e Kufijve të Veriut, i cili qe i përbërë, si më poshtë: Delegati i Rusisë- gjeneral N.M. Potapopaf, delegati i Austrisë-kolonel Mitseli, delegati i Italisë-kolonel Harofi, delegati i Anglisë-kolonel Granet, delegati i Francës-nënkolonel Furnie dhe delegati i Gjermanisë- major Fon Laffort.

Ky komision punën e nisi nga Veriu për në Lindje. Pra, vendimet e padrejta të kësaj konference u zbatuan. Fakti që anëtari italian i Komisionit, kolonel Harofi, u vra pikërisht në Rrafshe të Korabit, nga anëtari francez i Komisionit, për shkak se italiani mendonte ta shtynte pak metra më tutje kufirin e sotëm shtetëror të Shqipërisë, sepse, sipas francezit, “ai na u paskësh dashur t’i merrte vetë ato toka e jo t’ia linte francezit”, flet shumë. Komisione të tilla kanë funksionuar edhe më 1921 dhe më 1923, edhe për kufijtë e jugut të Shqipërisë. Gjithashtu, dhe një komision special u ngarkua për të përcaktuar kufirin shqiptaro-grek. Duke qenë i pamundur studimi i hartave etnografike, vendimi që mori konferenca qe mbi argumente strategjike, ekonomike e politike.

Ky vendim i dhuroi Greqisë Epirin Jugor, një tokë e banuar historikisht nga shqiptarë etnikë. Për fat të keq, më 1923, përsëri anëtari italian e komisionit të Kufijve të Jugut me Greqinë, Gjeneral Telini, u vra pabesisht nga grekët, sepse ata donin të merrnin Çamërinë , ashtu si e morën. Edhe pse morën shumë toka të banuara nga shqiptarë, aleatët ballkanikë mbetën të pakënaqur nga kongresi, dhe menjëherë filluan Luftën e Dytë Ballkanike. komisioni-nderkombetar-i-kufijve-me-1913.

 Që nga kjo kohë, viti 1923, kanë kaluar plotësisht 95 vjet. Për gjatë këtyre 25 vjetëve, kufiri shqiptar, si gjatë regjimit të Zogut, kur nuk ishte shpallur gjendja e Luftës nga ana e Greqisë, ashtu dhe gjatë regjimit të Hoxhës, këta kufij janë ruajtur me fanatizëm, pëllëmbë për pëllëmbë. Dhe kufijtë e Shqipërisë me Greqinë janë pikërisht këta kufi që janë mbrojtur 95 vjet. Tani, pas 95-vjetësh, përsëri grekët kërkojnë të vendosin kufij! Dhe shqiptarët pranojnë të diskutojnë kufij! Absurditet. Përse nuk mbrohen ato kufij që janë mbrojtur një shekull, por hapin diskutime pa asnjë arsye?!

Nga Kepi i Stillos, te piramida 79, në drejtim të Karaburunit janë 9 ishuj (Video, Katogol, Tetranik, Briketa, Kasiopi, Ekatrinas etj.). Në vitin 1913, komisioni ndërkombëtar i vendosjes së piramidave, ia ka lënë Shqipërisë këta ishuj se janë shumë afër me bregun shqiptar të Sarandës. Në këtë hapësirë detare kufiri është në mesovijën e matur midis çdo ishulli me Korfuzin. Por, në vitin 2009, një komision shtetëror shqiptar i dha padrejtësisht Greqisë 350 km katrore det.

Ishte Gjykata Kushtetuese, ajo të vuri drejtësi për shqiptarët, se për poltyikanët iku territori shqiptar. Tani, na del një qeveri tjetër, politikanë të tjerët, që duan t’i japin Greqisë, akoma më shumë se në vitin 2009, sikur kjo të ishte toka e baballarëve të tyre, ose mall pa të zot.

Sa keq, që për një karrige apo për një shumë parash interesat e Shqipërisë dalin në ankand, me “arsyetimin” se, gjoja, Greqia do të na heqka ligjin e luftës me Shqipërisë. Po, kurrë mos e heqtë ligjin e Luftës! Kujt po i hynë në punë ai ligj lufte, kur të dy vendet janë vende anëtare të NATO?!

Version i ri për këngën e Rexhës: Rexhën nuk e mbyti kali, por axha i tij, ja si kishte ndodhur ngjarja?!

Fatos Daci


Është një ndër këngët më të ndëgjuara kur është fjala për zhanrin e muzikës popullore dhe foklorike. Por kjo nuk është veqse një këngë, ngaqë në vetvete përmban edhe një histori dhe rrëfim për atë se si Rexha vdiç pikërisht në ditën e dasmës së tij, e që thuhet se atë e mbyti kali. Ka edhe të atillë që kësaj historie i mëveshin një tregim tjetër, atë se Rexhën nuk e mbyti Kali por Mixha i tij, për t’i marrë pasurinë që kishte Rexha. Ndonëse kënga mbetet e popullarizuar, përgjigja e këtij rrëfimi që mban misteriozitet mbetet ende e paqartë për atë se si vdiç personazhi i shumë këngëve, Rexha. Megjithatë, për të dëshmuar një histori më ndryshe ekziston edhe një verzion i këngës i cili e paraqet më dallueshëm se si erdhi vdekja e Rexhës, pikërisht në ditën e dasmës së tij. Sipas versionit të melodisë së vjetër të kësaj kënge, tekstin e kësaj ngjarje në origjinal , e kam përpunuar dhe përshtatur për t’u kënduar në këtë variant : Oh, para Lidhjes së Prizrenit – Ngjarje t’ mëdha kanë ndodhë gjithë vendit ! N’ Jabllanicë e në Toplicë , Kriminelet e Serbisë – S’i lanë vend kund shqiptarisë ! Oh, mbi tetëqind katunde t’ shkreta – I përzunë prej trojeve t’ veta ! N’ rrugë t’ pa kthime i kanë nisë , Vuajtjet e muhaxherisë , Faqe t’ dhimbshme t’ historisë ! Oh, n’ fshatin Stubëll të Medvegjës – Herët vdiq ai baba i Rexhës , La jetim një djalë në djep , Ia kish lanë emrin Rexhep , Mbet me nënën për gazep ! Oh, nëna e Rexhës derman s’ pat – U kthye nuse për kunat ! Kështu zakon atëherë asht kanë – Mos me e lanë djalin pa nënë , Shpi e plang shkret mos me i lënë ! Oh, mixha i Rexhës fort ish gëzua – Me kunatë që ish martua , Pa bë dasmë , pa u harxhua , Shumë do pare i ka shpëtua , Hisen vëllait me e trashëgua ! Oh, kohë e gjatë kështu ka kalua – Shumë për Rexhën është kujdesua ! U rritë Rexha me u martua – Nuse t’ mirë i ka fejua , Dasmë të madhe i ka caktua ! Oh, n’ ditë të dasmës së martesës – Shumë dasmorë ju kanë mbledhë Rexhës ! Mixha i Rexhës ish mbërthye – I kish hipë dreqi mbi krye , Po donë Rexhën me e përmbi ! Oh, me pishman dasmën e nisen – Se tash Rexha do t’ ma merr hisen ! Sillet mixha si n’ bela – Po e banë plan Rexhën me e vra , Me ia marrë hisen për vëlla ! – O, hajde Rexhë, o nipi im , Me ju qitë kuajve ushqim ! Krushqit n’ odë këndojnë këngë t’ mallit – Mixha i Rexhës bishë e malit , E vrau nipin n’ grazhd të kalit ! O, shpejt u kthye te krushqit brenda – Ma vranë Rexhën , kuajt me shkelma ! Ja la krushqit me bajrak , Ja la nusen nën duvak , Ja la shkret shpi e konak ! Oh, ja la nënën me duar n’ gji – E vrau nipin me tradhti ! Vajtojnë zogjtë mbi varr të djalit – Mixha i Rexhës – arushë e malit , Ja la krimin shkelmave t’ kalit ! Oh, kaluan vjet , kaloi një shekull – E vërteta mbeti pezull ! Për këtë ngjarje të vërtetë – Ka tregua nëna e vet Ma vrau Rexhën – mixha i vet!

