GJURMËT ILIRE NË BALLKAN

                      

                    NGA Ismail SKEJA 

 Shqiptarët kanë një prototrung, në linjë gjenetike, të ardhur nga pellazgët e ilirët. Populli pellazg erdhi nga Egjipti e Fenekia 40.000-30.000 vjer para P.E. S. Janë populli më i vjetër në Europë që shtriheshin nga Kaukazi në Gjermani. Nga pellazgët janë krijuar kombe e popuj të mbretërisë së Argosit e Sikonit, nga më të lashtat në Greqi, u themeluan nga pellazgët, si dhe Akropoli. Kur ilirët kishin zhvillim, mbillnin e korrnin, europianët hanin lena lisi në shpella. Shqiptarët e kanë shkruar biografinë e tyre në vargje. Emri Krtët nga shqipja krye, Athinë me thënë, Zeus nga shqipja, Ze-Trojë, truall. Straboni dëshmon se Epiri thirri Pellazgji. Gjithçka në Thesali dëshmon për ngulmime pellazge. Homeri i vendos pellazgët në Zinë e Vogël, në Larisa e Argos, Dodone, Kretë, Arkanin, Kreston, Lomos në Ishullin e Rodosit, Kosit, Euebës,. Pellazgët janë tribune indoevropiane. Në shekullin 9-të PRS, popullsi pellazge nga Bosfori në Danub janë emërtuar Ilir, populli Ilir, në vitin 1389 janë emërtuar shqiptar. Helenët erdhën në shekullin e 7-të P.E.S nga Azia e Vogël. U quajtën Helen nga fjala shqipe Hi, kur u dogj Troja e u bë hi. Gjuha shqipe u nxjerr problem filologëve. Europa Lindore quhej Gadishulli i Ilirisë, turqit e quajtën Ballkan, vend malor. Shqiptarët janë enigma e një populli parahelen, shumë më të lashtë se grekët. Epiriotët ishin degëzim i ilirëve. Keltët, në shekullin e 3-të të P.E.S. themeluan vendbanimin Sigmundun, sot Beograd. Qendra e Ilirisë është Serbia e sotme, serbët të ardhur në shekullin e 7-të, ajo quhet Serbia shqiptare, vatra që ka përkundur trimërinë e lirinë e shqiptarëve. Epiriotët e vjetër janë Ilirët. Pellazgët ndërtuan qytetërimin e Athinës e Akropolin, ishin të parët e Etruskëve. Apioni e shtrin konceptin ilir në Horikum ose Austria e sotme, në Poloni e Hungari. Ilirët në epokën e bronzit shtriheshin në të gjithë Europën, në Skandinavijë, Azinë e vogël, Angli, Hungari, Ukrainë. Keltët janë me vonë se Ilirët. Shqiptarët e sotëm janë pellazgo-ilire. Qytetërimi i Kretës është Pellazg, gjuha Homerike flet për shqipen e sotme. Kadmi, që themeloi Teben është babai i Ilirëve. Teba flet shqip. Gjuhën pellazge e quanin barbare, se nuk e njihnin, edhe sot fjalë të dialektit Gegë nuk përkthehen. Grekërit antik ishin Pellazgë. Tukididi thotë se Etruskët ishin pellazgë, latinishtja e vjetër ka ngjashmëri gjuhësore me shqipen. Pellazgët, populli janë më i vjetër në tokë , ashtu si Irani, Iraku, me Hitët. Qyteti i Kartagjenës ishte koloni pellazge, shqiptarët flasin gjuhën ilire, që u ruajt në male. gjuha dake përkthehet nga shqipja. Studiuesi Man mendon se shqipja rrjedh nga gjuha e Jafetit, biri të nuhat. Albert Duman shkruan se nuk ka racë më të lashtë se shqiptarët. Historiani gjerman Flamajer, shkruan se po e quajtëm Atikën Shqipëri, e kemi kapur thelbin e teorisë. Shqiptarët janë një popull madhështor, kanë themeluar dinasti e shtete me famë në histori. Napoloni me origjinë është shqiptar. Shqipëria ka nxjerr Aleksandrin, birin e Olipis, princeshës Epiriote, motër e Aleksandër Mollosit, i cili u arsimua nga Aristoteli prej Stagjire. I kanë dhënë Romës 18 Perandorë, 4 bizantin, 2 papë, 4 shenjtorë, ndërsa P.E.S. 12 personalitetet të shquara, 17 piktorë e artistë, 18 burra shteti, 5 arkitektë të shquar, Turqisë 13 Vezirë, më 1959 Ajaz Pashën. Më 1870 shqiptarët shkruan me pushkë për të ndihmuar Francën, u pritën me lule dhe u quajtën shqiponja. Më 1881, Anglia i dha Greqisë Epirin shqiptar e Çamërinë. Shqiptari ka luftuar për mbijetesë e identitet, besë e fjalë, kurrë nuk i është ndalur pushka, sofra e fjala fjalë. Nuk vret grua e fëmijë, as burrat të shoqëruar me gra e fëmijë, ka një kod të veçantë. Çdo nënë shqiptare para lindjes sheh në ëndër një dragua e Skënderbej, se shqiptarët janë dragonj dhe para plumbit e litarit, kërkojnë krehër për t’u krehur, të vdesin të