Akademik Prof.Dr.Eshref
Ymeri,Ph.D
Libri i fundit i shkrimtares dhe i
publicistes së shquar Vilhelme Vrana Haxhiraj, me titull“Tradhtia e Madhe ndaj Kombit”, është një vepër historiko-shkencore
me përmbajtje rrëqethëse që botohet në kuadrin e zbulimit të të vërtetave
tragjike nga periudha e sundimit të kriminelit gjakatar Enver Hoxha.
Ky libër, krahas librave të tjerë që
kanë botuar intelektualë të njohur me prejardhje nga shtresa e nderuar e të
përndjekurve politikë, është një tjetër dëshmi e terrorit komunist që Enver
Hoxha, si argat me damkë i shovinizmit serbosllav, vendosi në vendin tonë që
gjatë viteve të luftës dhe që erdhi dhe e bëri edhe më barbar, edhe më të egër
gjatë viteve të pasluftës, deri në ndërrimin e sistemit në dhjetor të viteve
’90. Autorja, si pjesë e shtresës së të përndjekurve politikë, i ka hequr mbi
kurriz pasojat e rënda të terrorit komunist, të ushtruar me aq egërsi përmes
luftës së klasave. Prandaj ky libër e pasuron edhe më shumë informacionin për
atë periudhë gjakatare që përjetoi populli ynë gjatë një harku kohor gati
gjysmëshekullor.
Në këtë libër përshkruhen skena
me të vërtetë të lemerishme që dëshmojnë se krimineli Enver Hoxha me siguri që
ka lexuar dhe përvetësuar deri në caqet e shtazërisë mënyrat e torturave të
njerëzve të pafajshëm që përshkruhen nëpër faqe librash të ndryshme që nga koha
e mesjetës evropiane. Prandaj për atë kriminel duhet të kenë qenë mjaft
tërheqëse skenat e përgjakshme që u shpalosën në kohën e revolucionit francez
të vitit 1789 dhe që përshkruhen mjeshtërisht në faqet e librit tëshkrimtarit
të njohur austriak Stefan Cvajg(Stefan Zweig - 1881-1942),me
titull Zhozef Fushe (Joseph Fouche), të botuar në vitin 1929.
Vilhelme Vrana Haxhiraj
Në librin e zonjës Vilhelme paraqitet një galeri
e tërë përsonalitetesh nga radhët e nacionalizmit shqiptar që u arrestuan, u
burgosën, u torturuan me metoda të tilla që njeriu e ka të vështirë t’i
përfytyrojë, ose që u pushkatuan. Mes tyre ka shumë figura të shquara, por
përshtypje të veçantë të lë figura e nacionalistit dibran Edip Tërshana.
Autorja ka cituar në këtë libër një letër qëi burgosuri Edip Tërshana i
shkruante Enver Hoxhës nga qelia ku priste dënimin me vdekje.
Ajo letër e atij nacionalisti sypatrembur deri
në madhështi, që mban datën 22 nëntor 1947, përfaqëson një shuplakë të fuqishme
të krahut më atdhetar të vendit të shqiponjave që i jepej gjakatarit Enver
Hoxha dhe mbarë bandës së tij kriminale, të cilët e kishin shndërruar
Republikën e Shqipërisë në një prostitutë të shovinizmit serbosllav dhe i
kishin nxirë faqen mbarë kombit shqiptar jo vetëm në sytë e popujve të Evropës
Juglindore, por edhe të krejt kontinentit evropian.
Në letrën e Edip Tërshanës që citon zonja
Vilhelme, më kanë lënë mbresa të thella këto rreshta:
“Jam kundra thirrjeve “Jemi bij të Stalinit”, sepse e ulin shumë poshtë rininë, aq poshtë, sa kur përmend Stalinin
të gjithë ngrihen në këmbë. Jam kundra, se injoranca s’don kulturën: kështu
duan sllavët.Kjo bësoj është tradhëti”.
Sigurisht
që ishte tradhti, përderisa Stalini, në një bisedë që ka pasur në muajin
shkurt të vitit 1948 me një delegacion të Partisë Komuniste të Jugosllavisë, të përbërë nga M. Gjilasi, K. Popoviçi dhe V. Tempoja, pati
deklaruar:
“Në Shqipëri ne nuk kemi interesa
të veçanta. Ne jemi dakord që Jugosllavia ta gëlltisë Shqipërinë!” [Citohet
sipas: Shaqir Vukaj. “Rusia dheKosova.(Shënime të një diplomati)”.
Tiranë 2007, f. 104].
Kjo letër e atij burri të nderuar dhe me
dinjitet të lartë kombëtar, më kujton një tjetër letër. Më kujton Promemorien e shkrimtarit Kasem Trebeshina,
me të cilën i drejtohej Enver Hoxhës gjashtë vjet pas letrës së Edip Tërshanës,
pikërisht në 05 tetor 1953.