Shtet pa shtet

Nga Andon Dede

Titulli mund të duket sikur nuk shkon, për të vërtetën e thjeshtë se dikush, me të drejtë, mund të më kthehet:”Ore mik i dashur, ka apo nuk ka shtet?! Dy pohime të tilla nuk shkojnë se përjashtojnë njera-tjetrën”. Drejt! Le ta shtjelloj më poshtë.
Nuk e kemi fjalën për shtetin shqiptar, si njësi territoriale-administrative por për atë sistem institucionesh që i shërben qeverisjes së këtij shteti. Prapë, dikush mund të ngelet i pakënaqur nga ky sqarim, madje edhe të revoltohet e të shtojë i ngrefosur, si të ketë zbuluar diçka të rëndësishme me të cilën do të më mbyllë gojën: “Ç’ia fut kot edhe ti?! Aty janë tërë ato ministri e zyra të tjera, nga dyert e të cilave hyjnë e dalin çdo ditë qindra apo dhe mijëra veta. Me sa kam dëgjuar apo lexuar, vetëm në Kryeministri hanë bukë më shumë se një mijë veta! Dhe ti më thua mua se nuk ka shtet?!”
Por unë, pa e prishur terezinë, sado e çuditëshme të duket, i jap të drejtë e, në të njëjtën kohë, vazhdoj me timen se Shqipëria jonë e dashur, të paktën tani për tani, është një shtet pa shtet. Mjafton t’i kujtoj lexuesit të mundshëm, se nuk ka rëndësi se sa pemëke por sa fruta japin apo se mban njëqen që nuk leh as kur të vjedhin shtëpinë. Për të mos u zgjatur, le t’i marrim me radhë disa nga institucioet më kryesore.
Parlamenti.
Dihet se ne jemi republikë parlamentare dhe si të tillë ky institucion merr një rëndësi të jashtzakonshme. Shumëkush, nga mendjet e shquara që janë marrë me shtetin, e krahasojnë atë me njëtempull të shenjtë ku përfaqësuesit e popullit, të zgjedhur “me qiri” si ndër më të mençurit e më të përgatiturit, shqyrtojnë problemet e rëndësishme, diskutojnë për to dhe marrin vendime në të mirë të popullit e të vendit. Parlamentarët, normalisht, zgjidhen dhe nuk emërohen. Por ne, si dhe për çdo institucion tjetër, jemi ndryshe. Parlamenti ynë i sotëm nuk ka asgjë të përbashkët me gjitha sa thamë më lart, aq i kundërt është ai me atë që duhet të ishte. Si zor të ketë njeri që të mendojë ndryshe kur ka parasysh qoftë dhe një fakt të thjeshtë: seancat e të enjteve. Dhe s’kishte si të ndoshte ndryshe kur aty, me përjashtime të pakta, kanë hyrë njerëz fare të rëndomtë, madje edhe hajdutë, kriminelë e analfabetë, vetëm me një mision: të mbajnë në këmbë ata që i kanë sjellë aty, pra të mëdhenjtë e vendit. Unë, dhe besoj se nuk jam i vetmi, kujtoj me nostalgji parlamentin e parë pluralist kur ndiqnim me një frymë seancat e tij, nga që në foltore ligjëronin vërtet personalitete që e meritonin atë status. Por, në vend që nga një legjislaturë në tjetrën të ngrihej cilësia,siç e kërkonte logjika më elementare, me që jemi në pluralizëm e mundësitë përzgjedhëse e seleksionuese janë të pafundme, ndodhi e kundërta. Dhe sot kemi një parlament që vetëm emrin ka të tillë se në më të shumtën e seancave që shohim i ngjan një teatri grotesk që për nga humori që ngjall, ia kalon çdo estrade.S’ka si të ndodhë ndryshe me atë sistem elektoral që kemi ku listat i përgatsin kryetarët e partive me kriteret që iu shkojnë për mbarë. Dhe si qershia mbi tortë, ishte vendosja e Ruçit, ministrit të fundit të Brendëshëm të Diktaturës në krye të tij, po nga kryeministri ynë i nderuar. Kam bindjen absolute se në kushte të tjera, Rama do bënte namin për këtë zgjedhje, si i vetmi precedent në gjithë vendet ish-komuniste. Por Ruçi nuk është mbiemri i vetëm në atë parlament që na kujton nomenklaturën e vjetër, paçka se kjo është e keqja më e vogël për problemin që po trajtojmë. E keqja më e madhe e tij është gjetkë: duke qënë përfaqësuesi i popullit ai duhet të qe dhe pushteti më i lartë, prej nga e merr mandatin edhe ekzekutivi. Vërtet se kjo e fundit i përcakton vetë politikat e saj të brendëshme dhe të jashtëme, por ajo nuk mund t’i zbatojë ato nëse nuk ka besimin apo miratimin e parlamentit. Tek ne edhe kjo hierarki është përmbysur: parlamenti bën ç’i dikton qeveria apo më saktë, kreu i saj i gjithpushtetshëm. Përvoja e muajve të fundit na e forcoi edhe më tej bindjen për këtë.
Presidenti
Përsa i takon presidentit, dallojmë pak a shumë dy tipe qeverisjesh: republikë presidenciale,(apo dhe gjysëm-presidenciale) dhe parlamentare, si kjo e jona që, rolin e presidentit e ka më shumë honorifik.Atë nuk e pyet njeri, sidomos me amendamentet e fundit që bënë kryministrat apo dhe kryetarët e partive, të shtyrë nga babëzia për sa më shumë pushtet. E vetmja detyrë e presidentëve tanë, që nuk ka të sharë, është shpërndarja pa kursim e titujve të nderit, medaljeve e dekoratave, por kjo është një çështje tjetër. Ne deshëm të ndaleshim sado shkurtimisht tek presidenti aktual, zgjedhja e të cilit befasoi jo vetëm politikanët e analistët por dhe atë vetë, i cili qe betuar e stërbetuar se, hë për hë, nuk do ta pranonte atë post.
Në tërë Botën, në vartësi të formës së shtetit, presidentët zgjidhen pak a shumë në dy rrugë: me votim të përgjithshëm nga populli, (republikat presidenciale) apo me shumicë votash në Parlament. Edhe në këtë procedurë kaq të thjeshtë, ne bëjmë përjashtim, përsa i përket presidentit të sotëm: atë nuk e zgjodhi as populli dhe as Parlamenti por kryeministri ynë në një darkë të shijshmë tek Pazari i ri. Kjo dihet e nuk po themi gjë të re. Ajo që vlen të diskutohet nuk është fakti se pse e bëri Rama këtë por si e hëngri këtë kokër ulliri Meta që njihet tashmë si politikani mëi shkathët e mëpragmatisti e që ia ka parë hajrin politikës, mbase më shumë se kushdo tjetër. Unë nuk e kam të vështirë ta kuptoj dhe këtë: ai akoma ishte në krye të LSI-së dhe priste që të fitonte më shumë vota por, më kryesorja, se shpresonte se mik/armiku i tij Rama nuk do të arrinte të fuste në Parlament 74 deputetë. Shumë shpejt ai e kuptoi hilen e bashkëqeverisësit/kundërshtar por qe vonë. Me metodat e veta ala-Fushe, Rama arriti ta ulë në qoshe e t’i mbyllë gojën. Atë që po bën e shoqja e tij si zor ta shqetësojë sadopak Ramën. Ai e ka treguar veten se nuk do t’ia dijë sado ta ngrejë zërin Monika dhe sido që ta etiketojnë atë, qoftë edhe hajdut e kriminel, siç ndodhi pak ditë më parë, në parlament e jashtë tij.Ai, madje, nuk pyet as nga goditjet me vezë, domate apo edhe me çizme.