bukur. Burri, kur vret për Atdhe, i dërgon amanet gruas të ta rris djalin trim shqiptar. Ky popull nuk vdes, rilind nga hiri, nuk zhduket, do zhduket tradhtia, që është varri i Atdheut. Shqipëria është vendi i shkëmbinjve të shqiponjave të shqiptarëve të Ilirisë. Shqiptari i përkushtohet familjes, Atdheut, lirisë, pranon vdekjen, por jo çnderim, ka ndjenjë nderi e dinjiteti personale, kombësia e feja formojnë unitet. Vëllezërit Gazuli ose Tonell mësuan në Padova Kopernikun polak, shqiptarët kanë karakter të pathyeshëm, janë racë e hekurt si shkëmbinjtë. Babai i shqiptarit është pavdekësia, ka te shenjtë mikpritjen bukë e kripë e zemër, kur i shkon miku te shtëpia, në moshë i ri, por njëqind për pleqëri, nuk duron krajl e mbret, se, ai është mbret në shtëpinë e vet. Mburret kur don mikun e kur urren armikun, s’ka tradhtuar mik, s’ka falur armik, nuk duron të huajin në vatër, në kohë të ashpra një racë fisnike nxorën, populli arian më i vjetër, tipik arian, babai i shqiptarit është pavdekësia, Ilirët, që banonin rrjedhës së Danubit nga Perëndimi në Lindja, ishin: Istritët, Breukët, Japodët, Liburnët, Dalmatët, Andrejt, Paonët, Myzet, Etriatët, Daversit, Kirsikiadët, Karmakët, Dardanët. hungarezët kanë ardhur në trojet e paonëve ilir. Ilirët janë popull proto-danubian. Shqiptarët janë quajtur populli shqiponje, luftojnë si shqipet. Luftoi Mirash Obiliqi dhe vrau më 10 qershor 1389 Sulltan Muratin e parë, si një Mic sokol i vuri gjoksin topit më 1878, të njëjtën që bëri Selam Selaria, duke kapur për gryke topin e italianit më 1920, me pesë fishekë luftoi Qemal Stafa kundër një kompanie milicie, 17 vjeç Vasil Laçi qëlloi kundër perandorit italian, hidhet mbi tank Vojo Kushi, luftuan tre luanët e Shkodrës kundër ujdive italiane, hedh në erë një kala Oso Kuka Vranina etj. Bëhen këto se shqiptarët kanë zemrën zjarr e çelik. Trojet ilire nga Bosfori në Danub, nga Jugu në Veri janë 750 milje nga Perëndimi në Lindje janë 150 milje, baras me 400.000 km2. Me rrudhje, me pushtime, me traktate (Shën Stefani 1878, Berlini, Londra) i kanë marrë Shqipërisë 13 pjesë, ose 372.000 km2 dhe i kanë lënë një pjesë 28.000 km2. Sllavët kanë hyrë në Iliri në shekullin e 7-të ose 1300 vjet pas grekëve janë të huaj në këto troje, nuk i njeh toka shqiptare. Në Alpet, Julia e Karpatet ishin fiset trako-ilire me një forcë qëndrese, karakter të hekurt, që flisnin gjuhën e të parëve. Ky popull është i vjetër sa fosilet e stalaktikat e shpellave të maleve vigane. Simbolet pellazgo-ilire ndodhen sot tek shqiptarët. Dodona ka qenë qendra e Epirit qendror, Selaniku i Epirit të Lindjes, Arta ose Preveza e Epirit Perëndimor. Fiset p[pellazge ishin 14, por më të dëgjuarit 3: Mollos, Kaon dhe Thespot. Populli i Jugut këndon Prevezë e Filipiadhë, në Janinë janë xhamitë, Selaniku skele e parë është e gjithë Shqipërisë. Në Drenicën kosovare, në Sulin e Çamqrinë dhe në Mesaplikun e Labërisë këndohet: “Jemi këtu, në dhenë tënë,/ që kur nuk kishte qiell e hënë.” Pra, Shqiptarët janë parahënor. Gjuha e lashtë e Kaukazit i ngjan gjuhës shqipe, gjuha shqipe është çelësi i deshifrimit të alfabetit të parë në Botë. Nga ky alfabet rrodhën alfabetet e botës, si ai Hebre,Arab, Cirilik, Grek. Kjo vërtetohet në kulturën e “Vinçës”, ku më 1908 u gjetën objekte me këto mbishkrime, më 1875 në Tartaria të Rumanisë, në Bullgari, Moldavi, e Ukrainë, përsëri u gjetën të tilla. Gërmimet austriake në Bosnje e Hercegovinë, në Detin Kaspik, Azovë me qendër Ukrainën e sotme, ne shpatet veriore të Karpateve në territoret e Hungarisë, Austrisë në Venecia, në tokat e Danubit, në Serbinë e sotme. Historiani Mihailo Votroç shkruan se qendra e Ilirisë është Serbia e sotme, ajo është Serbia shqiptare. Serbët banonin në verilindje të Karpateve, në Dniepër e Vistula, kanë ardhur në shekullin e 7-të. Ilirët e Keltët kanë kaluar në Itali në shekullin 12-të P.E.S. Gjurmët ilire janë të dukshme edhe sot në Serbinë qendrore, në Slloveni, Bosnje e Hercegovinë, Në