Në Promemorien e vet, Kasem Trebeshina
shkruante:
“Shqipëria
nuk është në gjendje që të luftojë me ndonjë shtet, rrjedhimisht do të luftojë
në mënyrë të çuditshme me veten e saj dhe në këtë mënyrë financat e saj do të
shkatërrohen plotësisht.Megjithatë, unë mendoj se shkatërrimi më i madh do të
ndodhë në botën shpirtërore shqiptare. Njerëzit do të humbasin besimin te
shteti dhe te udhëheqja, do të mbyllen në veten e tyre dhe, që të bëhet i
mundshëm sundimi mbi ta, do të lindë nevoja për të krijuar një shtet të ashpër
policor… Ftohja dhe largimi i popullit do të sjellë një lëkundje edhe brenda
radhëve të udhëheqjes, që do të transformohet dalngadalë në një kastë të
mbyllur në kornizën e një monarkie pa kuptim në realitetin historik të
shekullit të njëzetë.Në përfundim të këtij proçesi historik, ju do të
detyroheni të vrisni njëri-tjetrin dhe populli do të mbytet në gjak” (Citohet
sipas: Kasem Trebeshina.“Promemorie për
Enver Hoxhën. Duhet hequr dorë nga rruga e Luigjit të Katërmbëdhjetë”. 5
tetor 1953. Faqja e internetit “Albanian
Network Group. 2003).
Dy
shuplakat e mësipërme kundër diktaturës së egër të Enver Hoxhës, i pason edhe
një tjetër shuplakë e fuqishme e vitit 1967. Këtë shuplakë të tretë e jep Atë
Pjetër Mëshkalla me letrën qëi drejtonte Mehmet Shehut në 05 prill 1967, me
rastin e fillimit të fushatës skandaloze kundër fesë. Ai shkruante:
“Një hije e zezë ka ra
mbi popull kur ka pa tue u mbyllë Kishat, tue u rrëzue kumbonarët e sidomos tue
u lejue të viheshin në lojë personat dhe gjanat fetare, tue fye kështu thellë
ndjenjat kaq të shenjta të besimit. Po atë efekt kanë ba fushatat e çfrenueme
diskredituese antifetare zhvillue me të gjitha mjetet e propagandës. Si
përgjigje, populli ka mbushë Kishat deri në çastin e mbylljes së tyne. Çë vlerë
ka atëherë qendrimi i një pakice të pandërgjegjëshme o të frikësueme me
lloj-lloj presionesh? Sidomos pjesa e friksueme me kërcnime, presione, premtime
e pushime nga puna, pëson torturën ma të madhen, sepse e lidhun nga kafshata e
bukës, shtrëngohet me mohue me gojë atë që beson; dhe kështu fushata që po
bahet synon me formue një brezni pa kurajo civile, pa burrëni, opurtuniste,
servile, tue prishë karakterin e Shqiptarit në dam t’Atdheut” (Citohet sipas: “Letër e At Pjetër Mëshkalles (s.j). drejtuar
Kryetarit të Këshillit të Ministrave Mehmet Shehu Tiranë”. 5 prill 1967.
Faqja e internetit “Agjencioni
Floripress”. 27 korrik 2016).
Parashikimet e këtyre tre
profetëve-disidentë të shquar të nacionalizmit, gjetën mishërimin e tyre
konkret në realitetin tragjik shqiptar: tradhtia e interesave kombëtare, sipas
Edip Tërshanës, u bë tepër e prekshme me kalimin e viteve. Shkatërrimi i botës
shpirtërore të shqiptarëve dhe vrasjet e njëri-tjetrit mes udhëheqjes
shqiptare, sipas Kasem Trebeshinës, u dëshmuan në praktikë. Formimi i një brezi
pa guxim qytetar, oportunist, servil, çka përbën një shëmtim të karakterit
shqiptar, sipas Atë Pjetër Mëshkallës, sot është një dukuri mjaft espikatshme
që bie në sy gjithandej në qëndrimin ndaj klasës politike pa dinjitet kombëtar.
Me botimin e këtij libri-pamflet,
autorja ka nxjerrë në pah bukur mirë tradhtinë e madhe shumëplanëshe ndaj kombit
që pati kryer partia komuniste nën diktatin Enver Hoxhës, si shërbëtor besnik i
serbosllavizmit. Në faqet e librit del si në ekran tabloja ku është pasqyruar
veprimtaria kriminale e Enver Hoxhës dhe e bandës rreth tij. Në një material
arkivor, të botuar në internet para do kohësh, lexuesi njihet me intelektualen Asamble Hatibi.