Qeveria – Kryeministri
Arritëm tek institucioni i tretë sipas radhës, por numuri një sipas fuqisë vepruese, tek qeveria dhe Kryeministri. Po i marr bashkë se siç thashë dhe më lart, kreministri ynë arriti të bëjë zap jo vetëm qeverinë por dhe tërë institucionet e tjera. Kjo tashmë shihet qartë e pranohet nga tërë ata që merren me zhvillimet e brendëshme në Shqipëri, politikanë apo analistë qofshin. Mund të mos e kesh qejf Edi Ramën, apo dhe ta urresh, por këtë arritje nuk ia mohon dot.
Pavarësisht nga kjo, detyrohem të pohoj se ne kemi kryeministrin mëmegalloman e njëkohësisht mëkaragjoz në Botë, qëllimi i vetëm i të cilit është të tërheqë vëmendjen e të tjerëve. Për këtë ai është gati të bëjë çdo gjë: të shëmbë monumente kulture, të mbushë vendin me kanabis, tëvejë në takime me popullin me brekushe, të shkojë në ceremonira zyrtare me atlete, paçka se disa shefa protokollash e kane kthyer mbrapsht siç kthen në shtëpi mësuesi nxënësin e parregullt.Por ai, siç thamë, as që do t’ia dijë për tërë këto dhe vazhdon i qetë qeverisje/mbretërimin e tij.
Organet e “diktaturës”:Prokuroria - Gjykatat -Policia
Një nga detyrat kryesore të shtetit ështëtë mbrojë rendin nga keqbërësit. Ndër institucionet apo organet që e realizojnë atë janë prokuroria, gjykatat dhe policia. Për të mos u zgjatur i mora bashkë. Jo rastësisht i quajta më këtë emër: Ne vërtet e përmbysëm diktaturën në fund të shekullit të kaluar,por kjo nuk do të thotë se jemi vend demokratik. Jemi tepër larg asaj. Edhe nga sa thamë më lart del e qartë se tek ne vendos vetëm njëshi, pra mund ta quajmë monarki, nëse do të kishte fituar referendumi i disa viteve më parë. Por, për nga mënyra e qeverisjes, ne ua kemi kaluar gjithë monarkive, sidomos atyre moderne konstitucionale, që gjallojnë akoma në Europën Perëndimore, ku monarku thuajse nuk ka asnjë funksion por ruhet si traditë, në rastin më të keq.
Fillojmë me Prokurorinë. Është thënë me të drejtë se ai që iku nuk bëri thuajse asgjë dhe i la dosjet e fryra ashtu si i gjeti. Po kjo që erdhi, në vend të tij, a thua se do t’i aktivizojëdot ato, duke futur në rrjetë të shumëpriturit “peshq të mëdhenj”?! Unë jam skeptik, jo duke pasur parasysh vetë prokuroren, që nuk e njoh fare. Por nisem nga dy tregues të thjeshtë: fakti që ajo pranoi atë detyrë në këtësituatë anarkie që po kalon vendidhe sidomos mënyra se si kreu betimin, më krijoi përshtypjen, në mos edhe bindjen se nuk do tëbëjëdot gjë. (Kam mendimin se ajo skenëështë unike në Botë, e denjë për të hyrë nërekordet Guiness).
Për gjykatatështë folur e po flitet aq shumë sa do të qe humbje kohe tështjellojmë ekzistencën formale të tyre. Ato dënojnë fukarejtë e nxjerrin të pafajshëm hajdutë, trafikantë e kriminelë. Madje, edhe ata që janë futur me kohë pas hekurave, bëjnë ç’është e mundur që t’i nxjerrin jashtë, siç edhe ka ndodhur e po ndodh. Kaq mjafton që funksionimi i tyre të konsiderohet krejtësisht mision i dështuar.
“Policia që deshëm, më e mira e këtyre 26 viteve”- ishte një sllogan i Ramës që përsëritet si refren gjatë gjithë viteve të sundimit të tij. Mbase qe dhe vazhdon të jetë i sinqertënë atë që thotë se vetëm një polici e korruptuar kokë e këmbë mund t’i shërbejë një qeverie po aq tëkorruptuar. Krerët kryesorë të saj ose u shkarkuan, ose u dorëhoqën, ose u zhdukën në një drejtim të panjohur, tamam siç zhduken vrasësësit e kriminelët.
Ndërkombëtarët
Për statusin që kanë, këta mund të mos i përfshinim në institucionet tona por, për hirë të së vërtetës, duhet të pranojmë se ata janë shumë më aktivë se tërë institucionet e tjera për të cilat folëm më lart. Nga një anë kjo duhet vlerësuar pozitivisht kur kemi parasysh dështimin gati të plotë të institucioneve tona. Por, kjo nuk përbën kurrsesi një dukuri me të cilën të krenohemi e ta përdorim për të përligjur gjithë veprimtarinë e organeve tona ligjvënëse apo ekzekutive, siç dëgjojmë vazhdimisht të flitet nga kryeministri. Në të kundërt, ky realitet është një turp për ne, se ata, ndërkombëtarët, nuk i shohim në rolin e përfaqësuesvë të vendeve përkatëse apo, tek e shumta, në atë të konsulentëve por nërolin diktues dhe llogari-kërkues. E kemi fjalën si për ambasadorët e akredituar në Tiranë dhe për ata që na vizitojnë nga BE, SHBA, e shtete të tjera të fuqishme.
Në vend të mbylljes
“Do të bëjmë shtet, që ka munguar gjatë këtyre viteve të pas-Diktaturës, në mos edhe në gjithë ekzistencën e shtetit shqiptar…”- thoshte Rama ende pa u ulur mirë në karrigen e kryeministrit, ndonëse, siç u përpoqëm ta shtjellojmë më lart, realiteti flet për të kundërtën. Por ai, pa u skuqur e zverdhur, vazhdon ta përsërisëkëtë sllogan edhe në ditët tona, ndonëse jo vetëm Opozita por dhe tërë analistët, më përjashtim të “kazanit të vet”, ia kanë thënë e po ia thonë përditë. Apo, mos e kemi gabim ne, se mbase ai e ka pasur dhe e ka fjalën pikërisht për një “shtet pa shtet”, se vetëm kështu ai bën ç’të dojë,pa i hyrë gjemb në këmbë, duke ia kaluar çdo diktatori e monarku?! Mbase!?
Nju York, 3 shkurt 2018