Zagoren Dalmate, në Pellgun e Danubit, në rajonin e Moravës, te Vardari, në Vincë e Kosovë. Bullgarët banojnë në trojet e Thrakëve, pa u identifikuar me Thrakët. Afër Bosnjës është zbuluar një piramidë ilire 100 metra me vjetërsi 12.350 vjet. Me ketë fakt madhor duhet të rishkruhet historia e botës. Në prill 2013 në Kosovë u zbulua një hartë 2200 vjet P.E.S. , më e vjetra në botë dhe ajo është ilire. Në Kroaci, 35% e popullsisë është ilire, në Mal të Zi predominon geni ilir. Mali i Zi ka qenë zotërim i Teutës ilire. Iliri quhet dhe një zonë në Austri. Në Greqi, vetëm 35% e popullsisë është greke, 65 % është shqiptare. Himara është Epiri i vjetër perëndimor, që njihet me emrin Kaoni, fqinji i Mollosve. Korfuzi është themeluar nga Korsikiadi ilir. Epiri kurrë nuk ka qenë grek. Iliada e Odisea janë në gjuhën shqipe. Himara, edhe sot, mban mbiemra shqiptarë me theks nga Veriu si Gjin, Gjon, Gjoke, Martin dhe gjithë mbiemrat e fiseve shqiptare. Arvanitasit janë banorët e Atikës e Peleponezit. Në Greqi 696 fshatra janë shqiptare. Në revolucionin grek, më 1821, nga 10 udhëheqës lufte, 9 ishin shqiptarë. Greqia ka greqizuar emrat e heronjve shqiptarë, nga Mehmet në Mihal. Turqia i njihte Shqipërisë 125.000 km2 me 4 vilajete, plus 35000 m2 tokë shqiptare në vilajetin e Selanikut, baras 160.000 km2 dhe i kanë lënë një pjesë ose 28.748 km2. Vilajetit të Shkodrës, Turqia nuk i njohu tokat e rrëmbyera nga Sllovenia, Kroacia, Serbia, Bosnja e Mali i Zi i njohu vetëm ato nga Foço në Jug. Vilajetit të Kosovës, Turqia i njohu vetëm tokat në Veri të luginës së Moravës, Prepoljes, Sinicës, Novi Pazarit, lumit Ibër. Ky vilajet përfshinte territoret e Peovës, Plankes, Mitrovicës, Radobishtit, Nishit, Shkupit, Koçan e Katrovë, Novi Pazar, Senicë, Kolashin, Akove, Novi-Varosh, Kumanovë, Egri-Planka, Gjilan, Preshevë, Prepolje, Krajleve. Vilajeti i Manastirit përfshinte nga lumi Vardar, Kërçovë, Prilepe, Pauze, Grebene, Sellixhe, Trikalla, Follorinë, Horopisht, Kozhane, Neselliçi, Lapsiset, Kailari, Elason. Vilajetit të Janinës i mohuan territoret epirote në Jug e në Lindje. Përfshinte vetëm Janinën, Thesprotin, Konicën, Filatin, Ajdonat, Peçove, Prevezë, Margëlliç, Paramithi, Loros dhe Gjirin e Artës, Në këtë vilajet vija e Çamërisë përfshinte Artën, Prevezën, Peta, Nemorak, Ranja, Monoliasa, Dodona, Rothotop, Lavdanin, Kostanjanin, Markatin, Dishatin, Vis, Janinë, Konicë, Vesetin, Fllorinë, Kostur, Kavallë, Vadono, Katerin, Selanik, Asalonja Morene. Shteti shqiptar, në Veri kufizohet me trojet e veta, dhimbje e imponuar nha historia, Për trojet iliro-shqiptare luftuan shqiptarët me sakrificë supreme e heroizëm, luftuan burra e gra, fëmijë që barbarizmi serb e grek në veçanti i asgjësoi me zjarr, hekur, i torturuan deri në çarje me bajonetë edhe gratë e fëmijët, ose duke i djegur. Luftoi Kosova, Çamëria dhe e gjithë Shqipëria në trojet etnike, kurse Europa kurvë e motit, siç shkruan Fishta, bënte sehir për krimet e në veçanti Franca filo-sllave, që për këlyshët e Rusisë jep tokat e Shqipërisë. Në histori, toka shqiptare ka kulluar gjak e lot. Epiri e Çamëria janë territore shqiptare me sipërfaqe 15.000 km2. Çamëria kupton qendrat Sajadhe, Plevashica, Mali i Morgones 1808 m. lartësi, Lista, Aranovica, Vajanetica, Plosia, Kato, Angona, Skapa, Peta, Preveza, Luca, Parga, Igumenica, Sajadha. Për trojet shqiptare luftoi shqiptari me pushkën e gjatë, luftuan brezat, luftoi dhe Lidhja Shqiptare e Prizrenit, që krijoi një qeveri me Ymer Prizrenin dhe ngriti në luftë 250.000 veta. Lapidar mbetën fjalët e ministrit të Mbrojtjes së Lidhjes, Sulejman Vokshi, para gjyqit turk: “S’kam qitë pushkë me shpëtue. Dhe tre jetë po të kisha, për Shqipërinë do t’i jepja!” U ekzekutua, por heronjtë nuk vdesin, ata shtegtojnë në histori. Drenica kosovare, Suli i Çamërisë, Kuçi i Labërisë, janë qendrat e lavdisë shqiptare, kanë bërë histori. (Vijon në numrin e ardhshëm).Marrë nga gazeta "Dibra"(editorAkademik Prof.Fatos Daci).