Në një raport të
Drejtorisë së Punëve të Brendshme Tiranë të datës 11 shtator1978, flitet për
Asamble Hatibin, e datëlindjes 1924, e cila kishte mbaruar studimet në
Institutin Femëror dhe qe arrestuar më 10 tetor 1978. Asaj i kishin pushkatuar
bashkëshortin në vitin 1946. Në atë raport citohen fjalët e saj për Enver
Hoxhën:
“Enver Hoxha është vrasës,
kriminel, fajtor për të gjitha vrasjet që janë bërë në vendin tonë. Një person
që ka bashkëpunuar me armiqtë e partisë, por për të shpëtuar veten, i ka
eliminuar ata.Ai zhduk dhe vret, zakonisht ata që dinë sekretin për të.Ai e ka
ngritur shumë figurën e vet, mirëpo me atë që bën, nuk janë pak, ka vrarë
shumë, ka vrarë gjithë njerëzit që nuk kanë rënë dakord me të dhe ju thotë se
kanë shkelur platformën. Ai është shkaktar i vrasjes së vëllezërve Kokalari
gjatë luftës, burrit tim Galip Hatibi dhe shumë të tjerëve. Ai është vrasës dhe
katil” (Citohet sipas: Kastriot Dervishi: “Asamble Hatibi përmendi dy vrasje të
diktatorit Hoxha”. Faqja e internetit “Albspirit”. 02 gusht 2017).
Ishte pikrisht Enver Hoxha ai, i cili e
hodhi popullin shqiptar në humnerën e luftës civile gjatë luftës dhe të luftës
së klasave pas luftës. Kësisoj ai ndoqi me besnikëri rrugën bolshevike të
Leninit dhe të Stalinit, të cilët themelet e pushtetit komunist i lanë me
gjakun e popullit të pafajshëm rus gjatë luftës civile të viteve 1918-1920. Me
luftën civile dhe luftën e klasave që shpërtheu pa mëshirë, Enver Hoxha mbolli
farën e përçarjes më të rëndë në radhët e popullit shqiptar të Shqipërisë
Londineze, një përçarje tragjike kjo që erdhi dhe u përhap dallgë-dallgë në
mbarë trojet tona etnike.
Nëpërmjetluftës civile të viteve
1943-1944 dhe luftës së klasave gjatë tërë periudhës së diktaturës komuniste,
Enver Hoxha shfarosi përfaqësuesit e
shquar të nacionalizmit shqiptar dhe të inteligjencies shqiptare me formim
intelektual perëndimor, çka solli si rrjedhim tragjik çrrënjosjen e ndjenave
nacionaliste nga vetëdija e popullit shqiptar. Kështu që pas ndërrimit të
sistemit në dhjetor të vitit 1990 dhe pas zgjedhjeve të para pluraliste të 31
marsit të vitit 1991 dhe deri tani, në parlamentin shqiptar, sinëasnjë
parlament të botës demokratike, mungon krejtësisht krahu nacionalist.
Çrrënjosja e nacionalizmit nga ana e Enver Hoxhës këto pasoja do të sillte.
Prandaj inteligjencia shqiptare është katandisur në një kufomë kombëtarisht të
shterpëzuar, pa kurrfarë filozofie politike në raport me Çështjen Kombëtare
Shqiptare, kuse rinia studentore përfaqëson thjesht një masë amorfe, pa
kurrfarë identitenti nacionalist, e cila nuk është e aftë të mbrojë as
interesat e veta para qeverisë qëi rrjep lëkurën me taksa të kripuar për
vazhdimin e studimeve të larta.
Si shërbëtor besnik i
serbosllavizmit, Enver Hoxha kreu një akt të lartë tradhtie ndaj popullit
shqiptar të Kosovës që gjatë viteve të luftës. Asokoheai e braktisi popullin
shqiptar të Kosovës në mëshirën e diktaturës titiste, duke e konkretizuar
tradhtinë e vet me soditjen kriminale që i bëri masakrës së Tivarit, ku
kriminelët serbosllavë pushkatuan lulen e rinisë kosovare.
Por vulën e tradhtisë përfundimtare ndaj
Kosovës, Enver Hoxha e vuri në letrën qëi dërgonte Stalinit më 02 shtator 1949.
Nëatë letër, në të cilën fatin e Kosovës e shikonte vetëm në kuadrin e
Jugosllavisë titiste, ai shkruante:
“…Popullsia e Kosovës duhet ta shikojë
luftën e vet të lidhur ngushtë me luftën e të gjithë popujve të Jugosllavisë
dhe në kuadrin e Jugosllavisë, sepse, në të kundërt, ajo do të izolohet dhe do
të shtypet. Prandaj popullsia shqiptare e Kosovës duhet ta kuptojë se çlirimi i
saj dhe fitorja e të drejtave kombëtare dhe demokratike mund të arrihet vetëm
nëpërmjet luftës së saj, njëkohësisht me luftën e popujve të tjerë të
Jugosllavisë” (Citohet sipas: “Shqipëria
në dokumentet e arkivave ruse”. Shtëpia Botuese “Toena”. Tiranë 2006, f. 256).
Në të njëjtën kohë, Enver Hoxha kreu
një akt të lartë tradhtie edhe ndaj popullit shqiptar të Çamërisë që gjatë
viteve të luftës. Le të flasim me gjuhën e fakteve.