Kantier i madh bashkëpunimi!

Artefakte të Muzeut Historik Kombetar, objekte personale të Isa Boletinit, si xhamadani, arma dhe disa sende te tjera me vlerë muzeale, do të dërgohen përkohësisht në Kosovë, për t'i prezantuar ato në ekspozitën dedikuar 10-vjetorit të Pavarsisë së Kosovës në Prishtinë.
Kështu publikon në faqen e saj Ministria e Kulturës, pas takimit mes dy ministrave Mirela Kumbaro dhe homologut të saj Kosovar, Kujtim Gashi.

Disa nga sendet që Ministria e Kulturës do të ekspozojë në Kosovë me rastin e 10-vjetorit të Pavarësisë janë, ora, shpata, xhamadi i Isa Boletinit, revolveri me mulli, pipa e Isa Boletinit.

Kumbaro priti ditën e djeshme në Ministrinë e Kulturës homologun e saj, Ministrin Kujtim Gashi që kryesonte delegacionin e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve të Kosovës në Tiranë.



Në takimin e zhvilluar të dy ministrat diskutuan përgatitjen e Kalendarit të përbashkët kulturor Shqipëri-Kosovë 2018, bashkë me disa nga përfaqësuesit e institucioneve kryesore kulturore të Shqipërisë, për çka dakordësuan të kenë një fryme të re, një sinergji mes aktorëve kulturorë të të dy vendeve dhe që do të mbështetet nga të dy ministritë.

"Nuk do të lejojmë që politika të ndërhyjë në kulturë"- u shpreh Kumbaro, ndërsa kolegu Gashi ka shprehur angazhimin e institucionit të tij për të zhvilluar ekspertiza, shfaqje të përbashkëta dhe pjesëmarrje në platforma europiane si Creative Europe, etj.
"Kemi ngritur sot një kantier të madh bashkëpunimi"- u shpreh Kumbaro, i cili do të detajohet në vazhdim me kalendarin e përbashkët Shqipëri-Kosovë dhe ngjarje artistike të teatrove, galerive dhe institucioneve tona të artit".

Shkëmbimi në fushën e praktikave të përbashkëta ligjore në fushën e trashëgimisë kulturore ishte gjithashtu një nga temat kyç të diskutimit mes dy ministrave, ku Ministrja Kumbaro u shpreh e gatshme për shkëmbimin e përvojës së fundit në përgatitjen e projektligjit për Trashëgiminë Kulturore dhe Muzetë.

Brenda shkurtit projekt-kalendari i përbashkët kulturor do të marrë formën përfundimtare për t'u nënshkruar nga të dy Ministrat në takimin e tyre të ardhshëm në Prizren.