Marine Le Pen: Ne nuk do të lejojmë që popullit francez t’i vidhen zgjedhjet

Udhëheqësja franceze e ekstremit të djathtë, Marine Le Pen, është rikthyer me fushatën e saj të ashpër këtë mëngjes, pasi ajo sapo ka deklaruar se partia e saj, National Rally (Tubimi Kombëtar), “nuk do t’i lejonte popullit francez t’i vidheshin zgjedhjet presidenciale” pas vendimit të djeshëm të gjykatës që e ndaloi atë nga gara e vitit 2027.

 

 Në deklaratat e saj, që u raportuan nga mediat franceze, ajo tha në një takim, që ishte i hapur për shtyp këtë mëngjes, se donte të “mbronte popullin francez, i cili ka të drejtë të votojë për kë të dëshirojë”. Marine Le Pen e krahasoi vendimin kundër saj me “një bombë bërthamore” të hedhur mbi të “nga sistemi”, duke argumentuar se “nëse ata përdorin një armë kaq të fuqishme kundër nesh, kjo është sepse ne jemi në prag të fitimit të zgjedhjeve”. “Ne nuk do ta lejojmë këtë të ndodhë”, shtoi ajo, shkruan The Guardian, transmeton Gazeta Express. Le Pen gjithashtu fajësoi gjykatat për “ndërhyrje” në procesin zgjedhor, duke thënë se kjo minon aftësinë e Francës për të mbrojtur demokracinë globalisht. Por ajo kritikoi ashpër kërcënimet e raportuara ndaj gjyqtarëve, duke thënë se ato ishin “skandaloze” dhe “të papranueshme”. Komentet e saj vijnë disa orë pasi presidenti i Rally Kombëtar – dhe një kandidat i mundshëm presidencial i ardhshëm – Jordan Bardella njoftoi një “mobilizim paqësor” për të shprehur mbështetjen për Le Pen, me protesta të planifikuara për këtë fundjavë. Bardella pohoi se një fushatë në internet, e nisur mbrëmë, kishte mbledhur tashmë “qindra mijëra” nënshkrime në mbështetje, me më shumë fushata që priten gjatë ditëve në vijim.

Kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka reaguar në lidhje me dënimin Marine Le Pen, lideres së ekstremit të djathtë në Francë, duke thënë në një postim në rrjetet sociale se “askush që beson vërtet në demokraci nuk mund të gëzohet për një vendim gjyqësor që godet lideren e një partie të madhe, duke i privuar miliona qytetarë nga përfaqësimi i tyre”.

Ajo ka thënë diçka të ngjashme edhe për gazetën Il Messaggero mbrëmë, duke shtuar se nuk i di detajet e çështjes.

Gjykata e Parisit të hënën e ka shpallur fajtore Marine Le Pen dhe tetë eurodeputetë për përvetësim të fondeve të BE-së.

Ky vendim u dha fund ambicieve të Marine Le Pen për të kandiduar për zgjedhjet presidenciale të vitit 2027.

Ky është Muharrem Ibraj nga Osek Hila e Gjakovës që së bashku me të birin e tij kryenin krime ndaj shqiptarëve

Kush është Muharrem Ibraj, shqiptari që akuzohet për krime lufte në Kosovë?

Muharrem Ibraj dhe Mushk Jakupi babë e bir nga fshati Osek Hilë i Gjakovës kishin kryer krime ndaj shqiptarëve në uniformën e policisë serbe. 

 Ibraj është përmend në disa  seanca gjyqësore në Hagë që po zhvillohet ndaj ish-krerëve të OVL-UÇK’së. Muharrem  Ibraj  nga fshati Osek Hilë e Gjakovës ishte  milici shqiptar  që kreu krime në luftën e fundit në Kosovë.

  Në vitin 2005,  Ibraj ka dëshmuar edhe në  Gjykatën pë krime lufte në Hagë në mbrojtje të  kryekriminelit serbosllavë Sllobodan Millosheviqit. Ai ishte pjesë e milicisë  serbijane i cili  jeton

me një pension në Serbi. 

Në vitin 2005, Muharrem Ibraj kishte dëshmuar edhe në Hagë në mbrojtje të Sllobodan Millosheviqit.

 Muharrem Ibraj ishte i vetmi shqiptar në një listë prej 18 personash që kërkoheshin nga "Interpoli" francez  për krime lufte të kryera në Republikën e Dardanisë.

Gruaja e Sylejman Bajramit, i cili u vra në vitin 1998 nga një shqiptar i cili ishte pjesë e forcave serbe në fshatin Osek Hylë të Gjakovës, nuk ka ende shpresë se kriminelit do t’i jepet dënimi i merituar, edhe pse Prokuroria Speciale ka ngritur Aktakuzë.

Në mbamendjen e Zade Bajramit nuk është fshirë as edhe një kujtim nga dita e kobshme e 28 shkurtit 1998. Me sytë e saj, ajo kishte parë pjesët e kokës së bashkëshortit, Sylejmanit, të hedhura përtokë. Edhe më rëndë, skena vrastare kishte kaluar edhe përpara syve të vajzës së tyre të vogël.

Kjo pamje tragjike e përcjellë qe gati tri dekada, 68-vjeçares iu rikthye si pikturë edhe njëherë më 19 mars 2025, ditën kur Prokuroria Speciale e Kosovës ngriti Aktakuzën për krime lufte ndaj fqinjit të tyre shqiptar, Muharrem Ibraj, i cili i armatosur dhe i veshur me rroba të Ushtrisë serbe e kishte lënë familjen pa kryefamiljar. 

Me dashje, ai ia kishte marrë jetën në shtëpinë e tyre në fshatin Osek Hylë të Gjakovës.

Zade Bajrami, bashkëshortja e Sylejman Bajrami, i vrarë në Osek Hylë të Gjskovës. 

Gruaja e Sylejman Bajramit, i cili u vra në vitin 1998 nga një shqiptar i cili ishte pjesë e forcave serbe në fshatin Osek Hylë të Gjakovës, nuk ka ende shpresë se kriminelit do t’i jepet dënimi i merituar, edhe pse Prokuroria Speciale ka ngritur Aktakuzë.

Në mbamendjen e Zade Bajramit nuk është fshirë as edhe një kujtim nga dita e kobshme e 28 shkurtit 1998. Me sytë e saj, ajo kishte parë pjesët e kokës së bashkëshortit, Sylejmanit, të hedhura përtokë. Edhe më rëndë, skena vrastare kishte kaluar edhe përpara syve të vajzës së tyre të vogël.

Kjo pamje tragjike e përcjellë qe gati tri dekada, 68-vjeçares iu rikthye si pikturë edhe njëherë më 19 mars 2025, ditën kur Prokuroria Speciale e Kosovës ngriti Aktakuzën për krime lufte ndaj fqinjit të tyre shqiptar, Muharrem Ibraj, i cili i armatosur dhe i veshur me rroba të Ushtrisë serbe e kishte lënë familjen pa kryefamiljar. Me dashje, ai ia kishte marrë jetën në shtëpinë e tyre në fshatin Osek Hylë të Gjakovës.