“E krijuar më 2
shkurt 1943, në fshatin Markat të rrethit të Sarandës, Çeta partizane “Çamëria”
ishte formacioni i parë luftarak në Jug të Shqipërisë. Ishte bërthama e parë e
grupit të katërt partizan të zonës së parë operative Vlorë-Gjirokastër. Më
vonë, ky formacion mori emrin Brigada e 19-të sulmuese. Komandanti dhe
krijuesi i çetës partizane Çamëria ishte patrioti çam Haki Rushiti. Aktivitetet
luftarake të Çetës Çamëria kundër okupatorëve italo-gjermanë mbulonin gjithë
Jugun e Shqipërisë. Lufta e Konispolit ishte lufta më e ashpër dhe më e
pabarabartë ku çeta Çamëria, me heroizëm të pashoq, i bëri ballë për më shumë
se një muaj fuqisë ushtarake gjermane që vinte nga Greqia dhe kërkonte të hynte
nëpërmjet Qafë- Botës në Jug të Shqipërisë.Beteja filloi më 5 gusht 1943 dhe
vazhdoi deri më 11 shtator 1943. Në këtë betejë të pabarabartë që vazhdoi dhe
trup më trup, u vranë më shumë se 200 gjermanë, kurse nga ana e partizanëve të
çetës Çamëria mbetën të vrarë 12 partizanë dhe u plagosën 17 të tjerë. Pas
kësaj beteje ndodhi e papritura. Shtabi i Përgjithshëm, me Enver Hoxhën në
krye, e copëtuan këtë formacion luftarak. I ndërruan emrin nga çeta “Çamëria”,
në çeta “Thanas Ziko” dhe më vonë e mori emrin “Lefter Talo”. Komandatët e
çetës, si Haki Rushiti dhe drejtuesit e tjerë, u ndoqën dhe u persekutuan dhe
si përfundim identiteti dhe përpjekjet e kësaj çete u zhdukën plotësisht nga
historia e Shqipërisë.Enver Hoxha dhe komunistët e shkatërruan këtë njësit
luftarak, mohuan luftën dhe sakrificat për liri të çamëve, duke arritur deri në
tradhti të interesave kombëtare dhe në shërbim të interesave greke. Kontrolli i
çetës “Çamëria” dhe shpërbërja e saj, nuk qe e rastësishme, por e programuar
qartë nga Enver Hoxha dhe miqtë e tij jugosllavë, në marrëveshje të plotë me
grekët.Serbi Dushan Mugosha ishte orakulli i Enver Hoxhës dhe i Shtabit të
Përgjithshëm, ishte ndërlidhësi mes Athinës dhe Tiranës, ishte truri dhe
ideatori i platformës politike antikombëtare kundër Çamërisë dhe patriotëve
çamë. Enver Hoxha, si një shërbëtor besnik i “Boshtit të Djallit”, e vuri në
zbatim këtë platformë antishqiptare, të sugjeruar nga miqtë e tij jugosllavë
dhe më 12 mars të vitit 1944, nisi zbatimin e saj” (Citohet sipas: Arbër
Thesproti. “Pabesia
e Enver Hoxhës. Si e shiti Çetën “Çamëria” te grekët me ndërmjetësimin e
serbëve”. Faqja e internetit e gazetës“Bota Sot”. 14 qershor 2017.).
Në
letrën e 12 marsit të vitit 1944, që i dërgonte Zonës së Parë Operative
Vlorë-Gjirokastër, Enver Hoxha e vlerësonte Çamërinë si një territor të huaj.
Prandaj shkruante:
“Çamëria e Jashtme”
mund të bëhet një thikë për kurrizin tonë” (po aty).
Pra,
me këtë qëndrim prej tradhtari me damkë që mbajti ndaj popullit shqiptar të
Çamërisë gjatë luftës, Enver Hoxha i krijoi terren dhe kushte mjaft të
favorshme shovinizmit grekokriminal për masakrat që bisha fashiste Napoleon
Zerva kreu kundër vëllezërve dhe motrave tona çame nëfund të qershorit të vitit
1944, masakra këto, të cilat ai i soditi po me të njëjtën gjakftohtësi, si edhe
masakrën e Tivarit. Pra, Çështja Çame, që gjatë luftës, mban damkën e tradhtisë
sëEnver Hoxhës, për të cilën ka heshtur dhe vazhdon ende të heshtë paturpësisht
klasa politike e Tiranës që ka hipur dhe ka zbritur nga pushteti që prej
ndërrimit të sistemit në dhjetor të vitit 1990.
Në
bashkëpunim të ngushtë me grekosllavizmin, si një vegël e bindur e tij, që
gjatë luftës dhe pas saj, Çështjes Kombëtare ShqiptareEnver Hoxha i vuri
përsipër gurin e rëndë të harresës së madhe. Për pasojë, kushdo që zinte në
gojë termin “Shqipëri Etnike”,
përfundonte ose në burg, ose para skuadrës së pushktimit. Përsëri le t’u
drejtohemi fakteve.