Flamur Maloku më risi në poezinë shqipe

“Brymë e zezë” është libri më i ri i poetit, kritikut letrar, Flamur Maloku. Poezitë vijnë për lexuesin nëpërmjet vargjeve plot ndjenjë që shpeshherë shkëputen nga realiteti, duke vendosur një mënyrë ndryshe komunikimi me lexuesin.
Fryma e një erotike të shpalosur në lirshmëri thuajse të plotë, e udhëheq lexuesin drejt horizontesh që hapen të reja në çdo poezi. Vargjet e këtij vëllimi, njomur nga tonaliteti i një lirike të brishtë, të rrëmbejnë me shumësinë e figurave stilistike, me leksikun e ngjeshur dhe metaforat e përzgjedhura. E kultivuar në këtë mënyrë dhe e artikuluar me një gegërishte të veçantë, si një ligjëratë e ngjyrosur me sharmin e variantit të mjeshtërve të poezisë shqipe, është vëllimi “Brymë e zezë”.
Për poezitë e Malokut, studiuesi i letërsisë, Behar Gjoka, thotë se vargu i lirë, në të cilin përdorim më të dendur ka metafora, së këndejmi dhe kumti i hapur, e ruajnë shenjën e komunikimit të Malokut me bashkëkohësinë. “Shenjat gjuhësore dhe poetike të tij janë unike në rrekjen për ta përtërirë ligjërimin poetik të shpirtit në variantin e gegërishtes gjatë përjetimit”.
Ndërsa Fahredin Shehu, shkrimtar, thotë se tek libri “Brymë e zezë” i Flamur Malokut, e dukshmja dhe e emërtueshmja kumbojnë e flasin, por edhe i japin e i marrin njëra-tjetrës. Maloku e shpalos një paletë të tërë bojërash emocionale në gjithë veprën e tij dhe kognitive të cilat në psikologjinë personale nominohen si gjendje apo në Sufi apo Hal. Sipas tij, “ky libër i jep domethënie të re letërsisë shqipe dhe e argumenton vazhdimësinë krijuese brenda qarkut letrar, duke e përçuar në një plan më të rafinuar nga aspekti gjuhësor, artistik dhe identitar. Kështu shkruhet vetëm atëherë kur njeriu dhe bota e tij depërtojnë në kuintesencën e saj me lucide”, ka thënë Shehu.
Për këtë libër vlerësim ka dhënë edhe Hysni Ndreu, studiues i letërsisë. Sipas tij, poezitë e Malokut vijnë si një rrëfim unik, që paqësisht rrjedh drejt honeve delikate të unit lirik, ndonjëherë e bashkëshoqëruar me imazhe e prani strukturash si për t’ia dhënë pentagramin poetik të thellësisë kohore e të gjerësisë shpirtërore. “Fryma e një erotike të shpalosur në lirshmëri thuajse të plotë, e udhëheq lexuesin drejt horizontesh që hapen të reja në çdo poezi. Vargjet e këtij vëllimi, njomur nga tonaliteti i një lirike të brishtë, të rrëmbejnë me shumësinë e figurave stilistike, me leksikun e ngjeshur dhe metaforat e përzgjedhura. E kultivuar në këtë mënyrë dhe e artikuluar me një gegërishte të veçantë, si një ligjëratë e ngjyrosur me sharmin e variantit të mjeshtërve të poezisë shqipe, vëllimi “Brymë e zezë” e tendos kërshërinë e lexuesit skaj më skaj veprës përgjithësisht”, është shprehur Ndreu.
Për librin është shprehur edhe Violeta Allmuca, shkrimtare, studiuese e letërsisë. Sipas saj, ku vargjet e Malokut ngjashëm ta kujtojnë “kangën e mësueme” nga fuqia e fjalës edhe në vetmi i gjen aty ku jeton dashuria. Ndodh që edhe vargjet të kërkojnë e të luten para zotave për shenjën e lirisë. E dihet se pikërisht aty është toka e ndjenjave. Ajo ruan edhe qiellin sepse edhe qielli nuk është i plotë pa tokësoren. Kur kanë dhimbje dhe kur kositin kohën ato janë të lidhura ngushtë njëri me tjetrin. Retë janë një rekuiem që përplasen të shfrenuara, por qielli me tokën janë gjithherë bashkë si poeti me vargjet. “Poezia e Flamur Malokut ka një hapësirë të pafund mes tokës dhe qiellit që quhet mrekulli e dashurisë në gem të shpirtit, shkruar me gjuhë hyjnore lyer me ngjyrën e zjarrit. Me këtë gjuhë dëlirësia e vëllimit poetik ‘Brymë e zezë’, veshur nga metaforat, e prek ashtin poetik duke bekuar njerëzoren. Aty lutet në heshtje poeti i flijuar për dashurinë”, ka thënë Allmuca.