Zadja e kujton fare mirë atë ditë të ftohtë dimri që në shtëpinë e tyre kishin pasur mysafirë të ndarë në dy dhoma për të luajtur me shah e me letra. Por, kurrë nuk kishte pritur që njëra prej dhomave, që sot është rikrijuar në dhomë të nipave dhe mbesave, atëkohë do të shndërrohej në pellg me gjakun e më të dashurit të saj.

https://www.youtube.com/watch?v=YWcU7SspMsI

“Çika ia ka mbledhë trutë me grusht e ia ka shti në sanak.” – thotë ajo për për KALLXO.com, duke e cilësuar Muharem  Ibrajn më të keq se serbët e uniformuar.

Duke ofsharë Zadja shpalos me hollësi ditën kur iu vra bashkëshorti për të kaluar më pas deri te emocionet që ndjeu kur mori vesh se është ngritur Aktakuzë ndaj dorasit.

Dera e familjes Bajrami në Osek Hylë të Gjakovës ishte e hapur krahë më krahë, sikur për kryeshëndosh. Para derës luanin nipat e mbesat e vegjël të Sylejman Bajramit, të cilët ai nuk i pa asnjëherë. Shumë të afërm po i vizitonin prej kur u ngrit Aktakuza, gjersa fshatin e kishte kruspullosur një heshtje mbytëse.

Qytetërimi i lashtë grek dhe arritjet e tij kishin një origjinë "shqiptare".

Shkruan :  Flori Bruqi,PHD 

Studimet gjenetike te shqiptarët përfshijnë studimet gjenetike që janë bërë mbi popullsinë aktuale shqiptare, duke përfshirë këtu popullatat shqipfolëse edhe jashtë Shqipërisë dhe rajonin e Ballkanit në tërësi. Shqiptarët ndajnë gjenetikë të ngjashme me popullsitë etnike fqinje me grupime të ngushta që formohen kryesisht me grekët e kontinentit dhe popullsinë e Italisë së Jugut. 

Origjina e shqiptarëve   ka qenë objekt i studimeve historike, gjuhësore, arkeologjike dhe gjenetike. Shqiptarët vazhdimisht shfaqen për herë të parë në të dhënat historike në burimet bizantine   të shekullit të 11-të. Në këtë pikë, ata tashmë ishin plotësisht të krishterizuar .

Shqiptarët kanë origjinë paleo-ballkanike  .Teoritë të cilat në mënyrë specifike ato ndryshojnë midis atribuimit të kësaj origjine tek ilirët, trakët , dakët  ose një popull tjetër paleo-ballkanik, gjuha e të cilëve ishte e pavërtetuar; midis atyre që mbështesin origjinën ilire, ekziston një dallim midis teorisë së vazhdimësisë nga koha ilire dhe atyre që propozojnë një migrim të një popullsie të ndryshme ilire. Megjithatë, këto propozime nuk përjashtojnë njëra-tjetrën. Shqiptarët janë gjithashtu një nga popullsitë evropiane me numrin më të madh të paraardhësve të përbashkët brenda grupit të tyre etnik, edhe pse ata kanë paraardhës me grupe të tjera etnike. 

Y-ADN

Tre haplogrupet më të lidhura me shqiptarët janë E-V13, R1b dhe J2b -L283.

• E-V13, nënklada më e zakonshme evropiane e E1b1b1a (E-M78) përfaqëson rreth 1/3 e të gjithë meshkujve dhe majave shqiptare në Kosovë (~40%). Shpërndarja aktuale e kësaj prejardhjeje mund të jetë rezultat i disa zgjerimeve demografike nga Ballkani, si ai i lidhur me epokën e bronzit ballkanik, dhe së fundmi, gjatë epokës romake me të ashtuquajturën "ngritja e ushtrisë ilire". Kulmi i haplogrupit në Kosovë, megjithatë, i është atribuar zhvendosjes gjenetike. 
• R1b-M269 përfaqëson rreth 1/5 e meshkujve shqiptarë, kryesisht nën kategorinë R-Z2103 dhe R-PF7562. Ajo lidhet me futjen e gjuhëve  indoevropiane   në Ballkan. 
• Mostra më e vjetër R1b (> R-RPF7562) në rajonet e banuara historikisht nga shqiptarët është gjetur në EBA Çinamak, në Shqipërinë veriore, 2663-2472 calBCE (4045±25 BP, PSUAMS-7926). Në të njëjtin vend gjatë epokës së hekurit, gjysma e burrave mbanin R-M269 (R-CTS1450 x1). 
• J 2b-L283 përfaqëson 14-18% të meshkujve shqiptarë.  Ajo arrin majat në veri të Shqipërisë.
• 
  
•  Mostra më e vjetër J-L283 (> J-Z597) në Shqipëri e gjetur në MBA Shkrel qysh në shekullin e 19-të para Krishtit.  Fillimisht u përhap nga Ballkani veriperëndimor në drejtim të jugut gjatë EBA/MBA me kultura si  Cetina  (Dalmacia)  dhe grupe me prejardhje nga Cetina të cilat kanë dhënë shumicën e mostrave J-L283 në antikitet. 
• 
  
•  Në një studim të vitit 2022, J-L283 dhe kladi i tij atëror J-M241 u gjetën në 3 nga 7 mostrat Daunian  Në IA Çinamak (Shqipëria e Veriut), gjysma e mostrave i përkisnin J-L283. 
• Y haplogrupi I përfaqësohet nga I1 më i zakonshëm në Evropën veriore dhe I2 ku disa nga nën-klasa e tij gjenden në sasi të konsiderueshme në popullatën sllave të jugut. 
• 
  