Në artikullin “Historia në shtratin e së vërtetës” (të botuar në internet më 08
shtator 2016), në të cilin kam analizuar librin e zotërisë Mërgim Korça me
titull “Histori të pashkruara” (Shtëpia
Botuese “Maluka”. Tiranë 2008), pata
theksuar:
“Tek ndjek faqet e këtij libri, lexuesi
nuk mund të mos përjetojë një ndjenjë të lemerishme kur njihet me shkrimin me
titull “Shqiptarët pushkatojnë shqiptarët
që shumë e deshën Shqipërinë”. Në këtë shkrim bëhet fjalë për pushkatimin e
disa të rinjve nacionalistë korçarë më 20 qershor 1945. Në qendër të shkrimit
është i riu sypatrembur Ajdin Kulla nga Zëmblaku. Me dorën e dridhur mbi
tastierën e kompjuterit, Mërgim Korça,
sipas vendimit të trupit gjykues, u bën të njohur lexuesve arsyen se pse
Ajdin Kulla dënohej me vdekje:
“…për agjitacion e propagandë, duke
qenë koshient i politikës së Shqipërisë Etnike” (f. 177).
Pra, qëllimi kryesor që shtronin në
programin e vet komunistët shqiptarë me Enver Hoxhën në krye, nën vëzhgimin e
rreptë të Beogradit, ishte zhdukja nga fjalori i gjuhës shqipe i shprehjes “Shqipëri Etnike”.
Që gjatë luftës dhe
pas saj, Enver Hoxha e degradoi rëndë kodin moral të fisnikërisë shqiptare. Shqiptari,
tradicionalisht, në ndryshim nga kombet e tjera, ka qenë i dalluar për kodin e
lartë moral të fisnikërisë së tij që manifestohej në qëndrimin ndaj hasmit dhe
ndaj armikut që i ka pasë sulmuar territoret e tij si pushtues.
Për forcë të zakonit të gjakmarrjes,
shqiptari kurrën e kurrës nuk e ka pasë poshtëruar kufomën e hasmit të vrarë.
Pasi e vriste hasmin në pritë, ai ia vendoste pushkën mbi gjoks dhe fytyrën ia
kthente andej nga lind dielli. Po ashtu, armikun e vrarë ai asnjëherë nuk e ka
pasë shndërruar në objekt fyerjesh, poshtërimesh dhe torturash të
çfarëdollojta.
Por fill pas themelimit të Partisë
Komuniste të Shqipërisë më 08 nëntor 1941, themelim që u arrit nën vëzhgimin e
rreptë të emisarëve jugosllavë, armiqve tradicionalë të kombit shqiptar, në
Shqipëri u vunë re shenjat e para të degradimit të kodit moral të fisnikërisë
shqiptare: kundërshtarët politikë duhej të torturoheshin në mënyrën më barbare
dhe mandej të ekzekutoheshin. Madje Enver Hoxha i lejoi vetes që krimineli
Dushan Mugosha të torturonte shqiptarë në prani të shqiptarëve. Ky ishte një
vetëposhtërim i kulluari Enver Hoxhës dhe i
shqiptarëve të pranishëm në torturat e Mugoshës asokohe në Devoll, një
vetëposhtërim i përmasave skandaloze. Në argumentim të këtyre torturave të
kriminelit serb Mugosha që bënte ligjin në vitet e luftë në vendin tone, i ftoj
lexuesit e nderuar të shfletojnë dosjerin e zonjës Admirina Peçi, me titull“Staravecka: Torturat çnjerëzore të Mugoshës
mbi djalin nga Devolli”. Faqja e internetit “Shqiptarja.com”. 04 gusht 2015).
Po kush ishin, përgjithësisht,
kundërshtarë politikë të Enver Hoxhës?
Ata ishin përfaqësues nga më të shquarit
të nacionalizmit shqiptar, të cilët ishin kundër ndërhyrjes së shovinizmit
serbosllav në punët e brendshme të vendit tonë dhe që në filozofinë e tyre
politike kishin si pikësynim ribashkimin e trojeve tona etnike. Pikërisht ata
nacionalistë të shquar, krimineli Enver Hoxha, në bashkëpunim të ngushtë me
emisarët jugosllavë, i vuri në tehun e shfarosjes tërësore dhe të poshtërimit
që gjatë viteve të luftës, duke i torturuar paraprakisht në mënyrën më barbare.
Ndaj atyre përfaqësuesve të shquar të nacionalizmit shqiptar, Enver Hoxha
ushqente një urrejtje të dyfishtë.
Së pari, atë e
torturonte xhelozia dhe ndjenja e inferioritetit para tyre, meqenëse shumë nga
ata ishin shkolluar në universitete të Evropës Perëndimore, ndërkohë që vetë ai
s’qe i aftë t’i përfundonte studimet e larta në Universitetin e Monpeliesë, ku
qeveria e Ahmet Zogut e pati dërguar me bursë shteti.
Së dyti, urrejtja e tij
ndaj tyre i ishte mëkuar edhe më shumë nga serbosllavizmi, përmes Miladin
Popoviçit dhe Dushan Mugoshës.
Ja një fakt konkret që dëshmon hapur për
degradimin nga ana e Enver Hoxhës të kodit moral të fisnikërisë shqiptare.