Struktura neutrale e tekstit tek poezia e Musa Ramadanit

Nga: Dr.sci. Flamur MALOKU

Permbajtja e poezisë së Musa Ramadanit kërkon kohën e leximit të një vetmie ekzistenciale-subjektive edhe përgjatë rileximit, për t’u shtrirë ngadalë në kohën e shkrimit, e për të hyrë në botën e fiksionit-meditimit, ku bota e fiksionit, tani në poezi bëhet trajtë dhe formë në përjetim, për të kaluar më vonë në botën e pakufishme të vetë letërsisë. Kështu, në universalen e përhershme shpirti ringjallet në poezinë e Musa Ramadanit, merr formë tjetër, varësisht reales. Sepse, kërkohet një jetë, përtej kornizave individuale të kësaj bote pa mëkate. E përtejshmja tani në botën e letrave shtrihet- kërkohet, sepse vetë shpirti do të jetojë në hapësirën e përgjithshme. Të jetosh në kohën reale dhe të kërkosh hapësirën e pakufishme të të jetuarit, nënkupton të mos vdesësh kurrë në botën e shkrimit-letërsisë. Prandaj, poezia e Musa Ramadanit në diskursin e saj, do të shprehë autentiken e përhershme në hapësirë, që koha dhe hapësira thyhen në diskursin e përgjithshëm-universal, shkohet madje kah gjetja e të përgjithshmes, për të ardhur kah vetja. Andaj, teksti poetik, “MËKATET E E(HA)VËS” i Musa Ramadanit, do të identifikohet si gjetje për veten e për vetveten në shkrimin e letërsisë. Kërkimi i vetvetes si njohje bëhet për një pamje jetësore edhe për tjetrin, para së gjithash dhe për një shpjegim të mëkateve njerëzore, të cilat do të artikulohen në shkrimin-letërsinë. Për vënien në pah të mëkateve njerëzore, si gabime shpirtërore-trupore, bëhet shkrimi fiksional, duke u bërë dëshmi, për vetë jetën e përditshme, për t’u kryqëzuar dhe identifikuar fiksioni më jetën. Për Musa Ramadanin, letërsia dhe arti në përgjithësi, shihen se jetojne së bashku, për një njohje të përditshmërisë, çdoherë në përmasën universale. Kjo njohje universale po vazhdon së gjurmuari, vetëm e vetëm që të gjejë nje jete pakez më ndryshe, nga ajo mëkatare-reale. Poezia e Musa Ramadanit bëhet shënjuese e kësaj të përhershmeje, në frymëzimin e vazhdueshëm, për të gjetur në vazhdën e hapësirës jetëshkrimin dhe identifikimin personal, duke flakëruar vazhdimisht mëkatet e reales ekzistenciale, ku pesha e meditimit dhe luajtja me figura në kohë dhe hapësirë, do të bëhet bartëse e një sistemi të mundshëm ideor, për të thurur ngadalë në poezi, e për të mos ikur asnjëherë nga diskursi i përjetimit-shkrimit. Kjo në fiksionin e shkrimit shtresohet në formën më të mundshme ekzistenciale. Kështu, sistemi diskursiv i poezive të Musa Ramadanit, mbetet i kushtëzuar në kohën e përjetimit, i lidhur më botën e shkrimit-reales, duke dalë i shtresuar si një figurë, që teksti thellohet, pasurohet në interpretim, përherë në kuptimin poetik, për t’u shënjuar edhe në poezinë vizuale. Rrjedhat e mendimit, sa vinë e bëhen më të kapshme, mbi problemet e shumta, të cilat kërkojnë lexuesin e shënjueshëm përgjatë zhvillimit të mendimit.

Distinksioni në rrafshin e tekstit


Distinksioni në rrafshin e tekstit e të shumësisë, shtron riinterpretime, për të zbuluar në botën e shkrimit problemet, qofshin ato autoreferenciale, apo referenciale. E përditshmja bëhet referenciale, por me dhembje personale, që shpesh vihet në figurën e tensionuar, ky tensionim skicohet, atëherë kur përpara është mëkati i bërë nga njeriu, andaj pason dhembja nga subjekti, që manifestohet nëpërmjet dëshmisë dhe mendimit. Në mënyrën e veçantë të kësaj dëshmie, gjuha poetike merr përmasa në logjikën e saj, ku lexuesi sfidohet në figurën dhe në sistemin e mendimit. Mënyra e konceptimit të gjakimit shpirtëror e trupor, forcon idenë e autentikes së përhershmen në kuptimësinë e realizimit e të botëkuptimit të shprehur në tekstit;Ngricë. Në zemër/Acar. Brenda trupit /Cegmë. Rreth shpirtit. Vargjet shënjojnë subjektin e mërzitur në kohë, të cilat tani bëhen pasqyrë e botës së brendshme. Shpirti, trupi, zemra janë ligështuar në kohën e mërzisë, e për të tejkaluar këtë mërzi subjekti kërkon thyerjen e kohës dhe të hapësirës, nga vetmia si dhembje karshi reales së tanishme. Kështu, në tërësinë perceptuese-konceptuale, kuptimi i poezisë bëhet i prekshëm në emocionalitet, edhe atëherë kur diskursi shkrimor kalon duke u shënjuar në vizualitetin e përjetimit e të pikturimit. Poezia vizuale realizohet me kohën, për t’u bërë kuptimësi e simbol, që më vonë në rrafshin e përgjithshëm të diskursit, përgjatë pikturimit do të determinohet e plotësohet, dhe bëhet pjesë e rëndësishme, nga ku subjekti thur tërësinë e formës dhe të kategorisë tekstuale, siç janë poezitë vizuale; “Heshturimë e humbje”, “Mitike e mistike”. Transformimet shpirtërore në kohë, shfaqen vazhdimisht në sistemin e ideve e të figurave poetike nga metafora, metonimia, alegoria, simboli e ironia.



Identitet shqiptar- fortësi/ lashtësi


Kështu, idetë tekstuale të poezive të M. Ramadanit, në vijën e konstituimit prekin botën e ndjeshme, botë në të cilin subjekti gjakohet e vdesë pak nga pak nga dashuria, dhembja, që ka përgjatë artikulimit. Duhet mos harruar se poezitë e Musa Ramadanit janë shkruar në një kohë të vështirë. Për të vërtetuar këtë autori shënon edhe të dhëna në fund të tekstit. Përshtypja e kohës, në të cilën subjekti ndrydhet nga dhembja, vihet në komunikim me subjektin karshi objektit. Kështu, kategorizimi i kohës në vepër ndihmon ta shohim dhembjen më përafërt, edhe atëherë kur ligjërimi identifikohet më kodin nacional, ku identiteti kombëtar do të manifestohet në mënyra të ndryshme si, fortësi, lashtësi, dashuri, identifikimi i plotë karshi tjetrit (të huajt). Identiteti kombëtar në shenjen personale mbrohet deri në fund të jetës, për të zënë vend të posaçëm në pjesën dërmuese të tekstit, kjo për subjektin është sublime. Jeta, do të mbetet e pakuptimtë, nëse nuk ruhet identiteti dhe nëse nuk vdesësh për të, andaj kërkohet një vëmendje më e madhe ndaj tij. Autori është përherë është kategorik kundër çdo largimi nga identiteti kombëtar, edhe atëherë kur është në pyetje dhuna nga tjetri, e cila do të skicohet në poezinë “(S)pastrimi etnik i shqiptarëve”, apo në poezinë “Vrapuesi i Epirit dhe Vrapuesja e Prizrenit”. Kështu, kuptimësia ideore e shprehur në gjithë çështjen ekzistenciale të kodit nacional, bëhet objekt i shumë poezive, të cilat konceptohen e formësohen në shkrimin simbolik.