• Nënklada specifike I, e cila ka tërhequr më shumë diskutime në studimet ballkanike, aktualisht referohet si I2a1b, e përcaktuar nga SNP M423 
• 
  
•  Kjo klasë ka frekuenca më të larta në veri të zonës Albanofone, në Dalmaci dhe Bosnje.  Zgjerimi i I2a-Din ndodhi gjatë antikitetit të vonë dhe mesjetës së hershme dhe sot është i zakonshëm në  popujt sllavishtfolës. 
• Haplogrupi R1a është i zakonshëm në Evropën Qendrore dhe Evropën Lindore.  veçanërisht në kombet sllave,(dhe është gjithashtu i zakonshëm në Azinë Qendrore  dhe  nënkontinentin Indian ). Në Ballkan lidhet fort me zonat Sllave 

Një studim nga Battaglia et al. në vitin 2008gjeti shpërndarjet e haplogrupeve të mëposhtme midis shqiptarëve në vetë Shqipërinë:

N	E-M78* E1b1b1a*	E-M78 V13 E1b1b1a2	G P15* G2a*	I-M253* I1*	I M423 I2a1*	I M223 I2b1	J M267* J1*	J M67* J2a1b*	J M92 J2a1b1	J M241 J2b2	R M17* R1a1*	R M269 R1b1b2
55	1.8% (1/55)	23.6% (13/55)	1.8% (1/55)	3.6% (2/55)	14.5% (8/55)	3.6% (2/55)	3.6% (2/55)	3.6% (2/55)	1.8% (1/55)	14.5% (8/55)	9.1% (5/55)	18.2% (10/55)

I njëjti studim nga Battaglia et al. (2008) gjeti gjithashtu shpërndarjet e mëposhtme midis shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut :

N	E-M78* E1b1b1a*	E-M78 V13 E1b1b1a2	E-M123 E1b1b1c	G P15* G2a*	I M253* I1*	I P37.2* I2a*	I M423 I2a1*	I M26 I2a2	J M267* J1*	J M67* J2a1b*	J M241 J2b2	R M17* R1a1*	R M269 R1b1b2
64	1.6% </br> (1/64)	34.4% </br> (22/64)	3.1% </br> (2/64)	1.6% </br> (1/64)	4.7% </br> (3/64)	1.6% </br> (1/64)	9.4% </br> (6/64)	1.6% </br> (1/64)	6.3% </br> (4/64)	1.6% </br> (1/64)	14.1% </br> (9/64)	1.6% </br> (1/64)	18.8% </br> (12/64)

I njëjti studim nga Battaglia et al. (2008) gjeti gjithashtu shpërndarjet e mëposhtme midis shqiptarëve në vetë Shqipërinë dhe shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut :

N	E-M78* E1b1b1a*	E-M78 V13 E1b1b1a2	E-M123 E1b1b1c	G P15* G2a*	I M253* I1*	I P37.2* I2a*	I M423 I2a1*	I M26 I2a2	I M223 I2b1	J M267* J1*	J M67* J2a1b*	J M92 J2a1b1	J M241 J2b2	R M17* R1a1*	R M269 R1b1b2
55+ </br> 64= </br> 119	1.68% </br> (2/119)	29.4% </br> (35/119)	1.68% </br> (2/119)	1.68% </br> (2/119)	4.2% </br> (5/119)	0.84% </br> (1/119)	11.76% </br> (14/119)	0.84% </br> (1/119)	1.68% </br> (2/119)	5.04% </br> (6/119)	2.52% </br> (3/119)	0.84% </br> (1/119)	14.3% </br> (17/119)	5.04% </br> (6/119)	18.5% </br> (22/119)

Një studim nga Peričić et al. në vitin 2005  gjeti frekuencat e haplogrupit Y-Dna në vijim te shqiptarët nga Dardania    me nënklasë E-V13 të haplogrupit E1b1b që përfaqëson 43,85% të totalit (vini re se shqiptarët nga rajonet e tjera kanë përqindje pak më të ulëta të E-V13, por të ngjashme J2b dhe R1b):

N	E-M78* E3b1	E-M78* α* E3b1-α	E-M81* E3b2	E-M123* E3b3	J-M241* J2e1	I-M253* I1a	I-P37* I1b*(xM26)	R-M173* R1b	R SRY-1532* R1a	RP*(xQ,R1)
114	1.75% </br> (2/114)	43,85% </br> (50/114)	0,90% </br> (1/114)	0,90% </br> (1/114)	16.70% </br> (19/114)	5,25% </br> (6/114)	2.70% </br> (3/114)	21.10% </br> (24/114)	4,40% </br> (5/114)	1.75% </br> (2/114)

I njëjti studim nga Peričić et al. në vitin 2005 gjeti frekuencat e haplogrupit Y-Dna në vijim te shqiptarët nga  Dardania  me nënklasë E-V13 të haplogrupit E1b1b që përfaqëson 43,85% të totalit (vini re se shqiptarët nga rajonet e tjera kanë përqindje pak më të ulëta të E-V13, por të ngjashme J2b dhe R1b):

N	E3b1-M78	R1b-M173	J2e-M102	R1a-M17	I1b* (xM26)-P37	I-M253* I1a
114	45.60% </br> (52/114)	21.10% </br> (24/114)	16.70% </br> (19/114)	4,40% </br> (5/114)	2.70% </br> (3/114)	5,25% </br> (6/114)

Comparison of haplogroups among Albanian subgroups 

Comparison of haplogroups among Albanian subgroups 

Shënimet e tabelës:

1. ^abc  IE=Indo-European
2. ^ ab First column gives the amount of total Sample Size studied
3. ^ab  Second column gives the Percentage of the particular haplogroup among the Sample Size

Një studim mbi haplotipet e kromozomit Y DYS19 STR dhe YAP dhe mbi ADN-në mitokondriale nuk gjeti ndonjë ndryshim domethënës midis shqiptarëve dhe shumicës së evropianëve të tjerë. 