Në një radiogram që i dërgonte Korparmatës I më 21 shtator 1944,
Enver Hoxha, si një kriminel dhe agjent i regjur i Beogradit, urdhëronte:
“Zai Fundon ta torturoni deri në vdekje dhe
pastaj ta pushkatoni” (Citohet sipas: Uran Butka.“Dokumenti, si u vra Llazar Fundo me urdhër të Enverit”. Faqja e
internetit e gazetës “Panorama”. 02
tetor 2014).
Degradimin e kodit moral të fisnikërisë sonë
tradicionale, Enver Hoxha e shtriu edhe në institucionin e besës shqiptare në
qëndrimin ndaj robërve të luftës. Ja një
fakt sa rrëqethës, aq edhe revoltues nga koha e luftës:
“Me
kapitullimin e Italisë, kolonel Gamuçi me 112 karabinierë italianë, ndër të
cilët 8 oficerë, shkoi në Labinot për t’u bashkuar me forcat partizane. Por
këta i çarmatosën… dhe i pushkatuan për t’u marrë veshjet dhe këpucët. (Citohet
sipas: Luan Dode.“Lufta e Dytë Botërore
në Shqipëri. Të pathënat. Si u bë Enver Hoxha komandant?!”. Faqja e internetit “The Albanian”. 22 nëntor 2014).
Enver Hoxha e degradoi në mënyrën më
barbare kodin moral të mikpritjes dhe të mirënjohjes shqiptare. Fakti i
mëposhtëm nuk ka nevojë për koment.
“Në
Mallakastër, “me urdhër të Shtabit”, M. Shehu ka pushkatuar 11 ushtarë
italianë, mes të cilëve një kolonel dhe kapitenin e ri Moreti, të dorëzuar para
disa muajsh, kur po kalonin pikërisht në krahinën e Mehmet Shehut, të cilin e
njihte kapiteni i ri (kapiteni dhe M. Shehu kishin qenë shokë në Akademinë
ushtarake të Napolit. Mehmeti kishte qëndruar gjashtë muaj në shtëpinë e
kapitenit, ky e kishte trajtuar si vëlla dhe prindërit e tij si djalë shtëpie”
(Citohet po sipas burimit të mësipërm).
Enver
Hoxha kreu krime të rënda kundër besimeve fetare, me qëllim që t’i vinte në
shërbim të politikës së vet kriminale. Me urdhër të Beogradit, ai shfarosi
lulen e katolicizmit, i cili ka qenë vatër e shquar e nacionalizmit shqiptar
dhe një kështjellë e fuqishme kundër shovinizmit serbosllav. Figura të shquara
të katolicizmit, në nderim të të cilëve publicisti i mirënjohur Fritz Radovani
ka botuar në faqet e internetit mjaft ese tronditëse, Enver Hoxha i internoi, i
pushkatoi apo i torturoi në mënyrën më të pamëshirshme.
Një krim
të rëndë kreu Enver Hoxha kundër kishës ortodokse Ai shkeli me këmbë veprën
madhore të Fan Nolit, të Visarion Xhuvanit dhe të Kristofor Kisit, të cilët, në
bazë të Statutit të saj, të aprovuar në vitin 1928, me mbështetjen e mbretit
Ahmet Zogu, në vitin 1937, siguruan pavarësinë e kishësortodokse nga patrikana
e Stambollit. Në Statutin e vitit 1928 thuhej:
“Kryepeshkopi, Peshkopët, Zavendësit e tyre
lokalë, Ikonomi i Madh Mitrofor, Sekretar i Përgjithshëm i Sinodhit, si dhe
ndihmësit e Zavendësit Klerikë të Kryepishkopit dhe të Peshkopëve, duhet të
jenë prej gjaku, gjuhe Shqiptarë si edhe të kenë nënshtetësinë Shqiptare” (f.
9, Art. 16).
[Lexuesit
mund të njihen më hollësisht me materialin me titull “Diktati komunist mbi kishën ortodokse
shqiptare”. Botuar për herë të parë
në “Gazeta Shqiptare”. 01 maj 2002,
f. 12-13. Ky material është ribotuar edhe në faqen e internetit “Alba Soul - Shpiri i
Shqiptarëve”. 11 shkurt 2017].
Me urdhër të Enver Hoxhës, pasi u burgosën dhe u
eliminuan Visarion Xhuvani dhe Kristofor Kisi, nga data 01 deri më 05 shkurt
1950, u organizua Kongresi III i Kishës Ortodokse. Enver Hoxha ishte vetë i
pranishëm në atë kongres, ku u miratua një statut i ri, me të cilin u
sanksionua që, në krye të saj, të kishte mundësi të vinte në Shqipëri çdo
Peshkop i huaj. Ishte periudha e dashurisë përvëlimtare të Enver Hoxhës për
Bashkimin Sovjetik, të cilin asokohe ai e pati vlerësuar si “ujin, ajrin dhe diellin” për
Shqipërinë. Me sa duket, dëshira e tij ishte që kreun e kishës ortodokse ta
zinte ndonjë peshkop rus. Pikërisht ai statut i vitit 1950, i hapi rrugën
Janullatosit për shndërrimin e kishës fanoliane në një filial të kishës
shoviniste greke. Prandaj jo më kot historiani grek Nikolas Stavros ka
deklaruar se “hedhja në dorë e kishës
ortodokse shqiptare është fitorja jonë më e madhe e shek. XX”.Pra,
Janullatosin në krye të kishës fanoliane, e kemi peshqesh nga Enver Hoxha.