Koha zero e shkrimit


Marrë në spektrin e gjerë, perceptimi bëhet nëse shkrimi i poezisë lexohet përmes një depërtimi në gjuhën e tekstit, që manifestohet kurdoherë nga një shqetësim personal i vënë në shkrim. Shkrimi dhe figura në rrafshin e kuptimit, nuk është i mbyllur përgjatë një komunikim me lexuesin, edhe atëherë kur autori luan me figura e shkronja. Secila poezi sublimohet si ekzistencë në vete në kuptim e përhershëm hapësinor. Esencat e përjetimit të tekstit brenda fantazisë bëhen themelore-jetësore. Historia jetësore-personale, tani në nuancat e detajizuara, shkon nga e tashmja kohore e vetë historisë personale, duke mos iu larguar asnjëherë pësimit individual të përjetuar, për ta kthyer më vonë këtë histori në përshkrim e formim, me një arsyeje të vetme që jeta dhe historia personale të universalizohet dhe jeta të bëhet e pavdekshme:“Historia e pikës sime”. Pra, historia ndërtohet e rindërtohet në figurën, duke filluar nga zero, për të ardhur në shkallën e përgjithshme universale përgjatë formimit. Edhe emrat e shënuar dhe loja më ta, njëkohësisht kalimi i tyre në figurë, japin idenë e hapësirës së pavdekshme personale, të një mesazhi artistik e simbolik. E gjithë kjo e bën tekstin poetik, “MËKATET E E(HA)VËS” të Musa Ramadanit, me një strukturë shumë shtresore me kontekste të ndryshme shpirtërore-personale, nga koha e tashme autentike, për të kaluar në kohën zero shkrimit e të formimit, çka edhe e kërkon letërsia në funksionin e saj.

Në Shqipëri vritesh edhe për një fjalë goje

                                                                Anrila Spahia

Filologia Anrila Spahia analizon efektet e gjuhës së përdorur që nga parlamentarët e deri tek adoleshentët në rrugë. Rrëfen se shqipja që përdoret sot është vrastare dhe prodhon ngjarje të dhimbshme e krime




Çdo fundviti mësojmë për shifra të frikshme të vrarësh në Shqipëri, si të kishte luftë. Mbetet jo plotësisht e shpjegueshme dilema në vret plumbi, apo mos vret më shumë gjuha në këtë vend.
Në datën 04.12.2013 një i ri 15-vjeçar i mori jetën bashkëmoshatarit të tij brenda ambienteve të një shkolle të mesme. Nuk ka ngjarje më të dhimbshme për një shoqëri sesa kjo.
Shkak ishin fjalët dhe gjuha fyese, përçmuese, agresive, tallëse. Kështu u tha. Vrau gjuha, pastaj plumbi. Vrau ajo që i kushtojmë rëndësi më pak se çdo gjëje. “E para ishte fjala”- ky postulat biblik, qysh se njerëzimi ekziston, na tregon për shenjtërinë e saj. Tashmë është realitet i pamohueshëm se në Shqipëri kryesisht mund të vritesh edhe për një fjalë goje.
Por, si ka mundësi që jemi kaq të ndjeshëm ndaj fjalës si dëgjues dhe njëkohësisht krejtësisht të papërgjegjshëm ndaj saj, si folës?! Edhe pse në mendësinë tonë popullore ndër shekuj kemi artikuluar se ajo, gjuha: “Kocka s’ka, por kocka thyen”; se ajo, gjuha:
“Është më e mprehtë se shpata”; se ajo, gjuha: “Vret më shumë se plumbi”. Në datën 04.12.2013 bashkë me kambanat e vdekjes ranë sërish për shoqërinë shqiptare edhe kambanat e alarmit:
“Larg gjuhës së urrejtjes!”. Po a pati veshë për t’i dëgjuar? Çdo gjë u harrua. Kambanat janë ende reminishencë semiotike e përçmimit edhe për fenë, ndryshe do të dinim së paku mësimet mbi faljen. S’mësuam kurrë as të falim. Edhe në atë rast, si në çdo rast postvdekjesh tragjike këtu, fatkeqësisht, nekropolitika asfiksoi reflektimin.

Në ditën e fjalës

Vetëm një ditë më pas, në datën 05.12.2013, në Kuvendin e Shqipërisë u zhvillua seanca plenare e radhës. Ngjarja natyrisht që mori vëmendjen e politikës.
Në atë seancë shumë më të shkurtër se zakonisht, nga një kërkim në procesverbalin e zbardhur, duke përjashtuar ndonjë fjalim të vetëm me tone mëmësie lidhur me temën, fjalët e përmendura më shumë ishin: krim/kriminel/kriminalitet 53 herë; armë 29 herë, dhunë 27 herë, Hitler 15 herë, dhe vinin pastaj me radhë: luftë, vrasje, armik, hakmarrje, banda, militarizim, agresor, tragjedi, depo, drogë etj.
Mjeti kryesor i komunikimit, shprehësi i vlerave dhe shpirtit të kombit që e përdor - gjuha - po na vret të gjithëve. Debatet e ashpra dhe aspak etike në parlament, ulja dhe poshtërimi i kundërshtarit, si misioni primar i gjuhës aty, urrejtja që vjen përmes stereotipeve dhe paragjykimeve, dhe kalimi i tyre direkt në media krijon destabilitet në paqen sociale dhe shoqërohet me pasoja katastrofale.
Nëse përfaqësuesit e politikës nuk moderojnë dot diskutimet e tyre, a ka forcë qytetari të përdorë filtra të tjerë mbrojtës? Po si të mbrohemi?
Si të mbrohen fëmijët, të rinjtë, opinioni nga gjuha e urrejtjes, shfaqja e së cilës në publik është formë e hapur e degradimit të politikës?
Është formë e hapur e nxitjes së agresionit. Urrejtja nuk ndërton, ajo shkatërron, sidomos në një vend të varfër si yni. Deformimi i unit të njerëzve me pushtet bën që jo vetëm të kërcënojnë njëri-tjetrin nga karriget e forcës, por po kërcënojnë edhe paqen tonë, ndërkohë që pushtetin ua kemi dhënë me detyrimin të mbrojnë jetët tona, fatet tona.
“Kur dola nga burgu dhe u nisa drejt portës së lirisë, e dija se, nëse nuk do të lija pas urrejtjen dhe helmin, edhe jashtë burgut do të isha përsëri i burgosur.” – tha Mandela. Në seancat e stërzgjatura të buxhetit, urrejtja dhe helmi fjalësor ishin dhurata e politikës për shqiptarët në festat e fundvitit 2013.