Mostrat më të mëdha të mbledhura nga projektet e udhëhequra nga vullnetarët, tregojnë se shqiptarët i përkasin kryesisht kromozomeve Y J2b2-L283, R1b-Z2103/BY611 dhe EV-13 nga popullatat e lashta të Ballkanit. 

Në një studim të vitit 2013, i cili krahasoi një kampion shqiptar me mostrat e tjera evropiane, autorët arritën në përfundimin se ai nuk ndryshonte ndjeshëm me popullatat e tjera evropiane, veçanërisht grupet si grekët   

italianët dhe maqedonasit. 

Një studim tjetër i popullatave të vjetra ballkanike dhe afiniteteve të tyre gjenetike me popullatat aktuale evropiane është bërë në vitin 2004, bazuar në ADN-në mitokondriale në mbetjet skeletore të disa popullatave të vjetra trake nga juglindja e  Rumanisë, që datojnë nga epoka e bronzit dhe  e hekurit. Ky studim ishte gjatë gërmimeve të disa kockave fosile njerëzore të 20 individëve që datojnë rreth 3200-4100 vjet, nga epoka e bronzit, që i përkasin disa kulturave si Tei, Monteoru dhe Noua u gjetën në varre nga disa nekropole në jug të Rumanisë, përkatësisht në Zimnicea., Smeeni, Candesti, Cioinagi-Balintesti, Gradistea-Coslogeni dhe Sultana-Malu Rosu; dhe kockat fosile njerëzore dhe dhëmbët e 27 individëve nga epoka e hershme e hekurit, që datojnë nga shekulli i 10-të deri në shekullin e 7-të para Krishtit nga epoka e Hallstatt (kultura Babadag ) , u gjetën jashtëzakonisht në juglindje të Rumanisë pranë bregut të Detit të Zi, në disa vendbanime nga Dobruja, përkatësisht: Jurilovca, Satu Nou, Babadag, Niculitel dhe Enisala-Palanca.Pasi e krahasuan këtë material me popullsinë e sotme evropiane, autorët arritën në përfundimin:

Llogaritja e frekuencës së mutacioneve pika të përbashkëta të popullsisë së sotme evropiane me popullsinë trake ka rezultuar se italiani (7.9%), shqiptari (6.3%) dhe ai grek (5.8%) kanë treguar një anim më të afërt [mtDna] farefisnia gjenetike me individët trakas sesa individët rumunë dhe bullgarë (vetëm 4.2%).

 

Analiza e ADN-së autosomale, e cila analizon të gjithë komponentët gjenetikë, ka nxjerrë në pah se ekzistojnë pak ndërprerje të ngurtë gjenetike në popullatat evropiane, përveç disa veçorive të caktuara si Sami   Sardenjat, Baskët, Finlandezët  dhe Shqiptarët e Dardanisë   . Ata zbuluan se shqiptarët, nga njëra anë, kanë një sasi të lartë identiteti nga ndarja e prejardhjes, duke sugjeruar që shqipfolësit rrjedhin nga një popullsi relativisht e vogël që u zgjerua kohët e fundit dhe me shpejtësi në 1500 vitet e fundit. Nga ana tjetër, ato nuk janë tërësisht të izoluara apo endogame, sepse mostrat greke dhe maqedonase kishin një numër shumë më të madh të paraardhësve të përbashkët me shqipfolësit sesa me fqinjët e tjerë, ndoshta si rezultat i migrimeve historike, ose përndryshe efekte më të vogla të ekspansionit sllav në këto popullatat. Në të njëjtën kohë, italianët e kampionuar ndanë pothuajse po aq IBD me shqipfolësit sa edhe me njëri-tjetrin. 

Në Lazaridis et al. (2022) u testuan një transekt i mostrave nga Shqipëria që datojnë nga EBA deri në ditët e sotme. Popullsia e Shqipërisë "duket se përbëhet kryesisht nga të njëjtët përbërës në përmasa të ngjashme" që nga MBA. Pjesa kryesore e këtij profili përbëhet nga 50% fermerë neolitikë anadollakë, 20-25% gjuetarë-mbledhës të Kaukazit, 10-15% gjuetarë-mbledhës lindorë.  Sipas këtij studimi, folësit e shqipes, si dhe greqishtes dhe gjuhëve të tjera paleo-Ballkanike, kthehen drejtpërdrejt në migrimin e blegtorisë së stepës së Yamnaya në Ballkan rreth 5000 deri në 4500 vjet më parë, përzierja e të cilëve me popullsinë vendase krijoi një sixhade. me prejardhje të ndryshme, që te shqiptarët rezultuan në komponentët e lartpërmendur.

Një studim tjetër, i vitit 2023, arrin në përfundimin se "një pjesë e konsiderueshme" e prejardhjes atërore të shqiptarëve modernë vjen nga Ballkani Perëndimor "duke përfshirë ata që tradicionalisht njihen si ilirë " 

Hipoteza  e vjetëruara italiane

 

Laonikos Chalkokondyles (rreth 1423–1490), historiani bizantin, i konsideronte shqiptarët si një zgjatim të italianëve . Teoria e ka origjinën në përmendjen e parë të shqiptarëve, e diskutueshme nëse ajo u referohet shqiptarëve në kuptimin etnik,  e bërë nga AAttaliates   (shek. XI): "...Sepse kur komandantët e mëvonshëm bënë plane dhe vendime të ulëta dhe të turpshme., jo vetëm që ishulli i humbi Bizantit, por edhe pjesa më e madhe e ushtrisë, fatkeqësisht njerëzit që dikur kishin qenë aleatët tanë dhe që kishin të njëjtat të drejta si qytetarët dhe të njëjtën fe, pra shqiptarët dhe latinët, të cilët jetojnë në rajonet italiane të Perandorisë sonë përtej Romës Perëndimore, krejt papritur u bënë armiq kur Michael Dokeianos drejtoi çmendurisht komandën e tij kundër udhëheqësve të tyre..."