Orientimi që i dha Enver Hoxha kishës ortodokse
drejt grekosllavizmit, me siguri që ishte arsyeja kryesore pse ai nuk pranoi që
Noli të vinte në Shqipëri në vitin 1962, për çka do të flitet në vijim.
Në librin e Behar Shtyllës, me titull “Fan Noli siç e kam njohur”,të botuar në
vitin 1997jepet një fakt mjaft interesant:
“… në korrik të vitit 1962, Halim Budoja,
përfaqësues i Shqipërisë në OKB, njoftoi se një nga udhëheqësit e Vatrës i
kishte thënë që Fan Noli kishte dëshirë të vinte në Shqipëri. Arsyeja ishte që
të siguronte një peshkop nga Shqipëria, i cili do të mund ta drejtonte Kishën
Shqiptare në Amerikë pas vdekjes së Nolit. Ai
kishte shtuar se qeveria amerikane i jepte leje Nolit për këtë udhëtim dhe,
sipas tij, nuk përjashtohej që Noli të vinte e të qëndronte përgjithmonë në
atdhe.
U gëzova kur mora këtë lajm, por nuk e di për ç’arsye nuk u prit mirë. Enver Hoxha më porositi të njoftoja Halim
Budon të mos tregonte ndonjë interes dhe të mos e nxiste ardhjen e Nolit në
Shqipëri. Porosia dhe teksti ishin të prera dhe unë duhej t’i zbatoja. Nuk
e mësova dot kurrë shkakun për këtë ashpërsim qëndrimi të Enver Hoxhës ndaj
Nolit në këtë rast”. (Citohet sipas: “Behar
Shtylla: Pse Noli nuk erdhi në Shqipëri? Faqja e internetit “Infopress”. 12 korrik 2017).
Siç
rezulton nga këto kujtime të Behar Shtyllës, Noli ishte mjaft i interesuar që
edhe Kisha Shqiptare në Amerikë të drejtohej nga një shqiptar i atdheut amë, e
le më pastaj kisha ortodokse në Tiranë, sepse ai ishte i bindur se grekët do ta
hapnin dheun me thonj për pushtimin e kishës që ai e kishte themeluar vetë që
në vitin 1908.
Sipas
të gjitha gjasave, Enver Hoxha s’ka dashur kurrsesi që Noli të kthehej në
atdheun amë për dy arsye.
Së
pari, ai e dinte fare mirë se çfarë demaskimi të hapur i ka
bërë Fan Noli kishës shoviniste greke, ndërhohë që Enver Hoxha kishte kohë që
jargavitej para Athinës, duke lypur prej vitesh vendosjen e marrëdhënieve
diplomatike, pa ngulur këmbë paraprakisht në plotësimin e katër kërkesave
themelore: abrogimi i
ligjit të luftës me Shqipërinë, njohja e tërësisë territoriale të Shqipërisë me
respektimin e kufinjve ekzistues, rikthimi i popullsisë së dëbuar çame në
trojet e veta stërgjyshore, njohjae minoritetit shqiptar në Greqi.
Së dyti,aie ndiente veten tepër inferor para Nolit, i
cili ishte një personalitet i shquar poliedtrik, i pajisur me një kulturë
enciklopedike dhe njohës i dymbëdhjetë gjuhëve të huaja. Ai e dinte që para
Nolit do t’ merrej goja, se Noli do ta linte në hije. Prandaj i dha urdhër të
prerë ministrit të jashtëm Behar Shtylla që Noli të mos nxitej për të ardhur në
Shqipëri.
Në pohimet e lartpërmendura të intelektuales Asamble Hatibi i çirret maska natyrës
kriminale të Enver Hoxhës, si një kriminel dhe katil i vërtetë. Nga ana tjetër,
Behar Shtylla, në kujtimet veta, zbulon edhe natyrën despotike të Enver Hoxhës
në qeverisjen e vendit. Ai shkruan:
“Vërtet
unë isha ministër i Punëve të Jashtme, por, siç dihet, si unë, ashtu edhe
anëtarë të tjerë të qeverisë, ishim vetëm zbatues të vendimeve dhe porosive të
Byrosë Politike ku unë nuk bëja pjesë, dhe kryesisht të Enver Hoxhës i cili, si
Sekretar i Parë i Partisë, politikën e jashtme të vendit kurdoherë e drejtoi
vetë efektivisht (Citohet sipas: “Behar
Shtylla: Pse Noli nuk erdhi në Shqipëri? Faqja e internetit “Infopress”. 12 korrik 2017).