Në ditën e këngës

Ka njerëz sot që dëshmojnë se e nuk e duan edhe aq shumë komunikimin e kujdesshëm. I ashtuquajturi “Kriteri i Fischmann- it”: Kush flet? Me kë flet?, për një pjesë të madhe të shqipfolësve nuk ka shumë rëndësi. Sidomos te grupmosha e të rinjve.
Flasin me të gjithë njësoj, disa syresh edhe me gjuhën e rrugës, pavarësisht në i drejtohen shokut, mësuesit, prindit apo të panjohurve. Në ç’masë idiolekti - sjellja gjuhësore individuale - na tregon thelbin e personalitetit të njeriut?
Ekzistojnë njoftime të dhënash, konvencionesh, skemash dhe interpretimesh, që na lejojnë t’i shpjegojmë modelet e sjelljes shoqërore edhe përmes sjelljeve gjuhësore.
Ndaj, nëse do të kemi vëmendjen e duhur si shoqëri, nuk është krejtësisht e pamundur marrja e masave për shmangien e agresionit gjuhësor mes të rinjve, që ai të mos përshkallëzohet në agresion jetëmarrës. Të gjithë e njohim pasionin e adoleshentëve për këngët dhe për muzikën rep.
Por, a ka tagër t’i kontrollojë kush tekstet e atyre këngëve? Tekste të superklikuara në internet, ku mbizotërues është leksiku i rrugaçërisë dhe kërcënimit: “Nji - dy, e kom me ty, rri n’ven tat, bitch, mos u fry;/ tre-katër, t’gjymtoj me satër,/ kujdes llapen se ta pres motherfucker!/
Ej, prit, ça the? Me mu e ke? / Flet vena e shqiptarit, zemra e ushtarit...” (Përzgjedhur nga interneti, si teksti “më i arsyeshëm”, për të respektuar etikën e shkrimit.) Këtyre këngëve jo rrallë ndodh t’u jepet edhe hapësirë televizive prej disa medieve, në momente kulmimi të audiencës së të rinjve.
Edhe ndaj kësaj gjuhe, po aq sa nga gjuha e urrejtjes dhe rrugaçërisë politike, vetë të rinjtë dhe opinioni publik kanë nevojë për filtra mbrojtës. Gjuha jo vetëm pasqyron shoqërinë, por edhe e formon atë. Në një shoqëri si jona duhet të ekzistojnë rregulla rreptësisht të mirë caktuara, që të disiplinojnë marrëdhëniet njerëzore.

A ka lidhje gjuha me seksin?

Ndarja e njerëzve në gjini, natyrisht ka lidhje edhe me gjuhën. Komunikimin e ngjyros jo rrallë herë seksi.
Edhe pse gratë flasin më shumë, këndojnë më shumë, qajnë më shumë, e shprehin gëzimin më shumë, psherëtijnë më shumë, përdorin më shumë fjalë llastimi se burrat, sërish vriten më shumë se burrat. Edhe pse fjala e tyre nuk vret.
Ata, burrat, kanë të drejtë të përdorin fjalor vulgar në prani të grave, madje dhe të fëmijëve të tyre; fjalë banale e sharje të rënda, që ndjellin sherr dhe mospërmbajtje.
Mikromjediset e mjerimit dhe amoralitetit social në përgjithësi po depërtojnë lehtësisht edhe në familje. Fakt i pamohueshëm është që në kushte të tilla burrat po i vrasin gratë e tyre.
Dhimbshëm na ndodh sot, pas kaq vitesh civilizim, të ilustrojmë deformimin shoqëror dhe vrasjen edhe përmes Kanunit.
Por, po aq dhimbshëm, na bie të konstatojmë se edhe në atë shoqëri të egër, ku gruaja pas martese s’ishte asgjë më shumë se plaçkë, në malet ku vepronte ligji i tyre, jeta e saj ishte më e mbrojtur, se sa në vendin që ka përafruar legjislacionin me Bashkimin Europian.
“Grueja s’bjen në gjak - edhe me qillue se vret kënd/ Burri e blen mundin e t’jetuemt e grues, por jo jetën e saj.” (Kanuni i Dhandrris-nye njizetetetë). Me gjithë konotacionin negativ që ka shprehja “fjalë grash”, më mirë fjalë grash sesa t’ua presësh atyre fjalën e jetës.

Ligjvënësit të zbatojnë “kanunin”

Ne po vrasim dhe po vetëvritemi edhe duke përçudnuar identitetin tonë më të epërm - gjuhën. Po si t’ia bëjmë gjyqin vetes? Vetëgjyqësia nuk është thjesht një nocion që shënjon ushtrimin e së drejtës në kohën e kanuneve, as thjesht trashëgim vetëm i termit.
Madje, dënimi i parashikuar ligjor me gjobë ose burgim deri në tre muaj po tregon se nuk e frik dot vetëgjykuesin shqiptar.
Sa kohë në këtë vend s’ka ligj që e mbron gjuhën, gjithkush: politika, media, opinionbërësit publikë kryesisht, duhet të vetëgjykohet dhe, në rast shkeljeje, të paguajë “haraçin”. Në Rregulloren e Kuvendit, neni 62, thuhet se anëtarët e Kuvendit nuk duhet të përdorin gjuhë ofenduese dhe joparlamentare.
Po aty, në nen 65, thuhet se kur deputeti përdor fjalë fyese (sipas rasteve të parashikuara në Rregullore) masat disiplinore ndaj tij shoqërohen edhe me efekte financiare. E mira do të ishte që ligjvënësit të zbatonin “kanunin” e tyre dhe, nga starti i parë kuvendor më 20 janar, të mos na dëgjonin kurrë veshtët atë ç’na kanë dëgjuar deri më tash.
Por, edhe nëse do ta zbatonin Rregulloren që vetë kanë bërë, duke pranuar vetëndëshkimin financiar, ato lekë do të ishte mirë të përdoreshin për të hartuar politika gjithpërfshirëse gjuhësore, të domosdoshme në këtë vend po aq sa ajri i ndotur që thithim, dhe ushqimi i mjerë që hamë.