Hipoteza kaukaziane

 ,mbi origjinën e shqiptarëve, e konsideruar tashmë e vjetëruar, i identifikoi gabimisht protoshqiptarët me një zonë të 

Kaukazit  lindor, të cilësuar veçmas nga gjeografët klasikë si  Shqipëria Kaukaziane , e vendosur në atë që përafërsisht korrespondon me jugun e sotëm.Dagastani,Azerbajxhani  verior dhe kufizohet me Iberinë Kaukaziane në perëndim të tij. Kjo teori i ngatërroi dy Shqipëritë duke supozuar se paraardhësit e shqiptarëve të Ballkanit ( Shqiptarët ) kishin migruar drejt perëndimit në periudhën e vonë klasike ose mesjetare të hershme. Teoria Kaukaziane u propozua fillimisht nga humanistët e Rilindjes, të cilët ishin të njohur me veprat e gjeografëve klasikë, dhe më vonë u zhvillua nga konsulli dhe shkrimtari francez i fillimit të shekullit të 19-të FRançois Pouqueville  . Shumë shpejt ajo u la jashtë përdorimit në shekullin e 19-të, kur gjuhëtarët dëshmuan se shqipja ishte një gjuhë Indo-evropiane.  dhe jo kaukaziane . 

Hipoteza pellazge

Për sa i përket teorive historike, një teori e vjetëruar  është teoria e shekullit të 19-të që shqiptarët rrjedhin në mënyrë specifike nga Pellazgët   një term i gjerë i përdorur nga autorët klasikë për të treguar banorët autoktonë, paraindo-evropianë të Greqisë dhe Ballkani jugor në përgjithësi. Megjithatë, nuk ka asnjë provë për gjuhën, zakonet dhe ekzistencën e mundshme të pellazgëve si një popull i veçantë dhe homogjen dhe kështu ndonjë lidhje e veçantë me këtë popullsi është e pabazuar.  Kjo teori u zhvillua nga gjuhëtari austriak Johan Georg Hann  në veprën e tij Albanesische Studien në 1854. Sipas Hahnit, pellazgët ishin protoshqiptarët origjinal dhe gjuha e folur nga pellazgët, ilirët,epirotet dhe maqedonasit e lashtë  ishin të lidhura ngushtë. Në teorinë e Hahn-it termi pellazgë përdorej më së shumti si sinonim për ilirët . Kjo teori tërhoqi shpejt mbështetje në qarqet shqiptare, pasi vendosi një pretendim përparësi ndaj kombeve të tjera ballkanike, veçanërisht ndaj grekëve. Përveç vendosjes së "të drejtës historike" për territor, kjo teori vërtetoi gjithashtu se qytetërimi i lashtë grek dhe arritjet e tij kishin një origjinë "shqiptare".  Teoria fitoi mbështetje të fortë mes publicistëve shqiptarë të fillimit të shekullit të 20-të.  Kjo teori është hedhur poshtë nga studiuesit sot.Në kohët bashkëkohore me ringjalljen arvanitase   të teorisë pellazge, ajo është huazuar së fundmi edhe nga popullsi të tjera shqipfolëse brenda dhe nga Shqipëria në Greqi për të kundërshtuar imazhin negativ të komuniteteve të tyre. 

Hipoteza e "Dakisë së lirë"

 

Në fund të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të, gjuhëtari rumun Hasdeu spekuloi origjinën e shqiptarëve nga dakët e lirë (dmth., sipas tij, Costoboci, Carpi dheBessi) , pas migrimit të tyre të supozuar drejt jugut nga jashtë limes Danubiane ose Karpate gjatë Kohët Perandorake Romake. Metodat e tij të vjetruara janë gjuhësisht të paqëndrueshme dhe rrëfimi i tij i rindërtuar bazohet në asnjë provë faktike.  Ky tregim i pabazuar u ringjall në fund të shekullit të 20-të nga historiani rumun I.I. Russu  me këmbëngulje dhe përtej njohurive shkencore që u arritën ndërkohë. Pavarësisht se kishte një sfond historik,ai bëri pretendime në fushën e filologjisë  dhe gjuhësisë krahasimtare  , i etur për të provuar autoktoninë e popullit rumun në vatrat e tyre të sotme (kryesisht në veri të Danubit dhe në Transilvani).  Sipas tij, elementi leksikor pararomak i përbashkët me rumanishten ("trako-dakisht"), elementi leksikor masiv romak në shqipe dhe elementi i vogël grek i vjetër, tregojnë një origjinë nga Carpi trak përtej kufijve verilindorë të Perandorisë., në zonat Karpato-Danubiane ku romanizimi mund të ishte shmangur. Megjithëse vetë Russu raportoi argumentin e  Pedersenit  sipas të cilit pikërisht ndikimi i madh latin dhe ndikimi i vogël grek i lashtë flasin në favor të origjinës ilire të shqipes, lind pyetja pse Russu injoroi faktin se ndikimi i madh latin tregon në të vërtetë vendndodhjen e Shqiptari brenda botës romake dhe jo jashtë saj. Analiza gjuhësore e Russu-së padyshim ka gabime dhe mbi të gjitha mënyra e tij e argumentimit shkon përtej rrëfimit romantik të Hasdeut.