Kam
bindjen se ky libër i intelektuales së shquar Vilhelme Vrana Haxhiraj,
shkrimtare dhe publiciste me autoritet të padiskutueshëm në radhët e
inteligjencies me formim ncionalist, përbën një pamflet të shkëlqyer politik,
me vlera të veçanta për zbulimin e të vërtetave tragjike nga koha e sundimit
gjakatar të diktatorit Enver Hoxha, i cili, për çudi, vazhdon ende të mbajë
titullin e lartë“Hero i Popullit”!!!
Në
libër bie në sy edhe mendimi filozofik i autores, i cili ka gjetur pasqyrim në
mjaft shprehje aforistike me vlera edukative, të cilat e pasurojnë edhe më
shumë aforistikën shqiptare, në vazhën e mendimit filozofik të Sami Frashërit.
Ky libër botohet në kuadrin e
20-vjetorit të krijimtarisë letrare dhe publicistike të zonjës Vilhelme Vrana
Haxhiraj, për çka e uruan dhe e përshëndetën me shkrimet e tyre Prof.dr. Fatmir
Terziu, me artikullin “Jo më kot 20 u
ngjiz tek Vivra”, të botuar në Portalin “Fjala
e Lirë” të datës 09 qershor 2017, si edhe krijuesi Kadri Tarelli me
analizën “Sofra poetike në familjen
Haxhiraj”, të botuar në atë Portal të po asaj date.
Me këtë rast, edhe unë e përgëzoj nga
zemra Zonjën Vilhelme për 20-vjetorin e krijimtarisë së saj dhe i uroj shëndet,
jetë të gjatë dhe, si gjithmonë, energji për vazhdimin e pasurimit të
krijimtarisë artistike dhe publicistike me të tjera vepra.
Të gjithë miqtë dhe dashamirësit e saj
do të dëshironin që këtë vit të kishin festuar 50-vjetorin e krijimtarisë së
kësaj pene të talentuar në disa gjini letare dhe në fushën e publicistikës, por
diktatura e egër enveriane, përmes luftës së klasave, ia pati mbyllur portën e
letrave shqipe.
Nuk mund të rri pa përmendur edhe diçka
tjetër: kjo vepër e zonjës Vilhelme botohet edhe me rastin e 80-vjetorit të
lindjes së bashkëshortit të saj të dashur dhe moderatorit të palodhur në
krijimtarinë e saj, Fitim Haxhiraj, përvjetor, të cilin e festuan familjarisht
më 06 maj 2017. E meriton të përshëndetet zoti
Fitim edhe për arsye se ka qenë një artist i talentuar i skenës në lëmin e
koreografisë. Por edhe zotin Fitim, lufta e klasave nuk e lejoi të shpërthente
talentin e vet. Prandaj, me rastin e 80-vjetorit të lindjes, unë iu drejtova
zotit Fitim me urimin e mëposhtëm:
Nderim për
80-vjetorin e lindjes
së mikut tim
Fitim Haxhiraj
Dëgjo
Tim i dashur, ku dua të dal:
E
kam të pamundur pa t’i thënë ca fjalë.
Tetëdhjetë
i mbushe ti me të vërtetë,
Por
nga shkathtësia je djalosh me fletë.
Kur
zë e citon vargan poezitë,
Të
kënaqet shpirti, sikur lëshon dritë.
Sa
bukur, bre burrë, ty të punon goja,
Të
të kisha pranë sa shumë do të doja.
Duket
ashiqare, nuk do fjalë e mend,
Je
artist i lindur, pa fjalë e kuvend.
I
lindur për skenë që në moshë të njomë
Por
t’i preu ëndrrat diktatura vromë.
Ajo
e mallkuar s’të la ta shpërtheje
Gjithë
talentin tënd që kishe në deje.
Gjithesi,
ti fatin e ke pasë me vete,
Se
ai të ndihu për shoqen që gjete.
Dhe
çfarë shoqe gjete? Vilin për merak,
Që
në çdo furtunë ty t’u bë jatak.
Hyjnia
të deshi, kurrë nuk të braktisi,
Ndaj
ta gjeti zemrën, Vilin ta sajdisi.
Dhe
sot po gëzoni, nëntë zemra bashkuar,
Bashkë
po e festoni kët’ dit’ të bekuar.
Ndaj
po të përcjell që larg një urim:
Për
njëqindvjetorin paçim një takim,
Që
të rrimë shtruar bash si miq të mirë,
Dhe
të gjithë së bashku një gotë për ta pirë.
Santa Barbara, Kaliforni
06 maj 2017
Edhe një herë, urimet më të mira zonjës
Vilhelme për përgatitjen e këtij libri me informacione mjaft të vlefshme nga
koha e diktaturës që lamë pas dhe për homazhin e shkëlqyer që u ka bërë mjaft
figurave të shquara të nacionalizmit shqiptar që ranë pre e luftës së klasave.
Santa Barbara, Kaliforni
10 qershor 2017
